..

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2228‬ـ ع د ـ ‪ 1400/9/19‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ﺳﻮم ـ ‪A-MO-032‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2228‬ـ ع د ـ ‪ 1400/9/19‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ﺳﻮم ـ ‪A-MO-032‬‬
 ‫ﻣـﺼـﺒـﺎح ‪١‬‬
‫ﮐﺘﺎب اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ‬
‫‪‬‬

‫وﯾﺮاﯾﺶ ﺳﻮم‬
‫ﺑﺎ اﺻﻼﺣﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ اﺣﮑﺎم‬

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2228‬ـ ع د ـ ‪ 1400/9/19‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ﺳﻮم ـ ‪A-MO-032‬‬
 ‫ﻣـﺼـﺒـﺎح‪1‬‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪ :‬ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑ‪‬ﻼﻏﻰ؛ ﻋﺒﺎس داودي ؛ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺷﺎﮐﺮ‬

‫ﻧﺎﻇﺮ ﻋﻠﻤﯽ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺒﺪﯾﻨﻰ ﭘﺎﺷﺎﮐﯽ‬
‫ﻧﺎﻇﺮ ﻧﻬﺎﯾﯽ‪ :‬ﻣﺮﺗﻀﻰ ﻧﺠﻔﻠﻮ‬
‫ﻧﺎﻇﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ :‬ﻋﻠﯽ ﺣﻤﯿﺪي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮان‪ :‬اﺷﺮف ﻗﻮاﻣﻰ‬
‫ﺳﺮوﯾﺮاﺳﺘﺎر‪ :‬ﺣﺴﯿﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﺣﻤﺰه‬
‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر‪ :‬ﺳﯿﺪ ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻃﺒﯿﺒﯿﺎن‬
‫واﭘﺎﯾﺶ ﻧﻬﺎﯾﯽ‪ :‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺣﯿﺎﺗﯽ اﺻﻞ‬
‫÷‬

‫ﺧﺴﺮوى‬ ‫ﻃﺮاحآرا‪:‬ﺟﻠﺪ‪:‬ﻣﺴﻠﻢ‬
‫رﺿﺎ ﭘﺎرﺳﺎي‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻧﺎﻇﺮ ﭼﺎپ‪ :‬ﻣﺤﺴﻦ ﻣﺼﺒﺎح ﻓﺮ‬
‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬زﻣﺰم ﻫﺪاﯾﺖ‬

‫÷‬
‫ﭼﺎپ‪ :‬ﻣﺮﮐﺰ ﭼﺎپ ﺳﭙﺎه ‪ ‬ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ‪ :‬ﺳﻮم ‪ ‬ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﺎپ‪ :‬دي ‪1400‬‬
‫ﺷﻤﺎرﮔـﺎن‪  1000 :‬ﻗﯿﻤﺖ‪ 000 :‬ﺗﻮﻣـﺎن‬
‫ﺷﺎﺑﮏ‪ 0 :‬ـ ‪ 0‬ـ ‪ 246‬ـ ‪ 964‬ـ ‪978‬‬
‫÷‬
‫آدرس ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﻗﻢ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن دورﺷﻬﺮ‪ ،‬ﻧﺒﺶﮐﻮﭼﮥ ‪ ،3‬ﭘﻼك ‪81‬‬
‫ﺗﻠﻔﻦ‪ 37730735 :‬ـ ‪ ،025‬ﻫﻤﺮاه‪0912 253 28 87 :‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2228‬ـ ع د ـ ‪ 1400/9/19‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ﺳﻮم ـ ‪A-MO-032‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ‪١٦ ................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬اﺣﮑﺎم ‪١٨ ......................................................................................‬‬
‫ﺣﮑﻤﺖ و دﻟﯿﻞ اﺣﮑﺎم ‪١٩ ................................................................................‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺗﺬﮐﺮ ﺿﺮوری ‪٢٠ ...................................................................................‬‬
‫‪ .١-١‬اﺣﮑﺎم ﺗﻘﻠﯿﺪ‪٢١ ....................................................................................‬‬
‫‪ .١-١-١‬راهﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺣﮑﺎم ‪٢١ ...........................................................‬‬
‫‪ .٢-١-١‬ﻣﺠﺘﻬﺪ ﮐﯿﺴﺖ؟ ‪٢١ ...................................................................‬‬
‫‪ .٣-١-١‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ ‪٢١ ..........................................................‬‬
‫‪ .٤-١-١‬روش ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ ‪٢١ .......................................................‬‬
‫‪ .٥-١-١‬ﺑﻘﺎ ﺑﺮﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻣﯿﺖ ﺑﺎ اﺟﺎزۀ ﻣﺠﺘﻬﺪ زﻧﺪه ‪٢٢ .........................................‬‬
‫‪ .٦-١-١‬ﺣﮑﻢ ﻋﻤﻞ ﺑﺪون ﺗﻘﻠﯿﺪ ‪٢٢ ............................................................‬‬
‫‪ .٧-١-١‬وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ و ﻓﻘﯿﻪ ﺣﺎﮐﻢ ‪٢٢ ..........................................................‬‬
‫‪ .٢-١‬ﻧﺠﺎﺳﺎت )ﻧﺎﭘﺎﮐﯽﻫﺎ( ‪٢٣ ...........................................................................‬‬
‫‪ .١-٢-١‬ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪٢٤ ........................................................................‬‬
‫ﻄﻬﺮات )ﭘﺎکﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ(‪٢٥ .......................................................................‬‬ ‫‪ُ .٣-١‬ﻣ ﱢ‬
‫‪ .١-٣-١‬اﻗﺴﺎم آب ﻣﻄﻠﻖ ‪٢٥ ...................................................................‬‬
‫‪ .٢-٣-١‬آب ﺑﺎران ‪٢٥ ...........................................................................‬‬
‫‪ .٣-٣-١‬آب ﮐﺮ و ﺟﺎری ‪٢٥ .....................................................................‬‬
‫‪ .٤-٣-١‬آب ﻗﻠﯿﻞ ‪٢٥ ...........................................................................‬‬
‫‪ .٥-٣-١‬روشﻫﺎی ﭘﺎک ﺷﺪن اﺷﯿﺎی ﻧﺠﺲ ﺑﺎ آب ‪٢٦ ........................................‬‬
‫‪ .٦-٣-١‬اﺳﺘﺒﺮاء ‪٢٦ .............................................................................‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2228‬ـ ع د ـ ‪ 1400/9/19‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ﺳﻮم ـ ‪A-MO-032‬‬
 ‫‪ ‬ﻣﺼﺒﺎح ‪١‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪ .٤-١‬وﺿﻮ ‪٢٧ ............................................................................................‬‬

‫‪ .١-٤-١‬وﺿﻮی ارﺗﻤﺎﺳﯽ ‪٢٨ ...................................................................‬‬
‫‪ .٢-٤-١‬ﺷﺮاﯾﻂ وﺿﻮ ‪٢٨ ........................................................................‬‬
‫‪ .٣-٤-١‬ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺑﻪﺟﺎ آوردﻧﺸﺎن وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺖ‪٢٩ ............................. :‬‬
‫‪ .٥-١‬ﻏﺴﻞﻫﺎی واﺟﺐ ‪٢٩ ...............................................................................‬‬
‫‪ .٢-٥-١‬ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪٣٠ ........................................................................‬‬
‫ﺗﯿﻤﻢ )ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ وﺿﻮ و ﻏﺴﻞ( ‪٣٠ .................................................................‬‬‫‪ .٦-١‬ﱡ‬
‫‪ .١ -٦ -١‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻧﺠﺎم ﺗﯿﻤﻢ ‪٣١ ............................................................‬‬
‫‪ .٧-١‬ﻧﻤﺎز ‪٣١ .............................................................................................‬‬
‫‪ .١-٧-١‬ﻧﻤﺎزﻫﺎی واﺟﺐ ‪٣١ ....................................................................‬‬
‫‪ .٢-٧-١‬اذان و اﻗﺎﻣﻪ ‪٣٢ ........................................................................‬‬
‫‪ .٣-٧-١‬واﺟﺒﺎت ﻧﻤﺎز ‪٣٢ .......................................................................‬‬
‫‪ .٤-٧-١‬ﻓﺮق ﺑﯿﻦ ُرﮐﻦ و ُ‬
‫ﻏﯿﺮرﮐﻦ ‪٣٣ ...........................................................‬‬
‫‪ .٥-٧-١‬ﺑﺮﺧﯽ اﺣﮑﺎم واﺟﺒﺎت ﻧﻤﺎز ‪٣٣ ........................................................‬‬
‫‪ .٦-٧-١‬ﻣﺒﻄﻼت ﻧﻤﺎز ‪٣٦ ......................................................................‬‬
‫‪ .٧-٧-١‬ﺷﮑﯿﺎت ﻧﻤﺎز ‪٣٦ .......................................................................‬‬
‫‪ .٨-٧-١‬ﻧﻤﺎز اﺣﺘﯿﺎط ‪٣٧ .......................................................................‬‬
‫‪ .٩-٧-١‬ﺳﺠﺪۀ ﺳﻬﻮ ‪٣٧ ........................................................................‬‬
‫‪ .١٠-٧-١‬ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ‪ ،‬آﯾﺎت‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺖ و ﺟﻤﻌﻪ ‪٣٨ ............................................‬‬
‫‪ .٨-١‬روزه ‪٤٢ .............................................................................................‬‬
‫‪ .١-٨-١‬روزهﻫﺎی واﺟﺐ ‪٤٢ ....................................................................‬‬
‫‪ُ .٢-٨-١‬ﻣﻔﻄﺮات روزه ‪٤٣ ......................................................................‬‬
‫‪ .٣-٨-١‬ﮐﻔﺎرۀ روزه‪٤٤ ..........................................................................‬‬
‫‪ .٤-٨-١‬ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪٤٥ ........................................................................‬‬
‫‪ .٩-١‬ﺧﻤﺲ ‪٤٥ ..........................................................................................‬‬
‫‪ .١-٩-١‬ﻣﻮارد وﺟﻮب ﺧﻤﺲ ‪٤٦ ...............................................................‬‬
‫‪ .٢-٩-١‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺎل ﺧﻤﺴﯽ ‪٤٦ ...............................................................‬‬
‫‪ .٣-٩-١‬ﮐﺴﯽﮐﻪ از اول ﺗﮑﻠﯿﻒ ﺧﻤﺲ ﻧﺪاده ‪٤٧ .............................................‬‬
‫‪ .٤-٩-١‬ﺗﺼﺮف در اﻣﻮاﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻤﺲ آن داده ﻧﺸﺪه ‪٤٧ ......................................‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2227‬ـ ج ر ـ ‪ 1399/8/27‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ‪ 4‬ـ ‪A-MO-032‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ‪7 ‬‬

‫‪ .٥-٩-١‬اﺳﺘﺜﻨﺎﻫﺎی ﺧﻤﺲ ‪٤٧................................................................‬‬

‫‪ .٦-٩-١‬ﻣﺼﺮف ﺧﻤﺲ ‪٤٨ .....................................................................‬‬
‫‪ .٧-٩-١‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﻤﺲ ‪٤٩ ....................................................................‬‬
‫‪ .١٠-١‬زﮐﺎت ‪٤٩ ..........................................................................................‬‬
‫‪ .١١-١‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽاز ﻣﻨﮑﺮ ‪٥٠ .................................................................‬‬
‫‪ .١-١١-١‬ﺷﺮاﯾﻂ اﻣﺮﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽاز ﻣﻨﮑﺮ ‪٥٠ .............................................‬‬
‫‪ .٢-١١-١‬ﻣﺮاﺣﻞ و ﻣﺮاﺗﺐ اﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽاز ﻣﻨﮑﺮ ‪٥١ ....................................‬‬
‫‪ .١٢-١‬ﺟﻬﺎد ‪٥٣ .........................................................................................‬‬
‫‪ .١-١٢-١‬اﻗﺴﺎم ﺟﻬﺎد ‪٥٣ ......................................................................‬‬
‫‪ .٢-١٢-١‬ﺑﺮﺧﯽ اﺣﮑﺎم ﺟﻬﺎد ‪٥٤ ..............................................................‬‬
‫‪ .١٣-١‬اﺣﮑﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬رﺑﺎ‪ ،‬رﺷﻮه‪ ،‬ﻗﻤﺎر‪ ،‬ﻗﺮض و وام ‪٥٥ .............................................‬‬
‫‪ .١-١٣-١‬ﻣﻌﺎﻣﻼت ‪٥٥ .........................................................................‬‬
‫‪ .٢-١٣-١‬رﺷﻮه ‪٥٦ .............................................................................‬‬
‫‪ .٣-١٣-١‬ﻗﻤﺎر ‪٥٦ ..............................................................................‬‬
‫‪ .٤-١٣-١‬ﻗﺮض‪ ،‬وام و رﺑﺎ ‪٥٧ .................................................................‬‬
‫‪ .١٤-١‬اﺣﮑﺎم آراﺳﺘﮕﯽ )ﻣﺤﺎﺳﻦ‪ ،‬ﻣﻮی ﺳﺮ‪ ،‬ﻋﻄﺮ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ و ‪٥٩ ................................. (...‬‬
‫‪ .١-١٤-١‬ﻣﺤﺎﺳﻦ ‪٥٩ ..........................................................................‬‬
‫‪ .٢-١٤-١‬ﻣﻮی ﺳﺮ ‪٦٠ ..........................................................................‬‬
‫‪ .٣-١٤-١‬ﻋﻄﺮ ﺣﺎوی اﻟﮑﻞ ‪٦٠................................................................‬‬
‫‪ .٤-١٤-١‬ﭘﻮﺷﺶ ‪٦٠ ...........................................................................‬‬
‫‪ .١٥-١‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ )ﻣﺤﺮم و ﻧﺎﻣﺤﺮم‪ ،‬اﺣﮑﺎم ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ‪ ،‬رﻗﺺ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻮاره‪ ،‬ﺳﺤﺮ و ‪٦١ ... (...‬‬
‫‪ .١-١٥-١‬ﻣﺤﺮم و ﻧﺎﻣﺤﺮم در اﺳﻼم ‪٦١ ........................................................‬‬
‫‪ .٢-١٥-١‬اﺣﮑﺎم ﻧﮕﺎه‪٦٣ .......................................................................‬‬
‫‪ .٣-١٥-١‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺤﺮم در ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی ‪٦٥ .............................................‬‬
‫‪ .٤-١٥-١‬دﺳﺖ دادن ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺤﺮم ‪٦٦ ...........................................................‬‬
‫‪ .٥-١٥-١‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و ﻏﻨﺎ ‪٦٦ ...................................................................‬‬
‫‪ .٦-١٥-١‬رﻗﺺ ‪٦٨ .............................................................................‬‬
‫‪ .٧-١٥-١‬دﺳﺖ زدن ‪٦٨ .......................................................................‬‬
‫‪ .٨-١٥-١‬ﻣﺎﻫﻮاره ‪٦٩ ...........................................................................‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2227‬ـ ج ر ـ ‪ 1399/8/27‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ‪ 4‬ـ ‪A-MO-032‬‬
 ‫‪ ‬ﻣﺼﺒﺎح ‪١‬‬ ‫‪8‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﻼم ‪٧٠ ...............................................................................‬‬

‫‪ .١-٢‬ﻧﮕﺎﻫﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽاﻟﻠﻪﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪوﺳﻠﻢ در ﻣﮑﻪ ‪٧٠ .........................‬‬
‫‪ .١-١-٢‬ﺗﺒﺎر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽاﻟﻠﻪﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪوﺳﻠﻢ ‪٧١ ...............................................‬‬
‫‪ .٢-١-٢‬ﺗﻮﻟﺪ و ﮐﻮدﮐﯽ‪٧٢ ......................................................................‬‬
‫‪ .٣-١-٢‬ﺟﻮاﻧﯽ ﺗﺎ ﺑﻌﺜﺖ ‪٧٢ ....................................................................‬‬
‫‪ .٤-١-٢‬ﺑﻌﺜﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﻋﻈﻢ ﺻﻠﯽاﻟﻠﻪﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪوﺳﻠﻢ ‪٧٣ ......................................‬‬
‫‪ .٥-١-٢‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺸﺮﮐﺎن ﻣﮑﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽاﻟﻠﻪﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪوﺳﻠﻢ ‪٧٤ ...........‬‬
‫‪ .٦-١-٢‬ﻣﺤﺎﺻﺮۀ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪٧٥ .....................................................‬‬
‫‪ .٢-٢‬ﻧﮕﺎﻫﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽاﻟﻠﻪﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪوﺳﻠﻢ در ﻣﺪﯾﻨﻪ ‪٧٦ .......................‬‬
‫‪ .١-٢-٢‬ﺗﻮﻃﺌﮥ ﻗﺘﻞ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽاﻟﻠﻪﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪوﺳﻠﻢ و ﻣﺎﺟﺮای »ﻟﯿﻠﺔاﻟﻤﺒﯿﺖ« ‪٧٦ ...........‬‬
‫‪ .٢-٢-٢‬ﻫﺠﺮت و ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ در ﻣﺪﯾﻨﻪ‪٧٧................................‬‬
‫‪ .٣-٢-٢‬ﭘﯿﻤﺎن ﻣﺆاﺧﺎت )ﺑﺮادری( و اﻫﻤﯿﺖ آن ‪٧٨ ...........................................‬‬
‫‪ .٤-٢-٢‬ﭘﯿﻤﺎنﻧﺎﻣﮥ ﻣﺪﯾﻨﻪ‪٧٨ ...................................................................‬‬
‫‪ّ .٥-٢-٢‬رد ﺗﻬﻤﺖ ﺟﻨﮓﻃﻠﺒﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽاﻟﻠﻪﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪوﺳﻠﻢ ‪٧٩ ...........................‬‬
‫‪ .٦-٢-٢‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ و رواﺑﻂ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽاﻟﻠﻪﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪوﺳﻠﻢ ‪٨٢ ............‬‬
‫‪ .٣-٢‬ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﯽاﻟﻠﻪﻋﻠﯿﻪوآﻟﻪوﺳﻠﻢ ‪٨٣ ....................................................‬‬
‫‪ .١-٣-٢‬ﺳﻘﯿﻔﻪ‪ ،‬ﻣﺒﺪأ اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ‪٨٣ ...........................................‬‬
‫‪ .٢-٣-٢‬ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﮑﺮ ‪٨٥ .....................................................................‬‬
‫‪ .٣-٣-٢‬ﺧﻼﻓﺖ ﻋﻤﺮ ‪٨٦ .......................................................................‬‬
‫‪ .٤-٣-٢‬ﺧﻼﻓﺖ ﻋﺜﻤﺎن و اﻧﺤﺮاﻓﺎت زﻣﺎن وی ‪٨٧ .............................................‬‬
‫‪ .٤-٢‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم و ﻣﻘﺎم ﺧﻼﻓﺖ ‪٨٨ ..............................................................‬‬
‫‪ .١-٤-٢‬اﻧﺘﺨﺎب ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺧﻠﯿﻔﻪ ‪٨٩ ..............................‬‬
‫‪ .٢-٤-٢‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم و ﺑﯿﻌﺖ ﻣﺮدم ‪٨٩ ...................................................‬‬
‫‪ .٣-٤-٢‬ﺧﻼﻓﺖ اﻣﺎم ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪٩٠ ....................................................‬‬
‫‪ .٤-٤-٢‬ﻣﺸﮑﻼت ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪٩١ ....................................‬‬
‫‪ .٥-٤-٢‬ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎی دوران ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪٩١ ..........................‬‬
‫‪ .٥-٢‬دوران ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪٩٣ ......................................................‬‬
‫‪ .١-٥-٢‬ﺧﻼﻓﺖ اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪٩٣ ..................................................‬‬
‫‪ .٢-٥-٢‬ﮔﺮوهﻫﺎ و ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ ﻣﺬﻫﺒﯽ دوران اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪٩٤ ........‬‬
‫‪ .٣-٥-٢‬ﻓﺮﯾﺐﮐﺎری ﻣﻌﺎوﯾﻪ ‪٩٥ .................................................................‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2227‬ـ ج ر ـ ‪ 1399/8/27‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ‪ 4‬ـ ‪A-MO-032‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ‪9 ‬‬

‫‪ .٤-٥-٢‬ﭘﯿﻤﺎن ﺻﻠﺢ و ﻣﻮاد آن ‪٩٥ .............................................................‬‬

‫‪ .٥-٥-٢‬دﻻﯾﻞ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺻﻠﺢ ‪٩٦ ...............................................................‬‬
‫‪ .٦-٢‬دوران اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم و ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﯿﺎم ﻋﺎﺷﻮرا ‪٩٨ .......................................‬‬
‫‪ .١-٦-٢‬ﻣﻮﺿﻊ اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻌﺎوﯾﻪ ‪٩٩ .................................‬‬
‫‪ .٢-٦-٢‬ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﯿﺪن ﯾﺰﯾﺪ و واﮐﻨﺶ اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١٠٠ .....................‬‬
‫‪ .٣-٦-٢‬ﺟﺮﯾﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ دوران اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١٠٢ ................................‬‬
‫‪ .٤-٦-٢‬واﻗﻌﮥ ﻋﺎﺷﻮرا و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮاص ‪١٠٣ .................................................‬‬
‫‪ .٥-٦-٢‬ﺧﻮاص ﺑﯽﺑﺼﯿﺮت دوران اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١٠٥ ............................‬‬
‫‪ .٧-٢‬دوران اﻣﺎﻣﺎن ﭼﻬﺎرم ﺗﺎ دوازدﻫﻢ در ﯾﮏ ﻧﮕﺎه ‪١٠٧ ...............................................‬‬
‫‪ .١-٧-٢‬اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١٠٧ .........................................................‬‬
‫‪ .٢-٧-٢‬اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١٠٨ ....................................................‬‬
‫‪ .٣-٧-٢‬اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١١٠ ..................................................‬‬
‫‪ .٤-٧-٢‬اﻣﺎم ﻣﻮﺳﯽ ﮐﺎﻇﻢ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١١٣ .................................................‬‬
‫‪ .٥-٧-٢‬اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١١٤ ...........................................................‬‬
‫‪ .٦-٧-٢‬اﻣﺎم ﺟﻮاد ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١١٦ ..........................................................‬‬
‫‪ .٧-٧-٢‬اﻣﺎم ﻫﺎدی ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١١٨ .........................................................‬‬
‫‪ .٨-٧-٢‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﺴﮑﺮی ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم ‪١٢٠ ...............................................‬‬
‫‪ .٩-٧-٢‬اﻣﺎم زﻣﺎن ارواﺣﻨﺎﻟﺘﺮابﻣﻘﺪﻣﻪاﻟﻔﺪا ‪١٢٢ ............................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ‪١٢٤ ......................................................................‬‬
‫‪ .١-٣‬ﻣﻔﻬﻮمﺷﻨﺎﺳﯽ ‪١٢٤ ...............................................................................‬‬
‫‪ .١-١-٣‬وﻻﯾﺖ‪١٢٤ .............................................................................‬‬
‫‪ .٢-١-٣‬ﻓﻘﯿﻪ ‪١٢٥ ..............................................................................‬‬
‫‪ .٣-١-٣‬وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ ‪١٢٥ .......................................................................‬‬
‫‪ .٢-٣‬اﺳﺘﺪﻻل ﻋﻘﻠﯽ وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ ‪١٢٦ ..................................................................‬‬
‫‪ .٣-٣‬ادﻟﮥ ﻧﻘﻠﯽ وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ ‪١٢٨ ........................................................................‬‬
‫‪٣‬ـ‪٣‬ـ‪.١‬آﯾﮥ اوﻟﻮاﻷﻣﺮ ‪١٢٨ ........................................................................‬‬
‫‪٣‬ـ‪٣‬ـ‪ .٢‬رواﯾﺖ ورﺛﺔ اﻷﻧﺒﯿﺎء ‪١٣١ ................................................................‬‬
‫ُ‬
‫‪ .٣-٣-٣‬رواﯾﺖ أ َﻣ َﻨ ُﺎء ﱡ‬
‫اﻟﺮ ُﺳ ِﻞ ‪١٣٢ ...............................................................‬‬
‫ُ َ ُ‬ ‫َ‬
‫اﻟﻮ ِاﻗ َﻌﺔ ‪١٣٢ ...........................................................‬‬ ‫ﻮادث‬
‫‪٣‬ـ‪٣‬ـ‪ .٤‬رواﯾﺖ اﻟﺤ ِ‬
‫‪٣‬ـ‪٣‬ـ‪ .٥‬رواﯾﺖ ﻣﻘﺒﻮﻟﮥ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ ‪١٣٣ ....................................................‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2227‬ـ ج ر ـ ‪ 1399/8/27‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ‪ 4‬ـ ‪A-MO-032‬‬
 ‫‪ ‬ﻣﺼﺒﺎح ‪١‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪ .٤-٣‬روش ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﻼﻣﯽ )وﻟﯽﻓﻘﯿﻪ( ‪١٣٦ .....................................................‬‬

‫‪ .١-٤-٣‬ﺑﺮرﺳﯽ دو دﯾﺪﮔﺎه‪١٣٦ ................................................................‬‬
‫‪ .٢-٤-٣‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻓﻘﯿﻪ ﺟﺎﻣﻊاﻟﺸﺮاﯾﻂ رﻫﺒﺮی از ﻣﯿﺎن ﻓﻘﻬﺎ ‪١٣٧ .................‬‬
‫‪ .٣-٤-٣‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﯾﮏ اﺷﮑﺎل ‪١٣٨ .............................................................‬‬
‫‪ .٥-٣‬ﺷﺌﻮن وﻟﯽﻓﻘﯿﻪ ‪١٣٩ ..............................................................................‬‬
‫‪ .١-٥-٣‬ﻣﺮﺟﻌﯿﺖ دﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻗﺮآﻧﯽ و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ در اﺟﺮای اﺣﮑﺎم‪١٣٩ .................‬‬
‫‪ .٢-٥-٣‬رﻫﺒﺮی ﺟﺎﻣﻌﮥ اﺳﻼﻣﯽ ‪١٤٠ ..........................................................‬‬
‫‪ .٣-٥-٣‬ﻗﻀﺎوت و اﺟﺮای اﺣﮑﺎم ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺳﻼم ‪١٤٠ ........................................‬‬
‫‪ .٦-٣‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی وﻟﯽﻓﻘﯿﻪ ‪١٤١ .........................................................................‬‬
‫‪ .١-٦-٣‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻘﺎﻫﺖ ‪١٤١ ....................................................................‬‬
‫‪ .٢-٦-٣‬ﻋﺪاﻟﺖ و ﺗﻘﻮا ‪١٤١ ....................................................................‬‬
‫‪ .٣-٦-٣‬ﮐﻔﺎﯾﺖ و ﮐﺎرداﻧﯽ ‪١٤٢ ................................................................‬‬
‫‪ .٧-٣‬وﻇﺎﯾﻒ و اﺧﺘﯿﺎرات وﻟﯽﻓﻘﯿﻪ ‪١٤٢ ................................................................‬‬
‫‪ .١-٧-٣‬ﻫﺪاﯾﺖ و رﻫﺒﺮی ﺟﺎﻣﻌﮥ اﺳﻼﻣﯽ ‪١٤٣ ...............................................‬‬
‫‪ .٢-٧-٣‬ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﺣﺮاﺳﺖ از دﯾﻦ و ﺟﺎﻣﻌﮥ اﺳﻼﻣﯽ ‪١٤٣ ...................................‬‬
‫‪ .٨-٣‬اﺧﺘﯿﺎرات وﻟﯽﻓﻘﯿﻪ ‪١٤٤ ...........................................................................‬‬
‫‪ .٩-٣‬آﺛﺎر و ﺑﺮﮐﺎت وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ ‪١٤٦ ...................................................‬‬
‫‪ .١-٩-٣‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺤﻘﻖ ﺷﺮﯾﻌﺖ اﺳﻼﻣﯽ ‪١٤٦ ..................................‬‬
‫‪ .٢-٩-٣‬زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزی ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺟﺎﻣﻌﮥ اﺳﻼﻣﯽ‪١٤٦ .....................................‬‬
‫‪ .٣-٩-٣‬ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ آزادی ﺣﻘﯿﻘﯽ ‪١٤٧ ..................................................‬‬
‫‪ .٤-٩-٣‬وﺣﺪت و اﻧﺴﺠﺎم ﺟﺎﻣﻌﮥ اﺳﻼﻣﯽ ‪١٤٧ ...............................................‬‬
‫‪ .٥-٩-٣‬ﻋﺒﻮر از ﺑﺤﺮانﻫﺎ ‪١٤٨ .................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺧﻼق و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺳﻼﻣﯽ ‪١٤٩ ...........................................................‬‬
‫‪ .١-٤‬ﺗﻮﺑﻪ ‪١٤٩ ...........................................................................................‬‬
‫‪ .١-١-٤‬ﻣﻌﻨﺎی ﺗﻮﺑﻪ ‪١٤٩ .......................................................................‬‬
‫‪ .٢-١-٤‬ﺿﺮورت ﺗﻮﺑﻪ ‪١٥٠ .....................................................................‬‬
‫‪ .٣-١-٤‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺗﺎﺋﺐ واﻗﻌﯽ ‪١٥٠ ..........................................................‬‬
‫‪ .٤-١-٤‬آﺛﺎر ﺗﻮﺑﻪ ‪١٥٠ ..........................................................................‬‬
‫ّ‬
‫‪ .٢-٤‬ﺗﻮﮐﻞ ‪١٥١ ..........................................................................................‬‬
‫‪ .١-٢-٤‬ﻣﻌﻨﺎی ﺗﻮﮐﻞ ‪١٥١ .....................................................................‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2227‬ـ ج ر ـ ‪ 1399/8/27‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ‪ 4‬ـ ‪A-MO-032‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ‪11 ‬‬

‫ّ‬
‫‪ .٢-٢-٤‬رﯾﺸﮥ ﺗﻮﮐﻞ ‪١٥٢ .......................................................................‬‬
‫ّ‬
‫‪ .٣-٢-٤‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺗﻮﮐﻞ ‪١٥٢ .................................................................‬‬
‫ّ‬
‫‪ .٤-٢-٤‬درﺟﺎت و ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﻮﮐﻞ ‪١٥٣ ...........................................................‬‬
‫‪ .٣-٤‬رﺿﺎ و ﺗﺴﻠﯿﻢ ‪١٥٣ .................................................................................‬‬
‫‪ .١-٣-٤‬اﺳﻮه ﻫﺎ و آﺛﺎر رﺿﺎ و ﺗﺴﻠﯿﻢ ‪١٥٣ .....................................................‬‬
‫‪ .٢-٣-٤‬ﻓﺮﺟﺎم ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ ‪١٥٤ .................................................................‬‬
‫‪ .٤-٤‬آراﺳﺘﮕﯽ ‪١٥٥ .....................................................................................‬‬
‫ﺣﺪ و ﻣﺮز آراﺳﺘﮕﯽ ‪١٥٥ ..............................................................‬‬ ‫‪ّ .١-٤-٤‬‬

‫‪ .٢-٤-٤‬ﻫﺪفﻣﻨﺪی آراﺳﺘﮕﯽ ‪١٥٦ ...........................................................‬‬

‫‪ .٣-٤-٤‬آراﺳﺘﮕﯽ ﻣﻌﻨﻮی‪١٥٧ .................................................................‬‬
‫‪ .٥-٤‬ﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ‪١٥٨ ..........................................................................‬‬
‫‪ .١-٥-٤‬رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎی ﻗﺮآن و رواﯾﺎت ‪١٥٨ ......................................................‬‬
‫‪ .٢-٥-٤‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد؟ ‪١٥٩ ...............................................‬‬
‫‪ .٣-٥-٤‬اﺣﺘﺮام ﭘﺲ از ﻣﺮگ ‪١٥٩ ..............................................................‬‬
‫‪ .٤-٥-٤‬آﺛﺎر ﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ‪١٥٩ ..........................................................‬‬
‫ُ‬
‫‪ُ .٦-٤‬ﺣﺴﻦ ﺧﻠﻖ ‪١٦٠ ..................................................................................‬‬
‫‪ .١-٦-٤‬ﻣﻌﻨﺎی ﺣﺴﻦ ﺧﻠﻖ ‪١٦٠ ..............................................................‬‬
‫‪ .٢-٦-٤‬ارزش ﺧﻮﺷﺨﻮﯾﯽ ‪١٦٠ ...............................................................‬‬
‫‪ .٣-٦-٤‬ﻣﻨﺸﺄ ﺧﻮشﺧﻠﻘﯽ ‪١٦٠ ...............................................................‬‬
‫‪ .٤-٦-٤‬راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﯾﻦ ‪١٦١ .....................................................................‬‬
‫‪ .٥-٦-٤‬ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺳﺠﺎﯾﺎی اﺧﻼﻗﯽ ‪١٦١ .............................................‬‬
‫‪ .٦-٦-٤‬آﺛﺎر ﺣﺴﻦ ﺧﻠﻖ ‪١٦١ ..................................................................‬‬
‫‪ .٧-٤‬راﺳﺖﮔﻮﯾﯽ و اﻣﺎﻧﺖداری ‪١٦٢ ...................................................................‬‬
‫‪ .١-٧-٤‬ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎس اﯾﻤﺎن ‪١٦٢ ..............................................................‬‬
‫‪ .٢-٧-٤‬ﻣﺒﻨﺎی رﺳﺎﻟﺖ ﻫﻤﮥ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ‪١٦٣ ....................................................‬‬
‫‪ .٣-٧-٤‬ﮐﺎرﺑﺮد ﺣﯿﺎﺗﯽ ‪١٦٤ ....................................................................‬‬
‫‪ .٨-٤‬ﺗﻌﺎون و ﻫﻤﮑﺎری ‪١٦٤ .............................................................................‬‬
‫‪ .١-٨-٤‬اﺑﻌﺎد ﺗﻌﺎون ‪١٦٥ .......................................................................‬‬
‫‪ .٢-٨-٤‬ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﻫﻤﮑﺎری ﻧﮑﺮدن ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ‪١٦٦ ..........................................‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2227‬ـ ج ر ـ ‪ 1399/8/27‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ‪ 4‬ـ ‪A-MO-032‬‬
 ‫‪ ‬ﻣﺼﺒﺎح ‪١‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪ .٩-٤‬رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق دﯾﮕﺮان ‪١٦٧ ........................................................................‬‬

‫‪ .١-٩-٤‬اﻫﻤﯿﺖ ادای ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم ‪١٦٧ .......................................................‬‬
‫‪ .٢-٩-٤‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ادای ﺣﻘﻮق ‪١٦٨ ...........................................................‬‬
‫‪ .٣-٩-٤‬ﻧﮑﻮﻫﺶ ﭘﺎﯾﻤﺎل ﮐﺮدن ﺣﻘﻮق ‪١٦٩ ...................................................‬‬
‫‪ .١٠-٤‬ﻋﻔﻮ و ﮔﺬﺷﺖ‪١٦٩ ...............................................................................‬‬
‫‪ .١-١٠-٤‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻋﻔﻮ در اﺳﻼم‪١٦٩ ..........................................................‬‬
‫‪ .٢-١٠-٤‬ﺣﺪود ﻋﻔﻮ‪١٧٠ ......................................................................‬‬
‫‪ .٣-١٠-٤‬آﺛﺎر ﻋﻔﻮ‪١٧١ .........................................................................‬‬
‫‪ .١١-٤‬اﯾﺜﺎر ‪١٧١ .........................................................................................‬‬
‫‪ .١-١١-٤‬اﻫﻤﯿﺖ اﯾﺜﺎر در آﯾﺎت و رواﯾﺎت ‪١٧٢ ................................................‬‬
‫‪ .٢-١١-٤‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﻮع اﯾﺜﺎر ‪١٧٢ ...............................................................‬‬
‫‪ .٣-١١-٤‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻓﺎﯾﺪۀ اﯾﺜﺎر ‪١٧٣ .............................................................‬‬
‫‪ .١٢-٤‬وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﻬﺪ ‪١٧٣ ...............................................................................‬‬
‫‪ .١-١٢-٤‬وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﻬﺪ در آﯾﺎت و رواﯾﺎت ‪١٧٣ ................................................‬‬
‫‪ .٢-١٢-٤‬اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻫﻤﮥ ﭘﯿﻤﺎنﻫﺎ ‪١٧٤ .......................................................‬‬
‫‪ .٣-١٢-٤‬ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﭘﯿﻤﺎنﺷﮑﻨﯽ ‪١٧٥ .......................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ‪١٧٧ .....................................‬‬
‫‪ .١-٥‬دﻻﯾﻞ و زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ‪١٧٩ .........................................................‬‬
‫‪ .١-١-٥‬اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﻪ ‪١٨٠ .................................................................‬‬
‫‪ .٢-١-٥‬ﺳﻠﺴﻠﮥ ﭘﻬﻠﻮی و دﯾﻦزداﯾﯽ ‪١٨١ .....................................................‬‬
‫‪ .٣-١-٥‬ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﯽﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ‪١٨٢ ..................................................‬‬
‫‪ .٤-١-٥‬ﻻﯾﺤﮥ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎی اﯾﺎﻟﺘﯽ و وﻻﯾﺘﯽ ‪١٨٢ ..............................................‬‬
‫‪ .٥-١-٥‬اﻧﻘﻼب ﺳﻔﯿﺪ و ﻗﯿﺎم ﭘﺎﻧﺰده ﺧﺮداد ‪١٨٣ ..............................................‬‬
‫‪ .٦-١-٥‬ﮐﺎﭘﯿﺘﻮﻻﺳﯿﻮن ‪١٨٤ ....................................................................‬‬
‫‪ .٧-١-٥‬رؤﯾﺎی ﺗﻤﺪن ﺑﺰرگ ‪١٨٥ ...............................................................‬‬
‫‪ .٨-١-٥‬اوجﮔﯿﺮی ﻗﯿﺎم ﺑﺎ ﺣﻮادث ﺳﺎلﻫﺎی ‪ ٥٦‬و ‪١٨٥ .................................. ٥٧‬‬
‫‪ .٢-٥‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ‪١٨٦ .................................................................‬‬
‫‪ .١-٢-٥‬اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮدن‪١٨٧ ....................................................................‬‬
‫‪ .٢-٢-٥‬رﻫﺒﺮی ‪١٨٨ ...........................................................................‬‬
‫‪ .٣-٢-٥‬ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺒﻠﯿﻎ ‪١٨٩ ....................................................................‬‬
‫‪ .٤-٢-٥‬ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﻮدن ‪١٨٩ .....................................................................‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2227‬ـ ج ر ـ ‪ 1399/8/27‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ‪ 4‬ـ ‪A-MO-032‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ‪13 ‬‬

‫‪ .٣-٥‬ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ‪١٩٠ .............................................................‬‬

‫‪ .١-٣-٥‬ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی ﺟﻨﺎحﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ‪١٩١ ........................‬‬
‫‪ .٤-٥‬دﻓﺎع ﻣﻘﺪس‪١٩٢ ..................................................................................‬‬
‫‪ .١-٤-٥‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻠﺖ آﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ‪١٩٢ ............................................‬‬
‫‪ .٢-٤-٥‬آﻏﺎز ﺗﺠﺎوز ‪١٩٢ ........................................................................‬‬
‫‪ .٣-٤-٥‬ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﯿﺶ روی دﻓﺎع ‪١٩٣ ...........................................................‬‬
‫‪ .٤-٤-٥‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮان دﻓﺎﻋﯽ ‪١٩٤ .............................................................‬‬
‫‪ .٥-٤-٥‬ﺗﺪاوم ﺟﻨﮓ ﭘﺲ از ﻓﺘﺢ ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ‪١٩٤ ..............................................‬‬
‫‪ .٦-٤-٥‬ورود ﺑﻪ ﺧﺎک ﻋﺮاق و واﮐﻨﺶ دﺷﻤﻦ ‪١٩٥ ...........................................‬‬
‫‪ .٧-٤-٥‬ﭘﺬﯾﺮش ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﮥ ‪١٩٦ .......................................................... ٥٩٨‬‬
‫‪ .٥-٥‬ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﮑﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻌﺪ از دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ‪١٩٧ ...............................‬‬
‫‪ .١-٥-٥‬ﻓﺮﺟﺎم ﺗﻘﺎﺑﻞ ‪١٩٩ .....................................................................‬‬
‫‪ .٦-٥‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎی اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ‪٢٠١ ...............................................................‬‬
‫‪ .١-٦-٥‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ‪٢٠١ ........................................‬‬
‫‪ .٢-٦-٥‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و ﺻﻨﻌﺘﯽ ‪٢٠٣ ..............................................‬‬
‫‪ .٣-٦-٥‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ‪٢٠٤ ...........................................................‬‬
‫‪ .٧-٥‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ‪٢٠٦ .....................................................‬‬
‫‪ .١-٧-٥‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ‪٢٠٦ ..........................................................‬‬
‫‪ .٢-٧-٥‬ﻣﺮوری ﺑﺮ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ‪٢٠٧ ......................................‬‬
‫‪ .٨-٥‬ﻣﺮوری ﺑﺮ ﺑﯿﺎﻧﯿﮥ ﮔﺎم دوم اﻧﻘﻼب ‪٢١٠ ............................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬اﺻﻮل ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺷﯿﻌﻪ ‪٢١٩ ..................................................................‬‬
‫‪ .١-٦‬ﻋﻠﻞ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ دﯾﻦ و ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﯽ ‪٢٢٠ ..........................................................‬‬
‫‪ .١-١-٦‬ﻓﻄﺮت ‪٢٢١ ............................................................................‬‬
‫ﺣﺲ ﺣﻘﯿﻘﺖﺟﻮﯾﯽ‪٢٢٣ .....................................................‬‬ ‫‪ .٢-١-٦‬ارﺿﺎی ّ‬
‫‪ .٣-١-٦‬ﻟﺰوم ﺷﮑﺮ ﻣﻨﻌﻢ ‪٢٢٤ ..................................................................‬‬
‫‪ .٤-١-٦‬ﺟﻠﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ و دﻓﻊ ﺿﺮر ﻣﺤﺘﻤﻞ ‪٢٢٤ ..............................................‬‬
‫‪ .٥-١-٦‬ﺑﺮﻫﺎن اﻣﮑﺎن و وﺟﻮب و ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮل‪٢٢٤ ..........................................‬‬
‫‪ .٢-٦‬ﺗﻮﺣﯿﺪ ‪٢٢٥ ........................................................................................‬‬
‫‪ .١-٢-٦‬ﻣﻌﻨﺎی ﺗﻮﺣﯿﺪ ‪٢٢٥ ....................................................................‬‬
‫‪ .٢-٢-٦‬ادﻟﮥ اﺛﺒﺎت ﺗﻮﺣﯿﺪ ‪٢٢٦ ................................................................‬‬
‫‪ .٣-٢-٦‬اﻧﻮاع ﺗﻮﺣﯿﺪ و ﺷﺮک ‪٢٢٧ .............................................................‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2227‬ـ ج ر ـ ‪ 1399/8/27‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ‪ 4‬ـ ‪A-MO-032‬‬
 ‫‪ ‬ﻣﺼﺒﺎح ‪١‬‬ ‫‪14‬‬

‫‪ .٣-٦‬ﻋﺪل اﻟﻬﯽ ‪٢٣١ ....................................................................................‬‬

‫‪ .١-٣-٦‬ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺪل ‪٢٣١ ......................................................................‬‬
‫‪ .٢-٣-٦‬ﭼﺮاﯾﯽ اﺻﻮل دﯾﻦ ﺑﻮدن ﻋﺪل ‪٢٣١ ..................................................‬‬
‫اﻫﻤﯿﺖ ﻋﺪل ‪٢٣٣ .....................................................................‬‬
‫ِ‬ ‫‪.٣-٣-٦‬‬
‫‪ .٤-٣-٦‬اﺑﻌﺎد و ﺟﻠﻮهﻫﺎی ﻋﺪل اﻟﻬﯽ ‪٢٣٤ ....................................................‬‬
‫‪ .٥-٣-٦‬ﻋﺪل ﺟﺰاﯾﯽ و ﮐﯿﻔﺮی ‪٢٣٥ ...........................................................‬‬
‫‪ .٦-٣-٦‬ﺷﺒﻬﺎت ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻋﺪل ‪٢٣٦ ...........................................................‬‬
‫‪ .٤-٦‬ﻧﺒﻮت ‪٢٤١ .........................................................................................‬‬
‫‪ .١-٤-٦‬اﺛﺒﺎت وﺟﻮد اﻧﺒﯿﺎ ‪٢٤١ ................................................................‬‬
‫‪ .٢-٤-٦‬روشﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻧﺒﯿﺎ ‪٢٤٥ .........................................................‬‬
‫‪ .٣-٤-٦‬ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﺿﺮورت ﺑﻌﺜﺖ اﻧﺒﯿﺎ ‪٢٥١ ....................................................‬‬
‫‪ .٤-٤-٦‬وﻇﺎﯾﻒ و اﻫﺪاف ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ‪٢٥٣ .......................................................‬‬
‫‪ .٥-٦‬اﻣﺎﻣﺖ ‪٢٥٥ ........................................................................................‬‬
‫‪ .١-٥-٦‬اﺛﺒﺎت اﻣﺎﻣﺖ ﺑﺎ ادﻟﮥ ﻋﻘﻠﯽ و ﻧﻘﻠﯽ ‪٢٥٦ ..............................................‬‬
‫‪ .٢-٥-٦‬ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎی اﻣﺎﻣﺖ ‪٢٦٢ ................................................................‬‬
‫‪ .٣-٥-٦‬ﺗﻌﺪاد اﻣﺎﻣﺎن ‪٢٦٤ .....................................................................‬‬
‫‪ .٤-٥-٦‬ﻋﺼﻤﺖ اﻣﺎﻣﺎن ‪٢٦٦ ..................................................................‬‬
‫‪ .٥-٥-٦‬ﻋﻠﻢ اﻣﺎﻣﺎن ‪٢٧١ .......................................................................‬‬
‫‪ .٦-٥-٦‬ﺷﺌﻮن اﻣﺎﻣﺎن ‪٢٧٢ ....................................................................‬‬
‫‪ .٦-٦‬ﻣﻌﺎد ‪٢٧٤ ..........................................................................................‬‬
‫‪ .١-٦-٦‬ﻣﻌﻨﺎی ﻣﻌﺎد و دﯾﺪﮔﺎه ﻗﺮآن درﺑﺎرۀ آن ‪٢٧٤ ...........................................‬‬
‫‪ .٢-٦-٦‬ﺿﺮورت ﻣﻌﺎد ‪٢٧٦ ....................................................................‬‬
‫‪ .٣-٦-٦‬دﻻﯾﻞ اﺛﺒﺎت ﻣﻌﺎد ‪٢٧٨ ................................................................‬‬
‫‪ .٤-٦-٦‬آﺛﺎر ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻣﻌﺎد ‪٢٨١ ......................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬روﺧﻮاﻧﯽ و روانﺧﻮاﻧﯽ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ‪٢٨٥ ................................................‬‬
‫‪ .١-٧‬ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ و ﺣﺮوف ﻣﻘﻄﻌﻪ ‪٢٨٦ ................................................................‬‬
‫‪ .٢-٧‬ﺻﺪاﻫﺎی ﮐﻮﺗﺎه و ﮐﺸﯿﺪه ‪٢٨٨ ....................................................................‬‬
‫‪ .١-٢-٧‬ﺻﺪاﻫﺎی ﮐﻮﺗﺎه )ﻓﺘﺤﻪ‪ ،‬ﮐﺴﺮه‪ّ ،‬‬
‫ﺿﻤﻪ( ‪٢٨٨ ..........................................‬‬
‫‪ .٢-٢-٧‬ﺻﺪاﻫﺎی ﮐﺸﯿﺪه ‪٢٨٩ ................................................................‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2227‬ـ ج ر ـ ‪ 1399/8/27‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ‪ 4‬ـ ‪A-MO-032‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ‪15 ‬‬

‫‪ .٣-٧‬ﻣﺪ‪ ،‬ﺳﮑﻮن‪ ،‬ﺗﺸﺪﯾﺪ ‪٢٩٠ ..........................................................................‬‬

‫ﻣﺪ » ـٓ « ‪٢٩٠ .........................................................................‬‬ ‫‪ّ .١-٣-٧‬‬
‫‪ .٢-٣-٧‬ﺳﮑﻮن » ﹿ « ‪٢٩٠ ......................................................................‬‬
‫‪ .٣-٣-٧‬ﺗﺸﺪﯾﺪ » ﹽ « ‪٢٩١ ......................................................................‬‬
‫‪ .٤-٧‬ﺗﻨﻮﯾﻦ ‪٢٩١ .........................................................................................‬‬
‫‪ .٥-٧‬ﺣﺮوف ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ ‪٢٩٢ ................................................................................‬‬
‫‪ .١-٥-٧‬ﺣﺮوف ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ ‪٢٩٢ ..........................................................‬‬
‫‪ .٢-٥-٧‬ﺣﺮوف ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺖﻫﺎ ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ ‪٢٩٤ ...................................................‬‬
‫‪ .٦-٧‬ﻗﺎﻋﺪۀ اﺷﺒﺎع ﻫﺎء ﺿﻤﯿﺮ ‪٢٩٦ .....................................................................‬‬
‫‪ .١-٦-٧‬ﻣﻮارد اﺷﺒﺎع ﻧﺸﺪن ﻫﺎء ﺿﻤﯿﺮ ‪٢٩٦ ..................................................‬‬
‫‪ .٧-٧‬ﻗﺎﻋﺪۀ رﻓﻊ اﻟﺘﻘﺎء ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ‪٢٩٧ ...................................................................‬‬
‫‪ .٨-٧‬وﻗﻒ ‪٢٩٨ ..........................................................................................‬‬
‫‪ .١-٨-٧‬اﻧﻮاع وﻗﻒ )ﻧﺤﻮۀ وﻗﻒ ﮐﺮدن ﺑﺮ آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪﻫﺎ(‪٢٩٨ ..................................‬‬
‫ﮐﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ ‪٣٠١ ................................................................................................‬‬

‫ﺻﻔﺤﻪآراﯾﯽ ﻣﺠﺪد ـ ‪ 2227‬ـ ج ر ـ ‪ 1399/8/27‬ـ ‪ 94787‬ﮐﻠﻤﻪ ـ ‪308‬ص ـ وزﯾﺮى ـ ﭼﺎپ ‪ 4‬ـ ‪A-MO-032‬‬
 ‫پيطگفتار‬
‫ْ‬
‫ظٕكت اهام ؼاهًهاى‪٨ ‬كهىؾهايؿ‪ٕ٠E :‬ى ييكوهاى هىلط بىؾو‪ ،‬يک جى‪٨‬ي ‪ ٫‬و ي ک ا‪٨‬حؽ اق‬
‫بمقگ اوث‪ ;D.‬بىياقى ال شىاياو بكوهًؿ اي كاو او مهى ؼىاه او کى اي ى ا‪٨‬حؽ اق ب مقگ و‬
‫‪ٕ٠‬ى يث ؾق ييكوهاى هىلط هىحًؿ‪ .‬ؾقاي ىهي او‪ ،‬و ااه پاو ؿاقاو اي٭ م او مهى ب ه ؾلي ل‬
‫هؤهىقيث ‪E‬يگهبايى ال اي٭م و ؾوحاوقؾهاى آو‪ <D‬و يژگ ى ؼاِ ى ؾاقؾ و ا‪ ٕ٠‬اى اي ى يه اؾ‬
‫اي٭مبى بكاى ايصام ؾاؾو ايى و‪ٜ‬ي‪٩‬ۀ ههن بايؿ ؾيى‪ ،‬ج٭ىا و ايمايى و يژه ؾاٌحه باًٌؿ‪.‬‬
‫ظٕكت اهام ؼاهًهاى‪٨ ‬كهىؾهايؿ‪E :‬وااه پاوؿاقاو اي٭م اومهى‪ٕ٨ ،‬ايل و هً ا‪٬‬بى قا‬
‫که گ‪٩‬حين و بىياقى قا هن که يگ‪٩‬حين‪ ،‬ؼىاهؿ ؾاٌث‪ F‬ؾق ِىقجى که ؾاقاى ؾيى و ج٭ ىا و ايم ايى‬
‫=‬
‫باٌؿ که ال او ايح‪ٝ‬اق هىقوؾ‪ F‬ي‪ً١‬ى ‪٨‬كليؿاو وااه و بكاؾقاو وااهى‪ ،‬ه‪ٝ‬هك ايماو و ج٭ىا باًٌؿ‪D.‬‬
‫ؾقايىهىيك‪ٔ ،‬كوقى اوث جا ؾاو٘لباو ‪ٕ٠‬ى يث ؾق وااه ال ا٘م‪٠‬ات و ِمظيثهاى اوليۀ‬
‫‪٠‬٭يؿجى وياوى بهكههًؿ باًٌؿ‪ ،‬که وًصً ايى اهك ؾق له او او حؽؿام ال ٘كي ‪ ٫‬آلهىوه اى‬
‫هکحبى ايصام هىٌىؾ‪.‬‬
‫بكاى ايًکه ايى ‪٠‬م يماو‪:‬‬
‫‪ .1‬ال آهاؾگى اللم ؾق ايى هىٔى‪٠‬ات بكؼىؾاق ٌىيؿ‪F‬‬
‫‪ .2‬و ال هعحىاى ايى آلهىوها ه‪ٙ‬ل‪ ٟ‬باًٌؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ؾايٍگاه ا‪٨‬ىكى اهام ‪٠‬لى‪.1378/8/9 ،‬‬
‫<‪ .‬ؾق اِل ‪٬ 151‬ايىو اواوى آهؿه اوث‪E :‬وااه پاوؿاقاو اي٭م او مهى ک ه ؾق يؽى حيى قوله اى پي كولى اي ى‬
‫اي٭م جٍکيل ٌؿ‪ ،‬بكاى اؾاهۀ ي٭ً ؼىؾ ؾق يگهبايى ال اي٭م و ؾوحاوقؾهاى آو پابكشا هىهايؿ ‪D. ...‬‬
‫=‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق هكاون ٌٍميى ؾوقۀ ‪٨‬كهايؿهى و وحاؾ ؾايٍگاه اهام ظىيى‪.1368/8/29 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫پيٍگلحاق ‪06 ‬‬

‫په ال بكقوىهاى کاقًٌاوى‪ ،‬کحا پيًقو به همث کاقًٌاواو ه‪١‬اويث جكبيث و آهىلي‬
‫‪٠‬٭يؿجى وياوى و پژوهٍگاه ‪٠‬لىم اومهى اهام ِاؾ‪ ٪‬جؤلي‪ ٧‬و جؿو يى گكؾيؿه اوث‪.‬‬
‫الآيصاکه آهىليهاى ‪٠‬٭يؿجى وياوى ؾق هىيك جكبيث ؾيًى ا‪ٕ٠‬اى هعحكم و ااه بك‪٠‬ه ؿۀ‬
‫ه‪١‬اويث جكبيث و آهىلي ‪٠‬٭يؿجى وياوى ؾق وااه هىباٌؿ و ب كاى اي ى ‪٠‬م ي ماو ال ب ؿو وقوؾ‬
‫ي‪ٝ‬ام ايى آهىليها جؿو يى گكؾيؿه او ث‪ ،‬ؾق هى يك هنا‪٨‬ماي ى اي ى آهىليه ا ب ا ؾاي ً ؾيً ى‬
‫کىايىکه به ا‪٨‬حؽاق پاوؿاق اي٭م بىؾو يائل هىٌىيؿ‪ ،‬ؾق اي ى کح ا و ‪١‬ى ٌ ؿه ج ا ظ ؿا‪٬‬ل‬
‫ا٘م‪٠‬ات هىقؾ ييال بكاى اوحؽؿام ؾق يهاؾ اي٭مبى وااه ؾق هىٔى‪٠‬ات اِىل ؾي ى و ا‪٠‬ح٭ اؾات‪،‬‬
‫‪٨‬كو‪ ٞ‬ؾيى و اظکام‪ ،‬جاقيػ اومم‪ ،‬واليث ‪٨‬٭يه و ظکىهث اومهى‪ ،‬اؼم‪ ٪‬و جكبي ث او مهى‪،‬‬
‫قويؿ ٌکلگيكى اي٭م اومهى و جؿاوم آو و قوياقويى با اوحکباق‪ ،‬و هباظرى ؾقباقۀ قوؼىايى‬
‫‪٬‬كآو ؾقز ٌىؾ‪ .‬بؿيهى اوث که په ال ا‪٨‬حؽاق ‪ٕ٠‬ى يث ؾق يهاؾ ه٭ؿن وااه‪ ،‬ايى آهىليه ا ؾق‬
‫٘ى ؾوقاو ؼؿهث جکميل ؼىاهؿ ٌؿ‪.‬‬
‫ؾاو٘لباو گكاهى ؾق ه‪ٙ‬ال‪١‬ۀ کحا به ؾو يکحه بايؿ جىشه ؾاٌحه باًٌؿ‪:‬‬
‫‪ .1‬ال ايى کحا پكوًهايى جهيه ٌؿه اوث که ؾاو٘لباو گكاهى بايؿ ؾق آلهىوهاى کحبى آو‬
‫ٌكکث کًًؿ‪F‬‬
‫‪ .2‬هعحىاى ايى کحا ؾق هّاظبههاى اوحؽؿاهى‪ ،‬به ِىقت ٌ‪٩‬اهى‪ ،‬پكويؿه هىٌىؾ‪.‬‬
‫به ؾليل لموم ؼمِه بىؾو کحا ‪ ،‬به٘ىق ‪ ،ٟٙ٬‬ه‪ٙ‬ال بىياق ؾيگكى ؾق ظىلههاى ا‪٠‬ح٭اؾى‪،‬‬
‫‪٨‬کكى‪ ،‬ه‪١‬ك‪٨‬حى و وياوى ؾق آو هًحٍك يٍؿه اوث که ٌايؿ ال هً‪ٝ‬ك ِاظ ي‪ ٝ‬كاو ٔ كوقى ب ه‬
‫ي‪ٝ‬ك بكوؿ‪.‬‬
‫بههميىؾليل‪ ،‬ال کاقًٌاواو و اوحاؾاو هعحكم ايى ظىله ج٭أا ؾاقين اگ ك هب اظرى قا ب كاى‬
‫ؾقز ٔكوقى هىؾايًؿ يا ه‪ٙ‬لبى قا که هًحٍك ٌؿه ‪٤‬يكٔكوقى جٍؽيُ هىؾهًؿ ؾي ؿگاههاى‬
‫کاقًٌاوى ؼىؾ قا‪ ،‬به ِىقت هبىىٖ‪ ،‬بكاى ايى ه‪١‬اويث اقوال کًً ؿ ج ا ؾق چاپه اى ب‪ ١‬ؿى‬
‫اِمظات اللم ايصام ٌىؾ‪.‬‬
‫ؾق پاياو‪ٔ ،‬مى جٍکك ال يى يىًؿگاو و پژوهٍگكاو ايى کحا ‪ ،‬اللم هىؾايين ال پيگيكىهاى‬
‫ه‪١‬اويث ي‪ٝ‬اقت و بالقوى يمايًؿگى ولى‪٨‬٭ي ه ؾق و ااه‪ ،‬ک ه هًص ك ب ه يگ اقي اي ى هصمى‪ ٠‬ۀ‬
‫اقلٌمًؿ ٌؿ‪٬ ،‬ؿقؾايى کًين‪.‬‬
‫ادارۀ برنامهريسى و ارزشيابى و تهيۀ متون آموزشى‬
‫معاونت تربيت و آموزش عقيذتى ـ سياسى نماينذگى ولىفقيه در سپاه‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪:‬‬
‫اﺣﮑﺎم‬

‫آﻣﻮزه ﻫﺎي اﺳﻼم‪ ،‬داراي دوﺑﺨﺶ اﻋﺘﻘﺎدي و ﻋﻤﻠﯽاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ اﻋﺘﻘﺎدي از اﺻﻮل دﯾـﻦ و‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﯽ از ﻓﺮوع دﯾﻦ‪.‬‬
‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﺻﻮل دﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ از روي ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧـﻪ ﺗﻘﻠﯿـﺪ‪ .‬اﺻـﻮل دﯾـﻦ ﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪ‬
‫ﯾﻘﯿﻦاﻧﺪ؛ ازاﯾﻦرو‪ ،‬ﺗﻘﻠﯿﺪ را ﺑﺮﻧﻤﯽﺗﺎﺑﻨﺪ؛ وﻟﯽ ﻓﺮوع دﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺒﻠﯿﻎ و ﺑﯿﺎناﻧﺪ و ﺣﮑﻢ‬
‫‪1‬‬
‫ﻋﻘﻞ در آنﻫﺎ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ازاﯾﻦرو‪ ،‬ﺗﻘﻠﯿﺪﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ اﺻﻮل دﯾﻦ را از راه ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪدﺳﺖ آورد؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮاي ﺧﻮدش‬
‫دﻻﯾﻠﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ در ﺗﻮﺣﯿﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮت‪ ،‬اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻋﺪل و ﻣﻌﺎد ﺑﻪ ﯾﻘﯿﻦ ﺑﺮﺳـﺪ؛ ﻫﺮﭼﻨـﺪ‬
‫دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ او آن ﻫﺎ را ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل دﯾﻦ اﯾﻤﺎن ﻧﺪارد‪،‬‬
‫از دﯾﻦ ﺑﯿﺮون اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮوع دﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺻﻮل دﯾﻦ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از وﻇﺎﯾﻒ و آداﺑﯽ ﮐﻪ ﺷﺎرع ﻣﻘـﺪس ﺑـﺮ‬
‫ﻣﮑﻠﻔﺎن در ﻣﻘﺎم ﻋﻤﻞ و رﻓﺘﺎر وﺿﻊ و ﺗﺸﺮﯾﻊ ﮐﺮده اﺳﺖ ‪ 2‬و ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎز‪ ،‬روزه‪ ،‬ﺧﻤـﺲ‪،‬‬
‫زﮐﺎت‪ ،‬ﺣﺞ‪ ،‬ﺟﻬﺎد‪ ،‬اﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ‪ ،‬ﺗَﻮ‪‬ﻟّﯽ و ﺗَﺒ‪‬ﺮّي ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻘﺮرات ﮐﻪ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻓﻘﻬﯽ ﺗﺪوﯾﻦ و ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺷﺪه‪ ،‬و ﻋﻠﻢ ﻓﻘﻪ را‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦﮔﻮي ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻋﻤﻠﯽ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨـﻮي‪ ،‬ﭼـﻪ ﻓـﺮدي و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﭼﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﯾﺒﻨﺪي ﺑﻪ ﻓﺮوع دﯾﻦ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻫﻤﭽـﻮن اﺻـﻮل‬
‫‪3‬‬
‫دﯾﻦ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪة ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﯿﻌﻪ‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬زﻣﺰم ﻫﺪاﯾﺖ‪ ،1385 ،‬ص ‪.359‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺆﺳﺴﮥ داﯾﺮةاﻟﻤﻌﺎرف ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﻘﻪ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺬﻫﺐ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ(‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ داﯾﺮةاﻟﻤﻌﺎرف ﻓﻘﻪ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،1392 ،‬ص ‪.689‬‬
‫‪ .3‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪19 ‬‬

‫ﺑﻪﺳﺒﺐ اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺮاوان ﻓﻘﻪ و اﺣﮑﺎم ﺷﺮﻋﯽ‪ ،‬اوﻟﯿﺎي ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‪ ،‬ﭘﯿﺮواﻧﺸﺎن را ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮاﮔﯿﺮي آن ﺳﻔﺎرش ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ از اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ ﺧﻄﯿﺮ ﺳﺮ ﺑﺎز ﻣﯽزدﻧﺪ ﯾﺎ‬
‫در ﻓﺮاﮔﯿﺮي اﺣﮑـﺎم ﺷـﺮﻋﯽ ﺳـﻬﻞاﻧﮕـﺎري ﻣـﯽﮐﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﺴـﺘﺤﻖ ﻋﻘﻮﺑـﺖ و ﺳـﺮزﻧﺶ‬
‫َﱠ ََ‬ ‫ّ‬ ‫ﱟ ْ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫ﺒﺎب اﻟﺸﯿ َﻌ ِﺔ ﻻ ﯾ َﺘﻔﻘ ُـﻪ ﻷ ﱠد ْﺑ ُﺘ ُـﻪ؛ ‪ 1‬اﮔـﺮ‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ‪ ‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻟﻮ اﺗﯿﺖ ِﺑﺸﺎب ِﻣﻦ ﺷ ِ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺟﻮاﻧﺎن ﺷﯿﻌﻪ را ﻧﺰدم ﺑﯿﺎورﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﺮاﮔﯿﺮي اﺣﮑﺎم ﻓﻘﻬـﯽ ﻧﯿﺴـﺖ‪ ،‬او را‬
‫ﺗﺄدﯾﺐ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎ و ﻓﻘﻬﺎي اﺳﻼم ﻧﯿﺰ ﯾﺎدﮔﯿﺮي آن دﺳﺘﻪ از ﻓﺮوع دﯾﻦ را ﮐﻪ ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺑـﺎ‬
‫آن ﻫﺎ ﺳﺮوﮐﺎر دارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬روزه‪ ،‬ﺣـﺞ‪ ،‬ﺧﻤـﺲ و زﮐـﺎت واﺟـﺐ ﻣـﯽداﻧﻨـﺪ ‪ 2‬و در‬
‫ﮔﻔﺘﺎرﺷﺎن اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺮاﮔﯿﺮي اﺣﮑﺎم را ﺑﯿﺎن‪ ،‬و ﺑﺮ آن ﺗﺄﮐﯿـﺪ ﮐـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎم ﺧﻤﯿﻨـﯽ‪‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ را ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ آنﻫﺎ اﺣﺘﯿﺎج دارد‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮد‪«.‬‬
‫اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﯽ ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﮐﺴﯽﮐﻪ در آﻣﻮﺧﺘﻦ اﺣﮑـﺎم دﯾﻨـﯽ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺧﻮد ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﺮك واﺟﺐ ﯾﺎ ارﺗﮑﺎب ﺣﺮام ﺑﯿﻨﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﮑـﺎر‬
‫‪4‬‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺣﮑﻤﺖ و دﻟﯿﻞ اﺣﮑﺎم‬
‫ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ در ﺷﺮﯾﻌﺖ اﺳﻼم آﻣﺪه‪ ،‬ﻋﻠﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬ﺣﮑﻤـﺖ و ﻫـﺪﻓﯽ دارد‪ .‬آﻧﭽـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﺑﺪان اﻣﺮ ﯾﺎ از آن ﻧﻬﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ ﯾﺎ ﺣﻼل و ﺣـﺮام ﺷـﻤﺮده؛ ﻫﻤﮕـﯽ داراي ﻣﺼـﺎﻟﺢ و‬
‫ﻣﻔﺎﺳﺪ و ﻣﻘﺎﺻﺪ و ﻏﺎﯾﺎﺗﯽ اﺳﺖ و اﻫﻞ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﺴﺖوﺟﻮي اﯾﻦ ﻣﻘﺎﺻـﺪ ﺑﺮآﯾﻨـﺪ و‬
‫در ﺣﺪ ﻓﻬﻢ ﺧﻮد آن را درك و اﺛﺒﺎت و ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دادن اﻋﻤﺎل‪ ،‬داﻧﺴﺘﻦ دﻟﯿﻞ و ﻓﻠﺴﻔﮥ اﺣﮑﺎم ﺿﺮوري ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ‬
‫داﻧﺴﺘﻦ ﺣﮑﻤﺖﻫﺎي اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﮐـﻪ ﯾﻘـﯿﻦ اﻧﺴـﺎن را اﻓـﺰاﯾﺶ داده و ﺑـﻪ‬
‫اﺳﺘﺤﮑﺎم ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي اﯾﻤﺎن ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪ و ﺑﻠﮑﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك ﺣﺮام اﺳﺖ و اﻣﺮوزه ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺧـﻮك‬
‫داراي اﺷﮑﺎﻻت و ﻣﻀﺮاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺨﺘﻦ ﻫﻢ از ﺑﯿﻦ ﻧﻤﯽرود‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﺣﮑﻤﺖ ﻧﺨﻮردن‬
‫ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك وﺟﻮد ﺿﺮرﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺼﺮف آن ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن درﭘﯽ دارد‪ ،‬وﻟﯽ دﻟﯿـﻞ‬

‫‪ .1‬ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴﻰ‪ ،‬ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار‪ ،‬ﺑﯿﺮوت‪ ،‬دار اﺣﯿﺎء اﻟﺘﺮاث اﻟﻌﺮﺑﯽ‪1403 ،‬ق‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.214‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺆﺳﺴﻪ داﯾﺮةاﻟﻤﻌﺎرف ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪروحاﷲ ﻣﻮﺳﻮي ﺧﻤﯿﻨﻰ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢ اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ ﻧﺸﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ رﺟﺎء‪ ،1366 ،‬ﻣﺴﺌﻠﮥ ‪.11‬‬
‫‪ .4‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﻟﻬﺪي‪ ،1381 ،‬س ‪.6‬‬
 ‫‪  20‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫ﻧﺨﻮردن آن اﺟﺮاي دﺳﺘﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و اﮔﺮ روزي در ﻋﻠﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﻀﺮات را از‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن دﺳﺘﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻋﻠﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﭘﺬﯾﺮش ﻫﻤﮥ اﺣﮑﺎم ﺷﺮع اﻃﺎﻋﺖ از ﻣﻮﻻ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴـﯽ ﺷـﮏ ﻧـﺪارد‬
‫ﮐﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮﻻ را اﻃﺎﻋﺖ ﮐﻨﺪ و از ﻓﺮﻣﺎن او ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ ﻧﮑﻨـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﻧـﻮع ﻧﮕـﺎه ﺑـﻪ ﺗﻌﺒـﺪ از‬
‫دﺳﺘﻮرﻫﺎي اﻟﻬﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﺎﻋﺪهاي ﻋﻘﻠﯽ و ﻋﻘﻼﯾﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﺗﻌﺒﯿـﺮ دﯾﮕـﺮ‪ ،‬دﻟﯿـﻞ‬
‫اﻧﺠﺎم دادن ﺑﺎﯾﺪﻫﺎ و ﻧﺒﺎﯾﺪﻫﺎ اﻃﺎﻋﺖ از ﺧﺪاﺳﺖ و آﻧﭽﻪ ﺑﻪﺟﺰ اﯾـﻦ از دﻻﯾـﻞ اﺣﮑـﺎم ﺷـﻤﺮده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺣﮑﻤﺖﻫﺎي آن اﺳﺖ و دﻟﯿﻞ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺣﮑﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺻـﺪﻫﺎ ﺣﮑﻤـﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮑﯽ اﺳﺖ و آن اﻃﺎﻋﺖ از ﻣﻮﻻﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻨﺪﮔﯽ ﺧﺎﻟﻖ ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺣﮑﯿﻢ ﺧـﻮد را ﭘـﺬﯾﺮﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬دﯾﮕـﺮ‬
‫ﭼﻮن و ﭼﺮاي ﻣﺎ در ﺣﮑﻢ او ﺟﺎي ﻧﺪارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﺒـﺪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ اواﻣـﺮ و ﻧـﻮاﻫﯽ‬
‫اﻟﻬﯽ‪ ،‬داﻧﺴﺘﻦ ﻓﻠﺴﻔﮥ اﺣﮑﺎم ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮاﮐﻪ اﯾﻦ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎﻋﺚ دﯾﻦداري ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺼﯿﺮت ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺴﯽ ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ و اﺳﺘﻮارﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺗﺬﮐﺮ ﺿﺮوري‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺳﻌﯽ ﺷﺪه در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ اﺣﮑﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد را در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه دارد‬
‫)ﮐﺜﯿﺮ اﻻﺑﺘﻼ( ﻣﻄﺮح ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺘﺎواي ﺣﻀﺮت اﻣـﺎم ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻣﺪﻇﻠـﻪاﻟﻌـﺎﻟﯽ ﺗﻬﯿـﻪ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪) .3‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪك ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻧﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﺑﺎ اﯾﻦﺣﺎل( ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت زﻣﺎن و ﺑﻌﻀﯽ دﻻﯾﻞ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﺘﻮاي ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ در ﻣﻮﺿـﻮﻋﯽ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آنﭼﻪ در اﯾﻦ ﻣﺘﻦ آﻣﺪه ﺗﺎ ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﺎ ﻓﺘـﺎواي ﺟﺪﯾـﺪ ﻣﻄﺎﺑﻘـﺖ‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .4‬در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻓﺘﻮاﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﺘﺎب‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻓﺘﺎوا ﮐﻪ اﺧﺘﻼف ﺑﯿﻦ ﻓﺘﺎواي ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤـﺖاﷲﻋﻠﯿـﻪ ﺑـﺎ ﻣﻘـﺎم‬
‫ﻣﻌﻈــﻢ رﻫﺒــﺮي را اﺣﺼــﺎء ﻧﻤــﻮده اﺳــﺖ‪ ،‬از رﺳــﺎﻟﻪ ﺗﻮﺿــﯿﺢ اﻟﻤﺴــﺎﺋﻞ اﻣــﺎم ﺧﻤﯿﻨــﯽ‬
‫رﺣﻤﺖاﷲﻋﻠﯿﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .1‬درﺑﺎرة ﻣﺜﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ اﺷـﮑﺎﻻت دﯾﮕـﺮي‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در آﯾﻨﺪه ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬ر‪.‬ك‪ .‬رﺿﺎ اﺧﻮي‪» ،‬ﺣﮑﻤﺖ و دﻟﯿﻞ اﺣﮑﺎم«‪ ،‬ﺷﻤﯿﻢ ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬س ‪ ،7‬ش ‪ ،22‬ﺑﻬﺎر ‪ ،1389‬ص ‪.104-103‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪21 ‬‬

