‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪271 /‬‬

‫ﺗﻌﺼﺐ ﻧﮋادي‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ـ اﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲﺗﺒﺎر ﺷـﺎﻏﻞ در ‪ NBA‬و ‪ NFL‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺷـﺎﻏﻞ‬
‫در ﺳﺎﻳﺮ ورزشﻫﺎ و ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن اﻟﻤﭙﻴﻜﻲ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﺮﺑﻲ ﻳـﺎ از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ارﺷـﺪ ادارات ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺟﻜﺴـﻮن )‪ (1989‬در ﺣـﻴﻦ ﺑﺮرﺳـﻲ ﮔـﺰارش‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻣﺮدان ‪ NFL‬و ‪ NCAA‬درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ ‪65‬درﺻـﺪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫـﺎ در ﻣـﻮرد ﺑﺎزﻳﻜﻨـﺎن‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲـ اﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﺳﺎﻳﺰ ﺑﺪﻧﻲ آﻧﻬـﺎ ﻣﺮﺑـﻮط اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋـﺪد ﺑـﺮاي ﺑﺎزﻳﻜﻨـﺎن‬
‫ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺖ ‪17‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪77 ،‬درﺻﺪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ در ﻣﻮرد ﻓﻮﺗﺒﺎﻟﻴﺴـﺖﻫـﺎي‬
‫ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮ اﻧﮕﻴﺰه‪ ،‬ﻫﻮش و ﻗﺪرت رﻫﺒﺮي آﻧﻬﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻋـﺪد ﺑـﺮاي ﺑﺎزﻳﻜﻨـﺎن‬
‫ﺳﻴﺎهﭘﻮﺳﺖ اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ ـ اﻓﺮﻳﻘـﺎﻳﻲ ‪23‬درﺻـﺪ اﺳـﺖ )‪63‬درﺻـﺪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ‪15‬درﺻـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺴﻜﺘﺒﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ(‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ورزﺷﻲ اروﭘﺎﻳﻲ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن آﺳﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ و اﻣﺮﻳﻜﺎي ﻻﺗﻴﻦ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ذات ﻗﻬﺮﻣـﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺸﺎن ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻮﺻﻴﻔﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﺼﺒﺎت ﮔﺮوﻫﻲ در ﻣﻮرد آﻧﻬـﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از‬
‫ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن اروﭘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود؛ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻃﺒﻴﻌـﺖ ﻻﺗﻴﻨـﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺼـﺒﺎت ﻣـﺬﻫﺒﻲ ﭘﺎﻛﺴـﺘﺎﻧﻲ و‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺑﺪﻧﻲ ﺑﺮﺗﺮ اﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ )ﺑﻼﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻮﻳﻠﻲ و داﻧـﻞ‪ .(1993 ،‬ﮔـﻪﮔـﺎه ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ورزﺷـﻜﺎران و‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺳﻴﺎهﭘﻮﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺑﺪﻧﻲ ﺑﺮﺗﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن ﮔﻤﺎن ارﺗﺒﺎط اﻧﺴﺎنﻫﺎي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲـ اﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺟﻨﺎﻳﺎت و ﻣﻮادﻣﺨﺪر و ﺗﺠﺎرت در‬
‫دﻧﻴﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻫﻴﭗﻫﺎپ‪ 1‬ﺳﻴﺎﻫﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن‬
‫ﭘﻮﺷﺶ رﺳﺎﻧﻪاي ورزشﻫﺎ‪ ،‬درك ﻣﺮدم از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺮده ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن از ﺳﺎلﻫﺎي ﺧﻴﻠﻲ دور ﺳﺘﺎرهﻫﺎي ورزﺷﻲ را اﻟﮕﻮي ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﻇﻬـﻮر‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﺳﺎﻳﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از ﻳﻚ ﺳﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﺟﺮدن را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬زﻳﺮ ذرهﺑـﻴﻦ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ او‪ ،‬ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎ و ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ اﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ را ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي ﻣﺜﺒـﺖ او‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻛﻮدﻛﺎن از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ورزﺷﻲ ﻛﻪ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺧﻮد در ﻓﻨﻮن ورزﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﺧﻠﻖوﺧﻮي او‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Hip hop‬‬
 ‫‪ / 272‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﻳﺎ ﻣﻮادﻣﺨﺪر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﻧﻴﺰ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺑـﻪ ﺑﭽـﻪﻫـﺎ ﻣﺤـﺪود ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻠﻒﺑﺎزان ﻋﻘﻴﺪه دارﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ‪ 1960‬ﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﻮرﻧﻤﻨﺖﻫﺎي ﺑـﺰرگ‬
‫ﮔﻠﻒﺑﺎزان ﻛﺮد‪ ،‬روﻧﺪ ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻠﻒ ﺑﻪ ﻃﺮز ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻛﻨﺪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫دﻟﻴﻞ اوﻟﻴﻪ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻠﻒﺑﺎزﻫﺎي آﻣﺎﺗﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻧﺒﺎل ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻧﺤﻮه ﺧـﻢ ﺷـﺪن‬
‫ﺳﺘﺎرهﻫﺎي ﮔﻠﻒ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮپ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن دﻳﺪهاﻧﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﭘﻴﺶ ﻣـﻲآﻳـﺪ‬
‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﺘﻲ ﻧﻔﻬﻤﻴﺪهاﻧﺪ ﻫﺪف از ﺧﻢ ﺷﺪن و ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ ﺗﻮپ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬وﺟﻮد ﺗﻤﺎﺷـﺎﮔﺮان‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺴﺘﺮش ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ رواﺑﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ورزﺷﻜﺎران ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اﻳﻦ رواﺑﻂ ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫دراﻣﺎﺗﻴﻚاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ راﻧﻨﺪه ﻧﺎﺳـﻜﺎر اﻓﺘـﺎد‪ .‬اﻳـﻦ اﺗﻔـﺎق‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺮﻳﺤﻪدار ﺷﺪن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮدم ﺷﺪ‪ .‬در اﺛﺮ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﺷﻬﺮت ﻧﺎﺳﻜﺎر ﻛﻪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه آن‬
‫ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ورزشﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻣﺮﻳﻜـﺎي‬
‫ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ارنﻫﺎردت ﻗﻬﺮﻣـﺎﻧﻲ واﻗﻌـﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣـﺮگ او ﺿـﺎﻳﻌﻪاي دردﻧـﺎك ﺑـﺮاي ﺑﺴـﻴﺎري از‬
‫ﻃﺮﻓﺪاراﻧﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻧﮕﺮاﻧﻲ در ﺧﺼﻮص اﻟﮕـﻮ ﻗـﺮار دادن ﻗﻬﺮﻣﺎﻧـﺎن‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺳﺘﺎرهﻫﺎي ورزﺷﻲ از ﻣﻮادﻣﺨﺪر و ﺗﺄﺛﻴﺮات آن ﺑـﺮ ﺟﻮاﻧـﺎن اﺳـﺖ )دوﻧﻮﻫﻴـﻮ‪ ،‬ﻫﻠـﻢ وﻫـﺎس‪،‬‬
‫‪ .(1989‬در ﺳﺎل ‪ 1980‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮﻛﺎﺋﻴﻦ از ﺳﻮي ﺳﺘﺎرهﻫﺎي ﺑﻴﺴﺒﺎل و ﺑﺴﻜﺘﺒﺎل ﻣﺮﺳﻮم ﺷـﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﭘﻲ آن اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻣﺎده در ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ﺑﺪﺗﺮ از آن در ﺑﻴﻦ ﺧﺒـﺮهﻫـﺎ و‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻣﻠﻲ رواج ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ اﻧﺴﺘﻴﺘﻮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ NCAA‬و ‪NBA‬‬
‫در ﻣﻮرد اﺳﺘﺨﺪام ورزﺷﻜﺎران ﻣﻌﺘﺎد ﺳﺨﺘﮕﻴﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اوﻗـﺎت ﻧﻴـﺰ از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧـﺎن ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﻨﺼﺮف ﻛﺮدن ﺟﻮاﻧﺎن از ﻣﻮادﻣﺨﺪر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺗﻮﺻﻴﻪﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ اروﻳﻦ ﺟﺎﻧﺴـﻮن در‬
‫ﻣﻮرد ﻣﻀﺮات اﻋﺘﻴﺎد ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬وي ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از آن آزﻣـﺎﻳﺶ ‪ HIV‬داده ﺑـﻮد و ﺳـﺨﻨﮕﻮي‬
‫آﮔﺎهﺳﺎزي در ﻣﻮرد ﺑﻴﻤﺎري اﻳﺪز و اﻫﻤﻴﺖ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ اﻣﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد )ﻛﺎدر ‪ 6-7‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﻣﺰﻳﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻣﻀﺎي ﻗﺮاردادﻫﺎي ﭘﺮ ﺳﻮد ﺑﺮاي ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑـﺰرگ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫ورزﺷﻜﺎران اﻟﻤﭙﻴﻚ اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟـﺎزه‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ دوره آﻣﺎﺗﻮري را ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ورزﺷﻜﺎران ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺮﻓﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﺷﻜﺮﭘﻮش‬
‫ﻛﺮدن ﻛﻴﻚﻫﺎي ﺧﻮﺷﻤﺰه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖﻫﺎي ﭘﺮ ﺳﻮد ﺣﺘﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﻀـﻮر رﺳـﺎﻧﻪاي ﭘـﺮ‬
‫رﻧﮓﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آﻧﻜﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺗﺠﺎري ﻣﺸﻬﻮر ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻳﻚ ﺳﺘﺎره ورزﺷﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺮاردادﻫـﺎي زﻳـﺎدي ﺑـﺮاي ﺑـﺎزي در ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻣﻀﺎ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪273 /‬‬

‫ﻛﺎدر ‪ :6-7‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ورزﺷﻲ ﺑﺎ وﻳﺮوس اﻳﺪز‬

