1 FP – dług publiczny

DŁUG PUBLICZMY

1. Istota długu publicznego

Dług publiczny określa się jako finansowe zobowiązanie władz publicznych z tytułu
zaciągania pożyczek.

Dług publiczny stanowią skumulowane deficyty finansów publicznych z przeszłości

pociągające za sobą konieczność płacenia odsetek oraz spłaty zaciągniętych w związku z
finansowaniem deficytów zobowiązań bądź ich refinansowania.

2. Przyczyny powstawania długu publicznego

 Uporczywie utrzymujący się deficyt budżetowy, któ ry przekształca się w dług
publiczny;
 Okresy wzmożonych wydatkó w publicznych, zwłaszcza okresy wojen i głębokich
kryzysó w gospodarczych;
 Realizowana doktryna ekonomiczna, któ ra może zakładać świadome
utrzymywanie deficytu budżetowego i długu publicznego jako narzędzi
interwencjonizmu pań stwowego;
 Osiąganie celó w politycznych rządzącej ekipy, któ ra nie decyduje się na
podnoszenie podatkó w, ale nie dokonuje ró wnież cięć w wydatkach publicznych ;
 Wpadnięcie władz publicznych w pułapkę zadłużenia.

3. Procesy związane z długiem

1, Konwersja długu – jeżeli władze publiczne dokonują zmiany warunkó w zaciągania

pożyczek na skutek czego pożyczkodawcy tracą część kapitału i odsetek;

2. Repudiacja długu – jeżeli władze publiczne ogłaszają niewypłacalność co do całości

lub części długu.

3. Refinansowanie (rolowanie) długu - skoro nie jest realna spłata długu, to niezbędne
jest refinansowanie (rolowanie).

 refinansowanie nie powoduje szczegó lnych kosztó w i można by je uważać za

neutralne – zwłaszcza jeśli udaje się utrzymać oprocentowanie na stabilnym
poziomie.
 łączy się ono ze zwiększonym ryzykiem, czy rynek finansowy zaakceptuje
zgłaszane potrzeby pożyczkowe, obejmujące pró cz finansowania bieżącego
deficytu także rolowanie. Na ogó ł udaje się to, jeśli sektor finansó w publicznych
wywiązuje się skrupulatnie ze swych zobowiązań wobec wierzycieli, regularnie
płaci odsetki i wykupuje papiery, na któ re zapadł termin.
 Rosnący dług i rosnąca w związku z tym skala refinansowania niekorzystnie
wpływają na ocenę wiarygodności, co może się odbijać na warunkach
uzyskiwania nowych pożyczek.
2 FP – dług publiczny

 konieczność refinansowania długu, zwłaszcza gdy łączy się z finansowaniem

bieżących deficytó w, upodabnia finanse publiczne do piramidy finansowej, to
znaczy instytucji finansowej, któ ra może zachować płynność i wywiązywać się na
bieżąco ze swych zobowiązań tylko zaciągając nieustannie coraz to nowe
pożyczki
 zahamowanie dopływu nowych pożyczek doprowadziłoby nieuchronnie do
kryzysu finansowego, dotyczącego boleśnie całej gospodarki. Tak było w
przypadku kryzysó w finansowych w Argentynie w 2001 r. i w Grecji w 2009 r.

4. Konsolidacja długu publicznego - polega ona na eliminacji w rachunku długu

wzajemnych zobowiązań jednostek zaliczonych do sektora finansó w publicznych. Wiąże
się to z tzw. zasadą jedności formalnej finansó w publicznych, któ ra nakazuje traktowa-
nie finansó w publicznych w analizie makroekonomicznej jako jednej puli środkó w
pieniężnych. Podziały wewnętrzne w sektorze finansó w publicznych, wyodrębnienie
jednostek zaliczanych do sektora, traktuje się jako zabieg techniczno-organizacyjny,
mający służyć lepszemu funkcjonowaniu finansó w publicznych.

4. Nierównowaga sektora finansów publicznych

deficyt BP – deficyt SFP – dług publiczny

Potrzeby pożyczkowe budżetu pań stwa

Przez potrzeby pożyczkowe budżetu pań stwa rozumie się zapotrzebowanie na środki
finansowe niezbędne do sfinansowania:
1) deficytu:
a) budżetu pań stwa,
b) budżetu środkó w europejskich;
2) rozchodó w budżetu pań stwa.

Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa netto: deficyt BP, saldo BSE, ujemne saldo
przychodó w z prywatyzacji, prefinansowania oraz pożyczki z BP

UB 2023: 150 mld zł

Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa brutto: netto + środki na spłatę wcześniej

zaciągniętych zobowiązań

UB 2023: 300 mld zł

5. PDP oraz dług GG

Art. 216 ust. 5 Konstytucji RP: Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i
poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5
wartości rocznego produktu krajowego brutto.
3 FP – dług publiczny

Art. 220 ust. 2 Konstytucji RP: Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania
deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa.

Państwowy dług publiczny (UFP – art. 72 ) obejmuje zobowiązania sektora finansó w

publicznych z następujących tytułó w:
1) wyemitowanych papieró w wartościowych opiewających na wierzytelności
pieniężne;
2) zaciągniętych kredytó w i pożyczek;
3) przyjętych depozytó w;
4) wymagalnych zobowiązań :
a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądó w lub
ostatecznych decyzji administracyjnych,
b) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansó w publicznych
będącą dłużnikiem.

Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (general government debt)

Najważniejsze ró żnice w metodyce liczenia dotyczą:

 Zakresu sektora:
o + fundusze w ramach BGK (KFD, FK, Przeciwdziałania COVID, PFR)
o + przedsiębiorstwa publiczne nieprowadzące działalności rynkowej (PKP
PLK, szpitale)
 Zobowiązania wymagalne stanowią wydatek na bazie memoriałowej (a nie
kasowej)
 Wycena długu w walutach obcych – wg reprezentatywnego kursu rynkowego

6. Instrumenty zaciągania długu

Skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa

stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do
spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub
niepieniężny.

Skarbowe papiery wartościowe mogą być emitowane lub wystawiane w granicach

limitó w określonych w ustawie budżetowej.

Skarbowe papiery wartościowe opiewające na świadczenia pieniężne mogą być

emitowane lub wystawiane wyłącznie przez Ministra Finansó w.
Skarbowe papiery wartościowe opiewające na świadczenia niepieniężne emituje
minister właściwy do spraw Skarbu Pań stwa w porozumieniu z Ministrem Finansó w.
4 FP – dług publiczny

Skarb Pań stwa odpowiada całym majątkiem za zobowiązania wynikające z

wyemitowanych lub wystawionych skarbowych papieró w wartościowych.

Bon skarbowy jest krótkoterminowym papierem wartościowym oferowanym do

sprzedaży w kraju na rynku pierwotnym z dyskontem i wykupywanym według wartości
nominalnej po upływie okresu, na jaki został wyemitowany.
Wartość nominalna jednego bonu wynosi 10.000 złotych (dziesięć tysięcy złotych).
Bony są emitowane na okres od:
1) 1 do 90 dni lub
2) 1 tygodnia do 52 tygodni.

Obligacja skarbowa jest papierem wartościowym oferowanym do sprzedaży w kraju lub

za granicą, oprocentowanym w postaci dyskonta lub odsetek.
Obligacja skarbowa sprzedawana jest na rynku pierwotnym:
1) z dyskontem,
2) według wartości nominalnej,
3) powyżej wartości nominalnej
- i wykupywana po upływie okresu, na jaki została wyemitowana.
Wartość nominalna jednej obligacji wynosi 1000 (jeden tysiąc) lub wielokrotność tej
kwoty. Obligacje mogą być emitowane, w szczegó lności, jako obligacje:
1) zerokuponowe;
2) o stałej stopie procentowej;
3) o zmiennej stopie procentowej;
4) indeksowane.

Skarbowy papier oszczędnościowy jest skarbowym papierem wartościowym

oferowanym do sprzedaży:
1) osobom fizycznym;
2) stowarzyszeniom, innym organizacjom społecznym i zawodowym oraz fundacjom
wpisanym do rejestru sądowego, a w przypadku nierezydentó w - ró wnież wpisanym do
innego rejestru urzędowego, o ile warunki emitowania tak stanowią.
Skarbowy papier oszczędnościowy może być wyłączony z obrotu na rynku wtó rnym
albo może być przedmiotem obrotu tylko między podmiotami, o któ rych mowa w ust. 1,
o ile warunki emitowania tak stanowią.