‫‪ .1-1‬اﺣﮑﺎم ﺗﻘﻠﯿﺪ‬

‫‪ .1-1-1‬راهﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺣﮑﺎم‬

‫ﻣﮑﻠﻒ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺣﮑﺎم دﯾﻦ و ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺳﻪ راه دارد‪:‬‬
‫‪ .1‬اﺟﺘﻬﺎد )اﺳﺘﻨﺒﺎط و اﺳﺘﺨﺮاج اﺣﮑﺎم ﺷﺮﻋﯽ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﻟﻬـﯽ از ﻣـﺪارك و ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﻗﻄﻌﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد ﻓﻘﻬﺎي اﺳﻼم ﻣﻘﺮر و ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ(؛‬
‫‪ .2‬اﺣﺘﯿﺎط )ﻋﻤﻞ ﮐﺮدن ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮد وﻇﯿﻔﮥ ﺷﺮﻋﯽ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم داده‬
‫اﺳﺖ(؛‬
‫‪ .3‬ﺗﻘﻠﯿﺪ )در اﺣﮑﺎم دﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺟﺎﻣﻊاﻟﺸﺮاﯾﻂ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮدن‪ ،‬و ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺸﺨﯿﺺ و ﻓﺘﻮاي او اﻋﻤﺎل ﺷﺮﻋﯽ را ﺑﻪﺟﺎ آوردن(‪.‬‬
‫‪ .2-1-1‬ﻣﺠﺘﻬﺪ ﮐﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻣﺠﺘﻬﺪ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻮﺷﺶ و ﺗﺤﻤﻞ رﻧﺞ و ﺳﺨﺘﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺘﻨﺒﺎط اﺣﮑﺎم‬
‫دﯾﻨﯽ از ادﻟﻪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺮﺑﻮط را ﺑﻪدﺳﺖ آورده اﺳـﺖ و ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ اﺣﮑـﺎم ﺷـﺮﻋﯽ را از‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻌﺶ اﺳﺘﻨﺒﺎط و اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .3-1-1‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ اﻓﺰونﺑﺮ ﻣﻘﺎم ﻋﻠﻤﯽ و اﺟﺘﻬﺎد ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ را ﻧﯿﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ :‬ﻋﺎﻗـﻞ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻟﻎ‪ ،‬ﻋﺎدل‪ ،‬ﻣﺮد‪ ،‬ﺣﻼلزاده و ﺷﯿﻌﮥ دوازده اﻣﺎﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط )واﺟـﺐ(‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫‪2‬‬
‫زﻧﺪه و اﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﺣﺮﯾﺺ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ﺳﺮﮐﺸﺶ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .4-1-1‬روش ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺣﺼﻮل ﻋﻠﻢ ﯾﺎ اﻃﻤﯿﻨـﺎن‪ ،‬ﭼـﻪ از راه ﺷـﻬﺮت ﻓﺮاﮔﯿـﺮ ﻣﯿـﺎن ﻣـﺮدم و ﭼـﻪ از راه‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺷﺨﺼﯽ )در ﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ ﻣﮑﻠﻒ از اﻫﻞ ﺧﺒﺮه و ﻓﻘﯿﻪ ﺷﻨﺎس ﺑﺎﺷﺪ( ﯾﺎ از ﻫـﺮ راه‬
‫دﯾﮕﺮ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ .2‬ﺷﻬﺎدت و ﮔﻮاﻫﯽ دو ﻧﻔﺮ ﻋﺎدل از اﻫﻞ ﺧﺒﺮه‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻓﻘﻪ روز‪ ،1395 ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.11‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.15‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.19‬‬
 ‫‪  22‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪ .5-1-1‬ﺑﻘﺎ ﺑﺮﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻣﯿﺖ ﺑﺎ اﺟﺎزة ﻣﺠﺘﻬﺪ زﻧﺪه‬

‫‪ .1‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ‪ ،‬ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﺮده اﺑﺘﺪاﺋﺎً ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ در زﻣﺎن‬
‫ﺣﯿﺎت ﻣﺠﺘﻬﺪي ﺑﻪ ﻓﺘﺎواﯾﺶ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺟﺎزة ﻣﺠﺘﻬﺪ زﻧﺪه ﺑﺮ ﺗﻘﻠﯿـﺪ‬
‫‪1‬‬
‫از او ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ؛‬
‫‪ .2‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط‪ ،‬ﻋﺪول از ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ زﻧﺪه ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ دﯾﮕﺮ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺮﺟﻊ دوم از ﻣﺮﺟﻊ اول اﻋﻠـﻢ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻓﺘـﻮاي او در ﻣﺴـﺄﻟﻪاي ﻣﺨـﺎﻟﻒ ﻓﺘـﻮاي‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺠﺘﻬﺪ اول ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .6-1-1‬ﺣﮑﻢ ﻋﻤﻞ ﺑﺪون ﺗﻘﻠﯿﺪ‬
‫اﮔﺮ ﻣﮑﻠﻒ ﻣﺪﺗﯽ اﻋﻤﺎﻟﺶ را ﺑﺪون ﺗﻘﻠﯿﺪ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪ ،‬در ﻫﺮﯾـﮏ از ﺳـﻪ ﺻـﻮرت زﯾـﺮ‬
‫اﻋﻤﺎﻟﺶ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﻮاﻓﻖ اﺣﺘﯿﺎط ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ .2‬ﻋﻤﻠﺶ ﺑﺎ ﻓﺘﻮاي ﻣﺠﺘﻬﺪي ﮐﻪ وﻇﯿﻔـﻪاش در ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺗﻘﻠﯿـﺪ از او ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎﺷﺪ ؛‬
‫‪3‬‬
‫‪ .3‬ﻋﻤﻞ او ﺑﺎ ﻓﺘﻮاي ﻣﺠﺘﻬﺪي ﮐﻪ ﻓﻌﻼً ﺑﺎﯾﺪ از او ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .7-1-1‬وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ و ﻓﻘﯿﻪ ﺣﺎﮐﻢ‬
‫‪ .1‬وﻻﯾﺖ ﻓﻘﯿﻪ )ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻓﻘﯿﻪ ﻋﺎدل و دﯾﻦﺷـﻨﺎس( در رﻫﺒـﺮي‬
‫ﺟﺎﻣﻌﮥ اﺳﻼﻣﯽ و ادارة اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻠـﺖ اﺳـﻼﻣﯽ در ﻫـﺮ ﻋﺼـﺮ و زﻣـﺎن‪ ،‬از ارﮐـﺎن‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﺣﻘﻪ اﺛﻨﺎﻋﺸﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ رﯾﺸﻪ در اﺻﻞ اﻣﺎﻣﺖ دارد؛‬
‫‪ .2‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺬﻫﺐ ﺷﯿﻌﻪ ﻫﻤﮥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﯾﺪ از اواﻣﺮ وﻻﯾﯽ وﻟﯽﻓﻘﯿﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﮐﺮده‬
‫و ﺗﺴﻠﯿﻢ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ او ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺣﮑﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻘﻬﺎي ﻋﻈﺎم ﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﻠﺪﯾﻦ آﻧﺎن‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ اﻟﺘﺰام ﺑﻪ وﻻﯾﺖﻓﻘﯿﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﮑﯿﮏ از اﻟﺘﺰام ﺑﻪ اﺳـﻼم و وﻻﯾـﺖ‬
‫‪5‬‬
‫اﺋﻤﮥ ﻣﻌﺼﻮم‪ ‬ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ ﻓﺘﻮاي وﻟﯽاﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ ﻓﺘﻮاي ﻣﺮﺟﻌﯽ در ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳـﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و‬

‫‪ .1‬ر‪.‬ك ؛ رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ ‪ ،‬ص ‪.13‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.45‬‬
‫‪ .3‬ر‪.‬ك‪ ،‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.23‬‬
‫‪ .4‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.62‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.62‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪23 ‬‬

‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺗﻌﺎرض داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻇﯿﻔﮥ ﺷﺮﻋﯽ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﭼﯿﺴـﺖ؟ آﯾـﺎ ﻣﻌﯿـﺎري ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻓﺘﺎواي ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ و وﻟﯽﻓﻘﯿﻪ وﺟﻮد دارد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻨﮑﻪ‪ :‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ادارة ﮐﺸـﻮر اﺳـﻼﻣﯽ و اﻣـﻮري ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﮥ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ارﺗﺒﺎط دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻈﺮ وﻟﯽاﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻃﺎﻋﺖ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓـﺮدي‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺤﺾ‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﮑﻠﻔﯽ ﺑﺎﯾﺪ از ﻓﺘﻮاي ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪش ﭘﯿﺮوي ﮐﻨﺪ؛‬
‫‪ .4‬ﺣﮑﻢ ﯾﺎ ﻓﺘﻮاي وﻟﯽ اﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﺎ ﭼـﻪ ﺣـﺪ اﺟﺮاﺷـﺪﻧﯽ اﺳـﺖ؟ و در ﺻـﻮرت‬
‫ﺗﻌﺎرض ﺑﺎ رأي ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ اﻋﻠﻢ‪ ،‬ﮐﺪاﻣﯿﮏ ﻣﻘﺪم اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﻃﺎﻋﺖ از ﺣﮑﻢ وﻟﯽﻓﻘﯿﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﮕـﺎن واﺟـﺐ اﺳـﺖ و ﻓﺘـﻮاي ﻣﺮﺟـﻊ ﺗﻘﻠﯿـﺪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن ﻣﻌﺎرﺿﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2-1‬ﻧﺠﺎﺳﺎت )ﻧﺎﭘﺎﮐﯽﻫﺎ(‬
‫‪ .1‬ادرار )ﺑﻮل( اﻧﺴﺎن و ﺣﯿﻮان ﻫﺎي ﺣﺮام ﮔﻮﺷﺖ ﮐـﻪ ﺧـﻮن ﺟﻬﻨـﺪه‬
‫‪3‬‬
‫دارﻧﺪ؛‬
‫‪ .2‬ﻣﺪﻓﻮع )ﻏﺎﺋﻂ( اﻧﺴﺎن و ﺣﯿﻮان ﻫﺎي ﺣﺮام ﮔﻮﺷـﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮔﺮﺑـﻪ و‬
‫ﻣﻮش ﮐﻪ ﺧﻮن ﺟﻬﻨﺪه دارﻧﺪ؛‬
‫‪ .3‬ﻣﻨﯽ اﻧﺴﺎن و ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮن ﺟﻬﻨﺪه دارد؛‬
‫‪ .4‬ﻣﺮدار ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮن ﺟﻬﻨﺪه دارد‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺪون ذﺑﺢ ﺷﺮﻋﯽ ﺑﻤﯿﺮد‬
‫ﻧﺎﭘــﺎﮐﯽﻫــﺎ ﯾﺎ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮدار و ﻧﺠﺲ اﺳﺖ؛‬
‫ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪ .5 :‬ﺧﻮن اﻧﺴﺎن و ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮن ﺟﻬﻨﺪه دارد؛‬
‫‪ .6‬ﺳﮓ؛ ﮐﻪ در ﺧﺸﮑﯽ زﻧـﺪﮔﯽ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ وﻟـﯽ درﯾـﺎﯾﯽ آن ﻧﺠـﺲ‬
‫ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﺧﻮك ﮐﻪ در ﺧﺸﮑﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ ،‬وﻟـﯽ درﯾـﺎﯾﯽ آن ﻧﺠـﺲ‬
‫ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .8‬ﻣﺸﺮوﺑﺎت ﻣﺴﺖﮐﻨﻨﺪه )ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ(؛‬
‫‪4‬‬
‫‪ .9‬ﮐﻔﺎري ﮐﻪ ﺑﻪ دﯾﻦ آﺳﻤﺎﻧﯽ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.52‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.55‬‬
‫‪ .3‬ﺣﯿﻮاﻧﻰ ﮐﻪ اﮔﺮ رگ آن را ﺑِﺒ‪‬ﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮن از آن ﺟﺴﺘﻦ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮن ﺟﻬﻨﺪه دارد‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.37‬‬
 ‫‪  24‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪ .1-2-1‬ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫‪ .1‬ادرار و ﻣﺪﻓﻮع ﺣﯿﻮان ﻫﺎي ﺣﻼل ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺣﯿﻮان ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮن ﺟﻬﻨﺪه ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎر و ﻣﺎﻫﯽ‪ ،‬ﭘﺎك اﺳﺖ؛‬
‫‪1‬‬
‫‪ .2‬ﻓﻀﻠﮥ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺣﺮامﮔﻮﺷﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻼغ و ﻋﻘﺎب( ﻧﺠﺲ ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫‪ .3‬اﻧﺴﺎن ﻣﺮده‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﺎزه ﻣﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻨﻮز ﺑﺪﻧﺶ ﺳﺮد ﻧﺸـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬و ﭼـﻪ ﺳـﺮد‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪ ﺟﺰ اﺟﺰاي ﺑﯽروح او ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﺧﻦ و ﻣﻮ و دﻧﺪان( ﻫﻤﮥ ﺑﺪﻧﺶ ﻧﺠﺲ اﺳﺖ؛‬
‫ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺷﻬﯿﺪ ﻣﻌﺮﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪2‬‬
‫ب( او را ﻏﺴﻞ داده ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺳﻪ ﻏﺴﻠﺶ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ(؛‬
‫‪3‬‬
‫‪ .4‬ﺗﻤﺎم اﺟﺰاي ﻣﺮدار ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮن ﺟﻬﻨﺪه ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺎك اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻫﯽ؛‬
‫‪ .5‬ﺧﻮن اﻧﺴﺎن و ﻫﺮ ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮن ﺟﻬﻨـﺪه دارد‪ ،‬ﻧﺠـﺲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣـﺮغ و‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ؛‬
‫‪ .6‬ﺧﻮن ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮن ﺟﻬﻨﺪه ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺎك اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻫﯽ و ﭘﺸﻪ؛‬
‫‪ .7‬ﺧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ در ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷـﻮد‪ ،‬ﻧﺠـﺲ ﻧﯿﺴـﺖ‪ ،‬وﻟـﯽ ﺧـﻮردن آن‬
‫‪4‬‬
‫ﺣﺮام اﺳﺖ؛‬
‫‪ .8‬ﻧﺠﺎﺳﺖ ذاﺗﯽ اﻫﻞ ﮐﺘﺎب ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻃﻬﺎرت ذاﺗﯽاﻧﺪ )اﻫﻞ ﮐﺘﺎب‬
‫‪5‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﯾﻬﻮد‪ ،‬ﻧﺼﺎرا‪ ،‬زردﺷﺘﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺻﺎﺑﺌﯿﻦ(؛‬
‫‪6‬‬
‫‪ .9‬ﭘﯿﺮوان ﻓﺮﻗﮥ ﮔﻤﺮاه ﺑﻬﺎﺋﯿﺖ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻧﺠﺎﺳﺖاﻧﺪ؛‬
‫‪ .10‬ﻣﺘﻨﺠﺲ اول )ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﯿﻦ ﻧﺠﺲ ﺗﻤﺎس ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻧﺠـﺲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ(‪ ،‬اﮔـﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﭘﺎك اﺳﺖ ﺗﻤﺎس ﭘﯿﺪا ﮐﻨـﺪ و ﯾﮑـﯽ از آنﻫـﺎ ﺗـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬آن ﭼﯿـﺰ ﭘـﺎك را ﻧﺠـﺲ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎز ﻣﺘﻨﺠﺲ دوم )ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺑﺮاﺛﺮ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻣﺘﻨﺠﺲ‪ ،‬ﻧﺠﺲ ﺷﺪه اﺳـﺖ(‪ ،‬اﮔـﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﭼﯿﺰ ﭘﺎﮐﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ‪ ،‬آن را ﻧﺠﺲ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺘﻨﺠﺲ ﺳﻮم ﻫـﯿﭻ‬
‫‪7‬‬
‫ﭼﯿﺰي را ﺑﺎ ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺠﺲ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.279‬‬

‫‪ .2‬ر‪.‬ك‪ ،‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ 38‬ـ ﻫﻤﺎن س ‪271‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.38‬‬
‫‪ .4‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.269‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س‪332 .322 ،316 ،313 :‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.328‬‬
‫‪ .7‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.45‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪25 ‬‬

‫‪ .3-1‬ﻣ‪‬ﻄﻬ‪‬ﺮات )ﭘﺎكﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ(‬
‫‪ .7‬ﺗﺒﻌﯿﺖ؛‬ ‫‪ .4‬اﺳﺘﺤﺎﻟﻪ؛‬ ‫‪ .1‬آب؛‬
‫ﭘﺎكﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ‬
‫‪ .8‬ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪن ﻧﺠﺎﺳﺖ؛‬ ‫‪ .5‬اﻧﺘﻘﺎل؛‬ ‫‪ .2‬زﻣﯿﻦ؛‬
‫‪1‬‬ ‫ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬
‫‪ .9‬ﻏﺎﯾﺐ ﺷﺪن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪.‬‬ ‫‪.6‬اﺳﻼم؛‬ ‫‪ .3‬آﻓﺘﺎب؛‬

‫‪ .1-3-1‬اﻗﺴﺎم آب ﻣﻄﻠﻖ‬
‫اﻟﻒ( آب ﺑﺎران‪ :‬ﺑﻪ آﺑﯽ ﮐﻪ از آﺳﻤﺎن ﻣﯽﺑﺎرد‪ ،‬آب ﺑﺎران ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ؛‬
‫ب( آب ﺟﺎری و آب ﭼﺎه‪ :‬ﺑﻪ آﺑﯽ ﮐﻪ از زﻣﯿﻦ ﻣﯽﺟﻮﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬آب‬
‫ﺟﺎري‪ ،‬و اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آب ﭼﺎه ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ؛‬
‫پ( آب راﮐﺪ )ﮐﺮ و ﻗﻠﯿﻞ(‪ :‬آﺑﯽ ﮐﻪ از زﻣﯿﻦ ﻧﻤﯽﺟﻮﺷﺪ و از آﺳﻤﺎن ﻧﻤﯽﺑﺎرد‪ ،‬آب راﮐـﺪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻘﺪار آن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ‪ 384‬ﻟﯿﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آب ﮐـﺮ‪ ،‬و اﮔـﺮ ﮐﻤﺘـﺮ از آن ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬آب‬
‫‪2‬‬
‫ﻗﻠﯿﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2-3-1‬آب ﺑﺎران‬
‫آب ﺑﺎران اﮔﺮ ﺑﻪ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﻧﺠﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺒﺎرد آن را ﭘﺎك ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .3-3-1‬آب ﮐﺮ و ﺟﺎري‬
‫‪ .1‬اﮔﺮ ﭼﯿﺰي را ﮐﻪ ﻧﺠﺲ ﺷﺪه در آب ﮐﺮ و ﺟﺎري ﻓﺮو ﺑﺒﺮﻧﺪ آن را ﭘﺎك ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﺧﻮد ﻧﺠﺲ ﻧﻤﯽﺷﻮد؛‬
‫‪ .2‬آب ﮐﺮ و ﺟﺎري اﮔﺮ ﺑﺎ رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪن ﭼﯿﺰﻫﺎي ﻧﺠﺲ در آن‪ ،‬رﻧﮓ ﯾﺎ ﺑﻮ ﯾﺎ ﻣﺰة آن‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺠﺲ ﻣﯽﺷﻮد و دراﯾﻦﺻـﻮرت‪ ،‬ﭼﯿﺰﻫـﺎﯾﯽ را ﮐـﻪ ﻧﺠـﺲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﭘـﺎك‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ؛‬
‫‪ .3‬آب ﮐﺮ و ﺟﺎري در ﺗﻄﻬﯿﺮ ﻫﯿﭻ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .4-3-1‬آب ﻗﻠﯿﻞ‬
‫‪ .1‬اﮔﺮ ﭼﯿﺰ ﻧﺠﺴﯽ در آب ﻗﻠﯿﻞ ﻓﺮو ﺑﺮده ﺷﻮد ﻧﺠﺲ ﻣﯽﺷﻮد و ﭼﯿﺰي را ﮐﻪ ﻧﺠﺲ‬
‫ﺷﺪه ﭘﺎك ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ؛‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ آب ﻗﻠﯿﻞ را روي ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﺠـﺲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﺑﺮﯾﺰﻧـﺪ‪ ،‬آن ﻫـﺎ را ﭘـﺎك‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.49‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪ 29‬و ‪.30‬‬
 ‫‪  26‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ آن ﻣﻘﺪار آﺑﯽ ﮐﻪ ﭘـﺲ از رﯾﺨﺘـﻪ ﺷـﺪن ﺑـﺮ روي ﻧﺠـﺲ‪ ،‬از آن ﺳـﺮازﯾﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺠﺲ اﺳﺖ؛‬
‫‪ .3‬آب ﻗﻠﯿﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮازﯾﺮ و ﺑﺪون ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽرﯾﺰد و ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ آن‬
‫ﺑﺎ ﻧﺠﺎﺳﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ درﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ‪ ،‬ﺳﺮازﯾﺮي آب ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ ﺟﺮﯾـﺎن از‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮ آن ﺻﺪق ﮐﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻي آن ﭘﺎك اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .4‬آب ﻗﻠﯿﻞ اﮔﺮ ﺑﻪ ﮐﺮ ﯾﺎ ﺟﺎري ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﮑﻢ ﮐﺮ و ﺟﺎري اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .5-3-1‬روشﻫﺎي ﭘﺎك ﺷﺪن اﺷﯿﺎي ﻧﺠﺲ ﺑﺎ آب‬
‫ـ ﺑﺎ آب ﮐﺮ‪ :‬ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫‪ .1‬ﻇﺮف‬
‫ـ ﺑﺎ آب ﻗﻠﯿﻞ‪ :‬ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬

‫ب( ﺑﻪ ﻏﯿﺮ ﺑﻮل ﻧﺠﺲ ﺷﺪه‬ ‫اﻟﻒ( ﺑﻪ ﺑﻮل ﻧﺠﺲ ﺷﺪه‬

‫ـ ﺑﺎ آب ﮐﺮ‪ :‬ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫ـ ﺑﺎ آب ﮐﺮ‪ :‬ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫‪ .2‬ﻏﯿﺮﻇﺮف‬
‫ـ ﺑﺎ آب ﻗﻠﯿﻞ‪ :‬ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫ـ ﺑﺎ آب ﻗﻠﯿﻞ‪ :‬دو ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ‬
‫ـ ﺑﺮاي ﺗﻄﻬﯿﺮ اﺷﯿﺎي ﻧﺠﺲ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﯿﻦ ﻧﺠﺲ را ﺑﺮﻃـﺮف ﮐـﺮد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن ﺗﻌﺪاد ﮐﻪ ذﮐﺮ آن آﻣﺪ‪ ،‬آن را آب ﮐﺸﯿﺪ؛‬
‫ـ اﮔﺮ ﻓﺮش و ﻟﺒﺎس و ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮش و ﻟﺒﺎس را ﮐﻪ آب را ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﻣـﯽﮔﯿـﺮد و‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺸﺮدن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ آب ﻗﻠﯿﻞ ﺗﻄﻬﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺲ از ﻫﺮ ﺑـﺎر ﺷﺴـﺘﻦ‪ ،‬آن را ﻓﺸـﺮد ﺗـﺎ‬
‫آب ﻫﺎي داﺧﻞ آن ﺑﯿﺮون آﯾﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي دﯾﮕﺮ آبِ آن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و در آب ﮐـﺮ و ﺟـﺎري‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺲ از ﻓﺮوﺑﺮدن آن در آب ﻓﺸﺎر و ﯾﺎ ﺗﮑﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﺸـﺎر ﯾـﺎ ﺗﮑـﺎن ﻻزم‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﺧﺎرج آب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ داﺧﻞ آب ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ؛‬
‫ـ آب ﺟﺎري و ﭼﺎه در اﺣﮑﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻄﻬﯿﺮ اﺷﯿﺎي ﻧﺠﺲ ﺑﯿﺎن ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ آب‬
‫ﮐﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .6-3-1‬اﺳﺘﺒﺮا‬
‫ﻣﺮدان ﭘﺲ از ادرار‪ ،‬اﮔﺮ ﮐﺎري ﮐﻪ ﺑﻪ آن »اﺳﺘﺒﺮا« ﮔﻮﯾﻨﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨـﺪ‪ ،‬درﺻـﻮرﺗﯽﮐـﻪ‬

‫‪ .1‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳـﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‪ ،‬س ‪73-71‬؛ ﺳـﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴـﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‪،‬‬
‫رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.50‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪27 ‬‬

‫ﭘﺲ از آن رﻃﻮﺑﺘﯽ از ﻣﺠﺮاي ادرار ﺧﺎرج ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﺪاﻧﺪ ﺑﻮل اﺳﺖ ﯾـﺎ ﭼﯿـﺰ دﯾﮕـﺮ‪ ،‬آن‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻃﻬﺎرت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺮرﺳﯽ و ﺟﺴﺖوﺟﻮ دراﯾﻦﺑﺎره ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻓﺮدي ﺑﻌﺪ از ﺧﺮوج ﺑﻮل‪ ،‬اﺳﺘﺒﺮا ﮐﻨﺪ و وﺿﻮ ﺑﮕﯿـﺮد و ﺳـﭙﺲ‪ ،‬رﻃـﻮﺑﺘﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺮدد ﺑﯿﻦ ﺑﻮل و ﻣﻨﯽ اﺳﺖ از او ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ ،‬واﺟـﺐ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي ﺗﺤﺼـﯿﻞ ﯾﻘـﯿﻦ ﺑـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻃﻬﺎرت از ﺣﺪث‪ ،‬ﻫﻢ ﻏﺴﻞ ﮐﻨﺪ و ﻫﻢ وﺿﻮﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺷﯿﻮة اﺳﺘﺒﺮا‬
‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﯿﻮة اﺳﺘﺒﺮا اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﻗﻄﻊ ﺷﺪن ادرار‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺨﺮج ﻣﺪﻓﻮع ﻧﺠﺲ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬اﺑﺘﺪا آن را ﺗﻄﻬﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺳﻪ ﺑﺎر اﻧﮕﺸﺖ ﻣﯿﺎﻧﮥ دﺳﺖ ﭼﭗ را از ﻣﺨﺮج ﻣﺪﻓﻮع‬
‫ﺗﺎ ﺑﯿﺦ آﻟﺖ ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻌـﺪ ﺷﺴـﺖ را روي آﻟـﺖ و اﻧﮕﺸـﺖ ﭘﻬﻠـﻮي ﺷﺴـﺖ را زﯾـﺮ آن‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﺎ ﺳﺮ آﻟﺖ ﺑﮑﺸﻨﺪ و ﭘﺲ از آن ﺳﻪ ﺑﺎر ﺳﺮآﻟﺖ را ﻓﺸﺎر دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ب( اﻗﺴﺎم رﻃﻮﺑﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ از اﻧﺴﺎن ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ .1‬رﻃﻮﺑﺘﯽ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻌﺪ از ﺧﺮوج ﻣﻨﯽ از اﻧﺴﺎن ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد و »و‪‬ذْي« ﻧﺎم دارد؛‬
‫‪ .2‬رﻃﻮﺑﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از اوﻗﺎت ﺑﻌﺪ از ﺑﻮل ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد و »و‪‬د‪‬ي« ﻧﺎم دارد؛‬
‫‪ .3‬رﻃﻮﺑﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﻼﻋﺒﮥ زن و ﻣﺮد ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺧﺎرج ﻣـﯽﺷـﻮد و »ﻣ‪‬ـﺬْي« ﻧـﺎم‬
‫دارد؛‬
‫‪3‬‬
‫ﻫﻤﮥ رﻃﻮﺑﺖﻫﺎي ﻓﻮق ﭘﺎك اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻘﺾ )از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ( ﻃﻬﺎرت ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .4-1‬وﺿﻮ‬
‫‪ .1‬ﺻﻮرت و دﺳﺖﻫﺎ در وﺿﻮ ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد و اﮔﺮ از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﺸﻮﯾﺪ‪ ،‬وﺿﻮ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ؛‬
‫‪ .2‬ﺷﺴﺘﻦ ﺻﻮرت و دﺳﺖ ﻫﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر واﺟﺐ اﺳﺖ و دوﻣﯿﻦﺑﺎر ﺟﺎﯾﺰ و ﺑـﯿﺶ از‬
‫آن ﻏﯿﺮﻣﺸﺮوع )ﺣﺮام( اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪة ﺑﺎر ﻧﺨﺴـﺘﯿﻦ ﯾـﺎ دوﻣـﯿﻦ ﯾـﺎ ﺑﯿﺸـﺘﺮ‪ ،‬ﻗﺼـﺪ‬
‫وﺿﻮﮔﯿﺮﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر ﺷﺴﺘﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻣﺮﺗﺒـﻪ آب ﺑـﻪ روي‬
‫‪5‬‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺮﯾﺰد؛‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.34-33‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.34‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﻓﻼحزاده‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎي ﻓﺘﺎوا‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف‪ ،1379 ،‬ص ‪ ،21‬م ‪.2‬‬
‫‪ .5‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.102‬‬
 ‫‪  28‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪ .1-4-1‬وﺿﻮي ارﺗﻤﺎﺳﯽ‬
‫‪ .1‬در وﺿﻮ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪﺟﺎي رﯾﺨﺘﻦ آب روي ﺻﻮرت و دﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬آن ﻫـﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﻗﺼﺪ وﺿﻮ در آب ﻓﺮو ﺑﺒﺮد و ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎورد و اﯾﻦ را »وﺿﻮي ارﺗﻤﺎﺳﯽ« ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ؛‬
‫‪ .2‬در وﺿﻮي ارﺗﻤﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻋﻀﺎي وﺿﻮ از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ؛‬
‫‪ .3‬در وﺿﻮي ارﺗﻤﺎﺳﯽ ﻓﻘﻂ دوﺑﺎر ﻣﯽﺗﻮان ﺻﻮرت و دﺳﺖﻫﺎ را داﺧﻞ آب ﮐﺮد‪ :‬ﺑـﺎر‬
‫اول واﺟﺐ‪ ،‬ﺑﺎر دوم ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ و ﺑﯿﺶ از آن ﻣﺸﺮوع ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و در ﻣﻮرد دﺳﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﻗﺼﺪ ﺷﺴﺘﻦ وﺿﻮﯾﯽ آن ﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺎرج ﮐﺮدن آن ﻫﺎ از آب ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺴﺢ را ﺑﺎ آب وﺿﻮ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫‪ .2-4-1‬ﺷﺮاﯾﻂ وﺿﻮ‬
‫‪ .1‬ﺑﺎ ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ وﺿﻮ ﺑﮕﯿﺮد )ﻧﯿﺖ(؛‬
‫ـ وﺿﻮﮔﯿﺮﻧﺪه‪:‬‬
‫‪ .2‬اﺳﺘﻌﻤﺎل آب ﺑﺮاي او ﻣﺎﻧﻌﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ .2‬ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ؛‬ ‫ـ آب وﺿﻮ‪:‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺒﺎح ﺑﺎﺷﺪ )ﻏﺼﺒﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫ﻣﺒﺎح ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ـ ﻇﺮف وﺿﻮ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ـ اﻋﻀﺎي وﺿﻮ‪:‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺎﻧﻌﯽ از رﺳﯿﺪن آب در آن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺗﺮﺗﯿﺐ را در ﺷﺴﺘﻦ و ﻣﺴﺢ ﮐﺮدنﻫﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ )ﺗﺮﺗﯿﺐ(؛‬
‫‪ .2‬ﮐﺎرﻫﺎي وﺿﻮ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ )ﻣﻮاﻻت(؛‬
‫ـ ﮐﯿﻔﯿﺖ وﺿﻮ‪:‬‬
‫‪ .3‬ﮐﺎرﻫــﺎي وﺿــﻮ را ﺧــﻮدش در ﺣــﺎل اﺧﺘﯿ ـﺎر اﻧﺠــﺎم دﻫــﺪ‬
‫)ﻣﺒﺎﺷﺮت(‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار وﺿﻮ و ﻧﻤﺎز وﻗﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ـ زﻣﺎن وﺿﻮ‪:‬‬
‫ﺣﮑﻢ وﺿﻮ در ﻇﺮوف ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه‬
‫‪ .1‬ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿﺪن در ﻇﺮﻓﯽ ﮐﻪ از ﻃـﻼ ﯾـﺎ ﻧﻘـﺮه ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺣـﺮام اﺳـﺖ‪ ،‬وﻟـﯽ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ آن ﯾﺎ اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎي دﯾﮕﺮ از آن ـ ﻏﯿﺮ از ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿﺪن ]ﻣﺜﻞ وﺿـﻮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ و‬
‫‪3‬‬
‫ﻏﺴﻞ ﮐﺮدن[ ـ ﺣﺮام ﻧﯿﺴﺖ؛‬

‫‪ .1‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.73‬‬
‫‪ .2‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.65‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.59‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪29 ‬‬

‫‪ .2‬ﻇﺮفﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ آب ﻃﻼ ﯾﺎ ﻧﻘﺮه ﺑﻪ آن داده ﺷﺪه‪ ،‬و ﯾﺎ از ﻓﻠﺰي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻗﺪري‬

‫ﻃﻼ ﯾﺎ ﻧﻘﺮه ﻣﺨﻠﻮط دارد؛ ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻇﺮف ﻃﻼ ﯾﺎ ﻧﻘﺮه ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻨـﺪ‪ ،‬ﺣﮑـﻢ ﻇـﺮوف‬
‫‪1‬‬
‫ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .3-4-1‬ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺑﻪﺟﺎ آوردﻧﺸﺎن وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺑﺮاي ﺑﻪﺟﺎ آوردن ﻧﻤﺎز )ﺑﻪﺟﺰ ﻧﻤﺎز ﻣﯿﺖ(؛‬
‫‪ .2‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎمدادن ﻃﻮاف واﺟﺐ ﮐﻌﺒﻪ؛‬
‫‪ .3‬ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺪن ﺟﺎﯾﯽ از ﺑﺪن ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﮥ ﻗﺮآن و اﺳﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬اﺟﺰاي ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه ﻧﻤﺎز )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺠﺪه و ﺗﺸﻬﺪ(‬
‫‪2‬‬
‫‪ .5‬ﻣﺲ اﺳﻤﺎء اﻧﺒﯿﺎ و اﺋﻤﮥ ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ ﻋﻠﯿﻬﻢاﻟﺴﻼم ﺑﻪ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ‪.‬‬

‫‪ .5-1‬ﻏﺴﻞﻫﺎي واﺟﺐ‬
‫ﻏﺴﻞﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺎﻧﻮان‪:‬‬ ‫ﻏﺴﻞﻫﺎي واﺟﺐ ﻣﺸﺘﺮك ﻣﯿﺎن ﻣﺮدان و زﻧﺎن‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺣﯿﺾ؛‬ ‫‪ .1‬ﺟﻨﺎﺑﺖ؛‬
‫‪ .2‬اﺳﺘﺤﺎﺿﻪ؛‬ ‫‪ .2‬ﻣﺲ ﻣﯿﺖ؛‬
‫‪3‬‬
‫‪ .3‬ﻧﻔﺎس‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﯿﺖ؛‬
‫‪ .4‬ﻧﺬر و ﻗﺴﻢ‪.‬‬
‫‪ .١-٥-١‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻧﺠﺎم ﻏﺴﻞ‬
‫ﻏﺴﻞ را ﺑﻪ دوﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد اﻧﺠﺎم داد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ‪ :‬اول اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺪن را ﺑﺸﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﺑﺘﺪا ﺳﺮ و ﮔﺮدن‪،‬‬
‫ﺑﻌﺪ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﻤﮥ راﺳﺖ ﺑﺪن و در آﺧﺮ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﻤﮥ ﭼﭗ ﺑﺪن را ﺑﺸﻮﯾﺪ‪) .‬ﺗﻘﺪم ﻃﺮف راﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﭼﭗ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ اﺳﺖ(‬
‫‪ .2‬ارﺗﻤﺎﺳﯽ‪ :‬دوم اﯾﻦ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن را ﯾﮏﺑﺎره در آب ﻓﺮو ﺑﺒﺮد ﺑﻪﻃﻮريﮐـﻪ آب ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺟﺎي ﺑﺪن ﺑﺮﺳﺪ‪4.‬‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.77‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.81‬‬
‫‪ . 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.82‬‬
 ‫‪  30‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪ .2-5-1‬ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫‪ .1‬در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻮدن ﻏﺴﻞ‪ ،‬ﻣﻮاﻻت ﺷﺮط ﻧﯿﺴﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﺑـﺪن را از‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺸﻮﯾﺪ؛‬
‫‪ .2‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻏﺴﻞ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﯿﺖ ﻫﻤﮥ آن ﻫـﺎ ﯾـﮏ ﻏﺴـﻞ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪﺟﺎ آورد؛‬
‫‪ .3‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻏﺴﻞ ﺟﻨﺎﺑﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز وﺿﻮ ﺑﮕﯿﺮد؛ وﻟﯽ ﺑﺎ ﻏﺴﻞﻫﺎي‬
‫‪3‬‬
‫دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﺎﯾﺪ وﺿﻮ ﻫﻢ ﺑﮕﯿﺮد؛‬
‫‪ .4‬در ﻏﺴﻞ‪ ،‬ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺘﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺴﺖ وﺷﻮ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺠﺲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﻗﺒﻼً آن را آب ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﭘﺎك ﺑﻮدن ﺗﻤﺎم ﺑﺪن ﻗﺒﻞ از ﻏﺴﻞ واﺟﺐ ﻧﯿﺴـﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﻋﻀﻮ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻏﺴﻞ آن‪ ،‬ﺗﻄﻬﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻏﺴﻞ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﻋﻀﻮ ﻧﺠﺲ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻏﺴﻞ آن ﺗﻄﻬﯿﺮ ﻧﺸﻮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﺴﺘﻦ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻫﻢ آن را ﭘﺎك ﮐﻨﺪ و ﻫﻢ ﻏﺴﻞ‬
‫‪4‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻏﺴﻞ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .6-1‬ﺗﯿﻤ‪‬ﻢ )ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ وﺿﻮ و ﻏﺴﻞ(‬

‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﯿﻤﻢ ﺑﺮ آنﻫﺎ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺧﺎك؛‬
‫‪ .2‬رﯾﮓ؛‬
‫‪ .3‬ﺗﯿﻤﻢ ﺑﺮ ﻫﺮ آنﭼﻪ از زﻣـﯿﻦ ﻣﺤﺴـﻮب ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺧـﺎك‪ ،‬ﺷـﻦ‪ ،‬رﯾـﮓ‪ ،‬ﮐﻠـﻮخ‬
‫)ﺧﺎكﻫﺎي ﺑﻪ ﻫﻢ ﭼﺴﺒﯿﺪه(‪ ،‬ﺳﻨﮓ )ﺳﻨﮓ ﮔﭻ‪ ،‬ﺳﻨﮓ آﻫﮏ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﺳـﯿﺎه و ﻣﺎﻧﻨـﺪ آن(‬
‫‪5‬‬
‫ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮ ﮔﭻ و آﻫﮏ ﭘﺨﺘﻪ و آﺟﺮ و اﻣﺜﺎل آنﻫﺎ؛‬
‫‪ .4‬ﺗﯿﻤﻢ ﺑﺮ ﺳﯿﻤﺎن و ﻣﻮزاﯾﯿﮏ اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﺣﻮط )اﺳﺘﺤﺒﺎﺑﯽ( ﺗﺮك ﺗﯿﻤﻢ‬
‫‪6‬‬
‫ﺑﺮ ﺳﯿﻤﺎن و ﻣﻮزاﯾﯿﮏ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .1‬ر‪.‬ك‪.‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.85‬‬

‫‪ .2‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.85‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .5‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.210‬‬
‫‪ .6‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.109‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪31 ‬‬

‫‪١‬ـ‪٦‬ـ‪ .١‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻧﺠﺎم ﺗﯿﻤﻢ‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﯿﻤﻢ ﻣﻮارد زﯾﺮ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻧﯿ‪‬ﺖﮐﺮدن‪.‬‬
‫‪ .2‬زدن ﮐﻒ دو دﺳﺖ ﺑﺮ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺗﯿﻤﻢ ﺑﺮ آن ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﮐﺸﯿﺪن ﮐﻒ ﻫﺮ دو دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ و دو ﻃﺮف آن‪ ،‬از ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻮي ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽروﯾﺪ ﺗﺎ اﺑﺮوﻫﺎ و ﺑﺎﻻي ﺑﯿﻨﯽ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﮐﺸﯿﺪن ﮐﻒ دﺳﺖ ﭼﭗ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﭘﺸﺖ دﺳﺖ راﺳﺖ و ﮐﺸﯿﺪن ﮐﻒ دﺳﺖ راﺳﺖ‬
‫ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﭘﺸﺖ دﺳﺖ ﭼﭗ‪.‬‬
‫‪ .5‬و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ زدن ﺑﺎر دﯾﮕﺮ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ زﻣـﯿﻦ و ﺳـﭙﺲ ﮐﺸـﯿﺪن ﮐـﻒ‬
‫‪1‬‬
‫دﺳﺖ ﭼﭗ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ دﺳﺖ راﺳﺖ و ﮐﺸﯿﺪن ﮐﻒ دﺳﺖ راﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ دﺳﺖ ﭼﭗ‪.‬‬

‫‪ .7-1‬ﻧﻤﺎز‬

‫‪ .1-7-1‬ﻧﻤﺎزﻫﺎي واﺟﺐ‬
‫‪ .1‬ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻫﺮ روز )ﯾﻮﻣﯿﻪ(؛‬
‫‪ .2‬ﻧﻤﺎز آﯾﺎت‪ ،‬ﮐﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪن ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﻣﺎه ﮔﺮﻓﺘﮕـﯽ و زﻟﺰﻟـﻪ و اﻣﺜـﺎل‬
‫آنﻫﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫‪ .3‬ﻧﻤﺎز ﻃﻮاف ﺧﺎﻧﮥ ﺧﺪا؛‬
‫‪ .4‬ﻧﻤﺎز ﻣﯿﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ از دﻧﯿﺎ رﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫‪ .5‬ﻧﻤﺎز ﻗﻀﺎي ﭘﺪر )و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ ﻣﺎدر( ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺴﺮ ﺑﺰرگﺗﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ؛‬
‫‪2‬‬
‫‪ .6‬ﻧﻤﺎزي ﮐﻪ ﺑﻪواﺳﻄﮥ ﻧﺬر و ﻋﻬﺪ و ﻗﺴﻢ ﯾﺎ ﺑﻪواﺳﻄﮥ اﺟﺎره واﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ‬
‫‪ .1‬واﺟﺐ اﺳﺖ ﭘﺲ از ﻃﻮاف ﺧﺎﻧﮥ ﮐﻌﺒﻪ و در ﻧﺰد ﻣﻘﺎم اﺑـﺮاﻫﯿﻢ‪ ‬دو رﮐﻌـﺖ ﻧﻤـﺎز‬
‫ﻃﻮاف‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﮔﺰارده ﺷﻮد؛‬
‫در ﻫﺮ دو رﮐﻌﺖ ﺑﻌﺪ از ﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن ﻫﺮ ﺳﻮرهاي ﻏﯿـﺮ از ﺳـﻮرهﻫـﺎي ﺳـﺠﺪهدار‪،‬‬
‫ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ؛‬
‫‪ .2‬ﭘﺲ از ﻏﺴﻞ و ﺣﻨﻮط و ﺗﮑﻔﯿﻦ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑـﺮ ﻣﯿـﺖ ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﻧﻤـﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﻣﯿﺖ‪ ،‬وﺿﻮ و ﭘﺎك ﺑﻮدن ﺑـﺪن و ﻟﺒـﺎس و ﻏﺼـﺒﯽ ﻧﺒـﻮدن ﻟﺒـﺎس ﻧﻤـﺎزﮔﺰار‪ ،‬ﻻزم‬

‫‪ . 1‬ﻫﻤﺎن‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.96‬‬
 ‫‪  32‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎز ﻣﯿﺖ رﮐﻮع و ﺳﺠﺪه ﻧﺪارد و ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﯿﺖ و ﭘﻨﺞ ﺗﮑﺒﯿـﺮ ﮐـﻪ در ﺧـﻼل‬
‫‪1‬‬
‫آنﻫﺎ دﻋﺎ و ﺻﻠﻮات وارد ﺷﺪه اﺳﺖ؛‬
‫‪ .3‬ﺑﺮ ﭘﺴﺮ ﺑﺰرگﺗﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻧﻤﺎزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﭘﺪر و ﻣـﺎدرش ﻓـﻮت ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﻣﺮگ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ آورد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ﭘﺴﺮ ﺑﺰرگﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗـﺮﯾﻦ ﭘﺴـﺮي اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑﻌـﺪ از‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺮگ ﭘﺪر و ﻣﺎدر درﺣﺎل ﺣﯿﺎت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ .4‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺮاي ﺑﻪﺟﺎ آوردن ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻓﻮت ﺷﺪه ﻣﯿﺘﯽ اﺟﯿﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻧﻤــﺎزي ﻧــﺬر و ﻋﻬــﺪ ﮐــﺮده و ﯾـﺎ ﻗَﺴــﻤﯽ ﯾـﺎد ﮐــﺮده )ﺑــﺎ رﻋﺎﯾـﺖ ﺷــﺮاﯾﻂ ﻣﻨــﺪرج در‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢاﻟﻤﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮاﺟﻊ(؛ دراﯾﻦﺻﻮرت‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ آنﻫﺎ را ﺑﻪﺟﺎ آورد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﺎزﻫﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﺟﺎره‪ ،‬ﻧﺬر‪ ،‬ﻋﻬﺪ و ﯾﺎ ﻗَﺴﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤـﺎز و ﭼﻨـﺪ رﮐﻌـﺖ در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2-7-1‬اذان و اﻗﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﭘﯿﺶ از ﻧﻤﺎزﻫﺎي واﺟﺐ ﺷﺒﺎﻧﻪروز‪ ،‬اذان و اﻗﺎﻣﻪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ اﺳﺘﺤﺒﺎب‬
‫درﺑﺎرة ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺻﺒﺢ و ﻣﻐﺮب‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ در دﯾﮕﺮ‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﻤﺎزﻫﺎي واﺟﺐ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز آﯾﺎت اذان و اﻗﺎﻣﻪ‪ ،‬وارد ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻠـﻪ« ﯾﻌﻨﯽ ﮔﻮاﻫﯽ ﻣﯽدﻫﻢ ﻋﻠﯽ‪ ‬وﻟﯽ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻫﻤﮥ ﺧﻠـﻖ اﺳـﺖ‬ ‫َْ َُ َﱠ ًَ‬
‫»ﮔﻔﺘﻦ اﺷﻬﺪ ان ﻋﻠﯿﺎ و ِﻟﯽ ِ‬
‫ﺟﺰو اذان و اﻗﺎﻣﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﻌﺎر ﺗﺸﯿﻊ ﺧﻮب و ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑـﺖ‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﻄﻠﻘﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .3-7-1‬واﺟﺒﺎت ﻧﻤﺎز‬
‫واﺟﺒﺎتﻧﻤﺎز‪ ،‬ﯾﺎزده ﭼﯿﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ر‪‬ﮐﻦ و ﺑﺮﺧﯽ ﻏﯿﺮرﮐﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﯿﺖ‪ ،‬ﺗﮑﺒﯿﺮةاﻻﺣﺮام‪ ،‬ﻗﯿﺎم )در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﮑﺒﯿﺮةاﻻﺣﺮام و ﻫﻨﮕﺎم رﻓـﺘﻦ‬

‫رﮐﻦ‬
‫ﺑﻪ رﮐﻮع(‪ ،‬رﮐﻮع‪ ،‬دوﺳﺠﺪه؛‬
‫‪5‬‬
‫ﻗﺮاﺋﺖ‪ ،‬ذﮐﺮ‪ ،‬ﺗﺸﻬﺪ‪ ،‬ﺳﻼم‪ ،‬ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﻮاﻻت‪.‬‬ ‫ﻏﯿﺮ رﮐﻦ‬

‫‪ .1‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.103‬‬

‫‪ .2‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.226‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.153‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.154‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.155‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪33 ‬‬

‫‪ .4-7-1‬ﻓﺮق ﺑﯿﻦ ر‪‬ﮐﻦ و ﻏﯿﺮر‪‬ﮐﻦ‬

‫ارﮐﺎن ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﺟﺰاي اﺳﺎﺳﯽ آن ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ و اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از آن ﻫﺎ ﺑﻪﺟﺎ آورده ﻧﺸﻮد ﯾـﺎ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺛﺮ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﺟﺎ آوردن واﺟﺒﺎت دﯾﮕﺮ )ﻏﯿﺮرﮐﻨﯽ( ﻻزم اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﻋﻤﺪاً ﮐﻢ و زﯾـﺎد ﺷـﻮد ﻧﻤـﺎز‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺳﻬﻮاً ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﺎز ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮاﺋﺖ‪.‬‬
‫‪ .5-7-1‬ﺑﺮﺧﯽ اﺣﮑﺎم واﺟﺒﺎت ﻧﻤﺎز‬
‫اﻟﻒ( اﻗﺴﺎم ﻗﯿـﺎم‪ :‬ﻗﯿﺎم ﯾﻌﻨﯽ اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻮدن ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ از ارﮐﺎن ﻧﻤﺎز اﺳﺖ و ﺗـﺮك آن‬
‫ﻧﻤﺎز را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻗﯿﺎم ﻫﻨﮕﺎم ﺗﮑﺒﯿﺮةاﻻﺣﺮام؛‬
‫ﻗﯿﺎم رﮐﻦ‬
‫‪ .2‬ﻗﯿﺎم ﭘﯿﺶ از رﮐﻮع‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻗﯿﺎم ﻫﻨﮕﺎم ﻗﺮاﺋﺖ؛‬
‫ﻗﯿﺎم ﻏﯿﺮ رﮐﻦ‬
‫‪ .2‬ﻗﯿﺎم ﭘﺲ از رﮐﻮع‪.‬‬
‫ـ اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻮدن در ﺣﺎل ﺗﮑﺒﯿﺮةاﻻﺣـﺮام و ﻧﯿـﺰ ﭘـﺲ از اﺗﻤـﺎم ﻗﺮاﺋـﺖ و ﭘـﯿﺶ از رﻓـﺘﻦ ﺑـﻪ‬
‫رﮐﻮع‪ ،‬رﮐﻦ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﺳﻬﻮاً و از روي ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﻫﻢ آن را ﺗﺮك ﮐﻨﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ـ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻧﻤﺎز را اﯾﺴﺘﺎده ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻋﺬري ﻧﺪارد ﺑﺎﯾﺪ از ﺷـﺮوع ﻧﻤـﺎز ﺗـﺎ‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﻪ رﮐﻮع‪ ،‬در ﺣﺎل اﯾﺴﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ واﺟﺐ اﺳﺖ ﭘﺲ از رﮐﻮع و ﭘﯿﺶ از رﻓﺘﻦ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ‪ .‬ﺗﺮك ﻗﯿﺎم ﻋﻤﺪاً در اﯾﻦ ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪن ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب( ﻗﺮاﺋﺖ‪ :‬در رﮐﻌﺖ ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﺎﯾﺪ آﻫﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد؛ وﻟﯽ ﺣﮑﻢ ﺣﻤـﺪ‬
‫و ﺳﻮره در رﮐﻌﺖ اول و دوم ﻧﻤﺎز ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺣﮑﻢ‬ ‫ﻧﻤﺎزﮔﺰار‬ ‫ﻧﻤﺎز‬
‫ﺑﺎﯾﺪ آﻫﺴﺘﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮد و زن‬ ‫ﻇﻬﺮ و ﻋﺼﺮ‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮد‬

‫ﻣﻐﺮب‪ ،‬ﻋﺸﺎء‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﺎﻣﺤﺮمﺻﺪاي او را ﻧﻤﯽﺷﻨﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫‪3‬‬ ‫ﺻﺒﺢ‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ و اﮔﺮ ﻣﯽﺷﻨﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ آﻫﺴﺘﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫زن‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.160‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.471‬‬
 ‫‪  34‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫پ( رﮐﻮع‬
‫‪ .1‬اﮔﺮ رﮐﻮع را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ و ﭘﯿﺶ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺳﺠﺪه اول ﯾـﺎدش ﺑﯿﺎﯾـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ؛ و از ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻪ رﮐﻮع ﺑﺮود و ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ ﺧﻤﯿـﺪﮔﯽ ﺑـﻪ رﮐـﻮع‬
‫ﺑﺮﮔﺮدد ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪،‬و اﮔﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ رﮐﻮع اﮐﺘﻔﺎ ﮐﻨﺪ ﻧﻤﺎزش ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ؛‬
‫‪ .2‬اﯾﺴﺘﺎدن ﺑﻌﺪ از رﮐﻮع واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺑﻌﺪ از ﺗﻤﺎم ﺷﺪن ذﮐﺮ رﮐـﻮع‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫راﺳﺖ ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ و ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﺑﺪن آرام ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺳـﺠﺪه ﺑـﺮود‪ ،‬و اﮔـﺮ ﻋﻤـﺪاً ﭘـﯿﺶ از‬
‫‪1‬‬
‫اﯾﺴﺘﺎدن‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﯿﺶ از آرام ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺪن ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﺑﺮود ﻧﻤﺎزش ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ ﭘﯿﺶ از آنﮐﻪ وارد ﺳﺠﺪه دو‪‬م ﺷﻮد ﯾﺎدش ﺑﯿﺎﯾﺪ ﮐﻪ رﮐﻮع ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺮﺧﯿﺰد و ﭘﺲ از اﯾﺴﺘﺎدن‪ ،‬رﮐﻮع ﮐﻨﺪ و ﭘﺲ از آن دو ﺳﺠﺪه را ﺑـﻪﺟـﺎ آورد و ﻧﻤـﺎز را‬
‫ﺗﻤﺎم ﮐﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﻣﺴﺘﺤﺐ دو ﺳـﺠﺪه ﺳـﻬﻮ ﺑـﺮاي ﺳـﺠﺪه زﯾـﺎدي‬
‫‪2‬‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬

‫ت( ﺳﺠﻮد‬
‫‪ .1‬دو ﺳﺠﺪه در ﯾﮏ رﮐﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً »رﮐﻦ« اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻋﻤـﺪاً ﯾـﺎ از روي‬
‫‪3‬‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ‪ ،‬ﻫﺮ دو را ﺗﺮك ﮐﻨﺪ ﯾﺎ دو ﺳﺠﺪة دﯾﮕﺮ ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﺑﺮ روي ﺗﺸﮏ و اﻣﺜﺎل آن ﺳﺠﺪه ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪن در اول آرام ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻌﺪ آرام‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد؛‬
‫‪ .3‬ﻣ‪‬ﻬﺮ ﯾﺎ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮي ﮐﻪ ﺑﺮ آن ﺳﺠﺪه ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ آن را روي‬
‫ﻓﺮش ﻧﺠﺲ ﺑﮕﺬارد ﯾﺎ ﯾﮏ ﻃﺮف آن ﻧﺠﺲ ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ را ﺑﺮ ﻃـﺮف دﯾﮕـﺮ ﺑﮕـﺬارد‪،‬‬
‫‪4‬‬
‫اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد؛‬
‫‪ .4‬اﮔﺮ در ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺎز ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺑﺮ آن ﺳﺠﺪه ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮔﻢ ﺷﻮد و ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺳـﺠﺪه ﺑـﺮ‬
‫آن ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ در دﺳﺘﺮس ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ وﻗﺖ وﺳﻌﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻤﺎز را‬
‫ﺑﺸﮑﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ وﻗﺖ ﺗﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻟﺒﺎس او از ﺟﻨﺲ ﭘﻨﺒﻪ ﯾﺎ ﮐﺘﺎن اﺳﺖ ﯾﺎ ﭼﯿﺰي از‬
‫‪5‬‬
‫ﺟﻨﺲ ﭘﻨﺒﻪ و اﮔﺮ ﻧﺪارد ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺳﺠﺪه ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.173‬‬

‫‪ .2‬اﺳﺘﻔﺘﺎء از ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﯽ؛ دﺳﺘﺮﺳﯽ در ﻧﺸﺎﻧﯽ زﯾﺮ‪:‬‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش‪-‬ﮐﺮدن‪-‬رﮐﻮع‪https://www.leader.ir/fa/content/23113/‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.175‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.178‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.182‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪35 ‬‬

‫ث( ﺗﺸﻬﺪ‬
‫‪ .1‬اﮔﺮ ﺑﺮاي رﮐﻌﺖ ﺳﻮم ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﭘـﯿﺶ از رﮐـﻮع ﯾـﺎدش ﺑﯿﺎﯾـﺪ ﮐـﻪ ﺗﺸـﻬﺪ را‬
‫ﻧﺨﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ و ﺗﺸـﻬﺪ را ﺑﺨﻮاﻧـﺪ و دوﺑـﺎره ﺑﺎﯾﺴـﺘﺪ و آﻧﭽـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ در آن‬
‫رﮐﻌﺖ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻧﻤﺎز را ﺗﻤﺎم ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﺴﺘﺎدن ﺑﯽﺟﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﻣﺴﺘﺤﺐ‪ ،‬دو ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﺑﻪ ﺟﺎ آورد‪.‬‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ رﮐﻮع رﮐﻌﺖ ﺳﻮم رﻓﺘﻪ ﯾﺎ ﺑﻌﺪ از آن ﯾﺎدش ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻤﺎز را‬
‫ﺗﻤﺎم ﮐﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺸﻬﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷـﺪه دو ﺳـﺠﺪة ﺳـﻬﻮ ﺑـﻪ ﺟـﺎ آورد‪ ،‬و‬
‫‪1‬‬
‫اﺣﺘﯿﺎط )واﺟﺐ( آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ‪ ،‬ﺗﺸﻬﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه را ﻗﻀﺎ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ج( ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫‪ .1‬ﻧﻤﺎز ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪ :‬ﺗﮑﺒﯿﺮةاﻻﺣﺮام‪ ،‬ﻗﺮاﺋﺖ‪ ،‬رﮐـﻮع‪ ،‬ﺳـﺠﻮد‪ ،‬و در‬
‫رﮐﻌﺖ دوم ﭘﺲ از ﺳﺠﻮد‪ ،‬ﺗﺸﻬﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و در رﮐﻌﺖ آﺧﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﺸﻬﺪ‪ ،‬ﺳﻼم دﻫﺪ؛‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﻧﻤﺎزﮔﺰار رﮐﻨﯽ از ﻧﻤﺎز را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ و رﮐﻦ ﭘﺲ از آن را ﺑﻪﺟﺎ آورد؛ ﻣﺜﻼً‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ رﮐﻮع ﮐﻨﺪ‪ ،‬دو ﺳﺠﺪه را ﺑﻪﺟﺎ آورد ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ؛‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ ﻧﻤﺎزﮔﺰار رﮐﻨﯽ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ و ﭼﯿـﺰي را ﮐـﻪ ﭘـﺲ از آن اﺳـﺖ و رﮐـﻦ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪﺟﺎ آورد؛ ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ دو ﺳﺠﺪه ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻬﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ رﮐﻦ را ﺑﻪﺟـﺎ‬
‫آورد و آﻧﭽﻪ را اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﭘﯿﺶ از آن ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛‬
‫‪ .4‬اﮔﺮ ﭼﯿﺰي را ﮐﻪ رﮐﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ و رﮐـﻦ ﭘـﺲ از آن را ﺑـﻪﺟـﺎ آورد؛‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﺣﻤﺪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ و ﻣﺸﻐﻮل رﮐﻮع ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎزش ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫چ( ُﻣﻮاﻻت‬
‫‪ .1‬ﻣﻮاﻻت ﯾﻌﻨﯽ ﭘﺸﺖ ﺳﺮﻫﻢ ﺑﻪﺟﺎ آوردن اﺟـﺰاي ﻧﻤـﺎز و ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻧﯿﻨـﺪاﺧﺘﻦ ﺑـﯿﻦ‬
‫آنﻫﺎ؛‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﻣﯿﺎن اﺟﺰاي ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﻗﺪري ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻨـﺪازد ﮐـﻪ در ﻧﻈـﺮ ﺑﯿﻨﻨـﺪه از‬
‫‪3‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎزش ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.186‬‬

‫‪ .2‬ﺗﻮﺿﯿﺢ اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﺖاﷲﻋﻠﯿﻪ ﻣﺴـﺌﻠﻪ ﺷـﻤﺎره ‪ 1111‬ـ ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ؛ ر‪.‬ك‪ .‬ﺳـﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴـﯿﻨﻰ‬
‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.189‬‬
‫‪ .3‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.190‬‬
 ‫‪  36‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪ .6-7-1‬ﻣﺒﻄﻼت ﻧﻤﺎز‬
‫ﺑﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ »ﻣﺒﻄﻼت ﻧﻤﺎز« ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ و ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬

‫‪ .1‬از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﯾﮑـﯽ از ﭼﯿﺰﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬

‫ﺑﺎﯾﺪ درﺣـﺎل ﻧﻤـﺎز رﻋﺎﯾـﺖ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﺜـﻞ ‪ .7‬ﺧﻨﺪﯾﺪن )ﺑﺎ ﺻﺪا و ﻋﻤﺪي( ؛‬
‫ﭘﻮﺷﺶ واﺟﺐ ﯾﺎ ﻏﺼﺒﯽ ﻧﺒﻮدن ﻣﮑﺎن؛‬
‫‪ .8‬ﮔﺮﯾﻪ ﮐﺮدن )از ﺗﺮس ﺧﺪا و ﺑﺮاي اﻣﻮر‬
‫‪ .2‬ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪن وﺿﻮ ﯾﺎ ﻏﺴﻞ ﯾﺎ ﺗﯿﻤﻢ‬
‫اﺧﺮوي اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد(؛‬
‫‪ .9‬ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮردن ﺻﻮرت ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻒ‬
‫‪ .3‬رو ﮔﺮداﻧﺪن از ﻗﺒﻠﻪ؛‬
‫زدن و ﺑﻪ ﻫﻮا ﭘﺮﯾﺪن؛‬
‫‪ .4‬ﺣﺮف زدن )ﻋﻤـﺪي ﺣﺘـﯽ اﮔـﺮ ﯾـﮏ‬
‫‪ .10‬ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿﺪن؛‬
‫ﮐﻠﻤﻪ ﺑﺎﺷﺪ(؛‬
‫‪ .5‬روي ﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻦ دﺳﺖ ﻫﺎ در ﺟﻠﻮي ‪ .11‬ﺷﮏ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪن )ﺗﮑﺘﻒ(‪).‬آن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﺮق ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺷــﮏ در رﮐﻌــﺖﻫــﺎي ﻧﻤــﺎز دو‬
‫رﮐﻌﺘﯽ ﯾﺎ ﺳﻪ رﮐﻌﺘﯽ؛‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ(؛‬
‫‪ .12‬ﮐﻢ و زﯾﺎد ﮐﺮدن ارﮐﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻢ و‬
‫‪1‬‬ ‫‪ .6‬آﻣﯿﻦ ﮔﻔﺘﻦ )ﺑﻌﺪ از ﺣﻤﺪ؛(‬
‫زﯾﺎد ﮐﺮدن رﮐﻮع‪.‬‬
‫‪ .7-7-1‬ﺷﮑﯿﺎت ﻧﻤﺎز‬
‫ﺷﮑﯿﺎت ﻧﻤﺎز ‪ 23‬ﻣﻮرد اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺷﮏﻫﺎي ﺑﺎﻃﻞ؛‬
‫‪ .2‬ﺷﮏﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن اﻋﺘﻨﺎ ﮐﺮد؛‬
‫‪ .3‬ﺷﮏﻫﺎي ﺻﺤﯿﺢ‪.‬‬
‫اﻣﮑﺎن ﺑﯿﺎن اﺣﮑﺎم ﻫﻤﮥ ﻣﻮارد ﺷﮑﯿﺎت ﻧﻤﺎز در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﯽ از آن ﻫـﺎ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ رﺳﺎﻟﻪﻫﺎي ﺗﻮﺿﯿﺢاﻟﻤﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮد‪ .‬در اﯾﻨﺠـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ ﺷـﮏﻫـﺎي ﺑﺎﻃـﻞ‬
‫ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮏﻫﺎ ﻫﺸﺖ ﻗ‪‬ﺴﻢاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺷﮏ در رﮐﻌﺖﻫﺎي ﻧﻤﺎز دو رﮐﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ و ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ؛‬
‫‪ .2‬ﺷﮏ در رﮐﻌﺖﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺳﻪ رﮐﻌﺘﯽ )ﻣﻐﺮب(؛‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.197‬‬

‫اﺣﮑﺎم ‪37 ‬‬

‫‪ .3‬ﺷﮏ در ﻧﻤﺎز ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺘﯽ ﻫﺮﮔﺎه ﯾﮏ ﻃﺮف ﺷﮏ‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﯾﻨﮑـﻪ ﺷـﮏ‬
‫ﮐﻨﺪ ﯾﮏ رﮐﻌﺖ ﺧﻮاﻧﺪه ﯾﺎ ﺳﻪ رﮐﻌﺖ؛‬
‫‪ .4‬ﺷﮏ در ﻧﻤﺎز ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺘﯽ ﭘﯿﺶ از ﺗﻤﺎم ﺷﺪن ﺳﺠﺪة دوم درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﯾﮏ ﻃﺮف‬
‫ﺷﮏ دو ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮏ دو و ﺳﻪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﺗﻤﺎم دو ﺳﺠﺪه؛‬
‫‪ .5‬ﺷﮏ ﺑﯿﻦ دو و ﭘﻨﺞ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭘﻨﺞ؛‬
‫‪ .6‬ﺷﮏ ﺑﯿﻦ ﺳﻪ و ﺷﺶ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺷﺶ؛‬
‫‪ .7‬ﺷﮏ ﺑﯿﻦ ﭼﻬﺎر و ﺷﺶ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺷﺶ؛‬
‫‪ .8‬ﺷﮏ در ﻋﺪد رﮐﻌﺖﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﮐﻪ اﺻﻼً ﻧﺪاﻧﺪ ﭼﻨﺪ رﮐﻌﺖ ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .8-7-1‬ﻧﻤﺎز اﺣﺘﯿﺎط‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻧﻤﺎز اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺷﮏ ﺑﯿﻦ ‪ 3‬و ‪ ،4‬ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺑﺎﯾـﺪ ﭘـﺲ از‬
‫ﺳﻼم ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻤﺎز را ﺑﻪﻫﻢ ﺑﺰﻧﺪ ﯾﺎ ﻣ‪‬ﺒﻄﻠﯽ از ﻣﺒﻄﻼت ﻧﻤﺎز را اﻧﺠﺎم دﻫـﺪ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺮﺧﯿﺰد و ﺑﺪون اذان و اﻗﺎﻣﻪ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺑﮕﻮﯾﺪ و ﻧﻤﺎز اﺣﺘﯿﺎط را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد رﮐﻌﺖﻫﺎي ﻧﻤﺎز اﺣﺘﯿﺎط )ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺷـﮏ در رﮐﻌـﺖﻫـﺎي ﻧﻤـﺎز ﺑـﻪﺟـﺎ آورده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد( ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﺒﻮد اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ در ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬در ﺷﮏ ﺑﯿﻦ دو و ﭼﻬﺎر‪ ،‬دو‬
‫رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز اﺣﺘﯿﺎط‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺷﮏ ﺑﯿﻦ ﺳﻪ و ﭼﻬﺎر‪ ،‬ﯾﮏ رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز اﺣﺘﯿﺎط‬
‫‪2‬‬
‫اﯾﺴﺘﺎده ﯾﺎ دو رﮐﻌﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻓﺮق ﻧﻤﺎز اﺣﺘﯿﺎط ﺑﺎ ﻧﻤﺎزﻫﺎی دﯾﮕﺮ‬
‫‪ .1‬ﻧﯿﺖ آن را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ زﺑﺎن آورد؛‬
‫‪ .2‬ﺳﻮره و ﻗﻨﻮت ﻧﺪارد )ﻫﺮﭼﻨﺪ دو رﮐﻌﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ(؛‬
‫‪ .3‬ﺣﻤﺪ را ﺑﺎﯾﺪ آﻫﺴﺘﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ )ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ(‪.‬‬
‫‪ .9-7-1‬ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ‬
‫اﻟﻒ( ﺷﯿﻮۀ اﻧﺠﺎم ﺳﺠﺪۀ ﺳﻬﻮ‪ :‬ﺑﺮاي ﺳﺠﺪه ﺳﻬﻮ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻓﻮراً ﺑﻪ ﻧﯿ‪‬ﺖ ﺳـﺠﺪه‬
‫ﺳﻬﻮ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ را ﺑﺮ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺳﺠﺪه ﺑـﺮ آن ﺻـﺤﯿﺢ اﺳـﺖ ﺑﮕـﺬارد و ﺑﻨـﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿـﺎط ﺑﮕﻮﯾـﺪ‪:‬‬
‫اﻪﻠﻟ و ﺑﺮﻛﺎﺗـﻪ« ﺳـﭙﺲ ﺳـﺮ از ﺳـﺠﺪه ﺑـﺮدارد و‬
‫ﺑﺎﻪﻠﻟ‪ ،‬اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻚ اﻳﻬﺎ اﻟﻨّﺒـﯽ و رﲪـﺔ ﱠ‬
‫اﻪﻠﻟ و ﱠ‬
‫»ﺑﺴﻢ ﱠ‬
‫‪3‬‬
‫دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺳﺠﺪه رود و ذﮐﺮ را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﺪ و ﭘﺲ از آن ﺗﺸﻬﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺳﻼم دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.201‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.203‬‬
‫‪ .3‬اﺳﺘﻔﺘﺎء از اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪاي ؛ دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪https://www.leader.ir/fa/book/226?sn=30823 :‬‬
 ‫‪  38‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﺗﮑﺒﯿﺮةاﻻﺣﺮام ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ب( ﻣﻮارد وﺟﻮب ﺳﺠﺪۀ ﺳـﻬﻮ‪ :‬ﺑﺮاي ﺳﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ دو ﺳـﺠﺪة‬
‫ﺳﻬﻮ ﺑﻪﺟﺎ آورد‪:‬‬
‫‪ .1‬اﮔﺮ در ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺳﻬﻮاً ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ؛‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﺳﺠﺪه را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ؛‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ در ﻧﻤﺎز ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺘﯽ ﺑﻌﺪ از ﺳﺠﺪة دوم ﺷﮏ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺖﺧﻮاﻧﺪه ﯾﺎ‬
‫ﭘﻨﺞ رﮐﻌﺖ‪.‬‬
‫در دو ﻣﻮرد ﻫﻢ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﺑﻪﺟﺎ آورد‪:‬‬
‫‪ .1‬در ﺟﺎﯾﯽﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﻤﺎز را ﺳﻼم دﻫﺪ؛ ﻣﺜﻼً‪ ،‬در رﮐﻌـﺖ اول ﺳـﻬﻮاً ﺳـﻼم ﺑﺪﻫـﺪ؛‬
‫)ﺳﻼم دوم ﯾﺎ ﺳﻮم و ﮔﻔﺘﻦ اﻟﺴﻼم ﻋﻠﯿﮏ اﯾﻬﺎ اﻟﻨﺒﯽ و رﺣﻤﺖ اﷲ و ﺑﺮﮐﺎﺗﻪ ﺳﺠﺪه ﺳﻬﻮ‬
‫ﻧﺪارد(‬
‫‪1‬‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﺗﺸﻬﺪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪاي از ذﮐﺮﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﯾﺎ آﯾﺎت ﻗﺮآﻧﯽ ﯾﺎ دﻋﺎﻫﺎي ﻗﻨﻮت‪ ،‬ﺳـﻬﻮاً ﻏﻠـﻂ ﺧﻮاﻧـﺪه‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﻮد ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ واﺟﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .10-7-1‬ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ‪ ،‬آﯾﺎت‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺖ و ﺟﻤﻌﻪ‬
‫اﻟﻒ( ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ‬
‫‪ .1‬ﻧﻤﺎز و روزة ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻣﻌﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﺳﺎل‪ ،‬در ﺷﻬﺮي ﺑـﺮاي ﮐـﺎر‬
‫اﻗﺎﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﺳﺎل ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزي در‬
‫ﺷﻬﺮي ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ دﺳﺖﮐﻢ ده روز ﯾﮏ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﻐﻞﺷﺎن ﺑﯿﻦ وﻃﻦ و ﻣﺤﻞ ﮐﺎر‬
‫‪3‬‬
‫ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻏﯿﺮ ﺳﻔﺮ اول و دوم ﻧﻤﺎزﺷﺎن ﺗﻤﺎم‪ ،‬و روزهﺷﺎن ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ؛‬
‫‪ .2‬ﺳﻔﺮي ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮ و داﻧﺶ آﻣﻮز ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻋﻠﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ در آﯾﻨﺪه ﺷـﻐﻠﯽ‬
‫را اﺧﺘﯿﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ آن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭼﻨﯿﻦ ﺳﻔﺮي ﻧﻤﺎزش را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻊ‬
‫ﺑﯿﻦ ﺗﻤﺎم و ﻗﺼﺮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و روزه اش را ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﻌﺪاً ﻧﯿﺰ ﻗﻀﺎ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻋﻠﻢ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ وارد ﺷﺪن در ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان آن ﺟﻤـﻊ‪ ،‬ﻋﻨـﻮان‬
‫ﺣﺮﻓﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻠﺒﻪ ﮐﻪ از ﻫﻤﺎن اﺑﺘـﺪاي ﺗﺤﺼـﯿﻞ‪ ،‬ﺑـﺮ او ﻋﻨـﻮان "روﺣـﺎﻧﯽ" ﺻـﺪق‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪروحاﷲ ﻣﻮﺳﻮي ﺧﻤﯿﻨﻰ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢ اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬م ‪.1236‬‬