‫ﺑﺎ ﺷﺮوع دﻫﻪ ﻧﻮد ﻣﻴﻼدي‪ ،‬ﻧـﺎم ﺗﻌـﺪاد رو ﺑـﻪ اﻓﺰاﻳﺸـﻲ از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ آزﻣـﺎﻳﺶ ‪ HIV‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﺪز در آﻧﻬﺎ ﻣﺜﺒﺖ اﻋﻼم ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻓﺸﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻌﺮوفﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓـﻮق‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣـﺎن‬
‫ﺑﺴﻜﺘﺒﺎل‪ ،‬اروﻳﻦ ﺟﺎﻧﺴﻮن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺜﺒـﺖ اﻋـﻼم ﺷـﺪن ﻧﺘﻴﺠـﻪ آزﻣـﺎﻳﺶ اﻳـﺪزش‪ ،‬در اوج‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ از ﺗﻴﻢ ‪ Los Angeles Lakers‬اﺳﺘﻌﻔﺎ داد‪ .‬اﻋﻼم ﻧﺘﻴﺠـﻪ آزﻣـﺎﻳﺶ ﺟﺎﻧﺴـﻮن‪ ،‬ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻟﮕﻮي ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻲ از ﺗـﺮﺣﻢ را در ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑـﻪوﺟـﻮد آورد‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬او ﺑﻪ ‪‬ﺳﻤ‪‬ﺖ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺎوران رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري در اﻣﻮر اﻳـﺪز ﻣﻨﺼـﻮب ﺷـﺪ و زﻣـﺎن‬
‫زﻳﺎدي را ﺑﺮاي ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن در ﺧﺼﻮص اﻫﻤﻴﺖ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻲ اﻣـﻦ و ارزشﻫـﺎي ﺳـﻨﺘﻲ‬
‫ﺻﺮف ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﭘﻮﺷﺶ رﺳﺎﻧﻪاي زﻳﺎد در ﻫﻔﺘﻪﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺴﻮن اﻋﺘﺮاف ﻛـﺮد ﻛـﻪ او‬
‫ﭘﻴﺶ از ازدواج اﺧﻴﺮش و در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺮد ﺑﻮده‪ ،‬رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﻲ ﭘﺮ ﺧﻄﺮ داﺷﺘﻪ و در اﺛـﺮ اﻳـﻦ‬
‫رواﺑﻂ ﺑﻪ اﻳﺪز ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺨﻠﻒ از اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟـﻮد ﭘـﺬﻳﺮش او ﺑـﻪ داﺷـﺘﻦ‬
‫رواﺑﻂ ﻫﻤﺠﻨﺲﺑﺎزي‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻗﻬﺮﻣـﺎﻧﻲ او ﻟﻄﻤـﻪ وارد ﻛﻨـﺪ )اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫اﻣﻀﺎي ﻗﺮاردادﻫﺎي ﭘﺮ ﺳﻮد ﺗﺠﺎري را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻛﺎﺳﻲ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ )‪ (2007‬و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ او در ﻣﻮرد اﺛﺮ اﻋﻼم ﺧﺒﺮ آزﻣـﺎﻳﺶ ﺟﺎﻧﺴـﻮن ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺸﺎي اﻳﻦ ﺧﺒﺮ‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻳﺎدي درﺑﺎره ﺳﺒﻚﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻲ ﻣﺒﺎﻻت ﺟﻨﺴـﻲ‬
‫در ﻣﻮرد ﺑﻌﻀﻲ از ورزﺷﻜﺎران ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺮد ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ورزﺷﻜﺎران زﻳـﺎدي در ﻣـﻮرد‬
‫اﺣﺘﻤﺎل آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻪ اﻳﺪز در اﺛﺮ ﺗﻤﺎس ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑـﺎ ﺣﺮﻳﻔـﺎن ﺧـﻮد در ﻃـﻲ ﻣﺴـﺎﺑﻘﺎت ﻓﻮﺗﺒـﺎل ﻳـﺎ‬
‫ﺑﺴﺘﻜﺘﺒﺎل ﻧﮕﺮان ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ اﺑﻬﺎم اﺧﻼﻗﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﻃﻲ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺪت‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﺒﻖ ﺑﺴﻜﺘﺒﺎل‪ ،‬وﻳﻠﺖ ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ ادﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ 20000‬زن راﺑﻄـﻪ ﺟﻨﺴـﻲ داﺷـﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ ﺷﺄن ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻴﺶ را از دﺳﺖ ﻧﺪاد‪.‬‬
‫ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت در اواﻳﻞ ‪ 1992‬ﺑﺎ اﻓﺸﺎي ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺜﺒﺖ آزﻣـﺎﻳﺶ ‪ HIV‬ﺗﻨﻴﺴـﻮر‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ »آرﺗﻮر اش« اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬اﻳﻦ آﻟﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﻗﻠﺐ در دﻫـﻪ ﻫﺸـﺘﺎد‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﻮن آﻟﻮده ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ »اش« ﺣـﺪود ﺳـﻪ ﺳـﺎل از ﺑﻴﻤـﺎري ﺧـﻮد اﻃـﻼع‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮﻣﻲ آﺷﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺻﺤﺒﺖ او ﺑﺎ ﮔﺰارﺷﮕﺮ ‪ USA Today‬و ﺗﺸﻮﻳﻖ او ﺑﺮاي ﻓﺎش ﻛﺮدن ﻣﻮﺿﻮع ﺑـﻪ وﻗـﻮع‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﺎﻧﺴﻮن‪ ،‬اش ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و دﻳﮕﺮ ﻗﻬﺮﻣـﺎن ﻧﺒـﻮد‪ ،‬و او‪ ،‬ﺿـﻤﻦ آﻧﻜـﻪ‬
‫وﻳﺮوس اﻳﺪز را از راﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﻧﻨﮓ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮد‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده ﺑـﻮد‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ ﺑـﺎ اﻋـﻼم ﺧﺒـﺮ‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ اش و ﻓﻮت او در اواﻳﻞ ‪ 1993‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﺮﻳﺤﻪدار ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﻨـﻮز‬
‫ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺣﺮﻳﻢ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ و دﺧﺘﺮ و ﻫﻤﺴﺮش ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺑﻮد ﻳﺎ ﺣﻖ ﻣـﺮدم ﺑـﺮاي‬
‫داﻧﺴﺘﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ؟‬
 ‫‪ / 274‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر وﺿﻌﻴﺖ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺳـﺎﻟﻢ ﻧﻴـﺰ ﻻزم اﺳـﺖ؛ ﺑﻌـﺪ از آﻧﻜـﻪ در‬
‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 1997‬ﺳﺘﺎره ‪» NBA‬ﻻﺗﺮال اﺳﭙﺮول« ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﺑﻲاش ﺣﻤﻠـﻪ ﻛـﺮد‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ از‬
‫اﻣﻀﺎي ﻗﺮارداد ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛﻔﺶ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ »ﻧﺎدﻳﺎ ﻛﻤﺎﻧﺲ«‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳـﺒﻖ‬
‫روﻣﺎﻧﻴﺎﻳﻲ در رﺷﺘﻪ ژﻳﻤﻨﺎﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛـﺮد‪ ،‬زﻧـﺪﮔﻲ ﻛـﺎﻣﻼً آزاد و ﺑـﻲ‬
‫ﭘﺮواي او ﺑﺎ ﻣﺮدي ﻣﺘﺄﻫﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ او ﺑـﺮاي اﻣﻀـﺎي ﻗﺮاردادﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري ﻣﺘﺰﻟـﺰل‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻛﺴﺐ ﻣﺪال ﻃﻼي اﻟﻤﭙﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺎرﻳﻮ ﺟﻮﻧﺰ ﺑﻪ رواﺑﻂ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮد اﻗـﺮار ﻛـﺮد و‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺪالﻫﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲاش را از دﺳﺖ داد‪.‬‬
‫ﺟﻨﺒﻪ دﻳﮕﺮي از رﻗﺎﺑﺖﻫﺎي ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در ﺣﻮزه ﻣﺪ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪،‬‬
‫ﻣﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻧـﺎن ﻟﺒـﺎس ﺑﭙﻮﺷـﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻟﺒﺎسﻫﺎي دو‪ ،‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﺑﺰرﮔﺴـﺎﻻﻧﻲ ﻛـﻪ اﺻـﻼً ﻧﻤـﻲدوﻳﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ ﺑـﺮاي آﻧـﺎن ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ راه ﺑﺮوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺪ ﺷﺪ!‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﭘﻮﺷﺎك از ﻓﺮوش ﻟﺒﺎسﻫـﺎيﻣـﺪ در‬
‫ﺗﻨﻴﺲ‪ ،‬اﺳﻜﻲ ﻳﺎ دوﭼﺮﺧﻪﺳﻮاري ﺑﺮاي ﻃﺮﻓﺪاراﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ اﻳﻦ ورزشﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭘﻮل ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ زدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺮدم ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨـﺪ اﺳـﻜﻲ ﻳـﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬اول آﺧـﺮﻳﻦ‬
‫ﻟﺒﺎسﻫﺎيﻣﺪ اﺳﻜﻲ را ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﭼﻮب و ﻟﻮازم آن را ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ورزﺷﻲ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ رادار )‪ (1984‬ﻋﻘﻴـﺪه دارﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن اﻣﺮوزي ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺎي ﻗﻬﺮﻣﺎﻧـﺎن ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ وﻳﻠـﻲ ﻣـﺎﻳﻨﺮ‪ ،‬ﺟـﺎﻧﻲ‬
‫ﻳﻮﻧﺎﻳﺘﺲ‪ ،‬ﺟﺴﻲ اوﻧﺰ ﻳﺎ اﺳﺘﺎن ﻣﻮزﻳﺎل ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎي ﻫﻨﮕﻔﺖ و زﻧﺪﮔﻲﻫﺎي آﻧﭽﻨﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺳﺘﺎرهﻫﺎي ورزﺷﻲ را از ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺮدم ﺟﺪا ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗـﺮوﻳﺞ ﺷﺨﺼـﻴﺖﻫـﺎي‬
‫ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر و ﻣﺘﻮاﺿﻊ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪاﻧﻪ و ﻋﺎﻓﻴﺖﻃﻠﺒﺎﻧﻪ را در آﻧﻬﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‬
‫دورﺑﻴﻦﻫﺎي ﻣﺰاﺣﻢ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ورزﺷـﻜﺎر ﺑـﺎزي ﺑـﺎ ﺷـﻜﻮﻫﻲ را اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ او در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻣﻴﺪان از ﻛﻮره در ﻣﻲرود ﻳﺎ از روي ﺧﻮدﺧـﻮاﻫﻲ اﻋـﻼم‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ دو ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪاش را ﺑﺨـﺮد‪ ،‬او را‬
‫زﻳﺮ ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪ .‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺧﻮدﺧﻮاﻫﻲ و ﺑﻬﺎﻧﻪﮔﻴﺮي وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺎ دوﺳـﺖ‬
‫دارﻳﻢ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﻗﻬﺮﻣﺎنﻫﺎي واﻗﻌﻲ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ روﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﺼﺮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﺣﻔـﻆ آن را‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪275 /‬‬

‫ورزشﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‬
‫ﺑﺎ ورود ارﺗﺒﺎﻃﺎت راﻳﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﺣﻮزهﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪي در ورزش ﭘﺪﻳـﺪ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ورزشﻫـﺎي‬
‫ﻓﺎﻧﺘﺰي )ﻻﻣﺎﻛﺲ‪ (2006 ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎزيﻫﺎي ﺻـﻔﺤﻪاي )‪،(APBA, Strat- O- Matic‬‬
‫ﺳﻴﻤﻮﻟﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻟﻴﮓﻫﺎي ﺑﻴﻠﻴﺎرد‪ ،‬ﻟﻴﮓﻫﺎي ﻓﺼﻠﻲ ﻳﺎ ﻛﻴﭙﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣـﻞ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻌﻴﺎري ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ اﻣﺘﻴـﺎز ﺑﺎزﻳﻜﻨـﺎن‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت و آﻣـﻮزش‬
‫درﺑﺎره ورزش ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزيﻫﺎي ورزﺷﻲ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪30‬درﺻﺪ از ﻛﻞ ﻓﺮوش ﺑـﺎزيﻫـﺎي وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ را ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ John Madden Football‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﻳﻦ ﺑﺎزيﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ )دي‪ .‬ﻟﺌﻮﻧﺎرد‪ .(2006 ،‬ﺑﺎزيﻫﺎي ورزﺷﻲ ﮔﺮوﻫﻲ ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻨــﺪ )ﺑﺴــﻜﺘﺒﺎل‪ ،‬ﻓﻮﺗﺒــﺎل‪ ،‬ﻓﻮﺗﺒــﺎل اﻣﺮﻳﻜــﺎﻳﻲ و ﺑﻴﺴــﺒﺎل(‪ .‬ﺑــﺎزيﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ اﺳــﻜﻴﺖ‬
‫ﺑﻮدﻳﻨﮓ‪ Tony Hawk Underground‬ﻳﺎ ﻣﻮجﺳﻮاري ‪ Sony Garcia‬ﻫﻨﻮز ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﺧـﻮد را‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺎزيﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﺎرﺗﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در ﻣﺸـﺎرﻛﺖﻫـﺎي ورزﺷـﻲ‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت‪ ،‬ﭘﻮﺷـﺶﻫـﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻲ و‬
‫ﺑﺮﻧﺪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻧﻘﺶ دارد )ﻣﺎﻫﺎن و ﻣﻚ آﻧﻴﻞ‪ .(2006 ،‬ﮔﺎه ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫـﺎي رﺳـﺎﻧﻪاي ﺳـﻨﺘﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨــﺪ ‪ ESPN‬ﻳــﺎ ‪ sport illustrated‬ﭘﻮﺷــﺶ رﺳــﺎﻧﻪاي ﺧــﻮد را از ﻃﺮﻳــﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ در‬
‫وبﺳﺎﻳﺘﺸﺎن ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺷـﺒﻜﻪ ‪ NBC‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ روﻳـﺪادﻫﺎي‬
‫ورزﺷﻲ را ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﭘﻮﺷﺶ در وبﺳﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﺷـﺒﻜﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ و از ﺗﻤﺎم روﻳﺪادﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رادﻳﻮﻫﺎي ﻣﺎﻫﻮارهاي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ Sirius‬ﻳـﺎ ‪ XM‬در‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﻮﺷﺶ ورزﺷﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺧﻼل اﻳﻦ ﭘﻮﺷﺶﻫﺎي‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬رادﻳﻮﻳﻲ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آﮔﻬﻲﻫﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﺠﺎري ﻧﻴـﺰ ﭘﺨـﺶ‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻮﭼﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﭘﻮﺷﺎك ورزﺷﻲ آرﻣﻮر از ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت و ﭘـﻲ ﺑـﻪ‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺑﺮاي رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻧﺎﻳﻚ و رﻳﺒﻮك اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛـﻪ ﻗﺒـﻞ از‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺻﻼً اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ اﺣﺴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﺪار از ورزشﻫﺎي‬
‫ﻣﺠﺎزي درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﺤﻮ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﺑـﻲﺷـﻤﺎري ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ از ﻃﺮﻳﻖ وبﺳﺎﻳﺖ و ﺑﺎزيﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺎ در ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎي ﻳـﻚ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Armour‬‬ ‫‪2. Nike‬‬ ‫‪3. Reebok‬‬
 ‫‪ / 276‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ در اﺳﺘﺎدﻳﻮم ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻫﻤﺮاه ﺟﻤﻌﻲ از دوﺳﺘﺎن در ﺧﺎﻧﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮدﮔﺮاﻳﺎﻧﻪﺗـﺮي وﺟـﻮد‬
‫دارد‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ورزش را ﮔﺰارش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻧﻌﻜﺎس واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺎزي ﻧﻤﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻮﻳﮋه‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻛﻪ ﻫﻮﻳﺖ واﻗﻌﻲ ورزش را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻧﺤﻮه ﺗﻔﻜﺮ و واﻛﻨﺶ ﻗﻠﺒـﻲ ﻣـﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ورزش را ﻧﻴﺰ دﭼﺎر دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ورزش ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧـﻮدش دﻧﻴـﺎﻳﻲ‬
‫دارد؛ دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت ﺑﺎ ﻣﻴﺪان ورزﺷﻲ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﺑـﺲ ﻧـﺎﻗﺺ دارد‪ .‬وﻗﻨـﻲ ﻣـﺮدم ﺑـﻪ‬
‫ورزش ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺗﻤﺎﺷـﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﻣـﻲاﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬
‫درك واﻗﻌﻲ ورزش از ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ‪ ،‬ﻫﻤﺎن درﻛﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﻛﺴـﺐ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻨﺒﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺎ درﺑﺎره ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣـﺮدم‪ ،‬ارزشﻫـﺎي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﻣﻌﺮض ﻓﺮوش ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ اﻳﻦ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦﻫﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد را درﺑﺎره ورزش‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﺑـﺎزي‪ ،‬ﻧﺤـﻮه ﺗﻤﺎﺷـﺎي آﻧﻬـﺎ و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ‬
‫اﺣﺴﺎس درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﺴﺘﺮده ورزش ﺑﻪ روﺷـﻨﻲ آن را در‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ اﻣﻮر ﻣﻬﻢ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻮاداران ورزﺷﻲ ﺑﻪ ﺟـﺎي در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺣـﻮاس ﺧـﻮد ‪،‬‬
‫ﮔﺰارﺷﮕﺮ را ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻨﺒـﻊ ﻣﻮﺛـﻖ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ ﻧﻴـﺰ رادﻳﻮﻫـﺎ ﻳـﺎ‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮنﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺳﺘﺎدﻳﻮم ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از آﻧﭽﻪ »واﻗﻌﺎ« اﺗﻔـﺎق ﻣـﻲاﻓﺘـﺪ‬
‫ﺧﺒﺮدار ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﻪ دوﻣﻴﻦ ﺣﻮزه رﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ دﻧﻴﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣـﻲﭘـﺮدازﻳﻢ ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ اﺳﺎﺳـﻲ در‬
‫ﻋﻮاﻃﻒ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺎ دارد‪.‬‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ از ﻃﺮﻳﻖ رادﻳﻮ‪ ،‬ﺳﻲ دي‪ ،‬ﻧﻤﺎآﻫﻨـﮓ ‪ ،‬ﻳـﺎ ام ﭘـﻲ ﺗـﺮي ﻳﻜـﻲ از ﭘـﺮ‬
‫ﻃﺮﻓﺪارﺗﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏـﺖ ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن و ﺟﻮاﻧـﺎن در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن ﻣﺤﺴـﻮب‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ روزاﻧﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 1/5‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﺳﺎﻋﺖ وﻗﺖ ﻳـﻚ ﻧﻮﺟـﻮان ﺻـﺮف آن ﻣـﻲﮔـﺮدد‬
‫)اﺳﺘﺮاﺳﺒﺮگ و وﻳﻠﺴﻮن‪ .(2002 ،‬از زﻣﺎن ﻇﻬﻮر ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ راك و رول در دﻫﻪ ‪ ، 50‬ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪان‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Music video‬‬ ‫‪2. MP3 player‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪277 /‬‬

