‫بنام خداوند بخشنده مهربان‬

‫کارآموزی مراقبت رد منزل – استاد میرحسینی‬

‫نویسنده‪ :‬مصطفی عامری‬

‫اعضای گروه‪ :‬مصطفی عامری – امیرمهدی بختیاری – علیرضا گندمی‬

‫مشخصات مددجو‪:‬‬

‫مددجو خانم صغری صادقیان ‪ 63‬ساله به دلیل درد قفسه سینه و تنگی نفس به بیمارستان مراجعه کرده است‪ .‬مددجو سابقه‬
‫فشار خون باال و دیابت دارد‪ .‬دیابت وی از ‪ 13‬سال قبل تشخیص داده شده است و در حال حاضر داروی گلورنتا (امپاگلیفلوزین)‬
‫مصرف میکند‪ .‬طبق گفته خود بیمار به دلیل مقاومت به انسولین پزشک برایش انسولین تجویز نکرده است‪ .‬داروهای مصرفی‬
‫دیگر بیمار شامل آسپرین‪ ،‬پالویکس‪ ،‬بیزوپرولول‪ ،‬اتورواستاتین‪ ،‬پنتوپرازول‪ ،‬نیتروکانتین و گاباپنتین میباشد‪ .‬آموزشهای الزم‬
‫جهت کنترل قند خون‪ ،‬عوارض دیابت در بلندمدت‪ ،‬رژیم غذایی‪ ،‬فعالیت بدنی و داروها به بیمار داده شد‪.‬‬

‫دیابت و مراقبت در منزل‪:‬‬

‫توضیحاتی در مورد ماهیت بیماری دیابت داده شد؛ برای مثال در مورد عدم تولید کافی انسولین توسط پانکراس یا استفاده بدن‬
‫از انسولین تولید شده در دیابت و همچنین افزایش قند خون که شایعترین عالمت میباشد توضیح داده شد‪ .‬با توجه به اینکه‬
‫افراد بزرگسال بودند به دیابت نوع دوم مبتال بودند و توضیح داده شد که در این نوع دیابت بدن به انسولین مقاوم میشود‪.‬‬

‫در مورد عوارض قلبی و عروقی دیابت (مثل تنگی عروق ناشی از رسوب چربی‪ ،‬ناتوانی عضله قلب در پمپاژ خون‪ ،‬سکته مغزی و‬
‫فشار خون باال) و احتمال باالی ابتال بیماران دیابتی به این عوارض و پیشگیری از این عوارض با رعایت رژیم غذایی (رژیم کم‬
‫چربی و کم کالری و با فیبر کافی)‪ ،‬کنترل وزن‪ ،‬کاهش استرس و تنش‪ ،‬فعالیت بدنی و کنترل قند خون صحبت شد‪ .‬در مورد‬
‫عوارض پوستی شامل خارش و عفونتهای قارچی و باکتریایی و احتمال ایجاد زخم و راههای پیشگیری (کنترل قند خون به‬
‫منظور پیشگیری از خشکی پوست‪ ،‬تمیز نگه داشتن پوست‪ ،‬انتخاب ورزش مناسب‪ ،‬جلوگیری از سوختگی یا آسیب به پاها و در‬
‫صورت ایجاد مراجعه فوری به مراکز درمانی و بررسی اندام تحتانی به صورت روزانه به منظور عدم وجود هر نوع ضایعه) آموزش‬
‫داده شد‪ .‬در مورد نوروپاتی که اکثرا افراد با سابقه طوالنی مدت دیابت را درگیر میکند توضیحاتی از جمله انواع آن (محیطی و‬
‫اتونوم) و تظاهرات هر کدام داده شد‪ .‬همچنین به عوارض چشمی همانند کدر شدن عدسی چشم یا کاتاراکت‪ ،‬افزایش فشار‬
‫داخل چشم (گلوکوم) و دکولمان رتین به دنبال آسیب عروق چشم (رتینوپاتی) و تظاهرات آنها (تاری دید یا کاهش بینایی) و‬
‫توجه به این نکته که بررسی سالیانه نیاز بوده و کنترل فشار خون حائز اهمیت میباشد‪ ،‬اشاره شد‪ .‬در مورد خطرات عوارض‬
‫کلیوی که حتی ممکن است مددجو نیاز به دیالیز پیدا کند و همچنین عالئم آن شامل ضعف و بیحالی‪ ،‬کاهش اشتها و تورم‬
‫اندام تحتانی میباشد‪ ،‬آموزش داده شد‪ .‬همچنین اشاره شد که دیابت یک بیماری مزمن است و دائما نیاز به مراقبت دارد در‬
‫صورت مراقبت و پیگیری درمان و کنترل قند خون عوارض به حداقل رسیده و به تاخیر میافتند و یا اصال ایجاد نمیشوند‪.‬‬