‫‪ .2‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎءات‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.523‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎءات‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.642‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪39 ‬‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻓﺴﺮي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬراﻧﺪن ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺗﻤـﺮﯾﻦ و ﺗﻌﻠـﯿﻢ در‬
‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺳﺮدوﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﻪ آن ﻫﺎ "اﻓﺴﺮ" ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺟـﺰء‬
‫‪1‬‬
‫ﺣﺮﻓﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد و در ﺳﻔﺮ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻤﺎز را ﺗﻤﺎم ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و روزه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ب( ﻧﻤﺎز آﯾﺎت‬
‫‪2‬‬
‫‪ .1‬ﻧﻤﺎز آﯾﺎت دو رﮐﻌﺖ اﺳﺖ و در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ ﭘﻨﺞ رﮐﻮع و دو ﺳﺠﺪه دارد؛‬
‫‪ .2‬ﻫﺮ ﯾﮏ از رﮐﻮعﻫﺎي ﻧﻤﺎز آﯾﺎت‪ ،‬رﮐﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻋﻤﺪي ﯾﺎ ﺳﻬﻮي ﮐﻢ ﯾﺎ زﯾـﺎد‬
‫‪3‬‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ؛‬
‫ﯾﮏ ـ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز آﯾﺎت‬
‫ﻧﻤﺎز آﯾﺎت را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺻﻮرت ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﺟﺎ آورد ﮐﻪ ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ آن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻧﯿﺖ و ﺗﮑﺒﯿﺮة اﻻﺣﺮام‪ ،‬ﺣﻤﺪ و ﯾﮏ آﯾﻪ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از آن از ﺳـﻮرهاي را ﻗﺮاﺋـﺖ‬
‫ﮐﺮده و رﮐﻮع ﮐﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺳﺮ از رﮐﻮع ﺑﺮدارد و آﯾﮥ دﯾﮕﺮي از آن ﺳﻮره را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫رﮐﻮع رود‪ ،‬و ﺑﻌﺪ ﺳﺮ از رﮐﻮع ﺑﺮداﺷﺘﻪ و آﯾﮥ دﯾﮕﺮي از ﻫﻤـﺎن ﺳـﻮره را ﻗﺮاﺋـﺖ ﮐﻨـﺪ و‬
‫ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺗﺎ رﮐﻮع ﭘﻨﺠﻢ اداﻣﻪ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺳﻮرهاي ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﻫﺮ رﮐﻮع‪ ،‬ﯾﮏ آﯾﻪ از آن را‬
‫ﻗﺮاﺋﺖ ﮐﺮده‪ ،‬ﻗﺒﻞ از رﮐﻮع آﺧﺮ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬رﮐﻮع ﭘﻨﺠﻢ را ﺑﻪﺟﺎ آورد و ﺑﻪ ﺳﺠﺪه‬
‫رود و ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم دو ﺳﺠﺪه‪ ،‬ﺑﺮاي رﮐﻌﺖ دوم ﻗﯿﺎم ﮐﻨﺪ و ﺣﻤﺪ و آﯾﻪاي از ﯾﮏ ﺳﻮره‬
‫را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ رﮐﻮع ﺑﺮود و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ رﮐﻌﺖ اول اداﻣﻪ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺗﺸـﻬﺪ ﺑﺨﻮاﻧـﺪ و‬
‫ﺳﻼم دﻫﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ رﮐﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ آﯾﻪ از ﺳﻮرهاي اﮐﺘﻔﺎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾـﺪ‬
‫ﺳﻮرة ﺣﻤﺪ را ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ در اول آن رﮐﻌﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ »ﺑﺴﻢ اﻟﻠﻪ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﯿﻢ« را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ از ﺳﻮره ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب آورد و ﺑﺎ آن رﮐﻮع ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﻮاردي ﮐﻪ در ﻧﻤﺎز ﯾﻮﻣﯿﻪ واﺟﺐ ﯾﺎ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﻤـﺎز آﯾـﺎت ﻫـﻢ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﺣﮑﻢ را دارد‪ ،‬وﻟﯽ در ﻧﻤﺎز آﯾﺎت ﺑﻪ ﺟﺎي اذان و اﻗﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻪ اﻣﯿـﺪ درك ﺛـﻮاب‬
‫‪4‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪" :‬اَﻟﺼ‪‬ﻼة"‪..‬‬

‫‪ .1‬ﺗﻐﯿﯿﺮات رﺳﺎﻟﻪ آﻣﻮزﺷﯽ؛ دﺳﺘﺮﺳﯽ در ‪:‬‬

‫‪https://www.leader.ir/fa/book/173‬‬
‫‪ .2‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ‪ ،‬ص ‪.230‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪروحاﷲ ﻣﻮﺳﻮي ﺧﻤﯿﻨﻰ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢ اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬م ‪.1515‬‬
‫‪ .4‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ‪ ،‬ص ‪.230‬‬
 ‫‪  40‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫پ( ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‬

‫‪ .1‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت و از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﻌﺎﯾﺮ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ و دﺳﺖ‬
‫‪1‬‬
‫ﮐﻢ ﺑﺎ دو ﻧﻔﺮ )ﯾﮏ اﻣﺎم و ﯾﮏ ﻣﺄﻣﻮم( ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﻣﺄﻣﻮم در آﺧﺮ ﯾﮑـﯽ از دو ﻃـﺮف ﺻـﻒ اول ﻧﻤـﺎز اﯾﺴـﺘﺎده ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ‬
‫ﻣﺄﻣﻮﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ او و اﻣﺎم اﯾﺴﺘﺎدهاﻧﺪ ﺑﻌﺪ از اﯾﻨﮑﻪ اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻤـﺎز ﮐـﺮد‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮرﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬آﻣﺎدة اﻗﺘﺪا ﮐﺮدن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﯿﺖ ﺟﻤﺎﻋﺖ وارد ﻧﻤﺎز ﺷﻮد؛‬
‫‪ .3‬ﻗﺮاﺋﺖ ﺣﻤﺪ و ﺳﻮره ﺑﺮاي ﻣﺄﻣﻮم در ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻇﻬﺮ و ﻋﺼﺮ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻤﺮﮐﺰ ذﻫﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ .4‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﯽ در رﮐﻌﺖ دوم ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺮﺳﺪ و ﺑﺮاﺛﺮ ﺟﻬﻞ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺗﺸـﻬﺪ و‬
‫ﻗﻨﻮت را در رﮐﻌﺖ ﺑﻌﺪ ﺑﻪﺟﺎ ﻧﯿﺎورد ﻧﻤﺎزش ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟـﯽ ﺑﻨـﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿـﺎط‪ ،‬ﻗﻀـﺎي‬
‫ﺗﺸﻬﺪ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ دو ﺳﺠﺪة ﺳﻬﻮ ﺑﻪﺟﺎ آورد؛‬
‫‪ .5‬اﻗﺘﺪا ﺑﻪ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺑﺮاي رﻋﺎﯾﺖ وﺣﺪت اﺳﻼﻣﯽ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺣﻔﻆ وﺣـﺪت‪،‬‬
‫ﻣﻘﺘﻀﯽ اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ آنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨـﺪ ﻧﻤـﺎز ﺻـﺤﯿﺢ و ﻣﺠـﺰي اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺳﺠﺪه ﺑﺮ ﻓﺮش و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﮑﺘﻒ )دﺳﺖﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤـﺎز ﺧﻮاﻧـﺪن( در‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺿﺮورت آن را اﻗﺘﻀﺎ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دو ﻧﮑﺘﮥ ﻣﻬﻢ‬
‫‪ .1‬ﯾﮑﯽ از ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻣﻬﻢ اﺋﻤﮥ اﻃﻬﺎر‪ ‬ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز اول وﻗﺖ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑﺮﮐـﺎت‬
‫ﺑﺴﯿﺎري ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬اﻣﺎم ﺻﺎدق‪ ‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﮐﻪ ﻧﻤﺎزﻫﺎی واﺟﺐ را در اول وﻗﺘﺶ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺣﺪود آن را ﺣﻔﻆ ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺷـﺘﻪای آن‬
‫را ﭘﺎک و درﺧﺸﺎن ﺑﻪ آﺳﻤﺎن رﺳﺎﻧﺪ و آن ﻧﻤﺎز ﻓﺮﯾﺎد زﻧﺪ ﺧﺪا ﺗﻮ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺮا ﻧﮕﺎه داﺷﺘﯽ و ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺧـﺪا ﻣـﯽﺳـﭙﺎرم ﻫﻤـﺎنﮔﻮﻧـﻪ ﮐـﻪ ﻣـﺮا ﺑـﻪ ﻓﺮﺷـﺘﻪای ﮐـﺮﯾﻢ‬
‫ﺳﭙﺮدی و ﻫﺮﮐﻪ ﺑﺪون ﻋﺬر ﻧﻤﺎزﻫﺎﯾﺶ را ﺑـﻪ ﺗـﺄﺧﯿﺮ اﻧـﺪازد‪ ،‬و ﺣـﺪود آن را ﺣﻔـﻆ ﻧﮑﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮﺷﺘﻪ آن را ﺳﯿﺎه و ﺗﺎرﯾﮏ ﺑﺎﻻ ﺑﺮد و آن ﻧﻤﺎز ﻓﺮﯾﺎد ﮐﺸﺪ ﺧﺪا ﺿﺎﯾﻌﺖ ﮐﻨـﺪ آنﭼﻨـﺎنﮐـﻪ‬
‫‪٤‬‬
‫ﺿﺎﯾﻌﻢ ﮐﺮدی و رﻋﺎﯾﺘﺖ ﻧﮑﻨﺪ آنﭼﻨﺎنﮐﻪ رﻋﺎﯾﺘﻢ ﻧﮑﺮدی‪.‬‬
‫‪ .2‬ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از دﺳﺘﻮرﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﺳﻼم درﺑﺎرة ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن آن ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ دو ﺣﺪﯾﺚ اﺷﺎره ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ ، .1‬ﻫﻤﺎن ‪ ،‬ص‪.233‬‬
‫‪ ، .2‬ﻫﻤﺎن ‪ ،‬ص‪.238‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺣﺮ ﻋﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬وﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﯿﻌﻪ‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﮥ آل اﻟﺒﯿﺖ‪1409 ،‬ق‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.124-123‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪41 ‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم‪ ‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﮐﺴﯽﮐﻪ در ﻫﺮﺟﺎ ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﺮ ﻧﻤـﺎز ﺟﻤﺎﻋـﺖ ﻣﻮاﻇﺒـﺖ ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﻓـﺮدای ﻗﯿﺎﻣـﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑـﺮق‬
‫ﺟﻬﻨـﺪه و درﺧﺸــﺎن در ﻧﺨﺴــﺘﯿﻦ ﮔـﺮوه ﭘﯿﺸــﺘﺎزان ﺑــﺎ ﭼﻬــﺮهای روﺷـﻦﺗــﺮ از ﻣــﺎه ﺷــﺐ‬
‫ﭼﻬﺎردﻫﻢ )ﺑﺪر( از ﭘﻞ ﺻﺮاط ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﻪ ازای ﻫﺮ روز و ﺷﺒﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﺷـﺮﮐﺖ‬
‫‪١‬‬
‫در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺛﻮاب ﯾﮏ ﺷﻬﯿﺪ را ﺑﻪ او ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﺑﺎ ﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﻦ آﻣﺪ و ﻋﺮض ﻧﻤﻮد‪ :‬ای ﻣﺤﻤﺪ!‬
‫ﺧﺪای ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺗـﻮ را ﺳـﻼم داده و دو ﻫﺪﯾـﻪ ﺑـﺮای ﺗـﻮ ﻓﺮﺳـﺘﺎده اﺳـﺖ ﮐـﻪ آن را ﺑـﻪ ﻫـﯿﭻ‬
‫ﭘﯿﻐﻤﺒﺮی ﻗﺒﻞ از ﺗﻮ ﻧﻔﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ؛‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اي ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ! آن دو ﻫﺪﯾﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻤﺎز و‪‬ﺗﺮ ﮐﻪ ﺳﻪ رﮐﻌﺖ اﺳﺖ و ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ در ﭘﻨﺞ وﻗﺖ؛«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اي ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ! ﺑﺮاي اﻣﺖ ﻣﻦ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اي ﻣﺤﻤﺪ‪ !‬ﭼﻮن دو ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاي ﺗﻌـﺎﻟﯽ ﺑـﺮاي ﻫﺮﯾـﮏ در ﻫـﺮ رﮐﻌـﺖ‬
‫)ﺛﻮاب( ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه ﻧﻤﺎز‪ ،‬و ﭼﻮن ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ )ﺛـﻮاب( ﺷﺸﺼـﺪ‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬و ﭼﻮن ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ )ﺛـﻮاب( ﻫـﺰار و دوﯾﺴـﺖ ﻧﻤـﺎز‪ ،‬و‬
‫ﭼﻮن ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﯾﮏ در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ )ﺛﻮاب( دو ﻫﺰار و ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﻧﻤـﺎز‪ ،‬و ﭼـﻮن‬
‫ﺷﺶ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ )ﺛﻮاب( ﭼﻬـﺎر ﻫـﺰار و ﻫﺸﺘﺼـﺪ ﻧﻤـﺎز‪ ،‬و ﭼـﻮن‬
‫ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ )ﺛﻮاب( ﻧﻪ ﻫﺰار و ﺷﺸﺼﺪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬و ﭼـﻮن ﻫﺸـﺖ‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ )ﺛﻮاب( ﻧﻮزده ﻫﺰار و دوﯾﺴـﺖ ﻧﻤـﺎز‪ ،‬و ﭼـﻮن ﻧـﻪ ﻧﻔـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ )ﺛﻮاب( ﺳﯽ و ﺷﺶ ﻫﺰار و ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬و ﭼﻮن ده ﻧﻔـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ )ﺛﻮاب( ﻫﻔﺘﺎد و ﻫﺰار و ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ؛‬
‫و ﭼﻮن ﺑﯿﺸﺘﺮ از ده ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آﺳﻤﺎنﻫﺎ ﮐﺎﻏﺬ ﺷﻮﻧﺪ و درﺧﺘﺎن ﻗﻠﻢ و آدﻣﯿﺎن و‬
‫ﺟﻨﯿﺎن ﺑﺎ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺛﻮاب ﯾﮏ رﮐﻌﺖ از آن ﻗﺎدر ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ؛‬
‫اي ﻣﺤﻤﺪ‪ !‬ﯾﮏ اﷲاﮐﺒﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻦ آن را ﺑﺎ اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋـﺖ درك ﮐﻨـﺪ‪ ،‬از ﺷﺼـﺖ‬
‫ﻫﺰار ﺣﺞ و ﻋﻤﺮه‪ ،‬و از دﻧﯿﺎ و آﻧﭽﻪ در آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﺑﺎر ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﯾﮏ رﮐﻌـﺖ‬
‫ﻧﻤﺎز ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎ اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬از ﺻﺪﻗﻪ دادن ﺻﺪ ﻫﺰار دﯾﻨﺎر ﻃﻼ ﺑﺮ ﻣﺴﮑﯿﻨﺎن‬
‫و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؛ و ﯾﮏ ﺳﺠﺪه ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎ اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺨﻮاﻧـﺪ‪ ،‬از آزاد ﮐـﺮدن‬
‫‪2‬‬
‫ﺻﺪ ﺑﻨﺪه ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪.307‬‬

‫‪ .2‬ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،85‬ص ‪.15-14‬‬
 ‫‪  42‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫ت( ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‬

‫‪ .1‬ﮐﺴﯽﮐﻪ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ و ﻋﺼﺮ را در اول‬
‫‪1‬‬
‫وﻗﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و واﺟﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﺻﺒﺮ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد؛‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﻣﺄﻣﻮم ﺑﻪ ﺧﻄﺒﻪ ﻫﺎ ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻣﺎم ﺟﻤﻌـﻪ‬
‫اﻗﺘﺪا ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز او ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﺠﺰي اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﻣﺎم را در رﮐﻮع رﮐﻌﺖ آﺧﺮ ﻧﻤـﺎز‬
‫‪2‬‬
‫ﺟﻤﻌﻪ درك ﮐﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﺎز او ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ رﮐﻌﺖ دوم را ﺧﻮدش ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛‬
‫‪ .3‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‪ ،‬دو رﮐﻌـﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬وﻟـﯽ دو ﺧﻄﺒـﻪ دارد ﮐـﻪ اﻣـﺎم‬
‫ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﻧﻤﺎز اﯾﺮاد آنﻫﺎ را ﻣﯽﮐﻨﺪ؛‬
‫‪ .4‬ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ دو ﻗﻨﻮت ﮔﺰارده ﺷﻮد‪ :‬ﯾﮑﯽ ﭘﯿﺶ از رﮐﻮع رﮐﻌـﺖ‬
‫اول و دﯾﮕﺮي ﭘﺲ از رﮐﻮع رﮐﻌﺖ دوم؛‬
‫‪ .5‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ را ﺑﺨﻮاﻧـﺪ‪ ،‬وﻟـﯽ ﺧﻮاﻧـﺪن‬
‫ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ از ﺑﺎب اﺣﺘﯿﺎط اﺷﮑﺎل ﻧـﺪارد و اﻗﺘـﺪا در ﻧﻤـﺎز ﻋﺼـﺮ روز‬
‫‪3‬‬
‫ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻪ ﻏﯿﺮ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد؛‬
‫‪4‬‬
‫‪ .6‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ از ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ اﺳﺖ ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﺠﺰي از ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .8-1‬روزه‬

‫‪ .1-8-1‬روزهﻫﺎي واﺟﺐ‬

‫‪ .5‬روزة روز ﺳﻮم از اﯾﺎم اﻋﺘﮑﺎف‬ ‫‪ .1‬روزة ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ‪ .3‬روزة ﻗﻀﺎ‬

‫‪ .6‬روزة ﻗﻀﺎي ﭘـﺪر و ﺑﻨـﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿـﺎط‬

‫‪ .2‬روزهاي ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﺳــﺒﺐ‬
‫واﺟﺐ ﻣﺎدر ﮐـﻪ ﺑـﺮ ﭘﺴـﺮ ﺑـﺰرگ ﺗـﺮ‬ ‫‪ .4‬روزة ﮐﻔّﺎره‬
‫‪5‬‬ ‫ﻧﺬر واﺟﺐ ﺷﻮد‪.‬‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .1‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪ 610‬و ‪.631‬‬
‫‪ .2‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.629‬‬
‫‪ .3‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.611‬‬
‫‪ .4‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.625‬‬
‫‪ .5‬رﺳﺎﻟﻪ آﻣﻮزﺷﯽ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪاي؛ دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬
‫‪https://www.leader.ir/fa/book/173‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪43 ‬‬

‫‪ .2-8-1‬ﻣ‪‬ﻔﻄﺮات روزه‬
‫روزهدار ﺑﺎﯾﺪ از اذان ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﻣﻐﺮب از ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺎرﻫﺎ ﺑﭙﺮﻫﯿﺰد و اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از آنﻫﺎ را اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬روزهاش ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ روزه را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪» ،‬ﻣ‪‬ﻔﻄـﺮات روزه«‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ و ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿﺪن‪ :‬اﮔﺮ روزهدار ﻋﻤﺪاً و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﭼﯿﺰي ﺑﺨﻮرد ﯾﺎ ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﺪ روزة او‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮاه آن ﭼﯿﺰ از ﺧﻮراﮐﯽﻫﺎ و آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯽﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﻮل ﺑﺎﺷـﺪ و ﺧـﻮاه از‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎي ﻏﯿﺮﺧﻮراﮐﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻏﺬ ﯾﺎ ﭘﺎرﭼﻪ و اﻣﺜﺎل آن‪ ،‬و ﺧﻮاه زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﮐﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻗﻄﺮهﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ آب ﯾﺎ ﺧﺮدة ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﻧﺎن‪.‬‬
‫ب( ﺟﻤﺎع ﯾﺎ آﻣﯿﺰش ﺟﻨﺴﯽ‪ :‬آﻣﯿﺰش ﺟﻨﺴﯽ روزه را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻨﯽ ﺑﯿﺮون‬
‫ﻧﯿﺎﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ ﮐﻪ روزه اﺳﺖ و آﻣﯿﺰش ﺟﻨﺴﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬روزة او ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻤﯽﺷـﻮد‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﮐﻪ ﯾﺎدش آﻣﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻮراً از ﺣـﺎل آﻣﯿـﺰش ﺧـﺎرج ﺷـﻮد‪ ،‬وﮔﺮﻧـﻪ روزهاش‬
‫ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫پ( اﺳﺘﻤﻨﺎ )ﺧﻮدارﺿﺎﯾﯽ ﺟﻨﺴﯽ(‪ :‬اﮔﺮ روزهدار ﻋﻤﺪاً ﮐﺎري ﮐﻨﺪ ﮐـﻪ ﻣﻨـﯽ از او ﺑﯿـﺮون‬
‫ﺑﯿﺎﯾﺪ روزهاش ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺘﻠﻢ ﺷﺪن در روز )ﺧﺮوج ﻣﻨﯽ در ﺣﺎل ﺧﻮاب( روزه را ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﺮﮔـﺎه‬
‫روزهدار ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ در روز ﺑﺨﻮاﺑـﺪ ﻣﺤـﺘﻠﻢ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ ،‬ﻻزم ﻧﯿﺴـﺖ از ﺧـﻮاب ﺧـﻮد‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ت( دروغ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮان و ﻣﻌﺼـﻮﻣﺎن‪ :‬دروغ ﺑﺴـﺘﻦ ﺑـﻪ ﺧـﺪا و ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮان و‬
‫ﻣﻌﺼﻮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط )واﺟﺐ(‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪن روزه ﻣﯽﺷـﻮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﺑﻌـﺪاً‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ﮐﻨﺪ و ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ث( رﺳﺎﻧﺪن ﻏﺒﺎر ﻏﻠﯿﻆ ﺑﻪ ﺣﻠﻖ‪ :‬روزهدار‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻏﺒﺎر ﻏﻠﯿﻆ را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻏﺒﺎري ﮐﻪ از ﺟﺎرو ﮐﺮدن زﻣﯿﻦ ﺧﺎﮐﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد ﻓﺮو ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺻﺮف داﺧـﻞ ﺷـﺪن‬
‫ﻏﺒﺎر در دﻫﺎن و ﺑﯿﻨﯽ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺣﻠﻖ ﺑﺮﺳﺪ روزه را ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬دود‬
‫ﺳﯿﮕﺎر و دﯾﮕﺮ دﺧﺎﻧﯿﺎت‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ‪ ،‬روزه را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ج( ﻓﺮوﺑﺮدن ﻫﻤﮥ ﺳﺮ در آب‪ :‬اﮔﺮ روزهدار ﻋﻤـﺪاً ﺗﻤـﺎم ﺳـﺮ را در آب ﻓـﺮو ﺑﺒـﺮد‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮ‬
‫اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ‪ ،‬روزهاش ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ روزة آن روز را ﻗﻀﺎ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫چ( ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪن ﺑﺮ ﺟﻨﺎﺑﺖ ﺗﺎ اذان ﺻـﺒﺢ‪ :‬ﮐﺴﯽﮐﻪ در ﺷﺐ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن دﭼﺎر ﺟﻨﺎﺑﺖ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از اذان ﺻﺒﺢ ﻏﺴﻞ ﮐﻨﺪ و اﮔﺮ ﻋﻤﺪاً ﺗـﺎ آن ﻫﻨﮕـﺎم ﻏﺴـﻞ ﻧﮑﻨـﺪ‪ ،‬روزهاش‬
‫ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﮑﻢ درﺑﺎرة روزة ﻗﻀﺎي ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻧﯿﺰ ﺟﺎري اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪  44‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫ح( اﻣﺎﻟﻪ )ﺗﻨﻘﯿﻪ( ﮐﺮدن ﺑﺎ ﻣﺎﯾﻌـﺎت‪ :‬اﻣﺎﻟﻪ ﮐﺮدن ﺑﺎ ﭼﯿﺰ روان‪ ،‬اﮔﺮ ﭼـﻪ از روي ﻧﺎﭼـﺎري و‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬روزه را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫خ( ﻗﯽﮐﺮدن ﻋﻤﺪی‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه روزهدار ﻋﻤﺪاً ﻗﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﮥ ﺑﯿﻤـﺎري و ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫آن ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬روزهاش ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﺳﻬﻮاً ﯾﺎ ﺑﯽاﺧﺘﯿﺎر ﻗـﯽﮐﻨـﺪ‬
‫‪1‬‬
‫اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ .3-8-1‬ﮐﻔﺎرة روزه‬
‫ﮐﻔﺎره ﺟﺮﯾﻤﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎﻃﻞﮐﺮدن روزه ﻣﻌﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ .1‬آزاد ﮐﺮدن ﯾﮏ ﺑ‪‬ﺮده؛‬
‫‪ .2‬دو ﻣﺎه روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﻪ ‪ 31‬روز آن ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯽدرﭘﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ .3‬ﯾﮏ وﻋﺪه ﻏﺬا دادن ﺑﻪ ﺷﺼﺖ ﻓﻘﯿﺮ؛ ﯾﺎ دادن ﯾﮏ ﻣ‪‬ﺪ‪ ‬ﻃﻌﺎم ﺑﻪ ﻫﺮﯾﮏ از آنﻫﺎ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﮐﻔﺎره ﺑﺮ او واﺟﺐ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺳﻪ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﭼﻮن اﻣـﺮوزه‬
‫ﺑﺮده ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻓﻘﻬﯽ آن ﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد دوم ﯾﺎ ﺳﻮم را اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ و اﮔـﺮ‬
‫ﻫﯿﭻﯾﮏ از آن ﻫﺎ ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﻘﺪور ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻌﺪاد ﻓﻘﯿﺮ ﮐﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺬا ﺑﺪﻫﺪ‬
‫و اﺣﺘﯿﺎط آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻧﯿﺰ ﺑﮑﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﺮ دادن ﻏـﺬا ﺑـﻪ ﻓﻘـﺮا‬
‫ّ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﮐﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎ دل و زﺑﺎن ﺑﮕﻮﯾﺪ‪َ » :‬ا َ‬
‫ﺳـﺘ ِﻐﻔ ُﺮ اﻟﻠـﻪ« )از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ ﻣﯽﻃﻠﺒﻢ(‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮ روزه و ﻏﺬا دادن ﺑﻪ ﻓﻘﯿﺮ‪ ،‬وﻇﯿﻔﻪاش اﺳﺘﻐﻔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺗﻤﮑﻦ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ روزه ﺑﮕﯿﺮد ﯾﺎ ﺑﻪ ﻓﻘﺮا ﻏﺬا دﻫﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎمدادن ﮐﻔﺎره واﺟﺐ ﻧﯿﺴـﺖ؛‬
‫‪2‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ اﺣﺘﯿﺎط ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺪار ﮐﻔﺎره ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﯿﻦ آن ﮐﻪ روزهدار‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﯿﺰ ﺣﻼل روزة ﺧﻮد را ﺑﺎﻃﻞ‬
‫ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﭼﯿﺰﺣﺮام‪ ،‬ﻣﺜﻞ زﻧﺎ ﯾﺎ اﺳﺘﻤﻨﺎ ﯾﺎ ﺧـﻮردن و آﺷـﺎﻣﯿﺪن ﺣـﺮام‪،‬ﮔﺮﭼـﻪ اﺣﺘﯿـﺎط‬
‫ﻣﺴﺘﺤﺐ در اﻓﻄﺎر ﺑﻪ ﭼﯿﺰ ﺣﺮام آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻔﺎرة ﺟﻤﻊ ﺑﭙﺮدازد؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﻢ ﯾﮏ ﺑـﺮده‬
‫‪3‬‬
‫آزاد ﮐﻨﺪ و ﻫﻢ دو ﻣﺎه روزه ﺑﮕﯿﺮد و ﻫﻢ ﺷﺼﺖ ﻓﻘﯿﺮ را ﻏﺬا دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.260-253‬‬

‫‪ .2‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪ 811‬و ‪ 812‬و ‪814‬؛ رﺳـﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷـﯽ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‬
‫‪262‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.262‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪45 ‬‬

‫‪ .4-8-1‬ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫‪ .1‬در اﯾﻦ ﻣﻮارد اﻧﺠﺎمدادن ﻗﻀﺎي روزه واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﮐﻔﺎره ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﻟﻒ( در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻏﺴﻞ ﺟﻨﺎﺑﺖ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﺣﺎل ﺟﻨﺎﺑﺖ‪ ،‬ﯾـﮏ ﯾـﺎ ﭼﻨـﺪ‬
‫روز‪ ،‬روزه ﺑﮕﯿﺮد؛‬
‫ب( در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن‪ ،‬ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﺷﺪه ﯾﺎ ﻧﻪ ﮐـﺎري ﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ روزه را‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼً‪ ،‬آب ﺑﺨﻮرد و ﺳﭙﺲ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﺑﻮده اﺳﺖ؛‬
‫ج( اﮔﺮ در روز ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﻫﻮا ﯾﻘـﯿﻦ ﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ ﻣﻐـﺮب ﺷـﺪه ﯾـﺎ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﺒﺮ آﻧﻬﺎ ﺷﺮﻋﺎً ﺣﺠﺖ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﻣﻐﺮب ﺷﺪه‪ ،‬و اﻓﻄﺎر ﮐﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﻣﻌﻠـﻮم‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻐﺮب ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﻋﻤﺪي روزة ﻣﺎه رﻣﻀﺎن را ﻧﮕﯿﺮد ﯾﺎ ﻋﻤﺪي آن را ﺑﺎﻃﻞ ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﻗﻀـﺎ و ﮐﻔـﺎره‬
‫‪2‬‬
‫واﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﯽرود‪ ،‬روزهاش ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﮑﻢ روزة‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮ آن را ﺑﺎﻃﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻫﺮﮔﺎه روزهدار ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ روزة ﺧـﻮد را ﻧﮕـﻪدارد‪ ،‬اﻣـﺎ اﮔـﺮ‬
‫ﭘﯿﺶ از ﻇﻬﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮐﻨﺪ در‪-‬ﺻﻮرﺗﯽ‪-‬ﮐﻪ از ﺷﺐ ﻗﺒﻞ ﻗﺼﺪ ﺳﻔﺮ ﮐﺮده ﺑﺎﺷـﺪ روزهاش‬
‫ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ در روز ﻗﺼﺪ ﺳﻔﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ ﺑﺎﯾﺪ روزه ﺑﮕﯿﺮد‬
‫‪3‬‬
‫و ﭘﺲ از ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻫﻢ آن را ﻗﻀﺎ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .9-1‬ﺧﻤﺲ‬
‫ﺧﻤﺲ در ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﯾﮏ ﭘﻨﺠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬و در اﺻﻄﻼح‪ ،‬ﯾﮑﯽ از واﺟﺒﺎت ﻣﻬﻢ ﻣﺎﻟﯽ در‬
‫دﯾﻦ اﺳﻼم ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪ ،‬و ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻓﺮد واﺟﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻪ ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﯾﮏ ﭘﻨﺠﻢ ﻃﺒﻖ ﺿﻮاﺑﻂ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﭙﺮدازد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات وﺿﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ آن ﺑﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺎﻣﻞ آﻧﺎن ﻣﯽﺷﻮد واﺟـﺐ اﺳـﺖ‪ ،‬و ﻣﺎﻟﯿـﺎت‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﻫﺮ ﺳﺎل از ﻣﺆوﻧﻪي ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﻣﺤﺴـﻮب اﺳـﺖ‪ ،‬وﻟـﯽ از ﺧﻤـﺲ )ﺳـﻬﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﺒﺎرﮐﯿﻦ( ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ آﻧﺎن دادن ﺧﻤﺲ درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪﺷﺎن در زاﺋـﺪ ﺑـﺮ‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.269‬‬

‫‪ .2‬ر‪.‬ك ﻫﻤﺎن ‪ ،‬ص ‪.261‬‬
‫‪ .3‬رﺳﺎﻟﻪ آﻣﻮزﺷﯽ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪاي؛ دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬
‫�‪https://www.leader.ir/fa/book/173‬‬
 ‫‪  46‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻣﺆوﻧﻪي ﺳﺎل ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻫﺮ ﮔﺎه اﻧﺴﺎن از ﮐﺴﺐ ﺣﻼل ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻣﺨﺎرج ﺳﺎل ﺧﻮد او‬
‫و ﻋﯿﺎﻻﺗﺶ زﯾﺎد ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏﭘﻨﺠﻢ زﯾﺎدي ﻣﺎل ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺧﻤﺲ ﺑـﻪ ﻣﺮﺟـﻊ‬
‫ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازد ﺗﺎ در اﻣﻮري ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن اﺳﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺷﻮد؛‬
‫‪ .3‬ﺑﺮﺧﯽ اﺣﮑﺎم ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﮑﺮدن ﺧﻤﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﺐ ﻣﺎل ﺣﺮام اﺳﺖ و ﻣـﺜﻼً‪ ،‬ﻧﻤـﺎز‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺎ ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ از ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻤﺲ آن داده ﻧﺸﺪه ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .1-9-1‬ﻣﻮارد وﺟﻮب ﺧﻤﺲ‬
‫ﺧﻤﺲ در ﻫﻔﺖ ﭼﯿﺰ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ :‬درآﻣﺪ )ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺴﺐوﮐﺎر(‪ ،‬ﻣﻌﺪن‪ ،‬ﮔﻨﺞ‪ ،‬ﻣﺎل ﺣـﻼل‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ ﺣﺮام‪ ،‬ﺟﻮاﻫﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻏﻮاﺻﯽ از درﯾﺎ ﺑﻪ دﺳـﺖ ﻣـﯽآﯾـﺪ‪ ،‬ﻏﻨـﺎﯾﻢ ﺟﻨﮕـﯽ و‬
‫‪3‬‬
‫زﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻓﺮ ذﻣﯽ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﯽﺧﺮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ( درآﻣـﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از درآﻣﺪ در اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻣﺎل و ﺛﺮوﺗﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ از راه ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖﻫـﺎي‬
‫‪4‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﮐﺴﺐ در آن دﺧﺎﻟﺖ دارد‪.‬‬
‫در ﺧﻤﺲ درآﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺆوﻧﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻣﯽﺷﻮد و ﺧﻤﺲ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﺌﻮﻧﻪ در اﯾﻨﺠـﺎ ﻫﺰﯾﻨـﮥ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ اﺳﺖ )ﻧﻪ ﻫﺰﯾﻨﮥ درآﻣﺪ( و ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﺨﺎرﺟﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑﺮاي اﺻﻼح اﻣـﺮ ﻣﻌـﺎش و‬
‫ﻣﻌﺎد ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﺤﺖ ﺗﮑﻔﻞ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺨﺎرج ﻫﺰﯾﻨـﻪﻫـﺎي ﺧـﻮراك‪،‬‬
‫ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﻣﺴﮑﻦ‪ ،‬اﺛﺎث ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬وﺳﯿﻠﮥ ﻧﻘﻠﯿﻪ‪ ،‬ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﺴـﺎﻓﺮتﻫـﺎي ﻣﺘـﺪاول‪ ،‬ﺻـﺪﻗﺎت‪ ،‬ﺟـﻮاﯾﺰ‪،‬‬
‫‪5‬‬
‫ﻧﺬورات‪ ،‬ﮐﻔﺎرات‪ ،‬ﻣﻬﻤﺎﻧﯽﻫﺎ و ﻏﯿﺮه‪.‬‬
‫‪ .2-9-1‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺎل ﺧﻤﺴﯽ‬
‫‪ .1‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺎل ﺧﻤﺴﯽ ﺑﺮاي ﮐﺴﯽﮐﻪ درآﻣﺪ ﺷﺨﺼﯽ دارد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻘﺪار درآﻣﺪش ﮐﻢ‬
‫‪6‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺷﺮوع ﺳﺎل ﺧﻤﺴﯽ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ از ﺳﻮي ﺧﻮد ﻣﮑﻠﻒ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮد ﺑﻪﺧـﻮد‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺣﺼﻮل درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﺘﻌﯿ‪‬ﻦ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎ ﺑـﺮ اﯾـﻦ اﺑﺘـﺪاي ﺳـﺎل‬
‫ﺧﻤﺴﯽ اﻣﺜﺎل ﮐـﺎرﮔﺮان و ﮐﺎرﻣﻨـﺪان از اوﻟـﯿﻦ روز اﻣﮑـﺎن درﯾﺎﻓـﺖ اوﻟـﯿﻦ درآﻣـﺪ از‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.279‬‬

‫‪ .2‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪ 279‬ﺗﺎ ‪.304‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.280‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.283‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.287‬‬
‫‪ .6‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪. 997‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪47 ‬‬

‫درآﻣﺪﻫﺎي ﮐﺎر و ﮐﺎرﻣﻨﺪي اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﺎل ﺧﻤﺴﯽ ﺗﺠ‪‬ﺎر و ﻣﻐﺎزه داران از ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش و ﺳﺎل ﺧﻤﺴﯽ اﻣﺜـﺎل ﮐﺸـﺎورزان از ﺗـﺎرﯾﺦ ﺑﺮداﺷـﺖ اوﻟـﯿﻦ ﻣﺤﺼـﻮل‬
‫‪1‬‬
‫ﮐﺸﺎورزي ﺳﺎل ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .3-9-1‬ﮐﺴﯽﮐﻪ از اول ﺗﮑﻠﯿﻒ ﺧﻤﺲ ﻧﺪاده‬
‫اﻓﺮادي ﮐﻪ ﺧﻤﺲ ﺑﺮ آن ﻫﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﺎﮐﻨﻮن آن را ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪاﻧـﺪ و ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ آن را ﻧﺪارﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺮ آن ﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺳﺒﺐ اﯾﻦ ﺑﻬﺎﻧـﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫ﺧﻤﺲ از آن ﻫﺎ ﺳﺎﻗﻂ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اداي آن ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨـﯿﻦ اﻓـﺮادي‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﮔﺮدانِ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﺑﺪﻫﯽ ﺧﻮد ﺑﺎ وﻟﯽاﻣﺮ ﺧﻤﺲ ﯾﺎ وﮐﯿﻞ او‪ 2 ،‬آن ﺑـﺪﻫﯽ را‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ و ﺣﺴﺐ اﺳﺘﻄﺎﻋﺖ ﺧﻮدﺷﺎن از ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺪار و زﻣﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .4-9-1‬ﺗﺼﺮف در اﻣﻮاﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻤﺲ آن داده ﻧﺸﺪه‬
‫‪ .1‬ﻣﮑﻠﻒ ﭘﺲ از رﺳﯿﺪن ﺳﺎل ﺧﻤﺴﯽ ﺗﺎ ﺧﻤﺲ ﻣﺎﻟﺶ را ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤـﯽﺗﻮاﻧـﺪ در‬
‫آن ﺗﺼﺮف ﮐﻨﺪ و اﮔﺮ ﭘﯿﺶ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﻤﺲ در آن ﺗﺼﺮف ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار ﺧﻤـﺲ آن را‬
‫ﺿﺎﻣﻦ اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎ ﻋﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻤﺴﺶ را ﻧﺪاده اﺳﺖ ﮐﺎﻻ ﯾﺎ زﻣﯿﻦ ﯾـﺎ‪ ...‬ﺑﺨـﺮد‪،‬‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﻣﻘﺪار ﺧﻤﺲ ﻓﻀﻮﻟﯽ و ﻣﻮﻗﻮف ﺑﺮ اﺟﺎزة وﻟﯽاﻣﺮ ﺧﻤﺲ اﺳﺖ؛ ﮐﻪ ﭘﺲ از اﺟﺎزة‬
‫‪4‬‬
‫وﻟﯽاﻣﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻤﺲ آن ﮐﺎﻻ ﯾﺎ زﻣﯿﻦ را ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﺎﯾﺪ و آن را ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﭘﺪر ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻣﯽداﻧﺪ و ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻤـﺲ ﺑـﺮ آن‬
‫‪5‬‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺪارد‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ و ﺗﺤﻘﯿﻖ دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .5-9-1‬اﺳﺘﺜﻨﺎﻫﺎي ﺧﻤﺲ‬
‫‪ .1‬ارث و ﻫﺒﻪ و ﭘﻮل ﻓﺮوش آن ﻫﺎ ﺧﻤﺲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻗﯿﻤﺖ آنﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري آن ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﺠﺎرت و اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دراﯾﻦﺻﻮرت‪ ،‬ﭘﺲ از‬
‫‪6‬‬
‫ﻓﺮوش‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻤﺲ ارزش اﻓﺰودة آن ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد؛‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪. 996‬‬

‫‪ .2‬دﺳﺖﮔﺮدان ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﯾﺎ وﮐﯿﻞ او ﺑﺎ ﮐﺴﻰ ﮐﻪ ﺧﻤﺲ ﺑﺪﻫﮑﺎر اﺳﺖ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰ دادن آن را ﺑﻪراﺣﺘﻰ‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺧﻤﺲ را ﺑﮕﯿﺮد و دوﺑﺎره ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه را ﺑﻪ او ﻗﺮض دﻫﺪ و ﺛﻤﺮهاش اﯾـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺧﻤﺲ از ﻋﯿﻦ ﺑﻪ ذﻣﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺪﻫﮑﺎرِ ﺧﻤﺲ ﺑﻌﺪاً آن را ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ‪ ،‬ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.925‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.976‬‬
‫‪ .5‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.930‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.859‬‬
 ‫‪  48‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪ .2‬ﺧﻤﺲ در ﺟﺎﯾﺰهﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﺪﯾﻪﻫﺎ‪ ،‬واﺟﺐ ﻧﯿﺴﺖ؛ ‪ 1‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ اﺳـﺖ ﻋﯿـﺪي و‬

‫ﭘﺎداش دوﻟﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ‪) 2‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ اﮔـﺮ از ﻣﺨـﺎرج ﺳـﺎل اﺿـﺎﻓﻪ ﺑﯿﺎﯾـﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻤﺴﺶ را ﺑﺪﻫﻨﺪ ]اﺣﺘﯿﺎط ﻣﺴﺘﺤﺐ[ ‪(3‬؛‬
‫‪ .3‬ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻤﺴﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺳﺎل ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده ﺑـﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧـﺪ ]ﻣﺜـﻞ‬
‫‪4‬‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﭘﻮل ﺧﻤﺲدادهﺷﺪه ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ در ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻤﺎﻧﺪ[‪ ،‬دوﺑﺎره ﺧﻤﺲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ .6-9-1‬ﻣﺼﺮف ﺧﻤﺲ‬
‫‪ .1‬ﺧﻤﺲ ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷـﻮد‪ :‬ﯾـﮏ ﻗﺴـﻤﺖ آن ﺳـﻬﻢ ﻣﺒـﺎرك‬
‫اﻣﺎم‪ ‬اﺳﺖ و ﻗﺴﻤﺖ دﯾﮕﺮ ﺳﻬﻢ ﺳﺎدات‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از اﻣﺎم‪ ،‬اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﻫﺮ ﻋﺼﺮ اﺳﺖ‬
‫ﮐــﻪ در زﻣــﺎن ﻣــﺎ ﭘﯿﺸــﻮاي دوازدﻫــﻢ اﻣــﺎم ﻣﻬــﺪي ﺣﻀــﺮت ﺻــﺎﺣﺐ اﻻﻣــﺮ‬
‫)ارواﺣﻨﺎﻟﺘﺮابﻣﻘﺪﻣﻪاﻟﻔﺪا( ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ﺳﺎدات ﻫﻢ ﮐﺴﺎﻧﯽاﻧـﺪ ﮐـﻪ از ﻃـﺮف ﭘـﺪر‬
‫‪5‬‬
‫اﻧﺘﺴﺎب ﺑﻪ ﺟﻨﺎب ﻫﺎﺷﻢ ﺟﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‪ ‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛‬
‫‪ .2‬ﺳﻬﻢ ﻣﺒﺎرك اﻣﺎم‪ ‬در زﻣﺎن ﻣﺎ ﮐﻪ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ آن ﺑﺰرﮔﻮار ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ‪،‬‬
‫در اﺧﺘﯿﺎر وﻟﯽاﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ در ﻣﺼﺎرﻓﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد رﺿﺎي اﻣﺎم‪ ‬اﺳﺖ از ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ادارة ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﯿﻪ و ﻣﺎﻧﻨـﺪ آن ﻣﺼـﺮف ﮐﻨـﺪ‪ .‬اﺧﺘﯿـﺎر ﺳـﻬﻢ‬
‫ﺳﺎدات ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻬﻢ ﻣﺒﺎرك اﻣﺎم‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻟـﯽاﻣـﺮ ﻣﺴـﻠﻤﯿﻦ اﺳـﺖ؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻋﻬﺪة او و ﯾﺎ در ﻣﺎل وي ﻣﻘﺪاري ﺣﻖ اﻣﺎم‪ ‬ﯾﺎ ﺳﻬﻢ ﺳﺎدات ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾـﺪ آن‬
‫را ﺑﻪ وﻟﯽاﻣﺮ ﺧﻤﺲ ﯾﺎ وﮐﯿﻠﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮف او اﺟﺎزه دارد ﺗﺤﻮﯾﻞ دﻫﺪ و اﮔﺮ ﻣـﯽﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫آن را در ﯾﮑﯽ از ﻣﻮارد ﻣﻘﺮر از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﻮزﯾـﻊ ﮐﺘـﺎبﻫـﺎي ﻣﻔﯿـﺪ و ﻻزم دﯾﻨـﯽ‪،‬‬
‫ازدواج ﺳﺎدات ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﺒﺾ آب و ﺑﺮق اﯾﺸﺎن و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻣﺼﺮف ﮐﻨـﺪ ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫‪6‬‬
‫اﺑﺘﺪا راﺟﻊ ﺑﻪ آن اﺟﺎزه ﺑﮕﯿﺮد؛‬
‫‪ .3‬ﺳﻬﻢ ﺳﺎدات را ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﭘﺮداﺧﺖ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﺷـﺮوط را داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺳﯿﺎدت )ﺳﯿﺪ ﺑﻮدن(‪ ،‬اﯾﻤﺎن )ﺷﯿﻌﮥ دوازدهاﻣﺎﻣﯽ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻓﻘﺮ )ﻓﻘﯿﺮ ﺑﻮدن(‪ ،‬واﺟﺐاﻟﻨﻔﻘـﻪ‬
‫‪7‬‬
‫ﻧﺒﻮدن‪ ،‬در راه ﻣﻌﺼﯿﺖ ﺻﺮف ﻧﮑﺮدن‪ ،‬اﻫﻞ ﻣﻌﺼﯿﺖ ﺑﻪﻃﻮر آﺷﮑﺎرا ﻧﺒﻮدن‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.852‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪ 851‬و ‪.852‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.851‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.955‬‬
‫‪ .5‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.310‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .7‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.311‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪49 ‬‬

‫‪ .7-9-1‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﻤﺲ‬
‫ﻧﺤﻮة ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﺧﻤﺲ درآﻣﺪ و ﭘﺮداﺧﺖ آن‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﺧﻤﺲ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻫﺮﭼﻪ ﮐﺎﻻ و ﭘﻮل ﻧﻘﺪ وﺟﻮد دارد را در ﺳﺮ ﺳﺎل‬
‫ﺧﻤﺴﯽ ﺣﺴﺎب و ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاري ﮐﺮده ﺧﻤﺲ آن را ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ؛ ﺳـﭙﺲ‪ ،‬در ﺳـﺎل ﺑﻌـﺪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ آن را ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ اﺻﻠﯽ ﻣﯽﺳﻨﺠﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﯿﺰي اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻮد ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ آن ﺧﻤﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﯽﮔﯿﺮد و اﮔﺮ ﭼﯿﺰي اﺿـﺎﻓﻪ ﺑـﺮ ﺳـﺮﻣﺎﯾﮥ‬
‫اوﻟﯿﻪ اﻓﺰوده ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﻤﺲ واﺟﺐ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻓﺮدي ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪاش ‪98‬‬
‫رأس ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﻣﻘﺪاري ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺧﻤﺲ آنﻫﺎ را ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﺮده‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺮ ﺳﺎل‬
‫ﺧﻤﺴﯽ ﻣﺠﻤﻮع ﻗﯿﻤﺖ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ اﻣﻮال ﻧﻘﺪي ﮐﻪ دارد ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﺠﻤـﻮع‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ‪ 98‬رأس ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﻮل ﻧﻘﺪي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﺧﻤﺲ آن را ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار زاﺋﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﻤﺲ دارد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬واﺟﺐ اﺳﺖ در ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﺧﻤﺲ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‪ ،‬ﮐﺎﻻﻫﺎ و اﺟﻨﺎس )ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﻏﯿﺮﻧﻘﺪي( را ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣﻤﮑﻦ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﺨﻤﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺮد و ﺗﺮك اﯾﻦ ﮐـﺎر ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﻣﺸـﮑﻞ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻮدن ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .10-1‬زﮐﺎت‬
‫زﮐﺎت از واﺟﺒﺎت ﻣﺎﻟﯽ در دﯾﻦ اﺳﻼم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس آن‪ ،‬ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﯾـﺪ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﻌﯿﻨﯽ از ﻧُﻪ ﻗﻠﻢ ﮐﺎﻻ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف در زﻧـﺪﮔﯽ ﻓﻘـﺮا و دﯾﮕـﺮ اﻣـﻮر ﻋﻤـﻮﻣﯽ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ زﮐﺎت در ﻧُﻪ ﭼﯿﺰ واﺟـﺐ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ :‬ﮔﻨـﺪم‪ ،‬ﺟـﻮ‪ ،‬ﺧﺮﻣـﺎ‪ ،‬ﮐﺸـﻤﺶ‪ ،‬ﮔـﺎو‪،‬‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺘﺮ‪ ،‬ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه‪ .‬اﺳﻼم ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ از اﯾﻦ اﻣﻮال ﺣﺪي ﻗﺮارداده ﮐﻪ اﮔـﺮ ﺑـﻪ‬
‫آن ﺣﺪ رﺳﯿﺪ ﭘﺮداﺧﺖ زﮐﺎت واﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫زﮐﺎت دو ﻧﻮع دارد‪ :‬زﮐﺎت ﻣﺎل ﮐﻪ ﺑﻪ ﻏﻼت ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧـﻪ‪ ،‬دامﻫـﺎ و ﺳـﮑﻪﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺷـﺮاﯾﻂ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﯽﮔﯿﺮد و زﮐﺎت ﺑﺪن ﮐﻪ ﻫﻤﺎن زﮐﺎت ﻓﻄﺮه اﺳﺖ و در ﻋﯿﺪ ﻓﻄـﺮ ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀـﺎن ﻫـﺮ اﻧﺴـﺎﻧﯽ ﮐـﻪ درآﻣـﺪ دارد و ﺧـﺮج دﯾﮕـﺮي را‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮد و ﻫﺮﮐﺪام از اﻓﺮادي ﮐﻪ ﻧﺎن ﺧﻮر او ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺳـﻪ ﮐﯿﻠـﻮ ﮔﻨـﺪم ﯾـﺎ‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺮﻧﺞ و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﻬﺎ ﯾﺎ ﻣﻌﺎدلِ ﭘﻮﻟﯽ آن را ﺑﻪ ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.305‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .3‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺗﻮﺿﯿﺢ اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﺖاﷲﻋﻠﯿﻪ؛ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﮐﺎت‬
 ‫‪  50‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪ .11-1‬اﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ‬
‫اﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﯿﮏ واداﺷﺘﻦ و از ﮐﺎر زﺷﺖ ﺑﺎزداﺷﺘﻦ‬
‫و از واﺟﺒﺎت و ﻓﺮاﯾﺾ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ و ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬
‫اﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻓﻘﻬﺎي اﺳﻼم واﺟـﺐ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ اﺻـﻞ‬
‫وﺟﻮب آن ﺟﺰو ﺿﺮورﯾﺎت دﯾﻦ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﻼم ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬و ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺷﺮاﯾﻂ آن ﯾﮏ‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﮑﻠﯿﻒ ﺷﺮﻋﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﺣﮑﺎم اﺳﻼم و ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .1-11-1‬ﺷﺮاﯾﻂ اﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ‬
‫‪ .1‬ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﮑﺮ؛‬
‫‪ .2‬اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺄﺛﯿﺮ؛‬
‫‪ .3‬اﺻﺮار ﺑﺮ ﮔﻨﺎه؛‬
‫‪2‬‬
‫‪ .4‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﻔﺴﺪه‪.‬‬
‫اﻟــﻒ( ﻋﻠــﻢ ﺑــﻪ ﻣﻌــﺮوف و ﻣﻨﮑــﺮ‪ :‬اﻣﺮوﻧﻬ ـﯽﮐﻨﻨــﺪه ﺑﺎﯾ ـﺪ ﻣﻌــﺮوف و ﻣﻨﮑــﺮ را ﺑﺸﻨﺎﺳــﺪ؛‬
‫درﻏﯿﺮاﯾﻦﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﻮﻇﻒ ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎري‬
‫ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاﺛﺮ ﺟﻬـﻞ و ﻧـﺎداﻧﯽ اﻣـﺮ ﺑـﻪ ﻣﻨﮑـﺮ و ﻧﻬـﯽ از ﻣﻌـﺮوف ﮐﻨـﺪ؛‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ ﮐﺮدن ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻧﻤﯽداﻧﯿﻢ ﮐﺎرش ﺣﺮام اﺳﺖ ﯾـﺎ ﻧـﻪ )ﻣـﺜﻼً ﻣﻌﻠـﻮم‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﮐﻪ ﮔﻮش ﻣﯽدﻫﺪ از ﻧﻮع ﻣﺒﺘﺬل و ﺣﺮام آن اﺳﺖ ﯾـﺎ ﺣـﻼل( واﺟـﺐ‪،‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ب( اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺄﺛﯿﺮ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ اﻣﺮوﻧﻬﯽﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺪﻫـﺪ ﮐـﻪ اﻣـﺮ و ﻧﻬـﯽ او اﺛـﺮ و‬
‫‪4‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪاي وﻟﻮ در آﯾﻨﺪه دارد‪.‬‬
‫پ( اﺻﺮار ﺑﺮ ﮔﻨﺎه‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺨﺺ ﮔﻨﺎﻫﮑﺎر ﺑـﺮ اﺳـﺘﻤﺮار ﮔﻨـﺎه‪ ،‬اﺻـﺮار و ﺳـﻤﺎﺟﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﮐﻪ وي ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﺷـﻮد ﺧـﻮد از ﺧﻄـﺎ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺮﻣﯽدارد؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻌﺮوف را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽآورد و ﻣﻨﮑﺮ را ﺗﺮك ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺮ و ﻧﻬـﯽ او‬
‫‪5‬‬
‫واﺟﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ت( ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﻔﺴﺪه‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻣﻔﺴﺪه ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﮔﺮ اﻣﺮ‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ 1‬ص ‪329‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.331‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪51 ‬‬

‫و ﻧﻬﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺷﺨﺺ اﻣﺮوﻧﻬﯽﮐﻨﻨﺪه و ﯾﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن دﯾﮕﺮ ﻣﻔﺴﺪهاي از ﻗﺒﯿـﻞ‬

‫ﺿﺮر ﺟﺎﻧﯽ ﯾﺎ آﺑﺮوﯾﯽ ﯾﺎ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬در اﯾﻨﺠﺎ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ واﺟـﺐ ﻧﯿﺴـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‪ ،‬ﻣﮑﻠـﻒ‬
‫ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﻣﻼﺣﻈﮥ اﻫﻤﯿﺖ را ﺑﮑﻨﺪ؛ ﯾﻌﻨـﯽ ﺑﺎﯾـﺪ در ﺗﻤـﺎم ﻣﻌـﺮوف و ﻣﻨﮑﺮﻫـﺎ ﺑـﯿﻦ‬
‫ﻣﻔﺴﺪة اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ و ﻣﻔﺴﺪة ﺗﺮك اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﺪ و ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑـﻪ آﻧﭽـﻪ ﻣﻬـﻢﺗـﺮ‬
‫‪1‬‬
‫اﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دو ﻧﮑﺘﻪ‪:‬‬
‫‪ .1‬اﻣﺮﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ ازﻣﻨﮑﺮ در ﺻﻮرﺗﯽ واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ واﺟـﺪ ﺷـﺮاﯾﻂ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧـﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﮔﺮ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﯾﮑﯽ از آن ﺷﺮاﯾﻂ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻣﻔﺴﺪه داﺷـﺘﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دراﯾﻦﺻﻮرت‪ ،‬اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ واﺟﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺷﺮاﯾﻂ دﯾﮕﺮ را دارا ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ .2‬در اﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ ﺷﺮط ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﯽآﺑﺮوﯾﯽ ﯾﺎ ﮐﺎﺳـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪن اﺣﺘﺮام ﮐﺴﯽ ﮐﻪ واﺟﺐ را ﺗﺮك ﮐﺮده و ﯾﺎ ﻓﻌـﻞ ﺣـﺮام را ﺑـﻪ ﺟـﺎ آورده ﺑﺎﺷـﺪ ﻧﺸـﻮد؛‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﮔﺮ در اﻣﺮﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ ﺷﺮاﯾﻂ و آداب آن رﻋﺎﯾـﺖ ﺷـﻮد و از ﺣـﺪود آن‬
‫ﺗﺠﺎوز ﻧﺸﻮد و درﻋﯿﻦﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﯽآﺑﺮوﯾﯽ ﯾﺎ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷـﺪن اﺣﺘـﺮام ﮐﺴـﯽ ﮐـﻪ ﻣﺮﺗﮑـﺐ‬
‫‪3‬‬
‫ﺧﻼف ﺷﺪه ﺷﻮد‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ .2-11-1‬ﻣﺮاﺣﻞ و ﻣﺮاﺗﺐ اﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ‬
‫‪ .1‬اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻗﻠﺒﯽ؛‬
‫‪ .2‬اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻟﺴﺎﻧﯽ؛‬
‫‪ .3‬اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻋﻤﻠﯽ؛‬
‫رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺮاﺣﻞ و ﻣﺮاﺗﺐ اﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ واﺟﺐ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﮥ‬
‫‪4‬‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ ﻣﻘﺼﻮد ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﻧﺒﺎﯾﺪ وارد ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻗﻠﺒﯽ‪ :‬ﻣﺮﺣﻠﮥ اول اﻣﺮﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ‪ ،‬اﻣﺮ وﻧﻬﯽ ﻗﻠﺒﯽ ﯾﺎ اﻣـﺮ و‬
‫ﻧﻬﯽ ﺑﺎ ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد از اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻗﻠﺒﯽ‪ ،‬اﻇﻬﺎر رﺿﺎﯾﺖ ﯾـﺎ ﮐﺮاﻫـﺖ ﻗﻠﺒـﯽ اﺳـﺖ؛‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ ،‬ﻣﮑﻠﻒ ﺑﺎﯾﺪ رﺿﺎﯾﺖ ﻗﻠﺒﯽ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﺗﻨﻔﺮ و اﻧﺰﺟﺎر دروﻧﯽ ﺧﻮد را‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﮑﺮ آﺷﮑﺎر ﮐﻨﺪ و از اﯾﻦ راه ﻓﺮدي ﮐﻪ ﻣﻌﺮوﻓﯽ را ﺗﺮك ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﯾﺎ ﻣﻨﮑﺮي‬
‫را ﺑﻪﺟﺎ ﻣﯽآورد را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮوف و ﺗﺮك ﻣﻨﮑﺮ وارد ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.332‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.335‬‬
 ‫‪  52‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻗﻠﺒﯽ )اﻇﻬﺎر رﺿﺎﯾﺖ و ﺗﻨﻔﺮ( درﺟﺎﺗﯽ دارد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗـﺮﯾﻦ درﺟـﻪ و‬
‫ﺳﺒﮏﺗﺮﯾﻦ راه ﻣﯽﺗﻮان اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺑﻪ درﺟﮥ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ درﺟﺎت ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺷﺪت و ﺿﻌﻒ و ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻧﻮاﻋﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از‬
‫آن ﻫﺎ ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪ :‬ﺑﺎ ﺗﺒﺴﻢ و ﻟﺒﺨﻨﺪ و روي ﮔﺸﺎده ﺑﺮﺧﻮرد ﮐـﺮدن‪ ،‬ﭼﺸـﻢ ﻓﺮوﺑﺴـﺘﻦ‪،‬‬
‫ﺧﯿﺮه ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻪ روي دﺳﺖ زدن‪ ،‬دﻧﺪان ﺑﻪ ﻟﺐ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﯾﺎ ﺳـﺮ اﺷـﺎره ﮐـﺮدن‪،‬‬
‫ﺳﻼم ﻧﮑﺮدن‪ ،‬روﮔﺮداﻧﺪن‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﮔﺮداﻧﺪن‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ را ﻗﻄﻊ ﮐﺮدن‪ ،‬ﻗﻬﺮ و ﺗﺮك ﻣﻌﺎﺷﺮت‬
‫‪1‬‬
‫ﮐﺮدن‪.‬‬
‫ب( اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻟﺴـﺎﻧﯽ‪ :‬ﻣﻘﺼﻮد از اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ زﺑﺎﻧﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﮑﻠﻒ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ از‬
‫ﻓﺮد ﺑﺨﻮاﻫﺪ از ﻣﻨﮑﺮ دﺳﺖ ﺑﺮدارد و ﻣﻌﺮوف را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻟﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬درﺟﺎﺗﯽ دارد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮﯾﻦ درﺟﻪ و آرامﺗﺮﯾﻦ ﻟﺤﻦ ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد رﺳﯿﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ درﺟﮥ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ درﺟﺎت ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺷﺪت و ﺿﻌﻒ و ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻧﻮاﻋﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از‬
‫آنﻫﺎ ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪ :‬ارﺷﺎد ﮐﺮدن‪ ،‬ﺗﺬﮐﺮ دادن‪ ،‬ﻣﻮﻋﻈﻪ ﮐﺮدن‪ ،‬ﭘﻨﺪ و اﻧﺪرز دادن‪ ،‬ﻣﺼﺎﻟﺢ و‬
‫ﻣﻔﺎﺳﺪ و ﺳﻮد و زﯾﺎنﻫﺎ را ﺑﺮﺷﻤﺮدن‪ ،‬ﺑﺤﺚ و ﻣﻨﺎﻇﺮه ﮐﺮدن‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫‪2‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ و درﺷﺘﯽ ﺣﺮف زدن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن‪.‬‬
‫پ( اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻋﻤﻠـﯽ‪ :‬ﻣﻘﺼﻮد از اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻋﻤﻠﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﮑﻠﻒ ﺑﺎﯾﺪ ﺑـﺎ ا‪‬ﻋﻤـﺎل‬
‫ﻗﺪرت و ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدن ﺟﺒﺮ و زور‪ ،‬ﻓﺮد را از اﻧﺠﺎم دادن ﻣﻨﮑﺮ و ﺗﺮك ﻣﻌﺮوف ﺑﺎزدارد‪.‬‬
‫اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻋﻤﻠﯽ درﺟﺎﺗﯽ دارد ﮐﻪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﭘـﺎﯾﯿﻦﺗـﺮﯾﻦ درﺟـﻪ و آﺳـﺎنﺗـﺮﯾﻦ روش‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ درﺟﮥ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﯾﻦ درﺟﺎت ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺷـﺪت و‬
‫ﺿﻌﻒ و ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻧﻮاﻋﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از آنﻫﺎ ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪ :‬ﺣﺎﯾﻞ ﺷـﺪن و‬
‫ﺟﻠﻮي ﻓﺮد را ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺣﺮﺑـﻪ از دﺳـﺖﮔـﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬وﺳـﺎﯾﻞ ﮔﻨـﺎه را از دﺳـﺘﺮس او ﺧـﺎرج‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻋﻘﺐ راﻧﺪن‪ ،‬دﺳﺖ ﻓﺮد را ﻣﺤﮑﻢ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ‪ ،‬ﺣﺒﺲ ﮐﺮدن‪ ،‬ﺳﺨﺘﮕﯿﺮي ﮐﺮدن‪،‬‬
‫ﮐﺘﮏ زدن‪ ،‬ﺑﻪ درد آوردن‪ ،‬ﻣﺠﺮوح و زﺧﻤﯽ ﮐﺮدن‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻋﻀـﻮ‪ ،‬از ﮐـﺎر اﻧـﺪاﺧﺘﻦ‪،‬‬
‫ﻧﺎﻗﺺ ﮐﺮدن‪ ،‬ﮐﺸﺘﻦ‪.‬‬
‫در زﻣﺎن ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ و اﻗﺘﺪار ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﺣﻠﮥ اﻣـﺮ و ﻧﻬـﯽ‬
‫زﺑﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻣﻨﯿﺘﯽ داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻠﯿﺲ و ﻗـﻮة ﻗﻀـﺎﺋﯿﻪ‪ ،‬واﮔـﺬار ﮐـﺮد‪ .‬در ﭼﻨـﯿﻦ‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.336‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪53 ‬‬