‫اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﭼـﻪ اﻟـﻮﻳﺲ ﭘﺮﻳﺴـﻠﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﭼـﻪ دﻳﮕﺮاﻧـﻲ ﻣﺜـﻞ ﺑﻴﺘـﻞﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺎﻟﻴﻜـﺎ‪ ،‬ﭘﻴﻨـﻚ ﻓﻠﻮﻳـﺪ‪،‬‬
‫‪ Rage Against the machine‬ﻳﺎ ‪ ، Eminem‬ﻧﺰد ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﺤﺒـﻮب وﻟـﻲ از ﻧﻈـﺮ‬
‫واﻟﺪﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺰﺟﺮﻛﻨﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺮدﻣﻲ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ رﻗﺺ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫آن ﭼﺎرﻟﺴﺘﻮن دﻫﻪ ‪ 20‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺧﻮدش ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻌﺠﺐ و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي واﻟـﺪﻳﻦ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ اﻟﻮﻳﺲ در ﺷﻮي ‪ The Ed Sullivan‬ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ او ﻓﻘﻂ از ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻي ﺳـﻴﻨﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ در آﻣﺪ ﺗﺎ ﻗﺮ دادنﻫﺎي او ﺑﻲ ﺟﻬﺖ ﺟﻮاﻧﺎن را از ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺎرج ﻧﻜﻨﺪ ﻳـﺎ واﻟـﺪﻳﻦ را‬
‫زﻳﺎدي ﻧﺮﻧﺠﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﭘﺎپ اﻏﻠﺐ ﻃﻼﻳﻪ دار ﻣﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺑﻴﺘـﻞﻫـﺎ در ‪ 1963‬ﭘـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭘﺎپ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪» ،‬ﻣﻮﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ« آﻧﻬﺎ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻣﺮدم را ﺧﺸـﻤﮕﻴﻦ ﻛـﺮد‪ ،‬وﻟـﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدان ﻣﻮﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺑﻠﻨـﺪ ﻧﮕـﻪ ﻣـﻲداﺷـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن راك و ﻫﻮي ﻣﺘﺎل اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 80‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻮﺷﻮاره اﻓﺘﻀﺎح ﺑـﻪ ﺑـﺎر آوردﻧـﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻲ ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺳﻮراخ ﻛﺮدن ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪاي از ﺑﺪن ﻣﺘﺪاول ﺷﺪ‪.‬‬
‫اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 80‬ﺑﺎ ﺷﺮوع ﭘﻴـﺪاﻳﺶ ﻋﻨﺼـﺮ دﻳـﺪاري در ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻗـﺮﻳﻦ ﺑـﻮد‪ .‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺎﻳﻲ )ام ﺗﻲ وي ( در ‪ 1981‬ﺑﺎ وﻳﺪﻳﻮﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﺳﻮي ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي‬
‫ﺿﺒﻂ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎر ﻛﺮد )ام ﺗﻲ وي اروﭘﺎﻳﻲ ﺳﺎل ‪ 1987‬ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎد(‪ .‬ﺑﺎ ﻛﺸﻒ ﺟﺬاﺑﻴﺖ زﻳﺎد‬
‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﻛﺎﺑﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﭘﺨﺶ اﻳﻦ وﻳﺪﻳﻮﻫﺎ اﻓﺰودﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻤﺎد ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ام ﺗﻲ وي ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫـﻢ ﮔـﺮاﻳﺶﻫـﺎي‬
‫ﺑﺎزار ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺟﻮاﻧﺎن را رﻫﺒﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻈـﺮ ﺑﺮﺧـﻲ اﻓـﺮاد‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿـﺎي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬
‫ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه اﺻﻠﻲ اﻧﻘﻼبﻫﺎي دﻣﻜﺮاﺗﻴﻚ اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﺎلﻫـﺎي ‪1989‬‬
‫و ‪ 1991‬ﺑﻮد؛ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛـﻪ اﻧﻘـﻼبﻫـﺎ در اﺻـﻞ ﺧﻴﻠـﻲ ﻫـﻢ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺷﻜﺴـﺖ ﻧﻈـﺎمﻫـﺎي‬
‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻠﻮل ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ اﻳﻦ ﻧﻈـﺎمﻫـﺎ در اﻧﺘﻘـﺎل و اراﺋـﻪ ﺑﻴـﮓ‬
‫ﻣﻚ‪ ،‬ﻟﻲ واﻳﺰ‪ ،‬و ﻣﻮزﻳﻚ راك داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ ﻫﺮﮔﺰ در ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮد ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬
‫ﻧﻜﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ »ﻣﻦ ام ﺗـﻲ وي ﻣـﻲﺧـﻮاﻫﻢ« ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧـﺪﮔﺎن ﻛﺸـﻮرﻫﺎي‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻣﺸﻜﻞﺳﺎز ﺷﻮد )اورﻣﻦ‪.(282 :1992 ،‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. MTV‬‬
 ‫‪ / 278‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬ام ﺗﻲ وي ﺑﺎ در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﻮان‪ -‬ﻣﺤﻮر‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﺑﺪﻟﻜﺎر ﺟﺎﻛﺎس و ﻣﺎراﺗﻮن ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﻌﻄﻴﻼت ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧـﺎلﻫـﺎي‬
‫وﻳﺪﺋﻮ ‪ -‬ﻣﺤﻮر‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه وي اچ وان‪ 1‬و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﺳﻴﺎﻫﺎن‪ (BET) 2‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺗﻬﻴـﻪ‬
‫ﻧﻤﺎآﻫﻨﮓ ﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﻤﻲ از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮزﻳـﻚ وﻳـﺪﺋﻮﻫﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اﺟـﺮاي زﻧـﺪه‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻳﺎ ﮔﺮوه‪ ،‬آﻫﻨﮓ را در اﺳﺘﻮدﻳﻮ ﻳﺎ در ﻛﻨﺴﺮت اﺟـﺮا ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬از ﺳـﻮي‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻚ وﻳﺪﺋﻮي ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ‪ 3‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ داﺳﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ از اﺷـﻌﺎر آﻫﻨـﮓ ﻓﺮاﺗـﺮ‬
‫ﺑﺮود‪ .‬وﻳﺪﺋﻮي ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺣﺎوي ﺟﻠﻮهﻫﺎي وﻳﮋه و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ از ﺳـﻜﺲ ‪،‬‬
‫رﻗﺺ‪ ،‬و ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻀﻤﻮنﻫﺎي ﺧﺸﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻔﻮذ ﮔﺴﺘﺮده ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و ﺗﻚ ﺧﻮانﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫اﺻﻠﻲ ﺗﻔﻮق زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﺑﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷـﻮد؛ ﻫﺮﭼﻨـﺪ‬
‫در ﺳﺎﻳﺮ زﺑﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ راك ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺿﺒﻂ ﺻﺪاي ﺳﺘﺎرهﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺑـﻪ زﺑـﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴـﻲ اﻟﺰاﻣـﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﺮدم آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬اروﭘﺎﻳﻲﻫﺎ ﻳﺎ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮزﻳﻚﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ زﺑـﺎن‬
‫آواز آن را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﮔﻮش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎور ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم اﻣﺮﻳﻜـﺎي‬
‫ﺷﻤﺎﻟﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﺳﺒﻚﻫﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲﺗـﺮ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻔــﻮذ ﺗﻘــﺎﻃﻌﻲ ‪ -‬ﻗــﻮﻣﻲ و ﺗﻘــﺎﻃﻌﻲ‪ -‬ﺟﻨﺴــﻴﺘﻲ اﻓــﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘــﻪ اﺳــﺖ )ﻫــﺎﭼﺌﻮن‪.( 2002 ،‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺤﻠﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ ﭘﻴـﺪا‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ :‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ‪ sitar‬ﻫﻨﺪ‪ raggae ،‬ﺟﺎﻣﺎﻳﻴﻜﺎ‪ samba ،‬ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬ﺗﺼﻨﻴﻒﻫـﺎي ‪ Celtic‬اﻳﺮﻟﻨـﺪ‪،‬‬
‫‪ zydeco‬ﻟﻮﻳﺰﻳﺎﻧﺎ‪ salsa ،‬ﻛﺎراﺋﻴﺐ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺷﻨﻮﻧﺪه دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻮاره ﺳﺒﻚﻫـﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘـﻲ‬
‫ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﻣﻲرﺳﻨﺪ و ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن زﻳﺎدي ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ cumbia ،‬آﻓﺮﻳﻘـﺎﻳﻲ‪-‬‬
‫ﻛﻠﻤﺒﻴﺎﻳﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺳﺖ از ﭘﺮﻛﺎﺷﻦ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻠـﻮدي اروﭘـﺎﻳﻲ‪ ،‬و ﻓﻠـﻮت و آﻛـﺎردﺋﻮن اﻫـﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻮهﻫﺎي آﻧﺪ‪ .‬ﺿﺮﺑﺎﻫﻨﮓ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺿﺮﺑﺎت ﺳﻨﺘﻲ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ و ﻓﺎﻧـﻚ‪ 4‬آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺜﻞ ﻣﺮاﻛﺶ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻟﺒﻨﺎن‪ ،‬و ‪ ...‬ﻧﻴﺰ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺑﺎﻧـﺪ‬
‫ﻫﻮي ﻣﺘﺎل وﺟﻮد دارد) ﻟﻮ وان‪ .(2008 ،‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻗـﺪرت ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬
‫ﻣﻮزﻳﻚ در آﻓﺮﻳﻘﺎ ﺑﻪ ﻛﺎدر ‪ 6-8‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. VHI‬‬ ‫‪2. Black Entertainment Television‬‬ ‫‪3. Concept video‬‬

‫‪4. Funk:‬‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ ﺟﺎز‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪279 /‬‬

‫ﻛﺎدر ‪ : 6-8‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭘﺎپ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ و دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‬

‫‪1‬‬
‫دﻳﺮ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮزﻳﻚ ﭘﺎپ ﺳﺎﺣﻞ ﻋﺎﺟﻲ ﺷﻜﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪﻫﻨﮕـﺎم‬
‫ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 1999‬ژﻧﺮال راﺑـﺮت ﺟـﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻓـﻮق ﺳـﺘﺎره ﻣﻮزﻳـﻚ ‪ Raggae‬ﺑـﻪﻧـﺎم ‪Alpha Blondy‬‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺳﺎﺣﻞ ﻋﺎج و ﻣﻌﺮﻓﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺟﺪﻳـﺪ را ﺑـﺎ اﺟـﺮاي ﻳـﻚ آﻫﻨـﮓ‬
‫اﻋﻼم ﻛﺮد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻧﺎم ‪ ،Tiken Jah facoly‬ﺧﻮاﻧﻨﺪهاي ﻛﻪ ﻣﺸﺎور ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﻮﻳﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺗﺮﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮاﻧﻨﺪهﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راﺑﻂ ﺑﻴﻦ رﺳﺎﻧﻪﻫـﺎ و دﻓـﺎﺗﺮ اﺟـﺮاي ﻗـﺎﻧﻮن‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ)ﻟﻲ‪ .(2002 ،‬ﺳﺮودﻫﺎي ﺳﺎﺣﻞ ﻋـﺎﺟﻲ‪ ،‬در ﻧﻘـﺎط دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ از ﺳـﻮي ﻧﻴﺮوﻫـﺎي‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻌﺘﺮﺿﺎن ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎري از آﻫﻨﮓ »ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن آن را‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ دارﻳﻢ « ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﭘﺮآوازه ﺳﺎﺣﻞ ﻋﺎﺟﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺎﻛﻮﻟﻲ آن را اﺟﺮا ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪،‬‬
‫‪3‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﭼﺎد ﻧﻴﺰ آﻫﻨﮓ دﻳﮕﺮ ﻓﺎﻛﻮﻟﻲ ﻳﻌﻨﻲ »ﻛﺸﻮردﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ « ﺳـﺮود‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ‪ 2000‬ﺷﺪ )ﻣﺪﻳﻮﻧﻲ‪ .(2002،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻧﻴﺠﺮﻳـﻪاي ‪Fela Anikulapo- Kuti‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺳﺒﻚ آﻓﺮوﺑﻴﺖ ﭘﻴﺶ از ﻣﺮﮔﺶ در ﺳﺎل ‪ ،1997‬ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺴـﺮش‬
‫‪ Fema Kuti‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻨﺒﺶ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺴﺎد ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺮﺗﺐ در ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ در ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﻣﻤﻴﺰي ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﻲ در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ ﭼـﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪهاي ﻓﺎﻧﻚ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﺑﻪﻧﺎم ‪ Angelique Kidjo‬در ﻣﻮﻃﻨﺶ ﺑﻨﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺺ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬او ﻋﻼﻗﻪاي ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳـﺖ از‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺒﻚ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ـ ﺑﺮزﻳﻠﻲ را ﺑﺎ آﻳﻴﻦﻫﺎي آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ در ﻫـﻢ آﻣﻴﺨـﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺴﻴﺎري را از ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺳﺮﮔﺮم ﻛﻨﺪ )ﻣﺪﻳﻮﻧﻲ ‪.(2002،‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده و رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪي از ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻋﺎﻣﻪﭘﺴﻨﺪ‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫﺎي ﻋﺎﻣﻪﭘﺴﻨﺪ‪ ،‬و در واﻗﻊ ﺗﻤﺎم ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ اﺣﺴﺎﺳـﺎت و‬
‫ﻋﻮاﻃﻒ را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﻴﺰﻧﻨﺪ ) اﺳﺘﺮاﺳﺒﺮگ و وﻳﻠﺴﻮن‪ .(2002 ،‬ﻣﺎ از ﻓﻮاﻳﺪ و ﻟﺬتﻫﺎي ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ‬
‫ﺑﻬﺮه ﻓﺮاوان ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ .‬اوﻻً‪ ،‬ﻣﻮزﻳﻚ از ﻧﻈﺮ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟـﻮد ﺗﻔـﺎوت‬
‫ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺪن در واﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻧﻮاع ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻪ ﺗﭙﺶ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﻮاع‬
‫ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ را اﻟﻘﺎ ﻛﻨﺪ و اﺣﺴﺎس ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﻲ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ و اﻏﻠـﺐ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ روﺣﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻠﻖ و ﺗﻌﺪﻳﻞ‬
‫آن ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود )ﺑﺮﻳﺎن‪ ،‬ﭼﻦ و زو‪2007 ،‬؛ ﻧﺎﺑﻼچ‪ 2003 ،‬و زﻳﻠﻤﻦ و ﻧﺎﺑﻼچ‪.(2002 ،‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Iorian‬‬ ‫‪2. We have it‬‬ ‫‪3. The Country’s in Trouble‬‬
‫‪4. Afro-beat‬‬
 ‫‪ / 280‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ در اﺟﺮاي ﺳﻜﻮت و اﻳﺠﺎد ﺻﺪاي ﭘﺲ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻫـﻢ در ﺧﺎﻧـﻪ و ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ ،‬ﺧﺴﺘﮕﻲ را ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺲ زﻣﻴﻨﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺟﺸﻦ وﻣﻴﻬﻤـﺎﻧﻲ‬
‫و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲﻫﺎﺳﺖ‪ .‬راﺑﺮﺗﺰ و ﭼﺎرﻳﺘﻨﺴـﻮن )‪ (2001‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ اﺷـﺎره ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻗﻄﻌﻲ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻧﻔـﺮادي ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ اﻣـﺮي دﺷـﻮار اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻲ ﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺖ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ ﻣﻮزﻳـﻚ ﮔـﻮش‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ) ﻛﺎرﺑﺮد ﺷﺒﻪ ‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دوﺳﺖ ﻏﺎﻳﺒﻲ را ﻳـﺎدآوري ﻛﻨـﺪ‬
‫و ﺗﺴﻜﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻫﻮﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻫﻮﻳـﺖ ﻓـﺮد ﻛﻤـﻚ ﻛﻨـﺪ و‬
‫ورود او را ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﮔﺮوهﻫﺎ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬در ﻳـﻚ دﺑﻴﺮﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﮔﺮوﻫـﻲ رپ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ ﻫﻮي ﻣﺘﺎل و ﮔﺮوه دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﺎﻧﺘﺮي ﮔﻮش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑـﺮ‬
‫ﻧﺤﻮه ﭘﻮﺷﺶ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ ﻧـﻮﻋﻲ ﺧـﺮده ﻓﺮﻫﻨـﮓ وارد ﻛﻨـﺪ و‬
‫ﻋﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﺮدن ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺎﻳﻲ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮﻣﻲ ﺷـﺨﺺ‬
‫ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﺸﺎء ﺑﺴﻴﺎري از اﻗﺴﺎم ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺟﻮاﻣـﻊ آﻓﺮﻳﻘـﺎﻳﻲ‪ -‬آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ‪،‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻣﺜﻞ ‪ (hip hop ،rap ،gospel ،rock،blues ،jazz‬اﻣﺎ وراي ﺧﺮدهﻓﺮﻫﻨﮕﺸﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻢ‬
‫ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺒﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ از ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ رپ در ﺷﮕﻔﺘﻨﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺎ آن ﺳـﻴﺎﻫﺎن‬
‫ﺷﻬﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺳـﻔﻴﺪ ﺣﻮﻣـﻪ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻲ ﺣﺘـﻲ درون ﻳـﻚ ژاﻧـﺮ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻫﻢ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ وﺟﻮد دارد؛ ﻣﺜﻞ ﻃﺮﻓﺪاران ﺳﻴﺎﺳـﻲ ‪ red neck‬و ‪blue‬‬
‫‪ neck‬در ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪) country‬وﻳﻠﻤﻦ‪ (2005 ،‬ﻳﺎ ﭘﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﭘﺎﻧﻚﻫﺎي ﺳﻜﻮﻻر‪.‬‬
‫و ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه رﻗﺺ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑـﺎ آن‪ ،‬ﻧـﻮﻋﻲ ﺷـﺎﺧﺺ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﻳﻲ آﻧﻬﺎ از ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺰرﮔﺴـﺎﻻن ﺑـﻪ ﺻـﺮاﺣﺖ‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎي آن را ﻧﻤﻲﭘﺴﻨﺪﻧﺪ و آن را درك ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳـﺪه اﻣـﺮوزه ﺑـﺎ رپ و‬
‫ﻫﻮي ﻣﺘﺎل ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤـﺎنﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬در دﻫـﻪ ‪ ،1950‬ﺑـﺎ راك و رول و در‬
‫دﻫﻪ ‪ 1920‬ﺑﺎ ﭼﺎرﻟﺴﺘﻮن ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﺗﻔﺎق ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدهاي ﻣﺜﻞ روﺷﻦ ﻛﺮدن رادﻳﻮ ﻳﺎ ‪CD‬‬
‫در ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻪ از ﺳﻮي ﻧﻮﺟﻮان‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺪاﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪان و واﻟﺪﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺳﺒﻚ ﻛﺎﺑﻮيﻫﺎ و ﻣﺮدم ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ ‪1. Country Music:‬‬
‫‪.2‬ﻛﺎرﮔﺮان روﺳﺘﺎ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪281 /‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﻮد او ﺣﻖ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎ واﻟـﺪﻳﻦ را ﻧـﺪارد‪ .‬ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻗـﺪرت ﺑﺴـﻴﺎري‬
‫دارد و ﻫﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪرﺗﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﺧﻄﺮ ﻳﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺰرگ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛـﺎدر ‪ 6-9‬را ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از اﺛﺮات ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎدر ‪ : 6-9‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻮﻋﻲ ﺧﻄﺮ )ﺗﺎروﺳﻜﻴﻦ ‪(2001 ،‬‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ اﻏﻠﺐ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ اﺳﺖ و ﮔﺎﻫﻲ واﻛﻨﺶﻫـﺎي ﺧﺸـﻮﻧﺖ آﻣﻴـﺰي را در ﭘـﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ واﻛﻨﺶ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ در رژﻳـﻢ وﺣﺸـﻲ ﻃﺎﻟﺒـﺎن در اﻓﻐﺎﻧﺴـﺘﺎن )‪-2001‬‬
‫‪ (1996‬دﻳﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي آﻻت ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﻧﻮارﻫﺎي ﻛﺎﺳﺖ و وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ‪ ،‬و ﺿـﺒﻂ‬
‫ﺻﻮتﻫﺎ ﺑﻮد و آﻧﻬﺎ را در ﻣﻼء ﻋﺎم درﺧﺮﻣﻦﻫﺎي آﺗﺶ ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ و ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎﻧﻲ را ﻛـﻪ در ﺣـﺎل‬
‫ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﻛﺘﻚ زدن و ﺷﻜﺴﺘﻦ آﻟﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﺷﺎن زﻧﺪاﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ رژﻳﻢﻫﺎي دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر ﻣﻘﺪسﻧﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮاط و ﺗﻔﺮﻳﻂﻫﺎﻳﻲ در ﻛﻠﻴﺴـﺎي ﻏﺮﺑـﻲ و آداب ﻏﻴـﺮ ﻣـﺬﻫﺒﻲ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﭼﺸـﻢ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬اﻓﻼﻃﻮن ﻫﻢ در ﻛﺘﺎب ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه روح‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﺪت‬
‫ﺑﺪﮔﻤﺎن ﺑﻮد‪ .‬در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ،‬رﻫﺒﺮان ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺪﮔﻤﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﭼﻮن ‪ ،St. John chrysostom ،St. Augustine‬و ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﭘﺮوﺗﺴـﺘﺎن‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎر‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻗﺪرت و ﺧﻄﺮ ﺧﻮد را از ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻓﺮادي ﻛﻪ از آن ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎلﻫﺎ آﻫﻨﮓ آﻫﻨﮕﺴﺎز ﻣﻠﻲ ﮔﺮاي آﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،Richard Vagner ،‬در اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﭘﺨﺶ ﻧﻤﻲﺷـﺪ )اﻟﺒﺘـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻳﻚ ﺳﻨﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن(‪ .‬وﻗﺘﻲ آﻫﻨﮓ ﺳﺎزي ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Daniel Barenboim‬اﻳـﻦ ﺗﺤـﺮﻳﻢ‬
‫را در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬ﺟﻨﺠﺎل زﻳﺎدي ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪ و ﺑﺴﻴﺎري از اﺳﺮاﺋﻴﻠﻲﻫـﺎ اﻳـﻦ ﺗﺼـﻤﻴﻢ او را‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﻲ ﻋﺎﻃﻔﮕﻲ او داﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ و دروﻧﻤﺎﻳﻪ اﺷﻌﺎر‬