‫رژیم غذایی‪:‬‬

‫در مورد اهمیت رژیم غذایی و تاثیر آن در کنترل وزن و قند خون توضیحاتی از جمله محدود کردن چربیها و رابطه اضافه وزن‬
‫و مقاومت انسولین داده شد‪ .‬در مورد مواد غذایی فرآوری شده‪ ،‬بدون فیبر یا کم فیبر (برخالف مواد غذایی پرفیبر که تاثیر‬
‫کمتری بر قند خون دارند و همچنین باعث سیری و کمتر غذا خوردن میشوند و مشکالت دفعی را هم بهبود میبخشند) توضیح‬
‫داده شد که معموال باعث باال رفتن میزان قند خون میشوند‪ .‬در مورد مصرف کافی آب و اهمیت آن و همچنین توجه به میزان‬
‫ادرار دفع شده و رنگ ادرار که باید زرد کمرنگ باشد‪ ،‬آموزش داده شد‪ .‬چند نکته در مورد مصرف غذا بیان شد که در ذیل آمده‬
‫است‪ :‬بهتر است مصرف نان محدود گردد (همچنین سیبزمینی با احتیاط مصرف شود) و در صورت تمایل از نان سبوسدار‬
‫استفاده شود و همچنین غذا در تعداد دفعات بیشتر ولی در حجم کمتر میل شود‪ .‬به جای محصوالت بستهبندی (مثل کیک و‬
‫بیسکوئیت و کمپوت و آبمیوههای کارخانهای) از محصوالت ارگانیک مثل کشمش یا میوه خشک استفاده کنید‪ .‬بهتر است از‬
‫گوشت سفید (مثل مرغ و ماهی) به جای گوشت قرمز استفاده شود و مصرف آن محدود گردد‪ .‬بهتر است به جای مصرف غذاهای‬
‫سرخ شده از روشهای دیگر طبخ استفاده کرد‪ .‬مصرف سبزیجات و میوهها توصیه میشود ولی به طور کلی در مصرف میوههای‬
‫شیرین باید احتیاط نمود‪ .‬پیاده روی پس از یک وعده غذایی مفید است‪.‬‬
‫فعالیت بدنی و ورزش‪:‬‬
‫فعالیت بدنی (الزاما فعالیت سنگین مورد توجه نیست) به مدت ‪ 3۰‬دقیقه در روز میتواند پیشرفت دیابت را کاهش دهد‪ .‬فواید‬
‫فعالیت بدنی مثل کنترل قند و فشار خون‪ ،‬کاهش خطر سکته قلبی و فواید آن برای سیستم اسکلتی آموزش داده شد‪ .‬همچنین‬
‫گفته شد که فعالیت بدنی باعث کاهش وزن و بافت چربی‪ ،‬کاهش استرس و کاهش مقاومت نسبت به انسولین میشود‪ .‬به منظور‬
‫افزایش فعالیت بدنی میتوان پیاده به محل کار رفت یا برای خرید از خودرو استفاده نکرد یا از پله به جای آسانسور استفاده کرد‬
‫و یا در زمان فراغت کمی قدم زد؛ همچنین میتوان فعالیتهای هوازی (فعالیتهایی پی در پی که معموال عضالت را درگیر‬
‫کرده و افزایش ضربان قلب را به همراه دارند) مانند پیادهروی یا دویدن‪ ،‬دوچرخهسواری‪ ،‬شنا و‪ ...‬را انجام داد‪ .‬در مورد تمرینات‬
‫قدرتی مانند کار با وزنه یا کشهای مخصوص که به منظور قویتر شدن و بازسازی عضالت و تعادل و هماهنگی آنها انجام‬
‫میشود نیز صحبت شد و گفته شد که در کنار این موارد میتوان از ورزشهای کششی استفاده کرد‪ .‬در مورد زمان انجام تمرینات‬
‫ورزشی با بیمار صحبت شد و گفته شد که بایستی با پزشک معالج و مشاور تغذیه مشورت شود و همچنین مدت زمان فعالیت‬
‫معموال نیم ساعت تا یک ساعت به ازای هر جلسه میباشد و بهتر است در تعداد جلسات مشخصی در هفته و به طور منظم‬
‫ورزش کند‪ .‬به بیمار گفته شد که چنانچه دچار عوارض شده برای تمرینات ورزشی باید با پزشک مشورت کند برای مثال فردی‬
‫که دچار بیحسی اندامهای تحتانی شده‪ ،‬بهتر است که از ورزشی مانند کوهنوردی اجتناب کرده و ورزشی مانند شنا را جایگزین‬
‫آن کند و همچنین در انتخاب کفش و جورابش دقت عمل الزم را به عمل آورد؛ همچنین فردی که دچار آسیب شبکیه میباشد‬
‫باید از فعالیتهایی که نیاز به زور زدن میباشد (مثال وزنه برداری) اجتناب نماید‪.‬‬
