5

Gözlem
Şiddetsiz İletişimin ilk bileşeni kendimizi iyi ve hoş hissetmemizi ya da bunu engelleyen etki
uyandıran uyaranın (stimulus) ne olduğunu somut gözlemlemektir. Bunu yaparken
gözlemlediğimiz somut olgu ile olguyu değerlendirmemizi ve yorumlayışımızı birbirinden ayırt
etme becerisi anahtar niteliğindedir.

Gözlem gördüğümüz, duyduğumuz, dokunabildiğimiz veya hatırladığımız bir şeydir.

Tarif edilebilir.

Değerlendirme gözlediğimiz şey veya davranış hakkında çıkardığımız sonuçları, yorumumuzu

ya da yargımızı, zihnimizin sunduğu birikmiş bilgileri içerir.

Gözlemlerimizle olguya verdiğimiz değerlendirmeyi karıştırdığımızda insanlar büyük olasılıkla

enerjilerini kendilerini savunmaya ya da karşı eleştiriye geçmek veya saldırmak için harcarlar.
Örnek: “İnadı tuttu” yerine “kapının eşiğinde yere oturmuş on beş dakikadan beri ağzını
açmıyor” diye tanımlayabilmek iletişimin akışını sağlar.

Birinden bahsediyorsanız kendi kelimelerinizle değil onun ağzından “alıntı yapın”.

Örnekler:
“Futbolcu Ahmet beceriksizin teki” yerine “Futbolcu Ahmet son 20 maçta hiç gol atmadı ”
“Amma da meşgulsün” değil de “Geçen hafta üç kere aradım her seferinde meşgulüm dedin”
“Ben aramazsam sen hiç aramazsın” değil, “beni en son üç ay önce aradın”

Duygular
Şiddetsiz İletişimin ikinci bileşeni duygularımızdır. Duygular onların gerisinde, derinlerde yatan
ihtiyaçlarımızın habercileridir.
∗ Örneğin üzüntü, acı tedirginlik gibi hoş olmayan duygular ihtiyaçlarımızın karşılanmadığına
işaret ederler. Hoş duygular; örneğin keyif, mutluluk, neşe, ihtiyaçlarımızın karşılandığına
işaret ederler.
* Duygularımız bizi ihtiyaçlarımıza götüren yol göstericilerdir ve canlılığımızı korumamıza,
geliştirmemize en önemlisi hayatı kutlamamıza yardım ederler. Gerçek duygularımızla ne
kadar temas halinde olursak, kendimizi o kadar daha canlı hissederiz.

* Hayatın akışı içinde kalabilmek için yani hayat pınarından beslenebilmek için,
duygularımızı ifade edebilmeliyiz. Kendini ifade edemeyen duygular bizi denetim altına
alırlar. Bu bizi daraltır, hatta vücudumuzu veya ruhumuzu hasta eder.

* Eğitimimizden ve sosyal çevremizin etkisinden dolayı gerçek duygularımıza özen

gösteremez, onları ifade etme yollarını unutursak ya da hislerimizin kıymetini takdir
edemezsek, bu durum duygu tıkanıklığına, duygu durağanlığına neden olur. Bunun
sonucunda birikim çok yoğunlaştığında duvarlar yıkılabilir ve içsel taşkınlığa fırtınalara yol
açabilir ya da durgunluk o kadar yoğunlaşır ki içsel çöküntüye neden olur.
Sonuçta ortaya çıkan; suskunluklar, saplantılar, duygularla düşüncelerin birbirine girmesinden
doğan kafa karışıklığıdır.
Duygu Göstergeleri
• İhtiyaçların karşılanıp karşılanmadığının göstergesidirler
• Bedeninizde belirgin biçimde hisseder ya da sezersiniz
• Evrensel olarak herkes tarafından anlaşılır,
• Duygular üzgünüm, kırgınım gibi ifade edilirler. …(üstümde baskı)….hissediyorum
demek duygu adı altında düşüncelerimizi söyleme kargaşası doğurabilir.
Örneğin: “Beni sevmediğini hissediyorum...” bir düşüncedir.
• Duygularımızı ifade ettiğimizde onların sorumluluğunu üstlenebiliriz.
©2010 Vivet Alevi Center for Nonviolent Communication Sertifikalı Eğitmen www.siddetsiz-iletisim.com
 6
İhtiyaçlarımız karşılandığında hissettiklerimiz
alakalı hoş olgun ateşli
hoşnut özgür bahtiyar huzurlu
parlak büyülenmiş içi hop etmiş canlı
içi içine sığmayan saadet içinde meraklı içi rahatlamış
sakin cin gibi ilgili samimi
coşkulu istekli serin kanlı cüretli
iyimser sevecen dili tutulmuş katılımcı
sevgi dolu dingin kaygısız rahat
duyarlı kendinden geçmiş sevinçli duygulanmış
kendine gelmiş sıcak emin kendini kaptırmış
şakacı emniyette kenetlenmiş şaşakalmış
enerjik keyifli şefkatli engin
kıpır kıpır şen şakrak esinlenmiş ferahlamış
konuyla ilgili şükran dolu gevşemiş kurtulmuş
uyarılmış gözü kamaşmış latif takdirkar
gururlu meftun tatmin olmuş güven içinde
memnun tazelenmiş güvenli umutlu
heyecanlı neşeli kıvançlı zinde
halinden memnun mest olmuş uyanık hararetli
minnettar ümit dolu harika muradına ermiş
vecde gelmiş hassas mutlu yardımsever
hayat dolu müşfik yerinde duramaz hayran
mütecessis yoğun haz almış müteşekkir
yüreklenmiş hevesli nefesi kesilmiş zafer sarhoşu