‫ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻴﺪ دروﻧﻤﺎﻳﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻃﻲ ‪ 60‬ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺑﻮده اﺳـﺖ و‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻗﺒﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻋﺸـﻖ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﺷـﻬﻮت‬
‫)ﻫﺎﻧﺴﻦ وﻫﺎﻧﺴﻦ‪ .(2000 ،‬ﺑﺎ آﻏﺎز دﻫﻪ ‪ ،1990‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دروﻧﻤﺎﻳﻪﻫﺎي ﺧﺸﻦ و زن ﺳـﺘﻴﺰاﻧﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻮﻳﮋه در رپ‪ ،‬ﭘﺎﻧﻚ و ﻫﻮي ﻣﺘﺎل روﺑﻪرو ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ دروﻧﻤﺎﻳﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺎ درﻳﺎﻓـﺖ ﺟـﺎﻳﺰهﻫـﺎي‬
‫‪ Grammy‬و ‪ Oscar‬از ﺳﻮي ‪ Eminem, bad boy rapper‬در اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ ،2000‬روز ﺑﻪ روز‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻏﺎﻟﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮي در اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ ،1980‬ﺟﻮﻻﻧﮕـﺎه ﺟﺪﻳـﺪي‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ زﻧﺎن را ﺑﻌﻨﻮان اﻫﺪاف ﺟﻨﺴﻲ و زﻳﻨﺖﻫﺎي ﺗﺰﺋﻴﻨﻲ ﺑـﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻣـﻲﮔﺬاﺷـﺖ؛ ﺑﺴـﻴﺎر‬
 ‫‪ / 282‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﻧﻤﺎﻳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫﺎي‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺮاي ﺗﻠﻔﻴﻖ دروﻧﻤﺎﻳﻪﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ و ﺧﺸﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻀﻤﻮن ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫـﺎي ﻣﺸـﻬﻮر‪ ،‬ﺗـﺮوﻳﺞ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﻮاد ﻣﺨـﺪر ﺑـﻮد‪ .‬راﺑﺮﺗـﺰ‪،‬‬
‫ﻫﻨﺮﻳﻜﺴﻦ و ﭼﺎرﻳﺘﻨﺴـﻮن)‪ (1999‬اﺷـﻌﺎر ﻫـﺰار ﺗﺮاﻧـﻪ ﻣﺤﺒـﻮب ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1996‬و ‪ 1997‬را‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ‪17‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺮوﺑﺎت اﻟﻜﻠﻲ و ‪18‬درﺻـﺪ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ ﻣﺠﺎز اﺷﺎره دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ارﻗـﺎم در ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ رپ ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﻫـﻢ ﺑﻮدﻧـﺪ ) ‪47‬درﺻـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺸﺮوﺑﺎت اﻟﻜﻠﻲ و ‪63‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ ﻣﺠﺎز(‪ .‬ﺑﻌﻼوه‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺻﺤﺒﺘﻲ از ﻋﻮاﻗﺐ ﺑﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از ﻣﻮاد در ﻣﻴﺎن ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ‪9‬درﺻﺪ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻮاﻗﺐ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد اﺷـﺎره داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬از‬
‫ﺗﻮﺗﻮن و ﺗﻨﺒﺎﻛﻮ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﺑﻮد در رپ و ﻫﻴﭗﻫﺎپ دﻳﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ دروﻧﻤﺎﻳﻪﻫﺎي ﺿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻞ در ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧـﻮد‬
‫اﺷﻌﺎر ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه در وﻳﺪﺋﻮﻫـﺎي رپ )دوراﻧـﺖ و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1997 ،‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺟﻮﻧﺰ )‪ (1997‬ﺑﻪ درﺻﺪ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ زﻳﺮ در وﻳﺪﺋﻮﻫﺎي رپ ﭘﻲ ﺑﺮد‪ :‬اﺳـﻠﺤﻪ )‪59‬درﺻـﺪ( ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد )‪49‬درﺻـﺪ( ‪ ،‬ﻧﺎﺳـﺰاﮔﻮﻳﻲ )‪73‬درﺻـﺪ( ‪ ،‬ﻗـﺎپ زدن )‪69‬درﺻـﺪ( ‪ ،‬ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻣﺸﺮوﺑﺎت اﻟﻜﻠﻲ )‪42‬درﺻﺪ( و ﺧﺸﻮﻧﺖ آﺷﻜﺎر )‪36‬درﺻﺪ(‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻀﻤﻮن اﺷﻌﺎر ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﻤﻪ ﻣـﺎﺟﺮا ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺗﻌﺒﻴـﺮ ﻣﻔﻬـﻮم‬
‫دروﻧﻤﺎﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺳﻨﻴﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻌﺎﺑﻴﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎ دارﻧـﺪ )ﻫﺎﻧﺴـﻦ‬
‫وﻫﺎﻧﺴﻦ‪ .(2000 ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻨﺴﻲ را ﺑـﻪﻃـﻮر آﺷـﻜﺎر ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻀـﺎﻣﻴﻦ ﻋﺸـﻘﻲ و ﻛﻤﺘـﺮ ﻣﻀـﺎﻣﻴﻦ ﺟﻨﺴـﻲ را درك ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻨﺴﻲ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ )ﭘﺮﻳﻨﺴﻜﻲ و راﺳﻨﺒﻴﻮم‪ .(1987 ،‬دﺧﺘﺮﻫﺎ‬
‫اﻏﻠﺐ ﻳﻚ زن ﺳﻜﺴﻲ را ﻓﺮدي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺴـﺮﻫﺎ او را ﺑﺎزﻳﭽـﻪاي ﺷـﻬﻮتاﻧﮕﻴـﺰ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻳﺎ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن درك واﻗﻌﻴﺘﺮي از ﻳﻚ وﻳـﺪﻳﻮي ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻧﻴﺰ اﻏﻠﺐ درك ﻛﺎﻣﻠﻲ از ﺗﺮاﻧﻪﻫـﺎ ﻧﺪارﻧـﺪ )دﺳـﻤﻮﻧﺪ‪1987 ،‬؛ ﮔـﺮﻳﻦ ﻓﻴﻠـﺪ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪1987 ،‬؛ اﺳﺘﺮاﺳﺒﺮگ و وﻳﻠﺴﻮن‪.(2002 ،‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺮاد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً ﺧﺸﻮﻧﺖ آﻣﻴﺰ ﻫـﻢ از ﻧﻈـﺮ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫ﻧﮕﺮش ﻣﺜﺒﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ رپ ﻧﻘﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺜﺒﺘﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ ،‬زﻳﺮا ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه آن ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺰوي و ﻣﺤﺮوم ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺿـﻤﻦ‬
‫آﻧﻜﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺟﻮان ﺳﻴﺎﻫﭙﻮﺳﺖ ﻗﺪرت ﻣﻲدﻫﺪ و ﺗﻮﺟـﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت آﻧﻬﺎ ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻛﺮون و ﺳـﻮاز‪ ;1995 ،‬ﻣـﻚ داﻧـﻞ ‪ .(1992 ،‬اﻳـﻦ ﺗﺮاﻧـﻪﻫـﺎ ﻳـﺎ‬
‫وﻳﺪﺋﻮﻫﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻳﺪهﻫﺎي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﻴﻮهاي ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ داﻧﺶ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪283 /‬‬

‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳـﻚ ﻧﻮﺟـﻮان ﺑـﺎ دﻳـﺪن ﺗﺼـﺎوﻳﺮ ﻣﻜـﺮر زﻧـﺎن ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﺑﺎزﻳﭽﻪﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ در ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫﺎي وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈـﻪ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻧﻘـﺶ ﺟﻨﺴـﻴﺘﻲ اوﻟﻴـﻪ و‬
‫ﻧﮕﺮشﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن ﻃﺮﺣﻮاره را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﻫـﺪاﻳﺘﮕﺮ ﺗﻮﺟﻬـﺎت و‬
‫ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت آﺗﻲ اﺳﺖ و ﺗﻮﺟﻪ را ﺑﻪ ﺳـﻮي ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﺟﻠـﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺑﺎورﻫﺎﻳﻲ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺎورﻫﺎ دور ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬
‫ﮔﺎن‪ ،‬زﻳﻠﻤﻦ و ﻣﻴﺘﺮوك )‪ (1997‬درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ رپ ﻛـﻪ ﺗﺤﺮﻳـﻚ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﺟﻨﺴﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻣﻨﻔﻲ از زﻧﺎن آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ‪ -‬آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ در اذﻫﺎن ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻔﻴﺪ ﭘﻮﺳـﺖ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ از اﻳﻦ ﻃﺮﺣﻮاره ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳـﺎﻳﺮ زﻧـﺎن ﺳﻴﺎﻫﭙﻮﺳـﺖ ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي‬
‫ﻣﻨﻔﻲﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺛﺮات ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮازات دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻋﻤﻮم در ﻣﻮرد ﺧﺸﻮﻧﺖ رﺳﺎﻧﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣـﺮدم در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ‬
‫ﻋﺎﻣﻪﭘﺴﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﻠﺖ ﻫﻤﻪ ﻣﻔﺎﺳـﺪ اﺧﻼﻗـﻲ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬آن را‬
‫ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﻛﻪ »ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻬﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ« اﻧﺘﻘﺎدﻫـﺎ را ﻧﺎدﻳـﺪه ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه در ﻣﻮرد اﺛﺮات ﮔﻮش دادن ﺑـﻪ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻣﺸـﻜﻞ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ در ﻣﻮرد اﺛﺮات آن ﻣﻲداﻧﻴﻢ )ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣﻐـﺰ از ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ‪،‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻟﻮﻳﺘﻴﻦ‪ ،2007 ،‬و ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺛﺮات ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ در رﻓﺘـﺎر‪ ،‬ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎي آﻟـﻦ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ در ﺳﺎل ‪ 2007‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﺷﻮاﻫﺪ آﺷﻜﺎري ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕـﻲ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت را ﺑﺮﻣﻲ اﻧﮕﻴﺰد؛ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ و آﻧﭽﻪ ﺑـﺮاي ﻓـﺮدي ﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ اﺳـﺖ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮي ﻛﺎﻣﻼً ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮب ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ اﺛﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ‬
‫را در ﺑﺮ دارد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺎ ﺿﺮب ﺗﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺎ ﺿـﺮب آﻫﺴـﺘﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺷﻮد و ﺿـﺮب آﻫﺴـﺘﻪ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻴﺶ از ﺳـﻜﻮت ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰاﻧﻨـﺪه اﺳـﺖ‬
‫)دﻳﻠﻤﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﭘﻨﺘﺮ و ﭘﻮﺗﺮ‪ .(2007 ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮات روﺷﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﻠﻖ و ﺧﻮ دارد )ﺑـﻮﻻر‬
‫و ﻛﻮاﺗﻲ‪ .(1995 ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﻋﻠّﻲ اﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪه اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ آن ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺷـﻮاﻫﺪي‬
‫وﺟﻮد دارد ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻫـﻮي ﻣﺘـﺎل ﺑـﻮﻳﮋه ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻧﺸـﺎﻧﻪ ﺑﻴﮕـﺎﻧﮕﻲ‪،‬‬
‫اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺼـﺮف ﻣـﻮاد ﻣﺨـﺪر در ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ )اﺳﺘﺮاﺳـﺒﺮگ و‬
‫وﻳﻠﺴﻮن‪ ،(2002 ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷـﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻃﺮﻓـﺪاران اﻓﺮاﻃـﻲ ﻫـﻮي ﻣﺘـﺎل‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 284‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫واﻛﻨﺶﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت وﭘﻴﺸﺪاوري اوﻟﻴﻪ ﻓـﺮد ﺑﺴـﺘﮕﻲ دارﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮد )‪ (1996 ،1999‬دو آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺮ روي واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﺳﻨﻴﻦ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬او ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ اﺷﻌﺎر ﻣﺒﻬﻢ ﺗﺮاﻧﻪ ﻣﺤﻠـﻲ ‪Kingston Trio‬‬
‫دﻫﻪ ‪ 1960‬ﺑﻪﻧﺎم »‪ «Bad Man’s Blunder‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﻪ ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﺗﺮاﻧـﻪاي ﻣﺤﻠـﻲ‬
‫)‪ (folk‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻫﻤﻪ آن را ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛـﺎﻧﺘﺮي ﻳـﺎ رپ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ‪ .‬ﺗﺮاﻧـﻪﻫـﺎي‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ رپ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﮔﺮوه ‪ Ice T‬ﺑﻪﻧﺎم »‪ «Cop killer‬ﺳﺎل ‪ ،1992‬از ﺟﻮاﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻤﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ اﻓﺴﺮ ﭘﻠﻴﺲ ﺷﻠﻴﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ و او را ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﻫﻴﭻ اﻇﻬﺎر ﭘﺸـﻴﻤﺎﻧﻲ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪي ﺑﻪﻧﺎم »‪ «D.J. Jones‬ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ در ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺜﻞ ﻣﺮاﻛﺰ ﺧﺮﻳﺪ و ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ در ﻣﻌﺮض ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﺑﺰرﮔﺴـﺎﻻن‬
‫اروﭘﺎﻳﻲ‪ -‬آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺪﺑﻴﺮ اﺳﺎﺳﻲ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻴﻤـﻲ از اﻓـﺮاد‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﻪ رپ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺘﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﺳـﺒﻚ ﺷـﺒﺎﻫﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ ﻫﻢ دارﻧﺪ )آرﻣﺴﺘﺮوﻧﮓ‪ ;1993 ،‬ﻧﺌـﻮ‪ .(1995 ،‬ﺳـﭙﺲ از اﻓـﺮاد ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪه در‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎ را ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ‪ 7‬درﺟﻪاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ »ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎ‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ آﻣﻴﺰﻧﺪ« ﻳﺎ »اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﻪ اﻟﻘﺎ ﻛﻨﻨﺪه ﺧﺸـﻮﻧﺖ‪ ،‬آﺷـﻮب و ﻧـﺎآراﻣﻲ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ اﺳـﺖ« و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻣﺘﻴﺎزي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎﻻي ‪ 40‬ﺳﺎل وﻗﺘﻲ ﺗﺮاﻧﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان رپ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﺮاﻧﻪ وﻗﺘﻲ آن را ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﺎﻧﺘﺮي ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﻔﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫اﻓﺮاد زﻳﺮ ‪ 40‬ﺳﺎل ﻫﻴﭻ ﺗﻔـﺎوﺗﻲ در اﺳـﻨﺎد دو ﺳـﺒﻚ ﻗﺎﺋـﻞ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ و در ﻛـﻞ‪ ،‬ارزﻳـﺎﺑﻲﻫـﺎي‬
‫ﻣﺜﺒﺖﺗﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎي ﺗﻤﺮﻛﺰ روي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺳﻦ‪ ،‬روي اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ آﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮزﻧﺪ دارﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ ،‬و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻓﺮاد داراي ﻓﺮزﻧﺪ از ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ رپ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎي ﻛﺎﻧﺘﺮي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﻔﻲﺗﺮي دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ اﻓـﺮاد ﺑـﺪون ﻓﺮزﻧـﺪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ دو ﺳﺒﻚ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ واﻛﻨﺶﻫﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﺮاﻧـﻪﻫـﺎي اراﺋـﻪ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داﻧﺶ و ﻧﻈﺮﻳﺎت ﭘﻴﺸﻴﻦ در ﻣـﻮرد ژاﻧـﺮ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ اﺳـﺖ‪ .‬از ﻧﻈـﺮ اﻓـﺮاد‬
‫ﻣﺴﻦﺗﺮ و اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪ دارﻧﺪ‪ ،‬رپ ﻣﻨﻔﻲﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮد )‪ (1999‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﺴـﻴﺎري را در‬
‫ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ اﻟﻘﺎ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ زﻳﺮﻛﺎﻧﻪاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ در آن‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ رپ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﻫﭙﻮﺳﺘﺎن ﺷﻬﺮي آﻣﻴﺨﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و از ﻧﻈﺮ واﻟﺪﻳﻦ ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳـﺖ و‬
‫اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ راﺑﻄﻪ دارد‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﺷـﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻬﺪﻳﺪات ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﺴﻦﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻛـﺎﻧﺘﺮي ﺷـﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪285 /‬‬

‫ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ رپ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﺒﻚ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ‬
‫از ﻣﺎ‪ ،‬در واﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻋﻮاﻃﻒ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﺮوز ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺷﻮاﻫﺪي ﻫﻢ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﺣﺴﺎﺳـﻴﺖ زداﻳـﻲ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺗﺼﺎوﻳﺮ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ رپ ﺧﺸﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻗﺮارﻫﺎي ﻣﻼﻗﺎت‬
‫و اﺷﺘﻴﺎق ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ ـ آﻓﺮﻳﻘـﺎﻳﻲ و داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﺑـﻪ درس ﺧﻮاﻧـﺪن ﻣـﻲﺷـﻮد‬
‫)ﺟﺎﻧﺴﻮن‪ ،‬آداﻣﺰ‪ ،‬اﺷﺒﺮن و رﻳﺪ‪ .(1995 ،‬ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ راك ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻣﻀـﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﺿﺪاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮوز و ﻣﻴﻞ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺷـﻮد )ﻫﺎﻧﺴـﻦ‬
‫وﻫﺎﻧﺴﻦ‪.(1990 ،‬‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎدر‪ 6-10‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ اﺛﺮات ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﻮﺟﻪﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎدر ‪ : 6-10‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭘﺎپ در ﺧﺪﻣﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ راﻳﺞ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦ ﻛﺴـﻲ ﻧﻴﺴـﺖ ﺟـﺰ‬
‫‪ ،Radio Sawa‬و ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛـﻪ ﺑﻮدﺟـﻪ ‪ Radio Sawa‬از ﺳـﻮي دوﻟـﺖ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و آن را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼﺷﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ اﺣﺴﺎﺳﺎت و اذﻫﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺮب داﻧﺴﺖ‪Radio Sawa .‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺮﺑﻲ ‪ VOA‬اﺳﺖ؛ ‪ VOA‬ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ‪ 7‬ﺳـﺎﻋﺖ اﺧﺒـﺎر‬
‫روزاﻧﻪ در ﻃﻮل ﻣﻮج ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎ ﺟﺎذﺑﻪاي ﻛﻢ ﺣﺘـﻲ‬
‫ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن اﺳﺖ‪ Radio Sawa .‬ﻛﻪ از ﺳﻮي‪ Norman Pattiz‬ﭘﺲ از ﭘﮋوﻫﺶﻫـﺎي‬
‫ﺑﺴﻴﺎر در ﺑﺎزار ﻣﺤﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬در ‪ FM‬و ﮔﺎﻫﻲ ‪ AM‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺪه از‬
‫دﻧﻴﺎي ﻋﺮب‪ ،‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻘﺎط ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧﺒﺮي ﻫﺮ دو‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻚ ﺑﺎر ) ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪاي ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه ﮔـﺰارشﻫـﺎي ﺧﺒﺮﻧﮕـﺎران و ﻳـﻚ ﺑﺨـﺶ ‪5‬‬
‫دﻗﻴﻘﻪاي ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻼﺻﻪ اﺧﺒﺎر(‪ ،‬ﺑﻌﻼوه ‪PSA‬ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣـﻮاد ﻣﺨـﺪر‪،‬‬
‫راﻧﻨﺪﮔﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺴﺘﻲ‪ ،‬و اﻳﺪز در اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ رادﻳﻮﻳﻲ وﺟﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬در ﺗـﻼش ﺑـﺮاي ﺟﻠـﺐ‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن از ﮔﻮﻳﺶﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﻋﺮﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي اﺧﺒﺎر ﻣﺤﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﮔﺰارش وﺿﻊ ﻫﻮا و ﮔﺰارشﻫﺎي ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺎر ﺑﺨﺶ‬
‫اﺧﺒﺎر اﺳﺖ؛ زﻳﺮا دﻧﻴﺎي ﻋﺮب ﺑﺨﺸﻲ از دﻧﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎ درﺻﺪ ﺑﺴـﻴﺎر ﺑـﺎﻻﻳﻲ از ﺑـﺪﮔﻤﺎﻧﻲ و ﺗﻨﻔـﺮ از‬
‫دوﻟﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ Radio Sawa .‬ﻛﻪ اداره ﻣﺮﻛﺰي آن در دﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در اردن‪ ،‬ﻗﻄـﺮ‪ ،‬اﻣـﺎرات ﻣﺘﺤـﺪه‬
‫ﻋﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻛﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺤﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺟﻴﺒﻮﺗﻲ و ﻗﺒﺮس ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دارد و ﻋﺮاق‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ و ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ‬
‫آن دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ )ﮔﻮﺑﺎش‪ .(2002 ،‬آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ‪ Eminem‬و ‪Britney Spears‬‬
‫از اﻋﻀﺎي اﺻﻠﻲ ﭘﻴﻐﺎم دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﻋﺮب ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Voice of America‬‬
 ‫‪ / 286‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﺎﻓﻈﻪ‬

‫ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ راﻫﻨﻤﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺣﺎﻓﻈﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻣﻠـﻮدي‬
‫ﻓﺮاﺗﺮ از ﺧﻮد ﻛﻠﻤﺎت ﻣﺴﻴﺮي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻴﺴﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﺑﺴـﻴﺎري از‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬رواﻳﺎت ﮔﺴﺘﺮده ﺷﻔﺎﻫﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻧﺴﻞ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻠـﻮديﻫـﺎ‬
‫در ﺑﻪ رﻣﺰ درآوردن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻜﺘﻮب و ﺣﻔﻆ آن در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺟﻤﻌﻲ ﻛﻤﻚ ﺑﺴﺰاﻳﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫)دي‪ .‬ﺳﻲ‪ .‬راﺑﻴﻦ‪ .(1995 ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن از ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ در ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﻃﻨـﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ )ﻳﺎﻟﭻ‪ .(1991 ،‬ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آوردن ﺣﻮادث زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﻛﺎدي وﻫﺎرﻳﺲ‪ .(2008 ،‬ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎي ﺧﺎص را ﺑﺎ ﺳﺎل آﺧﺮ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺧﻮد در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﺳـﻔﺮ ﻃـﻮﻻﻧﻲ زﻣﻴﻨـﻲ‬
‫ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻳﺎ زﻣﺎن راﻧﻨﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺤﻞ ﻛـﺎر ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺧـﻮد ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺤﺒﻮﺑﻴـﺖ‬
‫اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي رادﻳﻮﻳﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ و راك ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑﻲﺗﺮدﻳـﺪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﺮور ﺧـﺎﻃﺮات ﺷﺨﺼـﻲ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎدي و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ )‪ (2008‬درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ وﻗﺘـﻲ داﻧـﺶ آﻣـﻮزان در‬
‫ﻣﻌﺮض ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ از ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎي ﻣﻌﺮوف در ﻃﻮل ﺑﺮﺧﻲ دوران زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮات ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ آن ﺗﺮاﻧـﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬و ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮات‪ ،‬روﺷﻦﺗﺮﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ورزش و ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ واﻛﻨﺶﻫﺎي اﺣﺴﺎﺳﻲ ﺷﺪﻳﺪي را در ﭘﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﻴﺎن ﻋﻠﻨﻲ ﻣﺬﻫﺐ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻛﻤﺎل ﺗﻌﺠﺐ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎدر اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ اﻧﻔﺠﺎر اﺣﺴﺎﺳـﻲ ﺑﺴـﻴﺎر ﺷـﺪﻳﺪي را ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺬﻫﺐ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻣﺬﻫﺐ‬
‫در ﻧﻈﺮ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از اﻋﺘﻘﺎدات ﻋﻤﻴﻖ ﻣﺬﻫﺒﻲ آﻧﻬـﺎ درﺑﺮدارﻧـﺪه واﻛـﻨﺶ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﻲ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎﻳﺸﺎن درﺑﺮدارﻧـﺪه واﻛـﻨﺶﻫـﺎي اﺣﺴﺎﺳـﻲ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ از ﻧﻈﺮ اﻓﺮاد ﺑﻲ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ اﻏﻠﺐ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻣﻤﻠﻮ از اﺣﺴﺎس اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻚ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎ ﻧـﺎم ﻣـﺬﻫﺐ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ؛ ﻣﺜـﻞ ﻗـﺮنﻫـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺰاران ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳـﻔﺎﻧﻪ اﻗـﺪاﻣﺎت ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪287 /‬‬

