CHƯƠNG 5

TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

4/5/22 1

Nội dung
• Ñònh nghóa tieàn vaø caùc chöùc naêng cuûa tieàn.
• Giaûi thích chöùc naêng cuûa ngaân haøng
• Giaûi thích caùch ngaân haøng taïo ra tieàn.
• Tìm hieåu caùch NHTW cung öùng vaø kieåm soaùt tieàn trong löu thoâng.
• Tìm hiểu về chính saùch tiền tệ
• Vai troø cuûa chính saùch tieàn teä trong neàn kinh teá.

4/5/22 2

1.Tieàn teä
1.1 Tieàn laø gì?

1.2 Chức năng của tiền

4/5/22 Faculty of Economics - VNU HCM 3

1
 1.1 Tiền
• Tiền là phương tiện thanh toán được chấp nhận chung và được
dùng bất kỳ lúc nào để thanh toán bất kỳ một khoản là bao
nhiêu, cho bất kỳ ai.

4/5/22 4

1.2 Caùc chöùc naêng cuûa tieàn

• Phương tiện trao đổi
Tiền: trao đổi hàng hóa và dịch vụ.
Nếu không có tiền, người ta phải trao đổi hàng lấy hàng.

• Thứôc ño giaù trò

Tieàn laø thöôùc ño ñöôïc moïi ngöôøi chaáp nhaän ñeå ño löôøng giaù trò haøng hoaù vaø dòch
vuï.
• Phöông tieän caát tröõ giaù trò
Tieàn ruùt ra khoûi löu thoâng vaø ñöôïc söû duïng ñeå trao ñoåi sau ñoù.Tieàn giuùp chuyeån söùc
mua töø hieän taïi sang töông lai.

• Phöông tieän thanh toaùn

Vay möôïn hoâm nay, thanh toaùn veà sau.

4/5/22 5

1.3 Caùc hình thaùi cuûa tieàn

1. Hóa tệ:
• Hoá tệ không kim loai

• Hoá tệ bằng kim loại

2. Tín tệ (tiền quy ước)
•Tiền giấy
•Tiền kim loại
3. Bút tệ
Do Ngân hàng thực hiện bút toán theo lệnh chuyển khoản
4/5/22 6

2
 1.4 Khoái löôïng tieàn trong löu thoâng.

* Tieàn theo nghóa heïp: M1 (tie% n giao dịch)

M1 bao goàm tieàn maët ngoaøi ngaân haøng(C) vaø tieàn gưûi
không kỳ hạ n (coù theå vieát seùc (D))

Tieàn maët + Tieàn ngaân haøng

M1 = (ngoaøi ngaân haøng)

4/5/22 7

1.4 Khoái löôïng tieàn trong löu thoâng.

• Theo nghóa roäng: M2

• M2 bao goàm M1 coäng vôùi tieàn tieát kieäm vaø tieàn gôûi kyø haïn

Taøi khoaûn nhanh choùng chuyeån thaønh

M2 = M1 + tieàn maët maø haàu nhö khoâng bò maát maùt

Söï phaân chia giöõa M1 vaø M2 döïa vaøo tính thanh khoaûn
cuûa taøi saûn.

Tính thanh khoaûn: tính deã daøng chuyeån ñoåi taøi saûn sang
tieàn vôùi söï toån thaát giaù trò ít nhaát.
4/5/22 8

2. Heä thoáng ngaân haøng hieän ñaïi.

• Ngaân haøng Trung öông (NHNN): Central bank

• Ngaân haøng trung gian: Intermediary banks

4/5/22 9

3
 2.1 Ngaân haøng trung öông.
Laø cô quan coâng quyeàn quaûn lyù caùc ñònh cheá taøi chính, thò
tröôøng taøi chính vaø ñieàu haønh chính saùch tieàn teä.

Đối với NHTG

•Quy định tỷ lệ dự trữ bắt buộc ở các NHTG
•Cho NHTG vay khi dự trữ tiền mặt không đáp ứng đủ yêu cầu
chi trả.
•Các quan hệ tiền tệ, tín dụng và thanh toán khác đối với
NHTG

Đối với chính phủ

•Kiểm soát lượng cung tiền trong xã hội
•Tài trợ thâm hụt ngân sách cho chính phủ
4/5/22 10

10

2.2 Ngân hàng trung gian.

Ngaân haøng trung gian (Trung gian taøi chính): laø moät toå chöùc
coù chöùc naêng huy ñoäng tieát kieäm cho ñaàu tö.