İhtiyaçlarımız karşılanmadığında hissettiklerimiz

acı içinde irkilmiş renksiz ağır
isteksiz sabırsız sabrı tükenmiş sarsak
aksi kafası karışmış sarsılmış sersemlemiş
alıngan kafası şişmiş asabi kalbi kırık
azgın berbat bitkin sıkıntılı
kızgın karamsar sıcaklamış sinirli
bıkkın kasvetli soğuk şoke olmuş
canı sıkkın kaygılı suçlu tahrik olmuş
incinmiş kayıtsız şaşkın tiksinmiş
çaresiz kederli tatsız tetikte
çılgın kıskanç telaşlı rahatı kaçmış
dalgın şevki kırılmış tembel rahatsız
dehşet içinde kopuk dehşete düşmüş korkmuş
durgun kötü duygusuz boynu bükük
sukutu hayal kötümser düşmanca kuşkulu
elemli küskün endişeli lagar
gergin mahcup umursamaz halsiz
mahzun utanç içinde hevesi kaçmış memnuniyetsiz
uykulu hevesi kırık mızmız uyuşuk
hoşnutsuz moralsiz üzgün huzursuz
mutsuz yalnız huzuru kaçmış mütereddit
yaslı hüzünlü öfkeden deliye dönmüş zalim
içe kapanık öfkeli yenik panik içinde
yorgun içi acımış pasif ilgisiz
yaralı kindar içerlemiş kapana kısılmış

Bir “sohbet cansız hale geldiğinde” yani karşımızdaki dinleyebileceğimizden fazla söz
ettiğinde duygu ve ihtiyaçlarımızla yani kendimizle empati kurarak bunu ifade edersek
yeniden canlanır.
©2010 Vivet Alevi Center for Nonviolent Communication Sertifikalı Eğitmen www.siddetsiz-iletisim.com
 7

İhtiyaçlar
Üçüncü bileşen kendini duygular aracılığı ile ifade eden yani duyguların kökünde yaran onlara
neden olan ihtiyaçlardır. İçimizdeki enerjidir. Canlı olmamızın kaynağıdır. İhtiyaçlarımızı
karşılamazsak hayatımız sınırlanır, hasta oluruz hatta ölebiliriz.
♥ her eylemimizin arkasında karşılanan ya da karşılanmayan bir ihtiyaç yatar.
♥ İhtiyaçlar evrenseldir, bütün insanların ihtiyaçları ortak ve aynıdır.
♥ kişilere, ortamlara, belli eylemlere bağlı değildir bizim bedenimizdedir.
♥ Duygularımızın sorumluluğunu üstlenmek demek diğer insanların davranışını neden
göstermekten vaz geçip duygularınıza neden olan İhtiyaçla bağlantı kurmak anlamına
gelir. Örnek: “moralim bozuk çünkü bulaşıkları yıkamamışsın” değil “moralim bozuk
çünkü desteğe ihtiyacım var”.
Esas niteliği aynı olmakla birlikte ihtiyaçlar bazen değerlerimiz, nitelikler, arzular, istekler
yüreğimizdeki derin özlemler olarak karşımıza çıkarlar.