‫ﺷﺪت ﻣﻨﻔﻲ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﻧﺪ؛ از ﺟﻨﮓﻫـﺎي ﺻـﻠﻴﺒﻲ و ﺗﻔﺘـﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳـﺪ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﺣﻤـﻼت‬
‫ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬ﻟﻨﺪن و ﻣﺎدرﻳﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲﻫﺎي ﻣﻮﺳﺴﻪ ﮔﺎﻟﻮپ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه از ﻫﺮ ﻟﺤﺎظ ﻣﺬﻫﺒﻲﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺻﻨﻌﺘﻲ در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ )ﺑﻴﺶ از ‪90‬درﺻـﺪ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن دارﻧـﺪ و ﺑـﻴﺶ از ‪40‬درﺻـﺪ در ﻣﺮاﺳـﻢ ﻣـﺬﻫﺒﻲ ﻫﻔﺘﮕـﻲ ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ اﻏﻠﺐ ﻳﻜـﻲ از ﺣﺴـﺎسﺗـﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﺑـﻮده و ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺷـﺎﻳﺪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ دﻟﻴـﻞ ﻛـﻪ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران از اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﻲﺗﺮﺳﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺟﺎن ﻟﺌﻮن از ﮔﺮوه ‪ Beatle‬در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1966‬ﺑﺪون اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن‪ ،‬اﻋﻼم ﻛﺮدﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻼت آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺒﻮبﺗـﺮ از ﻣﺴـﻴﺢ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻓـﺮاد‬
‫ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ ﺷﺪت آزرده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﭘﺲ از ﺷﻔﺎف ﺳﺎزي و اﻋﻼم اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺪﻓﺶ ﭼﻴـﺰي ﺟـﺰ‬
‫ﻃﻨـﺰ ﻧﺒـﻮده اﺳــﺖ‪ ،‬ﻋـﺬرﺧﻮاﻫﻲ اش ﺑﺎﻋــﺚ ﻓﺮوﻧﺸـﺎﻧﺪن اﻧﺘﻘﺎدﻫــﺎ ﻧﺸـﺪ‪ .‬ﺑــﻪ دﻟﻴـﻞ ﺗــﺮس از‬
‫ﻣﺸﺎﺟﺮات‪ ،‬اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت ﻣﺬﻫﺐ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﻓـﻴﻠﻢﻫـﺎي‬
‫ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد ﻛﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن آن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻓﺮاد ﺑـﺎ‬
‫اﻳﻤﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﺘﻌﺪد ﻣﺬﻫﺐ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ را ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺬﻫﺐ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ و اﺧﺒﺎر‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪﻫـﺎي ﻣـﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬و ﺗـﺎﺛﻴﺮ رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺬﻫﺐ‪.‬‬

‫ﻣﺬﻫﺐ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺮﮔﺮمﻛﻨﻨﺪه‬

‫در ﻛـﻞ ﻣــﺬﻫﺐ ﻫـﻴﭻ ﻧﻘــﺶ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗــﻮﺟﻬﻲ در ﺳـﺮﻳﺎلﻫــﺎي ﺳـﺮﮔﺮم ﻛﻨﻨــﺪه ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻲ ﻳــﺎ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ اﻳﻔﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﻧﺪرت در ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﺑﻪ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻳـﺎ اﻳﻤـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪا اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻧﻤﻲروﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن ﻧﺪارﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ از ﻣﺸﺨﺺ ﻛـﺮدن آﻳـﻴﻦ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺮدم ﻳﺎ اﻋﻼم ﺑﻲآﻳﻴﻨﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻛﺮاه دارﻧﺪ‪ .‬ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي اﻛﺸـﻦ و‬
‫ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻴﭻ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ در ﻣﻮارد ﻧـﺎدر ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺗﺒﻬﻜـﺎر‬
‫ﺗﺮورﻳﺴﺖ ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻣﺬﻫﺒﻲ در ﻓﻴﻠﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮدي از ﻫﺮ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬درسﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺒﻮدن ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ‪ .1‬ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻬﻴـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻲ در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ درﮔﻴﺮي ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺎ ﻣﺬﻫﺐ دارﻧﺪ و ‪ .2‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻠﻮﻳﺤﻲ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ را‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس اﺳﺖ و ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻣﺴـﺌﻠﻪ ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ‬
 ‫‪ / 288‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺮدم را رﻧﺠﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺗﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي زن ﻓـﻴﻠﻢﻫﺎﻳﺸـﺎن‬

‫ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎنﻫﺎ و ﻳﻬﻮديﻫﺎ دﻳﮕﺮ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳﻲ ﭼـﻮن ‪ Desperate Housewives‬را‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻳﺎ اﮔﺮ در ﻓﻴﻠﻢ ‪ Chandler ،Friends‬و ‪ Monica‬از ﻧﻮ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻣﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷـﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﺎﻓﺮان و ﻣﻠﺤﺪان دﻳﮕﺮ ﻋﻼﻗﻪاي ﺑﻪ دﻳﺪن آن ﻓﻴﻠﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺴﻴﺤﻲ از رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ ﻣﻄﺎﻟـﺐ اﺳـﺘﻮت و ﺑـﺎدﻧﺒﻴﻮم ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳـﺪ‬
‫)‪.(1996‬‬
‫اﺳﻜﻴﻞ و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ )‪ ،(1991‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺤﺘـﻮاي ‪ 100‬ﻗﺴـﻤﺖ ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸـﻲ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﺮﺑﻴﻨﻨﺪه‪ ،‬درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ‪5‬درﺻـﺪ ﺷﺨﺼـﻴﺖﻫـﺎ داراي‬
‫واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻤﻲ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴـﻚ و ﺑﻘﻴـﻪ ﭘﺮوﺗﺴـﺘﺎن‪ ،‬اﻋﻀـﺎي ﻳـﻚ ﻓﺮﻗـﻪ‪ ،‬ﻳـﺎ‬
‫‪1‬‬
‫ﻃﺮﻓﺪاران ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻳﻬﻮدي‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﻀﻮ ﻣـﺬاﻫﺐ دﻳﮕـﺮ در ﻣﻴـﺎن آﻧﻬـﺎ دﻳـﺪه‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻲ از اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد اﻧﺪك ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﻌﻀﻲ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﻣﻌﺮوف ﺑﻪﻛﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ در ﻣﻮرد ﺧﺪا ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﺗﻤـﺎس‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮﺷﺘﻪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس آرا ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﺮﺑﻴﻨﻨـﺪه در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن آﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺬﻫﺐ را ﻛﺎﻣﻼ ﺟﺪي ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﺳـﺮﻳﺎل ﻛﻤـﺪي و ﺷـﺎد ﺳﻴﻤﺴـﻮنﻫﺎﺳـﺖ‬
‫)ﭘﻴﻨﺴﻜﻲ‪ .(2007 ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻤﺴـﻮنﻫـﺎ ﻫـﺮ ﻫﻔﺘـﻪ ﺑـﻪ ﻛﻠﻴﺴـﺎ‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﻏﺬا دﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬و در زﻧـﺪﮔﻲ ﺧـﻮد ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﻨﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻣﺬﻫﺐ را ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد؛ ﻫﻤﺎن ﻛـﺎري‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺎﻣﺮ و ﻣـﺎرﺟﻲ و ﺑﭽـﻪﻫـﺎ در دﻋﺎﻫﺎﻳﺸـﺎن ﺑـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در ﻛﻠﻴﺴﺎي ‪ Spring field‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺴـﺎﻳﻪ آﻧﻬـﺎ ‪Ned Flanders‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻣﺬﻫﺒﻲ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻘﻠﺪ رﻳﺎﻛـﺎر ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ ﻣﺴـﻴﺤﻴﺎن‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ در ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎرت ﺳﻴﻤﺴﻮن ﭘﻴﺶ از ﻏـﺬا دﻋـﺎ ﻣـﻲﻛﻨﺪﻛـﻪ »ﻻ ﻻ ﻻ ﻻ ﺧـﺪا‬
‫ﻣﺮﺳﻲ واﺳﻪ ﻏﺬا«‪ ،‬او ﺑﻲ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮزﻧﺪان ﻣـﺎ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻣـﺎرﺟﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﭘﺲ آدم ﺑﻬﺘﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻓﻘﺮا ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮفﻫﺎ ﺑﻪ دل‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. New Age‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪289 /‬‬

‫ﭼﺮا ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﻴﻠﻢ ﺳﻴﻤﺴﻮنﻫﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳـﺮﻳﺎل ﺧـﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻛﻤـﺪي‬
‫ﺧﻮد ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻨﻮي ﻋﻄﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻤﻲﻛﻨﻨـﺪ؟‬
‫آﻳﺎ ﭼﻴﺰي در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺎد وﺟﻮد دارد ﻛﻪ از ﺧﻄﺮات آن ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ؟‬

‫ﺗﺼﺎوﻳﺮي از ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺬﻫﺒﻲ‬

‫ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼ ﺷﻔﺎف ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ ﭘﺨـﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﺴـﻴﺤﻴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺬﻫﺒﻲ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺎﻣﻼ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻫـﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺎري از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻏﻠﺐ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﻗﺪﻳﺴﺎﻧﻪ اﻣﺎ ﭘﻮچ و ﺗﻮﺧﺎﻟﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬آدمﻫﺎي رﻳﺎﻛﺎر و ﺷﺮوري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﭘﺸﺖ ﻟﺒﺎس روﺣﺎﻧﻲ ﺧـﻮد ﭘﻨﻬـﺎن‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺪري ﻓﺎﺳﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻴﭻ ﻫﻤـﺪردي ﻳـﺎ اﻧﺘﻘـﺎدي را در‬
‫ﺧﺼﻮص ﻧﻘﻞ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﻔﻲ در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻣﺆﻣﻦ واﻗﻌﻲ‪ ،‬در ﺑﻴﻨﻨﺪه ﺑﺮﻧﻴﺎﻧﮕﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻓﺮﺷﺘﻪ در اواﺳﻂ دﻫﻪ ‪ 1990‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺒﻜﻪ را ﺑـﻪ ﻋﻼﻗـﻪ ﻋﻤـﻮم ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﻀـﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ اﻟﺒﺘﻪ در ﻳﻚ ﻗﺎﻟﺐ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺟﺎﻣﻊ ﺟﻠﺐ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳـﺎد‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻣﺒـﺎرزه ﻳـﻚ ﻣﺴـﻴﺤﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪ ﻛـﺎر در دﻫـﻪ ‪ 1980‬ﻋﻠﻴـﻪ ‪ NYPD Blue‬ﺑـﻪ ﻗـﺪري‬
‫ﻛﺎرﮔﺰاران ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ را ﻓﺮاري داده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ زﻣـﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت را ﺑـﻪ ﻧـﺮخ ﭘﺎﻳـﻪ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ ﻃﺮاز اول ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺬﻫﺐ در اﺧﺒﺎر‬
‫ﮔﺮﭼﻪ در ﻛﻞ اﺧﺒﺎر ﻣﺬﻫﺒﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻤﻮاره ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﮔﺰارش ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴـﺖ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﮔﺰارش ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﮔـﺮاﻳﺶﻫـﺎي ﺟـﺎﻟﺒﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﺧﺒـﺎر‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻓﺮد ﺧﺎﺻﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد؛ درﺳﺖ ﻣﺜـﻞ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮي اﺧﺒﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫـﺎ و اﻇﻬـﺎرات ﭘـﺎپ آﺳـﺎنﺗـﺮ و ﺑﻬﺘـﺮ از‬
‫ﺣﻮادث ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﻳﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺳﺘﺜﻨﺎ در اﻳﻦ ﻣـﻮرد ﺑـﻪ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺒﻠﻎ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻣﺘﻈﺎﻫﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﻓﺮدي ﺑﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ اﻓﺮاﻃـﻲ‪ .‬ﻓﺮﻗـﻪﻫـﺎي اﺻـﻮﻟﮕﺮا‪،‬‬
‫اﻓﺮاد ﺗﻨﺪرو‪ ،‬و ﺑﻮﻳﮋه رﻫﺒﺮان ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﺑﻲﻣﻨﻄﻖ از ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒـﺮي ﺑﻬﺘـﺮي ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن‬
‫اﺻﻠﻲ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ؛ زﻳﺮا آﻧﻬـﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ روي اﻓـﺮاد ﭘﺮﺟﺬﺑـﻪ ﺑـﺎ ﻧﮕـﺮشﻫـﺎي ﺟﻨﺠـﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 290‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫وﻗﺘﻲ ﺣﻮادث ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻳـﺎ روي‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻮه و ﻋﻈﻤﺖ ﻣﺮاﺳﻢ و ﺧﺒﺮﺳﺎزان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه آن )ﺑـﻮﻳﮋه‬
‫ﭘﺎپ( ﺗﺼﺎوﻳﺮ زﻳﺒﺎﻳﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ روي اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻲ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺘﻌﺼـﺐ‬
‫و ﺧﺸﻚ و ﻋﻤﻠﮕﺮاﻳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺑﺤﺚ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ آن ﻣﻮﺿﻮع داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﺟﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻮﻳﮋه وﻗﺘﻲ درﻣﻮرد اﻓﺮاد ﭘﺮﺟﺬﺑﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮوه اﺻﻠﻲ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎنﻫﺎ ﻛﻪ دﻳﺪﮔﺎهﻫـﺎي ﺧـﻮد را در‬
‫ﻣﻮرد رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ ﺑﻴﺎن ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﻳﻬﻮدﻳـﺎن اﺻـﻼﺣﻲ ﻛـﻪ درﭘـﻲ ﻛﺴـﺐ اﻧـﻮاع‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎ ﺑﺮاي اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻣﻬـﻢ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ‬
‫ﻋﻜﺲ و ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻤﺘﺮ ارزش ﺧﺒﺮي دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﺗﻐﻴﻴـﺮات در ﭘﻮﺷـﺶ ﺧﺒﺮﻫـﺎي ﻣـﺬﻫﺒﻲ در ﺳـﺎل ‪ 1987‬ﺑـﺎ ﺑﺴـﻴﺎري ﺷـﺎﻳﻌﺎت و‬
‫رﺳﻮاﻳﻲﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ آﻏـﺎز ﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﻞ ﻛﺸـﻒ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﻛـﻪ ﻣﺒﻠّـﻎ ﻣﻌـﺮوف‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ‪ ،Jim Bakker ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺘﺪﻳ‪‬ﻦ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻚ ﻣﻨﺸﻲ راﺑﻄﻪ ﻧﺎﻣﺸﺮوع داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﻗﺼـﻮر ‪ Bakker‬در اداره ﺻـﻨﺪوق ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﻫﻴﺌﺖ وزﻳﺮان ‪ PTL‬و زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮﺧﺮج او و ﻫﻤﺴﺮش ﺗﺎﻣﻲ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ راﺑﻄـﻪ ‪Jimmy Swaggart‬‬
‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﺎﺣﺸﻪ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ را ﺧﺪﺷﻪ دار ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﺮﺧﻼف داﺳـﺘﺎنﻫـﺎي ﻣـﺬﻫﺒﻲ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴـﺘﺮده در رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎ ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﺷـﺪﻧﺪ و ﺷﺨﺼـﻴﺖﻫـﺎ از ﺳـﻮي‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪهﻫﺎي داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻃﻨﺰ اﺳﺘﻬﺰا ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ رﺳﺎﻧﻪﻫـﺎ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ﻣﻌﺘﻘـﺪ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﻤﺪي درﻣﻮرد ﻣﺬﻫﺐ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻛﻤﺪي اﻧﺘﻘﺎدآﻣﻴﺰ و ﺗﻤﺴﺨﺮآﻣﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ در‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻲ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺬﻫﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎدهاﻧﮕﺎري‪ ،‬اﺳﺎس ﻛﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه )ﻣﺜـﻞ‬
‫اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ‪ ،‬ﻟﺒﻨﺎن‪ ،‬ﻫﻨﺪ و ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن(‪ ،‬در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻪ ﻛﻞ ﻧﺎدﻳـﺪه‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﺬﻫﺐ در وﻗﻮع اﻧﻘﻼبﻫﺎﻳﻲ اﺷـﺎره ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻈﺎم ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ را از ﺳﺎل ‪ 1989‬ﺗﺎ ‪ 1991‬ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻛﻠﻴﺴﺎي‬
‫ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﻞ اﺟﺘﻤﺎع ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺬاﻛﺮات ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻗﻴﻖﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﻟﻴﺘﻮاﻧﻲ ﺷﻮرﺷﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺎزﻣﺎﻧـﺪه ﺟﻤـﺎﻫﻴﺮ ﺷـﻮروي‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺸﻮري ﺑﻮد ﻛـﻪ ﻣﺴـﻜﻮ را ﺑـﻪ ﻣﺒـﺎرزه ﻃﻠﺒﻴـﺪ و‬
‫ﺧﻮاﻫﺎن اﺳﺘﻘﻼل ﺷﺪ‪ .‬در روﻣـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷـﻮرش ﻋﻠﻴـﻪ رژﻳـﻢ وﺣﺸـﻲ ‪ Nicolae Ceaucescu‬ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮاﺗﻲ ﺑﺮاي اﺻﻼح ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻠﻴﺴﺎ در ‪ ،Timisoara‬ﺷـﻬﺮي ﻏﺮﺑـﻲ در ﻧﺰدﻳﻜـﻲ ﻣﺮزﻫـﺎي‬
‫دﺳﺖ ﻧﺨﻮرده و دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻫﻮﻧﮕﺎري‪ ،‬آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﺘﺮﺿﺎن ﺑﺎ اﺳﻠﺤﻪ ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻳـﻚ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪291 /‬‬