4/5/22 11

11

3. Soá nhaân tieàn teä

3.1 Tyû leä döï tröõ

Vì döï tröõ khoâng mang laïi lôïi nhuaän toái ña, neáu baïn cho vay
heát soá döï tröõ. Nhöõng gì seõ xả y ra?

Giaû söû raèng ngöôøi ta vieát sec ruùt tieàn, nhöõng gì seõ xảy ra?

Ngaân haøng seõ khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ruùt tieàn, vì khoâng
coù tieàn maët taïi ngaân haøng.

4/5/22 12

12

4
 3. Soá nhaân tieàn teä
3.1 Tyû leä döï tröõ
-Tyû leä döï tröõ baét buoäc: laø % toång tieàn gôûi maø NHTW yeâu
caàu ngaân haøng phaûi giöõ laïi.

Döï tröõ baét = Tyû leä döï Tieàn gôûi khoâng

tröõ baét ´ kyø haïn
buoäc buoäc
-Tyû leä döï tröõ tuyø yù: laø % toång soá tieàn gôûi maø ngaân haøng tuyø yù
giöõ laïi ngoaøi phaàn döï tröõ baét buoäc.

Döï tröõ = Döï tröõ baét + Döï tröõ tuyø

buoäc yù
4/5/22 13

13

3.2 Caùch taïo tieàn cuûa ngaân haøng trung gian.

• Ngaân haøng trung gian taïo ra tieàn ngaân haøng töø löôïng tieàn gôûi
khoâng kyø haïn söû duïng Seùc

M1 = Tieàn maët + Tieàn ngaân haøng

(ngoaøi ngaân haøng)

4/5/22 14

14

Caùch taïo tieàn cuûa ngaân haøng trung gian.

Döï tröõ Cho vay Tieàn gôûi

Tieàn gôûi
$100,000

Döï tröõ Cho vay

$25,000 $75,000 $25,000 $75,000 $100,000

Tieàn gôûi
$75,000

Döï tröõ
Reserve Cho
Loan
vay
$18,750 $56,250 $43,750 $131,250 $175,000

Tieàn gôûi
$56,250
4/5/22 15

15

5
 Döï tröõ Cho vay Tieàn gôûi
Tieàn gôûi
$56,250 $43,750 $131,250 $175,000

Döï tröõ Cho vay

$14,063 $42,187 $57,813 $173,437 $231,250

Tieàn gôûi
$42,187

Döï tröõ Cho vay

$10,547 $31,640 $68,360 $205,077 $273,437

…....

$100,000 $300,000 $400,000

4/5/22 16

16

• Tieàn gôûi ban ñaàu $100,000 taïo ra moät löôïng tieàn trong heä thoáng
ngaân haøng $400,000.

= Tyû leä döï tröõ *

1 Thay ñoåi trong löôïng
$400,000. tieàn gôûi ban ñaàu

1
= 0,25
* (100,000)

= 4 * (100,000)

Theo ví duï treân: K M = 1/ r

4/5/22 17

17

3.3 Soá nhaân tieàn teä: K M

M1 = K M x H
K M = (c+1)/(c+r)
H =C+R

c: tyû leä tieàn maët ngoaøi ngaân haøng (tieàn maët ngoaøi ngaân haøng / tiền gửi söû duïng Sec:
tiền gửi không kỳ hạn).
r : tyû leä tiền mặt döï tröõ cuûa ngaân haøng (tieàn döï tröõ trong ngaân haøng / tieàn gửi söû
duïng Sec).
C: lượng tiền mặt ngoài ngân hàng
R: lượng tiền dự trữ
K M : luoân luoân lôùn hôn 1. (0< r <1) và c>0)
tyû leä nghòch vôùi tyû leä döï tröõ.
4/5/22 tyû leä nghòch vôùi tyû leä tieàn maët ngoaøi ngaân haøng. 18

