Podstawy anatomii i fizjologii włosa

• Korzeń włosa- część tkwiąca w skórze;

umieszczony w worku nabłonkowym tzw.
mieszek włosowy; na skórze znajduję się
ponad 1200 mieszków włosowych (ich
liczba po urodzeniu nie powiększa się)

• Łodyga włosa- część znajdująca się

ponad powierzchnią naskórka
Korę stanowi warstwa komórek keratynowych.
Cykl włosowy

•ANAGEN
•KATAGEN
•TELOGEN
Cykl włosowy

•ANAGEN- faza wzrostu włosa, która trwa 4-6 lat

•KATAGEN- faza, w której ustają podziały
komórek, a włos przestaje rosnąć, faza trwa ok.
2-4tyg.
•TELOGEN- faza wypadnięcia włosa, trwa 2-4mc.
 Cykl włosowy przebiega u człowieka w sposób
niezsynchronizowany.

Każdy mieszek może przechodzić ten cykl średnio 20-30 razy.

Włosy rosną z szybkością 0,31-0,35 mm/dobę.

Normalna utrata włosów z głowy wynosi ok.50-100 włosów na

dobę.

Podczas mycia ilość ilość traconych włosów może być nawet

większa.

Wahania ilości traconych włosów w zależności od pory roku.

Wady strukturalne włosów
• Rozszczep podłużny włosa – dotyczy wolnego końca włosa, powstaje
na skutek urazu ( czesanie, trwała ondulacja, zbyt ciasne splątanie);
najczęściej u osób z długimi włosami

• Rozszczep węzłowaty włosa- pojedyncze lub mnogie rozszerzenia

włosa, w których występuje rozwłóknienie istoty korowej, często
doprowadzające do ułamania włosa. Powstaje na skutek urazów lub
jest dziedziczony.
Wady strukturalne włosów
• Włosy obrączkowate- naprzemiennie jasne i ciemne odcinki włosa
dłogości ok.1-3mm o nieznanej etiologii.

• Włosy paciorkowate- naprzemienne ciemne perełkowate zgrubienia i

jasne zwężenia włosów, w których włosy łatwo się ułamują.

• Włosy bańkowate- umiejscowiona łamliwość i utrata włosów, przy

czym pozostałe włosy są proste i sztywne. Zmiany powstają od
suszarek, lokówek, środków rozjaśniających.
• Włosy wrastające- włosy wyrastające ze skóry, zakrzywiają się i z
powrotem wrastają w skórę. Najczęściej do wrastania włosów
dochodzi na brodzie i karku. Metodą zapobiegania jest złuszczanie i
nawilżanie skóry.
Zmiany zabarwienia włosów
• Heterochromia- dwa różne kolory włosów występujące u jednej osoby
Zmiany zabarwienia włosów
• Bielactwo wrodzone- całkowity brak melaniny
(bezbarwne włosy) lub niewielkie ilości melaniny
(włosy bardzo jasne)
• Bielactwo częściowe- dany obszar pozbawiony
melaniny, występuje biały pukiel włosów, najczęściej
zlokalizowany nad czołem
• Siwienie- zjawisko fizjologiczne,
osłabienie aktywności tyrozynazy w
opuszce włosa i zmian
zwyrodnieniowych w melanocytach
(naj. ok.4o roku życia)
• Przedwczesne siwienie- przed 20 r.ż
• Siwienie może pojawić się w
przebiegu nadczynności tarczycy,
niedokrwistości złośliwej, wysokiej
gorączki, niedożywia.
Nadmierne owłosienie
Zawsze powinno ustalić się przyczynę!
HYPERTRYCHOZA
• Przekształcenie jasnych włosów mieszkowych w ciemne, grube
• najczęściej choroba występuje rodzinnie bez zaburzeń hormonalnych
• Inne przyczyny np. Nowotworowe, w wyniku urazu, przy stosowaniu
miejscowo kortykosteroidów, w przebiegu chorób wewnętrznych
(akromegalia, niedoczynność tarczycy, anorexia)
HYPERTRYCHOZA - objawy
• Włosy typu lanugo mogą fizjologicznie utrzymywać
się nawet do 1.-2. mc życia
• Zdarzają się sporadyczne lub rodzinne przypadki, w
których długie włosy typu lanugo nabierają cech
włosów terminalnych, a osobę dotkniętą tym
schorzeniem nazywa się „człowiekiem małpą”
HIRSUTYZM
• Nadmierne owłosienie typu męskiego u kobiet i dzieci pojawiające się
pod wpływem wysokiego poziomu androgenów lub nadmiernej
wrażliwości narządów na ich działanie.