Özerklik (Otonomi) • iletişim

• insanın kendi hayallerini, • sıcaklık
düşlerini, hedeflerini değerlerini • sevgi
seçmesi • saygı
• insanın hayallerini, hedeflerini, • yakınlık
değerlerini gerçekleştirmek • anlayış
için kendi planını seçmesi • destek
• karşımızdakine güvenmek
Kutlama • güvenirlik (istikrarlılık)
• hayatın yaratılmasını ve
hayallerin gerçekleşmesini Oyun
kutlamak: şenlik/tören • eğlence, keyif
• kaybettiğimiz sevdiklerimizin, • kendini ifade etmek
kaybolan düşlerin yasını tutmak
Manevi Birlik
Bütünlük/Dürüstlük • güzellik
• hakikilik, inandırıcılık • uyum/denge
• anlam • etkinlik
• yaratıcılık • esinlenme/ilham
• düzen
Karşılıklı bağlılık • berraklık/netlik/arınma
• Duyulmak, görülmek, • barış, huzur
• ciddiye alınmak • gelişme, büyüme
• kabul, takdir görmek/etmek/edilmek • şifa
• değer görmek/vermek/değer bilmek
• gözetmek/gözetilmek Fiziksel Korunma
• topluluk/aidiyet • hava, su, gıda
• düşüncelilik • hareket, antrenman
• hayatı zenginleştirmeye • dinlenme
katkıda bulunmak (insanın • barınma
başkalarının ve kendi iyiliğine • cinsel ifade
katkı gücünü kullanması • dokunma
• işbirliği • sağlık
• duygusal güvence • Güvenlik, hayatı tehdit edici
• empati yaşam biçimlerinden korunma:
• güçlendirici dürüstlük, virüsler, bakteriler, haşarat,
sınırlarımızdan öğrenmemizi yırtıcı hayvanlar (özellikle
sağlayan dürüstlük insanlar!) gibi
• şefkat

©2010 Vivet Alevi Center for Nonviolent Communication Sertifikalı Eğitmen www.siddetsiz-iletisim.com
 8
Hayatı Zenginleştirecek Olanı İstemek / RİCA
Bağlantıyı somut eyleme dönüştürecek parça

Rica /İstek somut bir eylem dili konuşma çabasını ifade eder. Şimdi ve şu ana açıklık getirir.
Her şeyi şimdiki zamana getirir. Yapılabilir, uygulanabilir bir şeyleri içerir. Bütün tarafların
her an seçme özgürlüğünün olduğu bilinci ile dile getirilir.

İlişkinin niteliğini geliştirecek Rica/İstek dile getirmek

Duygu ve ihtiyaçların netleştirilmesi: Konuştuğunuz konu karşınızdakinin içinde
kuvvetli duygular uyandırdığı zaman bu ricanın yararı olur.
„Bunu duymak sana nasıl geldi?", “Şu an içinde canlananları paylaşır mısın?”
Tekrarlamasını isteyebilirsiniz: " Karşınızdakinin işittiğini tekrarlaması konuşmanın
gidişatını netleştirerek karşılıklı anlamayı kolaylaştırır.
“Yanlış anlaşılmanın önüne geçmek istiyorum. O nedenle lütfen duyduğunuzu
(söylediğimi) şimdi tekrar eder misiniz?" diyebiliriz.
Çözüm Odaklı Nesnel İstekler/ Ricalar ifade etmek
Katkı olacak somut bir davranışta bulunulmasını isteyebilirsiniz.
(Karşımızdaki kişiden ya da kendimizden olabilir.)
“Lütfen şimdi söyler misiniz bu raporu yarın akşama kadar bitirebilecek misiniz?”
Geri bildirim isteyebilirsiniz. Burada ne kadar kesin ve net olursanız karşınızdakinin
isteğinize somut cevap verme olasılığı o kadar yüksek olur:
Örneğin “Nasıl buldunuz, ne düşünüyorsunuz, ne diyorsunuz” gibi muğlak sorular
yerine
“Düşünce ve önerilerim projeye uygulanabilecek gibi mi? Lütfen düşüncenizi nedenleri
ile birlikte söyler misiniz?" gibi net bir ifade kullanabilirsiniz.
Örneğin: “Bunu yapıp yapamayacağınızı söyler şimdi misiniz?” diye sorabilirsiniz.