‫زﻣﺎﻧﯽ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻣﮑﻠﻔﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ]ﻗﻠﺒﯽ و[ زﺑﺎﻧﯽ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و در ﺻﻮرت ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از زور‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ذيرﺑﻂ در ﻧﯿﺮوي اﻧﺘﻈـﺎﻣﯽ و ﻗـﻮة ﻗﻀـﺎﺋﯿﻪ ارﺟـﺎع‬
‫دﻫﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در زﻣﺎن و ﻣﮑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ و اﻗﺘﺪار ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﮑﻠﻔـﯿﻦ‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬ﺟﻤﯿﻊ ﻣﺮاﺗﺐ اﻣﺮﺑـﻪﻣﻌـﺮوف و ﻧﻬـﯽازﻣﻨﮑـﺮ را ﺑـﺎ‬
‫‪1‬‬
‫رﻋﺎﯾﺖ ﺗﺮﺗﯿﺐ آنﻫﺎ ﺗﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﻏﺮض اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﮑﺘﮥ ﻣﻬﻢ‬
‫ﺑﺮ ﻫﺮ ﻣﮑﻠﻔﯽ واﺟﺐ اﺳﺖ ﺷﺮاﯾﻂ و ﻣﺮاﺗﺐ اﻣﺮﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ و ﻣﻮارد وﺟﻮب و‬
‫ﻋﺪم وﺟﻮب آن را ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮد ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا در اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﺧـﻮد دﭼـﺎر ﻋﻤـﻞ ﺧـﻼف و ﻣﻨﮑـﺮ‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .12-1‬ﺟﻬﺎد‬
‫ﺟﻬﺎد در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺗﻼش و ﻣﺒﺎرزهاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي دﻋﻮت ﺑﻪ اﺳﻼم و ﺑﺴـﻂ‬
‫و ﮔﺴﺘﺮش آن و ﯾﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان دﻓﺎع از ﺗﺠﺎوز دﺷﻤﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺟﻬﺎد ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ارﮐﺎن دﯾﻨﯽ اﺳﺖ و وﺟـﻮب آن از ﺿـﺮورﯾﺎت دﯾـﻦ ﻣﺒـﯿﻦ‬
‫‪3‬‬
‫اﺳﻼم ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬
‫‪ .1-12-1‬اﻗﺴﺎم ﺟﻬﺎد‬
‫ﺟﻬﺎد ﺑﺮ دو ﻗﺴﻢ اﺳﺖ‪ :‬اﺑﺘﺪاﯾﯽ و دﻓﺎﻋﯽ‬
‫اﻟﻒ( ﺟﻬﺎد اﺑﺘـﺪاﯾﯽ‪ :‬آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﻮاﻧﻊ دﻋﻮت ﺑﻪ اﺳﻼم اﻧﺠﺎم ﺷـﻮد و‬
‫ﺳﭙﺎه اﺳﻼم ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﺣﻤﻠﻪاي ازﺳﻮي دﺷﻤﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﻫﺪف ازﺑﯿﻦ ﺑـﺮدن ﻣﻮاﻧـﻊ‬
‫ﺗﺒﻠﯿﻎ اﺳﻼم و ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪن ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي دﯾﮕـﺮ وﮔﺴـﺘﺮش اﺳـﻼم و‬
‫اﻋﻼي ﮐﻠﻤﮥ ﺣﻖ و ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﺷﻌﺎﯾﺮ دﯾﻨﯽ و ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻔﺎر و ﻣﺸﺮﮐﺎن و ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺷﺮك و‬
‫ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ و ﺟﻬﺎد ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫درﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻫﺪف از ﺟﻬﺎد اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﮐﺸﻮرﮔﺸﺎﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ دﻓﺎع از ﺣﻘﻮق ﻓﻄـﺮي‬
‫ﻣﻠﺖﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻗﺪرتﻫﺎي ﮐﻔﺮ و ﺷﺮك و اﺳﺘﮑﺒﺎر از ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﯽ و ﺗﻮﺣﯿﺪ‬
‫‪4‬‬
‫و ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.337‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.323‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫‪  54‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫ب( ﺟﻬﺎد دﻓﺎﻋﯽ‪ :‬آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان دﻓـﺎع و ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از ﺗﺠـﺎوز دﺷـﻤﻦ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﮔﯿﺮد و زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣـﺮز و ﺑـﻮم آن ﻫـﺎ ﻫﺠـﻮم‬
‫آورد و ﻗﺼﺪ ﺗﺴﻠﻂ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﯾﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﯾﺎ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ آﻧـﺎن داﺷـﺘﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .2-12-1‬ﺑﺮﺧﯽ اﺣﮑﺎم ﺟﻬﺎد‬
‫اﻟﻒ( ﺟﻬﺎد اﺑﺘﺪاﯾﯽ‬
‫‪ .1‬ﺟﻬﺎد اﺑﺘﺪاﯾﯽ اﺧﺘﺼﺎص ﺑـﻪ زﻣـﺎن ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ‪ ‬و اﻣـﺎم ﻣﻌﺼـﻮم‪ ‬ﻧـﺪارد و ﻓﻘﯿـﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﻊاﻟﺸﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﺼﺪي وﻻﯾﺖ اﻣﺮ ﻣﺴـﻠﻤﯿﻦ اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺻـﻮرت وﺟـﻮد ﻣﺼـﻠﺤﺖ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎد اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﮐﻨﺪ؛‬
‫‪ .2‬اﻫﻞ ﮐﺘﺎب )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻬﻮديﻫﺎ و ﻣﺴﯿﺤﯽﻫﺎ و زرﺗﺸﺘﯽﻫﺎ( ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﻣﻄﯿﻊ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬
‫و ﻣﻘﺮرات دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ در ﺣﻤﺎﯾﺖ آن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﮐﺎري ﮐﻪ ﻣﻨـﺎﻓﯽ‬
‫ﺑﺎ اﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﻨﺪ ﺣﮑﻢ ﻣ‪‬ﻌﺎﻫ‪‬ﺪ را دارﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎن و ﻣﺎل و آﺑﺮوي آﻧـﺎن‬
‫‪3‬‬
‫ﺣﻔﻆ ﺷﻮد و ﺣﻘﻮق ﻣﺸﺮوع و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ آنﻫﺎ ﻣﺮاﻋﺎت ﮔﺮدد؛‬
‫‪ .3‬ﻫﺮﮔﺎه ﮐﻔﺎر ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﻼﻣﯽ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﻨﻨﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ از آﻧﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ‬
‫اﺳﯿﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮕﯽ در دﺳﺖ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ و آﺣـﺎد ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺣﻖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺳﺮا را ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﯾـﮏ‬
‫ﮐﺎﻓﺮ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﯾﺎ ﻏﯿﺮﮐﺘﺎﺑﯽ‪ ،‬اﻋﻢ از زن ﯾﺎ ﻣﺮد را در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮐﻔﺮ ﯾﺎ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ‬
‫‪4‬‬
‫ﺗﻤﻠﮏ ﺧﻮد درآورد‪.‬‬
‫ب( ﺟﻬﺎد دﻓﺎﻋﯽ‬
‫‪ .1‬دﻓﺎع از اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ واﺟﺐ اﺳﺖ و ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﺑـﺮ اذن واﻟـﺪﯾﻦ ﻧﯿﺴـﺖ‪ ،‬وﻟـﯽ‬
‫‪5‬‬
‫درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺳﺰاوار اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ رﺿﺎﯾﺖ آﻧﺎن را ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ؛‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﺣﻔﻆ ﻧﻔﺲ ﻣﺤﺘﺮﻣﻪ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از وﻗـﻮع ﻗﺘـﻞ ﻣﺴـﺘﻠﺰم دﺧﺎﻟـﺖ ﻓـﻮري و‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺟﺎﯾﺰ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺷﺮﻋﺎً از ﺑﺎب وﺟﻮب ﺣﻔﻆ ﺟﺎن ﻧﻔﺲ ﻣﺤﺘﺮﻣﻪ واﺟﺐ‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.324‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪55 ‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬و از ﺟﻬﺖ ﺛﺒﻮﺗﯽ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺮ ﮐﺴﺐ اﺟﺎزه از ﺣﺎﮐﻢ و ﯾﺎ وﺟﻮد اﻣﺮ ﺑـﻪ آن ﻧﯿﺴـﺖ‪،‬‬
‫ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ دﻓﺎع از ﻧﻔﺲ ﻣﺤﺘﺮﻣﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺮ ﻗﺘﻞ ﻣﻬﺎﺟﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺻﻮرتﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي‬
‫‪1‬‬
‫دارد ﮐﻪ اﺣﮑﺎم آنﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .13-1‬اﺣﮑﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬رﺑﺎ‪ ،‬رﺷﻮه‪ ،‬ﻗﻤﺎر‪ ،‬ﻗﺮض و وام‬
‫‪ .1-13-1‬ﻣﻌﺎﻣﻼت‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﻓﺮاواﻧﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺮﺧﯽ اﺣﮑﺎم آن را ﺑﻪاﺧﺘﺼـﺎر‪ ،‬ﺑﯿـﺎن‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻋﯿﻦ ﻧﺠﺲ‬
‫ـ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﺠﺎﺳﺎت‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮاب‪ ،‬ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﺣﺮام و ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻣ‪‬ـﺎ ﭼﻨـﯿﻦ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﺠﺎﺳﺎت ﺣﺮام ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ در ﺻﻮرت ﻧﺠﺲ ﺑﻮدن ﭼﯿـﺰي ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ‬
‫‪3‬‬
‫آن ﺑﺎﻃﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ـ ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش ﺧﻮن اﻧﺴﺎن اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ در ﺧﻮن ﺣﯿﻮان ﻫﻢ ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﺣﻼﻟـﯽ‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺣﺮام ﻣﺜﻞ اﮐﻞ و ﺷﺮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ؛‬
‫ـ ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش ﺳﮓ ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﺳﮓ ﮔﻠﻪ و ﺳﮓ ﺷﮑﺎري اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﯽ در ﻏﯿﺮ‬
‫‪5‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫ب( ﺗﺮﻗﻪ و ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻔﺠﺎر‬
‫ـ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻗّﻪ و ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻔﺠﺎر و ﺳﺎﺧﺖ و ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش آن ﻫﺎ‪ ،‬درﺻﻮرﺗﯽﮐـﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ اذﯾﺖ و آزار دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺗﺒﺬﯾﺮ ﻣﺎل ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آﯾﺪ ﯾﺎ ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﻘﺮرات‬
‫‪6‬‬
‫ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ج( ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش اﺟﻨﺎس ﻗﺎﭼﺎق‬
‫ـ ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش اﺟﻨﺎس ﻗﺎﭼﺎق‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان اﺳﺖ و ﺟﺎﯾﺰ‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﯿﺸﺘﺮ درﺑﺎرة اﻗﺴﺎم و اﺣﮑﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،2‬اﺣﮑﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت‪.‬‬
‫‪ .3‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ 2‬ص ‪.4‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ 2‬ص ‪.4‬‬
‫‪ .5‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﻰ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاى‪ ،‬اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬
‫‪https://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=291�4103‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1106‬‬
 ‫‪  56‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ؛ ‪ 1‬ﻣﺜﻼً‪:‬‬
‫ـ اﻧﺘﻘﺎل و ﺻﺎدرات ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﭼﻬﺎرﭘﺎﯾﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺸـﻮرﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﯽ از راه ﻫـﺎي‬
‫‪2‬‬
‫ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻘﺮرات دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺷﺮﻋﺎً ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ؛‬
‫د( ﻓﺮوش آرد ﯾﺎراﻧﻪای‬
‫ـ ﻓﺮوش آرد ﯾﺎراﻧﻪاي ﮐﻪ از ﻃﺮف دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻧﻮاﯾﯽﻫـﺎ داده ﻣـﯽﺷـﻮد‪ ،‬اﮔـﺮ ﻧـﺎﻧﻮا از‬
‫ﻃﺮف دوﻟﺖ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻓﺮوش آرد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ و ﺧﺮﯾﺪ آن ﻧﯿﺰ ازﺳﻮي ﻣﺮدم ﺟﺎﯾﺰ‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .2-13-1‬رﺷﻮه‬
‫»رﺷﻮه« آن ﻣﺎل ﯾﺎ ﺷﺒﻪ ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم ﯾﺎ ﺗﺮك ﮐﺎري داده ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﮔﺎه ﺑﺮاي ﺻﺪور ﺣﮑﻤﯽ ﯾﺎ ﮐﺴﺐ ﻣﻘﺎﻣﯽ رﺷﻮه ﻣﯽدﻫﻨﺪ وﮔﺎه ﺑﺮاي ﺳﮑﻮت ﮐـﺮدن‬
‫و ﺑﺮﻣﻼﻧﮑﺮدن ﺣﻘﯽ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬در ﻣﻌﻨﺎي رﺷﻮه‪ ،‬ﻣﻌﺎوﺿﻪ ﺑﺎ اﻧﺠـﺎم ﮐـﺎر ﯾـﺎ ﺗـﺮك ﮐـﺎري‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﻨﺪرج اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺷﻮه در ﻗﻀﺎ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮ راﺷﯽ )رﺷﻮهدﻫﻨﺪه( و ﻫﻢ ﺑﺮ ﻣﺮﺗﺸـﯽ )رﺷـﻮهﮔﯿﺮﻧـﺪه( ﺣـﺮام‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ راﺷﯽ ﻣﻀﻄﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺷﻮه ﺑﺮاي او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺛﺎﻧﻮي ﺣﺮام ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻓﺮﺿﺎً اﮔﺮ‬
‫ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ دادن رﺷﻮه‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻖّ ﻣﺴﻠّﻢ ﺧﻮد ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬در اﯾﻨﺠﺎ دادن رﺷﻮه ﺟﺎﯾﺰ‬
‫‪5‬‬
‫اﺳﺖ )ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاي ﮔﯿﺮﻧﺪه ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ(‪.‬‬
‫‪ .3-13-1‬ﻗﻤﺎر‬
‫‪ .1‬ﺑﺎزي ﺑﺎ ﻫـﺮ ﭼﯿـﺰيﮐـﻪ ﻣﮑﻠـﻒ ﺗﺸـﺨﯿﺺ دﻫـﺪ از آﻻت ﻗﻤـﺎر اﺳـﺖ ﯾـﺎ در آن‬
‫ﺷﺮط ﺑﻨﺪي ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺎزي ﺑﺎ ﻫﺮ وﺳﯿﻠﻪ اي ﮐﻪ ﺟـﺰء آﻻت ﻗﻤـﺎر‬
‫‪6‬‬
‫ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻧﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﺮطﺑﻨﺪي اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد؛‬
‫‪ .2‬ﺗﻤﺎﺷﺎي ﭘﺎﺳﻮرﺑﺎزي دﯾﮕﺮان اﮔﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﻔﺴﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻋﻤﻠﯽ آن ﺷﻤﺮده‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1356‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪) .1523‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪» :‬ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺟـﺰو ﺣﺪوداﻟﻠﱠـﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ وﺟﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﺑﺸﻮد‪ (1369/10/10) «.‬اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺷﺎﻣﻞ؛ ﻟﺒﺎس و ﭘﺎرﭼﻪ و ﺑﺮﻧﺞ‬
‫و ﺳﻮﺧﺖ و ‪ ...‬ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪(.‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1979‬‬
‫‪ .4‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.55‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.51‬‬
‫‪ .6‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1122‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪57 ‬‬

‫‪2‬‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ 1 .‬ﻧﯿﺰ ﺣﻀﻮر اﺧﺘﯿﺎري اﻧﺴﺎن در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻗﻤﺎر ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ‪ ،‬ﭘﻮل را از ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن ]ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ[ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺳﭙﺲ‪،‬‬
‫از ﻣﺎل ﺧﻮدﺷﺎن ]ﻧﻪ ﭘﻮل ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن[ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺪه ﺟﺎﯾﺰه ﻣﯽ دﻫﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻃﻮريﮐﻪ‪ ،‬ﻃﺮف دﯾﮕـﺮ‬
‫ﭼﯿﺰي ﻧﺒﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﭘﻮل را از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫‪3‬‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺪه ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻤﺎر و ﺣﺮام اﺳﺖ؛‬
‫‪ .4‬ﺑﺎزي ﺑﺎ آﻻت ﻗﻤﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﺳﻮر و ﻏﯿﺮ آن از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‪ ،‬اﮔﺮ دوﻧﻔـﺮه ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺣﮑﻢ ﺑﺎزي ﺑﺎ آﻻت ﻗﻤﺎر را دارد؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎزي ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ ﻓـﺮض ﮐـﻪ‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﻔﺴﺪهاي ﺑﺮ آن ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد؛‬
‫‪ .5‬اﮔﺮ ﻣﮑﻠّﻒ ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﺪ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻄﺮﻧﺞ از آﻻت ﻗﻤﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ و ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش و ﺑﺎزي ﺑﺎ آن ﺑﺪون ﺷﺮط ﺑﻨﺪي‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫‪5‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﺬﮐﻮر‪ ،‬آﻣﻮزش آن ﻫﻢ ﺑﺪون اﺷﮑﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .4-13-1‬ﻗﺮض و وام و رﺑﺎ‬
‫س‪ :‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﺎرﻣﺰد در ﺻﻨﺪوقﻫﺎي ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ ﭼﻪ ﺣﮑﻤﯽ دارد؟‬
‫ج‪ :‬ﮐﺎرﻣﺰد ﺑﺮاي ﻣﺨﺎرج ﺻـﻨﺪوق‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺴـﺌﻮﻻن ﻣﺤﺘـﺮم‬
‫ﺻﻨﺪوق ﺑﺎﯾﺪ ﻃﻮري ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﻣﺰد ﺑﻪ ﻣﻘـﺪار ﻫﺰﯾﻨـﻪﻫـﺎي ﺟـﺎري ﺻـﻨﺪوق‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آب و ﺑﺮق و ﺣﻘﻮق ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎل‪ ،‬اﮔـﺮ اﯾـﻦ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ و‬
‫‪6‬‬
‫اﺣﯿﺎﻧﺎً‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﯽ اﺿﺎﻓﻪ آﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف آن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺻﻨﺪوق دارد‪.‬‬
‫س‪ :‬آﯾﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﺻﺤﺖاﻧﺪ؟ ﺧﺮﯾـﺪ‬
‫ﻣﺴﮑﻦ و ‪ ...‬ﺑﺎ ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﭼﻪ ﺣﮑﻤﯽ دارد؟ و آﯾﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻮد‬
‫درﺑﺮاﺑﺮ ﺳﭙﺮدهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم در ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻼل اﺳﺖ؟‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﻰ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاى‪ ،‬اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬

‫‪https://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=96&pid=96&tid=-1‬‬
‫‪ .2‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1121‬‬
‫‪ .3‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﻰ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاى‪ ،‬اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬
‫‪https://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=299�4315‬‬
‫‪ .4‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ‪ ،‬س ‪ 1125‬؛ دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬
‫‪https://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=96&pid=96&tid=-1‬‬
‫‪ .5‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1118‬‬
‫‪ .6‬اﺳﺘﻔﺘﺎء از ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﯽ؛ دﺳﺘﺮﺳﯽ در ﻧﺸﺎﻧﯽ زﯾﺮ‪:‬‬
‫‪. https://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=295‬‬
 ‫‪  58‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫ج‪ :‬ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺼﻮب ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي‬
‫اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﻮراي ﻣﺤﺘﺮم ﻧﮕﻬﺒﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد و ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ‬
‫ﺻﺤﺖ اﺳﺖ و ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮي ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﯾﮑـﯽ از ﻋﻘـﻮد ﺻـﺤﯿﺢ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﺷﺮﻋﺎً ﺣﻼل اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘـﻮل از ﺑﺎﻧـﮏ ﺑـﺮاي ﺧﺮﯾـﺪ ﻣﺴـﮑﻦ و‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از آن ﻋﻘﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﺷﮑﺎل اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻗﺮض رﺑﻮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮔﺮﻓﺘﻦ آن از ﻧﻈﺮ ﺣﮑﻢ ﺗﮑﻠﯿﻔﯽ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ اﺻﻞ ﻗﺮض‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺣﮑﻢ وﺿﻌﯽ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ و آن ﻣﺎل‪ ،‬ﻣ‪‬ﻠﮏ ﻗﺮض ﮔﯿﺮﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺟﺎﯾﺰ اﺳـﺖ‬
‫‪1‬‬
‫در آن و در ﻫﺮ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﻣﯽ ﺧﺮد ﺗﺼﺮّف ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫س‪ :‬آﯾﺎ ﺑﻬﺮهاي ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ از ﻣﺮدم درﺑﺮاﺑﺮ وامﻫﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫آﻧﺎن ﺑﺮاي اﻣﻮري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﺴﮑﻦ و داﻣﺪاري و ﮐﺸـﺎورزي ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻼل اﺳﺖ؟‬
‫ج‪ :‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﯾﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﺴـﮑﻦ و اﻣـﻮر‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺮض اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺑﻬـﺮه در ﺑﺮاﺑـﺮ آن‬
‫ﺷﺮﻋﺎً ﺣﺮام اﺳﺖ و ﺑﺎﻧﮏ ﺣﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ آن را ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﯽ ﻇﺎﻫﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﺑﺎﻧـﮏﻫـﺎ آن را‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺮض ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺎﻧﮑﯽ از ﺑﺎب ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﯾﮑـﯽ از ﻋﻘـﻮد‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﯽ ﺣﻼل ﻣﺜﻞ ﻣﻀﺎرﺑﻪ ﯾﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﯾﺎ ﺟﻌﺎﻟﻪ ﯾـﺎ اﺟـﺎره اﺳـﺖ؛ ﻣـﺜﻼً‪ ،‬ﺑﺎﻧـﮏ ﺑـﺎ ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﺎﻧﻪ در ﻣﻠﮏ آن ﺷﺮﯾﮏ ﻣـﯽﺷـﻮد و ﺳـﭙﺲ‪ ،‬ﺳـﻬﻢ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ‬
‫اﻗﺴﺎط ﻣﺜﻼً ﺑﯿﺴﺖﻣﺎﻫﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﯾﮏ ﺧﻮد ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ ﯾﺎ آن را ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻣﻌﯿﻨـﯽ و ﺑـﻪ ﻣﺒﻠـﻎ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ او اﺟﺎره ﻣﯽدﻫﺪ؛ در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر و ﺳﻮدي ﮐـﻪ ﺑﺎﻧـﮏ از اﯾـﻦ ﻧـﻮع ﻣﻌـﺎﻣﻼت‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورد‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد و اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﻌﺎﻣﻼت ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ ﻗﺮض و ﺑﻬﺮة آن ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫س‪ :‬آﯾﺎ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ ﻗﺮﺿﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﻣﯽدﻫـﺪ‪،‬‬
‫در اﻣﻮر دﯾﮕﺮ ﻣﺼﺮف ﻧﻤﻮد؟‬
‫ج‪ :‬اﮔﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﻣﯽدﻫﺪ واﻗﻌﺎً ﻗﺮض ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺮط ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ‬
‫در ﻣﻮرد ﺧﺎﺻﯽ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺨﻠﻒ از اﯾﻦ ﺷﺮط ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬اﮔـﺮ آﻧﭽـﻪ از‬
‫ﺑﺎﻧﮏ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﻣﻀﺎرﺑﻪ ﯾﺎ ﺷﺮاﮐﺖ و ‪ ...‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻖ ﻧـﺪارد آن را‬
‫‪3‬‬
‫در ﻏﯿﺮ ﮐﺎري ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ آن ﭘﻮل را در اﺧﺘﯿﺎر او ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1922‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1923‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1790‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪59 ‬‬

‫س‪ :‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎي دراز ﻣﺪت ﮐﻪ درﺻﺪي ﺳﻮد ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﮑﻤـﯽ‬
‫دارﻧﺪ؟‬
‫ج‪ :‬ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮي آن در ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺣـﻼل و‬
‫‪1‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از آن اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪.‬‬
‫س‪ :‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﻣﺮدم ﺑﯿﻦ ﺳﻪ ﺗﺎ ﺑﯿﺴﺖ درﺻﺪ ﺳـﻮد ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ‪ ،‬آﯾـﺎ‬
‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﻮرم‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻣﺒﻠﻎ اﺿﺎﻓﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻮض ﮐﺎﻫﺶ ﻗﺪرت‬
‫ﺧﺮﯾﺪ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﻣﺮدم در روز درﯾﺎﻓﺖ آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روز ﺳـﭙﺮدهﮔـﺬاري ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﮐﺮد ﺗﺎ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ از ﻋﻨﻮان رﺑﺎ ﺧﺎرج ﺷﻮد؟‬
‫ج‪ :‬اﮔﺮ آن ﻣﺒﻠﻎ اﺿﺎﻓﯽ و ﺳﻮدي ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽدﻫﺪ از درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑـﻪﮐـﺎرﮔﯿﺮي‬
‫ﺳﭙﺮده ﺑﻪ وﮐﺎﻟﺖ از ﺳﭙﺮدهﮔﺬار در ﺿﻤﻦ ﯾﮑﯽ از ﻋﻘﻮد ﺷﺮﻋﯽ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺑﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻮد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﺮﻋﯽ اﺳﺖ و اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ .14-1‬اﺣﮑﺎم آراﺳﺘﮕﯽ )ﻣﺤﺎﺳﻦ‪ ،‬ﻣﻮي ﺳﺮ‪ ،‬ﻋﻄﺮ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ و ‪(...‬‬
‫‪ .1-14-1‬ﻣﺤﺎﺳﻦ‬
‫‪ .1‬ﺗﺮاﺷﯿﺪن رﯾﺶ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ و اﺣﻮط اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐـﻪ اﺣﮑـﺎم و آﺛـﺎر‬
‫‪3‬‬
‫ﻓﺴﻖ ﺑﺮ آن ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫‪ .2‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺗﺮاﺷﯿﺪن آن ﻣﻘﺪار از ﻣﻮي ﺻﻮرت ﮐﻪ ﺑﺮ آن ﻋﻨﻮان ﺗﺮاﺷﯿﺪن رﯾﺶ‬
‫ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﻣﻘﺪاري از آن‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺰﺑﻮر‬
‫‪5‬‬
‫ﺑﺮ آن ﺻﺪق ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد؛ ‪ 4‬ﻣﺜﻞ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ‬
‫‪ .3‬ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ و ﺑﻠﻨﺪي رﯾﺶ ﺣﺪ ﻣﻌﯿﻨﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻌﯿﺎر اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺮﻓـﺎً ﺑـﺮ آن‬
‫‪6‬‬
‫رﯾﺶ ﺻﺪق ﮐﻨﺪ و ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮدن آن ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻗﺒﻀﮥ دﺳﺖ ﮐﺮاﻫﺖ دارد؛‬
‫‪ .4‬ﺑﺎﻗﯽﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻮﻫﺎي ﭼﺎﻧﻪ و ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﺣﮑﻢ ﺗﺮاﺷـﯿﺪن ﻫﻤـﮥ رﯾـﺶ را‬
‫‪7‬‬
‫دارد؛‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1935‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1914‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1414‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1421‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1424‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1410‬‬
‫‪ .7‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1412‬‬
 ‫‪  60‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﺳﺒﯿﻞ و ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻦ و ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﻮدن آن ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ اﺷﮑﺎل ﻧـﺪارد؛ ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫ﻧﻤﻮدن آن ﺑﻪ ﻣﻘﺪاري ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﺑﺎ ﻏﺬا ﯾﺎ آب ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮑﺮوه‬
‫‪1‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .2-14-1‬ﻣﻮي ﺳﺮ‬
‫س‪ :‬ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻣﺪﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ در ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﻣﻮ ﭼﻪ ﺣﮑﻤﯽ دارد؟‬
‫ج‪ :‬ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺣﺮﻣﺖ در اﯾﻦ ﻣـﻮارد‪ ،‬ﺗﺸـﺒﯿﻪ ﺷـﺪن ﺑـﻪ دﺷـﻤﻨﺎن اﺳـﻼم و ﺗـﺮوﯾﺞ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ آنﻫﺎﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎ و زﻣﺎنﻫﺎ و اﺷﺨﺎص ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓـﺮق‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﻏﺮب ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .3-14-1‬ﻋﻄﺮ ﺣﺎوي اﻟﮑﻞ‬
‫س‪ :‬آﯾﺎ ﻧﻤﺎز در ﻟﺒﺎس ﻣﻌﻄﺮ ﺑﻪ ﻋﻄﺮﻫﺎي اﻣﺮوزي ﮐﻪ ﺣﺎوي اﻟﮑـﻞ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺻـﺤﯿﺢ‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫‪3‬‬
‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻧﺠﺎﺳﺖ آن ﻋﻄﺮﻫﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز در اﯾﻦ ﻟﺒﺎسﻫﺎ اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ .4-14-1‬ﭘﻮﺷﺶ‬
‫‪ .1‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﺮدن اﻧﮕﺸﺘﺮ ﻃﻼ ﺑﺮاي ﻣﺮدان در ﻫﯿﭻ ﺣﺎﻟﯽ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﻤـﺎز ﺑـﺎ آن‬
‫‪4‬‬
‫ﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ؛‬
‫‪ .2‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻃﻼ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺣﻠﻘﮥ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻏﯿـﺮ آن‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣـﺮدان ﻣﻄﻠﻘـﺎً ﺣـﺮام‬
‫‪5‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ زﯾﻨﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ و از دﯾﺪ دﯾﮕﺮان ﻣﺨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﻃﻼي ﺳﻔﯿﺪ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﻫﻤﺎن ﻃﻼي زرد اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺮ اﺛـﺮ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﮐﺮدن ﻣﺎدهاي رﻧﮓ آن ﺳﻔﯿﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﻃﻼ در آن ﺑـﻪ‬
‫‪6‬‬
‫ﻗﺪري ﮐﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺮﻓﺎً ﺑﻪ آن ﻃﻼ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ ﻧﺪارد و ﭘﻼﺗﯿﻦ ﻧﯿﺰ اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد؛‬
‫‪ .4‬ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪن آن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻧﮓ‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿﺖ دوﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺪرس ﺑـﻮدن ﯾـﺎ ﻋﻠـﻞ‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ اﮔﺮ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮدم ﺟﻠﺐ و ﺻﺎﺣﺐ ﻟﺒﺎس‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1414‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1375‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.436‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.442‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.444‬‬
‫‪ .6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.443‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪61 ‬‬

‫‪1‬‬
‫اﻧــﮕﺸﺖﻧﻤﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺷﻬﺮت‪ ،‬و ﭘﻮﺷﯿﺪن آن اﺷﮑﺎل دارد؛‬
‫‪ .5‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎسﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ازاﯾﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺖ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟـﯽ اﮔـﺮ اﯾـﻦ ﮐـﺎر ﻣﺴـﺘﻠﺰم‬
‫ﺗﺮوﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﯿﺮاﺳﻼﻣﯽ دﺷﻤﻦ ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻘﻮﯾﺖ اﻗﺘﺼﺎد آﻧﺎن ﺑﺮاي اﺳﺘﻌﻤﺎر و‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﺷﻮد و ﯾﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ وارد ﺷﺪن ﺿﺮر اﻗﺘﺼﺎدي ﺑـﻪ دوﻟـﺖ‬
‫‪2‬‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬داراي اﺷﮑﺎل اﺳﺖ و ﺣﺘّﯽ در ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﻮارد ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫‪ .6‬ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﭘﻮﺷﯿﺪن ﮐـﺮوات و دﯾﮕـﺮ ﻟﺒـﺎسﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﭘﻮﺷـﺶ و ﻟﺒـﺎس ﻏﯿـﺮ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮري ﮐﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪن آنﻫـﺎ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺗـﺮوﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻨﺤﻂّ ﻏﺮﺑﯽ ﺷﻮد ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫‪ .15-1‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ )ﻣﺤﺮم و ﻧﺎﻣﺤﺮم‪ ،‬اﺣﮑﺎم ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ‪ ،‬رﻗﺺ‪ ،‬ﻣـﺎﻫﻮاره‪،‬‬
‫ﺳﺤﺮ و ‪(...‬‬

‫‪ .1-15-1‬ﻣﺤﺮم و ﻧﺎﻣﺤﺮم در اﺳﻼم‬

‫‪ .1‬اﮔﺮ ﻣﺮد و زن ﻧﺎﻣﺤﺮم در ﻣﺤﻞ ﺧﻠﻮﺗﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ در آﻧﺠﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ و دﯾﮕﺮي‬
‫ﻫﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﺣـﺮام ﺑﯿﻔﺘﻨـﺪ ﺑﺎﯾـﺪ از آﻧﺠـﺎ ﺑﯿـﺮون‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﮥ ﻣﻬﻢ‪ :‬در رواﯾﺖ آﻣﺪه ﮐﻪ ﺷﯿﻄﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﺮد و زﻧﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺷـﻮﻧﺪ‬
‫آنﻗﺪر وﺳﻮﺳﻪ ﺷﺎن ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺮام ﺑﯿﻔﺘﻨـﺪ‪ 5 «.‬ﭘـﺲ‪ ،‬اﮔـﺮ ﺑـﺎ ﺷـﺮاﯾﻂ ذﮐﺮﺷـﺪه در‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺮد و زن ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻮﻧﺪ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﺣـﺮام‬
‫ﺑﯿﻔﺘﻨﺪ و ﻧﺘﺮﺳﯿﺪن ارﺗﮑﺎب ﺣﺮام‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻣﺤـﻞ را‬
‫ﺗﺮك ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺷﺮاﯾﻂ را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﻫﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آنﺟﺎ وارد ﺷﻮﻧﺪ‬
‫و آنﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ، ،‬ج ‪ ،2‬دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬

‫‪https://www.leader.ir/fa/book/173?sn=30038‬‬
‫‪ .2‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1377‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1379‬‬
‫‪ .4‬اﺳﺘﻔﺘﺎء از ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﯿﻤﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﯽ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬
‫‪https://www.leader.ir/fa/book/190?sn=24843‬‬
‫‪ .5‬ﺣﺴﯿﻦ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﻧﻮري‪ ،‬ﻣﺴﺘﺪرك اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ و ﻣﺴﺘﻨﺒﻂ اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴـﻪ آل اﻟﺒﯿـﺖ‪ 1408 ،‬ق‪ ،‬ج‬
‫‪ ،14‬ص ‪ ، 266‬ح ‪.16669 .‬‬
 ‫‪  62‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪ .2‬از ﻧﻈﺮ ﻓﻘﻬﯽ و اﺣﮑﺎم ﺷﺮﻋﯽ زﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدان از ﺳﻪ راه ﻣﺤـﺮم ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ :‬از راه‬
‫ﻧَﺴ‪‬ﺐ‪ ،‬از راه ازدواج و از راه رﺿﺎع )ﺷﯿﺮ دادن(‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺤﺮم ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ارﺗﺒﺎط ﻧﺴﺒﯽ ﯾﺎ ﺳﺒﺒﯽ ﯾﺎ ﺷﯿﺮي‪ ،‬ازدواج ﺑﺎ او ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺤﺎرم ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎدي و آزاد‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﮐﻨﺪ و ﺑﺮ آنﻫﺎ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ در ﺣﻀﻮر او ﺣﺠـﺎب‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺤﺮم ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﯾـﺪ در ﻣﻌﺎﺷـﺮت‪ ،‬ﺣـﺪود ﺷـﺮﻋﯽ ﺣﺠـﺎب و ﻧﮕـﺎه را‬
‫ﻣﺮاﻋﺎت ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫َ‬
‫اﻟﻒ( ﻣﺤﺎرم ﻧ َﺴﺒﯽ‬
‫ﯾﮏ ـ ﻣﺤﺎرم ﻧﺴﺒﯽ ﻣﺮد‬
‫)‪ (1‬ﻣﺎدر‪ ،‬ﻣﺎدرﺑﺰرگ ﭘﺪري ﯾﺎ ﻣﺎدري ﺑﻪ ﺑﺎﻻ؛‬
‫)‪ (2‬دﺧﺘﺮ و ﻧﻮهﻫﺎي دﺧﺘﺮي ﯾﺎ ﭘﺴﺮي ﺗﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ؛‬
‫)‪ (3‬ﺧﻮاﻫﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮِ ﺧﻮاﻫﺮ و ﻧﻮهﻫﺎي ﺧﻮاﻫﺮ؛‬
‫)‪ (4‬دﺧﺘﺮِ ﺑﺮادر و ﻧﻮهﻫﺎي ﺑﺮادر؛‬
‫)‪ (5‬ﻋﻤﻪ و ﻋﻤﻪﻫﺎي ﭘﺪر ﯾﺎ ﻣﺎدر ﺑﻪ ﺑﺎﻻ؛‬
‫)‪ (6‬ﺧﺎﻟﻪ و ﺧﺎﻟﻪﻫﺎي ﭘﺪر ﯾﺎ ﻣﺎدر ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬دﯾﮕﺮ زنﻫﺎ در ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺎﻧﻨﺪ دﺧﺘﺮداﯾﯽ‪ ،‬دﺧﺘﺮﺧﺎﻟﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮﻋﻤـﻮ‪ ،‬دﺧﺘﺮﻋﻤـﻪ و‬
‫اﻣﺜﺎل آن ﺑﻪ ﻣﺮد‪ ،‬ﻧﺎﻣﺤﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد را درﺣﺪ ﺷﺮﻋﯽ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ و ﻣﺮد ﻧﯿـﺰ در‬
‫ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﺑﻪ آﻧﺎن ﺣﺪود ﺷﺮﻋﯽ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دو ـ ﻣﺤﺎرم ﻧﺴﺒﯽ زن‬
‫)‪ (1‬ﭘﺪر و ﭘﺪرﺑﺰرگ ﭘﺪري ﯾﺎ ﻣﺎدري ﺑﻪ ﺑﺎﻻ؛‬
‫)‪ (2‬ﭘﺴﺮ و ﻧﻮهﻫﺎي دﺧﺘﺮي ﯾﺎ ﭘﺴﺮي ﺗﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ؛‬
‫)‪ (3‬ﺑﺮادر‪ ،‬ﭘﺴﺮِ ﺑﺮادر و ﻧﻮهﻫﺎي ﺑﺮادر؛‬
‫)‪ (4‬ﭘﺴﺮِ ﺧﻮاﻫﺮ و ﻧﻮهﻫﺎي ﺧﻮاﻫﺮ؛‬
‫)‪ (5‬ﻋﻤﻮ و ﻋﻤﻮﻫﺎي ﭘﺪر ﯾﺎ ﻣﺎدر ﺑﻪ ﺑﺎﻻ؛‬
‫)‪ (6‬داﯾﯽ و داﯾﯽﻫﺎي ﭘﺪر ﯾﺎ ﻣﺎدر ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬دﯾﮕﺮ ﻣﺮدﻫﺎ در ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺴﺮداﯾﯽ‪ ،‬ﭘﺴﺮﺧﺎﻟﻪ‪ ،‬ﭘﺴﺮﻋﻤﻮ‪ ،‬ﭘﺴﺮﻋﻤﻪ و اﻣﺜﺎل‬
‫آن ﺑﻪ زن‪ ،‬ﻧﺎﻣﺤﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و زن ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد را در ﺣﺪ ﺷﺮﻋﯽ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ و ﻣﺮدﻫـﺎ ﻧﯿـﺰ در‬
‫ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﺑﻪ او ﺣﺪود ﺷﺮﻋﯽ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪63 ‬‬

‫ب( ﻣﺤﺎرم ﺳﺒﺒﯽ‬

‫ﯾﮏ ـ ﻣﺤﺎرم ﺳﺒﺒﯽ ﻣﺮد‬
‫)‪ (1‬ﻣﺎدر و ﻣﺎدرﺑﺰرگ زن ﺑﻪ ﺑﺎﻻ؛‬
‫)‪ (2‬دﺧﺘﺮِ زن و ﻧﻮهﻫﺎي آن ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ]ﺑﻌﺪ از ﻋﻤﻞ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ[؛‬
‫)‪ (3‬زنِ ﭘﺪر ﺑﺮ ﭘﺴﺮ و ﻧﻮهﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ؛‬
‫)‪ (4‬زنِ ﭘﺴﺮ ﺑﺮ ﭘﺪر و ﭘﺪر ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬دﯾﮕﺮ زنﻫﺎ ﭼﻮن ﻋﻤﮥ زن‪ ،‬ﺧﺎﻟﮥ زن‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺮ زن‪ ،‬زن ﺑﺮادر و اﻣﺜﺎل آن ﺑﻪ ﻣﺮد‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و در اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺮﻗﯽ ﺑﯿﻦ آنﻫﺎ ﺑﺎ زﻧﺎن دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫دو ـ ﻣﺤﺎرم ﺳﺒﺒﯽ زن‬
‫)‪ (1‬ﭘﺪر و ﭘﺪرﺑﺰرگ ﺷﻮﻫﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ؛‬
‫)‪ (2‬ﭘﺴﺮِ ﺷﻮﻫﺮ و ﻧﻮهﻫﺎي آن ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ؛‬
‫)‪ (3‬ﺷﻮﻫﺮِ ﻣﺎدر ﺑﺮ دﺧﺘﺮ و ﻧﻮهﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ؛‬
‫)‪ (4‬ﺷﻮﻫﺮ دﺧﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺎدر و ﻣﺎدر ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬دﯾﮕﺮ ﻣﺮدﻫﺎ ﭼﻮن ﻋﻤﻮي ﻣﺮد‪ ،‬داﯾﯽ ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮادر ﺷﻮﻫﺮ‪ ،‬ﺷﻮﻫﺮ ﺧﻮاﻫﺮ و اﻣﺜـﺎل‬
‫آن ﺑﻪ زن ﻧﺎﻣﺤﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و در اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺮﻗﯽ ﺑﯿﻦ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫پ( ﻣﺤﺎرم رﺿﺎﻋﯽ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺷﯿﺮﺧﻮارﮔﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﮥ ﺷﺮاﯾﻂ آن ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬داﯾـﻪ و ﺷـﻮﻫﺮ او‪،‬‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدر رﺿﺎﻋﯽ ﮐﻮدك ﺷﯿﺮﺧﻮار ﺷـﻤﺮده ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ و ﭘـﺪران و ﻣـﺎدران آنﻫـﺎ اﺟـﺪاد‬
‫ﮐﻮدك ﺑﻪﺷﻤﺎر آﻣﺪه و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان رﺿﺎﻋﯽ ﮐﻮدك ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ـ ﭼﻪ آن ﻫﺎ‬
‫ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﺗﺮ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪهاﻧﺪ و ﭼﻪ آنﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﻌـﺪاً ﺑـﻪ دﻧﯿـﺎ ﻣـﯽآﯾﻨـﺪ ــ و درواﻗـﻊ‪ ،‬ﮐـﻮدك‬
‫ﺷﯿﺮﺧﻮار ﯾﮑﯽ از ﻓﺮزﻧﺪان اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ و ﮐﻠﯿﮥ ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ در ﻣﺤﺎرم ﻧﺴـﺒﯽ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺮﺷﻤﺮدﯾﻢ از راه ﺷﯿﺮﺧﻮارﮔﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﻮدك ﻣﺤﺮم ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .2-15-1‬اﺣﮑﺎم ﻧﮕﺎه‬
‫اﻟﻒ( ﻧﮕﺎه ﻣﺮد ﺑﻪ ﻏﯿﺮ ﻫﻤﺴﺮ‪:‬‬
‫ﯾﮏ ـ ﻣﺤﺎرم ﻧﺴﺒﯽ ﯾﺎ ﺳﺒﺒﯽ ﯾﺎ رﺿﺎﻋﯽ‪:‬‬
‫ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻋﻮرﺗﯿﻦ‪ :‬ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻏﯿﺮﻋﻮرﺗﯿﻦ‪ :‬ﺑﺎ ﻟﺬت و ﺷﻬﻮت ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪروحاﷲ ﻣﻮﺳﻮي ﺧﻤﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾﺮ اﻟﻮﺳﯿﻠﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﮥ ﻋﻠﯽ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﮥ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم‬
‫ﺧﻤﯿﻨﯽ‪ ،1386 ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.290-281‬‬
 ‫‪  64‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫دو ـ ﻏﯿﺮﻣﺤﺎرم‪:‬‬
‫)‪ (١‬ﻧﮕﺎه ﺣﻀﻮری‪:‬‬
‫ـ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻧﮕﺎه ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﮔﺮدي ﺻﻮرت و ﻣﭻ دﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺪون ﻟـﺬت‬
‫ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬و در ﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮاﺿﻊ ﺑﺪون آراﯾﺶ ﯾﺎ زﯾﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ــ زن ﻏﯿﺮﻣﺴــﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷــﺪ‪ :‬ﻧﮕــﺎه ﺑــﻪ ﺟﺎﻫــﺎﯾﯽﮐــﻪ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﻣﺘﻌــﺎرف و ﻣﻌﻤــﻮل‬
‫ﻧﻤﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻟﺬت ﺟﻨﺴﯽ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (٢‬ﻧﮕﺎه ﺗﺼﻮﯾﺮي‪:‬‬
‫ـ ﭘﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ ﺣﺮام اﺳﺖ و در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺪون‬
‫ﻟﺬت ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻋﮑﺲ ﯾﺎ ﭘﺨﺶ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﮕﺎه ﺣﻀﻮري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم اﺣﮑﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﮕﺎه ﻣﺮد ﺑﻪ زن ﺑﯿﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﮕﺎه زن ﺑﻪ ﻣﺮد ﻧﯿـﺰ ﻣﻄـﺮح‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯾﯽ از ﺑﺪن ﻣﺮد ﻣﯽﺗﻮان ﻧﮕﺎه ﮐﺮد ﮐـﻪ ﻣـﺮدان ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣﺘﻌـﺎرف‬
‫ﻧﻤﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺳﺮ و ﮔﺮدن و ﻗﺴﻤﺘﯽ از دﺳﺖ و ﻣﭻ ﭘﺎ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻗﺼـﺪ ﻟـﺬت ﯾـﺎ‬
‫‪2‬‬
‫ﺧﻮف وﻗﻮع ﮔﻨﺎه وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب( ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻧﮕﺎهﮐﺮدن ﺑﻪ وﺟﻪ و ﮐﻔﯿﻦ )ﺻﻮرت و دﺳﺖ ﻫﺎ ﺗﺎ ﻣﭻ دﺳﺖ( ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﺣﺠﺎب ﺧﻮد را ﮐﺎﻣﻼً رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دو ﺷﺮط اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪:‬‬
‫اﻟﻒ( وﺟﻪ و ﮐﻔﯿﻦ زﯾﻨﺖ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪3‬‬
‫ب( ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻟﺬت و رﯾﺒﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ .2‬ﻧﮕﺎهﮐﺮدن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﺠﺎب ﺧﻮد را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺑﺪن زن ﻧﺎﻣﺤﺮم ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ آن زن ﺑﻔﻬﻤـﺪ ﯾـﺎ ﻧﻔﻬﻤـﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﯿﻨﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺤﺮم ﻓﺎﻣﯿﻞ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺜﻞ زن ﺑﺮادر‪ ،‬زنﻋﻤﻮ‪ ،‬دﺧﺘﺮﻋﻤﻮ و دﺧﺘﺮداﯾﯽ و‬
‫‪4‬‬
‫‪ (...‬ﯾﺎ ﻏﺮﯾﺒﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﺪون ﻟﺬت و رﯾﺒﻪ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ؛‬
‫‪ .3‬ﻧﮕﺎهﮐﺮدن ﺑﻪ ﻋﮑﺲ زن ﻧﺎﻣﺤﺮم‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﻧﮕﺎهﮐﺮدن ﺑﻪ ﺧﻮد زن ﻧـﺎﻣﺤﺮم را ﻧـﺪارد‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.323‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.324‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪﻣﺴﻌﻮد ﻣﻌﺼﻮﻣﯽ‪ ،‬اﺣﮑﺎم رواﺑﻂ زن و ﻣﺮد و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﻧﺎن‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﻮﺳـﺘﺎن ﮐﺘـﺎب‪ ،1389 ،‬ص‬
‫‪.42‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.54‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪65 ‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﮕﺎه از روي ﻟﺬت ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺧﻮف اﻓﺘﺎدن ﺑﻪ ﮔﻨـﺎه وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻫﻢ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻨﻨﺪه آن را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬اﺷـﮑﺎل ﻧـﺪارد و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎط واﺟﺐ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ زن ﻧﺎﻣﺤﺮم ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﭘﺨﺶ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﮐﺮد؛ وﻟﯽ در ﭘﺨﺶ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ اﮔﺮ رﯾﺒﻪ و ﺧﻮف اﻓﺘـﺎدن ﺑـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﮔﻨﺎه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎهﮐﺮدن اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد؛‬
‫‪ .4‬اﮔﺮ زﻧﯽ ﮐﻼه ﮔﯿﺲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺮد ﺑﻪ ﻣﻮي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ او ﻧﮕﺎه ﮐﻨـﺪ‪ ،‬اﺷـﮑﺎل‬
‫‪2‬‬
‫دارد؛‬
‫‪ .5‬اﮔﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺸﺘﯽ ﻣﺮدان ﺑﺎ ﺣﻀﻮر زن در ﻣﯿﺪان ﮐﺸـﺘﯽ و ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ زﻧﺎن آن را ﺑﻪﻃﻮر زﻧﺪه و ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ ﯾـﺎ ﻣﺸـﺎﻫﺪة ﮐﺸـﺘﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﻗﺼﺪ ﻟﺬت و رﯾﺒﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ در آن ﺧﻮف ارﺗﮑﺎب ﮔﻨﺎه و ﻓﺴﺎد وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺟـﺎﯾﺰ‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﯿﺴﺖ و درﻏﯿﺮاﯾﻦﺻﻮرت‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد؛‬
‫‪ .6‬ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﻏﯿﺮ از ﺷﻮﻫﺮ ﺣﺘﯽ ﭘﺰﺷﮏ و ﺑﻠﮑـﻪ ﭘﺰﺷـﮏ زن ﺑـﻪ ﻋـﻮرت زن ﺣـﺮام‬
‫‪4‬‬
‫اﺳﺖ؛ ﻣﮕﺮ ﻫﻨﮕﺎم اﺿﻄﺮار و ﺑﺮاي درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎري؛‬
‫‪ .7‬ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﯾﺎ ﻣﻌﺎﯾﻨﮥ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻟﻤﺲ ﯾﺎ ﻧﻈﺮ ﺣﺮام اﺳﺖ )ﻣﺜﻞ ﻧﮕـﺎه ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻮرت‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺑﺪن ﻧﺎﻣﺤﺮم ﯾﺎ ﻟﻤﺲ آن( در ﺻﻮرﺗﯽ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫‪ .1‬راﻫﯽ ﺟﺰ آن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫‪ .2‬داﻧﺸﺠﻮ در ﻣﻘﺎم ﯾﺎدﮔﯿﺮي و ﺗﻌﻠّﻢ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫اوﻻً‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﯿﻤﺎري و ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﮐﻪ در درﻣﺎن آن‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﯾﺎدﮔﯿﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد؛‬
‫‪5‬‬
‫ﺛﺎﻧﯿﺎً‪ ،‬درﻣﺎن ﻣﺮﯾﺾ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت و ﯾﺎدﮔﯿﺮيﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .3-15-1‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺤﺮم در ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎزي‬
‫س‪ :‬آﯾﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﯾﺎ ﺷﻮﺧﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺤﺮم ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺻﻮﺗﯽ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮي ﯾﺎ ﻧﻮﺷﺘﺎري و ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻓﺎﻟﻮ ﯾﺎ ﻻﯾﮏ ﮐﺮدن ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ در ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎزي ﺣﺮام اﺳﺖ؟‬

‫‪ .1‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1183‬‬

‫‪ .2‬ﺳﯿﺪﻋﻠﻰ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاى‪ ،‬اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬
‫‪https://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=315�4410‬‬
‫‪ .3‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1190‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1302‬‬
‫‪ .5‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬رﺳﺎﻟﮥ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.336‬‬
 ‫‪  66‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫ج‪ :‬ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺤﺮم ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﻔﺴﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺧﻮف وﻗﻮع در ﺣـﺮام‬
‫‪1‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .4-15-1‬دﺳﺖدادن ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺤﺮم‬
‫دﺳﺖدادن و ﺗﻤﺎس ﺑﺪﻧﯽ ﻣﺮد ﺑﺎ زن ﻧـﺎﻣﺤﺮم ﺣـﺮام اﺳـﺖ؛ اﮔﺮﭼـﻪ از اﻫـﻞ ﮐﺘـﺎب‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .5-15-1‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و ﻏﻨﺎ‬
‫‪ .1‬ﻫﺮ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﺮف ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻟﻬـﻮي و ﻣﻄـﺮب و ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ ﻣﺠـﺎﻟﺲ‬
‫ﻋﯿﺶوﻧﻮش و ﮔﻨﺎه و ﺧﻮشﮔﺬراﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺣﺮام ﻣﺤﺴـﻮب ﻣـﯽﺷـﻮد و ﻓﺮﻗـﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻏﯿﺮﮐﻼﺳﯿﮏ؛ اﻋﻢ از اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻬﯿﺞ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺧﯿـﺮ‬
‫‪3‬‬
‫و ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد ﺣﺰن و اﻧﺪوه و ﺣﺎﻻت دﯾﮕﺮ در ﺷﻨﻮﻧﺪه ﺑﺸﻮد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ؛‬
‫‪ .2‬ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻟﻬﻮي و ﻣﻄﺮب آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دارد اﻧﺴـﺎن را از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل و ﻓﻀﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﯽ دور ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﯽﺑﻨﺪوﺑﺎري و ﮔﻨﺎه ﺳﻮق دﻫﺪ و‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻋﺮف اﺳﺖ؛‬
‫‪ .3‬ﻏﻨﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺻﺪاي اﻧﺴـﺎن درﺻـﻮرﺗﯽﮐـﻪ ﺑـﺎ ﺗﺮﺟﯿـﻊ و ﻃـﺮب ﻫﻤـﺮاه‪ ،‬و‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻟﻬﻮ و ﮔﻨﺎه ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت و ﮔﻮشدادن ﺑﻪ آن ﺣـﺮام‬
‫‪5‬‬
‫اﺳﺖ؛‬
‫‪ .4‬اﺳﺘﻔﺎده از آﻻت ﻧﻮازﻧﺪﮔﯽ و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ )ﻣﺎﻧﻨﺪ دف‪ ،‬ﻃﺒﻞ‪ ،‬ﺳﻨﺘﻮر( ﺑـﺮاي ﻧـﻮاﺧﺘﻦ‬
‫‪6‬‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻟﻬﻮي و ﻣﻄﺮب و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻟﻬﻮ و ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ؛‬
‫‪ .5‬ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻨﺎ و ﮔﻮشدادن ﺑﻪ آن ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬اﻋﻢ از اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﺮد ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ زن و ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻮار و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻮاﺧﺘﻦ آﻻت ﻟﻬـﻮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﭼﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺷﻨﯿﺪه ﺷﻮد ﯾﺎ در ﺣﻀﻮر دﯾﮕﺮان و ﭼـﻪ در او ﺗـﺄﺛﯿﺮ‬

‫‪ .1‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﻰ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاى‪ ،‬اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬

‫‪https://www.leader.ir/fa/book/174?sn=23567‬‬
‫‪ .2‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﻰ ﺣﺴﯿﻨﻰ ﺧﺎﻣﻨﻪاى‪ ،‬اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ در‪:‬‬
‫‪https://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=315�4412‬‬
‫‪.3‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺳﯿﺪﻋﻠﯽ ﺣﺴﯿﻨﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺟﻮﺑﮥ اﻻﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪ 1128‬و ‪.1132‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1130‬‬
‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1133‬‬
‫‪ .6‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪ 1135‬و ‪.1162‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪67 ‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﮕﺬارد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ؛‬
‫‪ .6‬اﮔﺮ اﻓﺮاد ﺷﻨﻮﻧﺪه و ﺑﯿﻨﻨﺪه ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﻨﺪ ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ ﮐـﻪ از رادﯾـﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾـﻮن‬
‫ﭘﺨﺶ ﻣﯽﺷﻮد از ﻧﻮع ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﻄﺮب ﻟﻬﻮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻟﻬـﻮ و ﮔﻨـﺎه اﺳـﺖ ﯾـﺎ‬
‫دﯾﺪن ﻓﯿﻠﻤﯽ ﮐﻪ از ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﭘﺨﺶ ﻣﯽﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﻔﺴـﺪه دارد‪ ،‬دﯾـﺪن و ﺷـﻨﯿﺪن آن ﻫـﺎ‬
‫ﺑﺮايﺷﺎن ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺠﺮد ﭘﺨﺶ از رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﺣﺠـﺖ ﺷـﺮﻋﯽ ﺑـﺮاي ﺟـﻮاز‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﮥ ﻣﻬﻢ‪ :‬درﺑﺎرة ﻧﻮاﺧﺘﻦ و ﺷﻨﯿﺪن ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ اﯾﻦ ﻧﮑﺎت را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ را ﺣﺮام ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻔﺴﺪه را ﺑﺮاي اﻧﺴـﺎن‬
‫دارد؛ ﭘﺲ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺎر ﻏﯿﺮﺣﺮاﻣﯽ ﺑﺪون ﻣﻔﺴﺪه و ﺿﺮر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮاﺧﺘﻦ و‬
‫ﺷﻨﯿﺪن ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ‪ ،‬ﻣﺨﺮّب و ﻣﻀﺮ و داراي ﻓﺴﺎد اﺳﺖ؛ ﮔﺮﭼـﻪ ﻧـﻮع ﻣﻄـﺮب آن‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻔﺴﺪه را ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن دارد‪ .‬و ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿـﻞ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ ﻣﻄـﺮب آن ﺣـﺮام ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ؛‬
‫ب( آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ آن در ﺻﺪر اﺳﻼم ﺗﻮﺳﻂ اﺷﺨﺎﺻﯽ ـ ﻻاﺑـﺎﻟﯽ و‬
‫اﻫﻞ ﮔﻨﺎه ـ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪه اﺳﺖ و دراﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺴﯿﺎري ﻗـﺎﻧﻮن اﻟﻬـﯽ را از‬
‫ﺷﺨﺺ رﺳﻮل اﮐﺮم‪ ‬و اﺋﻤ‪‬ﮥ اﻃﻬﺎر‪ ‬ﺟﻮﯾﺎ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم ﺑﯿﺎﻧﺎت اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﻮاران و‬
‫ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﺑﺎر ﻫﻢ ﻣﺪح ﻧﻮﻋﯽ از ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﯾـﺎ اﺳـﺘﻤﺎع ﻧـﻮﻋﯽ از آن ﺑـﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻧﻤﯽﺧﻮرد؛‬
‫ج( ﻓﻘﻬﺎ و ﻣﺮزﺑﺎﻧﺎن اﻋﻤﺎل و رﻓﺘﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺻﺪر اﺳﻼم ﺗﺎ ﮐﻨـﻮن ﻧﯿـﺰ ﻫـﯿﭻﯾـﮏ‬
‫ﻧﻔﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و اﺳﺘﻤﺎع آن‪ ،‬ﻻاﻗﻞ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد‪ ،‬ﮐﺎر ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ و‬
‫ﻫﯿﭻﮔﺎه ﮐﺴﯽ را ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ آنﮐﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ و ﺷﻨﯿﺪن ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﺨـﺮّب‪ ،‬ﻣﻀـﺮ و داراي ﻓﺴـﺎد اﺳـﺖ؛‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺷﻨﯿﺪن ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ را ﺣﺘﯽ از ﻧﻮع ﺣﻼﻟﺶ‪ ،‬ﺗﺮك ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻋﻮاﻗـﺐ‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﮥ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻧﺸﻮﯾﻢ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ادﻋﺎي ﺑﺮﺧﯽ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫‪3‬‬
‫و ﺳﯿﺮ و ﺳﻠﻮك اﻟﯽاﷲ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪ 1136‬و ‪.1143‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1195‬‬
‫‪ .3‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ رﺣﻤﺖاﷲﻋﻠﯿﻪ در ﮐﺘﺎب ارﺑﻌﯿﻦ ﺣﺪﯾﺚ )ص ‪ (7‬ﻋﺰم را اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳـﯿﺮ و ﺳـﻠﻮك‬
‫ﺑﺮﺷﻤﺮده و ﺳﭙﺲ در ﺧﺼﻮص ﮐﺴﺐ ﻋﺰم و ﻣﻮاﻧﻊ آن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬اى ﻋﺰﯾﺰ‪ ،‬ﺑﮑﻮش ﺗﺎ ﺻﺎﺣﺐ "ﻋﺰم"‬
‫و داراى اراده ﺷﻮى‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﺪاى ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﻰﻋﺰم از اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﻫﺠﺮت ﮐﻨﻰ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺻﻮرى ﺑـﯽﻣﻐـﺰى‬
 ‫‪  68‬ﻣﺼﺒﺎح ‪1‬‬

‫‪ .6-15-1‬رﻗﺺ‬
‫‪ .1‬ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬اﮔﺮ رﻗﺺ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻬﻮت را ﺗﺤﺮﯾـﮏ ﮐﻨـﺪ ﯾـﺎ ﻣﺴـﺘﻠﺰم‬
‫ﻓﻌﻞ ﺣﺮام ﯾﺎ ﺗﺮﺗﺐ ﻣﻔﺴﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﻌﻞ ﺣﺮام )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ و آواز ﺣـﺮام(‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻣﺮد ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﯽ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮام اﺳـﺖ و در اﯾـﻦ ﺣﮑـﻢ ﺗﻔـﺎوﺗﯽ ﺑـﯿﻦ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻋﺮوﺳﯽ و ﻏﯿﺮ آن ﻧﯿﺴﺖ و ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺠﺎﻟﺲ رﻗﺺ ﻧﯿﺰ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐـﺎر ﺣـﺮام‬
‫دﯾﮕﺮان ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد ﯾﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﮐﺎر ﺣﺮاﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟـﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴـﺖ و ﺗـﺮك آن ﻣﺠﻠـﺲ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻋﺘﺮاض ﺑﺮ ﮐﺎر ﺣﺮام‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺼﺪاق ﻧﻬﯽازﻣﻨﮑﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ؛‬
‫‪ .2‬در رﻗﺺ ﺣﺮام ﻓﺮﻗﯽ ﻣﯿﺎن ﻣﺮد ﯾﺎ زن ﻧﯿﺴﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐـﻪ در‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺤﺮم ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻧﺎﻣﺤﺮم؛‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ رﻗﺺ زن ﺑﺮاي ﺷﻮﻫﺮش ﯾﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ارﺗﮑﺎب ﺣﺮاﻣـﯽ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﺷـﮑﺎل‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ .7-15-1‬دﺳﺖ زدن‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﮐﻒزدن ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﺑﻪ ﺷﯿﻮة ﻣﺘﻌﺎرف در ﺟﺸﻦ ﻫﺎي اﻋﯿﺎد ﯾﺎ ﺑـﺮاي ﺗﺸـﻮﯾﻖ و‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎﻟﺲ دﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼـﻮص ﻣﺮاﺳـﻤﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ ﻫﺎ و ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ذﮐﺮ ﺻـﻠﻮات و ﺗﮑﺒﯿـﺮ ﻣﻌﻄـﺮ‬
‫‪4‬‬
‫ﮔﺮدد ﺗﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺛﻮاب آنﻫﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺴﺘﻰ ﮐﻪ در آن ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺴﺎن ﻣﺤﺸﻮر ﻧﺸﻮى‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ آن ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺤﻞ ﮐﺸـﻒ ﺑـﺎﻃﻦ و ﻇﻬـﻮر‬
‫ﺳﺮﯾﺮه اﺳﺖ و ﺟﺮﺋﺖ ﺑﺮ ﻣﻌﺎﺻﻰ ﮐﻢﮐﻢ اﻧﺴﺎن را ﺑﻰﻋﺰم ﻣـﻰﮐﻨـﺪ‪ ،‬و اﯾـﻦ ﺟـﻮﻫﺮ ﺷـﺮﯾﻒ را از اﻧﺴـﺎن‬
‫ﻣﻰرﺑﺎﯾﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﻣﻌﻈّﻢ ﻣﺎ‪ ،‬دام ﻇﻠّﻪ‪ ،‬ﻣﻰﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﺮ ﭼﻪ ﮔﻮش ﮐﺮدن ﺑـﻪ ﺗﻐﻨّﯿـﺎت ﺳـﻠﺐ اراده و‬
‫ﻋﺰم از اﻧﺴﺎن ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ «.‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺣﻤﺖاﷲﻋﻠﯿﻪ ﯾﺎ اﺳﺘﺎد اﯾﺸﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﺗﻐﻨﯿﺎت )ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و ﻏﻨﺎ( ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻋﺰم اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﺣﺮام آن اﺳﺖ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ آن‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﮐﻠـﯽ اﺳـﺖ و‬
‫ﺗﻤﺎم اﺷﮑﺎل ﺗﻐﻨﯿﺎت را در ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ .1‬ر‪.‬ك‪ .‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪ 1167‬و ‪.1168‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1178‬‬
‫‪ .3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1172‬‬
‫‪ .4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1182‬‬
‫اﺣﮑﺎم ‪69 ‬‬

‫‪ .8-15-1‬ﻣﺎﻫﻮاره‬
‫‪ .1‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻫﻮارهﻫﺎي ﻏﺮﺑـﯽ ﭘﺨـﺶ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬
‫ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﻟﺖ ﻫﺎي ﻣﺠﺎور‪ ،‬درﺑﺮدارﻧﺪة آﻣﻮزش اﻓﮑﺎر ﮔﻤـﺮاهﮐﻨﻨـﺪه و ﺗﺤﺮﯾـﻒ‬
‫ﺣﻘﺎﯾﻖ و ﻟﻬﻮ و ﻓﺴﺎد اﺳﺖ و ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺸﺎﻫﺪه آن ﻫـﺎ ﺑﺎﻋـﺚ ﮔﻤﺮاﻫـﯽ و ﻓﺴـﺎد و ارﺗﮑـﺎب‬
‫‪1‬‬
‫ﮐﺎرﻫﺎي ﺣﺮام ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬درﯾﺎﻓﺖ و دﯾﺪن آنﻫﺎ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ؛‬
‫‪ .2‬دﺳﺘﮕﺎه آﻧﺘﻦ ﻣﺎﻫﻮارهاي ﭼﻮن ﻓﻘﻂ وﺳﯿﻠﻪاي ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺣﻼل دارد و ﻫﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺣـﺮام‪ ،‬ﺣﮑـﻢ آﻻت ﻣﺸـﺘﺮك را‬
‫دارد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش و ﻧﮕﻬﺪاري آن ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در اﻣﻮر ﺣﺮام‪ ،‬ﺣﺮام اﺳـﺖ و‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي ﺣﻼل ﺟﺎﯾﺰ اﺳـﺖ‪ ،‬وﻟـﯽ ﭼـﻮن اﯾـﻦ وﺳـﯿﻠﻪ ﺑـﺮاي ﮐﺴـﯽ ﮐـﻪ آن را‬
‫دراﺧﺘﯿﺎر دارد‪ ،‬زﻣﯿﻨﮥ درﯾﺎﻓﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺣﺮام را ﮐﺎﻣﻼً ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ و ﻏﺎﻟﺒـﺎً از آن‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺣﺮام ﻣﯽﺷﻮد و ﻧﮕﻬﺪاري آن در ﺧﺎﻧـﻪ ﻣﻔﺎﺳـﺪ دﯾﮕـﺮي را ﻧﯿـﺰ درﺑـﺮدارد‪،‬‬
‫ﺧﺮﯾﺪ و ﻧﮕﻬﺪاري آن ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﺮاي ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﻃﻤﯿﻨﺎن دارد از آن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫ﺣﺮام ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و ﻧﺼﺐ آن در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﻔﺴﺪه دﯾﮕﺮي را درﺑﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در‬
‫‪2‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮرد وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮاﻋﺎت ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪.1184‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬س ‪ 1213‬و ‪.1214‬‬
‫فقل دوم‪:‬‬
‫تاريخ اسالم‬

‫جاقيػ ؾق ل‪٥‬ث بهه‪ً١‬اى ‪E‬ج‪١‬ييى و‪٬‬ث و لهاو‪ D‬اوث; و ؾق اِ‪ٙ‬مض‪ ،‬به گماقي و‪ ٬‬اي‪١‬ى ا٘ م‪٪‬‬
‫=‬
‫هىٌىؾ که ؾق گفٌحه قوى ؾاؾه< و ايىاو آو قا جصكبه کكؾه اوث‪.‬‬
‫جاقيػ يکى ال ؾايًهاى پك‪٨‬ايؿه و آگاهىبؽً اوث که ا‪٨‬مووبك ايصاؾ ه‪١‬ك‪٨‬ث و ًٌاؼث ؾقباقۀ‬
‫گفٌحهها‪ ،‬ؾق جىليؿ ؼىؾآ گاهى شىاه‪ ٟ‬و ظكاوث ال آقهاوها و ‪٨‬كهًگها ييم هئذك اوث‪ F‬الهم يىقو‪،‬‬
‫همۀ شىاه‪ ٟ‬بٍكى به آو اهميث هىؾهًؿ و ؾق ‪٨‬كاگيكى آو کىًٌ هىکًًؿ‪.‬‬
‫جاقيػ ِؿق اومم ال ههنجكيى ؾوقههاى ج اقيػ بٍ كى او ث ک ه ٌ ًاؼث و آٌ ًايى ب ا آو‪،‬‬
‫بكاى هك هىلمايى ه‪٩‬يؿ و واليؿه اوث‪ًٌ .‬اؼث اؾواق ليؿگايى ه‪ّ١‬ىهاو‪ ‬و ؤ‪ ٟ‬ظ اکن ب ك آو‬
‫ؾوقه‪ ،‬بكاى ‪٨‬هن چگىيگى ق‪٨‬حاق آو بمقگىاقاو با ظاکميث و ٌكايٗ ‪ّ٠‬كٌاو ٔكوقى اوث‪.‬‬

‫‪ .1-2‬يگاهى اجمالى به سيدگايى پياهبز‪ ‬در هکه‬

‫ؾق آ‪٤‬ال ب‪١‬رث پياهبك‪ ‬و ‪ٜ‬هىق ؾيى اومم کمحك کىى باوق ؾاٌث که اي ى ؾي ى اله ى ؾق ه ؿجى‬
‫شهاو آو قول ايصاؾ کًؿ‪.‬‬
‫ايؿک چًيى جعىل ‪ٝ٠‬يمى‪ ،‬يه جًها ؾق شم يكةال‪١‬ك ‪ ،‬بلکه ؾق ّ‬
‫ال ههنجكيى هباظرى که بايؿ بكاى جعليل و بكقوى جاقيػ ِؿق اومم ب ه آو جىش ه ؾاٌ ث‪،‬‬
‫جباق و يياکاو پياهبك‪ ‬اوث‪ .‬هباظرى چىو اؼحم‪ ٦‬قيٍهؾاق بًىهاٌن و بًىاهي ه جًه ا ال٘كي ‪٫‬‬
‫بكقوى جباق و يياکاو قوىل اکكم‪ ‬هٍؽُ هىٌىؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى هکكم ابىهً‪ٝ‬ىق‪ ،‬لغان الؼشب‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق ِاؾق‪2111 ،‬م‪ ،‬ـيل واژۀ ‪E‬أقغ‪.D‬‬
‫<‪ .‬ويؿِاؾ‪ ٪‬وصاؾى و هاؾى ‪٠‬النلاؾه‪ ،‬جاسیخوگاسی دس اعالم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ومث‪.11-9 َ ،1386 ،‬‬
‫=‪ .‬هايکل اوحً‪٩‬ىقؾ‪ ،‬دسآمذی بش جاسیخپژوهی‪ ،‬جكشمۀ هى‪١‬ىؾ ِاؾ‪٬‬ى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ومث‪.33 َ ،1385 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪60 ‬‬

