Język polski klasa 7, 20.05.

Temat: Skróty i skrótowce.

Na dzisiejszych zajęciach poznacie skróty, skrótowce. Posługujemy się nimi
w codziennym języku, w mowie i piśmie. Zagadnienie przybliży Wam
prezentacja.
1.Otwórz stronę
https://prezi.com/erpd9xqz3zz5/skroty-i-skrotowce/
2.Zapisz w zeszycie
Skrótowiec – słowo utworzone przez skrócenie wyrażenia składającego się z
dwóch lub więcej słów. Stosowany w języku mówionym i pisanym.
Rodzaje skrótowców:
- literowce,
- głoskowce,
-grupowce,
- mieszane.
3.Szczegółowe informacje przeczytaj w podręczniku na str.322 i postaraj się
zapamiętać. Zwróć uwagę, w jaki sposób są tworzone.
4.Następnie przeanalizuj „Nowe wiadomości” na str.323 . Zapamiętaj, które
skrótowce się odmieniają, jak rozpoznać rodzaj i liczbę.
5. W zeszycie
skrót – skrócony zapis wyrazu składający się z jednej litery lub kilku liter.
6.Przeczytaj nowe wiadomości na str.324 w podręczniku
Wyszukaj informacje w podręczniku na str. 322-324 ( Nowa wiadomość ),
kiedy w pisowni skrótowców i skrótów stosujemy kropki.
Przy redagowaniu różnych pism używa się skrótów. Warto je
zapamiętać. Przeczytaj uważnie i zwróć uwagę na występowanie kropki.

Skróty tworzy się:

a) od często powtarzających się zwrotów potocznych,

pl. (plac) tj. (to jest) br. (bieżący rok) w. (wiek)

ds. (do spraw) tzn. (to bm. (bieżący lp. (liczba porządkowa)
znaczy) miesiąc)
z up. (z itp. (i tym m. in. (między ldz. (liczba dziennika)
upoważnienia) podobne) innymi)
tzw. (tak zwany) np. (na wz. (w o. ojciec
przykład) zastępstwie)
oo. ojcowie np.
benedyktyni
r. (rok) ul. (ulica) fra (faktura) nr (numer)
r-k (rachunek) wg (według) ekw. p.o. (pełniący
(ekwiwalent) obowiązki)
itd. (i tak dalej) jw. (jak nt. (na temat) pn. (pod nazwą)
wyżej)
p.n.e. (przed Ps. tzw. (tak ww. (wyżej
nasza erą) postscriptum zwany) wymieniony)

b) od tytułów zawodowych i naukowych,

prof. dyr. dra (doktora)

inż. gen. mgr
kpt. dr mgr. (magistra)
hab. (habilitowany) kier. nacz.
płk

c) od skrótów miar wag i jednostek monetarnych,

mm km g gr
cm a dag zł
m ha kg $ oraz dol.

d) skróty liczebników i grup liczb,

12 tys., ton m2
20 mln szt., m3
10 mld zł

e) czasu i daty,

sek., s
min
godz. 1.25 14.30

f) skrótowce

GUS – Główny Urząd Statystyczny

NBP – Narodowy Bank Polski
PAN – Polska Akademia Nauk
PKO – Powszechna Kasa Oszczędności
PKP – Polskie Koleje Państwowe
URM – Urząd Rady Ministrów
ZUS – Zakład Ubezpieczeń Społecznych
UOP - Urząd Ochrony Państwa
UMiG - Urząd Miasta i Gminy
SA - spółka akcyjna (dopuszczalne S.A.)
s.c. - spółka cywilna
sp. z o.o. - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Sam skrót od słowa spółka może być następujący: sp., s-ka, ska.
Nie stawia się kropki w skrótach gdy zawierają ostatnią literę - uwaga na
inny przypadek - spotkałem dr. (bo: doktora) Kowalskiego! Kropki nie ma
także w jednostkach miar, polskich jednostkach monetarnych (w obcych jest
np. korona to kor.)
Skróty wewnątrz nazw: numer - nr, imienia - im., do spraw - ds. piszemy
małą literą. Jeżeli skrót z kropką kończy zdanie, to nie stawia się już drugiej
kropki.
Aby zastosować skrót w liczbie mnogiej, należy napisać go dwukrotnie:
koledzy to - kol. kol., doktorzy to - dr dr.

Zadanie
Naucz się skrótów z dzisiejszej lekcji - są one przydatne w szkole, biurze i
nie tylko...

Zrób zadanie 1a str.322, 5 str.324, w zeszycie a w ćwiczeniówce 4 i 6 str.62

Dla chętnych
Rozwiąż kartę pracy i odeślij.

Karta pracy ucznia

Zadanie I
Wśród podanych wyrazów znajduje się taki, po którego skrócie nie stawia się
kropki. Wypisz go i napisz właściwy skrót.
Biernik, literatura, łaciński, przymiotnik, według, stopień, frazeologia,
potoczny, polski, żywotny.

…………………….. – ………………..

Zadanie II
Utwórz skróty i skrótowce od następujących wyrazów i związków
frazeologicznych:

gram – ……………………………. Wojskowa Akademia Techniczna –

język polski – …………………….. paragraf – …………………………
sekunda – ………………………… kierownik – ………………………
hektar – ………………………….. ulica – ……………………………
magister – ………………………... redaktor - ………………………..
Polski Czerwony Krzyż –………… na przykład – …………………….

Zadanie III
Zapisz pełnymi wyrazami skrócone słowa.
doc. - ……………………….
lp. - ………………………….
br. - …………………………
jw. - …………………………
pn. - …………………………
tj. - ………………………….
tzw. - ………………………..
cdn. - ………………………..
itp. - …………………………
ob. - …………………………