18

6
 4. CHÍNH SAÙC H TIEÀN TEÄ

4.1 Định nghĩa

Chính sách (ền tệ quốc gia là một bộ phận của chính sách kinh tế - tài
chính của Nhà nước nhằm ổn định giá trị đồng (ền, kiềm chế lạm phát,
góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an
ninh và nâng cao đời sống của nhân dân. (Điều 2 – Luật NHNN 1997)

Chính sách (ền tệ quốc gia là các quyết định về (ền tệ ở tầm quốc gia của
cơ quan nhà nước có thẩm quyền, bao gồm quyết định mục (êu ổn định
giá trị đồng (ền biểu hiện bằng chỉ (êu lạm phát, quyết định sử dụng các
công cụ và biện pháp để thực hiện mục (êu đề ra. (Điều 3 – Luật NHNN
2010)
4/5/22 19

19

4.2 Mục (êu của chính sách (ền tệ

• Ổn định giá cả, kiềm chế lạm phát

• Giảm thất nghiệp, tăng nhân dụng

• Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chống suy thoái

• Ổn định hệ thống tài chính và các tổ chức tài chính

• Các mục Rêu khác: ổn định tỷ giá, ổn định lãi suất, an ninh
tài chính quốc gia

4/5/22 20

20

4.3 Thò tröôøng tieàn teä

• Haøm cung tieàn theo laõi suaát.

S M = f(i) = M1 = KM . H

i SM

M0 M

4/5/22 21

21

7
 4.3 Thò tröôøng tieàn teä
• Haøm caàu tieàn: löôïng tieàn maø moïi ngöôøi muoán naém giöõ. Bao goàm caàu
giao dòch, döï phoøng vaø caàu ñaàu cô.
D M = f(i, Y) = D o + D m i .i + D m Y . Y

i
DM
D M = f(i) = D 0 + D m i .i

Löôïn g tieàn M

4/5/22 22

22

4.3 Thò tröôøng tieàn teä

• Caân baèng cuûa thò tröôøng tieàn teä.

SM = DM

S M’’
i DM SM S M’

i3

i1

i2

M3 M1 M2 Löôïn g tieàn

4/5/22 23

23

4.4 Noäi dung, coâng cuï chính saùch tieàn teä.

4.4.1 Nội dung

Chính saùch tieàn teä laø chính saùch Ngaân haøng trung öông
laøm thay ñoåi möùc cung tieàn.
Môû roäng M1 (chính saùch tieàn teä môû roäng): khi neàn kinh
teá suy thoaùi Y < Yp vaø thaát nghieäp cao.

Thu heïp M1 (chính saùch tieàn teä thu heïp): khi Y>Yp,
neàn kinh teá bò aùp löïc laïm phaùt cao.

4/5/22 24

24

8
 4.4.2 Công cụ của chính sách tiền tệ

Ngaân haøng trung öông kieåm soaùt tieàn baèng nhöõng coâng cuï naøo?

_Tyû leä döï tröõ baét buoäc

Giaû söû NHTW haï thaáp tyû leä döï tröõ töø 10% xuoáng coøn 5%.
Ñieàu naøy aûnh höôûng ñeán cung tieàn nhö theá naøo?

_Lãi suất chiết khấu

• Laø laõi suaát NHTW ñöôïc höôûng khi cho ngaân haøng vay.
• Giaû söû NHTW tăng laõi suaát chieát khaáu töø 4% lên 5%. Điều gì sẽ xảy ra?

4/5/22 25

25

_Hoaït ñoäng thò tröôøng môû

• Laø hoaït ñoäng mua baùn chöùng khoaùn chính phuû cuûa
NHTW treân thò tröôøng môû.
• Ñaây laø coâng cuï thöôøng ñöôïc söû duïng nhaát

• Khi NHTW mua chöùng khoaùn chính phuû seõ gia taêng
khaû naêng cho vay cuûa ngaân haøng vaø taêng cung tieàn.
• Khi NHTW baùn chöùng khoaùn chính phuû seõ giaûm
khaû naêng cho vay cuûa ngaân haøng vaø giaûm cung
tieàn.

4/5/22 26

26