‫‪ .1-1-2‬جباس پياهبش‪‬‬

‫پياهبك‪ ‬ال ‪٬‬بيلۀ ‪٬‬كيً بىؾ و ‪٬‬كيً ال بمقگجكيى و پكي‪٩‬ىـجكيى ‪٬‬بايل ‪٠‬ك هعى ى ه ىٌ ؿ‪F‬‬
‫;‬
‫بهگىيهاىکه‪ ،‬همۀ ‪٬‬بايل و ٘ىاي‪ ٧‬ؾقبكابك ‪٬‬كيً ؼأ‪ ٟ‬بىؾيؿ و آياو قا اٌكا‪ ٦‬ؼىؾ هىؾايىحًؿ‪.‬‬
‫َ‬
‫ي َى قوىل ؼؿا‪ ‬به ظٕكت اوما‪٠‬يل‪٨ ،‬كليؿ ظٕكت ابكاهين‪ ،‬هىقويؿ‪ .‬ال اشؿاؾ ه‪ ١‬كو‪ ٦‬و‬
‫َ‬ ‫ُ‬
‫<‬
‫وكًٌان پياهبك‪َّ ٬ ،‬ى بى کم بىؾ که ال لهاو او ول‪ٙ‬ۀ ‪٬‬كيً بك ک‪١‬به آ‪٤‬ال گكؾيؿ‪.‬‬
‫پ ه ال ه كگ ‪ ّ٬‬ى‪٨ ،‬كلي ؿايً واقخ هًاِ ٌ ؿيؿ‪ ،‬کلي ؿؾاقى و پ كچن و قياو ث‬
‫ْ‬
‫‪E‬ؾاق ْالًؿوه‪ =D‬ال آو بًى‪٠‬بؿالؿاق ٌؿ و و٭ايث و ق‪ ٨‬اؾت ٕآ ؾاؾو و پ فيكايى ال ظص ازٔ ال ّآو‬
‫بًى‪٠‬بؿهًا‪ >.٦‬بههكوق‪٬ ،‬ؿقت هحمكکم ‪٬‬كيً جصم يه ٌؿ و ؾق هياو ‪٬‬بيلۀ ‪٬‬كيً‪ ،‬ؾو شكياو ‪٠‬مؿه‬
‫?‬
‫پؿيؿ آهؿ که يکى بًى‪٠‬بؿٌمه يا بًىاهيه و ؾيگكى بًىهاٌن بىؾ‪.‬‬
‫په ال هكگ ه‪ٙ‬ل ٕبكاؾق هاٌنٔ‪ ،‬بكاؾقلاؾهاي ‪٠‬بؿالم‪ٙ‬ل وكپكوحى ‪٬‬بيلۀ ‪ ٬‬كيً و اه ىق‬
‫ک‪١‬به قا بك‪٠‬هؿه گك‪٨‬ث‪٬ .‬كيً ‪٠‬بؿالم‪ٙ‬ل قا بىياق ؾووث هىؾاٌث و ؾق کاقه اى هه ن ب ه او‬
‫@‬
‫قشى‪ ٞ‬هىکكؾ‪ .‬وى جا هًگام هكگ‪ ،‬وكوق و واالق ‪٬‬كيً بىؾ‪.‬‬
‫ؾق ب يى ‪٨‬كلي ؿاو ‪٠‬ب ؿالم‪ٙ‬ل ‪ ،‬ابى٘ال ٌؽّ يحى همح ال ب ىؾ و شايٍ يى پ ؿق گٍ ث‪.‬‬
‫همچًيى‪ ،‬وى په ال قظلث ‪٠‬بؿالم‪ٙ‬ل ‪ ،‬وكپكوحى و ظمايث پياهبك‪ ‬قا ييم بك‪٠‬هؿه گك‪٨‬ث‪ A‬و‬
‫‪B‬‬
‫ؾق جماهى هكاظل به همكاه ؼايىاؾۀ ؼىؾ به ظمايث ال پياهبك‪ ‬بكؼاوث‪.‬‬

‫;‪ .‬ابىابىالعؿيؿ‪ ،‬ؽشذ وهحالبالغه‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق اظياء الحكاخ ال‪١‬كبى‪1967 ،‬م‪ ،‬ز ‪.311 َ ،15‬‬
‫<‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬جاسیخ یؼمىبی‪ ،‬جكشمۀ هعمؿابكاهين آيحى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬بًگاه جكشمه‬
‫و يٍك کحا ‪ ،2536 ،‬ز ‪.318 َ ،1‬‬
‫ْ‬
‫=‪ .‬الشمله ا‪٬‬ؿامهاى اقلٌمًؿ ‪ّ٬‬ى جؤويه هصله هٍىقجى ‪E‬ؾاقالًؿوه‪ D‬بىؾ‪ .‬با بًاى ايى هکاو‪ ،‬همۀ اهىق هكبىٖ ب ه‬
‫ک‪١‬به و ييم اهىق ههن ؾيگك‪ ،‬ال بكگماقى هكاون الؾواز گك‪٨‬حه جا هىائل ‪ٕ٬‬ايى و ي‪ ٝ‬اهى‪ ،‬ؾق اي ى هصل ه ِ ىقت‬
‫هىگك‪٨‬ث ٕ‪٠‬بؿالله بى هىلن ابى‪٬‬حيبه ؾيًىقى‪ ،‬المؼاسف‪٬ ،‬ن‪ ،‬الٍ كي‪ ٧‬الكٔ ى‪ F71 َ ،٪1415 ،‬هعم ؿ ب ى‬
‫هٍام‪ ،‬عایشت سعاى الهه‪ ،‬جكشم ۀ ق‪٨‬ي‪ٟ‬ال ؿيى او عا‪ ٪‬ب ى هعم ؿ هم ؿايى‪ ،‬جه كاو‪ ،‬ؼ ىاقلهى‪ ،1361 ،‬ز ‪،1‬‬
‫َ ‪ F132‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ 317 َ ،1‬و ‪.ٔ318‬‬
‫>‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.311-319 َ ،1‬‬
‫?‪ .‬هعمؿ بى شكيك ٘بكى‪ ،‬جاسیخ طبشی‪ ،‬جكشمۀ ابىال٭اون پايًؿه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬اوا٘يك‪ ،1373 ،‬ز ‪.814 َ ،3‬‬
‫@‪٠ .‬بان لقيا ؼىيى‪ ،‬عیشۀ سعى الهه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬وكوي‪.56 َ ،1388 ،‬‬
‫‪٠ .A‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬مشوج الزهب‪ ،‬جكشمۀ ابىال٭اون پايًؿه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬بًگاه جكشمه و يٍك کحا ‪ ،2536 ،‬ز ‪.631 َ ،1‬‬
‫‪ .B‬په ال ب‪١‬رث پياهبك‪ ‬و‪٬‬حى ‪٬‬كيً به وب ا‪٬‬ؿاهات قوىل ؼؿا‪ ،‬بكاى ا‪٠‬حكاْ يمؾ ابى٘ال هىقوي ؿ‪ ،‬وى ب ه‬
‫ظمايث ال ايٍاو هىپكؾالؾ و ال بًىهاٌن و بًى‪٠‬بؿالم‪ٙ‬ل هىؼىاهؿ جا همكاه پياهبك‪ ‬باًٌؿ و وى قا ياقى‪‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪61‬‬

‫با وشىؾ ‪ٕ٨‬ايل همحال‪ ،‬ؾق آوحايۀ ب‪١‬رث ال ‪٬‬ؿقت و ي‪٩‬ىـ وياو ى بً ىهاٌ ن کاو حه ٌ ؿ و‬
‫ؾقه٭ابل‪ ،‬بًىاهيه بههكوق ا‪٬‬حؿاق چٍمگيكى بهؾوث آوقؾ‪ F‬به٘ىقىک ه‪ ،‬ابىو ‪٩‬ياو هم ۀ ‪ ٬‬ؿقت‬
‫هکه قا با قٔايث قإواى اکركيث ‪٬‬بايل ‪٬‬كيً ؾق ايعّاق ؼىؾ ؾقآوقؾ‪.‬‬

‫‪ .2-1-2‬جىلذ و کىدکى‬
‫;‬
‫ظٕكت هعمؿ‪ ‬ؾق ه‪٩‬ؿهن قبي‪ ٟ‬االول ‪٠‬امال‪٩‬يل‪ ،‬هّاؾ‪ ٦‬با ‪ 571‬هيمؾى‪ ،‬ؾق ٌهك هکه ب ه‬
‫<‬
‫ؾييا آهؿ‪ .‬پؿقي‪٠ ،‬بؿالله و هاؾقي آهًه‪ ،‬ؾؼحكى يصي و باج٭ىا ال جيكۀ ٌكا‪٨‬حمًؿ بًى ُلهكه بىؾ‪.‬‬
‫ْ‬
‫‪٠‬بؿالله په ال الؾواز با آهًه بكاى جصاقت ‪٠‬الم ٌام ٌؿ‪ ،‬اها هًگام بالگٍث ؾق يرك بيماق‬
‫و ؾق هماوشا ؾقگفٌث‪ .‬لهايىکه ‪٠‬بؿالله ال ؾييا ق‪٨‬ث‪ ،‬همىكي ظٕكت هعمؿ‪ ‬قا باقؾاق بىؾ‬
‫=‬
‫و يگايه ‪٨‬كليؿ آوها ؾو هاه په ال ؾقگفٌث پؿق به ؾييا آهؿ‪.‬‬
‫ظٕكت هعمؿ‪ ،‬بكاوان قون ا‪٠‬كا هکه‪ ،‬جا پًسوالگى يمؾ ؾايهاي‪ ،‬ظليمه‪ ،‬بمقگ ٌؿ‪.‬‬
‫و پ ه ال آو جعى ي ل ه اؾقي آهً ه و ش ؿي ‪٠‬ب ؿالم‪ٙ‬ل ٌ ؿ‪ >.‬او ب ه ‪٨‬اِ لۀ کىج اهى ؾق‬
‫وكپكو حى‬ ‫ًٌوالگى هاؾق و ؾق هٍثو الگى ش ؿي قا ال ؾو ث ؾاؾ و ‪٠‬م ى يً ابى٘ال‬
‫?‬
‫ايٍاو قا بك‪٠‬هؿه گك‪٨‬ث‪.‬‬
‫‪ .3-1-2‬جىايى جا بؼثث‬
‫ال ه‪١‬كو‪٦‬جكيى و‪٬‬اي‪ ٟ‬ؾوقاو شىايى هعمؿ‪ٌ ‬كکث ؾق ‪ ٬‬كاقؾاؾى هىو ىم ب ه ‪E‬ظل‪٧‬ال‪ ٕ٩‬ىل‪D‬‬
‫بىؾ‪ .‬بكاوان آو‪ ،‬وكاو بكؼى جيكههاى ‪٬‬كيً هح‪١‬هؿ ٌؿيؿ يگفاقيؿ ؾق وكلهيى هک ه ب ه کى ى‬

‫‪‬کًًؿ ٕهعمؿ بى هٍام‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ .ٔ239-238 َ ،1‬ايى اهك با‪ ٠‬د ٌ ؿ پي اهبك‪ ‬و هى لماياو ال آو ي‬
‫ک‪٩‬اق ‪٬‬كيً ؾق اهاو باًٌؿ‪ .‬هًگام هعاِكۀ ا‪٬‬حّاؾى ‪٬‬كيً بكٔؿ پي اهبك‪ ‬و هى لماياو يي م ب ال بًىهاٌ ن ال‬
‫پياهبك‪ ‬ظمايث کكؾيؿ‪ .‬البحه‪ ،‬ؾق هياو بًىهاٌن‪ ،‬هيچکه هايًؿ ابى٘ال ال قوىل ؼؿا‪ ‬پٍحيبايى يکكؾ‪.‬‬
‫;‪٠E .‬امال‪٩‬يل‪ D‬وال لٍکكکٍى ابكهه به شميكةال‪١‬ك بىؾ که گىيا به جعكيک ؾولث قوم ايصام ٌؿ‪.‬‬
‫<‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأ ط ي‪١‬٭ ىبىٔ‪ ،‬هماان‪ ،‬ز ‪ F361 َ ،1‬هّ ‪ ١‬ب ى ‪٠‬بؿالل ه ب ى هّ ‪١‬‬
‫المبيكى‪ ،‬يى ‪٬‬كيً‪٬ ،‬اهكه‪ ،‬ؾاقالم‪١‬اق‪.21 َ ،٦‬‬
‫=‪٠ .‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬همان‪ F629 َ ،‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪.362 َ ،‬‬
‫>‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪٠ F93 َ ،‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬هماان‪ 621 َ ،‬و‬
‫‪.641‬‬
‫?‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪٠ F369-363 َ ،‬لى بى ظىيى هى ‪١‬ىؾى‪ ،‬هماان‪ ،‬ز‬
‫‪.631-621 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪62 ‬‬

‫;‬
‫وحن ٌىؾ و چًايچه وحمؿيؿهاى پيؿا ٌؿ‪ ،‬به ظمايث او بكؼيميؿ و ظ٭ً قا بىحايًؿ‪.‬‬
‫ُ‬
‫ؾيگك وا‪١٬‬ۀ ههن ؾقواو شىايى هعمؿ‪ ‬الؾواز با ؼؿيصه ؾؼحك ؼ َى يلؿ اوث‪ .‬ؼؿيصه لي ى‬
‫<‬
‫ٌكي‪ ٧‬و ذكوجمًؿ بىؾ که وكهايهاي قا بكاى جصاقت ؾق اؼحياق بالقگاياو هىگفاٌث‪.‬‬
‫ال الؾواز پياهبك‪ ‬جا ؾه وال‪ ،‬وا‪١٬‬ۀ ؼاِى ال ايٍاو ؾق هًاب‪ ٟ‬جاقيؽى ـکك يٍ ؿه ش م آيک ه‬
‫پًس وال پيً ال ب‪١‬رث ‪٬‬كيً جّمين گك‪٨‬ث جا ک‪١‬به قا که بهوب ويل و يكاو ٌؿه ب ىؾ‪ ،‬ج‪١‬مي ك‬
‫کًؿ چىو لهاو يّ ظصكاألوىؾ قويؿ‪ ،‬ؾاهًۀ اؼحم‪ ٦‬بك وك ا‪٨‬حؽاق يّ آو باال گك‪٨‬ث‪ =.‬ب ه‬
‫پيًٍهاؾ هعمؿ شاههاى آوقؾيؿ و ظصكاألوىؾ قا ؾق هياو آو يهاؾيؿ‪ .‬هك ٘اي‪ ٩‬ه ي ک گىٌ ۀ آو قا‬
‫گك‪٨‬ث و بلًؿ کكؾ‪ .‬واه‪ ،‬او با ؾوث ؼى يً وًگ قا بكؾاٌحه‪ ،‬ؾق شايً يه اؾ و ب ؿيىجكجي ‪،‬‬
‫>‬
‫اؼحم‪ ٦‬قا ق‪ ٟ٨‬کكؾ‪.‬‬
‫‪ .4-1-2‬بؼثث پياهبش اػظن‪‬‬
‫ْ‬
‫ؾق چهلوالگى‪ ،‬اقاؾۀ ؼؿاويؿ بك اي ى ج‪١‬ل ‪ ٫‬گك‪ ٨‬ث ک ه آو ظٕ كت قا ب ه پي اهبكى بكگم يً ؿ و‬
‫?‬
‫هؤهىقيث هؿايث و قهبكى بٍك قا به او واگفاق کًؿ‪.‬‬
‫قوىل ؼؿا‪ ‬جا وه وال ؾ‪٠‬ىت ؼىؾ قا آٌکاق يکكؾ‪ @،‬ليكا لهيًه بكاى آو ‪ ٨‬كاهن يٍ ؿه ب ىؾ‪.‬‬
‫ايٍاو هؽ‪٩‬يايه با کىايىکه آهاؾگى ؾاٌحًؿ هم‪٬‬ات و آياو قا به اومم ؾ‪٠‬ىت هىکكؾ‪.‬‬
‫وه وال په ال ب‪١‬رث‪ ،‬پياهبك‪ ‬ؾوحىق يا‪٨‬ث جا يمؾيک او ؼ ىؾ قا ٕ‪ ٬‬كئً ب ه ؾي ى او مم‬
‫‪٨‬كاؼىايؿ‪ A.‬ال ؾ‪٠‬ىجً چًؿاو اوح٭بال يٍؿ و بك ٌماق اوممآوقيؿگاو چًؿاو يي‪٩‬موؾ‪.‬‬
‫ؼؿاوي ؿ هؤهىقي ث يا‪ ٨‬ث ک ه ؾ‪ ٠‬ىت‬ ‫قوىل اکكم‪ ‬په ال جبلي‪ ٣‬ؼى يٍاويؿاو‪ ،‬ال شاي‬

‫;‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ .373-371 َ ،‬پياهبك‪ ‬ؾق ‪ 25‬والگى ؾق ايى پيم او‬
‫ٌكکث کكؾ و ب‪١‬ؿها ييم به آو ا‪٨‬حؽاق کكؾ و هى‪٨‬كهىؾ‪E :‬اگك باق ؾيگك بؿاو ؾ‪٠‬ىت ٌىم‪ ،‬هىپفيكم‪ٕ D‬يعيى بى شابك‬
‫بمـقى‪ ،‬اوغاب االؽشاف‪٬ ،‬ن‪ ،‬اظياء الر٭ا‪٨‬ة االومهية‪ 12 َ ،٪1416 ،‬و ‪.ٔ13‬‬
‫<‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.376-375 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬همان‪ F374 َ ،‬ابى‪٬‬حيبه ؾيًىقى‪ ،‬همان‪.151 َ ،‬‬
‫>‪٠ .‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.642 َ ،1‬‬
‫? ‪ .‬بكاى آگاهى ال ؾاوحاو ابم‪ ٢‬وظى جىوٗ شبكئي ل‪ ،‬ق‪.‬ک‪ .‬هعم ؿ ب ى هٍ ام‪ ،‬هم او‪ ،‬ز ‪ F252 َ ،1‬اظم ؿ ب ى‬
‫ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪٠ F378-377 َ ،1‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬هماان‪ ،‬ز ‪،1‬‬
‫َ ‪.631‬‬
‫@‪ .‬همان‪.621 َ ،‬‬
‫‪ .A‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.383 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪63‬‬

‫ؿا‪‬‬ ‫ؼى يً قا آٌکاق‪ ،‬و همگاو قا به اومم ؾ‪٠‬ىت کًؿ‪ .‬به ؾيبال ايى هؤهىقيث بمقگ‪ ،‬پياهبك ؼ‬
‫هياو شم‪١‬يث هٍكکاو ظأك ٌؿ و آياو قا بهوىى جىظي ؿ و او مم ؾ‪ ٠‬ىت يم ىؾ و ال ٌ كک و‬
‫بثپكوحى بكظفق ؾاٌث‪ .‬اٌكا‪ ٦‬هکه ؾ‪٠‬ىت شؿيؿ قا که بك وظؿاييث ؼ ؿا و بكاب كى ايى اوها‬
‫جؤکيؿ بىياق ؾاٌث‪ ،‬بكيحا‪٨‬حًؿ‪ ،‬اها ‪٨‬كوؾوحاو ؾيى شؿيؿ قا با ؾل و شاو پفيكا ٌؿيؿ و گكوهگكوه به‬
‫‪٠‬ماق ياوك و بمل ظبٍى ب‪١‬ؿها ال بمقگاو ِعابه ٌؿيؿ‪.‬‬
‫آو گكو يؿيؿ‪ F‬بكؼى ايٍاو همچىو ّ‬
‫‪ .5-1-2‬ػملکشد جشياو هؾشکاو هکه دسبشابش پياهبش‪‬‬

‫هؽال‪٩‬ث وكاو شكياو ٌكک با پياهبك‪ ‬هكاظل هؽحل‪ ٩‬ى ؾاقؾ‪ F‬و يك آو ال هميم ث و بيٍ حك ب ا‬
‫بىا‪٠‬حًايى آ‪٤‬ال ٌؿ و با پا‪ٍ٨‬اقى و اوح٭اهث قوىل ؼؿا‪ ‬و ا‪ ٨‬مايً ٌ ماق هى لماياو ٌ ؿت‬
‫;‬
‫گك‪٨‬ث‪.‬‬
‫وكاو ‪٬‬كيً که ‪٠‬مؿجا ؾق لهكۀ اٌكا‪ ٦‬و بمقگاو هکه بىؾي ؿ‪ ،‬ه نله او ؾو ي٭ٍ ه قا ب ه اش كا‬
‫گفاٌحًؿ‪ :‬اول‪٘ ،‬كض شؿا کكؾو ابى٘ال ال قو ىل ؼ ؿا‪ ‬و ؾق جًگً ا ‪ ٬‬كاق ؾاؾو او‪ ،‬لي كا جًه ا‬
‫ظاهى ‪٬‬ؿقجمًؿ ايٍاو ابى٘ال بىؾ‪ <F‬ؾوم‪ ،‬ا‪٨‬مايً ‪ٍ٨‬اقها بك پياهبك‪ ‬جا ب ؿيىوو يله ايٍ او ال‬
‫ؾ‪٠‬ىت ؼىؾ هًّك‪ٌ ٦‬ىؾ‪.‬‬
‫و‪٬‬حى هٍكکاو ال شؿا کكؾو ابى٘ال ال پياهبك‪ ‬يااهيؿ ٌؿيؿ‪ٍ٨ ،‬اقهاى ؼىؾ قا بك پياهبك‪ ‬و‬
‫ياقاو جالههىلمايً ا‪٨‬موؾيؿ‪ .‬پكوًهاى بىهً‪ ٫ٙ‬و ياه‪١‬٭ىل‪ ٌ ،‬کًصههاى شى مى و قوظ ى‪،‬‬
‫جهمث وعك و شًىو و ظكبههايى ال ايى ؾوث‪ٌ ،‬يىۀ هب اقلۀ هٍ كکاو بكٔ ؿ قو ىل ؼ ؿا‪ ‬و‬
‫ياقايً بىؾ‪ =.‬هصكت ياقاو قوىل اکكم‪ ‬ب ه ظبٍ ه ؾق يحيص ۀ هم يى ا‪ ٨‬مايً ‪ ٍ٨‬اقها ِ ىقت‬
‫گك‪٨‬ث‪ .‬ج‪١‬ؿاؾى ال هىلماياو ؾق وال پًس ب‪١‬رث‪ 83ٕ ،‬ه كؾ و ‪ 18‬لؤ ب ه وكپكو حى ش‪ ٩١‬ك ب ى‬
‫>‬
‫ابى٘ال به ظبٍه هصكت کكؾيؿ‪.‬‬
‫ٌکىث ؾيالماوى وياوى هٍكکاو ؾق بكگكؾايؿو هىلماياو ال ظبٍه‪ ،‬وب ٌؿ‪ ،‬آي او ‪ ٍ٨‬اق ب ك‬
‫پياهبك‪ ‬و هىلماياو قا ؾوچًؿاو کًًؿ‪ F‬الايىقو‪ ،‬گكوهى هؤهىق ج‪٩‬حيً ‪٠‬٭اي ؿ ٌ ؿيؿ ج ا هى لماياو قا‬
‫ًٌاوايى کًًؿ‪ .‬اگك ٌؽُ جالههىلماو ال ‪٬‬بيله و ٘ب٭ات باالى شاه‪١‬ه ب ىؾ و ‪٬‬ح ل ي ا آلاقي همک ى‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى هٍام‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.218-216 َ ،1‬‬

‫<‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.382-379 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ بى هٍام‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.245-235 َ ،1‬‬
‫>‪ .‬هعمؿ بى و‪١‬ؿ‪ ،‬الطبمات الکبشی‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاقِاؾق‪1913 ،‬م‪ ،‬ز ‪.217 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪64 ‬‬

‫يبىؾ‪ ،‬ب ه و كليً وى ه ىپكؾاؼحً ؿ و اگ ك ال بالقگاي او ب ىؾ ب ه جع كين ا‪٬‬حّ اؾى‪ ،‬ج اقاز اه ىال و‬
‫وقٌکىحگى جهؿيؿ هىٌؿ و چًايچه ال ا‪٨‬كاؾ هحىوٗ و جهىؾوحاو يا بكؾگاو بىؾ‪ٌ ،‬کًصه هىٌؿ وگاه‬
‫‪٠‬ماق ياوك اوث‪.‬‬
‫ليك ٌکًصه به ٌهاؾت هىقويؿ‪ F‬يمىيۀ باقل آو ٌهاؾت پؿق و هاؾق ّ‬
‫‪ .6-1-2‬هذافشۀ الحقادى هغلماياو‬
‫ا‪ٜ‬هاق ‪٠‬م‪٬‬ۀ بكؼى شىاياو هکه به اومم و بىيحيصه هايؿو بىياقى ال قويهاى وكکى ‪ ،‬و كاو‬
‫ٌكک قا به ‪٨‬کك ايمواى وياوى اشحما‪٠‬ى و ظّ ك ا‪٬‬حّ اؾى هى لماياو‪ ،‬ب هو ي ژه بً ىهاٌ ن‪،‬‬
‫ايؿاؼث‪ .‬ؾق وال ه‪٩‬حن ب‪١‬رث ‪٬‬كيً پيمايى يهاؾ ج ا هكگىي ه اقجب اٖ ا‪ ٠‬ن ال الؾواز ي ا ؼكي ؿ و‬
‫‪٨‬كوي با ؼايؿاو و پيكواو پياهبك‪ ‬همًى‪ ٞ‬باٌؿ‪ .‬آياو پيماو ؼى يً قا بك ِعي‪٩‬هاى يىٌحًؿ و ب ه‬
‫ؾي ىاق ک‪١‬ب ه آو يؽحً ؿ و و ىگًؿ ي اؾ کكؾي ؿ ک ه ؾق ِ ىقت جى لين يٍ ؿو هعم ؿ‪ ‬ؾق بكاب ك‬
‫;‬
‫ؼىاوحهٌاو‪ ،‬جا پاى شاو بؿاو و‪٨‬اؾاق باًٌؿ‪.‬‬
‫پياهبك‪ ‬و ياقايً بهياچاق به ؾقهاى هياو کىه ابى‪٬‬بيه و ٌ‪ ١‬ابى‪٠‬اهك‪ ،‬هٍهىق به ‪١ ٌE‬‬
‫ابى٘ال ‪ ،D‬ؾق ويّؿهحكى هکه پًاه بكؾيؿ‪ .‬جاشايىکه همکى بىؾ‪ ،‬يه کىى به آيصا هىآه ؿ و ي ه‬
‫ؼىؾ ال آو بيكوو هىٌؿيؿ‪ .‬ؾق ايى هعاِكه که و ه و ال ٘ ىل کٍ يؿ‪ ،‬ب ك هى لماياو ‪ ٍ٨‬اق و‬
‫وؽثگيكى بىايؿالهاى ٌؿ‪ .‬يالۀ شگكؼ كاي ‪٨‬كلي ؿاو بً ىهاٌ ن ب ه گ ىي و ًگؿالو هک ه‬
‫هىقويؿ‪ ،‬ولى بك ؾل آياو اذكى يؿاٌث‪ .‬هىلماياو با ؼىقؾو يک ؾايه ؼكها قولگاق هىگفقايؿيؿ‬
‫و چهبىا‪ ،‬گاهى يک ؾايۀ ؼكها قا ييم ؾو يين هىکكؾيؿ‪ .‬ؾق ايى وه وال ‪٨‬٭ٗ ؾق هاههاى ظكام ک ه‬
‫اهًيث کاهل ؾق وكاوك ٌبهشم يكه ظکن‪٨‬كها بىؾ‪ ،‬بًىهاٌن ال ٌ‪ ١‬بيكوو هىآهؿيؿ و ب ه ؾاؾ و‬
‫وحؿ هؽحّكى هىپكؾاؼحًؿ‪ .‬قوىل ؼؿا‪ ‬ييم ‪٨‬٭ٗ ؾق هميى هاهها ‪٬‬اؾق ب ه جبلي ‪ ٣‬ؾي ى او مم‬
‫بىؾيؿ‪ .‬البحه‪ ،‬ؾق هماو هاهها ييم ‪٬‬كيٍياو آقام يمىيٍىحًؿ‪ F‬هرم‪ ،‬اگك هىلماياو ه ىؼىاو حًؿ ال‬
‫جاشكاو چيمى بؽكيؿ‪ ،‬ؾقوث هماو هى‪ ٟ٬‬آو کاال قا به ‪٬‬يمحى بيٍحك ال ‪٨‬كوًٌؿه هىؼكيؿيؿ و ال‬
‫<‬
‫ايى قاه‪ ،‬ييكوى ؼكيؿ قا ال هىلماياو ول هىکكؾيؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪ F219 َ ،1‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.388 َ ،1‬‬
‫<‪ .‬ش‪٩١‬ك وبعايى‪ ،‬فشاصهایی اص جاسیخ پیامبش اعالم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هٍ‪١‬ك‪ .148 َ ،1389 ،‬بكاى جىٔيط بيٍحك ق‪.‬ک‪ .‬ابىبکك‬
‫اظمؿ بى ظىيى بيه٭ى‪ ،‬دالئل الىبىه‪ ،‬جكشمۀ هعمىؾ ههؿوى ؾاه‪٥‬ايى‪ ،‬جه كاو‪٠ ،‬لم ى و ‪٨‬كهًگ ى‪ ،1361 ،‬ز ‪،2‬‬
‫َ ‪.69-65‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪65‬‬

‫وكايصام‪ ،‬په ال آيکه ؾق وال ؾهن ب‪١‬رث ؼ‪ٙ‬ىٖ آو ِعي‪٩‬ه قا هىقيايه ال هياو ب كؾ‪ ٬ ،‬كيً‬
‫ال هعاِكۀ هى لماياو ؾو ث کٍ يؿ‪ .‬پ ه ال آلاؾى هى لماياو ال ٌ ‪ ، ١‬پي اهبك‪ ‬ؾو ج ى ال‬
‫يمؾيکجكيى ياقايً ؼؿيصه و ابى٘ال قا ال ؾوث ؾاؾ‪٨ ;.‬ؿاکاقىهاى ابى٘ال ؾق ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬ال قوىل‬
‫ؼؿا‪ ‬گىاه ايماو وى بىؾ‪ .‬ابى٘ال بكاى ظمايث ال او مم و ظكاو ث ال پي اهبك‪ ،‬و ه و ال‬
‫وؽحى و ليؿگى ؾق ٌ‪ ١‬ابى٘ال قا بك قياوث ‪٬‬كيً ج كشيط ؾاؾ و ج ا پاي او هعاِ كه هم ۀ‬
‫<‬
‫هٍکمت قا ؾق آو اؤا‪٘ ٞ‬ا‪٬‬ث‪٨‬كوا جعمل کكؾ و وكايصام‪ ،‬بكاذك ٔ‪ ٧١‬شىمايى شاو ؾاؾ‪.‬‬

‫‪ .2-2‬يگاهى اجمالى به سيدگايى پياهبز‪ ‬در هديًه‬

‫پياهبك اکكم‪ ‬په ال ق‪ ٟ٨‬هعاِكه با ال ؾوث ؾاؾو ابى٘ال ‪ ،‬ظاهى وياوى‪ ،‬و ؼؿيصه‪ ،‬ظ اهى‬
‫ا‪٬‬حّاؾى و هىيه ؼىؾ و همچًيى‪ ،‬ا‪٨‬مايً ‪ٍ٨‬اقهاى هٍكکاو جّمين گك‪٨‬ث هكکم ابم‪ ٢‬قوالث‬
‫و ؾ‪٠‬ىجً قا ج‪٥‬ييك ؾهؿ‪ F‬الايىقو‪ ،‬ؾق شىثوشىى ا‪٬‬ىام و ‪٬‬ب ايلى بكآه ؿ ک ه ٌ ايؿ ؾلهايٍ او‬
‫آهاؾگى بيٍحكى بكاى پفيكي اومم ؾاٌحه باٌؿ‪.‬‬
‫هًاب‪ ٟ‬جاقيؽى هىاقؾى ال ؾيؿاقهاى پياهبك‪ ‬با ا‪٨‬كاؾى ال ‪٬‬بايل ‪٠‬ك ؾيگك هًا٘‪ ،٫‬همچ ىو‬
‫٘ائ‪ ٧‬و يرك ذبث کكؾهايؿ‪ F‬يکى ال ايى ؾيؿاقها ؾق هىون ظس وال يالؾهن ب‪١‬رث‪ ،‬با گكوهى ال‬
‫َ‬
‫‪٬‬ىم ‪E‬ؼمقز‪ E‬ال اهالى يرك ِىقت گك‪٨‬ث که آياو ؾ‪٠‬ىت پياهبك‪ ‬قا پفيك‪٨‬حًؿ‪ F‬الايىقو‪ ،‬ير ك‬
‫=‬
‫ه٭ّؿ هصكت‪ ،‬و کايىو جىشه پياهبك‪ ‬وا‪ٌ ٟ٬‬ؿ‪.‬‬

‫‪ .1-2-2‬جىعئۀ لحل پياهبش‪ ‬و هاجشاى «ليلةالمبيث»‬

‫هًگاهى که پياهبك‪ ‬جّمين گك‪٨‬ث به يرك هصكت کًؿ‪ ،‬هٍكکاو ‪٬‬كيً ؾق ‪E‬ؾاقالً ؿوه‪ D‬شم ‪ٟ‬‬
‫ٌؿيؿ و بك ‪٬‬حل پياهبك‪ ‬هنپيماو ٌؿيؿ‪ ،‬ليكا هىؾايىحًؿ که اگك آو ظٕكت‪ ‬ب ه ير ك ب كوؾ‪،‬‬
‫ؾيگك ؾوحكوى به او همکى ييىث و ؾقيحيصه‪ ،‬با قٌؿ و گى حكي ب يً ال پ يً او مم قوب هقو‬
‫هىٌىيؿ‪ .‬البحه‪ ،‬ايى جى٘ئه با ‪٨‬ؿاکاقى ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬ياجمام هايؿ‪.‬‬
‫يکى ال ه٭ا٘‪ ٟ‬ظىان و ِ‪٩‬عات ؾقؼٍاو جاقيػ ليؿگى ‪٠‬لى‪ ‬وا‪١٬‬ۀ ؼىابيؿو او ؾق بىحك‬

‫;‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪٠ F393 َ ،1‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪،1‬‬
‫َ ‪ F638‬ابى‪٬‬حيبه ؾيًىقى‪ ،‬همان‪.151-151 َ ،‬‬
‫<‪ .‬بكاى جىٔيط بيٍحك ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى و‪١‬ؿ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.119 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ بى هٍام‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F449 َ ،1‬هعمؿ بى و‪١‬ؿ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.146 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪66 ‬‬

‫پي‪٥‬مبك‪ ‬اوث‪ ;،‬آو هن ؾق ٌبى ک ه چه ل ي‪ ٩‬ك ال چه ل ‪٬‬بيل ۀ هؽحل ‪ ،٧‬جّ مين ب ه ‪٬‬ح ل آو‬
‫ظٕكت‪ ‬گك‪٨‬حه بىؾيؿ‪ .‬ايى ٌ ؾق جاقيػ اومم به ‪E‬ليلة المبيث‪ٌ D‬هكت يا‪٨‬ث‪.‬‬
‫آو ٌ ‪٠‬لى‪ ‬ؾق بىحك پياهبك‪ ‬ؼىابيؿ و قؾاى هؽّىَ پياهبك‪ ‬قا بك ؼىؾ کٍ يؿ و اوز‬
‫ايراق ؾق قاه واليث قا بكاى هميٍۀ جاقيػ به پيكوايً آهىؼث‪ .‬به ‪٨‬كهىؾۀ ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪:‬‬
‫يکحۀ بىياق ههن‪ ،‬لهاو ايراق ظٕكت ػلى‪ ‬اوث؛ هكچًؿ هصكت قوـىل اکـكم‪[ ‬بـه‬
‫هؿيًه] ال قوى اشباق و ياچاقى و ليك كٍاق هـكيً بـىؾ‪ ،‬اهـا آيًـؿۀ قوٌـًى ؾاٌـث [و]‬
‫همه هىؾايىحًؿ که ايى هصكت هوؿهۀ پيكولىهاوث ‪ ...‬ؾقوث لعظهاى که يهٕـث‬
‫ا‬
‫ال ؾوقاو وؽحى واقؾ ؾوقاو ػمت و پيكولى هىٌـىؾ و همـه هؼمـىال هىکىٌـًؿ لوؾجـك‬
‫ؼىؾٌاو قا بكوايًؿ جـا ال هًاِـب اشحمـاػى چيـمى بگيكيـؿ‪ ،‬شايگـاهى پيـؿا کًًـؿ‪،‬‬
‫اهيكهإهًاو‪ ‬آهاؾه ٌؿ جا ؾق شاى پياهبك‪ ‬بؽىابؿ‪ .‬ؾق ٌبى که کٍحهٌؿو کىىکـه‬
‫ا‬
‫ؾق بىحك هىؼىابؿ‪ ،‬جوكيبا ه‪ٙ‬ؼـى و هىـلن بـىؾ‪ ،‬ؾق ايـى لعظـه اهيكالمـإهًيى‪ ‬ايرـاق‬
‫‪2‬‬
‫هىکًؿ؛ الايىقو‪ ،‬ايراق اهيكالمإهًيى‪ ‬يک ظاؾذۀ كىمالؼاؾه ههن اوث‪.‬‬
‫پي اهبك‪ ‬ال ؼاي هاي ؼ اقز ٌ ؿ‪ F‬ؾقظ الىک ه‪٠ ،‬ل ى‪ ‬ؾق بى حك وى ؼىابي ؿه ب ىؾ‪.‬‬
‫ههاشماو‪ ،‬وايؿهؾم با ٌمٍيكهاى بكهًه به ‪ّ٬‬ؿ کٍحى ظٕكت هعمؿ‪ ‬به بىحكي ظملهوق ٌؿيؿ‪،‬‬
‫=‬
‫ولى و‪٬‬حى قؾا قا کًاق لؾيؿ‪ ،‬ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬قا ؾق بىحك بهشاى قوىل ؼؿا‪ ‬ؾيؿيؿ‪.‬‬

‫‪ .2-2-2‬هجشت و ؽکلگيشى دکىهث اعالهى دس هذيًه‬

‫هصكت پياهبك‪ ‬ال هکه به هؿيًه ؾق قبي ‪ٟ‬االول و ال چه اقؾهن ب‪١‬ر ث ِ ىقت گك‪ ٨‬ث‪ >.‬اي ى‬
‫هصكت‪ ،‬با همۀ هٍکمجً‪ ،‬گاهى اواوى بكاى بًي او شاه‪ ١‬ۀ او مهى ب ىؾ‪ .‬پي اهبك‪ ‬و ؾيگ ك‬
‫هئهًاو با هصكت به هؿيً ه ال هكظل ۀ جبلي ‪ ٣‬و ؾ‪ ٠‬ىت ب ه هكظل ۀ جؤو يه ظکىه ث او مهى‬
‫ؾقآهؿيؿ‪ F‬ؾقوا‪ ،ٟ٬‬با هصكت پياهبك‪ ‬ال هکه به هؿيًه‪ ،‬هىلماياو بكاى ؼىؾ جٍکيمت وياوى و‬
‫ي‪ٝ‬اهى يا‪٨‬حًؿ‪ F‬الايىقو‪ ،‬ايى وا‪١٬‬ه هبؿأ و وكآ‪٤‬ال جاقيػ اومم ٌؿ‪.‬‬

‫;‪٠ .‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.634 َ ،1‬‬

‫<‪ .‬هكکم ِهبا ٕهئوىۀ شهاؾىٔ‪ ،‬اوغان ‪052‬عاله ٕبيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾقباقۀ ليؿگى وياوى هب اقلاجى ائم ۀ‬
‫ه‪ّ١‬ىم‪ ،ٔ‬جهكاو‪ ،‬هئوىۀ ايماو شهاؾى‪.75 َ ،1391 ،‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F399-398 َ ،1‬هعمؿ بى هٍام‪ ،‬هم او‪،‬‬
‫ز ‪.463 َ ،1‬‬
‫>‪٠ .‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪٠ F634 َ ،1‬بؿالله بى هىلن ابى‪٬‬حيبه ؾيًىقى‪ ،‬همان‪.151 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪67‬‬

‫‪ .3-2-2‬پيماو هإاخات (بشادسى) و اهميث آو‬

‫ا‪٬‬ؿام ههن و اواوى پياهبك‪ ‬ؾق آ‪٤‬اليى وال ظکىهث يبىى‪ ،‬په ال و اؼث هى صؿ‪ ;،‬اي‪١‬٭ اؾ‬
‫<‬
‫پيماو بكاؾقى هياو هىلماياو بىؾ که هٍث هاه په ال وقوؾ ايٍاو به هؿيًه ِىقت پفيك‪٨‬ث‪.‬‬
‫هىقؼاو چًيى بهؾوث هىآيؿ که ؾق يک هصله ظؿوؾ ‪ 45‬ي‪٩‬ك ايّاقى با ‪ 45‬جى‬ ‫ال گماقي ْ‬
‫ال ههاشكاو‪ ،‬با يکؿيگك ‪٠‬٭ؿ هئاؼات بىحًؿ‪ .‬با وقوؾ ههاشكاو شؿيؿ ييم ‪٠‬٭ ؿ اؼ ىت او حمكاق‬
‫=‬
‫يا‪٨‬ث‪ F‬به٘ىقىکه‪ ،‬به ي٭ل بمـقى هيچ ههاشكى بؿوو بكاؾق وايهاؾه يٍؿ‪.‬‬
‫ايى ا‪٬‬ؿام قوىل ؼؿا‪ ‬به هً‪ٝ‬ىق يمؾيک واؼحى ‪٬‬لى هىلماياو به يکؿيگك‪ ،‬پك کكؾو ؼ أ‬
‫‪ ٟٙ٬‬اقجباٖ ههاشكاو با ؼى يٍاويؿاو هٍكک ؼىؾ‪ ،‬و همچًيى‪ ،‬کاوحى ال پيماوه ا و ظل‪٧‬ه اى‬
‫شاهلى‪ ،‬و شايگم يى واؼحى ههك و هعبث بهشاى ّظ٭ؿ و کيًه ي٭ً بىمايى ؾاٌث‪.‬‬

‫‪ .4-2-2‬پيماوياهۀ هذيًه‬
‫يرك ‪ ،‬ؾق آوحايۀ هصكت پياهبك‪ ،‬جكکيبى ال ‪ً٠‬اِك و ‪٬‬بايل هؽحل‪ ٧‬بىؾ و وظؿت و يکااقچگى‬
‫يؿاٌث‪ F‬الايىقو‪ ،‬قوىل ؼ ؿا‪ ‬ب ك جً‪ ٝ‬ين قواب ٗ اشحم ا‪٠‬ى هؿيً ه ؾق و ايۀ ؾي ى ؼ ؿا و ؾق‬
‫همث گماٌث‪ .‬ههنجكيى ا‪٬‬ؿام ؾقايىلهيًه‪ ،‬بك‪٬‬كاقى پيماوياهۀ ‪٠‬مىهى‬ ‫چهاقچى ؾولحى واظؿ ْ‬
‫ْ‬
‫هياو همۀ ‪ً٠‬اِك و جٍکلهاى هىشىؾ ؾق هؿيًه ٕا‪٠‬ن ال هىا‪ ٫٨‬و هؽال‪ ٔ٧‬بىؾ‪.‬‬
‫ايٍاو آگاه بىؾ که بكاى جع٭‪ ٫‬آقهاوهاى بمقگ او مم‪ ٕ٨ ،‬ايى آقام و ب هؾوق ال جٕ اؾهاى‬
‫‪٬‬ىهى و ‪٬‬بيلهاى ييال اوث‪ .‬الايىقو‪ ،‬ؾق ايى هًٍىق اواوى بك آو ٌؿ‪ٔ ،‬مى ظ‪ ٛ٩‬بكجكى اومم‪،‬‬
‫اظىان ج‪٩‬اؼك و جٕاؾهاى ‪٬‬ىهى و هفهبى قا به همم يىحى هٍ حكک و ؾ‪ ٨‬ا‪ ٞ‬ال هكک م ظکىه ث‬
‫>‬
‫اومهى هبؿل والؾ و بًياؾ اهث واظؿ قا پى قيمؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬يؽىحيى ا‪٬‬ؿام ههن پياهبك‪ ‬ؾق هؿيًه واؼث هىصؿ بىؾ که هكکمي ث ‪٠‬ب اؾى‪ ،‬ي‪ ٝ‬اهى و وياو ى ؾاٌ ث و ي٭ ً‬
‫ُ‬
‫اواوى ؾق ٌکلؾهى شاه‪١‬ۀ اومهى اي‪٩‬ا هىکكؾ‪ .‬قوىل الله‪ ‬پ ه ال وقوؾ ب ه هؿيً ه ؾق ‪٬E‬ب ا‪ D‬جى‪ ٧ ٬‬ک كؾ و‬
‫ٌالىؾۀ هىصؿى قا بكاى اهالى ايى هً‪ٙ‬٭ه بًا يهاؾ که ب‪١‬ؿها ‪E‬هىصؿ ‪٬‬با‪ D‬يام گك‪٨‬ث‪ .‬ايى يؽىحيى هى صؿى ب ىؾ‬
‫که ؾق اومم بًا ٌؿ ٕجىبه‪٠ٕ ٔ118 :‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F635 َ ،1‬هعمؿ بى هٍام‪ ،‬همان‪ ،‬ز‬
‫‪.ٔ475 َ ،1‬‬
‫<‪٠ .‬بؿالله بى هىلن ابى‪٬‬حيبه ؾيًىقى‪ ،‬همان‪.152 َ ،‬‬
‫=‪ .‬يعيى بى شابك بمـقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.271 َ ،1‬‬
‫>‪٤ .‬مهعىيى لقگكىيژاؾ‪ ،‬جاسیخ جسهیهی صذس اعالم‪٬ ،‬ن‪ ،‬بٕ‪١‬ة الكوىل‪.46 َ ،1381 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪68 ‬‬

‫ؾق ايى پيماوياهۀ ‪٠‬مىهى‪ ،‬ؾق کًاق يى‪ ٞ‬ج‪١‬اهل با يهىؾياو‪ ،‬که شاه‪١‬هاى ‪٤‬يكؼ ىؾى ب هٌ ماق‬
‫هىآهؿيؿ‪ ،‬به هىائل ‪٠‬مىهى هياو هىلماياو ييم جىشه ٌؿه اوث‪ .‬پياهبك‪ ‬ک ه ؾقپ ى جٍ کيل و‬
‫پىقيمى ؾولث اومهى ‪٨‬كاگي ك ب ىؾ‪ ،‬ؾق اي ى ي‪ٝ‬امياه ه هى ائل اشحم ا‪٠‬ى‪ ،‬وياو ى‪ ،‬ي‪ ٝ‬اهى و‬
‫ا‪٬‬حّاؾى قا ؾق ي‪ٝ‬ك گك‪٨‬ث‪ F‬اِىلى چىو‪ :‬يعىۀ پكؾاؼث ؾيه‪ ،‬بىحى پيماو‪ ،‬ؾاؾو اهاو‪ ،‬هٍ ىقت‬
‫ؾق پفيكي ِلط و آٌحى با ؾٌمى‪ٌ ،‬كکث ؾق شهاؾ‪ ،‬کمک يکكؾو ب ه ک‪ ٩‬اق‪ .‬ؾق ٔ مى هكش ‪ٟ‬‬
‫اؼحم‪ ،٦‬ؼؿا و پياهبكي بىؾ که ايى اِ ل ي‪ ً١‬ى هكش‪١‬ي ث ؼ ؿا ٕ‪ ٬‬كآؤ و پي اهبكي ؾق ظ ل‬
‫اؼحم‪٨‬ات‪ ،‬ههنجكيى اِل بكاى ايصاؾ اهث واظؿ بهٌماق هىق‪٨‬ث‪.‬‬

‫‪ .5-2-2‬سد جهمث جًگعلبى پياهبش‪‬‬

‫شًگهاى ظٕكت هعمؿ‪ ‬يکى ال هباظرى اوث که ؾق جاقيػ ليؿگايى پياهبك‪ ‬کايىو بعد‬
‫و بكقوى ‪٬‬كاق گك‪٨‬حه اوث‪ ;،‬جا هٍؽُ ٌىؾ آو ظٕكت با چه ايگيمه و اهؿا‪٨‬ى به ايى شًگه ا‬
‫ا‪٬‬ؿام کكؾه اوث‪.‬‬
‫ا‪٬‬ؿاهات ي‪ٝ‬اهى قوىل ؼؿا‪ ،‬همگى‪ ،‬بك هبًاى ‪٬‬ىاييى ‪E‬شهاؾ و ؾ‪٨‬ا‪ Dٞ‬بىؾ‪E .‬شهاؾ‪ D‬جمٌى‬
‫اوث ؾق قاه ؼؿا که بكاى پيٍبكؾ اهؿا‪ ٦‬الهى ؾقبكابك ؾٌمى ِىقت هىگيكؾ‪ .‬شهاؾ هايۀ ظيات‬
‫و وكا‪٨‬كالى ؾيىؾاقاو و يؤن و يابىؾى کا‪٨‬كاو اوث‪ .‬اهام ‪٠‬لى‪ ‬هى‪٨‬كهاي ؿ‪E :‬ؼؿاوي ؿ شه اؾ قا‬
‫<‬
‫بكاى ‪٠‬مت و اقشمًؿى و ا‪٠‬حمى اومم واش يمىؾ‪D.‬‬
‫الايىقو‪ ،‬بىياقى ال جعليلهاى ياؾقوث ؾٌمًاو ؾق ؼّىَ ا‪٬‬ؿاهات ي‪ٝ‬اهى قوىل ؼ ؿا‪‬‬
‫ه‪٥‬كٔايه و ال قوى ‪ً٠‬اؾ با اومم اوث‪ F‬به٘ىقىکه‪ ،‬يه هؿقک ج اقيؽى ب كاى آو ؾاقي ؿ و ي ه ؾلي ل‬
‫‪٠‬٭لى و ‪٠‬لمى‪ .‬ؾق اؾاهه‪ ،‬به بكؼى بىحكها و ‪٠‬ىاهل و‪٬‬ى‪ ٞ‬شًگهاى پياهبك‪ ‬اٌاقه هىٌىؾ‪:‬‬
‫الق) بستغ كغهًگى و اجتماػى جؼيغةالؼغب‪ :‬پياهبك‪ ‬ؾق شاه‪١‬هاى بكايگيؽحه ٌؿ که شً گ‬
‫و ؼٍىيث ال ٔكوقيات ج‪٩‬کيکياپفيك واؼثهاى ‪٨‬كهًگى اشحما‪٠‬ى هكؾم بهٌماق هىق‪٨‬ث و‬
‫شمئى ال ليؿگى ٘بي‪١‬ى ا‪٠‬كا بىؾ‪ .‬ابىؼلؿوو ٘بي‪١‬ث ايى هكؾم قا ي‪٥‬ماگكى هىؾايؿ ک ه قولى‬

‫;‪ .‬بكاى يمىيه ق‪.‬ک‪ .‬هّ‪٩ٙ‬ى ٘من‪ ،‬پیامبشی و آیایه وباشد‪ ،‬جكشم ۀ ظى ى اکب كى هكلي اک‪ ،‬جه كاو‪ ،‬ب‪١‬ر ث‪ ِ F‬ابك‬
‫اؾاک‪ ،‬سزمث وبىی خؾىوث خاههی ٕقويکكؾى ي ى ب ه ق‪٨‬ح اق پي اهبك‪ ‬ب ا هؽال‪ ٩‬اؤ‪ ،‬جه كاو‪ ،‬ک ىيك‪F1389 ،‬‬
‫هعمؿ ابى‪٨‬اقن‪ ،‬المذسعة الىبىیة الؼغکشیه‪٠ ،‬م او‪ ،‬ؾاقال‪٩‬ك‪ ٬‬او‪1993 / ٪1413 ،‬م‪ F‬هكک م جع٭ي٭ ات او مهى‬
‫يمايًؿگى ولى‪٨‬٭يه ؾق وااه‪ ،‬اقليابى وياوى ي‪ٝ‬اهى شًگهاى پياهبك اومم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ه‪١‬اويث آه ىلي و الهاو‬
‫‪٠‬٭يؿجى وياوى ولقات ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬و پٍحيبايى ييكوهاى هىلط‪.1376 ،‬‬
‫<‪ .‬هعمؿ بى العىيى ٌكي‪ ٧‬الكٔى‪ ،‬وهح البالغه‪٨ ،‬يٓ االومم‪ ،‬ظکمث ‪.252‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪71‬‬

‫آوها ؾق وايۀ ٌمٍيكها ‪٨‬كاهن هىآهؿ‪ ;.‬ؼىگك‪٨‬حى ايى هكؾم با شًگ و ؼىيكيمى‪ ،‬به ايؿالهاى بىؾ‬
‫که و‪٬‬حى پياهبك اکكم‪ ‬بهٍث قا وِ‪ ٧‬هىکكؾ‪ ،‬يک ى پكو يؿ‪E :‬آي ا ؾق بهٍ ث شً گ وش ىؾ‬
‫<‬
‫ؾاقؾ؟‪ D‬و پياهبك‪ ‬پاوػ هً‪٩‬ى ؾاؾ‪ .‬آو هكؾ گ‪٩‬ث‪E :‬په به چه ؾقؾ هىؼىقؾ؟‪D‬‬
‫ؾق جاقيػ ‪٠‬ك جا ‪ٜ‬هىق اومم‪ ،‬بيً ال هماق و ه‪٩‬حّؿ شًگ قوايث ٌؿه کهگاه بكؼى آوها‬
‫=‬
‫بيً ال ِؿ وال به ٘ىل ايصاهيؿه اوث‪.‬‬
‫ب) هيؼاو تللات جًگهاى پياهبغ‪ :‬ج‪١‬ؿاؾ هؤهىقيثهاى ي‪ٝ‬اهىاى که پياهبك‪ٌ ‬ؽّ ا‬
‫ؾق آو ظٕىق ؾاٌث و ‪٤E‬موه‪ D‬يام گك‪٨‬حه اوث‪ 26 ،‬يا ‪ 27‬هىقؾ‪ ،‬و ٌماق ‪E‬وكيهها‪ D‬که پياهبك‪‬‬
‫ٌؽّا ؾق آو ظٕىق يؿاٌث ال ‪ 35‬جا ‪ 66‬وكيه يىٌحهايؿ‪ .‬ؾليل اؼحم‪ ٦‬ايى اوث که گ اه اي ى‬
‫>‬ ‫ْ‬
‫هؤهىقيث ي‪ٝ‬اهى به ظؿى کىچک بىؾ که بيٍحك هىقؼاو آو قا ـکك يکكؾهايؿ‪.‬‬
‫ال هياو هؤهىقيثهايى که به ؾقگيكى ي‪ٝ‬اهى هًصك ٌؿ‪ ،‬ظؿوؾ پًس هىقؾ آوها ؾقگيكى ٌؿيؿ‬
‫بىؾه اوث و ب٭يه بهِىقت ؾقگيكى شمئى و هؽحّك جمام ٌؿه و ‪٠‬مىها هياو يک جا وه ي‪٩‬ك کٍحه‬
‫ؾاٌحه اوث‪ .‬بكقو ىه ا ؾقب اقۀ جل‪ ٩‬ات اي ى شًگه ا يٍ او ه ىؾه ؿ ک ه هي ايگيى جل‪ ٩‬ات و‬
‫کٍحهٌؿگاو شًگهاى پي اهبك‪ ‬ال ه ك ؾو ٘ ك‪ٕ ٦‬ه ن هى لماياو و ه ن هٍ كکاؤ بكاو ان‬
‫?‬
‫ي٭لهاى هؽحل‪ ٧‬جاقيؽى کمحك ال هماق و پايّؿ ي‪٩‬ك بياو ٌؿه اوث‪.‬‬
‫آيا ايى ‪ ٠‬ؿؾ ب ا آه اق ه٭ح ىالو شًگه اى ِ ليبى‪ ،‬هى يعياو و ؾيگ ك و كؾهؿاقاو شه او‬
‫ه٭ايىهٌؿيى اوث؟‬
‫بكاى قوٌىجك ٌؿو بعد به ايى ؾو پكو ً باي ؿ پاو ػ ؾاؾ ک ه اي ى ج‪ ١‬ؿاؾ ا‪ ٨‬كاؾ‪ ،‬ؾق چ ه‬
‫شاه‪١‬هاى و ؾق کؿام ٌكايٗ اشحما‪٠‬ى و ‪٨‬كهًگى کٍحه ٌؿهايؿ؟ و ؾوم‪ ،‬هؿ‪ ٦‬ال آوچه بىؾه و چه‬
‫ؾوحاوقؾى ؾاٌحه اوث؟‬

‫;‪٠ .‬بؿالكظماو بى هعمؿ بى ؼلؿوو‪ ،‬ممذمه‪ ،‬جكشمۀ هعمؿپكويى گًاباؾى‪ ،‬جهكاو‪٠ ،‬لم ى و ‪٨‬كهًگ ى‪ ،1362 ،‬ز ‪،1‬‬
‫َ ‪.285-281‬‬
‫<‪٠ .‬لىاکبك ظىًى‪ ،‬جاسیخ جسهیهی و عیاعی اعالم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾ‪٨‬حك يٍك ‪٨‬كهًگ اومهى‪.64 َ ،1373 ،‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ اظمؿ شاؾ المىلى و ؾيگكاو‪ ،‬ایام الؼشب فی الداههیاه‪ ٬ ،‬اهكه‪ ،‬ؾاق اظي اء الکح ال‪١‬كب ى‪،73 َ ،‬‬
‫‪ 253 ،144‬و ‪.264‬‬
‫>‪٠ .‬لىاکبك ‪٠‬ليؽايى‪E ،‬جعليلى بك شًگهاى پياهبك اکكم‪ ‬با ک‪٩‬اق‪ ،D‬عیاعث وباىی‪ ،‬مبااوی‪ ،‬مفلفاهها و ساهبشدهاا‪،‬‬
‫جهكاو‪ ،‬پژوهٍکؿۀ ه‪ٙ‬ال‪١‬ات ‪٨‬كهًگى و اشحما‪٠‬ى ولاقت ‪٠‬لىم‪.491 َ ،1386 ،‬‬
‫?‪ .‬بكاى ؾيؿو شؿاول هكبىٖ به ا٘م‪٠‬ات ؾ‪٬‬ي‪ ٫‬همۀ ‪٤‬موهها و وكيههاى پياهبك اکكم‪ ‬و ج‪ ١‬ؿاؾ کٍحهٌ ؿگاو ق‪.‬ک‪.‬‬
‫‪٠‬لىاکبك ظىًى‪ ،‬همان‪.211-216 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪70 ‬‬

‫پاوػ پكوً يؽىث جا ايؿالهاى قوٌى اوث‪ F‬چًاوکه اٌ اقه ٌ ؿ‪ ،‬ؾق اؤ ا‪٨ ٞ‬كهًگ ى و‬
‫اشحما‪٠‬ى آو لهاو‪٬ ،‬حل و ؼٍىيث شمئى ال ٘بي‪١‬ث هكؾم بىؾ و ا‪ ٨‬كاؾ بى ياقى ب ك و ك هى ائل‬
‫شمئى و ج‪ّ١‬بات شاهلى کٍحه هىٌؿيؿ‪ .‬ؾق پاوػ پكوً ؾوم بايؿ گ‪٩‬ث که ايى ج‪ ١‬ؿاؾ کٍ حه‬
‫ٌؿيؿ جا شاه‪١‬هاى بمقگ‪ ،‬بلکه همۀ بٍك‪ ،‬آو هن يه ؾق يک لهاو و هکاو‪ ،‬بلکه بكاى هميٍ ه‪ ،‬ال‬
‫ٔملث و شهالث يصات يابًؿ‪ F‬هكچًؿ يکى ال ههنجكيى اهؿا‪ ٦‬و هبايى ؾيى اومم پيٍ گيكى‬
‫ال ‪٬‬حل و ؼٍىيث بىؾ‪ F‬په يمىجىايىث شًگ و کٍحاق قا هصال ٌمكؾ‪ .‬وا‪١٬‬يثه اى وياو ى و‬
‫اشحما‪٠‬ى‪ ،‬که گكيمى ال آوها ييىث‪ ،‬بهگىيهاى ق‪٬‬ن ؼىقؾ که به کٍحهٌؿو ٌماقى ايصاهيؿ ک ه‬
‫ايى کاهم ب كؼم‪ ٦‬هي ل پي اهبك‪ ‬ب ىؾ‪ .‬همچً يى‪ ،‬کٍ حهٌ ؿو ه ماق و پايّ ؿ ي‪ ٩‬ك ؾقبكاب ك‬
‫ؾوحاوقؾهايى که بكاى آو شاه‪١‬ه و بٍك ظاِل ٌؿ‪ ،‬بىياق ياچيم اوث‪.‬‬
‫پ) هاهيت جًگهاى پياهبغ‪ :‬ؾق ‪٬‬كآو يمىجىاو آيهاى يا‪٨‬ث که ب كاى گى حكي او مم ي ا‬
‫هىلماو کكؾو هكؾم‪ ،‬به شًگ يا ؼٍىيث جىِيه ٌؿه باٌؿ‪ ;.‬جمام شًگهاى پي اهبك اک كم‪ ‬و‬
‫ظحى ؾقگيكىهاى شمئى آو ظٕكت ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬ال ؼىؾ و ياقايً بىؾه اوث و بكاى ‪٬‬بىاليؿو اومم به‬ ‫ْ‬
‫هكؾم‪ ،‬پياهبك‪ ‬با هيچکه به يبكؾ ياكؾاؼحه اوث‪.‬‬
‫همچًيى‪ ،‬ؾق جمام شًگها‪ ،‬هىب ‪ْ ،‬‬
‫ه٭ّك يا آ‪٤‬الکًً ؿۀ يب كؾ‪ ،‬ؾٌ مًاو پي اهبك‪ ‬بىؾي ؿ‪.‬‬
‫ؾٌمًاو اومم شًگهاى هح‪١‬ؿؾى بك ظٕكت هعمؿ‪ ‬جعميل کكؾيؿ ک ه ‪ ٤‬موۀ ب ؿق‪ ،‬اظ ؿ‪،‬‬
‫ؼًؿ‪ ٪‬و ؼيبك ال ههنجكيى آوها بهٌماق هىقويؿ‪ .‬ظٕ كت ؾق ٘ ىل اي ى شًگه ا اقليه اى‬
‫ه‪ً١‬ىى ‪٨‬كاوايى به شهايياو آهىؼث و ه‪١‬ياقهاى اومهى شًگ و شهاؾ قا جبييى کكؾ‪.‬‬
‫ت) اجاػه جهاص و آؿاػ صعگيغىهـا‪ :‬په ال آيک ه آلاق و اـي ث هٍ كکاو ب ك هى لماياو ال ظ ؿ‬
‫گفٌث‪ ،‬آيات شهاؾ بك پياهبك‪ ‬يالل ٌؿ‪ .‬آو ظٕكت‪ ،‬که جا وال ؾوم هصكى هؤهىق به ِ بك و‬
‫جعمل و اوح٭اهث و هميمث ؾقبكابك ق‪٨‬حاق ‪٬‬كيً بىؾ‪ ،‬با يمول ايى آيات هؤهىق به ؾ‪ ٨‬ا‪ ٞ‬و شه اؾ‬
‫ٌؿ‪ .‬يؽىحيى آيات چًيى اوث‪:‬‬
‫ََ‬ ‫َّ َ َ‬ ‫َ َّ َ َ َ َ َ َّ‬
‫ىو ِبؤيهن ظ ِلمىا َو ِا َّو الل َه َػلى يظ ِش ِهن لو ِذيش (ظس‪.)39 :‬‬ ‫أ ِرو ِلل ِزيى يواجل‬
‫به شًگصىياو اوالم اشاله شًگ ؾاؾه ٌؿ‪ ،‬ليكا آوها ال ؾٌمى وـحن کٍـيؿيؿ و ؼـؿا‬
‫بك ياقى آياو جىاياوث‪.‬‬
‫ييم هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬

‫;‪ .‬ؾق ؼّىَ جعليل آيات شهاؾ ؾق ‪٬‬كآو ق‪.‬ک‪٠ .‬لى ج٭ىلاؾۀ اکبكى‪ ،‬خهاد دس آیىۀ لشآن‪٬ ،‬ن‪ ،‬لهمم هؿايث‪.1386 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪71‬‬

‫َو َهاجلىهن َد َّحى َال َج َ‬

‫کىو كح ًَة َو ي َ‬
‫کىو الذيى ِلل ِه (بوكه‪.)693 :‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫با کاككاو بصًگيؿ جا كحًه ال قوى لهيى قؼث بكبًؿؾ و ؾيى ؼؿا بك همه ظاکن ٌىؾ‪.‬‬
‫و آياجى ال ايى ‪٬‬بيل که اشالۀ شهاؾ قا به هىلماياو ؾاؾ‪.‬‬
‫ب‪١‬ؿ ال اشالۀ شهاؾ يا‪٨‬حى‪ ،‬پياهبك‪ ‬جّمين به جٍکيل ييكوى ؾ‪٨‬ا‪٠‬ى گك‪٨‬ث‪ .‬جٍ کيل اي ى يي كو ال‬
‫ايى ي‪ٝ‬ك اهميث ؾاٌث که اظحمال هىق‪٨‬ث هٍكکاو هکه ٕکه په ال هصكت‪ ،‬ؾوحٍاو ال آلاق و اـي ث‬
‫هىلماياو کىجاه ٌؿه بىؾٔ ايى باق ؾوث به ظملۀ ي‪ ٝ‬اهى ب ه هكک م او مم ٕهؿيً هٔ بميً ؿ‪ F‬الاي ىقو‪،‬‬
‫پياهبك‪ ‬بكاى ه٭ابله با چًيى ؼ‪ٙ‬ك اظحمالى‪ ،‬هىحۀ اوليۀ اقجً اومهى قا پىقيمى کكؾيؿ‪.‬‬
‫ويك ظىاؾخ يٍاو ؾاؾ پيًبيًىهاى پياهبكاومم‪ ‬ؾقوث بىؾه اوث‪ ،‬ليكا ال و ال ؾوم ب ه‬
‫ب‪١‬ؿ‪ ،‬ؾقگيكهاى هح‪١‬ؿؾى هياو اومم و هؽال‪٩‬او قغ ؾاؾ که اگك هى لماياو ؾاقاى يي كوى ؾ‪ ٨‬ا‪٠‬ى‬
‫شاو بكک‪ ٧‬و کاقآلهىؾه يبىؾيؿ‪ ،‬بكاذك ايى ؾقگيكىها ؾق يکى ال ه٭ا٘‪ ٟ‬جاقيؽى ؼ‪ٙ‬كياک همايًؿ‬
‫بؿق‪ ،‬اظؿ‪ ،‬ؼًؿ‪ ٪‬و ؼيبك‪ ،‬وكکى و يابىؾ هىٌؿيؿ‪.‬‬

‫‪ .6-2-2‬عياعث خاسجى و سوابظ بيىالملل پياهبش‪‬‬

‫ٌکلگيكى ؾولث اومهى ؾق هؿيًه و يهاؾيًه ٌؿو ‪٬‬ىاييى اومم ؾق آو وب ٌؿ‪ ،‬پياهبك‪ ‬په‬
‫ال جربيث ‪٬‬ؿقت ؼى يً و ‪٠‬٭ قايؿو ‪ٍ٨‬اق هٍ كکاو‪ ،‬ؾقپ ى ج‪١‬اه ل بيىالملل ى ب ا ‪ ٬‬ؿقتهاى‬
‫شهايى ا٘كا‪ ٦‬ظکىهث ؼىؾ بكآيؿ که يؽىحيى ا‪٬‬ؿام ؾقايىباقه ياههيگاقى با وكاو ‪٬‬ؿقت شه او‬
‫آو قول بىؾ‪.‬‬
‫ؾق وال ٌٍن هصكى‪ ،‬قوىل ؼؿا‪ ‬ياهههايى به بكؼى هلىک و ٌاهاو و اهي كاو يىٌ ث و‬
‫آياو قا به اومم ‪٨‬كاؼىايؿ که ‪٠‬باقت بىؾيؿ ال‪ :‬هكاکلي ىن اهاكاج ىق قوم‪ ،‬ؼى كو پكو ي م پاؾٌ اه‬
‫ُ‬
‫;‬
‫ايكاو‪ ،‬يصاٌى ول‪ٙ‬او ظبٍه‪َ ،‬ه٭ ّى‪٬‬ه ٌاه هّك‪ُ ،‬هًفق اهيك بعكيى و ‪. ...‬‬
‫يصاٌى و ه٭ى‪٬‬ه‪ٔ ،‬مى پفيكي اومم‪ ،‬هؿايايى بكاى قوىل ؼؿا‪٨ ‬كوحاؾيؿ‪ .‬هكاکليىن‬
‫<‬ ‫ٓ‬
‫يؽىث واکًٍى هىا‪٠‬ؿ ؾاٌث‪ ،‬اها او٭‪٧‬ها و ؾقباقياو او قا ال گكايً ب ه او مم بالؾاٌ حًؿ‪.‬‬
‫ؼىكو پكو يم‪ٌ ،‬اه ايكاو‪ ،‬بكؼىقؾى يابؽكؾايه يٍاو ؾاؾ و ياهۀ قو ىل ؼ ؿا‪ ‬قا پ اقه ک كؾ و ب ه‬
‫کاقگماق ؼىؾ ؾق بعكيى ؾوحىق ؾاؾ جا آوظٕكت قا ؾوحگيك و به ؾقباق ب‪٩‬كوحؿ‪ .‬اها قوىل ؼ ؿا‪‬‬

‫;‪٠ .‬لى بى بكهاوالؿيى ظلبى الٍا‪١٨‬ى‪ ،‬الغیشة السهبیه‪ ،‬جع٭ي‪ ٫‬ليًى ؾظمو‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق اظياء الحكاخ ال‪١‬كب ى‪ ،‬ز ‪،3‬‬
‫َ ‪٠ F255-242‬لى اظمؿى هيايصى‪ ،‬مکاجیب الشعى ‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاقالعؿيد‪ ،٪1419 ،‬ز ‪.387-376 َ ،3‬‬
‫<‪٠ .‬لى بى اذيك شمقى‪ ،‬الکامل فی الحاسیخ‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق ِاؾق‪1979 ،‬م‪ ،‬ز ‪.212-211 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪72 ‬‬

‫‪٨‬كوحاؾگاو او قا ال ‪٬‬حل ؼىكوپكو يم به ؾو ث پى كي ٌ يكو يه آگ اه ک كؾ‪ F‬اي ى ال ه‪١‬ص مات و‬

‫;‬
‫اؼباقى بىؾ که پياهبك‪ ‬با وظى ال آو آگاه ٌؿه بىؾ‪.‬‬
‫اِىل و ٔىابٗ ظاکن بك وياوث ؼاقشى قوىل ؼؿا‪ ،‬ؼّلحى ؾ‪ ٠‬ىتگكاياي ه ؾاٌ ث‪F‬‬
‫بهبياوؾيگك‪ ،‬ظٕكت ؾقپى جعميل ول‪ٙ‬ۀ ؾولث ؾيًى يبىؾ‪ <،‬بلکه هؿ‪٤ ٦‬ايى ايٍاو ‪٨‬كاؼىايؿو‬
‫همۀ ايىاوها بهوىى پكوحً ؼؿاويؿ و هؿايث آوها بىؾ‪ .‬بكهميىاوان‪ ،‬قوىل ؼ ؿا‪ ‬ب كاى‬
‫وكاو و بمقگاو کٍىقها و ‪٬‬بيلهها و ا‪٬‬ىام ياهههايى هى‪٨‬كوحاؾ‪.‬‬

‫‪ .3-2‬جايطيًى پياهبز‪‬‬
‫شايٍيًى قوىل ؼؿا‪ ‬و ظىاؾخ هكجبٗ با آو‪ ،‬ال هباظد چالًبكايگيم ج اقيػ او مم او ث‪F‬‬
‫هكچًؿ قوىلالله‪ ‬ؾق ‪٤‬ؿيكؼن= بكاى چًؿهيى باق به٘ىق قومى‪ ،‬شايٍيى ؼىؾ قا ا‪٠‬مم ک كؾ‪،‬‬
‫ولى په ال قظلث وى ظىاؾذى ق‪٬‬ن ؼىقؾ که هىيك ؼم‪٨‬ث قا به بيكاهه بكؾ‪.‬‬