‫همچنین به بیمار آموزش داده شد که ممکن است در حین تمرین دچار عالئم افت قند خون شود‪ ،‬پس باید این عالئم را شناخته‬
‫و نحوه مقابله با آن را بیاموزد؛ بدین منظور باید تعادل مصرف بین داروها‪ ،‬رژیم غذایی و فعالیت ورزشی حفظ گردد؛ برای مثال‬
‫افرادی که انسولین مصرف میکنند بهتر است قبل از شروع فعالیت ورزشی مقداری کربوهیدرات میل کنند‪ .‬توصیه شد که تست‬
‫ورزش توسط پزشک انجام شود تا ورزش متناسب با توانایی قلب بیمار انتخاب شود‪ .‬گرم کردن عضالت (شروع تدریجی فعالیت)‬
‫قبل از شروع فعالیت اصلی و سرد کردن عضالت (اتمام تدریجی فعالیت) پس از اتمام جلسه تمرین به منظور کاهش احتمال‬
‫آسیب دیدگی به بیمار توصیه شد‪ .‬در مورد ارتباط جلسه تمرین با صرف وعده غذایی گفته شد که بهتر است بین آنها حدود‬
‫یک تا دو ساعت فاصله باشد‪ .‬توصیه شد که قبل و بعد از ورزش تست قند خون انجام شده و نتایج آنها با یکدیگر مقایسه شود‬
‫تا بدین وسیله تاثیر ورزش بر روی قند خون فرد مشخص شود‪.‬‬
‫درمان دارویی خوراکی‪:‬‬
‫زمانی که دیابت پس از حدود سه ماه توسط اصالح سبک زندگی و فعالیتهایی مانند ورزش و رژیم غذایی کنترل نشود‪ ،‬درمان‬
‫با داروهای خوراکی شروع میشود‪ .‬با توجه به اینکه بیمار داروی گلورنتا (امپاگلیفلوزین) مصرف میکند‪ ،‬آموزشهای مربوطه‬
‫شامل زمان مصرف دارو (مصرف روزانه در یک ساعت مشخص در صبحها)‪ ،‬عوارض احتمالی شامل تکرر ادرار در هفتههای اول‬
‫و عفونتهای دستگاه تناسلی بانوان (به دلیل اینکه این دارو قند اضافه را از طریق ادرار دفع میکند) داده شد؛ همچنین گفته‬
‫شد که در صورت حذف وعده غذایی دارو باید همچنان مصرف شود و ارتباطی با وعده غذایی ندارد‪.‬‬
‫درمان دارویی با انسولین‪:‬‬
‫انسولین برای بیمار تجویز نشده ولی توضیحاتی مختصر در مورد آن به دلیل احتمال مواجهه با آن در آینده داده شد‪ .‬معموال‬
‫زمانی که پس از گذشت شش ماه داروهای خوراکی نتوانند قند خون را تنظیم کنند‪ ،‬تجویز انسولین انجام میشود‪ .‬به بیمار‬
‫توضیح داده شد که چنانچه در آینده برای او انسولین تجویز شد‪ ،‬باید آگاه باشد که این دارو مدت زمانی طول میکشد تا اثر‬
‫کند‪ ،‬در یک بازه زمانی به حداکثر اثر خود رسیده و در نهایت پس از مدتی اثر آن از بین میرود یا کاهش پیدا میکند‪ .‬با توجه‬
‫به بازه زمانی که انسولین اثر میگذارد‪ ،‬آنها را به چهار دسته سریعاالثر‪ ،‬کوتاهاالثر‪ ،‬متوسطاالثر و طوالنیاالثر تقسیمبندی‬
‫میکنند‪ .‬تزریق انسولین معموال در شکم (سرعت جذب کمتر) انجام میشود ولی میتوان آن را به بازو یا ران هم تزریق کرد ولی‬
‫بهتر است تزریق همیشه در یک عضو ثابت انجام نشود و محلهای تزریق در گردش باشند‪ .‬به بیمار گفته شد که تزریق انسولین‬
‫میتواند عوارضی همچون حساسیت موضعی‪ ،‬تورم‪ ،‬از دست رفتن چربی زیر پوستی در محل تزریق و مقاومت به انسولین را به‬
‫همراه داشته باشد‪ .‬بهتر است پس از هر بار تزریق انسولین سرنگ تعویض شود و در صورت استفاده از انسولین قلمی سرسوزن‬
‫باید تعویض شود‪ .‬همچنین پوست با الکل ضدعفونی میشود و پس از خشک شدن الکل میتوان انسولین را تزریق نمود‪ .‬به بیمار‬
‫آموزش داده شد که انسولین باید در یخچال نگهداری شود و در معرض حرارت یا سرمای زیاد و همچنین نور مستقیم خورشید‬
‫نباشد؛ بدیهی است که باید از مصرف انسولین تاریخ گذشته اجتناب نمایید و همچنین باید به ذرات معلق در انسولین و رنگ‬
‫طبیعی آن توجه داشت‪.‬‬