• Może być spowodowane zaburzeniami endokrynologicznymi np.

PCOS, guzami jajników; lekami o działaniu androgennym

• Mogą współtowarzyszyć inne objawy wysokiego poziomu

androgenów: łysienie typu męskiego, zmiana sylwetki, obniżenie skali
głosu, przerost łechtaczki
Łysienie to przejściowa lub trwała
utrata włosów obejmująca niewielką
powierzchnię lub całą owłosioną
skórę głowy, a niekiedy również inne
okolice owłosione.
 Rodzaje łysienia

NIEBLIZNOWACIEJĄCE
– fizjologiczne,
BLIZNOWACIEJĄCE
androgenowe męskie
i damskie
 Typy łysienia
• Mechanizm łysienia to odzwierciedlenie reakcji mieszka włosowego
anagenowego na czynniki szkodliwe.
• Łysienie telogenowe- przedwczesne zakończenie anagenu, wzrost
ilości telogenów, objawy pojawiają się w 2-4mc od zadziałania
czynnika przyczynowego. Częste! W 80% dochodzi do samoistnej
poprawy.
• Łysienie anagenowe (dystroficzne)- uszkodzenie włosa anagenowego,
wzrost ilości włosów dystroficznych, objawy pojawiają się w 2
tygodnie od zadziałania czynnika przyczynowego.
• Mieszane- oba mechanizmy
 Przyczyny wypadania włosów
• Wiek biologiczny
• Niedobory w diecie (np. Niedobór żelaza, kw. foliowego) anoreksja!
• Używki!
• Zaburzenia hormonalne np. Nadczynność, niedoczynność tarczycy
• Leki np. Metotrexat, androgeny, wit.A, leki obniżające st. Lipidów
• Choroby ogólnoustrojowe- toczeń rumieniowaty, cukrzyca, AZS
• Choroby zakaźne- grypa, COVID19, AIDS
• Łysienie mechaniczne np. Czesanie w koński ogon, rozjaśnienia
• Choroby włosów lub skóry owłosionej- grzybica
• Promieniowanie UV
• Sezonowość- wiosna, jesień
COVID, a wypadanie włosów
• https://www.youtube.com/watch?v=K4CgaNGID0A
Diagnostyka łysienia

TRICHOGRAM – badanie oceniające wzrost włosa.

5 dni przed badaniem nie powinno myć się włosów.
Pobiera się 2 próbki ok. 30-50 włosów za pomocą
szczypczyków z gumowymi osłonkami. Następnie
włosy umieszcza się na szkiełku podstawowym i
ogląda się korzenie włosów pod mikroskopem.
Jak wygląda prawidłowy trichogram?

>80% włosy
anagenowe

2-3% włosy <20% włosy

katagenowe telogenowe
Diagnostyka łysienia

TRICHOSKOPIA- badanie włosów i skóry owłosionej

głowy za pomocą dermatoskopu. Wykorzystuje się
oprogramowanie komputerowe i cyfrowy aparat
fotograficzny- wideodermatoskopia. Możliwe jest
powiększenie od 20-200. Badanie ocenia kondycję
łodyg włosów, ujść mieszków włosowych i
otaczającej ich skóry.
 Łysienie fizjologiczne
Do łysienia fizjologicznego dochodzi w przebiegu życia trzykrotnie:

Po raz drogi w okresie pokwitania.