‫‪ .1-3-2‬عميفه‪ ،‬هبذأ اخحالف هياو هغلماياو‬

‫ؾق جاقيػ اومم ‪E‬و٭ي‪٩‬ه‪ >D‬قو يؿاؾى بىياق ههن به ٌماق هىقوؾ‪ F‬چكاکه پ ه ال قظل ث پي اهبك‬
‫اکكم‪ ‬بكاى ج‪١‬ييى شايٍيى ايٍاو‪ ،‬هًا‪ٍ٬‬ات وياوىاى قوى ؾاؾ که و ب پؿيؿآه ؿو ٌ کا‪٨‬ى‬
‫ْ‬
‫‪٠‬مي‪ ٫‬و شؿى هياو هىلماياو ٌؿ که جا اهكول اؾاهه يا‪٨‬حه اوث‪.‬‬
‫وا‪١٬‬ۀ ‪E‬و٭ي‪٩‬ه‪ D‬اؼحم‪٨‬ات جاقيؽى ا‪٠‬كا ‪٬‬ع‪ٙ‬ايى و ‪٠‬ؿيايى‪ ،‬هؿيى و هکى‪ ،‬ايّاق و ههاشك‬
‫و وكايصام‪ ،‬هًال‪٠‬ات ؾقويى ‪٬‬كيً قا جٍؿيؿ کكؾ‪ .‬ؾقيهاي ث‪ ،‬اي ى هًال‪ ٠‬ات‪ ،‬ؾق آل‪٠‬ب ؿهًا‪،٦‬‬
‫ي‪ً١‬ى بًىاهيه و بًىهاٌن‪ ،‬هحمكکم ٌؿ و به ٌکلگيكى ؾوشًاض وياوى ٕاهىى و هاٌ مىٔ و ؾو‬
‫هفه ٌٕي‪١‬ه و وًىٔ ايصاهيؿ‪.‬‬
‫ؾق ايى وا‪١٬‬ه‪ ،‬پيً ال آيکه ههاشكاو وقوؾ کًًؿ‪ ،‬ايّاق‪ ،‬بهوب جكن ال ؾوث ؾاؾو هى‪١٬‬يث‬
‫ؼىؾ ؾق هىئلۀ شايٍيًى قوىل ؼؿا‪ ،‬بؿوو هيچگىي ه بكياه ۀ ه ْ‬
‫ؿوو ‪٬‬بل ى ؾق و ٭ي‪٩‬ه ب ه ؾوق‬
‫قهبكاو ؼىؾ گكؾ آهؿيؿ‪ .‬وؽًكاياو ايّاق هكيک ؾق واب٭ۀ ‪ٕ٨‬يلث و بكج كى ايّ اق ؾق او مم و‬

‫;‪ .‬همان‪.213 َ ،‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬يعل ٕ‪ ،ٔ16‬آيۀ ‪.125‬‬
‫=‪ .‬بيٍحك هًاب‪ ٟ‬ا‪٠‬ن ال ٌي‪١‬ه و وًى وا‪١٬‬ۀ ‪٤‬ؿيك ؼن و ؼ‪ٙ‬بۀ پياهبك‪ ‬ؾق ايى قول قا ب ه ج ىاجك ي٭ ل کكؾهاي ؿ ٕق‪.‬ک‪.‬‬
‫‪٠‬بؿالعىيى اهيًى‪ ،‬الغذیش فی الکحاب و الغىه و االدب‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاقالکح االومهيه‪ ،1366 ،‬ز ‪.ٔ1‬‬
‫>‪ .‬ايى وا‪١٬‬ه چىو ؾق هعلى به يام ‪E‬و٭ي‪٩‬ۀ بًىوا‪٠‬ؿه‪ D‬قوى ؾاؾ‪ ،‬بؿيى يام ؼىايؿه ٌؿ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪73‬‬

‫<‬
‫همكاهى و ياقى قوىل ؼؿا‪ ،‬وؽى وك ؾاؾيؿ و بك اهاقت و‪١‬ؿبى‪٠‬باؾه; اج‪٩‬ا‪ ٪‬کكؾيؿ‪.‬‬
‫ال هي او هه اشكاو‪ ،‬اب ىبکك ب ه اي كاؾ و ؽى پكؾاؼ ث و ظ ‪ ٫‬ؼم‪ ٨‬ث قا ب ه ‪ ٬‬كيً ؾاؾ‪.‬‬
‫گ‪٩‬ثوگىهاى ٌؿيؿى هياو ايٍاو پؿيؿ آهؿ‪ .‬ؾقايىهياو‪٠ ،‬ؿهاى ال ايّاق ا‪ٜ‬هاق ؾاٌحًؿ ها به ‪٤‬يك‬
‫ُ‬
‫ال ‪٠‬لى‪ ‬با کىى بي‪١‬ث يمىکًين‪ =F‬اها وكايصام ايّاق ‪٠‬٭ يٍىحًؿ و ب ا پيٍ ًهاؾ ظب ا ب ى‬
‫ُه ًّفق‪ ،‬هبًى بك ‪E‬يک اهيك ال ‪٬‬كيً و يک اهيك ال ايّاق‪ ،D‬هىا‪٨‬٭ث کكؾيؿ‪.‬‬
‫ؾقهميىظ ال‪٠ ،‬م ك ب ا ؾقک وى حى قأى ايّ اق‪ ،‬ب ك ٌ كا‪٨‬ث يى بى و ‪ ّ٠‬بيث ‪ ٬‬كيً و‬
‫ؼى يٍاويؿى ههاشكاو با قوىل ؼؿا‪ ‬جؤکيؿ کكؾ و گ‪٩‬ث‪E :‬ؾو ٌمٍيك ؾق ي ک ‪ ٤‬م‪ ٦‬يگًص ؿ‬
‫و‪٠‬ك بهؼم‪٨‬ث ٌما قأى يؽىاهؿ ٌؿ‪ F‬ها ‪ٍ٠‬يكه و ياقاو قوىل ؼؿا‪ ‬هىحين‪ .‬چه کىى با ها‬
‫>‬
‫ؾق ول‪ًٙ‬ث آو ظٕكت هؽال‪٩‬ث ؼىاهؿ کكؾ؟‪D‬‬
‫ؾقايىهًگام‪ ،‬بٍيكبىو‪١‬ؿ ؼمقشى به ؾليل اؼحم‪ ٦‬ؼى يٍاويؿى و ظىاؾجى که با و‪١‬ؿ ب ى‬
‫‪٠‬باؾه ؾاٌث‪ ،‬بك ظ٭اييث ‪٬‬كيً به ؼم‪٨‬ث و بكکًاقى ايّاق ال آو جؤکيؿ کكؾ و گ‪٩‬ث‪E :‬بؿاييؿ که‬
‫هعم ؿ‪ ‬ال ‪ ٬‬كيً او ث و ‪ ٬‬ىم او و ماواقجكيؿ ک ه واقخ وى ٌ ىيؿ‪ ?D.‬اي ى ظيل ۀ ‪ ٬‬كيً‬
‫ٕج‪٩‬ك‪٬‬ها‪٨‬کًى هياو ايّاقٔ کاقوال ا‪٨‬حاؾ و ايّاق ؾچاق ج‪٩‬ك‪٬‬ه ٌؿيؿ‪.‬‬
‫ؾقايىهياو‪ ،‬ابىبکك يکى ال ؾو ق‪٨‬ي‪ ٫‬ؼىؾ ٕ‪٠‬مك و ابى‪٠‬بي ؿه َش ْكاضٔ قا ب كاى ؼم‪ ٨‬ث ه‪ ٙ‬كض‬
‫کكؾ‪ @،‬ولى ‪٠‬مك بى ؼ‪ٙ‬ا ‪ ،‬ابىبکك قا ياق ‪٤‬اق پي اهبك‪ ‬و ؼلي‪ ٩‬ۀ قو ىل ؼ ؿا‪ ‬ؼىاي ؿ‪ .‬وى ال‬
‫ابىبکك ؼىاوث جا ؾوحايً قا بكاى بي‪١‬ث پيً آوقؾ‪ .‬بؿيىجكجي ‪ ،‬شما‪ ٠‬ث و ٭ي‪٩‬ه ب ه ش م‬
‫‪A‬‬
‫و‪١‬ؿبى‪٠‬باؾه و ‪٠‬ؿهاى ال ا٘كا‪٨‬يايً با ابىبکك بي‪١‬ث کكؾيؿ‪.‬‬

‫; ‪ .‬و‪١‬ؿ هكگم با ابىبکك و ‪٠‬مك بي‪١‬ث يکكؾ و وكايصام‪ ،‬ؾق اوايل ؼم‪٨‬ث ‪٠‬مك با ظالث ا‪٠‬حكاْ ال هؿيًه به ٌام ق‪ ٨‬ث و‬
‫ْ‬
‫٘ىلى يکٍيؿ که ؾق ٌام کٍحه ٌؿ و ٌاي‪١‬ه ٌؿ به ؾوث شًياو و با اِابث جيك کٍحه ٌؿه اوث ٕهعمؿ بى و‪١‬ؿ‪،‬‬
‫همان‪ ،‬ز ‪.ٔ613 َ ،3‬‬
‫<‪٠ .‬بؿالله بى هىلن ابى‪٬‬حيبه ؾيًىقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F22 َ ،1‬هعمؿ بى هٍام‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.1117 َ ،2‬‬
‫=‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.523 َ ،2‬‬
‫>‪٠ .‬بؿالعميؿ بى هبةالله ابىابىالعؿيؿ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.8 َ ،6‬‬
‫?‪٠ .‬بؿالله بى هىلن ابى‪٬‬حيبه ؾيًىقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.8 َ ،1‬‬
‫@‪ .‬هعمؿ بى اوما‪٠‬يل بؽاقى ش‪٩١‬ى‪ ،‬صسیر البخاسی‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق اظياء الحكاخ ال‪١‬كبى‪ ،‬ز ‪.345 َ ،4‬‬
‫‪ .A‬يعيى بى شابك بمـقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪٠ F174 َ ،2‬لى بى ظى يى هى ‪١‬ىؾى‪ ،‬هماان‪ ،‬ز ‪ F311 َ ،2‬هعم ؿ ب ى‬
‫و‪١‬ؿ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F617-616 َ ،3‬هعمؿ بى هٍام‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F1119 َ ،2‬هعمؿ بى شكيك ٘بكى‪ ،‬همان‪ ،‬ز‬
‫‪ 447 َ ،2‬و ‪.459‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪74 ‬‬

‫ايى ؾقظالى بىؾ که ‪٠‬لى‪ ‬و جًى چًؿ ال بمقگاو بًىهاٌن و اِعا قوىل ؼؿا‪ ،‬به ‪٤‬ىل‬
‫و ک‪٩‬ى آو ظٕكت هٍ‪٥‬ىل بىؾيؿ و هًىل پيکك ه٭ؿوً قا ؾ‪٨‬ى يکكؾه بىؾيؿ‪.‬‬
‫‪٨‬كؾاى و٭ي‪٩‬ه با ‪١٨‬اليث گىحكؾۀ ‪٠‬مك ؾق ‪E‬هىصؿالًبى‪ ،D‬ب ا اب ىبکك ؾق ه٭ ام ؼلي‪ ٩‬ۀ قو ىل‬
‫ؼؿا‪ ‬بي‪١‬ث ٌؿ‪ .‬بؿيىِىقت‪ ،‬ههاشكاو ‪٬‬كيً هعّىل ؾايهاى قا که ايّاق ياآگاهايه کاٌحًؿ‪،‬‬
‫ؾقو کكؾيؿ و هؿيكيث وياوى شؿيؿى ؾق اومم به يام ؼم‪٨‬ث ‪٬‬كيً ٌکل گك‪٨‬ث‪.‬‬
‫هؽال‪٩‬او ‪٠‬لى‪ ‬با آيکه ال ظ٭ي٭ث شكياو ‪٤‬ؿيك آگاه بىؾيؿ و بك ٌصا‪٠‬ث‪٠ ،‬لن و جىايمً ؿى‬
‫ِعه هىگفاٌحًؿ‪٠ ،‬لى‪ ‬قا به بهايههايى هايًؿ شىاو و جًؿقو بىؾو ال هي ؿاو ‪ ٬‬ؿقت ؼ اقز‬ ‫او ْ‬
‫کكؾيؿ‪ ;.‬همه هىؾايىحًؿ که اگك ‪٠‬لى‪ ‬لهام اهىق قا بهؾوث گيكؾ‪ ،‬قاه و قو ن پي اهبك‪ ‬قا پ ان‬
‫هىؾاقؾ‪ ،‬اها ج‪٩‬کك شاهلى و گكايًهاى ‪٬‬بيلهاى اظما وياوى هؽال‪٠ ٧‬لى‪ ‬ه اي‪ ٟ‬ال آو ٌ ؿ‬
‫که لهام اهىق قا به ؾوث ايٍاو وااقيؿ‪.‬‬
‫بكؼى ههاشكاو ه‪١‬ح٭ؿ بىؾيؿ واب٭ۀ ‪٠‬لى‪ ‬ؾق شًگ و شهاؾ با ؾٌمًاو اومم‪ ،‬که هًص ك ب ه‬
‫‪٬‬حل بىياقى ال وكاو ‪٬‬بايل هؽحل ‪ ،٧‬ب هو يژه اهى ي او‪ ٌ ،‬ؿه ب ىؾ‪ ،‬ه اي‪ ٟ‬ال پ فيكي ؼم‪ ٨‬ث او‬
‫هىٌىؾ‪ F‬الايىقو‪ ،‬به گماو ؼىؾٌاو بكاى ؾوقى ال اؼ حم‪ ٦‬و ؾوؾو حگى ب ك ؼم‪ ٨‬ث اب ىبکك‬
‫<‬
‫اشما‪ ٞ‬کكؾيؿ‪.‬‬

‫‪ .2-3-2‬خالفث ابىبکش‬
‫ههنجكيى وا‪١٬‬ۀ ؾوقاو ؾو وال ؼم‪٨‬ث ابىبکك ٕ‪ ٔ13-11‬اقجؿاؾ ‪٬‬باي ل ‪ ٠‬ك و اؾ‪ ٠‬اى پي اهبكاو‬
‫ؾقو‪٤‬يى بىؾ‪ .‬هًىل ؼبك قظلث پياهبك‪ ‬به وكاوك شم يكةال‪١‬ك يكو يؿه ب ىؾ ک ه ؾق بى ياقى ال‬
‫ي٭اٖ آو به اوحرًاى هؿيًه‪ ،‬هکه و ٘ائ‪ ٧‬به ٌکلهاى گىياگىو‪ ،‬واکًًهايى قوى ؾاؾ‪ .‬با آيکه‬
‫ايگيمه و هؿ‪ ٦‬ايى واکًًه ا هح‪ ٩‬اوت ب ىؾ‪٤ ،‬ال هً اب‪ ٟ‬ج اقيؽى آو قا ‪٨E‬حً ۀ ْقؾه‪ ٌٕ D‬ىقي‬
‫=‬
‫هكجؿاؤ ؼىايؿهايؿ‪.‬‬

‫;‪٠ .‬بؿالعميؿ بى هبةالله ابىابىالعؿيؿ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪٠ F4 َ ،6‬بؿالله بى هىلن ابى‪٬‬حيب ه ؾيً ىقى‪ ،‬هماان‪ ،‬ز ‪َ ،1‬‬
‫‪.12‬‬
‫<‪ .‬هعمؿ بى هٍام‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.1119 َ ،2‬‬
‫=‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F4 َ ،2‬ه‪ٙ‬هك بى ٘اهك ه٭ؿوى‪ ،‬البذء و الحااسیخ‪،‬‬
‫جهكاو‪ ،‬بًياؾ ‪٨‬كهًگ ايكاو‪ ،1349 ،‬ز ‪ F123 َ ،2‬اظم ؿ ب ى هعم ؿ ب ى ي‪١‬٭ ى ابىهى کىيه قالى‪ ،‬جدااسب‬
‫االمم‪ ،‬جكشمه و جعٍيۀ ابىال٭اون اهاهى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬وكوي‪ ،1389 ،‬ز ‪.256 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪75‬‬

‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬

‫پيً ال ٌىقي هكجؿيى‪٨ ،‬حًۀ پياهبكاو ؾقو‪٤‬يى ٕأو ىؾ ‪ً٠‬ى ى‪٘ ،‬ليعهبىؼى يل ؿ و ُهى يلمه‬
‫کفا و وصاض بًث ظاقخٔ قوى ؾاؾ که ؼىؾ لهيًۀ ‪٬‬يامهاى ْقؾه قا ‪٨‬كاهن کكؾ‪.‬‬
‫ههنجكيى ‪٠‬اهل ٌىقي هؿ‪٠‬ياو ؾقو‪٤‬يى يبىت‪ ،‬ج‪٬ ّ١‬بيلهاى‪ ،‬قياوث٘لبى و هً‪١٩‬ثشى يى ب ىؾ‬
‫و ‪٠‬اهل ؾيگك‪٨ ،‬هن ياؾقوث ال ؾيى و يبىت‪ .‬آياو ه٭ام يبىت قا ب اوق يؿاٌ حًؿ و ه ىپًؿاٌ حًؿ ب ا اؾ‪ ٠‬اى‬
‫;‬
‫يبىت هىجىايًؿ به هماو شايگاهى بكوًؿ که ‪٬‬كيً ؾق وايۀ يبىت هعمؿ‪ ‬قويؿ‪.‬‬
‫ؾقپى قظلث پياهبك‪ ‬و ‪٬‬يام هؿ‪٠‬ياو يبىت بىياقى پًؿاٌحًؿ ؾيى اومم ال هياو ق‪٨‬حه اوث‪ F‬الايىقو‪،‬‬
‫هكجؿ ٌؿيؿ و به ‪٬‬يام بكٔؿ ظکىهث اومهى پكؾاؼحًؿ‪ .‬ابىبکك با ياقى هىلماياو جىايىث وكکٍىه اى‬
‫هكجؿاو قا ؾق هؿجى کىجاه ٕج٭كيبا ؾو هاهٔ‪٨ ،‬حًۀ پياهبكاو ؾقو‪٤‬يى و آٌى هاى يىاظى ؾوقؾو ث قا ؾق ييم ۀ‬
‫<‬
‫وال يالؾهن هصكى ‪٨‬كويٍايؿ و شميكهال‪١‬ك قا‪ ،‬چىو لهاو پياهبك‪ ،‬ليك لىاى اومم ؾقآوقؾ‪.‬‬
‫يکى ال ‪٠‬ىاهل ههن ؾق پيكولى هىلماياو بك هكجؿاو ؾق ايى ه٭‪ ٟٙ‬ظى ان‪ ِ ،‬بك ‪٠‬ل ى‪ ‬و‬
‫کمک ؾق اوح٭كاق پايههاى ظکىهث ‪٬‬كاق گك‪٨‬حى اومم بىؾ‪ ،‬او يهجًها به اؼحم‪٨‬ات ؾاؼل ى ؾاه ى‬
‫يمؾ‪ ،‬بلکه ؾق هىاقؾى ييم به ؼلي‪٩‬ۀ اول هٍىقت ؾاؾ و با ايى ک اق ؼ ىؾ‪ ،‬لهيً ۀ و كکى ٌ ىقي‬
‫=‬
‫هكجؿاو و ظ‪ ٛ٩‬و ب٭اى اومم قا ‪٨‬كاهن آوقؾ‪.‬‬

‫‪ .3-3-2‬خالفث ػمش‬
‫ْ‬
‫‪٠‬مك بى ؼ‪ٙ‬ا ‪ ،‬الوىى ؼلي‪٩‬ه اول شايٍيى ه‪١‬ك‪٨‬ى ٌؿ‪ >.‬او ؾق وال ويمؾهن هصكى به ؼم‪٨‬ث‬
‫قويؿ و به هؿت ؾه وال و ًٌ هاه ٕجا وال ‪ 23‬هصكىٔ ظکىهث کكؾ‪ .‬ؾق ؾوقاو ؼم‪ ٨‬ث وى‪،‬‬
‫ظىاؾخ بىياقى ؾق شهاو اومم قغ ؾاؾ که ههنجكيى آوه ا جىو ‪١‬ۀ ‪٨‬حىظ ات و ا‪ ٨‬مايً ‪٬‬لم كو‬
‫?‬
‫اومم ؾق ٌام‪ ،‬ايكاو و ‪ ...‬بىؾ‪.‬‬

‫;‪٠ .‬لى ‪٤‬مهى ؾه٭ى‪ ،‬خىگهای اسجذاد و بسشان خاوؾیىی پیامبش‪٬ ،‬ن‪ ،‬هئوىۀ آهىلٌى و پژوهٍى اهام ؼميًى‪،‬‬
‫‪.47 َ ،1383‬‬
‫<‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪٠ F11-4 َ ،2‬لى بى ظىيى هى ‪١‬ىؾى‪ ،‬هماان‪ ،‬ز‬
‫‪.656 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬ويؿش‪٩١‬ك ٌهيؿى‪ ،‬جاسیخ جسهیهی اعالم جا پایان امىیان‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هكکم يٍك ؾايٍگاهى‪.97 َ ،1362 ،‬‬
‫>‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.17 َ ،2‬‬
‫?‪٠ .‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F665-661 َ ،1‬اظم ؿ ب ى ابىي‪١‬٭ ى ي‪١‬٭ ىبى ٕابىوأ ط ي‪١‬٭ ىبىٔ‪،‬‬
‫همان‪ ،‬ز ‪ 22 َ ،2‬به ب‪١‬ؿ‪ F‬اظمؿ بى ؾاووؾ ؾيًىقى‪ ،‬اخباس الطىا ‪ ،‬جكشمۀ هعمىؾ ههؿوى ؾاه‪٥‬ايى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬يى‪،‬‬
‫‪ 144 َ ،1364‬به ب‪١‬ؿ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪76 ‬‬

‫ال ؾيگك جعىالت ههن ؾوقاو ؼم‪٨‬ث ‪٠‬مك هىجىاو به ٘ب٭هبًؿى اشحما‪٠‬ى ؾق هياو ِعابه و‬
‫جاب‪١‬يى‪ ،‬جب‪١‬يٓيژاؾى بيى هىالى و ‪٠‬ك ‪٨ ،‬حىظات گىحكؾه و ي‪ٝ‬اقت يکكؾو بك هً ا٘‪ ٫‬ه‪٩‬حىظ ه‪،‬‬
‫شلىگيكى ال ي٭ل وًث و قوايات پياهبك‪ ‬اٌاقه کكؾ‪ ،‬اها ههنجكيى جع ىل وياو ى ؾوقاو ‪٠‬م ك‪،‬‬
‫ج‪٥‬ييك ؾق يعىۀ ايح٭ال ؼم‪٨‬ث ال اوحؽم‪ ٦‬به ٌىقا بىؾ‪ .‬ؼلي‪٩‬ۀ ؾوم که بكاوان ي‪ٝ‬كيۀ اوحؽم‪٦‬‬
‫و به ‪٨‬كهاو ابىبکك شايٍيى او ٌؿه و به ‪٬‬ؿقت قويؿه بىؾ‪ ،‬ؼم‪٨‬ث په الؼىؾ قا به ٌىقاى ًٌ‬
‫ي‪٩‬كه واگفاق کكؾ‪ .‬البحه‪ ،‬ا‪ٕ٠‬اى ٌىقا و آگاهاو ؼ اقز ٌ ىقا ه ؿته ا ب ىؾ ک ه و مث و و ىى‬
‫;‬
‫ؼم‪٨‬ث و اوح٭كاق يهايى آو قا ؾق ؾوث ‪٠‬رماو پيًبيًى کكؾه بىؾيؿ‪.‬‬
‫ؾقيحيصه‪ ،‬ؼايهيٍيًى ‪٠‬لى‪ ‬ؾوباقه اوحمكاق يا‪ ٨‬ث و ايع كا‪ ٦‬شاه‪ ١‬ۀ او مهى واقؾ هكظل ۀ‬
‫شؿيؿى ٌؿ که ؾق آو بًىاهيه وکايؿاق کٍحى اومم ٌؿيؿ و با ي٭ٍهاى الپيًج‪١‬ييىٌؿه آو قا به‬
‫بيكاهه بكؾيؿ‪.‬‬

‫‪ .4-3-2‬خالفث ػثماو و ايذشافات صهاو وى‬

‫ظکىهث ‪٠‬رماو‪ ،‬ظکىهث اٌكا‪٬ ٦‬كيً بىؾ‪٠ .‬رماو ب كؼم‪ ٦‬ؼلي‪ ٩‬ۀ اول و ؾوم ک ه ؾقيهاي ث‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫پكجصمل و اٌكا‪٨‬ى ؾاٌث‪ .‬ؼايۀ وى ؾق هؿيًه بى ياق هصل ل ب ىؾ‪ .‬او‬ ‫واؾگى هىليىحًؿ‪ ،‬ليؿگى‬
‫<‬
‫بيثالمال هىلماياو قا ؾق اؼحياق ؼايؿايً ‪٬‬كاق ؾاؾ‪.‬‬
‫يکى ال ا‪٬‬ؿاهات ياؾقوث ‪٠‬رماو بفل و بؽًٍهاى بىظىا به يمؾيکاو و هىاؾاقايً بىؾ‪.‬‬
‫ؾق يحيصۀ ايى وياوثهاى هالى ‪٠‬رماو‪ ،‬ذكوت و هال ٘ب٭ۀ اٌكا‪٨ ٦‬مووجك گٍث‪ F‬ب كاى يمىي ه‪،‬‬
‫‪٠‬بؿالكظماوبى‪٠‬ى‪ ٦‬هًگام هكگ هماق او و هماق ٌحك و ‪ 11‬هماق گىو‪ً٩‬ؿ ؾاٌث‪.‬‬
‫ؼلي‪٩‬ۀ وىم که ؼىؾ ال بًىاهيه بىؾ‪ ،‬با بهکاقگيكى اهى ياو ؾق اهىق اؾاقى‪ ،‬ؾو حگاه ؼم‪ ٨‬ث قا‬
‫به ؾوحگاه ؼايىاؾگى و ؼى يٍاويؿاو ؼىؾ هبؿل کكؾ‪ .‬گ‪٩‬حًى او ث‪٠ ،‬رم او ؾق ٌ ىقاى ؼم‪ ٨‬ث‬
‫پفيك‪٨‬حه بىؾ که به کحا ؼؿا‪ ،‬وًث پياهبك‪ ‬و ويكۀ ٌيؽيى ‪٠‬مل کًؿ‪ ،‬ول ى يؽى حيى ا‪ ٬‬ؿام او‬
‫=‬
‫‪٠‬مل والياو و کاقگماقاو ؼلي‪٩‬ۀ ؾوم و شايگم يًى ‪٠‬ىاهل بًىاهيه به شاى آياو بىؾ‪.‬‬
‫َ‬
‫ال ؾيگك ا‪٬‬ؿاهات ياؾقوث ‪٠‬رماو‪ ،‬بالگكؾايؿو ‪٠‬مىى ؼىؾ‪ ،‬ظکنبىابىال‪١‬اَ‪ ،‬ب ه هؿيً ه و‬
‫َ َ‬
‫اوح‪٩‬اؾه ال او ؾق ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث بىؾ‪ .‬ظکن بهايؿالهاى ب ه پي اهبك‪ ‬شى اقت ک كؾه ب ىؾ ک ه آو‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى شكيك ٘بكى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.1631 َ ،4‬‬

‫<‪ .‬هعمؿ بى و‪١‬ؿ‪ ،‬همان‪٠ F41 َ ،‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.689 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬اظمؿ بى ؾاوؾ ؾيًىقى‪ ،‬همان‪.175-174 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪77‬‬

‫ظٕكت او قا ي‪٩‬كيى‪ ،‬و به ٘ائ‪ ٧‬جب‪١‬يؿ کكؾه بىؾ‪٠ .‬رماو او قا به هؿيًه بالگكؾايؿ و هبل‪111 ٣‬هماق‬
‫ؾقهن ال بيثالمال به او هؿيه کكؾ‪٠ .‬رماو پا قا ال ايى ييم ‪٨‬كاجك يه اؾ و چً يى ٌ ؽُ ‪٨‬او ٭ى قا‬
‫;‬
‫هؤهىق گك‪٨‬حى لکات ‪٬‬بيله ؼما‪٠‬ه يمىؾٖ‬
‫‪٬‬ىهيثگكايى‪ ،‬يژاؾپكوحى‪ٜ ،‬هىق اٌكا‪٨‬يث شؿيؿ اومهى و ا‪٬‬ؿاهات ؼم‪ ٦‬و ًث و ‪ ٬‬كآو‪،‬‬
‫الوىى ‪٠‬رماو‪ ،‬وب ياقاظحى و جٍکيل گكوههاى هؽال‪ ٧‬ؾق شاىشاى وكلهيىهاى او مهى‬
‫ٌؿ‪ .‬اهام ‪٠‬لى‪ ‬ؾق ايى اؤا‪ ٞ‬کىٌيؿ ؾق ي٭ً هيايصى ‪٠‬مل کًؿ جا ٌايؿ به ايى اؼحم‪٨‬ات پاياو‬
‫ؾهؿ‪ ،‬اها کاقهاى ياؾقوث ‪٠‬رماو پايايى يؿاٌث‪.‬‬
‫هؽال‪٩‬او ‪٠‬مؿجا ال ‪٬‬بايل ‪٠‬كا‪ ٪‬و هكؾم هّك و ايّاق بىؾيؿ‪ <،‬بكؼ ى هه اشكاو‪ ،‬الشمل ه ‪٠‬م اق‬
‫ياوك ييم آياو قا همكاهى هىکكؾيؿ‪ .‬همچًيى‪ ،‬بكؼى ال ‪٬‬كيً به ؾليل بىجىشهى ‪٠‬رم او ب ه آي او و‬
‫جىشه ‪٨‬كاواو به بًىاهيه ؾق کًاق هؽال‪٩‬او ‪٬‬كاق گك‪٨‬حًؿ که ال آو شمله هىجىاو به ٘لعه‪ ،‬لبيك و ‪٠‬ايٍه‬
‫=‬
‫اٌاقه کكؾ‪٠ .‬مكو‪٠‬اَ ييم که ‪٠‬رماو او قا ال ظکىهث هّك ‪٠‬مل کكؾه بىؾ‪ ،‬ؾق لهكۀ هؽال‪٩‬او ب ىؾ‪.‬‬
‫گ‪٩‬حًى اوث که ‪٠‬مؿۀ ايى هؽال‪٩‬او ايگيمههاى هاؾى ؾاٌ حًؿ‪ ،‬ول ى ب ا ِ ب‪٥‬ۀ ؾيً ى بؽٍ يؿو ب ه‬
‫هؽال‪٩‬ث ؼىؾ‪ ،‬ؾوقى گميؿو ‪٠‬رماو ال وًث قوىل ؼؿا‪ ‬قا بهايۀ ؼى يً ‪٬‬كاق ؾاؾه بىؾيؿ‪.‬‬
‫ه‪١‬او يه ييم که په ال هكگ ‪٠‬رماو ؼىؾ قا ؼىيؽىاه ؼلي‪٩‬ه ه‪١‬ك‪٨‬ى کكؾ‪ ،‬هًگام هعاِكۀ ٌ هك‬
‫هؿيًه الوىى هؽال‪٩‬او‪ ،‬ييكوهايً قا آو‪٬‬ؿق ؾق هكلهاى ٌام ه‪ٙ١‬ل کكؾ و به ياقى او ي‪٩‬كوحاؾ که‬
‫>‬
‫ؼلي‪٩‬ه کٍحه ٌؿ‪.‬‬

‫‪ .4-2‬ػلى‪ ‬و همام خالفت‬

‫‪٠‬لى‪ ‬با جكبيث هىح٭ين پياهبك‪ ‬قٌؿ کكؾ و ؾق ؼاي ه و ؾاه او او ب مقگ ٌ ؿ‪ ?.‬ب ؿيهى او ث‬
‫پياهبك‪ ‬چًاو ٌؽّيحى ال او واؼث که ؾق همۀ اب‪١‬اؾ ايىايى‪ ،‬وياوى‪ ،‬اشحم ا‪٠‬ى و ؾيً ى ال‬
‫ه‪١‬اِكايً‪ ،‬به اوحرًاى پياهبك‪ ،‬بكجك بىؾ‪ ،‬چًاوکه ؾق ايى قاه به ‪ٕ٨‬يلثها و اهحياله اى بى ياقى‬
‫ؾوث يا‪٨‬ث‪.‬‬

‫;‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪٠ F56 َ ،2‬لى بى ظىيى هى ‪١‬ىؾى‪ ،‬هماان‪ ،‬ز ‪،1‬‬
‫َ ‪.699‬‬
‫<‪ .‬قوىل ش‪٩١‬كياو‪ ،‬زیات فکشی عیاعی امامان ؽیؼه‪٬ ،‬ن‪ ،‬ايّاقياو‪.61 َ ،1379 ،‬‬
‫=‪٠ .‬لى بى ظىيى هى‪١‬ىؾى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.713-699 َ ،1‬‬
‫>‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.72 َ ،2‬‬
‫?‪٠ .‬لى بى اذيك شمقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F59-58 َ ،2‬ه‪ٙ‬هك بى ٘اهك ه٭ؿوى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.71 َ ،5‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪78 ‬‬

‫الايىقو‪ ،‬پياهبك‪ ‬ؾق ظصةالىؾا‪ ٞ‬و ؾق ‪٤‬ؿيكؼن‪ ،‬به٘ىق قومى ظٕكت ‪٠‬ل ى‪ ‬قا شايٍ يى‬
‫ؼىؾ ه‪١‬ك‪٨‬ى کكؾ و هىلماياو ييم با او بي‪١‬ث کكؾي ؿ‪ ،‬اه ا ب ا قظل ث پي اهبك‪ ‬و قو ي ؿاؾ وا‪ ١٬‬ۀ‬
‫ْ‬
‫و٭ي‪٩‬ه‪ ،‬ؼم‪٨‬ث ال هىيك ؼىؾ هًعك‪ٌ ٦‬ؿ و ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬ال ظ‪ ٫‬هىلن ؼم‪٨‬ث هعكوم هايؿ‪.‬‬
‫‪ .1-4-2‬ايحخاب دضشت ػلى‪ ‬بهػًىاو خليفه‬
‫ؼبك کٍحهٌؿو ؼلي‪٩‬ۀ وىم هىلماياو قا ؾچاق بهث و هكان کكؾ‪ .‬ه كؾم ک ه ال ق‪٨‬ح اق و ‪٠‬ملک كؾ‬
‫‪٠‬رماو و ا٘كا‪٨‬يايً قٔايث يؿاٌحًؿ‪ ،‬کىى قا شىثوشى هىکكؾيؿ که گك‪٨‬حاق ؾيياگكايى يباٌؿ‪F‬‬
‫کىىکه ايى و يژگى قا ؾاٌث و همچًاو پايبًؿ به وًث پياهبك‪ ‬بىؾ‪ ،‬ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬بىؾ‪.‬‬
‫ؾق هياو با‪٬‬ىهايؿگاو ٌىقاى ًٌي‪٩‬كه ٕ‪٠‬لى‪٘ ،‬لعه‪ ،‬لبي ك‪ ،‬و ‪١‬ؿ ب ى اب ىو‪ ٬‬أَ کى ى‬
‫هعبى جك و ٌايىحهجك ال ‪٠‬لى‪ ‬يبىؾ‪ .‬ؾيگكاو ييم ؾقيا‪٨‬حه بىؾيؿ که با وشىؾ ‪٠‬لى‪ ‬اهک او ي ؿاقؾ‬
‫هكؾم با آوها بي‪١‬ث کًًؿ‪.‬‬
‫;‬
‫با کٍحهٌؿو ‪٠‬رماو شم‪١‬يث ‪٨‬كاوايى ال هىلماياو به هؿ‪ ٦‬ج‪١‬ييى ؼلي‪٩‬ه ؾق هىصؿ شم‪ ٌ ٟ‬ؿيؿ‪.‬‬
‫ٌؽّيثهاى بمقگى ال ههاشك و ايّاق هايًؿ ‪٠‬ماق ياوك‪ ،‬و ابىايى ايّاقى پيٍ ًهاؾ ؾاؾي ؿ ک ه ب ا‬
‫‪٠‬لى‪ ‬بي‪١‬ث کًًؿ‪ .‬پيً ال همه ‪٠‬ماق< ؾقباقۀ ‪٠‬لى‪ ‬و ؽى گ‪ ٩‬ث‪ ٌE :‬ما ؤ ‪ ٟ‬ؼلي‪ ٩‬ۀ پيٍ يى قا‬
‫ؾيؿيؿ‪ ،‬اگك لوؾ به ؼىؾ يياييؿ همکى اوث به وكيىٌحى هايًؿ او ؾچاق ٌى يؿ‪٠ ،‬ل ى ٌايى حهجكيى ‪ ٨‬كؾ‬
‫بكاى ايى کاق اوث و همگى ال ‪ٕ٨‬ايل و وىاب‪ ٫‬او آگاهى ؾاقيؿ‪D.‬‬
‫ؾقايىهًگام‪ ،‬هكؾم يکِؿا گ‪٩‬حًؿ‪E :‬ها ب ه والي ث او قأ ى هى حين‪ ،D‬آوگ اه هم ه ال ش ا‬
‫=‬
‫بكؼاوحًؿ و به ومث ؼايۀ ‪٠‬لى‪ ‬ق‪٨‬حًؿ‪.‬‬

‫‪ .2-4-2‬ػلى‪ ‬و بيؼث هشدم‬

‫اهام ‪٠‬لى‪ ‬ا‪٬‬ؿام و جمٌى بكاى بهؾوث آوقؾو هًّ ؼم‪٨‬ث يکكؾ‪ ،‬بلکه ايى هكؾم بىؾيؿ که با‬
‫>‬
‫اِكاق‪ ،‬ظٕكت قا هصبىق به پفيكي ظکىهث کكؾيؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ‪٠‬لى ابى٘٭‪ٙ‬٭ى‪ ،‬جاسیخ فخشی‪ ،‬جكشمۀ هعمؿوظيؿ گلاايگايى‪ ،‬جهكاو‪٠ ،‬لمى و ‪٨‬كهًگى‪.115 َ ،1367 ،‬‬
‫<‪٠ .‬ماق ؾق ايى هاشكا ييم پيًقو و ظاهى وكوؽث واليث بىؾ‪ .‬الايىقو‪ ،‬قهبك ه‪ٝ١‬ن اي٭ م شً ا ‪٠‬م اق ياو ك قا‬
‫ؼىاَ بابّيكت هىٌماقؾ ٕبيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق شم‪ ٟ‬وااه ولى اهك‪.ٔ1388/5/5 ،‬‬ ‫ْ‬ ‫پيًقو‬
‫=‪ .‬اظمؿ ابىا‪٠‬رن کى‪٨‬ى‪ ،‬الفحىذ‪ ،‬جكشمۀ هىحى‪٨‬ى هكوى‪ ،‬جّ عيط ‪٤‬مهكٔ ا ٘با٘ب ايى هص ؿ‪ ،‬جه كاو‪ ،‬ايحٍ اقات و‬
‫آهىلي اي٭م اومهى‪.316 َ ،1372 ،‬‬
‫>‪٠ .‬بؿالعميؿ بى هبةالله ابىابىالعؿيؿ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.8 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪81‬‬

‫٘بكى ي٭ل هىکًؿ که ظٕكت ؾقبكابك اِكاق هكؾم بك بي‪ ١‬ث ‪٨‬كه ىؾ‪E :‬اي ى ک اق ٕبي‪ ١‬ثٔ قا‬
‫يکًيؿ‪ .‬اگك هى وليك باٌن بهحك ال ايى اوث که ظاکن و اهيكجاو باٌن‪ ،D‬اها آياو گ‪٩‬حًؿ‪E :‬به ؼ ؿا‬
‫;‬
‫وىگًؿ ها جى قا قها يمىکًين جا ايًکه با جى بي‪١‬ث کًين‪D.‬‬
‫ؾقيهايث‪ ،‬چىو هكؾم ال ‪٠‬لى‪ ‬ؾوث بكيؿاٌحًؿ‪٨ ،‬كهىؾ‪E :‬اهك بي‪١‬ث بايؿ ؾق هى صؿ ايص ام‬
‫گيكؾ‪ ،‬ليكا بي‪١‬ث با هى يبايؿ پًهايى باٌؿ و بؿوو قٔايث جىؾۀ ه كؾم يي م يم ىپ فيكم‪ <D.‬اول يى‬
‫کىايىکه با ايٍاو بي‪١‬ث کكؾيؿ‪٘ ،‬لعه و لبيك بىؾيؿ و په ال آو‪ ،‬جمام ه كؾم‪ ،‬ش م چً ؿ ج ى ال‬
‫بًىاهيه و ايؿک ٌماقى ال ِعابه هايًؿ ‪٠‬بؿالله بى ‪٠‬مك‪ ،‬و‪١‬ؿ بى ابىو‪٬‬اَ‪ ،‬اواهة ب ى لي ؿ و‬
‫ظىاو بى ذابث‪ ،‬همه با ايٍاو بي‪١‬ث کكؾيؿ‪ =.‬ايى ؾق ظالى بىؾ که اهام کىى قا بك بي‪١‬ث با ؼ ىؾ‬
‫هصبىق يکكؾ‪.‬‬
‫ؾقباقۀ ايحؽا اهام ‪٠‬لى‪ ‬به قهبكى شاه‪١‬ۀ اومهى چًؿ يکحۀ ؾقؼىق جىشه اوث‪:‬‬
‫‪ .1‬ي٭ً هكؾم ؾق ايحؽا ؼلي‪٩‬ۀ اول‪ ،‬ؾق آ‪ ٤‬ال هع ؿوؾ ب ه ٌ كکثکًًؿگاو ؾق و ٭ي‪٩‬ه ب ىؾ‪.‬‬
‫ايحؽا ‪٠‬مك به ٌکل اوحؽم‪ ٦‬و ايحؽا ‪٠‬رماو هعؿوؾ به ٌىقاى ههاشكاو بىؾ‪ ،‬ولى ايحؽا‬
‫اهام ‪٠‬لى‪ ‬به ِىقت گىحكؾه و با ؾقؼىاوث اکركيث هكؾم ظأك ؾق هؿيًه ب ىؾ‪ .‬ؾقوا‪ ،ٟ ٬‬اي ى‬
‫جًها بي‪١‬ث ‪٠‬مىهى آلاؾ بىؾ‪F‬‬
‫‪ .2‬با آيکه اهام ‪٠‬لى‪ ‬هىجىايىث‪٘ ،‬ب‪ ٫‬قوال و وًث پيٍيى‪ ،‬ايؿک هؽال‪٩‬او قا ب ه جى لين و‬
‫بي‪١‬ث واؾاقؾ‪ ،‬ولى هكگم کىى قا هصبىق به بي‪١‬ث يىاؼث‪F‬‬
‫‪ .3‬پا‪ٍ٨‬اقى اهام ‪٠‬لى‪ ‬بك لموم ‪٠‬لًى بىؾو بي‪١‬ث‪ ،‬آو هن ؾق هىصؿ‪ ،‬گم او هكگىي ه جى٘ئ ۀ‬
‫پيٍيى قا ي‪٩‬ى هىکًؿ‪ ،‬همچًاوکه قؾ کكؾو چًؿباقۀ ج٭أاى هكؾم بكاى بي‪١‬ث پًؿاق ياگهايى بىؾو‬
‫بي‪١‬ث قا ال هياو بكؾ‪.‬‬

‫‪ .3-4-2‬خالفث اهام ػلى‪‬‬

‫ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬ؾق وال ‪ 35‬هصكى به ؼم‪٨‬ث‪ ،‬و ؾق وال چهل ن هص كى ب ه ٌ هاؾت قو يؿ‪.‬‬
‫ؾوقاو ظکىهث ايٍاو ظؿوؾ پًس وال بىؾ که بيٍحك هؿت ٕظؿوؾ ‪ 3/5‬والٔ آو ؾق ظال شًگ و‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى شكيك ٘بكى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.698 َ ،2‬‬

‫<‪ .‬همان‪.697 َ ،‬‬
‫=‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F75-74 َ ،2‬ويؿهكجٕى ‪٠‬ىکكى‪ ،‬ومؼ ػایؾه‬
‫دس جاسیخ اعالم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هًيك‪ ،1377 ،‬ز ‪.31 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪80 ‬‬

‫وحيم با ؾٌمًاو واكى ٌؿ‪ .‬ايٍاو ؾق هميى هؿت کىجاه با آيکه با هٍکمت ‪٨‬كاوايى قوبهقو بىؾ‪،‬‬
‫چًاو جّى يك ؾقؼٍايى ال ظکىهث اومهى به ياؾگاق يهاؾ‪ ،‬که همىاقه وكهٍ‪ ٫‬هىلماياو ب كاى‬
‫بكپايى ظکىهث اومهى اوث‪.‬‬

‫‪ .4-4-2‬هؾکالت دکىهث دضشت ػلى‪‬‬

‫ؾوقۀ ظکىهث ‪٠‬لى‪ ‬آ کًؿه ال ؾٌىاقىها و هٍکمجى بىؾ که همۀ آوها بهؾليل ٌيىههاى ‪٤‬ل ٗ‬
‫پيٍيًياو پؿيؿ آهؿ‪ F‬ؾقوا‪ ،ٟ٬‬ظٕكت با ذمكات جلػ و ٌىهى قوبهقو بىؾ که ؼل‪٩‬اى پيٍ يى ب فق‬
‫آو قا کاٌحه بىؾيؿ‪ .‬ههنجكيى ايى هٍکمت ‪٠‬باقت بىؾي ؿ ال‪ :‬جصؿي ؿ ظي ات ‪٨‬كهً گ ش اهلى‪،‬‬
‫جعكي‪٩‬ات ؾيًى و بؿ‪٠‬ثها‪ ،‬شاه‪١‬ۀ ٘ب٭اجى و ‪٨‬ىاؾ اشحما‪٠‬ى و ؾيياگكايى‪.‬‬
‫ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬بكاى ظل ايى هٍکل ا‪٬‬ؿاهات اِمظى ‪ٍ٨‬كؾهاى ايصام ؾاؾ‪ ،‬الشمله‪ :‬جبييى‬
‫وًث ‪٨‬كاهىيٌؿۀ پياهبك‪ ‬بكاى هىلماياو‪ ،‬آلاؾ کكؾو ي٭ل و يىٌحى ظؿيد‪ ،‬ق‪ ٟ٨‬جب‪ ١‬يٓ‬ ‫ؾيى و ْ‬
‫ؾق ج٭ىين بيثالمال‪ ،‬شلىگيكى ال ايباٌث ذكوته اى ياهٍ كو‪ ٞ‬و ج مي ب كاى ظ ف‪٨ ٦‬اِ لۀ‬
‫٘ب٭اجى ؾق شاه‪١‬ه‪.‬‬
‫ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬ؾق ه٭ابل چيمى که ظ‪ ٫‬ؼىؾ هىؾايىث‪ 25 ،‬وال هيچ ظكکحى يک كؾ‪ F‬اگ ك‬
‫کىايى هن ؼىاوحًؿ ا‪٬‬ؿاهى کًًؿ‪ ،‬آوها قا آقام يگه ؾاٌث‪ ;،‬اها ؾق وه هىئلۀ ‪٠‬ؿالث اشحم ا‪٠‬ى‪،‬‬
‫اظياى اِىل يبىى و جصؿيؿ بًاى اومم هىحعکمى که پي‪٥‬مب ك‪ ‬بًي ايً قا گفاٌ حه ب ىؾ‪ ،‬و ه‬
‫شًگ قا جعمل کكؾ‪ :‬شًگ شمل‪ ،‬شًگ ِ‪٩‬يى‪ ،‬شًگ يهكواو‪.‬‬

‫‪ .5-4-2‬جشياوهاى دوساو دکىهث دضشت ػلى‪‬‬

‫ؾوقاو ؼم‪٨‬ث و ظکىهث ‪٠‬لى‪ ،‬با آيکه بىياق کىجاه بىؾ‪٠ ،‬كِۀ اهحعايى ؾٌىاق بكاى بى ياقى‬
‫ال هىلماياو گٍث‪ .‬بكقوى و‪٬‬اي‪ ٟ‬ايى ؾوقاو‪٠ ،‬بكتها و ؾقنهاى آهىليؿهاى به ها هىؾهؿ‪ .‬ؾق‬
‫ؾوقاو ظکىهث ‪٠‬لى‪ ‬شكياوهاى گىياگىيى ؾق شاه‪١‬ۀ او مهى ٌ کل گك‪٨‬حً ؿ ک ه باجىش هب ه‬
‫ايگيمهها و اهؿا‪ٍ٨‬او هىجىاو آوها قا به ؾوبؽً ‪٠‬مؿه ج٭ىين کكؾ‪ٌ :‬ي‪١‬ياو ؼالُ و ه فهبى‪ ،‬و‬
‫ظاهياو و پيكواو وياوى‪.‬‬
‫ات ؼ ى يً ؾق‬ ‫گكوه يؽىث که ايگيمههاى الهى و ا‪٠‬ح٭اؾى ؾاٌحًؿ‪ ،‬جا واپىيى لع‪ٝ‬ات ظي ّ‬
‫کًاق ‪٠‬لى‪ ‬هايؿيؿ و هكگم ال او شؿا يٍؿيؿ‪ٌ F‬ؽّيثهاى هئهى‪ ،‬بّيك و آگاهى چىو‪٠ ،‬ماق‪،‬‬

‫;‪ .‬وهح البالغه‪ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ ‪.162‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪81‬‬

‫ُ‬
‫هالک اٌحك‪٠ ،‬بؿالله بى ‪٠‬بان‪ ،‬هعمؿ بى ابىبکك‪ ،‬هيرن جماق و ظصك بى ‪٠‬ؿى‪ ،‬ک ه ؾق ه ؿايث‬
‫;‬
‫ا‪٨‬کاق هكؾم ي٭ً ‪٨‬كاواو ؾاٌحًؿ‪.‬‬
‫اها گكوه ؾوم‪ ،‬ؾقپى ايگيمههاى وياوى و اهؿا‪ٌ ٦‬ؽّى ؼىؾ بىؾيؿ و ظمايث ال ‪٠‬لى‪ ‬قا‬
‫با ايگيمههاى شاهلى و ‪٬‬ىهى ؾقآهيؽحًؿ‪ F‬الشمله ايًکه پياهبك‪ ‬ال ‪٬‬كيً و بًىهاٌ ن او ث و‬
‫‪٠‬لى‪ ‬ييم ال بًىهاٌن اوث‪ ،‬و بكاوان اقليهاى ‪٬‬بيلهاى بايؿ به شايٍيًى او ايحؽا هىٌؿ‪F‬‬
‫ؾقوا‪ ،ٟ٬‬ايى ‪٠‬ؿه با ٘كض ‪٠‬لى‪ ‬به‪ً٠‬ىاو شايٍيى پياهبك‪ ‬به ؾيبال ظ‪ ٛ٩‬هى‪١٬‬يث وياوى ؼىؾ و‬
‫‪٬‬بيلهٌاو بىؾيؿ و هىؼىاوحًؿ ال ٘كي‪ ٫‬به‪٬‬ؿقت قويؿو ‪٠‬لى‪ ،‬که هصمى‪ٕ٨ ٞ‬ايل و ٌ كوٖ قا‬
‫ْ‬
‫ؾاقؾ‪ ،‬بكاى ؼىؾ ؾق ظکىهث وهمى ؾوثوپا کًًؿ‪ .‬با يگاهى به کاقياهۀ وياوى ايى ‪ ٠‬ؿه‪ ،‬اي ى‬
‫هىئله به ؤىض قوٌى هىٌىؾ که آياو په ال ؾيؿو کمحكيى کؿوقت يا ؾوث ييا‪٨‬حى به ‪٬‬ؿقت و‬
‫اهؿا‪ ٦‬وياوى ؼىؾ‪٠ ،‬لى‪ ‬قا قها کكؾه‪ ،‬شبهۀ شؿيؿى ؾق ه٭ابل او گٍىؾيؿ‪.‬‬
‫ؾق ؾوقاو ظکىهث ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬پًس شكياو وياوى اشحما‪٠‬ى ؾق و‪٬‬اي‪ ٟ‬و ظ ىاؾخ اي ى‬
‫ؾوقاو ي٭ً آ‪٨‬كيؿيؿ‪:‬‬
‫‪ٌ .1‬ي‪١‬ياو و ْ‬
‫هعباو ‪٠‬لى‪ ‬که ظٕكت قا يهجًها به‪ً٠‬ىاو ؼلي‪٩‬ه‪ ،‬بلکه اهام ؼىؾ هىؾايىحًؿ و‬
‫هكگم وك ال ا٘ا‪٠‬ث اهيكهئهًاو بكيحا‪٨‬حًؿ‪F‬‬
‫‪٬ .2‬ا‪٠‬ؿيى که به پًؿاق اٌحباه ؼىؾ يه با ‪٠‬لى‪ ‬بىؾيؿ و يه بكٔؿ ‪٠‬لى‪ٕ ‬هايًؿ اواهة بى ليؿ‪،‬‬
‫‪٠‬بؿلله بى ‪٠‬مك‪ ،‬ابىهىوى اٌ‪١‬كىٔ‪F‬‬
‫‪ .3‬ياکريى ٕپيماوٌکًاو و اِعا شمل هايًؿ ٘لعه‪ ،‬لبيك و ‪٠‬ايٍهٔ‪F‬‬
‫‪٬ .4‬او‪ٙ‬يى ٕه‪١‬او يه و ياقايً ؾق ٌامٔ‪F‬‬
‫‪ .5‬هاق‪٬‬يى ٕؼىاقز و اِعا يهكواؤ‪.‬‬
‫ا‪٨‬مووبك ‪٬‬ا‪٠‬ؿيًى که گىٌۀ ‪٠‬ملث گميؿيؿ و همكاه ‪٠‬لى‪ ‬يٍ ؿيؿ‪ ،‬گكوه ى ٕ‪٬‬او ‪ٙ‬يىٔ ال هم او‬
‫ابحؿا ؼم‪٨‬ث ‪٠‬لى‪ ‬قا قؾ و شًگ ِ‪٩‬يى قا بك ظٕكت جعميل کكؾيؿ‪ .‬گكوهى ٕياکريىٔ ييم‪ ،‬چىو ؾق‬
‫ظکىهث ‪٠‬لى‪ ‬شايگاه و ه٭اهى بكاى ؾيياى ؼ ىؾ ييا‪٨‬حً ؿ‪ ،‬قاه ؼ ىؾ قا ال ‪٠‬ل ى‪ ‬ش ؿا کكؾي ؿ و ب ا‬
‫ٌکىحى بي‪١‬ث ؼىؾ با ‪٠‬لى‪ ‬شًگ شمل قا بك او جعميل کكؾيؿ‪ .‬گكوهى ٕه اق‪٬‬يىٔ ه ن ؾق شم ل و‬
‫ِ‪٩‬يى با ‪٠‬لى‪ ‬هايؿيؿ‪ ،‬اها وكايصام گك‪٨‬حاق شهل و ياؾايى ٌؿيؿ و آجًا‪٨‬كول شًگ يهكواو گكؾيؿيؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬هكکم ِهبا ٕهئوىۀ شهاؾىٔ‪ ،‬همان‪.97-96 َ ،‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪82 ‬‬

‫اي ى پؿي ؿۀ او ‪ً٩‬اک ؾق بؿي ۀ ظکىه ث او مهى‪ ،‬گكچ ه هاهي ث ‪ً٠‬اِ كى قا ک ه چه كۀ‬
‫‪٬‬ؿقت٘لبى و ؾيياؾووحى ؼىؾ قا ليك ي٭ا ي‪٩‬ا‪ ٪‬پًهاو ک كؾه بىؾي ؿ قوٌ ى ک كؾ‪ ،‬ول ى ٔ اي‪١‬ۀ‬
‫بمقگى بكاى ظکىهث يىپاى ‪٠‬لى‪ ‬بىؾ و پياهؿهاى وىئى ؾاٌث که کمحكيى آوها جعمي ل و ه‬
‫شًگ ؾاؼلى شمل‪٩ِ ،‬يى و يهكواو بك شاه‪١‬ۀ اومهى بىؾ‪.‬‬
‫ؾقيهايث‪ ،‬يکى ال با‪٬‬ىهايؿگاو ؼىاقز‪٠ ،‬بؿالكظمىبىهلصن هكاؾى‪ ،‬اهام قا ؾق هىصؿ کى‪٨‬ه‬
‫ظکىهث وكاوك ‪٠‬ؿل ايٍاو پاياو ؾاؾ‪.‬‬
‫ّ‬ ‫به ٌهاؾت قوايؿ و به ؾوقاو‬

‫‪ .5-2‬دوراو حکىهت اهام حسى‪‬‬

‫يکى ال ؾوقههاى ههن ج اقيػ او مم‪ ،‬ؾوقاو ؼم‪ ٨‬ث اه ام ظى ى‪ ‬او ث‪ .‬اي ى ؾوقاو ‪٠‬كِ ۀ‬
‫اهحعايى ؾٌىاق بكاى ٌي‪١‬ياو بىؾ که بكؼى بهؼىبى ال ‪٠‬هؿۀ آو بكآهؿيؿ و ٌماق ‪٨‬كاواي ى يي م ؾق‬
‫ى‪‬‬ ‫ؾام ‪٨‬كي ‪٨‬حًهگىو ؾٌمى گك‪٨‬حاق ٌؿيؿ‪ ،‬که يحيصۀ آو جعميل ِلط با ه‪١‬او ي ه ب ك اه ام ظى‬
‫ٌؿ‪ٌ .‬ايؿ‪ ،‬بكاى هؽا٘باو ايى پكوً ه‪ٙ‬كض ٌىؾ که چكا يک اه ام ٕظى ى‪ ٔ‬ؾق بكاب ك ظ اکن‬
‫‪ٜ‬الن ٕه‪١‬او يهٔ ِلط هىکًؿ و يک اهام ٕظىيى‪ ٔ‬ؾق بكابك ظاکن ‪ٜ‬الن ٕيم يؿٔ ‪٬‬يام هىکًؿ؟‬
‫ؾق ايىبؽً با جعليل ؾوقاو ؼم‪٨‬ث اهام ظىى‪ ‬هىکىٌين پاوػ قوًٌى به اي ى پكو ً‬
‫بؿهين‪.‬‬

‫‪ .1-5-2‬خالفث اهام دغى‪‬‬

‫په ال ٌهاؾت اهام ‪٠‬لى‪ ‬هكؾم با ‪٨‬كليؿ بمقگ ايٍاو اه ام ظى ى‪ ‬بي‪ ١‬ث کكؾي ؿ‪ ;.‬ؾق ابح ؿا‪،‬‬
‫ظٕكت کاقگماقاو ٌهكها قا ايحؽا و اظکام اهيكاو قا ِاؾق ک كؾ‪ .‬ؾق اواؼ ك ‪٠‬م ك ‪٠‬ل ى‪ ،‬ب ا‬
‫ُ‬
‫جميهاى ظصكبى‪٠‬ؿى وااهى بكاى ه٭ابله با ه‪١‬او يه آهاؾه ٌؿه بىؾ‪ ،‬اها با ٌ هاؾت ظٕ كت‪،‬‬
‫ايى کاق به ج‪١‬ى ي‪ ٫‬ا‪٨‬حاؾ‪ F‬الايىقو‪ ،‬اهام ظىى‪ ‬په ال واهاوؾاؾو اهىق ؾاؼل ى‪ ،‬ؾوب اقه هىٔ ى‪ٞ‬‬
‫قو ياقو يى با ه‪١‬او يه قا ه‪ٙ‬كض کكؾ‪.‬‬
‫پيً ال قو ياقو يى‪ ،‬هکاجباجى هياو اهام‪ ‬و ه‪١‬او ي ه ِ ىقت گك‪ ٨‬ث‪ .‬اه ام ظى ى‪ ‬ؾق اي ى‬
‫ياههها بك ؼم‪٨‬ث ؼىؾ و لموم پيكوى ه‪١‬او يه ال ايٍاو جؤکيؿ ؾاٌث‪ <.‬ظٕ كت ؾق آ‪ ٤‬ال ؾ‪ ٠‬ىت‬

‫;‪ .‬اظمؿ بى ؾاووؾ ؾيًىقى‪ ،‬همان‪ F263 َ ،‬اظمؿ بى هعمؿ بى ي‪١‬٭ى ابىهىکىيه قالى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.562 َ ،1‬‬
‫<‪ .‬اظمؿ ابىا‪٠‬رن کى‪٨‬ى‪ ،‬همان‪.775 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪83‬‬

‫ؼيكؼىاهايه و واه‪ ،‬کلمات جهؿيؿآهيم ب هک اق بكؾي ؿ‪ ;.‬ه‪١‬او ي ه ؾق پاو ػ ياه ههاى ظٕ كت‬
‫<‬
‫هىگ‪٩‬ث‪ :‬هى ؾق ظکىهث ال جى با واب٭هجك و ؾق ايى کاق آلهىؾهجك و به وال ال جى بمقگجكمٖ‬
‫ْ‬
‫په ال ق‪٨‬ثوآهؿ پيکها و قؾ و بؿل ياههها‪ ،‬وكايصام‪ ،‬ه‪١‬او يه ب ه ‪٨‬كو حاؾگاو اه ام ظى ى‪‬‬
‫پاوػ ؾاؾ که بكگكؾيؿ‪ ،‬هياو ها و ٌما به شم ٌمٍيك ييىث‪ F‬بؿيىجكجي ‪ ،‬آٌکاقا ؾقبكاب ك ؼلي‪ ٩‬ۀ‬
‫هىلماياو ايىحاؾ و با ‪ 61‬هماق وىاق قوى به شاي ‪٠‬كا‪ ٪‬يهاؾ‪.‬‬
‫و‪٬‬حى ؼبك ظكکث ٌاهياو به اهام ظىى‪ ‬قويؿ‪ ،‬ايٍاو ييم به ياقى ٌي‪١‬ياو ؾليكى چ ىو ظص ك‬
‫بى ‪٠‬ؿى به شم‪ٟ‬آوقى لٍکك و آقايً آو پكؾاؼث‪ .‬لٍکكى ؾق ظؿوؾ ‪ 12‬هماق ي‪٩‬ك آهاؾه ٌؿ‪ .‬اه ام‬
‫ظىى‪ ‬قهبكى وااه قا به ‪٠‬بيؿالله بى ‪٠‬بان واكؾ و ‪٨‬كهىؾ‪E :‬و اگك جى کٍحه ٌؿى ‪ ٬‬يه ب ى و ‪١‬ؿ‬
‫=‬
‫‪٨‬كهايؿۀ لٍکك ؼىاهؿ بىؾ و اگك او هن کٍحه ٌؿ‪ ،‬و‪١‬يؿ بى ‪٬‬يه ‪٨‬كهايؿۀ وااه ؼىاهؿ ٌؿ‪D.‬‬
‫آو چيمى که وب ٔكبه به وااه اهام ظىى‪ ‬و هّالعۀ اشباقى آو ظٕكت‪ ‬ب ا ه‪١‬او ي ه‬
‫ٌؿ‪ ،‬وىث‪ًّ٠‬كى و ؾيياگكايى وااه ايٍاو بىؾ‪ ،‬يه ‪٠‬ؿم ؾقايث وياو ى و ي‪ ٝ‬اهى ي ا ه كان آو‬
‫ظٕكت‪ ‬ال شًگ‪.‬‬
‫‪ .2-5-2‬گشوهها و جشياوهاى عياعى ـ هزهبى دوساو اهام دغى‪‬‬
‫ؾق لهاو اهام ظىى‪ ‬ؾو شكياو وشىؾ ؾاٌث‪ :‬شكياو ظ‪ ،٫‬ي‪ً١‬ى شكياو اهام ظىى‪ ‬که به ؾيى‬
‫اِالث هىؾاؾيؿ و شكياو با٘ل‪ ،‬ي‪ً١‬ى شكياو بًىاهيه که به ‪ ٬‬ؿقت اِ الث ه ىؾاؾي ؿ‪ .‬البح ه‪،‬‬
‫‪ٕ٨‬اى کى‪٨‬ه و وااه اهام ظىى‪ ‬ييم يکؾوث يبىؾ و ٌاهل گكوههاى هح‪١‬ؿؾى هىٌؿ‪ ،‬ال شمله‪:‬‬
‫‪٠ .1‬رمايياو‪ ،‬که شاوىواو و هؤهىقاو هؽ‪٩‬ى ه‪١‬او يه ؾق کى‪٨‬ه بىؾيؿ‪F‬‬
‫‪ .2‬ؼىاقز که جًها بكاى شًگ با ه‪١‬او يه به وااه اهام ظىى‪ ‬واقؾ ٌ ؿيؿ و و‪٬‬ح ى اؤ ا‪ ٞ‬قا‬
‫يابىاهاو ؾيؿيؿ‪٠ ،‬ليه اهام آٌى و ‪٨‬حًه کكؾيؿ و ياشىايمكؾايه ظٕكت قا لؼمى کكؾيؿ‪F‬‬
‫‪٠ .3‬ىام شاه‪١‬ه‪ ،‬که بيٍحك ؾقپى ؾيياى ؼىؾ و جعث جؤذيك ‪٨‬حًههاى ؾٌمًاو بىؾيؿ‪F‬‬
‫‪ .4‬العمكاء‪٨ ،‬كليؿاو کًيماو و هىالى که ؾقبكابك ؾقيا‪٨‬ث پىل ظأك به ايصام هك کاقى بىؾيؿ‪F‬‬
‫‪ٌ .5‬ي‪١‬ياو وا‪١٬‬ى که ج‪١‬ؿاؾٌاو ايؿک بىؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ابىال‪٩‬كز اِ‪٩‬هايى‪ ،‬مماجل الطالبییه‪ ،‬جّعيط ‪٠‬لىاکبك ‪٩٤‬اقى‪ ،‬جكشمۀ ويؿهاٌن قوىلى هعمج ى‪ ،‬جه كاو‪،‬‬
‫کحاب‪٩‬كوٌى ِؿو‪ F53-44 َ ،٪‬شملالؿيى ‪٠‬بؿالكظمى ويى٘ى‪ ،‬جاسیخ الخهفاء‪ ،‬به کىًٌ قظا ؼٕكى‪،‬‬
‫بيكوت‪ ،‬هئوىة ‪٠‬مالؿيى‪1992 ،‬م‪.191 َ ،‬‬
‫<‪ .‬اظمؿ ابىا‪٠‬رن کى‪٨‬ى‪ ،‬همان‪٠ F761 َ ،‬بؿالعميؿ بى هبةالله ابىابىالعؿيؿ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.29 َ ،7‬‬
‫=‪ .‬ابىال‪٩‬كز اِ‪٩‬هايى‪ ،‬همان‪٠ F55-53 َ ،‬بؿالعميؿ بى هبةالله ابىابىالعؿيؿ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.34 َ ،7‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪84 ‬‬

‫‪ .3-5-2‬فشيبکاسى هؼاويه‬
‫ه‪١‬او يه‪ ،‬که با قويهاى وياوى هؽحل‪ ٧‬و بكاوان ‪٨‬كي و ؼؿ‪٠‬ه کاقهاى ؼىؾ قا پيً هىبكؾ‪،‬‬
‫با ييكيگ و ‪٨‬كي هىش پكاکًؿه ٌؿو وااه اهام ظىى‪ٌ ‬ؿ‪ .‬او به ‪٨‬كهاي ؿهاو و ااه ظٕ كت‪،‬‬
‫الشمله ‪٠‬بيؿالله بى ‪٠‬بان‪ ،‬پيام ؾاؾ که ظىى‪ ‬ؾقباقۀ ِلط به هى پيام ‪٨‬كوحاؾه‪ ،‬ظکىهث قا ب ه‬
‫هى واگفاق ؼىاهؿ کكؾ‪ F‬اگك جى هناکًىو به ا٘ا‪٠‬ث ه ى ؾقآه ؿى ال ‪٨‬كهاي ؿهاو ؼ ىاهى ب ىؾ و‬
‫ؾق‪٤‬يكايىِىقت ال پيكواو او ٌمكؾه ؼىاهى ٌؿ‪ .‬وايگهى‪ ،‬اگك ايى ج٭أ اى ه كا با فيكى ي ک‬
‫;‬
‫هيليىو ؾقهن به جى هىپكؾالم‪ ،‬ييمى ال آو قا هناکًىو و يين ؾيگك قا هًگاهى که واقؾ کى‪٨‬ه ٌؿم‪.‬‬
‫‪٠‬بيؿالله همكاهبؽً ‪٨‬كاوايى ال وااهيايً ٌبايه به لٍ کكگاه ه‪١‬او ي ه گكيؽ ث‪ <.‬چ ىو و ايؿه‬
‫ؾهيؿ‪ ،‬وااه ظٕكت هًح‪ٝ‬ك ٌؿيؿ ‪٠‬بيؿاللهبى‪٠‬بان بيايؿ جا ب ا او يم ال گماقي ؿ‪ .‬و‪٬‬ح ى ؼب كى ال‬
‫‪٠‬بيؿالله يٍؿ‪٬ ،‬يهبىو‪١‬ؿ با هكؾم يمال گماقؾ و په ال يمال بكاى هكؾم ؼ‪ٙ‬به ؼىايؿ و آياو قا ب ه‬
‫پايؿاقى ‪٨‬كاؼىايؿ‪.‬‬
‫ه‪١‬او يه ؾقِؿؾ بكآهؿ ‪٬‬يهبىو‪١‬ؿ قا ييم ب‪٩‬كيبؿ‪ .‬ياههاى به ‪٬‬يه يىٌث و او قا اهيؿواق کكؾ و‬
‫بهوىى ؼىؾ ‪٨‬كاؼىايؿ‪٬ .‬يه ؾقپاوػ يىٌث‪E :‬به ؼؿا وىگًؿ‪ ،‬هكگم با هى هم‪٬‬ات يؽىاهى کكؾ‪،‬‬
‫=‬
‫هگك آيکه هياو هى و جى ييمه ؼىاهؿ بىؾ‪D.‬‬

‫‪ .4-5-2‬پيماو فلخ و هىاد آو‬

‫ؾق اقؾوگاه اهام ظىى‪ٕ٨ ‬اى يابىاهايى ظاکن بىؾ‪٨ .‬كاق ‪٠‬بيؿالل ه ب ى ‪٠‬ب ان آقاه ً و ذب ات‬
‫لٍکك قا به هن قيؽحه بىؾ‪ .‬بىياقى ؾيگك ال ‪٨‬كهايؿهاو و وااهياو با و‪ ٠‬ؿههاى ه‪١‬او ي ه بهو ىى‬
‫لٍکك ٌام گكيؽحًؿ‪ .‬کنکن ‪٨‬حًهگكاو و ييكوهاى وىث‪ًّ٠‬ك اهام ظىى‪ ‬لهمهۀ ِ لط قا‪ ،‬ک ه‬
‫ه‪١‬او يه ه‪ٙ‬كض کكؾه بىؾ‪ ،‬وك ؾاؾه‪ ،‬آو قا بك ظٕ كت جعمي ل کكؾي ؿ‪ .‬اه ام ظى ى‪ ‬ب ا بكقو ى‬
‫شىاي و اؤا‪ ٞ‬چاقهاى شم پفيكي ِلط يؿيؿ‪.‬‬
‫ؾق هًاب‪ ٟ‬جاقيؽى بىياقى‪ ،‬ال ه‪٩‬اؾ اي ى ِ لطياهه ي اؾ ٌ ؿه او ث ک ه ههنج كيى ه ىاؾ آو‬
‫‪٠‬باقتايؿ ال‪:‬‬

‫;‪٠ .‬بؿالعميؿ بى هبةالله ابىابىالعؿيؿ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.13 َ ،4‬‬

‫<‪ .‬اظمؿ بى ابىي‪١‬٭ى ي‪١‬٭ىبى ٕابىوأط ي‪١‬٭ىبىٔ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F141 َ ،2‬اظمؿ بى هعمؿ بى ي‪١‬٭ى ابىهىکىيه‬
‫قالى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.561 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬ابىال‪٩‬كز اِ‪٩‬هايى‪ ،‬همان‪.59-58 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪85‬‬