‫ﻛﺸﻮر روﻣﺎﻧﻴﺎﻳﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ و ﻣﻨﺰﺟﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺮد و ﻣـﺎﺟﺮا ﺑـﻪ اﻋـﺪام ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻲ دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮر‬
‫ﻣﻨﻔﻮر و ﻫﻤﺴﺮش در روز ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ ﺳﺎل ‪ 1989‬ﺧﺘﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪﺗـﺮﻳﻦ ﺣﺎدﺛـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴـﻚ آﻟﻤـﺎن ﻗـﺪﻳﻢ )‪(GDR‬‬
‫ﺑﺎزﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ در آن ‪40‬درﺻﺪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻛﺎﻓﺮ ﭘﻴﺮو ﻟﻮﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ درﺻﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸـﺘﺮي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدﻣﺎن آﻟﻤﺎن ﻏﺮﺑﻲ آزاد‪ .‬ﺗﻈﺎﻫﺮات ﻫﻔﺘﮕﻲ در ﻻﻳﭙﺰﻳﻚ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳـﻘﻮط دوﻟـﺖ‬
‫‪ GDR‬و ﻧﺸﺎن ﻣﻨﻔﻮر آن ‪ ،‬دﻳﻮار ﺑﺮﻟﻴﻦ در ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪1989‬ﺷﺪ‪ ،‬درواﻗﻊ از ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﻳـﻚ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ دﻋﺎي ﺷﺒﺎﻧﻪ در دوﺷﻨﺒﻪ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ درﻛﻠﻴﺴﺎي ‪ Lutheran‬آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﺗﻌـﺪاد اﻧـﺪك‪،‬‬
‫اﻓﺮاد ﻫﺮﻫﻔﺘﻪ ﻛﻪ در ﺳﻜﻮت ﭘﺲ از ﺟﻠﺴﺔ دﻋﺎ ﻛﺸﻴﻚ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗـﻮده ﻋﻈﻴﻤـﻲ از ﻫـﺰاران‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎ را ﭘﺮ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺴـﺎ درﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻳـﻦ اﻧﻘـﻼب ﺻـﻠﺢ‬
‫ﻃﻠﺐ ﭼﻨﺎن اﻋﺘﺒﺎري ﻛﺴﺐ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ دوﻟﺖ ﺷﻬﺮ ﻻﻳﭙﺰﻳﻚ ﻳﻚ ﭘﺮﭼﻢ ﺑﺰرگ در ﺑﺎﻻي آن‬
‫آوﻳﺨﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻲ از ﺗﺸﻜﺮ آﻧﻬﺎ از ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﺬﻫﺐ در اﻳﻦ اﻧﻘﻼب دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﭼﻨﺪان اﺷـﺎرهاي ﻧﺸـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ دﻟﻴﻞ آن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺳﻜﻮت در ﻣﻴﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻏﻔﻠﺘﻲ اﺳﺖ از ﺳﻮي‬
‫ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮاي ﻣﺬﻫﺐ اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺮدم اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﺪن اﻳﻦ ﻧـﻮع‬
‫از ﺗﺪاﺧﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻣﺬﻫﺐ ﻛﻪ ﻣﺘﻔﺎوت از آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻣﺮﻳﻜﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻋـﺎدت‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬وﺟﻮد ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺮدﻳﺪﻫﺎ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻘـﺶ ﻣـﺬﻫﺐ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺑﻮد ﻛﻪ در آن ﻗﻄﺐ ﻣﺬﻫﺒﻲ از ﻗﻄﺐ ﻏﻴﺮﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺠﺰا ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬اﺑﻌﺎد ﻣﺬﻫﺒﻲ اﺧﺒﺎر ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ وﻗﺘـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻲ آزاردﻫﻨﺪه ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬وﻗﺘـﻲ رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎي‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ وﻃﻦ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺮدم را ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﻋﻠﻴﻪ ﻋﺮاق در ﺳـﺎل ‪ 1991‬و ‪ 2003‬ﺑﺮﻣـﻲ‬
‫اﻧﮕﻴﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬رﻫﺒﺮ ﻋﺮاق ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﻛﻲ از آﻧﻬﺎ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ او آزادي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻪ ﻣﺮدم داده ﺑﻮد و اﻳﻨﻜﻪ ﻋﺮاق ﻳﻜﻲ‬
‫از ﻣﻌﺪود ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﻲ داراي اﻗﻠﻴﺖ ﻣﺤﺾ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدي‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ادﻳﺎن دﻳﮕﺮي ﺟﺰ اﺳﻼم را ﺑـﻪ ﺷـﺪت ﻣﻨـﻊ ﻣـﻲﻛـﺮد و ﺣﺘـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﻳﻬﻮدي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﺟﺎزه اﺳـﺘﻘﺮار در آﻧﺠـﺎ و ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻋﻘﺎﻳـﺪ ﺧﻮدﺷـﺎن را‬
‫ﻧﻤﻲداد‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. German Democratic Republic‬‬
 ‫‪ / 292‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫در ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ آﻣﻴﺰ ﺑﻪﻧﺎم ‪“God’s Politics: Why the Right Gets It Wrong and‬‬
‫”?‪ ،the Left Doesn’t Get It‬ﺟﻴﻢ واﻟﻴﺲ )‪ (2005‬ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺟﻨـﺎح راﺳـﺖ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻧﺪﻛﻲ ﭼﻮن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ و ازدواج ﺑـﺎ‬
‫اﻓﺮاد ﻫﻢ ﺟﻨﺲ را ﺑﻪﻋﻨﻮان »ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ« ﻣﻄﺮح ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ .‬از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺟﻨـﺎح‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﭗ ﻫﻤﻪ ﺗﻼشﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮاﺳﺎس اﻋﺘﻘﺎدات را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ و اﻳﻨﻜﻪ آن را‬
‫اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ داﻧﺴـﺘﻪ‪ ،‬رد ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬درﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺳـﺎلﻫـﺎ در ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ اﺟﺎزه داﺷﺘﻪ دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮﺛﻖ ﻣﺴـﻴﺤﻴﺖ ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎران اﻳﻦ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺮاد ﺟﻨـﺎح راﺳـﺖ‬
‫)ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻤﻬﻮري ﺧﻮاﻫﺎن( ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺮاد ﺟﻨﺎح ﭼﭗ )ﻳﻌﻨﻲ دﻣـﻮﻛﺮاتﻫـﺎ(‬
‫داراي ﺷﻌﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬واﻟﻴﺲ از ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﭼﻮن ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﺟﻨﮓﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪ‪ ،‬و ﮔﺴﺘﺮش ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﺛﺮوت را ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻣﺴـﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗـﻲ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧـﺪ و از ﺟﻨـﺎح ﭼـﭗ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ اﻧﺤﻄﺎطﻫﺎي رﻓﺘﺎري در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ و از ﺻﺤﺒﺖ درﺑﺎره اﻋﺘﻘـﺎدات‬
‫ﺧﻮد ﻧﺘﺮﺳﻨﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﻫﺮدو ﺟﻨﺎح ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻘﺎﻳـﺪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﮔـﻮش دﻫﻨـﺪ و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬
‫زﻣﻴﻨﻪاي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﭼﻨﺪان ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ واﻟﺪﻳﻦ ﺧـﻮد‬
‫ﮔﻮش ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﭘـﺪر و ﻫـﻢ ﻣـﺎدر ﻣﺠﺒﻮرﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻣـﺪت ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣﺸـﻐﻮل‬
‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ درآﻣﺪ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﻮدي ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﮔﻮش دادﻧﺪ‪ .‬در رﻗﺎﺑﺖﻫـﺎي رﻳﺎﺳـﺖ ﺟﻤﻬـﻮري ﺳـﺎل ‪،2008‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬دﻣﻮﻛﺮاتﻫﺎ در ﻣﻮرد اﻋﺘﻘـﺎدات ﺧـﻮد ﺧﻴﻠـﻲ ﺻـﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاﻫﺎن در ﻣﻮرد ﺿﺮورتﻫـﺎي اﺧﻼﻗـﻲ ﻣﺴـﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺳـﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻲ‬
‫ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ دردﺳﺮ ﻣﻲاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎراك اوﺑﺎﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺳﺨﻨﺎن ﻛﺸﻴﺶ ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮد‬
‫را رد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﻋﺎم ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎدات ﺷﺨﺼﻲ اوﺑﺎﻣـﺎ‬
‫ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻜﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻏﺎز ﻣﺴﻴﺮي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺬﻫﺐ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ و رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺗﺎﻛﻨﻮن رﻏﺒﺘﻲ ﺑﻪ ﭘﻮﺷﺶ اﺧﺒﺎر ﻣﺬﻫﺒﻲ و اﺑﻌﺎد ﻣﺬﻫﺒﻲ اﺧﺒـﺎر‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده اﺳﺖ؟ ﻫﻮر )‪ (1998‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺷﺶ ﺑﺎور ﻏﻠﻂ را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎور اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻣﺪرن ﺷﺪن ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻟﺰوﻣﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻏﻴﺮ دﻳﻨﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ و ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ؛ آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲﻫـﺎ در زﻧـﺪﮔﻲ‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﻪ ﺧﻮد اﻳﻦ اﺻﻞ را ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺸﻮرﺷﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎرز ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ اﺻﻞ اﺳﺖ‪ .‬دوﻣﻴﻦ ﺑﺎور اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ اﺳﺎﺳﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺷﺨﺼﻲ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺧـﺎرج از‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪293 /‬‬

‫ﻣﺤﺪوده ﺻﺤﺒﺖﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﺪوده روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎري اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﻮم اﻳﻨﻜـﻪ‪ ،‬ﻣـﺬﻫﺐ‬
‫ﺧﺎرج از ﻗﻠﻤﺮو ﺗﺠﺮﺑﻲ آﻧﭽﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﺤﺴﻮس اﺳـﺖ‪ ،‬ﺟـﺎي دارد‪ .‬روزﻧﺎﻣـﻪ ﻧﮕـﺎري‬
‫»ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ در ﭘﻲ ﺷﻮاﻫﺪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺬﻫﺐ اﺳﺎﺳﺎً اﺛﺒﺎت ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ« )ﻫـﻮر‪.(1998 ،‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ ،‬اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺬﻫﺐ را ﭼﻴﺰ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻮﺷـﺶ آن در ﺑﻴـﺖﻫـﺎي ﻛﻮﺗـﺎه‬
‫ﺻﻮﺗﻲ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ ﺑﺤﺚ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ و ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺒﺮي آن‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ‬
‫دﻗﻴﻖ و ﺑﻲﻃﺮﻓﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﮔﺮوهﻫﺎ را در ﭘﻲ دارد‪ .‬و آﺧﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻓﻬﻢ ﻏﻠـﻂ وﺟـﻮد‬
‫دارد ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻨﻊ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻠﻴﺴﺎي دوﻟﺘـﻲ از‬
‫ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻮم ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺪاﻳﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﺴﺎ و دوﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫در آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮ در دﻧﻴﺎي ﻏﺮب‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺷﻔﺎف درﻣﻮرد ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺎر‬
‫ﭘﺮروﻧﻘﻲ اﺳﺖ )ﺑﺮوك‪1990،‬؛ ﻫﻮر‪1988 ،‬؛ ﺑﻚ‪ .(1992،‬ﻣﻘـﺎرن ﺑـﺎ ﺟـﺪاﻳﻲ ﻣـﺬﻫﺐ از ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﺟﻮاﻧﺐ زﻧﺪﮔﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﺟـﺪا از ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻲ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎبﻫـﺎي ﻣـﺬﻫﺒﻲ ﺟـﺪا از ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣـﺬﻫﺒﻲ در ﻛﺘﺎﺑﻔﺮوﺷـﻲ‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ از ﺳﻮي ﻫﻨﺮﻣﻨﺪي ﻣﺘﻔـﺎوت ﺿـﺒﻂ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫ﺟﺪا از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫﺎ ﺑـﻪ ﻓـﺮوش ﻣـﻲرﺳـﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻲ ﻣـﺬﻫﺒﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ رﺷـﺪ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻣﻮﻋﻈـﻪﻫـﺎي ﻣﺴـﻴﺤﻴﺖ در‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه در آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻻﺗﻴﻦ و ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ در ﮔﻮاﺗﻤﺎﻻ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺸﻮر در آﻣﺮﻳﻜﺎي‬
‫ﻻﺗﻴﻦ ﺑﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎوﺟﻮد ﭘﺨﺶ ﺑﺮﺧـﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﺴـﻴﺤﻴﺖ در اواﻳـﻞ ﭘﻴـﺪاﻳﺶ رادﻳـﻮ و‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻣﺪرن اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ در واﻗﻊ ﻛﺎر ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي وﻳـﮋه ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻲ‬
‫‪ Billy Graham‬در ﺳﺎل ‪ 1957‬آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻌـﺪﻫﺎ اﻳـﻦ ﻛـﺎر از ﺳـﻮي ‪Oral ،Rex Hubberd‬‬
‫‪ ،Jimmy Swaggart ،Robert Schuller ،Jerry Falwell ،Roberts‬ﺑﺎﺷــﮕﺎه ‪Pat 700‬‬
‫‪ ،Robertson‬و ﺑﺎﺷﮕﺎه ‪ Tammy Bakker PTL‬اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻗﺎﻟﺐﻫـﺎي ﻣﺘﻨـﻮﻋﻲ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌﺪدي ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻴﺰ ﮔﺮد ‪ Robertson‬و ‪،Bakker‬‬
‫ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ از ﺳﻮي ‪ ،Falwell‬و ﺗﺄﻛﻴﺪ ‪ Robert‬ﺑﺮ درﻣﺎن ﻣﻌﻨﻮي‪ .‬ﻫﻤـﻪ ﺑـﻪ ﺟـﺰ‬
‫‪ Schuller‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﻋﺘﻘﺎدي ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن اﻧﺠﻴﻠﻲ ﻳﺎ اﺻﻮﻟﮕﺮا ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺷـﺪﻳﺪي ﺑـﺮ ﺗﺒﻠﻴـﻎ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ داﺷﺘﻨﺪ )ﻫﻮر‪ .(1988 ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪،‬‬
 ‫‪ / 294‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ اﻓﺮاد ﺑﻲ اﻳﻤﺎن اﻧـﺪﻛﻲ را ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﺟﻠـﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و در واﻗـﻊ ﻣـﻲﻛﻮﺷـﺪ اﻋﺘﻘـﺎدات‬
‫ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اﺛﺮات ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﺮ ﻣﺬﻫﺐ‬