Po raz pierwszy u osesków. Łysienie
zwykle zaczyna się w okolicy
potylicznej, a pod koniec 1 roku życia
dochodzi do wymiany włosów.
Nieznaczne przerzedzenie włosów w
kątach czołowo-skroniowych pojawia Po raz trzeci pojawia się u osób obu
się u 20% dziewcząt i u nieco większej płci w około 6o roku życia.
liczby chłopców. Związane jest to z
działaniem androgenów.
Łysienie męskie androgenowe
• Trwała utrata włosów występująca u większości mężczyzn powyżej 40 roku
życia.
• Typ szczytowy i kątowy ( 17-19r.ż)
• Na to łysienie mają wypływ czynniki genetyczne! Wrażliwość mieszków na
dihydroksytestosteron, który hamuje wzrost włosów w obrębie owłosionej
skóry głowy, stymuluje mieszki włosowe na twarzy i w okolicach narządów
płciowych.
• Wydłużenie fazy telogenowej, skracana faza anagenowa i miniaturyzacja
mieszków włosowych.
• Leczenie np. Finasteryd! Minoksidil (rozszerzenie naczyń krwionośnych)
Łysienie androgenowe kobiet
• Proces zależny od androgenów
• Typ męski i rozlany ( po 30 r.ż)
• Czynniki genetyczne, zaburzenia androgenowe, czynniki prowokujące
np. detergenty w szamponach, stres!!!
• Typ męski - obraz analogiczny do łysienia męskiego
• Typ rozlany- przerzedzenie włosów na szczycie głowy, z zachowanym
pasmem włosów w okolicy czołowej przedziałek nieregularny w
kształcie „drzewka choinkowego”. Często współistnieje z stymulacją
gruczołów łojowych przez androgeny.
Łysienie androgenowe
• https://www.youtube.com/watch?v=_fo0BS9GU7Y
 Łysienie
plackowate
 Łysienie plackowate
• Choroba prawdopodobnie o podłożu autoimmunologicznym
• Przeciwciała skierowane przeciwko różnym strukturom mieszków
włosowych
• Często występuje rodzinnie
• Przejściowe lub trwałe ogniska wyłysienia zlokalizowane wyłącznie w
owłosionej skórze głowy lub również w okolicach pachowych,
płciowych oraz w obrębie brwi lub rzęs
• Często pojawia się po ciężkich przeżyciach psychicznych
• Skrócenie fazy anagenu, zwiększenie ilości włosów telogenowych,
pojawienie się tzw. włosów wykrzyknikowych (zwężenie na końcu)
Łysienie plackowate

0,1-0,2%
populacji

Jednakowa
częstość u obu
płci

Rodzinne
występowanie
10-45%
 Łysienie plackowate
• Wyraźnie odgraniczone ognisko
• Bez widocznych zmian skórnych, bliznowacenia
• Ogniska łysienia pojawiają się nagle, następnie szerzą się obwodowo
• Łysienie plackowate całkowite- utrata wszystkich włosów w obrębie
owłosionej skóry głowy
• Łysienie plackowate uogólnione- utrata wszystkich typów włosów (
skóra twarzy, ok.płciowe...)
• Łysienie plackowate złośliwe- utrata włosów bez tendencji do odrostu
Łysienie plackowate-
różnicowanie!!!
• Łysienie toksyczne, polekowe,
choroby infekcyjne
• Łysienie kiłowe
• Grzybica skóry głowy
• Wyrywanie włosów przez dzieci
neurotyczne
Łysienie bliznowaciejące
 Łysienie bliznowaciejące
• Wyłysiałe ogniska bliznowate, w obrębie których dochodzi do trwałej
utraty włosów, powstające w wyniku rozmaitych wrodzonych lub
nabytych chorób owłosionej skóry głowy
• Przyczyną może być: nasilony stan zapalny, rybia łuska, zakażenia
(blizny po ospie i półpaścu), urazy mechaniczne...
• Nie ma tendencji do odrastania włosów!!!
Dlaczego nie wszyscy mamy łupież?
• https://www.youtube.com/watch?v=9Zkhjsdpc_4
 Materiał obowiązujący po wykładzie-
„Dermatologia dla kosmetologów” Z. Adamski rozdział 21