‫‪ .1‬واگفاقى ظکىهث به ه‪١‬او يه بهٌكٖ ‪٠‬مل کكؾو به کحا ؼؿا و و ًث پي اهبك‪ ‬و و يكۀ‬
‫ؼل‪٩‬اى ٌايىحه‪F‬‬
‫‪ .2‬په ال ه‪١‬او يه ظکىهث هح‪١‬ل‪ ٫‬به ظىى‪ ‬اوث و اگك بكاى او ظاؾذهاى پيً آيؿ‪ F‬هح‪١‬ل‪٫‬‬
‫به ظىيى‪ ‬و ه‪١‬او يه ظ‪ ٫‬يؿاقؾ کىى قا به شايٍيًى ايحؽا کًؿ‪F‬‬
‫;‬
‫‪ .3‬ه‪١‬او يه بايؿ ياوما به ‪٠‬لى‪ ‬و ل‪ً١‬ث بك او قا ؾق يمالها جكک کًؿ‪F‬‬
‫‪ .4‬هىشىؾى بيثالمال کى‪٨‬ه و ؼكاز ؾاقابگكؾ ال آو ظىى‪ ‬ؼىاهؿ بىؾ‪F‬‬
‫<‬
‫‪ .5‬ايمًى اِعا ‪٠‬لى‪ ‬ؾق هك ي٭‪ٙ‬ه بايؿ ظ‪ٌ ٛ٩‬ىؾ‪.‬‬
‫هماوگىيه که ال ه‪٩‬اؾ ‪٬‬كاقؾاؾ هٍؽُ اوث‪ ،‬جكکي ‪٬‬كاقؾاؾ هٍ حمل ب ك هىٔ ى‪٠‬ات بى ياق‬
‫ههن وياوى و ؾيًى اوث که اهام ظىى‪ ‬با گًصايؿو آوه ا ‪٠‬كِ ه قا ب ك ه‪١‬او ي ه جً گ ک كؾ و‬
‫بهيى‪٠‬ى‪ ،‬به اهؿا‪ ٦‬ؼىؾ ؾوث يا‪٨‬ث‪.‬‬

‫‪ .5-5-2‬داليل و ػىاهل فلخ‬

‫ِلط اهام ظىى‪ ‬با ه‪١‬او يه پيچيؿگى ؼاِى ؾاقؾ که ؾقک ؾقوحى آو قا ؾق هالهاى ال ابهام ‪٬‬كاق‬
‫ؾاؾه اوث‪ .‬البحه‪ ،‬ها پيً ال ايى ؾق جاقيػ اومم ييم ٌاهؿ چًيى ا‪٬‬ؿاهاجى الو ىى ؼ ىؾ قو ىل‬
‫ؼؿا‪ ‬و اهام ‪٠‬لى‪ ‬بىؾهاين که بًا بك اؤا‪ ٞ‬لهايه‪،‬گاه هصبىق به پفيكي ِلط هىٌؿيؿ‪.‬‬
‫ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ؾق باب ِلط اهام ظىـى‪ ‬ايـى هىـئله قا باقهـا گلحـهاين و ؾق کحابهـا يىٌـحهايؿ کـه‬
‫هكکه ظحى ؼىؾ اهيكالمإهًيى‪ ‬هن اگك بهشاى اهـام ظىـى هصحبـى‪ ‬بـىؾ و ؾق آو‬
‫ٌكايٗ هكاق هىگككث‪ ،‬همکى يبىؾ کاقى بکًؿ‪ ،‬ؿيك ال آو کاقى که اهام ظىى‪ ‬کـكؾ‪.‬‬
‫هيچکه يمىجىايؿ بگىيؿ که اهام ظىى‪ ،‬كالو گىٌۀ کاقي وإالبكايگيم اوث‪ ،‬يه؛‬
‫کاق آو بمقگىاق‪ِ ،‬ؿؾقِؿ بك اوحؿالل هً‪ٙ‬وـى ؿيكهابـل جؽلـق هً‪ٙ‬بـن بـىؾ‪ .‬ؾق بـيى‬
‫آلقوىل ؼؿا‪ُ ،‬پكٌىقجك ال همه کيىث؟ ٌهاؾتآهيمجكيى ليـؿگى قا چـه کىـى ؾاٌـحه‬
‫اوث؟ ؿيكجمًؿجكيى آوها بكاى ظلظ ؾيى ؾق هوابل ؾٌمى‪ ،‬چـه کىـى بـىؾه اوـث؟‬
‫ظىيى بى ػلى‪ ‬بىؾه اوث‪ .‬آو ظٕكت ؾق ايى ِلط‪ ،‬با اهام ظىى‪ٌ ‬كيک بىؾيؿ‪.‬‬
‫ِلط قا جًها اهام ظىى‪ ‬يکكؾ؛ اهام ظىى و اهام ظىيى‪ ‬ايى کاق قا کكؾيـؿ؛ هًحهـا‬

‫;‪ .‬ايى بؿ‪٠‬ث ياپىًؿ قا ؼىؾ ه‪١‬اويه ال لهاو ‪٬‬حل ‪٠‬رماو بًا يهاؾه بىؾ‪.‬‬
‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬اظمؿ بى ؾاووؾ ؾيًىقى‪ ،‬همان‪ F265 َ ،‬اظمؿ بى هعمؿ بى ي‪١‬٭ى ابىهىکىيه قالى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.562 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪86 ‬‬

‫اهام ظىى‪ ‬شلى بىؾ و اهام ظىيى‪ ‬پٍث وك او بىؾ‪ .‬اهام ظىيى‪ ،‬شـمو هـؿاكؼاو‬
‫ايؿۀ ِلط اهام ظىى‪ ‬بىؾ‪ .‬هيچکه يمىجىايؿ بگىيؿ که اگك اهام ظىيى‪ ‬به شـاى‬
‫اهام ظىى‪ ‬بىؾ‪ ،‬ايى ِلط ايصام يمىگككث‪ .‬يؽيك! اهام ظىـيى‪ ‬بـا اهـام ظىـى‪‬‬
‫بىؾ و ايى ِلط ايصام گككث و اگك اهام ظىى‪ ‬هن يبىؾ و اهام ظىيى‪ ‬جًهـا بـىؾ‪ ،‬ؾق‬
‫‪1‬‬
‫آو ٌكايٗ‪ ،‬بال هن هميى کاق ايصام هىگككث و ِلط هىٌؿ‪.‬‬
‫به ي‪ٝ‬ك هىقوؿ‪ ،‬ههنجكيى ؾليل ِلط اهام ظىى‪ ‬يابىاهايى ؾاؼلى وااه ايٍاو ب ىؾ‪ .‬و ااه‬
‫اهام ظىى‪ ‬جكکيبى ال ‪٬‬بايل کى‪٨‬ه بىؾ که بههيچوشه يکااقچه يبىؾيؿ و گىياگىيى و ا‪٨‬ح كا‪ ٪‬هي او‬
‫ظىان بؿجكيى جّمينها قا ه ىگك‪٨‬حً ؿ‪ ،‬ب ا کمح كيى‬ ‫آياو به ؤىض هٍاهؿه هىٌؿ‪ .‬ؾق هىا‪ْ ٟ٬‬‬
‫وؽحى و ؼٍىيث جىلين هىٌؿيؿ و با هىا‪٠‬ؿ ٌؿو اؤا‪ ٞ‬وكکٍى هىکكؾيؿ‪ F‬بهبياوؾيگك‪ ،‬آياو‬
‫‪E‬بّيكت‪ D‬يؿاٌحًؿ‪.‬‬
‫اهام ظىى‪ ‬ظکىهث ؼىؾ قا با هكؾهى آ‪٤‬ال کكؾ که به هکحبى بىؾو هب اقله و آقهاوه اى آو‬
‫ايماو کاهل يؿاٌحًؿ‪ .‬آجً ٌىق و ولعٍىقى و هصاهؿت ؾق آياو ؼاهىي ٌؿه بىؾ و ظأك به‬
‫اوحمكاق شًگ يبىؾيؿ‪ F‬الايىقو‪ ،‬اهام ظىى‪ ‬ؾقيا‪٨‬ث ک ه ب ا اي ى و ااه ياهماهً گ و ب ىي‪ ٝ‬ن‬
‫<‬
‫يمىجىايؿ با ؾٌمى ييكوهًؿى چىو ه‪١‬او يه ه٭ابله کًؿ‪.‬‬
‫اهام ظىى‪ ‬ؾق پاوػ ٌؽّى که به ِلط آو ظٕكت ا‪٠‬حكاْ ؾاٌث‪٨ ،‬كهىؾ‪:‬‬
‫هى به ايى ػلث ظکىهث و لهاهؿاقى قا به هؼاويه واگفاق کكؾم که اػىاو و يـاقايى بـكاى‬
‫شًگ با وى يؿاٌحن‪ .‬اگك ياقايى ؾاٌحن ٌبايهقول با او هىشًگيؿم جا کاق يکىكه ٌـىؾ‪.‬‬
‫هى کىكياو قا ؼىب هىًٌاون و باقها آوها قا اهحعاو کكؾهام‪ .‬آوها هكؾهـاو كاوـؿى‬
‫هىحًؿ که اِالض يؽىاهًؿ ٌؿ‪ .‬يه وكا ؾاقيؿ‪ ،‬يه به جؼهؿات و پيماوهاى ؼـىؾ پايبًـؿ‬
‫هىحًؿ و يه ؾو يلك ال آوها با هن هىاكنايؿ‪ .‬بكظىب ظاهك به ها اظهاق ا٘اػث و ػالهه‬
‫‪3‬‬
‫هىکًًؿ‪ ،‬ولى ؾق ػمل با ؾٌمًاو ها همكاهايؿ‪.‬‬
‫قهبك ه‪ٝ١‬ن اي٭م ‪ ‬ايحؽا ِ لط الو ىى اه ام ظى ى‪ ‬قا ايحؽ ا هٍ کلجكيى قاه‬
‫َ‬
‫هىؼىايؿ و هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬

‫;‪ .‬هكکم ِهبا ٕهئوىۀ شهاؾىٔ‪ ،‬همان‪.117 َ ،‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬اظمؿ بى ؾاووؾ ؾيًىقى‪ ،‬همان‪ 265-264 َ ،‬و ‪.268‬‬
‫=‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.9 َ ،11‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪87‬‬

‫اهام ظىى هصحبى‪ ‬هىؾايىث که اگك با همـاو ػـؿۀ هؼـؿوؾ اِـعاب و يـاقاو ؼـىؾ‬
‫بــا هؼاوي ـه بصًگــؿ و بــه ٌــهاؾت بكوــؿ‪ ،‬ايع‪ٙ‬ــاٖ اؼاله ـى لي ـاؾى کــه بــك ؼــىاَ‬
‫شاهؼــۀ اوــالهى ظــاکن بــىؾ‪ ،‬يؽىاهــؿ گفاٌــث‪ :‬کــه ؾيبــال ؼــىو او قا بگيكيــؿ‪.‬‬
‫جبليــات‪ ،‬پـىل و لقيگـىهــاى هؼاويـه‪ ،‬همـه قا جّـكف ؼىاهــؿ کـكؾ و بؼـؿ ال گفٌــث‬
‫يکى ــ ؾو وـال‪ ،‬هـكؾم ؼىاهًـؿ گلـث‪ :‬اهـام ظىـى‪ ‬بيهـىؾه ؾق هوابـل هؼاويـه هـؿ‬
‫ػلن کكؾ‪ .‬لفا‪ ،‬با همۀ وؽحىها واؼث و ؼـىؾ قا بـه هيـؿاو ٌـهاؾت ييًـؿاؼث؛ ليـكا‬
‫هىؾايىـث ؼـىيً هـؿق ؼىاهـؿ ٌـؿ‪ .‬گـاهى ٌـهيؿ ٌـؿو آوـاوجك ال ليـؿه هايـؿو‬
‫ا‬
‫اوث! ظوا کـه چًـيى اوـث‪ .‬ايـى يکحـه قا اهـل هؼًـا و ظکمـث و ؾهـث‪ ،‬ؼـىب ؾقک‬
‫هىکًًؿ‪ .‬گاهى ليؿه هايؿو و ليىحى و جالي کكؾو ؾق يک هعيٗ‪ ،‬بههكاجب هٍکلجك‬
‫ال کٍحه ٌؿو و ٌهيؿ ٌؿو و به لواى ؼؿا پيىوحى اوث‪ .‬اهام ظىى‪ ‬ايى هٍکل قا‬
‫‪1‬‬
‫ايحؽاب کكؾ‪.‬‬
‫ايٍاو ؾق شاى ؾيگك هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫اگك اهام ظىى‪ِ ‬لط يمىکكؾ‪ ،‬جمام اقکاو ؼايؿاو پياهبك‪ ‬قا ال بيى هىبكؾيـؿ و کىـى قا‬
‫باهى يمىگفاٌحًؿ که ظاكظ يظام اقلٌى اِـيل اوـالم باٌـؿ‪ .‬همـهچيـم بـهکلـى ال بـيى‬
‫هىقكث و ـکك اوالم بكهىاكحاؾ و يىبث به شكياو ػاٌىقا هن يمىقوـيؿ‪ .‬اگـك بًـا بـىؾ اهـام‬
‫هصحبى‪ ‬شًگ با هؼاويه قا اؾاهه بؿهؿ و بـه ٌـهاؾت ؼايـؿاو پيـاهبك‪ ‬هًحهـى هـىٌـؿ‪،‬‬
‫ظصك بى ػؿىها هن بايؿ کٍحه هىٌؿيؿ‪ ،‬همه بايؿ ال بـيى هـىقكحًـؿ و کىـىکـه بمايـؿ و‬
‫بحىايؿ ال ككِثها اوحلاؾه بکًؿ و اوـالم قا ؾق ٌـکل اقلٌـى ؼـىؾي بـالهن ظلـظ کًـؿ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ؾيگك باهى يمىهايؿ‪ .‬ايى‪ ،‬ظن ػظيمى اوث که اهام هصحبى‪ ‬بك بواى اوالم ؾاقؾ‪.‬‬
‫اهام ظىى‪ ،‬ؾق وال پًصاهن هصكى با جى٘ئۀ ه‪١‬او يه و لهك همىكي ش‪١‬ؿه به ٌهاؾت قويؿ‪.‬‬

‫‪ .6-2‬دوراو اهام حسيى‪ ‬و بزرسى ليام ػاضىرا‬

‫ؾوقاو ليؿگايى اهام ظىيى‪ ‬يکى ال ظىانجكيى ه٭ا٘‪ ٟ‬ج اقيؽى ِ ؿق او مم او ث ک ه ب ه‬
‫ظكکث ‪ٝ٠‬ين ‪٠‬اٌىقا ؾق وال ‪ 61‬هصكى ايصاهيؿ‪ .‬اهام ظىيى‪ ‬په ال ٌهاؾت ب كاؾقي‪ ،‬اه ام‬

‫;‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ظىيًيۀ لٍکك ‪ 27‬هعمؿ قوىل الله‪.1375/3/21 ،‬‬
‫<‪ .‬هكکم ِهبا ٕهئوىۀ شهاؾىٔ‪ ،‬همان‪.122 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪88 ‬‬

‫ظىى هصحبى‪ ‬ؾقظالىکه ‪ 45‬وال ال ‪٠‬مك ٌكي‪ ً٩‬هىگفٌث‪٠ ،‬ه ؿهؾاق ه٭ ام اهاه ث ٌ ؿ‪.‬‬
‫هؿت اهاهث ايٍاو بيً ال ؾه وال به ٘ىل ايصاهي ؿ ک ه ‪٠‬م ؿۀ آو ه‪١‬اِ ك ب ا ؾوقاو ظکىه ث‬
‫ه‪١‬او يه بىؾ‪.‬‬

‫‪ .1-6-2‬هىضغ اهام دغيى‪ ‬دس بشابش هؼاويه‬

‫هىٔ‪ ٟ‬ظىيى بى ‪٠‬لى‪ ‬ؾق بكابك ه‪١‬او يه‪ ،‬ؾ‪٬‬ي٭ا‪ ،‬اوحمكاق قوي و هًً اهام هصحبى‪ ‬بىؾ‪ .‬اگك ب ا‬
‫بيًٍى ؾ‪٬‬ي‪ ٫‬اؤا‪ ٞ‬وياوى اشحما‪٠‬ى ؾوقاو اهام ظىى‪ ‬و اهام ظىيى‪ ‬جعليل ٌىؾ‪ ،‬قوٌ ى‬
‫هىٌىؾ که هياو ِلط اهام هصحبى‪ ‬و ‪٬‬يام اهام ظىيى‪ ‬يهجًها جًا‪ٕ٬‬ى وشىؾ يؿاقؾ‪ ،‬بلک ه ه ك‬
‫ؾو ؾق لهاو ؼىؾ ظكکحى اللم ايصام ؾاؾهايؿ و ؾقپ ى ه ؿ‪٨‬ى واظ ؿ بىؾهاي ؿ‪ ;.‬و‪ٜ‬ي‪ ٩‬ه و قو الث‬
‫اِلى پيٍىاياو ه‪ّ١‬ىم‪ ،‬ظ‪ ٛ٩‬و ظكاوث ؾيى و هؿايث شاه‪١‬ۀ اومهى اوث‪ .‬البحه‪ ،‬هكي ک‬
‫ال آو بمقگىاقاو بكاى جع٭‪ ٫‬ايى کاق‪ ،‬هحًاو با هى‪١٬‬يث اشحما‪٠‬ى‪ ،‬وياوى و ‪٨‬ک كى هىش ىؾ ؾق‬
‫ْ‬
‫شاه‪١‬ه‪ ،‬هىٔ‪ ٟ‬وياوى ؼاِى اجؽاـ کكؾيؿ‪ .‬همچًيى‪ ،‬بهلعا‪ ٚ‬ا‪٠‬ح٭اؾى‪ ،‬اهاه او ه‪ ّ١‬ىم‪ ‬ال‬
‫هًب‪٠ ٟ‬لن الهى بهكههًؿيؿ و همۀ ا‪ ٬‬ؿاهات آي او جکلي‪ ٩‬ى اله ى ب كاى ظ‪ ٛ ٩‬هّ الط او مم و‬
‫<‬
‫هىلماياو اوث‪.‬‬
‫اه ام ظى يى‪ ‬ؾق ؾوقاو ظي ات ه‪١‬او ي ه ب ه پيم او ِ لط ب كاؾقي و‪ ٨‬اؾاق هاي ؿ و‪ ،‬ب ا قؾْ‬
‫ؾقؼىاوثهايى که ال او بكاى ي٭ٓ ِلط و ‪٬‬يام بكٔؿ ه‪١‬او يه ِىقت ه ىگك‪ ٨‬ث‪ ،‬ال ؾقگي كى‬
‫آٌکاق ؼىؾؾاقى وقليؿ‪.‬‬
‫ظال همکى اوث ايى پكوً ه‪ٙ‬كض ٌىؾ که چكا اهام‪ ‬ؾق ‪٠‬هؿ ه‪١‬او ي ه ب ه ِ لط ب كاؾقي‬
‫و‪٨‬اؾاق هايؿ‪ ،‬ولى ؾق ‪ّ٠‬ك يم يؿ ‪٬‬يام کكؾ؟‬
‫‪٠‬ملکكؾ هح‪٩‬اوت اهام ظىيى‪ ‬ؾق بكابك ه‪١‬او يه و يم يؿ‪ ،‬الوى يى‪ ،‬به ج‪٩‬اوت ٌؽّ يث آو ؾو‬
‫و الوىىؾيگك‪ ،‬به اؤا‪ ٞ‬و اظىال هح‪٩‬اوت شاه‪١‬ۀ ؾوقاو ظکىهث آياو ب الهىگ كؾؾ‪ .‬ه‪١‬او ي ه ؾق‬
‫ؾوقاو ظکىهحً ه٭اِؿ ٌىم ؼ ىؾ قا ب ا ٌ ‪١‬اق ؾ‪ ٨‬ا‪ ٞ‬ال او مم و او ممؼ ىاهى شاه ۀ ‪٠‬م ل‬
‫هىپىٌايؿ و با بهكهگيكى ال وياوث و ظيلهگكى‪ ،‬چهكۀ ٌايىحهاى ال ؼىؾ ؾق ‪٠‬الن اومم يٍ او‬
‫هىؾاؾ‪ .‬او ؾقه٭ ام ؼىيؽ ىاه ؼلي‪ ٩‬ۀ هى لماياو و ه ؿا‪ ٟ٨‬او مم‪ ،‬و ؾق پىٌ ً ‪ ً٠‬او يًى چ ىو‬

‫;‪ .‬هعمؿههؿى ٌمهالؿيى‪ ،‬اسصیابی اومالب زغیه‪ ،‬جكشمۀ ههؿى پيٍىايى‪٬ ،‬ن‪ ،‬جىظيؿ‪.162 َ ،1362 ،‬‬
‫َ َ‬ ‫<‪ .‬پياهبك‪ ‬ييم ؾقايىلهيً ه هى‪٨‬كهاي ؿ‪َ E :‬ا َ‬
‫لعى ُى َو ُ‬
‫الع َى ُيى ّاهاه او‪٬ ،‬اه ا او ‪ ١َ ٬‬ؿا‪ٕ D‬ق‪.‬ک‪ .‬هعم ؿبا‪٬‬ك هصلى ى‪،‬‬
‫بساس األوىاس‪ ،‬بيكوت‪ ،‬هئوىة الى‪٨‬اء‪1983 ،‬م‪ ،‬ز ‪.ٔ2 َ ،44‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪011‬‬

‫‪E‬ؼالالمئهًيى‪ D‬و ‪E‬کاج الىظى‪ D‬شايگ اهى و ي ژه ؾق هي او هى لماياو يا‪٨‬ح ه ب ىؾ‪ .‬ؾقٔ مى‪،‬‬
‫بكاوان ٌىاهؿ جاقيؽى‪٬ ،‬يام هىلعايه الوىى اهام‪ ‬يه ه‪٩‬يؿ بىؾ و يه ه٭ؿوق‪ .‬اهام‪ ‬به ايى يکحه‬
‫وا‪ ٧٬‬بىؾ که هكؾم ‪٠‬كا‪ ٪‬بكاذك جعمل شًگهاى هح‪١‬ؿؾ ال شًگ و هباقله ؼى حه ٌ ؿه‪ ،‬ه ك ي ى‪ٞ‬‬
‫بكؼىقؾ ي‪ٝ‬اهى قا با ي‪ٝ‬ام ظاکن بىاذك هىايگاقيؿ و بكاذك جبلي‪٥‬ات وىء و ‪٨‬كيبًؿۀ ه‪١‬او ي ه‪ ،‬ؾل ب ه‬
‫ِلط و والي با ظکىهث وى بىحه بىؾيؿ‪.‬‬
‫اگك يهٕث اهام ظىيى‪ ‬ؾق ‪ّ٠‬ك ه‪١‬او يه به و‪٬‬ى‪ ٞ‬هىپيىوث باجىشهب ه ٌؽّ يث و قوي‬
‫ظکىهثؾاقى ه‪١‬او يه‪ ،‬که بك پايۀ ظيله و جك‪ً٨‬ؿ اوحىاق بىؾ‪ ،‬بىٌک‪ ،‬چه كۀ يهٕ ث ؾق اي‪ ٝ‬اق و‬
‫اـهاو ‪٠‬مىهى هؽؿوي شلىه هىيمىؾ و ال اقلي و ا‪٠‬حباق وا‪ ٗ٬‬هىگٍث و اظحمال اذكگ فاقى‬
‫ظكکث و ٌهاؾت اهام‪ ‬به ظؿا‪٬‬ل هىقو يؿ‪ F‬ا‪ ٨‬مووب كايى‪ ،‬ؾو حگاه ‪ ٝ٠‬ين جبلي‪ ٥‬اجى ه‪١‬او ي ه‬
‫ْ‬
‫هىجىايىث اهام‪ ‬قا به‪ً٠‬ىاو يا‪ِ ٓ٬‬لط بكاؾق‪ ،‬و ‪٬‬ياهً قا ظكکحى آٌ ىبگكايه و هؽ ل اهًي ث‬
‫‪٠‬مىهى و ؼكوز بك ؼلي‪٩‬ۀ ْ‬
‫بكظ‪ ٫‬هىلماياو ‪٬‬لمؿاؾ کًؿ‪.‬‬
‫اگك چه اهام ظىيى‪ ‬ؾق ‪ّ٠‬ك ؼم‪٨‬ث ه‪١‬او ي ه ؾق ه٭اب ل ه‪١‬او ي ه ٌمٍ يك يکٍ يؿ و ‪٬‬ي ام‬
‫يًمىؾ‪ ،‬اها وکىت هن يکكؾ‪ .‬آو ظٕكت ؾق ايى ؾوقه‪ ،‬قوالث ظ٭ي٭ى قا‪ ،‬هؿايث ‪٨‬کكى شاه‪١‬ه و‬
‫لهيًهوالى بكاى يهٕث هىؾايىث‪ .‬بكقوىهاى جاقيؽى يٍاو هىؾهؿ که اهام ظىيى‪ ‬په ال‬
‫ٌهاؾت بكاؾقي اهام هصحبى‪ ‬جا هكگ ه‪١‬او يه‪ ،‬ال هك ‪٨‬كِحى بكاى آگاهىبؽٍى شاه‪١‬ه و جىشيه‬
‫;‬
‫‪٠‬مىهى و همچًيى‪ ،‬ابكال يگكايى و ياقٔايحى ال ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث اهىى بهكه بكؾ‪.‬‬

‫‪ .2-6-2‬به لذست سعيذو يضيذ و واکًؼ اهام دغيى‪‬‬

‫ؾق وال ٌّث ‪٬‬مكى بكاى يؽىحيىباق‪ ،‬بهگىيهاى بىواب٭ه‪ ،‬بؿ‪٠‬ث جىاقخ ه٭ام ؼم‪٨‬ث و هىئله‬
‫ج‪١‬ييى ولي‪١‬هؿى الوىى ه‪١‬او يه ه‪ٙ‬كض ٌؿ و ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث اهىى که قيگ ول‪ًٙ‬حى ؾاٌ ث ب ه‬
‫هلىکيث کاهل هبؿل گٍث‪.‬‬
‫ْ‬
‫بي‪١‬ث با ٌؽّيحى چىو يم يؿ‪ ،‬ؾقه٭ام ؼلي‪٩‬ۀ هىلماياو و ِ عه گفاٌ حى ب ك ؼم‪ ٨‬ث او‪،‬‬
‫اهكى يبىؾ که اهام ظىيى‪ ‬بافيكؾ‪ F‬چكاکه ظٕكت بهؼىبى آگاه ب ىؾ ج مي ؾو حگاه ؼم‪ ٨‬ث‬
‫بًىاهيه هبًى بك بي‪١‬ث گك‪٨‬حى ال ايٍاو بكاى يم يؿ به هؿ‪ ٦‬قو ميث و هٍ كو‪٠‬يث بؽٍ يؿو ب ه‬
‫اومم اهىى اوث‪.‬‬

‫;‪ .‬اظمؿ بى ؾاووؾ ؾيًىقى‪ ،‬همان‪.224 َ ،‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪010 ‬‬

‫اهام ظىيى‪ ‬ؾق پاوػ به هكواو‪ ،‬که ؾق هؿيًه ؾقپى بي‪١‬ث گك‪٨‬حى ال اهام‪ ‬بىؾ‪٨ ،‬كهىؾ‪ِ E :‬ايىا‬
‫ىو‪ ،D‬اي ى کلم ه او حكشا‪ ٞ‬قا ؾق هى‪ ٟ ٬‬ي مول هّ يبث و ‪٨‬اش‪ ١‬ه ه ىگى يً ؿ‪.‬‬ ‫لله َو ايا ا َليه ٰساجؼ َ‬
‫ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫ويؿالٍهؿا با ايى پاوػ ل‪٠‬اهث يم يؿ قا بك شاه‪١‬ۀ اومهى ‪٨‬اش‪١‬هاى بمقگ بكٌمكؾه‪ ،‬هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫‪َ E‬ػ َلى ا ِالع ٰالم َا َّلغ ٰالم‪ D.‬ايى شملهاى اوث که ْ‬
‫وك ‪٬‬يام و يهٕث ظىيى بى ‪٠‬لى‪ ‬قا ال ب‪ ٙ‬ى آو‬ ‫ِ‬
‫هىجىاو ؾقيا‪٨‬ث‪ F‬ي‪ً١‬ى اگك کاق به آيصا بكوؿ ک ه قهب ك اه ث او مهى و لهاه ؿاق هى لماياو و‬
‫بهج‪١‬بيكؾيگك‪ ،‬اهام هىلماياو‪ ،‬هكؾى ٌكابؽىاق‪ ،‬هيمىوبال‪ ،‬ؼىٌگفقاو‪٠ ،‬ياي و ‪٨‬اوؿ هرل يم يؿ‬
‫بى ه‪١‬او يه باٌؿ‪ ،‬بايؿ ‪٨‬اجعۀ اومم قا ؼىاي ؿ‪ ;.‬اه ام ظى يى‪ ‬ؾق ايًص ا ب ه ليب ايى ؾو شكي او‬
‫هؽحّ ات و ه ؿاق ؼاِ ى ج‪١‬ي يى‬‫ْ‬ ‫ول‪ًٙ‬ث و اهاهث قا ال ه ن هص ما ه ىکً ؿ و ب كاى هكي ک‬
‫هى‪٨‬كهايؿ‪.‬‬
‫آو چيمى که ؾق بالؼىايى ظاؾذۀ ‪٠‬اٌىقا ههن اوث ‪٠‬بكتگيكى و ؾقنآهىلى ال ايى وا‪ ١٬‬ۀ‬
‫‪ٝ٠‬ين اوث‪.‬‬
‫قهبك ه‪ٝ١‬ن اي٭م ‪ ‬ؾق جبييى وا‪١٬‬ۀ ‪٠‬اٌىقا هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ػاٌىقا پيامها و ؾقنهـايى ؾاقؾ؛ ػاٌـىقا ؾقن هـىؾهـؿ کـه بـكاى ظلـظ ؾيـى بايـؿ‬
‫كؿاکاقى کكؾ ‪ ...‬ؾقن هىؾهؿ که شبهۀ ؾٌمى‪ ،‬با همۀ جىايايىهاى ظـاهكى‪ ،‬بىـياق‬
‫آويبپفيك اوث‪ .‬ؿيك ال ؾقن‪ ،‬ػاٌىقا يک ِعًۀ ػبكت اوـث؛ اولـيى ػبكجـى کـه ؾق‬
‫هٕيۀ ػاٌىقا ها قا هحىشه ؼىؾ هىکًؿ‪ ،‬ايى اوث که ببيًين چه ٌـؿ کـه پًصـاه وـال‬
‫بؼؿ ال ؾقگفٌث پيـمبك‪ ‬شاهؼـۀ اوـالهى بـه آو ظـؿى قوـيؿ کـه کىـى هرـل اهـام‬
‫ظىيى‪ ‬ياچاق ٌؿ بكاى يصات شاهؼۀ اوالهى‪ ،‬چًيى كؿاکاقىاى بکًؿ؟ ‪ ...‬چه ٌـؿ‬
‫که بيىث وال بؼؿ ال ٌهاؾت اهيكالمإهًيى‪ ‬ؾق هماو ٌهك‪ ،‬که او ظکىهث هىکـكؾ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫وكهاى پىكايً قا بك ييمه کكؾيؿ و ؾق آو ٌهك گكؾايؿيؿ؟‬
‫آيچه هٍؽُ اوث هىشبات ‪٬‬يام ظىيىبى‪٠‬لى‪ ‬يکباقه و ؾ‪١٨‬ى ‪٨‬كاهن يٍؿ‪ F‬ي‪ً١‬ى چً او يب ىؾ‬
‫که په ال هكگ ه‪١‬او يه يکؾ‪١٨‬ه ؤ‪١‬ى ؼاَ بكاى شاه‪١‬ۀ اومهى پؿيؿ آيؿ و پؿيؿآهؿو ايى ؤ ‪،ٟ‬‬
‫اهام ظىيى‪ ‬قا واؾاق به ‪٬‬يام کًؿ‪٬ .‬يام اهام ظىيى‪ ‬قيٍه ؾق ايع كا‪٦‬ه اى بًي اؾى شاه‪ ١‬ۀ او مهى‬
‫ؾاٌث که لاييؿۀ جعكي‪ ٧‬ظکىهث اومهى ال هىيك ظ٭ي٭ى ؼىؾ په ال و٭ي‪٩‬ه بىؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬هى‪ ٫٨‬بى اظمؿ ؼىاقلهى‪ ،‬ممحل السغیه‪٬ ،‬ن‪ ،‬هکحبة الم‪٩‬يؿ‪ ،‬ز ‪.84 َ ،1‬‬
‫<‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ؾيؿاق با ‪٨‬كهايؿهاو و ييكوهاى بىيس ؾق والكول ٌهاؾت اهام وصاؾ‪.1371/4/22 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪011‬‬

‫اهام ظىيى‪ ‬بهؼىبى آگاه بىؾ که ؾٌمًا ّو اهاهث و واليث ‪٬‬اؾقيؿ با جبلي‪٥‬ات گىحكؾۀ ؼىؾ‪،‬‬
‫ْ‬
‫ؼم‪٨‬ث يم يؿ قا يي م همچ ىو پ ؿقي ِ ب‪٥‬ۀ ؾيً ى ببؽٍ ًؿ و ظکىه ث ظ٭ ه ه‪١‬ك‪ ٨‬ى کًً ؿ‪F‬‬
‫ؿو ي٭ا ّ ي‪٩‬ا‪ ٪‬ال چهكۀ ٌكک و ک‪٩‬كى که ب ه ي ام او مم ب ك هى ًؿ‬ ‫بكايىاوان‪ ،‬اهام‪ ‬بكاى ؾقي ّ‬
‫;‬
‫ؼم‪٨‬ث و شايٍيًى قوىل ؼؿا‪ ‬يٍىحه بىؾ‪ ،‬يؿاى ‪َ E‬هيهات ِه َّى الزله‪ D‬وك ؾاؾ‪.‬‬

‫‪ .3-6-2‬جشياوؽًاعى دوساو اهام دغيى‪‬‬

‫الق) جغياو ؿيغسىصى و هشالق‪ :‬ؾق شاه‪١‬ه هم ىاقه شكياوه اى هحٕ اؾ و چالٍ گك ظ ‪ ٫‬و‬
‫<‬
‫با٘ل وشىؾ ؾاقيؿ و ايى وا‪١٬‬يث‪ ،‬وًحى ج‪٥‬ييكياپفيك اشحما‪٠‬ى اوث‪.‬‬
‫شكياو هؽال‪٩‬ى که ؾق لهاو قوىل ؼؿا‪ٌ ‬کل گك‪٨‬ث و پ ه ال قظل ث ايٍ او‪ ،‬ؾق له او‬
‫ْ‬
‫ؼل‪٩‬اى قاٌؿيى آٌکاق ٌؿ‪ ،‬بًىاهيه بىؾ‪ .‬قو يً شؿى ايى شكياو ب ه له او ‪٠‬رم او و ؾق هؿيً ه‬
‫بالهىگكؾؾ‪ F‬اها جربيث آو ؾق ٌام و هنلهاو با آ‪٤‬ال ول‪ًٙ‬ث ه‪١‬او يه ؾق وال چهلن هصكى اوث‪.‬‬
‫ايى شكياو ال هماو قولگاق اهام ‪٠‬لى‪ ‬جا ؾوقاو اهام ظىى هصحب ى‪ ‬و اه ام ظى يى‪ ‬ؾقبكاب ك‬
‫ْ‬
‫‪٠‬لى ياو ِ‪٧‬آقايى کكؾ و بههكگىيه شكياو و جٍکل همىىى اهل بيث‪ ‬آوي و ٔكبه لؾ‪.‬‬
‫شكياو ‪٤‬يكؼىؾى‪ ،‬با اهاقت ه‪١‬او يه ؾق ٌام و ظاکميث وى ب‪١‬ؿ ال شكياو ظکميث ؾق لهاو‬
‫‪٠‬لى‪ ‬و بهو يژه په ال هّالعه با اهام ظىى‪ ‬بك هى ًؿ ‪ ٬‬ؿقت ؾو ث يا‪ ٨‬ث‪ .‬ه‪١‬او ي ه ؾاهً ۀ‬
‫ظکىهث بًىاهيه قا به ظصال و واه به ‪٠‬كا‪ ٪‬گىحكي ؾاؾ و ؾق همۀ ايى بؽًه ا‪ ،‬ب ا وياو ث‬
‫‪٬‬بيلهاى‪ ،‬اهى ياو قا بك همۀ اهىق هىلٗ واؼث‪ .‬ؾق ؾقوو ؾقباق ييم‪ ،‬ب ا ؾق پ يً گ ك‪٨‬حى ويى حن‬
‫ول‪ًٙ‬حى‪ ،‬ؼم‪٨‬ث قا به هلىکيث جبؿيل کكؾ‪.‬‬
‫ظاکميث بًىاهيه‪ ،‬با ؾق اؼحياق گ ك‪٨‬حى و کىهاى جبلي‪ ٥‬اجى ؾق ؾو هع ىق ب ه ‪٨‬كهًگو الى‬
‫پكؾاؼث‪:‬‬
‫‪ٕ٨ .1‬اوالى ‪٨‬كهًگى بكاى ٘كض ٌايىحگىها و ‪ٕ٨‬ايل ؾقو‪٤‬يى بًىاهيه‪F‬‬
‫=‬
‫‪ .2‬جهاشن گىحكؾۀ ‪٨‬كهًگى بكٔؿ ق‪٬‬باى ؼىؾ بهو يژه اهل بيث‪.‬‬
‫ؾق هعىق يؽىث‪ ،‬آياو جا آيصاکه جىايىحًؿ ؾقب اقۀ ‪ ٕ٨‬ايل بً ىاهي ه ؾقو‪٢‬پ كؾالى کكؾي ؿ و‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿج٭ى ش‪٩١‬كى‪ ،‬امام زغیه ؽهیذ فشهىگ پیؾشو اوغاویث‪ ،‬جه كاو‪ ،‬هئوى ۀ ج ؿويى و يٍ ك آذ اق ‪٠‬مه ه‬
‫ش‪٩١‬كى‪.449-437 َ ،1381 ،‬‬
‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬يىيه ٕ‪ ،ٔ11‬آيات ‪.92-85‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬اظمؿ بى ؾاووؾ ؾيًىقى‪ ،‬همان‪.198 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪012 ‬‬

‫ظحى اظاؾيد ش‪١‬لى ‪٨‬كاوايى ال لباو قوىل اکكم‪ ‬و ِعابۀ بمقگ ايٍ او ؾق ٌ ؤو آي او هًحٍ ك‬
‫کكؾيؿ‪.‬‬
‫ايى شكياو بكاى جع٭‪ ٫‬هعىق ؾوم‪ ،‬ي‪ً١‬ى ه٭ابله با اهلبيث‪ ‬هكؾم قا ال ي٭ل اظاؾيد قو ىل‬
‫ؼؿا‪ ‬ؾق ٌؤو اهل بيث‪ ‬هً‪ ٟ‬کكؾيؿ‪ ;.‬آياو ياقاو و ؾووحؿاقاو اهلبيث‪ ‬قا ب ه ؾاق کٍ يؿيؿ و‬
‫لباو بكيؿيؿ‪ .‬همچًيى‪ٌ ،‬ي‪١‬ياو قا ال همۀ ظ٭ى‪ ٪‬هؿيى و اشحما‪٠‬ى هعكوم‪ ،‬و ظحى به شكم ٌي‪١‬ه‬
‫بىؾو‪ ،‬ال ‪٨‬هكوث وهميۀ بيثالمال ظف‪ ٦‬کكؾيؿ‪.‬‬
‫الوىىؾيگك‪ ،‬شكياو هؽال‪ ٧‬بكاى هؽؿوي شلىهؾاؾو چهكۀ اهلبيث پي اهبك‪ ‬ب ه جه اشن‬
‫جبلي‪٥‬اجى پكؾاؼث‪ F‬ال ٌؽّيحى هايًؿ ‪٠‬لى‪ ‬چهكهاى واؼث که بكؼى هكؾم ٌام ايٍ او قا ب ه‬
‫هىلمايى يمىًٌاؼحًؿ‪ F‬بهگىيهاىکه‪ ،‬ال ٌهاؾت ‪٠‬لى‪ ‬ؾق هىصؿ ج‪١‬ص کكؾيؿٖ‬
‫بك ‪٨‬كال هًبكها ‪٠‬لى‪ ‬و و ي‪٩‬كيى هىٌؿ‪ .‬ؼ‪ٙ‬يباو يمالهاى شم‪١‬ه و شما‪٠‬ات‪ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ بؿوو‬
‫ل‪١‬ى بك ‪٠‬لى‪ ‬قا با٘ل هىؾايىحًؿ‪ .‬گاه ايعكا‪ ٦‬ب ه اي ؿالهاى ‪٨‬موي ى ه ىيا‪ ٨‬ث ک ه ه كؾم ٌ ام‬
‫ظٕكت ‪٨‬ا٘مه‪ ،‬ؾؼحك قوىل ؼؿا‪ ‬قا ال ‪٠‬ايٍه و ؼ ىاهك ه‪١‬او ي ه پًؿاٌ حًؿ‪ <.‬اي ى گ كوه ؾق‬
‫جؽكي ٌؽّيث اهام ظىى‪ ‬و اهام ظىيى‪ ‬ييم بىياق کىٌيؿيؿ و بؿيىجكجي ‪ ،‬بىياقى قا ال‬
‫همكاهى با اهل بيث‪ ‬هًعك‪ ٦‬کكؾيؿ‪.‬‬
‫اهى ياو ؾيى قا ابماق اهؿا‪ٌ ٦‬ىم ؼىؾ ‪٬‬كاق ؾاؾي ؿ و هكگ م ال باوقه اى ش اهلى ؼ ىؾ ‪٨‬اِ له‬
‫يگك‪٨‬حًؿ‪ .‬الهميىقو‪ ،‬اهام ‪٠‬لى‪ ‬بهِكاظث ‪٨‬كهىؾ‪E :‬بؿجكيى ؼ‪ٙ‬ك بك اهث اومهى ؼ‪ٙ‬ك بًىاهيه‬
‫=‬
‫اوث‪FD‬‬
‫ب) جغياو سـىصى‪ :‬ايى گكوه‪ ،‬ال ٌي‪١‬ياو اهام ‪٠‬لى‪ ‬بىؾيؿ که ؾق ؾوقاو اهام ظىى‪ ‬و ؾوقاو‬
‫اهام ظىيى‪ ‬ييم ال آياو پيكوى کكؾيؿ‪ .‬البحه‪ ،‬شكياو ؼىؾى به ؾو گكوه ‪ ٠‬ىام و ؼ ىاَ ج٭ى ين‬
‫ظى ان‪ ،‬ؾق و‪ٜ‬ي‪ ٩‬ۀ‬ ‫هىٌىيؿ‪ .‬بىياقى ال ٌي‪١‬ياو بّيكت کا‪٨‬ى يؿاٌحًؿ و ؾقيحيص ه‪ ،‬ؾق هىا‪ْ ٟ ٬‬‬
‫ؼىؾ ؾچاق ‪٩٤‬لث هىٌؿيؿ‪ .‬ايى گكوه که ال آياو به ‪٠‬ىام ج‪١‬بيك ه ىٌ ىؾ‪ ،‬پي كو ؼ ىاَ بىؾي ؿ‪F‬‬
‫ؾقوا‪ ،ٟ٬‬کىجاهى و ‪٩٤‬لث ؼىاَ هىش ايعكا‪٠ ٦‬ىام هىٌؿ‪.‬‬

‫‪ .4-6-2‬والؼۀ ػاؽىسا و ػملکشد خىاؿ‬

‫ؼىاَ‪ٍ٬ ،‬ك هعؿوؾى ال شاه‪١‬هايؿ که جىايايى جعليل و اقليابى هىائل اشحم ا‪٠‬ى و وياو ى قا‬

‫;‪٠ .‬بؿالعميؿ بى هبةالله ابىابىالعؿيؿ‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.219 َ ،12‬‬

‫<‪٠ .‬بؿالعىيى اهيًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ 266 َ ،11‬و ز ‪.112 َ ،2‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ بى العىيى ٌكي‪ ٧‬الكٔى‪ ،‬همان‪٨ ،‬يٓاالومم‪ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ ‪.93‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪013‬‬

‫ؾاقيؿ و ؾق هياو هكؾم اذكگفاقيؿ‪ ;.‬ؼىاَ همىاقه وكهٍ‪٠ ٫‬ىامايؿ و هميى هىئله هىئىليث آي او‬
‫قا وًگيى و ؼ‪ٙ‬ايٍاو قا يابؽٍىؾيى هىکًؿ‪ <.‬ؼىاَ به ؾو گكوه ٘ك‪٦‬ؾاق ظ‪ ٫‬و ٘ك‪٦‬ؾاق با٘ل‬
‫=‬
‫ج٭ىين هىٌىيؿ‪.‬‬
‫ؼىاَ ٘ك‪٦‬ؾاق ظ‪ ٫‬ؼىؾ به ؾو ؾوحه ج٭ىين هىٌىيؿ‪ :‬شم‪١‬ى په ال ًٌاؼث قاه ظ‪ ٫‬جا آؼ ك‬
‫ه٭اوهث هىکًًؿ و ويل ظىاؾخ و قو يؿاؾها و ه‪ٝ‬اهك ‪٨‬كيبًؿۀ ؾييا يمىجىاي ؿ ؾق اقاؾۀ آي او ؼل ل و‬
‫قؼًهاى ايصاؾ کًؿ و ال هىيك ظ‪ ٫‬هًعك‪ ٦‬والؾ‪ ،‬اها گكوهى ال ؼىاَ ٘ ك‪٦‬ؾاق ظ ‪ ،٫‬ب ا وش ىؾ‬
‫ًٌاؼث ظ‪ ٫‬و با٘ل‪ ،‬ؾق ه٭ابل ؾييا و لق‪ ٪‬و بك‪ ٪‬و ؾل‪٩‬كيبى آو ٌکىث هىؼىقيؿ و ‪ ٫ٍ٠‬به هًا‪ٟ٨‬‬
‫ؾييىى و ‪٩٤‬لث ال ؼؿاى ج‪١‬الى و جكن ال لياو‪ ،‬وب ‪٠‬٭ يٍيًى ايى ا‪٨‬كاؾ هىٌىؾ‪.‬‬
‫هىئلۀ ههن ؾق ايًصا بّيكت و آگ اهى او ث‪ .‬واژۀ بّ يكت ب هه‪ ً١‬اى بيً ايى او ث‪ ،‬اه ا‬
‫ؾقاِ‪ٙ‬مض‪ ،‬به ؾقک و ‪٨‬هن ‪٠‬مي‪ ٫‬هىائل‪ ،‬ظىاؾخ و و‪٬‬اي‪E ٟ‬بّيكت‪ D‬گ‪٩‬حه ه ىٌ ىؾ‪ .‬کى ىک ه‬
‫بّيكت ؾاقؾ‪ ،‬شكياو ظ‪ ٫‬قا هىًٌاوؿ و بههى‪ ٟ٬‬و جا واپىيى لع‪ٝ‬ه ال آو ظمايث هىکً ؿ‪ .‬چ ه‬
‫بىياقيؿ کىايىکه ظ‪ ٫‬قا يا‪٨‬حًؿ‪ ،‬اها ؾق هًملهاى وؽث‪ ،‬پايؿاق يمايؿيؿ و به با٘ل گكو يؿيؿ‪ ،‬ي ا‬
‫ال ياقى ظ‪ ٫‬ؾوث ٌىحًؿ الآوقو که بّيكت يؿاٌحًؿ‪.‬‬
‫ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ػاٌىقا به ها ؾقن هىؾهؿ کـه ؾق هـاشكاى ؾكـاع ال ؾيـى‪ ،‬بّـيكت بـيً ال چيمهـاى‬
‫ؾيگك بكاى ايىاو اللم اوث‪ .‬بىبّيكتها بؿوو ايًکه بؿايًـؿ‪ ،‬ككيـب هـىؼىقيـؿ و ؾق‬
‫شبهۀ با٘ل هكاق هىگيكيؿ‪ ،‬چًاوکه ؾق شبهۀ ابىلياؾ کىايى بىؾيؿ که كىـام و كصـاق‬
‫‪4‬‬
‫يبىؾيؿ‪ ،‬ولى ال بىبّيكتها بىؾيؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬ويؿظىيى اوعا‪٬‬ى‪ ،‬خام ػبشت ٕبكقوى ‪٠‬ملکكؾ ‪٠‬ىام و ؼىاَ ؾق ظاؾذۀ ‪٠‬اٌىقا با جکيه بك بياي ات ه٭ ام ه‪ ٝ١‬ن‬
‫قهبكى‪٬ ،ٔ‬ن‪ ،‬بىوحاو کحا ‪.52 َ ،1385 ،‬‬
‫<‪ .‬قهبك ه‪ٝ١‬ن اي٭م هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬و‪٬‬حى ؼىاَ به و محى ق‪٨‬حً ؿ‪ ٠ ،‬ىام ه كؾم ه ن ؾيب ال آوه ا ظكک ث هىکًً ؿ‪.‬‬
‫بمقگجكيى گًاه ايىاوهاى همحال و بكشىحه‪ ،‬اگك ايعكا‪٨‬ى ال آوها وك بميؿ‪ ،‬ايى اوث ک ه ايع كا‪ ٦‬آوه ا هىش‬
‫ايعكا‪ ٦‬بىياقى ال هكؾم هىٌىؾ‪ٕ D‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق يمال شم‪١‬ۀ جهكاو‪.ٔ1377/12/18 ،‬‬
‫=‪ .‬ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪ ‬ؾقايىباقه هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬ؼىاَ ٘ب‪١‬ا ؾو شبهه هىحًؿ‪ F‬ؼىاَ شبهۀ ظ ‪ ٫‬و ؼ ىاَ شبه ۀ‬
‫با٘ل‪ .‬يک ‪٠‬ؿهاى اهل ‪٨‬کك و ‪٨‬كهًگ و ه‪١‬ك‪٨‬ثايؿ‪ ،‬بكاى شبهۀ ظ‪ ٫‬ؾاقيؿ کاق هىکًًؿ‪٨ .‬هميؿيؿ ظ‪ ٫‬با ايى ٘ ك‪٦‬‬
‫اوث‪ ،‬ظ‪ ٫‬قا ًٌاؼحًؿ‪ .‬ؾاقيؿ بكاى ظ‪ ٫‬ظكکث هىکًًؿ‪ .‬ايىها يک ؾوحهايؿ‪ .‬يک ؾوحه هن ي٭‪ٙ‬ۀ ه٭ابل ظ‪٫‬اي ؿ‪D‬‬
‫ٕبيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ؾيؿاق با ‪٨‬كهايؿهاو لٍکك ‪ 27‬هعمؿ قوىل الله‪.ٔ1375/3/21 ،‬‬
‫>‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ؾيؿاق با ييكوهاى ه٭اوهث بىيس‪.1371/4/22 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪014 ‬‬

‫بكظ‪ ٫‬له او‬

‫ال ههنجكيى ه‪١‬ياقها بكاى اذبات بّيكت ‪٨‬كؾ‪ًٌ ،‬اؼث شكياو ظ‪ ٫‬و اهام و ولى ّ‬
‫ؼى يً اوث‪ .‬ؾق ظىاؾخ ‪٨‬حًهگىو که ًٌاؼث ظ‪ ٫‬ال با٘ل هٍکل اوث‪ ،‬جًها ا‪ ٨‬كاؾ بابّ يكت‬
‫هىجىايًؿ ظ‪ ٫‬قا جٍؽيُ ؾهًؿ‪ .‬ه‪١‬ياق اواوى اي ى ٌ ًاؼث پي كوى ال قهب كى بكظ ‪ ٫‬شاه‪ ١‬ه‬
‫اوث‪ ،‬کىىکه اهث اومهى قا ؾق هىيك ِعيط ؼىؾ هؿايث کًؿ‪ .‬و كپيچى ال اي ى هى يك ب ه‬
‫هكيعى و بههكه٭ؿاق ؼ‪ٙ‬اوث و يٍاو ال بىبّيكجى ‪٨‬كؾ ؾاقؾ‪.‬‬
‫بىبّيكجى و ياآگاهى همکى اوث هن ٌاهل ‪٠‬ىام ٌىؾ و هن ؼىاَ‪ .‬هكگم يبايؿ جّ ىق ٌ ىؾ‬
‫کىىکه ه٭ام و هًملث بااليى ؾاقؾ‪ ،‬ال همۀ هىائل آگاه و به همۀ اهىق بّيك اوث‪ .‬ؾق ِؿق او مم‬
‫بىياقى ال هىلماياو‪ ،‬بهو يژه ؼىاَ‪ ،‬به ج‪١‬بيك ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪E ،‬به شمئيات اظکام اومهى‬
‫و آيات ‪٬‬كآو ؾ‪٬‬ث ؾاٌحًؿ‪ ;،D‬اها بّيكت يؿاٌحًؿ‪ .‬بههم يىؾلي ل‪ ،‬شكي او ؼم‪ ٨‬ث هى لماياو ؾق‬
‫هىيك ‪٤‬ل‪ٙ‬ى ا‪٨‬حاؾ و شاه‪١‬ۀ اومهى ال ظکىهث و لهاهؿاقى اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬بىبهكه هايؿ‪.‬‬

‫‪ .5-6-2‬خىاؿ بىبقيشت دوساو اهام دغيى‪‬‬

‫ا‪٨‬مووبك ؼىاَ بابّيكت که ياقاو ظىيى بى ‪٠‬لى‪ ‬بىؾيؿ‪ٌ ،‬ماق ‪٨‬كاوايى ال ؼىاَ بىبّيكت‬
‫ييم ؾق ؾوقاو اهام ظىيى‪ ‬وشىؾ ؾاٌحًؿ که با ق‪٨‬حاق و کكؾاق ؼى يً‪ ،‬ـه ى و ٔ ميك اشحم ا‪ ٞ‬قا‬
‫بكاى ل‪٥‬مي آهاؾه کكؾيؿ و لهيًهوال و‪٬‬ى‪ ٞ‬ظاؾذۀ کكبم ٌؿيؿ‪.‬‬
‫‪٩٤‬ل ث و يؿاٌ حى ؾقک ِ عيط و ب ههى‪ ٟ٬‬و‪ ٬‬اي‪ ٟ‬و وى حى ؼ ىاَ ؾق ظٕ ىق ه ئذك ؾق‬
‫ّ‬
‫ِعًههاى وياوى و اشحما‪٠‬ى‪ٔ ،‬كباجى شبكاوياپفيك بك پيکكۀ شاه‪١‬ۀ اومهى واقؾ ک كؾ ک ه ج ا‬
‫‪٬‬كوها آذاق آو با‪٬‬ى هايؿ‪.‬‬
‫يکى ال بمقگجكيى اٌحباهات ؼ ىاَ ب ىبّ يكت ؾوقاو اه ام ظى يى‪ ‬جٍ ؽيُ ي ؿاؾو‬
‫جکلي‪ ٧‬بىؾ‪ F‬ؾقظالىکه‪ ،‬اهام ظىيى‪ ‬باجىشهبه اِل اهكبهه‪١‬كو‪ ٦‬و يهىالهًک ك ‪٬‬ي ام ؼ ىؾ قا‬
‫آ‪٤‬ال کكؾ‪ ،‬بكؼى بمقگاو‪ ،‬هىائل ؾيگك قا ههنجك جل٭ى کكؾيؿ و ال ياقى اهاهٍاو بالهايؿيؿ‪ .‬ه٭ ام‬
‫ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫آو قول ؾق بيى وكاو و بكگميؿگاو ؾيياى اوالم‪ ،‬آؾمهاى هإهى و کىايىکه هايل بىؾيؿ‬
‫بك ٘بن وظيله ػمل بکًًؿ‪ ،‬بىؾيـؿ‪ ،‬ولـى جکليـق قا يمـىكهميؿيـؿ‪ ،‬ؤـؼيث لهـاو قا‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ويؿاظمؿ ؼاجمى‪ ،‬سعالث خىاؿ ٕيگاهى به بيايات ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪ ‬ؾق شم‪٨ ٟ‬كهايؿهاو لٍکك ‪27‬‬
‫هعمؿ قوىل الله‪٬ ،ٔ‬ن‪ ،‬ؾ‪٨‬حك جبلي‪٥‬ات ظىلۀ ‪٠‬لميۀ ‪٬‬ن‪.11 َ ،1376 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪015‬‬

‫جٍؽيُ يمىؾاؾيؿ‪ ،‬ؾٌمى اِلى قا يمىًٌاؼحًؿ‪ ،‬کاق اِلى و هعىقى قا با کاقهاى‬

‫ؾقشه ؾو و وه اٌحباه هىکكؾيؿ و ايى هميٍـه يکـى ال ابحالئـات بـمقگ ؾييـاى اوـالم‬
‫‪1‬‬
‫بىؾه اوث‪.‬‬
‫بهي٭يى‪ ،‬اگك کاقواو کكبم اهرال هعمؿ بى ظً‪٩‬يه‪ ،‬ابى‪٠‬بان‪٠ ،‬بؿالله بى ش‪٩١‬ك‪٠ ،‬بؿالله ب ى‬
‫‪٠‬مك‪ ،‬وليماو بى ُِ َكؾ ؼما‪٠‬ى قا ؾاٌث‪ ،‬گكوههاى بيٍحكى قا به ٘ك‪ ٦‬ؼىؾ شف هىک كؾ‪ ،‬اه ا‬
‫ا‪٨‬ىىن که چًيى يٍؿ‪ F‬به گ‪٩‬حۀ ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪E ‬ايىها که په لؾيؿ‪٠ ،‬ىام هكؾم هن به آو‬
‫<‬
‫٘ك‪ ٦‬قو هىکًًؿ‪D.‬‬
‫وليماو بى ُِ َكؾ ؼما‪٠‬ى ال اِعا اهام ‪٠‬لى‪ ،‬اهام ظىى‪ ‬و اه ام ظى يى‪ ‬ب ىؾ‪ .‬او ال‬
‫پيٍگاهاو يهٕث ياههيگاقى و ؾ‪٠‬ىت ال اهام ظىيى‪ ‬بهٌماق هىق‪٨‬ث‪ ،‬اها با ايًک ه ٘مي هؾاق‬
‫ايى يهٕث بىؾ‪ ،‬ؼىؾ ؾق ‪٠‬اٌىقا ظأك يٍؿ‪ F‬هكچًؿ بكاى جىشيه ؾاليلى هايًؿ لي ؿايى ب ىؾو و‬
‫وشىؾ هاي‪ ٟ‬يا پيًبيًى يکكؾو ٌهاؾت اهام ظىيى‪ ‬قا ب كاى ظٕ ىق يي ا‪٨‬حى او ؾق ک كبم ـک ك‬
‫کكؾهايؿ‪ =،‬هًاب‪ ٟ‬اِيل جاقيؽى ايى ؾاليل قا جؤييؿ يمىکًً ؿ‪ .‬باجىش هب ه ا‪٠‬ح كا‪ ِ ٦‬كيط و كاو‬
‫ّ‬
‫ْجىابيى‪ ،‬الشمله وليماو‪ ،‬به اٌحباه ؼ ىؾ ؾق ي اقى يک كؾو اه ام‪ ‬و ا‪ٜ‬ه اق پٍ يمايى ال ٔ ‪٧١‬‬
‫‪٠‬ملکكؾ ؼىؾ ؾق شكياو کكبم‪ ،‬به ي‪ٝ‬ك هىقوؿ‪ ،‬وليماو و ياقايً که ؼىاَ ٌي‪١‬ۀ کى‪٨‬ه بهٌماق‬
‫هىق‪٨‬حًؿ‪ ،‬ؾق ظمايث ال اهام ؼىؾ کىجاهى کكؾهايؿ‪.‬‬
‫وليماو بى ِكؾ هايًؿ بىياقى ال ؼىاَ کى‪٨‬ه ال ؾايً و بّيكت وياوى و ي‪ٝ‬اهى به كهاى‬
‫يؿاٌث‪ .‬يهٕث جىابيى ييم که ب‪١‬ؿ ال ‪٬‬ي ام ‪٠‬اٌ ىقا ٌ کل گك‪ ٨‬ث‪ ،‬بيٍ حك ظكکح ى اظىاو ى و‬
‫‪٠‬ا٘‪٩‬ى بىؾ جا ظكکحى اِمظى و اي٭مبى‪ .‬آياو لهاوًٌان يبىؾي ؿ و هًگ ام ظاؾذ ه واقؾ هي ؿاو‬
‫يٍؿيؿ‪ .‬ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪ ‬به ايى هىٔى‪ ٞ‬چًيى اٌاقه هىکًؿ‪:‬‬
‫هٍکل بكؼى اككاؾ و هصمىػـهها ايـى اوـث‪ :‬بـىايمـاو ييىـحًؿ‪ ،‬بـىٌـىم و هعبـث‬
‫ييىحًؿ‪ ،‬اها لعظهًٌان ييىحًؿ‪ .‬لعظه قا بايؿ ًٌاؼث‪ ،‬ييـال قا بايـؿ ؾايىـث‪ .‬كـكْ‬
‫بلكهاييؿ کىايى ؾق کىكه ؾلهاٌاو پك ال ايماو به اهام ظىيى‪ ‬بىؾ‪ ،‬به اهـل بيـث‪‬‬

‫;‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ؾيؿاق با قوظاييىو‪.1371/5/7 ،‬‬

‫<‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ؾيؿاق با ‪٨‬كهايؿهاو لٍکك ‪ 27‬هعمؿ قوىل الله‪.1375/3/21 ،‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪٠ .‬بؿالكٔا ‪٠‬ك ابىليؿآباؾى‪E ،‬بكقوى ‪٠‬لث ‪٠‬ؿم ظٕىق وليماو بى ِكؾ ؾق کكبم‪ ،D‬فصهىامه جاسیخ دس آیىه‬
‫پژوهؼ‪ ،‬ي ‪ ،21‬جابىحاو ‪.132-129 َ ،1387‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪016 ‬‬

‫هن هعبث ؾاٌحًؿ‪ ،‬اها چًؿ هاه ؾيكجك واقؾ هيـؿاو ٌـؿيؿ؛ همهٌـاو هـن بـه ٌـهاؾت‬
‫قويؿيؿ‪ ،‬پيً ؼؿا هن هأشىقيؿ‪ ،‬اها کاقى کـه بايـؿ بکًًـؿ‪ ،‬آو کـاقى يبـىؾ کـه آوهـا‬
‫‪1‬‬
‫کكؾيؿ؛ لعظه قا يًٍاؼحًؿ؛ ػاٌىقا قا يًٍاؼحًؿ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ .7-2‬دوراو اهاهاو چهارم تا دواسدهن در يک يگاه‬

‫‪ .1-7-2‬اهام عجاد‪‬‬
‫هعكم وال ‪ 61‬هصكى‪ ،‬ؾق ظالىکه ‪ 23‬وال ال ‪٠‬مكي هىگفٌ ث‬ ‫اهام ليىال‪١‬ابؿيى‪ ‬ؾق ؾهن ْ‬
‫و ؾق بً ؿ ؾٌ مى او يك ب ىؾ‪٠ ،‬ه ؿهؾاق هًّ اهاه ث ٌ ؿ‪ .‬پيٍ ىاى چه اقم ب ه ق‪ ٤‬ن هم ۀ‬
‫هعؿوؾيثها و ؾٌىاقىهاى آ‪٤‬ال اهاهث با جمام جىاو به اي‪٩‬اى قوالث الهى ؼى يً که جکمي ل‬
‫يهٕث ؼىييى ‪٠‬اٌىقا‪ ،‬جصؿيؿ ظيات اومم و بالآ‪٨‬كيًى هکح اهاهث و هىلط و جىايمًؿ کكؾو‬
‫همث گماقؾ‪.‬‬ ‫آو ؾق بكابك شبهۀ ؼم‪٨‬ث بىؾ‪ْ ،‬‬
‫ٌهاؾت ظىيى بى ‪٠‬لى‪ ‬بمقگجكيى و ٌؿيؿجكيى ٔكبهاى بىؾ که ؾق او مم ب ك هى لماياو‬
‫واقؾ ٌؿ‪ F‬ليكا هىلماياو په ال ٌهاؾت آو ظٕكت ال هك هى‪٨‬٭يث و گٍايٍى که بؿاو اهي ؿواق‬
‫بىؾيؿ و ‪٠‬ؿالث و ؾاؾگكى که ايح‪ٝ‬اق آو قا هىکٍيؿيؿ‪ ،‬هؤيىن ٌؿيؿ‪ .‬يااهيؿى ه كؾم ال هى‪٨‬٭ي ث‬
‫هعمؿى‪ ‬ؾق بكابك اومم ابىو‪٩‬يايى‪ ،‬آياو قا ال هکح اهل بيث‪ ‬که ؾق آو لهاو ؾق‬ ‫ْ‬ ‫اومم يا‬
‫ْ‬
‫وشىؾ هباقک اهام وصاؾ‪ ‬هحصلى بىؾ‪ ،‬هًعك‪ ٦‬کكؾه بىؾ‪.‬‬
‫جؤو‪٧‬باقجكيى هّيبث و گك‪٨‬حاقى هكؾم ؾق ايى ؾوقاو‪ ،‬ايع‪ٙ‬اٖ ‪٨‬کكى هكؾم و بيگايگى آي او‬ ‫ْ‬
‫با ه‪١‬اق‪ ٦‬ؾيًى بىؾ‪ .‬ايى بيگايگى جا آيصا بىؾ که يه جًها ال پفيكي ظ‪ ٫‬او حًکا‪ ٦‬ؾاٌ حًؿ‪ ،‬بلک ه‬
‫ظ٭اي‪ ٫‬قا به جمىؽك هىگك‪٨‬حًؿ‪ .‬اهام وصاؾ‪ ‬ؾقايىباقه هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫يمىؾايين با هكؾم چگىيه قكحاق کًين؟ اگك با آياو بؿايچه ال قوـىل ؼـؿا‪ٌ ‬ـًيؿهايـن‬
‫وؽى بگىيين (ال وـك جمىـؽك) هـىؼًؿيـؿ و الوـىىؾيگـك‪ ،‬وـکىت ييـم يمـىجـىايين‬
‫‪3‬‬
‫بکًين‪.‬‬
‫پيٍىاى چهاقم با ؾقک ‪٠‬مي‪ ٫‬ال ايى وا‪١٬‬يث جلػ ؾق ههنجكيى ا‪٬‬ؿام ؼىؾ ب ه بي او ه‪ ١‬اق‪ ٦‬و‬
‫ؾوحىقهاى اومم يا هعمؿى‪ ‬و هىائل اؼم‪٬‬ى و جكو يس آو ؾق هياو هكؾم‪ ،‬بيٍ حك ؾق ‪٬‬ال‬

‫;‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ؾيؿاق با ٌىقاى هماهًگى جبلي‪٥‬ات اومهى‪.1388/11/29 ،‬‬
‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪٠ .‬لى ق‪٨‬ي‪١‬ى‪ ،‬جاسیخ جسهیهی پیؾىایان‪٬ ،‬ن‪ ،‬لهمم هؿايث‪.1388 ،‬‬
‫=‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.142 َ ،46‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪017‬‬

‫ؾ‪٠‬ا پكؾاؼث‪ .‬بيٍحك ؾ‪٠‬اهاى آو ظٕ كت ؾق هصمى‪ ٠‬هاى ب ه ي ام صاسیفۀ عادادیه‪ ،‬ک ه لب ىق‬
‫آلهعمؿ‪ ‬يام گك‪٨‬حه‪ ،‬گكؾ آهؿه اوث‪.‬‬
‫جبييى ه‪١‬اق‪ ٦‬اومم يا ؾق ‪٬‬ال ؾ‪٠‬ا الوىى اهام‪ ‬ؾق آو ْ‬
‫شى اؼحً ا‪ ،٪‬با‪ ٠‬د ه ىٌ ؿ ج ا‬
‫ظکىهث به هاهيث وياوى‪٠ ،‬٭يؿجى و اؼم‪٬‬ى وؽًاو اهام‪ ‬پىيبكؾ و گماو کًؿ اهام‪ ‬ال ؾييا‬
‫قوى گكؾايؿه و با ؾ‪٠‬ا به اِمض اهك آؼكت ؼى يً هٍ‪٥‬ىل اوث‪ F‬ؾقيحيصه‪ ،‬کاقى به ظکىهث و‬
‫هىائل وياوى يؿاقؾ‪.‬‬
‫جىشه و ايؿيٍه ؾق هٕاهيى بلًؿ ؾ‪٠‬اهاى قويؿه ال اهام لي ىال‪١‬اب ؿيى‪ ‬بى ياقى ال هى ائل‬
‫هبهن قا ؾق لهيًه ا‪٠‬ح٭اؾات‪ ،‬اؼم‪٬‬ي ات و و يك و و لىک ب كاى ه ا قوٌ ى ه ىکً ؿ‪ F‬ال هى ائل‬
‫ؼؿاًٌاوى گك‪٨‬حه جا هىئلۀ يبىت‪ ،‬اهاهث‪ ،‬ي‪ ٝ‬ام قهب كى و ظکىه ث‪ ،‬اؼ م‪ ،٪‬ظ٭ ى‪ ٪‬ه ؿيى‪،‬‬
‫اظکام و آؾا و وًى‪.‬‬
‫بكاذك جميهاى اهام‪ ‬ا‪٨‬كاؾ لبؿه و ِالعى جكبيث ٌؿيؿ و وشىؾٌاو هًٍ ؤ آذ اق و بكک ات‬
‫‪٨‬كاوايى ٌؿ‪ .‬و بؿيىجكجي ق‪٬‬ن ٌي‪١‬ياو و ؾووحاو اهل بيث‪ ‬قو به ‪٨‬مويى هىيهاؾ‪ .‬او اهى ‪171‬‬
‫;‬
‫ي‪٩‬ك ال پكوقييا‪٨‬حگاو هکح آو ظٕكت ؾق کحا هاى قشالى آهؿه اوث‪.‬‬
‫ْ‬
‫اهام وصاؾ‪ ‬ؾق ؾوقاو ‪34‬والۀ اهاهث ؼىؾ با پًسجى ال ؼل‪٩‬اى اه ىى ال ؼاي ؿاو و ‪٩‬ياو و‬
‫هكواو ه‪١‬اِك بىؾ‪ :‬يم يؿ بى ه‪١‬او يه‪ ،‬ه‪١‬او يه بى يم يؿ‪ ،‬هكواو بى ظکن‪٠ ،‬ب ؿالملک ب ى ه كواو و‬
‫وليؿ بى ‪٠‬بؿالملک‪ .‬وليؿ که ال ٌؽّيث الهى و ي‪٩‬ىـ قوظايى و ه‪ ً١‬ىى آو ظٕ كت ؾق هي او‬
‫ْ‬
‫‪ٍ٬‬كهاى هؽحل‪ ٧‬هكؾم بهٌؿت قيس هىبكؾ و هىجكويؿ هكؾم گكؾ آو بمقگ ىاق شم ‪ ٌ ٟ‬ؿه ب كاى‬
‫هعكم وال ‪ 95‬هصكى بهوو يلۀ هٍ ام‬ ‫ول‪ًٙ‬ث و ظکىهث وى ايصاؾ ؼ‪ٙ‬ك کًًؿ‪ ،‬وى قا ؾق ‪ْ 25‬‬
‫بى ‪٠‬بؿالملک هىمىم کكؾ و به ٌهاؾت قواييؿ‪.‬‬

‫‪ .2-7-2‬اهام هذمذ بالش‪‬‬

‫پيٍىاى پًصن ٌي‪١‬ياو ؾق وىم ِ‪٩‬ك‪ ،‬وال ‪ 57‬هصكى ؾق هؿيًه هحىل ؿ ٌ ؿ‪ .‬وى ال هم او ؾوقاو‬
‫شىايى به ‪٠‬لن و ؾايً و ‪ٕ٨‬يلث و ج٭ىى ه‪١‬كو‪ ٦‬بىؾ‪ .‬و هكشا وؽى ال وااليىه اى هاٌ مياو‪،‬‬
‫‪٠‬لى ياو و ‪٨‬ا٘مياو به هياو هىآهؿ او قا يگايه واقخ آوهمه کكاهث و ‪ٝ٠‬مث هىًٌاؼحًؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪٠ .‬لى ق‪٨‬ي‪١‬ى‪ ،‬همان‪ ،123 َ ،‬به ي٭ل ال‪ :‬هعمؿ بى ظىى ٘ىوى‪ ،‬سخاا طىعای‪ ٬ ،‬ن‪ ،‬الٍ كي‪ ٧‬الكٔ ى‪،‬‬
‫َ ‪.181‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪018 ‬‬