Karşı tarafın ne istediğini/ricasını anlamak

“Bunun hemen mi halledilmesini istiyorsunuz?”
“Söylediğinizden ne anladığımı duymak ister misiniz?”
“Bunu duyunca ne hissettiğimi bilmek istiyor musunuz?”
“Bu konuda ne düşündüğümü duymak istiyor musunuz?”
Ne istemediğinizi değil ne istediğinizi söyleyin:
Önce: "Lütfen o kadar uzun öğle molası yapmayın." yerine
Sonra: "Rica ederim saat 13 te tekrar büroda olmanız mümkün mü?" veya
"Saat 13 te büroda olmanızı istiyorum, uygun mu? "
Karşınuzdakinden ne yapmasını istiyorsanız bu somut davranışı tarif edin!:
Önce: "Ne olursun anla beni!" Sonra: "Lütfen ne anladığını söyler misin?"
Önce: "Daha çok gayret etmenizi istiyorum."
Sonra: "Hangi bölümü ne zaman ele alacağınızı ve ne zaman tamamlayacağınızı
belirten bir planı çarşambaya kadar sunmayı şimdi kabul etmenizi istiyorum. Mümkün
mü, anlaştık mı?"
İstediğiniz somut davranışın adını söyleyin: Karşınızdakinin ne olmasını ne hissetmesini değil.
Önce: "Lütfen terbiyeli olun." yerine
Sonra: "Odama girmeden önce lütfen kapıyı çalar mısınız?”
Önce: "Rahat olun." yerine
Sonra: "Rahat edebilmeniz için ne yapabilirim?"

İsteğinizin şimdi burada başarısının sınanabilir olmasına dikkat edin:

Önce: "Bir dahaki karneye kadar matematik notunu düzelteceğine söz ver." yerine
Sonra: "Matematik notunu düzeltebilmen için seni nasıl destekleyebileceğimi seninle
şimdi konuşmak istiyorum hazır mısın?"

©2010 Vivet Alevi Center for Nonviolent Communication Sertifikalı Eğitmen www.siddetsiz-iletisim.com
 11

Ana Model

Samimiyetle kendini ifade etmek Karşımdakini Empati ile Dinlemek

(suçlamadan, eleştirmeden talep etmeden) (suçlama eleştiri talep duymadan)

Gözlem: İç barışımı etkileyen olgunun nesnel Gözlem: Empati ile karşımdakinin ne

tarifini yapıyorum. (anlaşmazlık durumunda ne gördüğünü, ne duyduğunu, neyi hatırladığını
oldu da kuvvetli duygular doğdu?) Gözlem ahlaki anlamaya çalışıyorum.
yargı, tahlil, teşhis ya da suçlama içermez.

" ________________ gördüğümde, " ________________ duyduğunuzda /

duyduğumda, fark ettiğimde, gördüğünüzde, fark ettiğinizde,
hatırladığımda..." hatırladığınızda..."

Duygu: O “davranışı” gördüğümde, Duygu: Empati ile karşımdakinin ne hissettiğini

duyduğumda hatırladığımda, algıladığımda; anlamaya çalışıyorum.
karşımdakini suçlamadan bedenimde canlanan
duyguları söylüyorum.
" mu _____________ hissediyorsunuz?"
" ________________ hissediyorum ," "(duygu)......misiniz, ....mısınız.....musunuz?"
"(duygu).....im, .....ım, ......üm, ......um"

İhtiyaçlarım veya Değerlerim İhtiyaçlar veya Değerleriniz:

duygularımın kaynağında yatan ve karşılanan ya da Empati ile karşımdakinin ihtiyaçlarını,
karşılanmayan ihtiyaçlarımı dile getiriyorum. değerlerini ve arzularını algılamaya çalışıyorum.

"_____________ a, e ihtiyacım olduğu için." " ________________ mı değer verdiğiniz için?

" benim için _________ önemli olduğundan." ________________mı ihtiyacınız olduğu için?"
"_______ a, ______ e değer verdiğim için ________________değer verdiğiniz için mi?
(duygu) _________hissediyorum." „________önemli olduğu için mi
_________Hissediyorsunuz?“

Rica/İstek: İhtiyacınızı karşılayacak somut, Rica/İstek: Karşımızdaki kişinin istediği

şimdi yapılabilir, olumlu dilde ifade edeceğiniz bir somut şeyi anlamaya çalışın.
istekte bulunun. Bu kişi ne olmasını istiyor?
Karşımdaki insandan ne yapmasını istiyorum?
"o nedenle_________ olmasını mı
"______________yapmaya razı mısınız? istiyorsunuz?"
“______________mümkün mü?" “__________ mı rica ediyorsunuz?”
“______________olur mu?

“Haklı çıkmak mı yoksa hayatı daha güzel kılmak mı?

Hangi oyunu oynamayı tercih edersiniz?”
- Dr. Marshall Rosenberg

©2010 Vivet Alevi Center for Nonviolent Communication Sertifikalı Eğitmen www.siddetsiz-iletisim.com