‫اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺻﺮف ﺣﻀﻮر ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ رﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻛـﻞ ﻣـﺬﻫﺐ را ﺑـﺎ‬
‫ﻇﺮاﻓﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ داده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ راهﻫﺎ را ﻋﻤﻴﻖ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼﻨـﺎن ﻛـﻪ واﻗﻌﻴـﺖ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﺷـﺪه‬
‫درﻣﻮرد ﻣﺬﻫﺐ دﻳﮕﺮ ﺗﻜﺮار ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﻬﻮر اﻧﺘﻘﺎدي و ﺗﺤﺮﻳﻚ آﻣﻴـﺰ ﺧﻮدﻣـﺎن‬
‫‪1‬‬
‫را ﺗﺎ ﻣﺮگ ﺳﺮﮔﺮم ﻛﻨﻴﻢ ‪ ،‬ﻧﻴﻞ ﭘﺴﺘﻤﻦ )‪ (1985‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً اﺳﺎس زﻧـﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ از‬
‫ﭘﺨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺻﺒﺢ ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﭘﺴﺘﻤﻦ‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن در واﻗﻊ ﺗﻔﺮﻳﺢ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ واﻋﻆﻫﺎ ﻫﻢ ﺳـﺘﺎرهﻫـﺎي اﺟـﺮا‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و »ﺧﺪاوﻧﺪ دﺳﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎﺳﺖ«)ص‪ .(117 .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ دﻳﻨﻲ»ﭘﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ و ﺟـﺪي‬
‫اﺳﺖ« ﻧﺴﺨﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ آن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ »اراﺋﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮدم« ﺗﻘﺎﺿـﺎﻫﺎي ﺧـﻮد را از‬
‫ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ص‪ (121 .‬ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺒﺎﻫﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﺘﺎب ﻣﻘـﺪس‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺴﺘﻤﻦ ﻣﺪﻋﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن رﺳﺎﻧﻪاي ﺑﺲ ﺳﻜﻮﻻر اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺘﻲ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎري از ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ و ﻧﻤﺎدﻫﺎي آن را ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد ) ﻣﺜﻞ ‪The 700‬‬
‫‪ club‬ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ‪ Entertainment Tonight‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ(‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺰ وﻋﺎظ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺟﺬاب وﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷـﺒﻴﻪ ﺳـﺘﺎرهﻫـﺎي ﻓـﻴﻠﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺣﻀﻮر در ﻣﺤﻞ ﻧﺪارد و ﺑﻴﻨﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺧﺎﻧﻪ ﺧـﻮد ﻣﺠـﺬوب‬
‫آن ﺷﻮد ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻲآﻧﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺮود ﺧﻮاﻧﻲ ﮔﺮوﻫﻲ ﻳﺎ دﻋﺎ و ﻧﻤـﺎز را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ زﻣﻴﻨﻲ ﻣﻘﺪس دارد ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺣﺮﻣﺖ آن را ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎم ﺗﻤﺎﺷﺎي ﻛﻠﻴﺴـﺎ‬
‫از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎي ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻧﺪارد و ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻟﺒـﺎس‬
‫زﻳﺮ آﻟﻮده آﺑﺠﻮ ﺑﻨﻮﺷﺪ و ﭘﻴﺘﺰا ﺑﺨﻮرد و در ﺿﻤﻦ آن ﻣﺮاﺳﻢ را ﻫﻢ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﻪ دﻳﮕـﺮي‬
‫را ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺴﺘﻤﻦ )‪ (1985‬ﻣﺪﻋﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﭘﺨﺶ ﻫﺮ ﭼـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﺬﻫﺒﻲ از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن و‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ روﺣﺎﻧﻴﻮن از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ رﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ »ﺧﻄﺮﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶﻫﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻣﺤﺘﻮاي‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Amusing Ourselves to Death‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ : 6‬ورزش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و دﻳﻦ؛ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪295 /‬‬

‫ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﺤﺘﻮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ ﺷـﻮد« )ص‪ .(124 .‬دل‬
‫ﻣﺸﻐﻮﻟﻲ ﻛﺸﻴﺸﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﻋﺒﺎدتﻫﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﭘﺨﺶ ﻫﻢ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺣﻀﺎر ﻛﻠﻴﺴﺎ را ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ ﺳﺮﮔﺮم ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺣﺘﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺟﺎز‪ ،‬ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺑﻪ ﺳﺒﻚ رپ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ راﻳﺎﻧﻪاي و ﭼﻨـﺪ رﺳـﺎﻧﻪاي‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎ در ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده و ﻧﺎم آن را »ﻛﻠﻴﺴـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻜﻠﻴﻔﻲ ﻛﻤﺘﺮ« ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ را در ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮﻫﺎي ﻳﻜﺸـﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎﻧﻲ‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺻﺒﺢ ﻳﻜﺸـﻨﺒﻪ را ﺑﺨﻮاﺑﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺮ ﻛﻠﻴﺴـﺎﻫﺎ دورهﻫـﺎي آﻣﻮزﺷـﻲ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ دادهاﻧﺪ‪ :‬ﻣﺜﻞ اﻧﺠﻴﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺎرﺗﻮن ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﻴﻤﺴﻮنﻫﺎ و اﻧﺠﻴﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻫﺮي ﭘﺎﺗﺮ‪ .‬ﻳـﻚ‬
‫ﻛﻠﻴﺴﺎي ‪ Baptist‬در آرﻛﺎﻧﺰاس‪ ،‬اﺳﺘﻮدﻳﻮي ‪ Wacky World‬در ‪ Tampa‬را ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪279000‬‬
‫‪1‬‬
‫دﻻر اﺟﺎره ﻛﺮد ﺗﺎ ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ »ﺷﻬﺮ ﻛﺎرﺗﻮﻧﻲ « درآورد‪ ،‬ﺑﺎ زﻧﮕﻮﻟﻪﻫﺎ وﻛﺎﻏـﺬ‬
‫رﻧﮕﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺟﺸﻦﻫﺎي ﺷﺎد ﻣﺜﻞ ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑـﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﺪرﺳﻪ ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ را ﺑﻪ دو ﺑﺮاﺑـﺮ اﻓـﺰاﻳﺶ داد ) ﻻﺑـﻲ‪.(2002 ،‬‬
‫آﻳﺎ اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ در راﺳﺘﺎي ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺳﺖ ﻳـﺎ ﻓـﺮوش روح‬
‫در ﻣﺤﺮاب ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم؟ ﻫﻨﻮز ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻜﺎن ﻧﻴﺎﻳﺶ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺻﻔﺖ ﺧﺎص ﻗﺪاﺳﺖ را ﺑﻪ ﻳﺪك ﻧﻤﻲﻛﺸﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ در‬
‫ﺧﺎﻧﻪ و ﭘﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﻪﺻـﻮرت ﻣـﻨﻈﻢ در‬
‫زﻣﻴﻦﻫﺎي اﺳﻜﻴﺖ و در رﺧﺘﺸﻮرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ دﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﮔﺮوﻫـﻲ ﻫـﻢ ﻛـﻼسﻫـﺎي‬
‫داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﺮاي ﺻﺒﺢ ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ اﺟﺎره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻘﺪس ﺑﻪﺻﻮرت ﺑﺎﺷﻜﻮﻫﻲ ﻛـﻪ در‬
‫ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎي ﺟﺎﻣﻊ اروﭘﺎ در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻏﻠﺐ رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻜﺎنﻫﺎ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد‪ .‬آﻳﺎ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن در اﻳـﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺸﺎرﻛﺖ دارد؟ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎره رﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺑـﻪ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬
‫ﻣﻬﻴﺞ ﻫﻮر و ﻻﻧﺒﻲ )‪ (1997‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ راﻳﺞ‪ ،‬ﺧﻮد ﺗﻬﺪﻳﺪي ﻛﺎﻣﻼً از ﻧـﻮع دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي ﻣـﺬﻫﺐ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺰرگ زﻧﺠﻴﺮهاي ﺧـﺮده ﻓﺮوﺷـﻲ ﻣﺜـﻞ وال ـ ﻣـﺎرت ‪(Wal-‬‬
‫)‪ Mart‬ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس و ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮدم‬
‫دارد؛ ﺑﻪ ﻛﺎدر‪ 6.11‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Toon Town‬‬
 ‫‪ / 296‬روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﻛﺎدر ‪ :6-11‬آﻳﺎ وال‪ -‬ﻣﺎرت ﺣﺎﻓﻆ ارزشﻫﺎي رﺳﺎﻧﻪاي ﻣﺎﺳﺖ؟‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﻗﺪرت اﻗﺘﺼﺎدي ﻏﻮل ﻋﻤﺪه و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﻳﻌﻨﻲ والـ ﻣﺎرت و ﺳـﺎﻳﺮ ﻓﺮوﺷـﮕﺎهﻫـﺎي‬
‫زﻧﺠﻴﺮهاي ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺨﻔﻴﻔﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ارزشﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ و ذاﺋﻘﻪ ﻣﺮدم ﺷـﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 2003‬وال ـ ﻣﺎرت ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ‪50‬درﺻﺪ آﻟﺒـﻮمﻫـﺎ و ﺳـﻲ ديﻫـﺎي ﭘﺮﻓـﺮوش ‪،‬‬
‫‪60‬درﺻﺪ ﭘﺮﻓﺮوشﺗﺮﻳﻦ دي وي ديﻫﺎ‪ ،‬و ‪40‬درﺻﺪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﭘﺮ ﻃﺮﻓﺪار را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳـﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺳﻮم ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫﺎ را زﻧﺠﻴﺮه ايﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻓﺮوﺧﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﻬﻢ وال ـ ﻣـﺎرت از آن‬
‫‪20‬درﺻﺪ از ﻛﻞ ﺑﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ وال ـ ﻣﺎرت و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي ﭘﺮ ﻓـﺮوشﻫـﺎ را‬
‫ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻧﺪارﻧﺪ و از ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﻮزﻳـﻚ‪ ،‬ﻛﺘـﺎب ﻳـﺎ‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﻮاص و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺜﻼً آﻟﺒـﻮمﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻫﺸﺪار ﺑﺮاي واﻟـﺪﻳﻦ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﻲﻓﺮوﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﺖ آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪان رپ و‬
‫ﻫﻴﭗﻫﺎپ را از اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺣﺠـﻢ ﻋﻈﻴﻤـﻲ از ﻣﻮزﻳـﻚﻫـﺎ ‪ ،‬وﻳـﺪﻳﻮﻫـﺎ و‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را در ﻣﻌﺮض ﻓﺮوش ﻣﻲﮔﺬارﻧـﺪ‪ .‬وﻳـﺪﻳﻮي داﺳـﺘﺎنﻫـﺎي ﺳـﺒﺰﻳﺠﺎت ﻛـﻪ‬
‫ﺳﺒﺰﻳﺠﺎت ﻛﺎرﺗﻮﻧﻲ‪ ،‬درسﻫﺎﻳﻲ از اﻧﺠﻴﻞ و اﺧﻼﻗﻴﺎت را ﻳﺎد ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ وال ـ ﻣـﺎرت‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻓﺮوش آﻧﻬﺎ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮدهاي در ﻣﻌﺮض ﻋﻤﻮم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﺷـﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫رﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻜﺎﺷﻔﺎت ﻳﻮﺣﻨﺎ ﻛـﻪ ﺧﻮاﻫـﺎﻧﻲ ﻧﺪاﺷـﺖ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﻮن وال ـ ﻣـﺎرت اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از‬
‫رﻣﺎنﻫﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﭘﺮﻓﺮوشﺗﺮﻳﻦ در ﻛﺸﻮر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﺎﻧﺘﺮي ﻫﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻌﺮوﻓﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬در وال ـ‬
‫ﻣﺎرت ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮﺧﻲ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻣﺜﺒﺖ در ﻋﺮﺻﻪ‬
‫"ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﺎرج از اﺧﻼق" اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎزار ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎي ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪ ﻛﺎراﻧـﻪ ‪،‬‬
‫روﺳﺘﺎ‪ -‬ﻣﺤﻮر‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻌﻢ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﻧﺠﻴﻞ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ زور‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدﻣﻲ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ‬
‫ﺳﻮق ﻣﻲدﻫﺪ؟ )ﻛﺮك ﭘﺎﺗﺮﻳﻚ‪.(2003 ،‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودي از رﺧﺪادﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از رد وﺑـﺪل ﺷـﺪن‬
‫ﺗﻮپ ﺑﻴﻦ دو ﺗﻴﻢ ﻣﺤﺒﻮﺑﺸﺎن‪ ،‬ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﻪ دوﺳﺖ دارﻧـﺪ ﻳـﺎ از آن ﻣﺘﻨﻔﺮﻧـﺪ ﻳـﺎ‬
‫ﺗﻜﺮﻳﻢ ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺎن ﻳﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺸـﺎن را ﺗﺤﺮﻳـﻚ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻲ ﻛﻪ رﺳﺎﻧﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﻣﻲاﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻗﻮي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ ﺑﺨﺶ اﺳﺎﺳـﻲ‬
‫ﺗﺠﺎرب رﺳﺎﻧﻪاي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Vegetables‬‬
‫‪2. Apocalyptic Christian‬‬