‫اهام‪ ‬ؾق وال ‪ 95‬هصكى په ال ٌهاؾت پؿق بمقگىاقي ‪٠‬هؿهؾاق هًّ اهاه ث ٌ ؿ‪ .‬ؾق‬
‫ؾوقاو اهاهث ؼىؾ که ظؿوؾ يىلؾه وال به ٘ىل ايصاهيؿ‪ ،‬با پًس ي‪٩‬ك ال لهاهؿاقاو اه ىى ه‪١‬اِ ك‬
‫بىؾ‪ :‬وليؿ بى ‪٠‬بؿالملک‪ ،‬وليماو بى ‪٠‬بؿالملک‪٠ ،‬مك ب ى ‪٠‬ب ؿال‪١‬م يم‪ ،‬يم ي ؿ ب ى ‪٠‬ب ؿالملک و‬
‫ْ‬
‫هٍام بى ‪٠‬بؿالملک‪ .‬جمام آياو بهشم ‪٠‬مك بى ‪٠‬بؿال‪١‬م يم که بهيىبث ‪٠‬ؿالحؽىاه بىؾ‪ ،‬همىاقه و ؿ‬
‫قاه اومم و ؾق وحمگكى و شًايث ؾوث کمى ال يياکاو ؼىؾ يؿاٌحًؿ‪.‬‬
‫اهام با‪٬‬ك‪ ‬ياگم يك بىؾ بكاى ظ‪ ٛ٩‬ييكوهاى و‪٨‬اؾاق به هکح و شل ىگيكى ال هحمٌ ى ٌ ؿو‬
‫آياو‪ ،‬هؿق يك‪٨‬حى جىاو ‪ً٠‬اِ ك ه ئهى و ـؼي كهو الى آي او ب كاى له او هًاو ‪ ،‬ظ‪ ٛ ٩‬او كاق‬
‫جٍکيمجى و ؼٗهٍىهاى وياوى ال ؾوحكوى ؾٌمى و اشكاى بكياههه اى بًي اؾى و اِ ىلى‪،‬‬
‫ْ‪١٨‬اليثهاى وياوى ؼىؾ قا پًهايى و ؾق پىًٌ ‪E‬ج٭يه‪ D‬ايصام ؾهؿ‪ .‬الايىقو‪ ،‬همىاقه بك ايى اِل‬
‫جکيه هىکكؾ و آو قا ‪E‬واك هئهى‪ ;D‬هىؾايىث‪.‬‬
‫با بهكهگيكى ال ايى جاکحيک‪ ،‬اهام‪ ‬هى‪ٌ ٫٨‬ؿ ي٭ً ‪ٝ٠‬يمى ؾق پايهگفاقى و گىحكي يهٕث‬
‫‪٠‬لمى و ‪٨‬كهًگى اي‪٩‬ا کًؿ‪ .‬آو ظٕكت جمي گىحكؾهاى قا ؾق اٌ ا‪٠‬ۀ ؾ‪ ٠‬ىت هؿ‪ ٨‬ؿاق و بًي اؾى‬
‫جٍي‪ ٟ‬آ‪٤‬ال کكؾ و لهيًهها و ه٭ؿهات جؤو يه ؾايٍ گاه ب مقگ او مهى قا ک ه ؾق ؾوقاو اهاه ث‬
‫‪٨‬كليؿي به اوز ‪ٝ٠‬مث قويؿ‪٨ ،‬كاهن واؼث‪.‬‬
‫يهٕث ‪٠‬لمى اهام با‪٬‬ك‪ ‬ؾق ٌكاي‪ٙ‬ى جع٭‪ ٫‬يا‪٨‬ث که شمىؾ ‪٨‬کكى و بيگ ايگى ال ‪٨‬كهً گ و‬
‫ه‪١‬اق‪ ٦‬اومهى وكاوك شهاو اومم قا ‪٨‬كا گك‪٨‬حه بىؾ‪٠ .‬الماو و ‪٨‬٭يهاو هٍهىق يا به ؾقباق و يا ب ه‬
‫ظىلههاى ‪٨‬کكى هًعك‪ ٦‬و وكگكمکًًؿه وابىحه بىؾيؿ‪ .‬گكوههاى ‪٨‬ک كى شاه‪ ١‬ۀ او مهى هايً ؿ‬
‫ؼىاقز‪ ،‬هكشئه‪ ،‬ه‪١‬حمله‪ ،‬شبكيه و ‪٨‬ك‪٬‬ههاى شؿاٌؿه ال ٌي‪١‬ۀ اهاهيه هرل کيىاييه‪ ،‬ليؿيه و ‪٤‬مت‬
‫با گىحكي ا‪٨‬کاق هًعك‪ ٦‬و هىمىم ؼىؾ ؾق ‪ٕ٨‬اى ‪٨‬کكى و ‪٨‬كهًگى شاه‪١‬ه جًها ب ك هٍ کمت و‬
‫وكگكؾايى هكؾم شى ياى ظ٭ي٭ث هىا‪٨‬موؾيؿ‪.‬‬
‫ؾقايىهياو‪ ،‬همًى‪٠‬يث ي٭ل و جؿو يى ظؿيد که په ال قظلث قوىل ؼؿا‪ ‬ؾق شهاو او مم‬
‫پؿيؿ آهؿ و جا ؾوقاو ظکىهث ‪٠‬مكبى‪٠‬بؿال‪١‬م يم اؾاهه ؾاٌث‪ٔ ،‬كبۀ وؽحى بك ‪٨‬كهًگ اومم واقؾ‬

‫ج٭ي ه ؾق ه٭ ام آو ايً٘لب ى و‬‫ج٭يه به‪ً٠‬ىاو ‪E‬واك‪ D‬هئهى‪ ،‬بيايگك ايى او ث ک ه اه ام‪ ‬ب ا ه‪ ٙ‬كض ک كؾو ْ‬ ‫;‪ .‬کاقبكؾ ْ‬
‫ج٭يهاى ‪٨‬كاهىؼىايؿ که هايًؿ واكى ظا‪ ٛ٨‬ش او ه ئهًى او ث ک ه‬ ‫هىئىليثگكيمى ييىث‪ ،‬بلکه ياقاو ؼىؾ قا به ْ‬
‫ْ‬
‫هماقه ؾق ظال يبكؾ با ک‪٩‬ك و گمكاهى اوث جا او قا بكاى اؾاهۀ يبكؾ ياقى ؾهؿ‪ .‬چه آيکه واك ؾق هيؿاو کاقلاق کاقآيى‬
‫ؾاقؾ يه ؾق بىحك آوايً ٕق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.ٔ412 َ ،71‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪001‬‬

‫وًث ؾق لهيً ۀ شم ‪ٟ‬آوقى اظاؾي د ؾق اي ى ؾوقه‬‫آوقؾ‪ .‬جميهايى که الوىى ؾايٍمًؿاو اهل ْ‬

‫ِىقت گك‪٨‬ث‪ F‬هكچًؿ به گكؾآوقى پاقهاى ال آوها هًصك ٌؿ‪ F‬ليکى آذاق هً‪٩‬ى ييم ؾاٌ ث‪ F‬چ ه‬
‫آيکه بؽً لياؾى ال اوكائيليات و اظاؾيد ش‪١‬لى ک ه ب ه ‪٠‬ل ل هؽحل ‪ ٧‬وياو ى و ‪٨‬كهًگ ى‬
‫وًث قوىغ کكؾه بىؾ ب ه‪ ً٠‬ىاو ظ ؿيد يب ىى‬ ‫بهو يژه ال ؾوقاو ه‪١‬او يه به ب‪١‬ؿ ؾق اظاؾيد اهل ْ‬
‫ٔبٗ و ذبث ٌؿ‪.‬‬
‫ايى شهات اهام با‪٬‬ك‪ ‬قا بك آو ؾاٌث جا بيٍحكيى کىًٌ ؼىؾ قا ِك‪ ٦‬اظياى ظؿيد‪ ،‬اي ى‬
‫هًب‪ٝ٠ ٟ‬ين ‪٨‬كهًگ و ‪٬‬ايىوگفاقى اومم په ال ‪ ٬‬كآو‪ ،‬کً ؿ‪ .‬آو ظٕ كت ؾق کً اق ي٭ ل و يٍ ك‬
‫ظؿيد به پيكايً اظاؾيد هىشىؾ و ج‪٩‬کيک ؾقوث آوه ا ال ياؾقو ث و ش‪١‬ل ى يي م پكؾاؼ ث‬
‫و بؿيىجكجي ٌ ي‪١‬ه هى‪ ٌ ٫ ٨‬ؿ ب ه ج ؿو يى ‪٨‬كهً گ ؼ ىؾ ک ه ٌ اهل ‪٨‬٭ ه‪ ،‬ج‪٩‬ى يك و اؼ م‪٪‬‬
‫هىٌؿ باكؾالؾ‪.‬‬
‫همچًيى‪ ،‬ؾق ؾوقاو پكبكکث اهاهث هعمؿبا‪٬‬ك‪ٌ ‬اگكؾاو لي اؾى ج‪١‬لي ن و پ كوقي يا‪٨‬حً ؿ‪.‬‬
‫ج‪١‬ؿاؾ ٌاگكؾاو آو ظٕكت ؾق هًاب‪ ٟ‬قشالى هؽحل‪ ٧‬بياو ٌؿه اوث‪ ٌ .‬يػ ٘ىو ى اِ عا و‬
‫قاو ياو اهام‪ ‬قا ‪ 463‬هكؾ و ؾو لو بياو کكؾه اوث‪ ;.‬ؾق هياو جكبيثيا‪٨‬حگاو هکح پيٍىاى پًصن‬
‫ب‪ٕ١‬ى به شايگاه بلًؿى ؾوث يا‪٨‬حًؿ‪ F‬بهگىيهاىکه‪ ،‬همۀ ‪٨‬٭ها و ؾايٍمًؿاو آياو قا جؤييؿ و جّؿي‪٫‬‬
‫ُ َ‬
‫يمىؾه قواياجٍاو قا پفيك‪٨‬حهايؿ که ال آو شمله هىجىاو لقاقة‪ُ ،‬ب َكيؿ‪ ،‬ابىبّيك‪ ٕ٨ ،‬يل ب ى يى اق و‬
‫هعمؿبىهىلن قا يام بكؾ‪.‬‬
‫هباقلات و ْ‪١٨‬اليثهاى هح‪١‬كٔايه اهام با‪٬‬ك‪ ‬و ي‪٩‬ىـ قولا‪٨‬موو آو ظٕكت ؾق هياو هكؾم و قو‬
‫به ‪٨‬مويى يهاؾو پيكواو و ٌي‪٩‬حگاو هکحبً‪ ،‬ؼٍن و کيًۀ هٍام ب ى ‪٠‬ب ؿالملک قا يى بث ب ه آو‬
‫ظٕكت بيًالپيً بكايگيؽث‪ ،‬چًؿاوکه جّمين به ‪٬‬حل او گك‪٨‬ث‪ .‬وى اهام‪ ‬قا هىمىم ک كؾ و‬
‫آو ظٕكت‪ ،‬ؾق ه‪٩‬حن ـىظصه وال ‪ 114‬هصكى ؾق ‪57‬والگى به ٌهاؾت قويؿ‪.‬‬

‫‪ .3-7-2‬اهام جؼفش فادق‪‬‬

‫ٌٍميى پيٍىاى ٌي‪١‬ياو ؾق ه‪٩‬ؿهن قبي‪ٟ‬االول‪ ،‬و ال ‪ 83‬هص كى ؾق هؿيً ه هحىل ؿ ٌ ؿ‪٠ .‬م ك‬
‫ْ‬
‫ٌكي‪ 65 ً٩‬وال بىؾ‪ .‬ال ايى هؿت‪ 31 ،‬وال ؾق هعٕك شؿ و پ ؿق گكاه ىاي و اكى ٌ ؿ‪ .‬ؾق‬
‫وال ‪ 114‬هصكى قهبكى ْاهث قا به ؾوث گك‪٨‬ث و اهاهحً ‪ 34‬وال به ٘ىل ايصاهيؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪٠ .‬لى ق‪٨‬ي‪١‬ى‪ ،‬همان‪ ،141 َ ،‬به ي٭ل ال‪ :‬هعمؿ بى ظىى ٘ىوى‪ ،‬همان‪.141-112 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪000 ‬‬

‫ؾوقاو اهاهث پيٍىاى ٌٍ ن ال ي‪ ٝ‬ك ‪٨‬كهًگ ى‪ ،‬ؾوقاو جع ىل ‪٨‬ک كى و پي ؿايً و گى حكي‬

‫‪٨‬كهًگها و هکح هاى ‪٨‬کكى گىياگىو بىؾ‪.‬‬
‫ْ‬
‫يىل شؿيؿى ال جالههىلماياو با هليثهاى گىياگىو به شم‪ ٟ‬اه ث ب مقگ او مهى پيىو حه‬
‫بىؾيؿ و به٘ىق ٘بي‪١‬ى‪٠ ،‬٭ايؿ و يا‪٨‬حههاى ‪٠‬لمى و ‪٨‬كهًگ ى ؼ ىؾ قا يي م ب ه شه او او مم واقؾ‬
‫هىکكؾيؿ‪ .‬ايى اهك بك ‪٨‬كهًگ ‪٠‬م ىهى شاه‪ ١‬ه او مهى و ا‪٨‬ک اق هى لماياو ج ؤذيك چٍ مگيكى‬
‫گفاٌث و با بعد و شؿال و هًا‪ٍ٬‬ات ‪٠‬لمى قوى بىياقى ال هىٔى‪٠‬ات و ه‪١‬اق‪ ٦‬او مهى‬
‫گٍىؾه ٌؿ‪ْ .‬‬
‫البحه پياهؿهاى هً‪٩‬ى لياؾى ييم به باقآوقؾ که ي‪٩‬ىـ ايؿيٍ هه اى بيگايگ او ؾق هي او‬
‫هىلماياو و ؾقپى آو پؿيؿ آهؿو ٌبهات و ايعكا‪٨‬ات ‪٨‬کكى و ا‪٠‬ح٭اؾى که به‪ ً٠‬ىاو ي ک ؼ‪ ٙ‬ك‬
‫ْ‬
‫شؿى‪ ،‬ا‪٨‬کاق هىلماياو قا جهؿيؿ هىکكؾ الشملۀ آوهاوث‪.‬‬
‫‪٨‬اِلۀ لهايى بيً ال يک ‪٬‬كيى ايى ؾوقه با ‪ٜ‬هىق اومم و قوى کاق آه ؿو يى ل شؿي ؿى ال‬
‫شى اؼحًا‪ ٪‬و ‪ٍ٨‬اق الوىى ظکمكاياو اهىى و ‪٠‬باو ى‪ ،‬بكکً اقى پيٍ ىاياو‬ ‫هىلماياو‪ ،‬ظاکميث ْ‬
‫ؾيًى ال هًّ قهبكى و اقٌاؾ اه ث و جعكي ‪ ٧‬بى ياقى ال اِ ىل و ظ٭ اي‪ ٫‬او مهى جىو ٗ‬
‫‪٠‬الماو ؾقباقى و ‪ ...‬يىل اومهى ايى ؾوقه قا ال ي‪ٝ‬ك آگاهى وًٌاؼث يىبث ب ه او مم ي ا و‬
‫ه‪١‬اق‪ ٦‬آو ؾق پاييىجكيى و‪ٙ‬ط ؼىؾ ‪٬‬كاق ؾاؾه بىؾ‪.‬‬
‫الوىىؾيگك‪ ،‬کٍمکًهاى ‪٠‬لمى و هباظر ات و هً ا‪ٜ‬كات پيكاه ىو هى ائل ا‪٠‬ح٭ اؾى ک ه‬
‫هىش پيؿايً و يٍى و يماى اظما و گكوههاى هفهبى و ‪٤‬يك هفهبى ال ‪٬‬بيل‪ :‬کيىاييه‪ ،‬ليؿيه‪،‬‬
‫ُ‬
‫‪٤‬مت‪ُ ،‬هكشئه‪ ،‬ه‪١‬حمله‪ ،‬ؼىاقز‪ ،‬لياؾ‪٬‬ه ٌؿه بىؾ‪ ،‬همچًاو اؾاهه ؾاٌث و هحؤو‪٩‬ايه‪ ،‬بكؼى ال ايى‬
‫گكوههاى ايعكا‪٨‬ى‪ ،‬ظمايثهاى ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث قا ييم با ؼىؾ ؾاٌحًؿ‪.‬‬
‫ايًها هىائلى بىؾ که ايى ؾوقاو قا ال ي‪ٝ‬ك ‪٨‬كهًگى ؾق ه٭ايىه با ؾوقاو پيٍيى‪ ،‬هحمايم و اؼحه‪،‬‬
‫يهٕث ‪٠‬لمى بًياؾيى و گىحكؾهاى قا الوىى اهام ِاؾ‪ ٪‬ايصا هىکكؾ‪.‬‬
‫اهام ِاؾ‪ ٪‬با جٍکيل ظىلۀ گىحكؾۀ ‪٠‬لمى و جكبيث شم‪ ٟ‬لياؾى ال ؾايٍمًؿاو‪ ،‬هع ؿذاو‪،‬‬
‫‪٨‬٭يهاو و ِاظ ي‪ٝ‬كاو ؾق قٌحههاى هؽحل‪٠ ٧‬لمى با آوهمه هعؿوؾيثها و ‪ٍ٨‬اقهاى وياو ى‬
‫ْ‬
‫که الوىى ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث ا‪٠‬مال هىٌؿ‪ ،‬هى‪ٌ ٫٨‬ؿ بمقگجكيى ؾايٍگاه اومهى قا که شؿ و پؿق‬
‫بمقگىاقي پىقيمى کكؾه بىؾيؿ‪ٌ ،‬کل ؾهؿ و ؾق پكجى آو هماقاو ي‪٩‬ك ييكوى ظ‪٘٫‬ل و ؾايٍصى قا‬
‫ؾق قٌحههاى هؽحل‪٠ ٧‬لمى جكبيث کًؿ‪.‬‬
‫بيٍحك ٌاگكؾاو ؾق لهيًۀ هىائل جكبيحى و ؼىؾوالى و پيمىؾو هكاظل قٌؿ و کماالت ي‪٩‬ى ايى‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪001‬‬

‫و ييم ‪٨‬كاگيكى ‪٠‬لىم هؽحل‪ ٧‬ال هعٕك اهام‪ ‬و ايح٭ال ب ه ؾيگ كاو و همچً يى‪ ،‬هب اقله ب ا ؼ‪ ٙ‬ىٖ‬
‫ايعكا‪٨‬ى و شكياوهاى ‪٨‬کكى و وياوى و پاوؿاقى ال ظكين اهاهث به هؿاقز ‪٠‬الى قويؿيؿ‪.‬‬
‫ايى ا‪٨‬كاؾ با بعدها و هًا‪ٜ‬كههاى ‪٠‬لمى و ا‪٠‬ح٭اؾى با گكوههاى هؽحل ‪ ٧‬و يي م يىٌ حهه اى‬
‫اقلٌمًؿ ؼىؾ ؾق هىٔى‪٠‬ات گىياگىو ‪٨‬٭هى‪ ،‬ج‪٩‬ىيك‪ ،‬کمه ى‪ ،‬اؼم‪ ٬‬ى و ‪ ...‬هکح اهاه ث قا‬
‫پان ؾاٌحًؿ و بمقگجكيى ؼؿهث قا به جٍي‪ ٟ‬کكؾيؿ‪.‬‬
‫ٌاگكؾاو همحال هکح ش‪٩١‬كى ا‪٨‬مووبك ههاقتها و بايىحگىهاى ‪٠‬مىهى هك کؿام ؾق قٌحۀ‬
‫ؼاِى ال ؾايً قول جؽُّ ؾاٌحًؿ به‪ً٠‬ىاو يمىيه‪ ،‬ظمكاو بى ا‪٠‬يى ؾق ؾايً ‪٬‬كائث‪ ،‬اباو ب ى‬
‫ْ‬
‫ج‪٥‬ل ؾق اؾبيات ‪٠‬ك ‪ ،‬لقاقه‪ ،‬هعمؿ بى هىلن‪ ،‬شميل بى ْؾقاز‪ ،‬ابىبّ يك‪٠ ،‬بؿالل ه ب ى و ًاو‬
‫ْ‬
‫و ‪ ...‬ؾق ‪٨‬٭ه و ظؿيد‪ ،‬هئهى ٘ا‪ ٪‬ؾق کمم و ج‪٩‬ىيك‪ ،‬هٍام بى ظکن‪ ،‬ه‪ٕ٩‬ل بى ‪٠‬مك و هٍام بى‬
‫والن ؾق کمم و ‪٠‬٭ايؿ‪ ،‬شابك بى ظياو ؾق قيأيات و ٌيمى و ‪. ...‬‬
‫همچًيى‪ ،‬اهام ِاؾ‪ ٪‬با جمٌى پىگيك ب ا قواي ات ؼ ىؾ و قواي اجى ک ه ال پ ؿقايً ي٭ ل‬
‫هىکكؾ‪٨ ،‬٭ه اومم يا قا به ِىقجى هً‪ٝ‬ن و هًىصن ؾقآوقؾ و بكاى آو اِىل و هبايىاى ‪٬‬كاق ؾاؾ‬
‫که هًب‪ ٟ‬و هبًاى بىياقى ال ‪٬‬ىاييى و ‪٨‬كو‪٨ ٞ‬٭هى گكؾيؿ‪ .‬هناکًىو بيً ال ‪٬ 151‬ا‪٠‬ؿۀ ْ‬
‫ههن ‪٨‬٭هى‬
‫و اِىلى وشىؾ ؾاقؾ که هىقؾ اوحًاؾ ‪٨‬٭هاى بمقگىاق ٌي‪١‬ه ؾق ابىا و کحا هاى هؽحل‪٨ ٧‬٭هى و‬
‫اِىلى ‪٬‬كاق هىگيكؾ و هماقاو هىئله و ‪٨‬ك‪٨ ٞ‬٭هى ال آوها اوحؽكاز هىٌ ىؾ‪ .‬بيٍ حك اي ى ‪٬‬ىا‪ ٠‬ؿ‬
‫بهوويلۀ اهام ٌٍن‪٠ ‬كٔه ٌؿه اوث‪ .‬بكاذك هصاهؿتهاى پيٍىاى ٌٍن ؾق جبي يى و گى حكي‬
‫‪٨‬٭ه ٌي‪١‬ه‪ ،‬هفه ٌي‪١‬ه قا ‪E‬هفه ش‪٩١‬كى‪ D‬و ‪٨‬٭ه آو قا ‪٨E‬٭ه ش‪٩١‬كى‪ D‬هىياهًؿ‪.‬‬
‫اهام ِاؾ‪ ٪‬جميهاى پؿق بمقگىاقي ؾق لهيًۀ ظ‪ ٛ٩‬ههنجكيى هًب‪ٌ ٟ‬كي‪١‬ث اومم په ال‬
‫‪٬‬كآو قا جکميل کكؾ و بؽً ههمى ال ْ‪١٨‬اليثهاى ؼ ىؾ قا ب ه اظي اى ظ ؿيد اؼحّ اَ ؾاؾ و‬
‫‪٨‬كهًگ ‪ً٤‬ى اومم قا با اظاؾيد ؼىؾ ‪ً٤‬اى بيٍحكى بؽٍيؿ و هناکًىو به کمحك هىئلۀ ا‪٠‬ح٭اؾى‪،‬‬
‫‪٨‬٭هى‪ ،‬ج‪٩‬ىيكى و اؼم‪٬‬ى بكهىؼىقين که ال اهام ِاؾ‪ ٪‬ظؿيرى ؾقباقۀ آو وشىؾ يؿاٌحه باٌؿ‪.‬‬
‫‪٠‬مهه ٘با٘بايى هىيى يىؿ‪E :‬اظاؾيرى که ال ِاؾ‪٬‬يى‪ ،‬ي‪ً١‬ى ال اهام پًصن و ٌٍن‪ ،‬هؤذىق اوث ال‬
‫;‬
‫هصمى‪ ٞ‬اظاؾيرى که ال پي‪٥‬مبك اکكم و ؾه اهام ؾيگك ٔبٗ ٌؿه اوث‪ ،‬بيٍحك اوث‪D.‬‬
‫گىحكي ‪١٨‬اليثهاى ‪٠‬لمى و ‪٨‬كهًگى‪ ،‬هب اقلات ‪٨‬ک كى ب ا و كاو و گ كوهه اى الع اؾى و‬
‫پاوؿاقى ال اِىل و هبايى ا‪٠‬ح٭اؾى اومم يا ‪ ،‬جٕاؾ و اِ‪ٙ‬کاک بيى شبهۀ اهاهث به پيٍىايى‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪٠ .‬لى ق‪٨‬ي‪١‬ى‪ ،‬همان‪ ،151 َ ،‬به ي٭ ل ال‪ :‬ويؿهعمؿظى يى ٘با٘ب ايى‪ ،‬ؽایؼه دس اعاالم‪ ٬ ،‬ن‪ ،‬ؾاق الحبلي ‪٣‬‬
‫اومهى‪.141 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪002 ‬‬

‫اهام ِاؾ‪ ٪‬و شبهۀ ؼم‪٨‬ث ‪٠‬باوى قا قولبهقول ٌؿيؿجك و ‪٠‬مي ‪٫‬ج ك ه ىک كؾ‪ F‬ج اش ايىک ه‪،‬‬
‫ؼم‪٨‬ث ‪٠‬باوى وشىؾ پيٍىاى ٌي‪١‬ياو قا که آوالهاي ؾق همهشا پيچيؿه ب ىؾ‪ ،‬يحىايى ث ْ‬
‫جعم ل‬
‫کًؿ و جّمين بك ‪٬‬حل او گك‪٨‬ث و آو بمقگىاق قا ؾق ‪ْ 25‬‬
‫ٌىال‪ ،‬وال ‪ 148‬هصكى ؾق ‪65‬والگى ب ا‬
‫لهك هًّىق‪ ،‬ؼلي‪٩‬ۀ ‪٠‬باوى‪ ،‬به ٌهاؾت قوايؿ‪.‬‬

‫‪ .4-7-2‬اهام هىعى کاظن‪‬‬

‫ه‪٩‬حميى پيٍىاى ٌي‪١‬ياو ؾق ه‪٩‬حن هاه ِ‪٩‬ك‪ ،‬وال ‪ 128‬هصكى ؾيؿه به شهاو گٍ ىؾ‪ .‬هىو ى ب ى‬
‫ش‪٩١‬ك‪ ‬ال ي‪ٝ‬ك ؾايً‪ ،‬ج٭ىا‪ ،‬لهؿ و ‪٠‬باؾت وكآهؿ قولگ اق ؼ ى يً ب ىؾ‪ .‬پ ه ال ٌ هاؾت پ ؿق‬
‫بمقگىاقي ؾق وال ‪ 148‬هصكى قهبكى ٌي‪١‬ياو قا بك‪٠‬هؿه گك‪ ٨‬ث و ؾقهصم ى‪ ،ٞ‬ؾوقاو ‪35‬و الۀ‬
‫اهاهث ؼىؾ‪ ،‬که ؾق هؿيًه‪ ،‬بّكه و ب‪٥‬ؿاؾ واكى ٌؿ‪ ،‬با چهاق ي‪٩‬ك ال ؼل‪٩‬اى ‪٠‬باوى به ي امه اى‪:‬‬
‫هًّىق‪ ،‬ههؿى‪ ،‬هاؾى و هاقوو ه‪١‬اِك بىؾ‪.‬‬
‫ٌكايٗ وياوى ؾوقاو اهاهث اهام کا‪ٜ‬ن‪ ‬ال ؾو شهث اهميث ؾاقؾ‪ :‬يؽىث‪ ،‬ال آو شهث که‬
‫ؾو جى ال ه٭حؿقجكيى وم٘يى بًى‪٠‬بان ٕهًّىق و هاقوؤ و ؾو جى ال شباقجكيى آياو ٕهه ؿى و‬
‫هاؾىٔ ؾق آو ظکىهث هىکكؾيؿ‪ .‬ؾق اي ى ؾوقاو‪ ،‬ب كؼم‪ ٦‬اواؼ ك ؾوقاو بً ىاهي ه‪ ،‬و ؾه و ال‬
‫ْ‬
‫يؽىث ؾوقاو بًى‪٠‬بان و ؾوقاو په ال هكگ هاقوو که ؾق هكيک‪ ،‬ظکىه ث هى لٗ و‪ ٬‬ث ب ه‬
‫ْ‬
‫يعىى جهؿيؿ هىٌؿ‪ ،‬جهؿيؿى شؿى ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث قا يمىلكلايؿ و ؼلي‪٩‬ه قا ال شكياو ‪٠‬مي‪ ٫‬و‬
‫هىحمك ؾ‪٠‬ىت اهل بيث‪٤ ‬ا‪٨‬ل يمىکكؾ‪.‬‬
‫و يژگى ؾيگك‪ ،‬پكاکًؿگى و اؼحم‪٨‬ى بىؾ که ؾق هي او ييكوه اى ؼ ىؾى ب ك و ك هى ئلۀ اهاه ث‬
‫پؿيؿ آهؿه بىؾ‪ .‬هًٍؤ ايى پكاکًؿگى ؾو چيم بىؾ‪ F‬يک ى ظاکمي ث ش ْى اؼحً ا‪ ٪‬و ظکىه ث پليى ى‬
‫‪٠‬باوياو‪ٌ .‬كايٗ وياوى قولهاى آؼك اهاهث پيٍىاى ٌٍن چً او ي اگىاق و يگ كاوکًً ؿه ب ىؾ ک ه‬
‫آو ظٕ كت يحىايى ث ب ا ِ كاظث‪ ،‬شايٍ يى ؼ ىؾ قا ه‪١‬ك‪ ٨‬ى کً ؿ‪ F‬الاي ىقو‪ ،‬ؾق وِ يثياه ۀ‬
‫ؼىؾ پًس ي‪٩‬ك قا شايٍيى ؼى يً ‪٬‬كاق ؾاؾ و ي ام ‪٨‬كلي ؿي هىو ى ب ى ش‪ ٩١‬ك‪ ‬قا پ ه ال ي ام و ه‬
‫ْ‬
‫جى ؾيگك و ؾق کًاق يام هًّىق‪ ،‬ؼلي‪٩‬ۀ ‪٠‬باوى‪ ،‬هعمؿ بى وليماو‪ ،‬ظاکن هؿيًه و ‪٠‬بؿالله بى ش‪ ٩١‬ك‬
‫و ظميؿه‪ ،‬هاؾق ؼىؾ آوقؾ; جا شاو شايٍيى وا‪١٬‬ى ؼىؾ قا ال ؼ‪ٙ‬ك ج‪١‬كْ ؾٌمى هّىو بؿاقؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬الکافی‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاق الکح االومهيه‪ ،٪1417 ،‬ز ‪.311-311 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪003‬‬

‫ؾوهيى هًٍؤ اؼحم‪ ،٦‬هىئلۀ اوما‪٠‬يل ‪٨‬كليؿ اهام ِاؾ‪ ٪‬بىؾ که ‪٠‬ؿهاى ال آو به كه بكؾي ؿ‪.‬‬
‫الآيصاکه وى ‪٨‬كليؿ بمقگ اهام‪ ‬بىؾ‪ ،‬بىياقى ال ٌي‪١‬ياو ‪٨‬کك ه ىکكؾي ؿ ک ه وى شايٍ يى پ ؿق‬
‫ؼىاهؿ بىؾ‪ .‬او ؾق ظيات اهام ِاؾ‪ ٪‬و‪٨‬ات کكؾ‪ F‬ب اايىظ ال‪ ٠ ،‬ؿهاى پ ه ال آو ظٕ كت ب ا‬
‫ؾا‪٠‬يههاى هؽحل‪ ٧‬به وى قوى آوقؾه و ‪٨‬ك‪٬‬هاى به يام اوما‪٠‬يليه ؾق ٌي‪١‬ه بهوشىؾ آوقؾيؿ‪.‬‬
‫اهام کا‪ٜ‬ن‪ ‬قهبكى و اقٌاؾ ‪٠‬لمى و ‪٨‬کكى ؾايٍگاه ش‪٩١‬كى قا ؾق اولى ي ث ک اقى ؼ ى يً‬
‫‪٬‬كاق ؾاؾ و ‪٨‬كهًگ گىحكؾۀ اومهى قا با آقاء و ي‪ٝ‬كيات ؼىؾ پكب اقجك و اؼث‪ .‬او ب ا جىايمً ؿى و‬
‫اظا٘ه گىحكؾه به اِىل و هبايى هکح و آگاهى ال ييالهًؿىهاى شاه‪١‬ه‪ ،‬هصمى‪٠‬ه اقلٌ مًؿى‬
‫ال اظکام و ه‪١‬اق‪ ٦‬اومهى ؾق لهيًههاى هؽحل‪ ٧‬اِىل ا‪٠‬ح٭اؾى‪٨ ،‬٭ه‪ ،‬ج‪٩‬ىيك‪ ،‬ظؿيد‪ ،‬اؼم‪،٪‬‬
‫جاقيػ ايبيا و ‪ ...‬قا ال ؼىؾ به ياؾگاق گفاٌحه که ؾق هصمى‪٠‬ههاى جاقيؽى‪ ،‬ظؿيرى و ج‪٩‬ىيكى گكؾ‬
‫آهؿه اوث‪.‬‬
‫ههن ‪١٨‬اليثهاى اهام کا‪ٜ‬ن‪ ‬قهبكى جٍکيمت وياوى ٌي‪١‬ه و ي‪ٝ‬اقت‬ ‫ال شمله هعىقهاى ْ‬
‫بك ‪٠‬ملکكؾ ايٍاو و ج٭ى يث و پٍحيبايى آياو بىؾ‪ .‬ايىبؽً ال ْ‪١٨‬اليث اهام‪ْ ،‬‬
‫وكى و ؾوق ال چٍ ن‬
‫‪٠‬مىم ايصام هىگك‪٨‬ث‪.‬‬
‫هاقوو وشىؾ آو ظٕكت قا بكاى ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث جعملياپفيك ه ىؾي ؿ‪ F‬الاي ىقو‪ ،‬ؾق و ال‬
‫‪ 179‬هصكى اهام قا ؾوحگيك و ليؿايى کكؾ و وكايصام آو ظٕكت قا په ال چًؿ وال گك‪٨‬حاقى ؾق‬
‫ليؿاوهاى هؽحل‪ ٧‬و جعمل قيس و آلاق ‪٨‬كاواو به ٌهاؾت قوايؿ‪.‬‬

‫‪ .5-7-2‬اهام سضا‪‬‬
‫ْ‬
‫هٍحميى پيٍىاى ٌي‪١‬ياو ؾق وال ‪ 148‬هصكى ؾق هؿيًه هحىلؿ ٌؿ‪ 35 .‬وال ال ‪٠‬مك اهام قٔ ا‪‬‬
‫پيً ال اهاهث آو ظٕكت واكى ٌؿ که ؾوقاو قيس و هعًث آو ظٕكت بىؾ‪ F‬ليكا اليکوى‪ ،‬به‬
‫چٍن ؼىؾ هىؾيؿ که آل‪٠‬لى‪ ‬و پيكواو ائمه‪ ‬به شكم ا‪٠‬ح٭اؾ به اهاهث پؿق بمقگىاقي گك‪٨‬ح اق‬
‫چًگال وحن ظکمكاياو ‪٠‬باوى ٌؿه و به ؾوث آياو ٌهيؿ هىٌىيؿ‪ F‬الو ىىؾيگ ك‪ ،‬بى ياقى ال‬
‫ٌي‪١‬ياو بكاذك ؾوحكوى يؿاٌحى به اهام لهايٍاو و جبلي‪٥‬ات وىء شيكهؼىاقاو ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث‪ ،‬ؾق‬
‫هىئله اهاهث ؾچاق ٌک ٌؿهايؿ‪ .‬شكياو ؾوحگيكى و گك‪٨‬حاقىهاى پىؾقپ ى پ ؿق بمقگ ىاقي و‬
‫ؾقيهايث‪ٌ ،‬هاؾت ه‪ٝ‬لىهايۀ آو ظٕكت ييم بيًالپيً ‪٨‬كليؿ هىوى بى ش‪٩١‬ك‪ ‬قا آلقؾهؼ ا٘ك‬
‫واؼث و ؼٍن و ي‪٩‬كت او قا يىبث به هىبباو ايى شًايث بمقگ بكايگيؽث‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪004 ‬‬

‫ْ‬
‫ظٕكت قٔا‪ ‬ؾق وال ‪ 183‬هصكى ‪٬‬مكى ‪٠‬هؿهؾاق اهاهث ٌؿ و هؿت اهاهحً بيىث وال‬
‫به٘ىل ايصاهيؿ‪ .‬بيٍحك ٌي‪١‬ياو به اهام قٔا‪ ‬قوى آوقؾه و به اهاهحً گكؾو يهاؾيؿ‪ F‬ول ى ج‪ ١‬ؿاؾ‬
‫ايؿکى ؾق اهاهث هىوى بى ش‪٩١‬ك‪ ‬جى‪ ٧٬‬کكؾه‪ ،‬آو ظٕكت قا ؾق ولىلۀ اهاهث‪ ،‬واپى يى ‪ ٨‬كؾ‬
‫پًؿاٌحًؿ‪ .‬ايى ا‪٨‬كاؾ ‪E‬وا‪٩٬‬يه‪ D‬يام گك‪٨‬حًؿ‪.‬‬
‫او ؾه وال آ‪٤‬ال اهاهث ؼ ىؾ قا ؾق ظکىه ث ه اقوو و اكى ک كؾ و ؾق ؾو هع ىق وياو ى و‬
‫ْ‬
‫‪٨‬كهًگى ؾقبكابك هك ؾو شبهۀ هؽال‪ ،٧‬ي‪ً١‬ى ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث ‪٠‬باوى و گكوههاى هًعك‪ ٦‬ال ؼٗ‬
‫ْ‬
‫اهاهث‪ ،‬به هباقلۀ ‪٠‬لًى و اِىلى بكؼاوث‪٠ .‬لث پا‪ٍ٨‬اقى اهام‪ ‬بك ايى وياو ث اي ى ب ىؾ ک ه‬
‫ظىان ال هك وى هىقؾ ٌبيؽىو ‪٬‬كاق گك‪٨‬حه بىؾ و چًايچه اه ام‪ ‬ب ه‬ ‫اهاهث ٌي‪١‬ى ؾق آو ٌكايٗ ْ‬
‫جربيث و جعکين پايههاى آو يمىپكؾاؼث چهبىا ؾٌمًاو ٔكبههاى شبكاوياپ فيكى ب ك هکح‬
‫اهل بيث‪ ‬واقؾ هىکكؾيؿ‪.‬‬
‫په ال هاقوو‪٨ ،‬كليؿي اهيى به ؼم‪٨‬ث قويؿ و پًس وال ظکىهث کكؾ‪ .‬ه ؤهىو ب ا کٍ حى‬
‫بكاؾقي به ظکىهث ؾوث يا‪٨‬ث‪ .‬او ؾاياجكيى و ليكکجكيى ؼلي‪٩‬ۀ ‪٠‬باوى بىؾ‪.‬‬
‫وى ؾق اقليابى ٌكايٗ وياوى اشحما‪٠‬ى لهاو ؼىؾ به ايى يحيصه قو يؿ ک ه ب كاى ظ‪ ٛ ٩‬و‬
‫ؾوام ‪٬‬ؿقت و ظکىهث ؼىؾ‪ ،‬قاهى شم شف اهام قٔا‪ ‬به ؾو حگاه ؼم‪ ٨‬ث و واليح‪١‬ه ؿى او‬
‫وشىؾ يؿاقؾ‪ .‬ههنجكيى ايگيمههاى وياوى هؤهىو ال اجؽاـ ايى وياوث ‪٠‬باقت اوث ال‪:‬‬
‫‪ .1‬شل قٔايث ايكايياو که به جٍي‪ ٟ‬و ؾووحى ‪٠‬لى‪ ‬و ؾوؾهايً قوى آوقؾه بىؾيؿ‪F‬‬
‫‪٨ .2‬كويٍايؿو ‪٬‬يامهاى ‪٠‬لى ياو که بىاو اوحؽىاو گلىگيكى همىاقه ؼل‪٩‬ا قا آلاق هىؾاؾ‪F‬‬
‫‪ .3‬ؼالى کكؾو ِعًه ال وشىؾ اهام قٔا‪ ‬و ؾوق کكؾو او ال ليؿگى اشحما‪٠‬ى و پايگاهه اى‬
‫هكؾهى‪F‬‬
‫‪ .4‬بهكهبكؾاقى ال ي‪٩‬ىـ کلمه اهام‪ .‬بىياق اج‪٩‬ا‪ ٪‬هىا‪٨‬حاؾ که هؤهىو بكاى ‪٨‬كويٍايؿو ِ ؿاى‬
‫ياقأياو به اهام قٔا‪ ‬هحىول هىٌؿ‪.‬‬
‫‪ .5‬هٍكو‪٠‬يث بؽٍيؿو به وشهۀ هً‪٩‬ى و هً‪٩‬ىق ؼم‪٨‬ث و ظکىهث ؼى يً‪.‬‬
‫اهام قٔا‪ ‬جًها لهايىکه به٘ىق ِكيط الوىى هؤهىو جهؿي ؿ ب ه ‪٬‬ح ل ٌ ؿ‪ ،‬واليح‪١‬ه ؿى قا‬
‫هٍكوٖ پفيك‪٨‬ث‪ .‬ايى ٌكايٗ ‪٠‬باقت بىؾ ال ايًکه ؾق اهىق ظک ىهحى اه ك و يه ى يکً ؿ‪٨ ،‬ح ىايى‬
‫يؿهؿ‪ٕ٬ ،‬اوجى يکًؿ‪ ،‬ؾق يّ و ‪٠‬مل ا‪٨‬كاؾ ؾؼالحى يؿاٌحه باٌؿ و هيچيک ال ‪٬‬ىاييى و ه٭كقات‬
‫شاقى قا ج‪٥‬ييك يؿهؿ‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪005‬‬

‫اجؽاـ ايى وياوث الوىى آو ظٕكت‪ ،‬ؾق هًّ واليح‪١‬هؿى‪ ،‬بيايگك ايى اوث ک ه ْاوال‪،‬‬
‫ظکىهث هىشىؾ ِمظيث آو قا يؿاقؾ که چهكهاى هايًؿ اهام قٔا‪ ‬با آو همکاقى کًؿ‪ F‬ذايي ا‪،‬‬
‫آيچه ال هيئث ظاکمه وكهىليؿ اقجبا٘ى با اهام يؿاقؾ و وياوثها و ‪٠‬مل و يّ ه ا ياٌ ى ال‬
‫واليح‪١‬ه ؿى ه يچگىي ه‬ ‫قٔايث و هىا‪٨‬٭ث آو بمقگىاق ييىث‪ .‬بًابكايى‪ ،‬وشىؾ اهام‪ ‬ؾق هًّ‬
‫جىشيهى بكاى کاقهاى ظکمكاياو يؽىاهؿ بىؾ‪ F‬ذالرا‪ ،‬اهام با ايى ٌ كايٗ ب ه همگ او ‪٨‬هماي ؿ ک ه‬
‫ؼىاوحاق ؾييا و شاه و ه٭ام ييىث و پفيكي واليح‪١‬هؿى بًابك ٔكوقت و ظکن اشباق بىؾه اوث و‬
‫بؿيىجكجي ‪ ،‬ي٭ٍۀ هؤهىو که هىکىٌيؿ وايمىؾ کًؿ اهام‪ ‬به ؾييا بىق‪٤‬بث ييىث‪ ،‬با ايى ٌكايٗ‪،‬‬
‫ي٭ً بك آ ٌؿ‪.‬‬
‫هؤهىو په ال هؿجى به ‪٠‬م‪ٌ ٫‬كايٗ ياؾ ٌؿه الوىى اه ام‪ ‬و لي اوه ايى ک ه ال پ فيكي آو‬
‫هحىشه ظکىهحً ٌؿه بىؾ پى بكؾ‪ F‬الايىقو‪ ،‬باقها ؾقِؿؾ بكآهؿ اهام‪ ‬قا به جؿبيك اهىق ظکىهحى‬
‫واؾاقؾ و وياوث هباقلۀ هً‪٩‬ى آو ظٕكت قا ي٭ٓ کًؿ‪ F‬ولى آو گكاهى با ياؾآوقى ‪٬‬كاق ياؾٌؿه ال‬
‫پفيكي آو ؼىؾؾاقى هىکكؾ‪.‬‬
‫هكچه ال لهاو واليح‪١‬هؿى اهام قٔا‪ ‬هىگفٌث‪ ،‬هؤهىو بيٍحك اظى ان لي او و ٌکى ث‬
‫هىکكؾ‪ F‬الايىقو‪ ،‬جّمين به ‪٬‬حل اهام گك‪٨‬ث‪ .‬و با ؼىقايؿو ايگىق يا اياق هىمىم آو ظٕكت قا به‬
‫ٌهاؾت قوايؿ‪.‬‬

‫‪ .6-7-2‬اهام جىاد‪‬‬

‫يهميى پيٍىاى ٌي‪١‬ياو ؾق ؾهن قش وال ‪ 195‬هصكى ؾق هؿيًه به ؾييا آهؿ‪ .‬و ؾق آؼك هاه ِ‪٩‬ك‬
‫وال ‪ 213‬هصكى‪ ،‬ؾقظالىکه ه‪٩‬ث وال و ايؿى ال ‪٠‬مك هب اقکً ه ىگفٌ ث ‪٠‬ه ؿهؾاق ه٭ ام‬
‫اهاهث ٌؿ و هؿت اهاهحً ه‪٩‬ؿه وال به ٘ىل ايصاهي ؿ‪ .‬ال اي ى ه ؿت ظ ؿوؾ پ ايمؾه و ال آو‬
‫ه‪١‬اِك ظکىهث هؤهىو و ؾو وال ؾيگكي هممهاو با لهاهؿاقى ه‪١‬حّن بىؾ‪.‬‬
‫وى بلى‪ ٢‬هىئىليث پيٍىايى ْاه ث قا‬
‫اهام شىاؾ‪ ‬يؽىحيى پيٍىاى ه‪ّ١‬ىم اوث که پيً ال ْ‬
‫پفيك‪٨‬حه اوث‪ .‬و په ال آو ظٕكت ‪٨‬كليؿي‪ ،‬اهام هاؾى‪ ‬و ييم ظٕ كت هه ؿى‪ ‬ؾق و ًْى‬
‫همىاو يا کمحك ال ْ‬
‫وى اهام شىاؾ‪ ‬به اهاهث قويؿيؿ‪.‬‬
‫ايى هىٔى‪ ٞ‬که هّؿا‪ ٪‬يؽىحيى آو وشىؾ هباقک اهام شىاؾ‪ ‬بىؾ‪ ،‬يگكاي ىه ايى قا ؾق هي او‬
‫پيكواو اهل بيث‪ ‬ب ه وش ىؾ آوقؾ و آي او قا ؾق ظي كت و أ ‪ٙ‬كا ‪٠‬مي٭ ى ‪ ٨‬كو ب كؾ و ؾچ اق‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪006 ‬‬

‫پكاکًؿگى کكؾ‪ .‬ايى أ‪ٙ‬كا هىش ٌؿ جا بكؼى ال ٌي‪١‬ياو به وكا‪٠ ٢‬بؿالل ه ب ى هىو ى ب كاؾق‬
‫اهام قٔا‪ ‬بكويؿ‪ F‬ولى چىو او قا ؾق پاوػگى يى به پكوًهاى ؼىؾ ياجىاو ؾيؿيؿ او قا جكک کكؾه‬
‫به وكا‪ ٢‬اهام شىاؾ‪ ‬ق‪٨‬حًؿ‪.‬‬
‫گكوه ؾيگكى به وا‪٩٬‬ىها پيىوحًؿ‪ .‬شم‪١‬ى ييم به اهاهث اظمؿبىهىوى ‪٬‬ائ ل ٌ ؿيؿ‪ .‬هبً اى‬
‫اوحؿالل ايى ؾو گكوه کمى وى اهام بىؾ‪ ،‬آياو بلى‪ ٢‬قا ٌكٖ اظكال هًّ اهاهث هىؾايىحًؿ‪.‬‬
‫ٌماقى ال ٌي‪١‬ياو بكاى ظّىل ا٘ميًاو‪،‬گاه هىئلۀ کمى ْ‬
‫وى آو ظٕكت قا ب ا ؼ ىؾ وى ؾق‬
‫ؾاووؾ ؾق و ْى ک ىؾکى و يي م‬
‫هياو هىگفاٌحًؿ‪ .‬اهام‪ ‬ؾق پاوػ با اٌاقه به شايٍيًى وليماو ال ُ‬
‫يبىت يعيىبىلکكيا و ظٕكت ‪٠‬يىى ؾق ؾوقاو ٌيكؼىاقگى‪ ،‬اهاه ث ؼ ىؾ قا جربي ث ه ىک كؾ‪.‬‬
‫گاهى ييم به‪ً٠‬ىاو آلهايً‪ ،‬وى قا ؾق ه٭ابل ايىا‪ ٞ‬پكوًهاى ‪٠‬لمى و ؾيًى ‪٬‬كاق هىؾاؾيؿ و چىو‬
‫ظٕكت با کمى ْ‬
‫وى‪ ،‬به جمام پكوًهاى آياو پاوػ هىؾاؾ‪ ،‬آياو با ا٘ميً او ؼ ا٘ك اه اهحً قا‬
‫هىپفيك‪٨‬حًؿ‪.‬‬
‫هؤهىو په ال اوح٭كاق ؾق ب‪٥‬ؿاؾ به وال ‪ 214‬هصكى ؾق يؽىحيى ا‪ ٬‬ؿام‪ ،‬اه ام ش ىاؾ‪ ‬قا ب ه‬
‫پايحؽث اظٕاق کكؾ‪ .‬هؿ‪ ٦‬هؤهىو ال ايى ا‪٬‬ؿام ‪٠‬موه بك جعث ي‪ٝ‬ك ‪٬‬كاق ؾاؾو اه ام و کًح كل آو‬
‫ظٕكت و ييم ‪ ٟٙ٬‬قوابٗ وى با ٌي‪١‬ياو ‪٠‬باقت بىؾ ال‪:‬‬
‫‪ .1‬با شف ظٕكت به ؾوحگاه پ كلق‪ ٪‬و ب ك‪ ٪‬ؼم‪ ٨‬ث‪ ،‬اه ام‪ ‬قا ال ايؿيٍ ه هب اقله ‪٠‬لي ه‬
‫ظکىهث ؼىؾ بالؾاقؾ و ؾق ا‪٨‬کاق ‪٠‬مىهى‪ ،‬هىأ‪٨ ٟ‬کكى جٍي‪ ٟ‬و اهاهث ٌي‪١‬ه قا ليك وئال ببكؾ‪F‬‬
‫‪ .2‬با ‪٨‬كاؼىايى اهام به هكکم ؼم‪٨‬ث و ج‪ٝ‬اهك به ؾوو حى و جک كين آو ظٕ كت ه ىکىٌ يؿ‬
‫ظىى ييث ؼىؾ قا يىبث به اهل بيث‪ ‬و بكائث ؼى يً قا ال ؼىو اهام قٔا‪ ‬بكاى ج ىؾهه اى‬
‫هكؾم به اذبات قوايؿ‪F‬‬
‫‪ .3‬با ايى ا‪٬‬ؿام‪ ،‬هىؼىاوث بك ؾقوحى وياوث ؼىؾ يىبث به بيث اهاهث جؤکيؿ وقلؾ و ب ه‬
‫همگاو ب‪٩‬همايؿ که اگك جؿبيك او ؾقوث و ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث او اومهى و هٍ كو‪ ٞ‬يب ىؾ ؾو ج ى ال‬
‫اهاهاو ٌي‪١‬ه به چًيى ؾوحگاهى يمؾيک يمىٌؿيؿ‪.‬‬
‫هؤهىو ؾق ؾوهيى ا‪٬‬ؿام با گكؾآوقى ؾايٍمًؿاو ال ‪٨‬ك‪٬‬ههاى هؽحل‪ ٧‬و جكجي هصاله بعد و‬
‫هًا‪ٜ‬كه با اهام هىکىٌيؿ هكچًؿ ؾق يک هىئله آو ظٕكت قا هعکىم واؼحه‪ ،‬ياجىايى ‪٠‬لمى وى‬
‫و بىبهكه بىؾو او قا ال ؾايً ؼؿاؾاؾى و يژۀ قهبكاو الهى به قؼً بکٍؿ و آو قا ؾوحاو يمى بكاى‬
‫اب‪ٙ‬ال اِل اؾ‪٠‬ايً ٕاهاهثٔ ‪٬‬كاق ؾهؿ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪007‬‬

‫ٌي‪١‬ياو ؾق ؾوقاو اهام شىاؾ‪ ‬بكاذك ک اهً يى بى ش ْى ‪ ٍ٨‬اق و ؼ‪٩‬٭ او ظکىه ث ؾق ب مؾ‬
‫اومهى پكاکًؿه بىؾيؿ‪ .‬ظٕكت شىاؾ‪ ‬ال ٘كي‪ ٫‬وکم و يمايًؿگاو ؼى يً با ٌي‪١‬ياو ؾق وكجاوك‬
‫وكلهيىهاى اومهى هكجبٗ بىؾ‪ .‬ايٍاو پاوػگىى هىائل ؾيًى ٌي‪١‬ياو بىؾه‪ ،‬ؼىاوحهها و وشىه‬
‫ٌك‪٠‬ى آياو قا به اهام هىقوايؿيؿ‪.‬‬
‫با هكگ هؤهىو ؾق وال ‪ 218‬هصكى بكاؾقي ه‪١‬حّن به شاى او يٍىث‪ .‬وى هكؾى وحنپيٍه‪،‬‬
‫ؼٍى و ؼىؾکاهه بىؾ و ال ؾايً و ‪٨‬كهًگ بهكهاى يؿاٌث‪.‬‬
‫ؼلي‪٩‬ۀ ‪٠‬باوى په ال اوح٭كاق ؾق هىًؿ هحىشه اهام شىاؾ‪ٌ ‬ؿ و او قا به ب‪٥‬ؿاؾ ‪٨‬كاؼىايؿ‪ .‬او ال‬
‫ي‪٩‬ىـ وياوى و هى‪١٬‬يث اشحما‪٠‬ى پيٍىاى يهن ؾق هياو ا‪ ٍ٬‬اق شاه‪ ١‬ه‪ ،‬و ؽث بيمً اک ب ىؾه و‬
‫ْ‬
‫وشىؾ آو ظٕكت قا ؼ‪ٙ‬كى شؿى بكاى ظکىهث وحمگكايۀ ؼىؾ بهٌماق هىآوقؾ‪.‬‬
‫ه‪١‬حّن بكاى اشكاى جى٘ئه ‪٬‬حل‪ ،‬ؾؼحك ه ؤهىو‪ْ ،‬امال‪ ٕ٩‬ل‪ ،‬قا واؾاق ک كؾ ج ا همى كي‪ ،‬اه ام‬
‫شىاؾ‪ ،‬قا هىمىم کًؿ‪ .‬اهام‪ ‬ؾق وال ‪ 221‬هصكى‪ ،‬ؾقظ الىک ه ‪ 25‬و ال ال ‪٠‬م ك پكب كکحً‬
‫هىگفٌث‪ ،‬به ٌهاؾت قويؿ‪.‬‬

‫‪ .7-7-2‬اهام هادى‪‬‬

‫ؾهميى اهام ٌي‪١‬ياو ؾق وال ‪ 212‬هصكى هحىلؿ و ؾق وال ‪ 221‬هصكى ‪٠‬هؿهؾاق هًّ اهاهث‬
‫ْ‬ ‫ٌؿ‪ْ .‬‬
‫وى اهام هًگام جّؿى اهاهث يمؾيک به هٍث وال بىؾ و هؿت اهاهحً ‪ 33‬وال به ٘ ىل‬
‫ايصاهيؿ که ظؿوؾ ويمؾه وال آو قا ؾق هؿيًه و بيىث وال آؼك قا ؾق ْ‬
‫واهكا گفقاي ؿ‪ .‬لهاه ؿاقاو‬
‫ه‪١‬اِك آو ظٕكت ‪٠‬باقتايؿ ال‪ :‬ه‪١‬حّن‪ ،‬واذ‪ ،٫‬هحىکل‪ ،‬هًحّك‪ ،‬هىح‪١‬يى و ه‪١‬حم‪.‬‬
‫ؾق ؾوقاو اهاهث اهام هاؾى‪ ‬ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث ‪٠‬باوى ال ي‪ٝ‬ك ‪٬‬ؿقت وياوى قو ب ه ٔ ‪ ٧١‬يه اؾه‬
‫بىؾ‪ .‬ؼل‪٩‬ا بهشاى قويؿگى به کاق هكؾم و اؾاقه اهىق کٍىق‪ ،‬و‪٬‬ث ؼىؾ قا به ‪٠‬ياٌى و بممهاى آوچً ايى‬
‫هىگفقايؿيؿ‪٬ .‬لمكو ؼم‪٨‬ث او مهى پ ه ال ي ک آقاه ً يى بى ؾق اواؼ ك ؾوقاو ه ؤهىو‪ ِ ،‬عًه‬
‫ْ‬
‫ؾقگيكىها‪ ،‬آٌى ها و شًبًهاى هىلعايه گكوههاى هؽحل‪ ٧‬با ايگيمههاى گىياگىو بىؾ‪.‬‬
‫پيٍىاى ؾهن‪ ‬با اوح‪٩‬اؾه ال ٔ‪ ٧١‬و آٌ‪٩‬حگى اؤا‪ ٞ‬وياوى‪ ،‬ب ه جبي يى و گى حكي هب ايى‬
‫همث گماقؾ و ٌ ي‪١‬ياو قا‪ ،‬ک ه ؾق آو‬ ‫ا‪٠‬ح٭اؾى و ‪٨‬كهًگى اومم‪ ،‬قهبكى و هؿايث ْاهث هىلماو ْ‬
‫لهاو ج‪١‬ؿاؾٌاو قو به ‪٨‬مويى بىؾ‪ ،‬ال وكچٍمۀ لالل ؾايً اهاهث و ‪٨‬كهًگ يا ‪ ،‬ويكا کكؾ‪.‬‬
‫اهام هاؾى‪ ‬ؾق هؿيًه هى‪١٬‬يث همحالى ؾاٌث و ؾقوا‪ ،ٟ ٬‬ؾولح ى ؾقه٭اب ل ؾول ث ‪٠‬باو ى‬
‫جٍکيل ؾاؾه بىؾ‪ .‬ؾايًپژوهاو و ظ‪٫‬شى ياو ال هك وى به هعٕكي قوى هىآوقؾيؿ‪ٌ .‬ي‪١‬ياو يي م‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪008 ‬‬

‫ال ي٭اٖ هؽحل‪ ٧‬بهِىقت ظٕىقى يا ال ٘كي‪ ٫‬يىٌ حى ياه ه‪ ،‬هىائلٍ او قا ه‪ ٙ‬كض ک كؾه ال آو‬
‫گكاهى قهًمىؾ هىگك‪٨‬حًؿ‪ .‬وکمى اهام‪ ‬ييم ؾق هياو ه كؾم پكاکً ؿه بىؾي ؿ و ال يمؾي ک ب ا آي او‬
‫اقجباٖ ؾاٌحًؿ‪ .‬و اِل ‪E‬ج٭يه‪ D‬ؾق هىائل ظياجى‪ ،‬همىاقه هىقؾ جىشه اهام و پيكواو ؼاَ وى بىؾ‪.‬‬
‫‪١٨‬اليثهاى آٌکاق و پًهاو ياؾ ٌؿه‪ ،‬همؾوقاو ‪٠‬باوى ؾق هؿيًه قا به وظٍث ايؿاؼث و آي او‬
‫قا بك آو ؾاٌث جا ‪٠‬ليه آو ظٕكت يمؾ هحىکل و‪١‬ايث کًًؿ و ال او بؽىاهًؿ هكچه وكي‪ٟ‬جك اهام‪‬‬
‫قا ال هؿيًه جب‪١‬يؿ کًؿ‪.‬‬
‫ْ‬ ‫با ايح٭ال پيٍىاى ؾهن به ْ‬
‫واهكا‪ ،‬جميها و جى٘ئههاى هحىکل بك ٔ ؿ آو ظٕ كت ب ا ايص اؾ‬
‫هعؿوؾيث بكاى اهام‪ ‬و شلىگيكى ٌي‪١‬ياو ال اقجباٖ با آو ظٕكت آ‪ ٤‬ال ٌ ؿ‪ F‬ب ا اي ى اظ ىال‪،‬‬
‫شًبً هکحبى ٌي‪١‬ه ؾق ؾوقاو اهام هاؾى‪ ‬قو به ‪٨‬مويى و بالًؿگى بىؾ و ٌ ي‪١‬ياو ؾق ش اىش اى‬
‫‪٬‬لمكو اومهى پكاکًؿه و هٍ‪١‬ل ؾيايث و آلاؾگى قا ؾق هياو اهث ‪٨‬كولاو يگه ؾاٌحه بىؾيؿ‪.‬‬
‫ٌكايٗ و يژۀ وياوى و ييم لهيًهها و جمهيؿاجى که اللم بىؾ جىوٗ اهام ه اؾى‪ ‬ب كاى ‪٤‬يب ث‬
‫ْ‬
‫ظٕكت ظصث‪٨ ‬كاهن ٌىؾ ايصا هىکكؾ قوي اقجبا٘ى آو ظٕكت ب ا جٍ کيمت ٌ ي‪١‬ى‬
‫‪٨‬كاجك ال يک اقجباٖ ه‪١‬مىلى و ‪٠‬اؾى باٌؿ‪ F‬ويىحمى که بك‪٬‬كاقى و جً‪ٝ‬ين اي ى اقجب اٖ پيچي ؿه و‬
‫والهاو يا‪٨‬حه قا بك‪٠‬هؿه ؾاٌث‪ ،‬ويىحن ‪E‬وکالث‪ D‬بىؾ‪ .‬ايى ويىحن ‪٠‬موه بك ايصاؾ اقجب اٖ ه ً‪ٝ‬ن‬
‫هياو اهام و پايگاههاى هكؾهى‪ ،‬پاوػگى يى به پكوًها و هٍکمت ‪٨‬٭هى‪ ،‬ا‪٠‬ح٭ اؾى و وياو ى‬
‫ٌي‪١‬ياو‪ ،‬ق‪ ٟ٨‬گك‪٨‬حاقىها و ييالهًؿىهاى آياو و شم‪ٟ‬آوقى وشىه ٌك‪٠‬ى هكؾم و جعى يل آوها ب ه‬
‫ههمى ؾق ه‪١‬ك‪٨‬ى و جربيث اهاهث اهام ب‪١‬ؿى و ذبات هى‪١٬‬ي ث وياو ى و ‪٨‬كهًگ ى‬ ‫اهام‪ ،‬ي٭ً ْ‬
‫شم‪ٌ ٟ‬ي‪١‬ه و جٍکل و ا‪٨‬مويى آو ؾاٌث‪.‬‬
‫اهام هاؾى‪ ‬ظؿوؾ ه‪٩‬ث وال په ال هكگ هحىکل ؾق ؾوقاو لهاه ؿاقى هًحّ ك‪ ،‬هى ح‪١‬يى و‬
‫ه‪١‬حم ليؿگى کكؾ‪ .‬ؾقايىهؿت‪ ،‬هكچًؿ ال ‪ٍ٨‬اق ؾوحگاه ؼم‪٨‬ث يىبث به آو ظٕكت کاوحه ٌ ؿ‬ ‫ْ‬
‫و ؼلي‪٩‬گاو په ال او گك‪٨‬حاق هٍکمت ؾاؼلى ؼ ىؾ بىؾي ؿ‪ F‬ول ى وياو ث ا‪٬‬اه ث اشب اقى آو‬
‫واهكا و هعؿوؾيثهاى ياٌى ال آو همچًاو ؾيبال ٌؿ‪.‬‬ ‫گكاهى ؾق ْ‬
‫ه‪١‬حم په ال ؾوحيابى به ‪٬‬ؿقت بكاى ؾق اهاو هاي ؿو ال وكيىٌ ث ٌ ىم لهاه ؿاقاو پيٍ يى‪،‬‬ ‫ْ‬
‫ْ‬
‫ؾقِؿؾ ال هياو بكؾاٌحى هؽال‪٩‬او بكآهؿ‪ .‬يؽىث‪ ،‬به پكاکًؿه کكؾو و ‪٬‬ل‪ ٟ‬و ‪٬‬م ‪ً٠ ٟ‬اِ ك هحً‪ ٩‬ف‬
‫ؾقوو ظکىهث پكؾاؼث‪.‬‬
‫او ؾق هكظلۀ ب‪١‬ؿ ؾقِؿؾ ال هياو بكؾاٌحى پيٍىاى ٌي‪١‬ياو بكآه ؿ‪ ،‬لي كا هى‪١٬‬ي ث اشحم ا‪٠‬ى و‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪011‬‬

‫هعبىبيث هكؾهى آو ظٕكت‪ ‬بههكاج بيٍحك ال ؾيگك هؽال‪٩‬او ظکىهث بىؾ‪ F‬الايىقو‪ ،‬با اوح‪٩‬اؾه‬
‫ال ٌيىۀ يياکاو ؼىؾ يىبث به اهاهاو‪ ،‬پيٍىاى ؾهن قا هى مىم ک كؾ و آو ظٕ كت قا‪ ،‬ؾقظ الىک ه‬
‫چهل يا چهل و يک وال ال ‪٠‬مكي هىگفٌث‪ ،‬ؾق وال ‪ 254‬هصكى به ٌهاؾت قوايؿ‪.‬‬

‫‪ .8-7-2‬اهام ياصدهن‪‬‬

‫کكى‪‬‬ ‫يالؾهميى شايٍيى قوىل ؼؿا‪ ‬ؾق وال ‪ 232‬هصكى ؾق هؿيً ه هحىل ؿ ٌ ؿ‪ .‬اه ام ‪٠‬ى‬
‫ظؿوؾ ‪ 23‬وال ال ليؿگى ؼىؾ قا ؾق کًاق پؿقي و اكى ک كؾ و ال يمؾي ک ب ا ٌ كايٗ وياو ى‬
‫‪٨‬كهًگى شاه‪١‬ۀ اومهى‪ ،‬هٍ کمت و يابى اهايىه اى پي كواو اه ل بي ث‪ ‬و يي م جك‪ ً٨‬ؿها و‬
‫جى٘ئههاى شبهۀ ؼم‪٨‬ث شىق ‪٠‬ليه شبهه اهاهث آًٌا ٌؿ‪.‬‬
‫با ٌهاؾت اهام هاؾى‪ ‬ؾق وال ‪ 254‬و به جًّ يُ آو ظٕ كت‪٨ ،‬كلي ؿي اه ام ظى ى‪‬‬
‫ْ‬
‫‪٠‬هؿهؾاق هًّ اهاهث ٌؿ و هؿت اهاهحً ظؿوؾ ًٌ وال بىؾ‪.‬‬
‫وِيث و جًّيُ اهام هاؾى‪ ‬ؾقباقۀ اهام ‪٠‬ىکكى‪ ‬و ٌايى حگىه اى ‪ ٨‬كؾى آو گكاه ى‬
‫هىش ٌؿ همۀ ٌي‪١‬ياو‪ ،‬شم ٌماقى ايؿک ال ياقاو اهام هاؾى‪ ،‬به اهاهث ظٕكت ‪٠‬ىکكى‪‬‬
‫گكؾو يهاؾيؿ‪.‬‬
‫پيٍىاى يالؾهن ؾق هؿت اهاهث ؼىؾ با وه ي‪٩‬ك ال ؼل‪٩‬اى ‪٠‬باوى ه‪١‬اِك بىؾ‪ :‬ه‪١‬حم‪ ،‬ههحؿى‬
‫و ه‪١‬حمؿ‪ .‬با آيکه هعل ا‪٬‬اهث آو گكاهى ؾق ْ‬
‫واهكا ظکن بالؾاٌحگاه قا ؾاٌث‪ ،‬اها هىٔ‪ ٟ‬هٍ حكک‬
‫ؼل‪٩‬اى ياؾٌؿه‪ ،‬به ليؿاو ا‪٨‬کًؿو‪ ،‬ؾٌمًى وكوؽث و کيًهجىلايه با بيث اهاهث و ٌ ؽُ اه ام‬
‫‪٠‬ىکكى‪ ‬بىؾ‪.‬‬
‫جعث ي‪ٝ‬ك و ؾق ليؿاو بىؾو اهام ‪٠‬ىکكى‪ ‬ؾق ٘ىل هؿت اهاهث اليکوى‪ ،‬و هعؿوؾ ب ىؾو‬
‫ؾوقاو اهاهث آو ظٕكت الوىىؾيگك‪ ،‬هىش ٌؿه جا جاقيػ ليؿگى آو بمقگ ىاق و ْ‪١٨‬الي ثه ا و‬
‫هىٔ‪ٟ‬گيكىهايً ؾقبكابك شكيايات هؽحل‪ ٧‬قول ؾق هالهاى ال ابهام با‪٬‬ى بمايؿ‪.‬‬
‫پيٍىاى يالؾهن هكچًؿ ؾق ه٭ايىه با اهاهاو پيٍ يى ب ا ٌ كايٗ ؾٌ ىاقجك و هع ؿوؾيثه اى‬
‫بيٍحكى قوبهقو بىؾ‪ ،‬ولى ؾق ؾوقاو اهاهحً ‪٨‬كهًگ جٍي‪ ٟ‬به ؾوقجكيى ي٭اٖ کٍىق پهًاوق اومهى‬
‫قاه يا‪٨‬حه و ٌي‪١‬ياو شم‪ ٟ‬ايبىهى ال هىلماياو قا جٍکيل هىؾاؾيؿ‪.‬‬
‫اقجباٖ اهام‪ ‬با هكاکم و پايگاههاى جٍي‪ ٟ‬به ؾو گىيه بىؾ‪:‬‬
‫‪ .1‬ال ٘كي‪ ٫‬وکم که ال هياو چهكههاى بكشىحۀ ٌي‪١‬ه بكگم يؿه هىٌ ؿيؿ و اه ام ب ك ا‪٠‬م ال و‬
‫چگىيگى ق‪٨‬حاق ايٍاو با هكؾم ي‪ٝ‬اقت ؾ‪٬‬ي‪ ٫‬ؾاٌث‪ .‬ايى ي‪ٝ‬اقت جىوٗ وکمى ه‪ٙ‬ل ‪ ٫‬آو بمقگ ىاق‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪010 ‬‬

‫که يىبث به وکمى ٌهكها ال هكجبحى واالجك و اؼحياقاجى گى حكؾهج ك بكؼ ىقؾاق بىؾي ؿ‪ ِ ،‬ىقت‬
‫هىگك‪٨‬ث‪F‬‬
‫‪ .2‬به ٌکل هىح٭ين که به٘ىق کحبى يا ٌ‪٩‬اهى به هؿايث و اقٌاؾ ْاهث هىپكؾاؼ ث‪ .‬گ اهى‬
‫ييم ال٘كي‪ ٫‬ا‪٠‬صال ؾق شم‪ ٟ‬ياقاو ؼىؾ ظأك هىٌؿ و قهًمىؾهاى اللم قا به آي او ه ىؾاؾ‪ .‬اي ى‬
‫ظحى هً ا٘‪ ٫‬ؾوقؾو حى‬ ‫واهكا هعