TIA X NHA KHOA

Bài 4 - Sự tạo ảnh và nguyên lý

của chẩn đoán X Quang
 I. Nguyên lý
của chẩn đoán
X Quang
Có khả năng đâm xuyên qua cơ thể người, khả năng này
phụ thuộc nhiều vào yếu tố như độ dài sóng của tia, bề
dày, trọng lượng nguyên tử của vật.

Sự hấp thu khác nhau có 2 nguyên nhân:

• Các tổ chức trong cơ thể có cấu tạo nguyên tử khác nhau
• Mật độ nguyên tử không giống nhau giữa các mô cơ quan
 Mô
mềm,
Không Chất Tủy Xương Xương Ngà và Men
máu,
khí béo xương ống vỏ cement Răng
dịch cơ
thể
 Xương được cấu tạo từ các Cơ quan chứa hơi thì tia X dễ
nguyên tố có nguyên tử lượng cao dàng xuyên qua
II. Sự tạo ảnh Xquang
Hình ảnh Xquang
là bóng của các
bộ phận cơ hể
được chiếu lên
một mặt phẳng
1. Sự biến dạng
của hình ảnh
Tia X có dạng phân kì (hình nón) nên hình ảnh vật thường lớn hơn vật chụp
Vật càng xa màn chiếu thì hình ảnh càng bị phóng đại
Sát phim thì hình ảnh nhỏ lại
Đưa bóng ra xa hơn thì hình ảnh nhỏ lại
Kết luận lâm sàng:
•Khi chụp cần cho bệnh
nhân sát phim
•Cơ quan sâu trong cơ thể
thì cần đưa bóng ra xa
để vật không biến dạng
Lưu ý kỹ thuật chụp Xquang xa

Bóng càng xa thì cường độ tia X giảm xuống

2. Hình chụp mờ
không rõ nét
• Mờ hình học: Do nguồn phát
ra tia X không phải bé như
một cái chấm mà nó là một
mặt phẳng nhỏ vì vậy bờ của
nó tạo lên có một bóng mờ
• Mờ do bệnh nhân: do
bệnh nhân không giữ
bất động trong quá
trình chụp như cử
động, hít thở, nuốt,…
• Mờ do tác dụng của tia
thứ: tia sơ cấp đến cơ thể
một phần phân tán làm
cho phim mờ đi
3. Hình chụp bị
méo mó
•Vật càng xa tia trung tâm càng biến dạng
•Trong RHM, máy chụp phim được gắn thêm
đầu côn giúp khu trú tia và tránh biến dạng
4. Hình chồng
chéo nhau
Hình ảnh Xquang là sự tái hiện cấu
trúc 3D trên mặt phẳng 2D => gây
nên sự chồng lấp

Cần thay đổi chiều hướng,

góc chụp để phân biệt các
cấu trúc
 III. Chất lượng
hình ảnh Xquang
và các yếu tố
ảnh hưởng
1. Chất lượng hình ảnh Xquang
Yêu cầu cơ bản của phim Xquang tiêu chuẩn
• Cấu trúc hiện lên trên phim Xquang phải có hình
dạng và kích thước gần giống với các cấu trúc giải
phẫu cần chụp
• Hiện rõ vùng cần thăm khám để phân biệt, so sánh
và đối chiếu
• Phim tạo ra phải có chất lượng tốt về tỷ trọng, độ
tương phản và độ rõ nét
Tỷ trọng:
Độ tương phản: Sự khác nhau giữa vùng trắng và vùng
đen trên phim. Sự chuyển tiếp giữa màu trắng và đen
càng nhiều thì càng rõ nét
Độ rõ nét: Sự phân biệt các chi tiết khác nhau trên phim,
độ rõ nét càng cao thì đường bờ và các chi tiết càng rõ
Nấc thang xám
2. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh Xquang
Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh Xquang
• Mức độ lọc và chuẩn trực của máy
• Các yếu tố kiểm soát tia:
❖ Cường độ dòng
❖ Hiệu điện thế
❖ Thời gian chụp
❖ Khoảng cách từ phim đến nguồn tia
• Độ nhạy của phim
• Mức độ béo gầy của bệnh nhân
Mức độ lọc và chuẩn trực của máy
Bóng phát tia sẽ tạo ra các chùm tia ở các mức năng lượng và hướng đi khác nhau
Các yếu tố kiểm soát tia
• Milliamperes (mA): đặc trưng cho lượng tia phát ra. Cường độ dòng
càng lớn thì số tia phát ra càng nhiều, phim càng tối hơn
Các yếu tố kiểm soát tia
• Seconds (Sec): thời gian phát tia. Thời gian càng dài thì phim
càng tối

• mAs (milliampere-Seconds): đặc trưng cho mật độ tia tại vị

trí vật thể
mAs = mA x Seconds
Các yếu tố kiểm soát tia
Kilovolts (kVp): đặc trưng cho độ cứng của tia X phát ra (Khả năng
xuyên thấu của tia).

Cùng một lượng tia, tăng 15kVp thì thời gian phát tia giảm một nửa
Các yếu tố kiểm soát tia
Chú ý khoảng cách bia -phim, bia - vật và vật - phim
Các yếu tố kiểm soát tia
Chú ý khoảng cách bia -phim, bia - vật và vật - phim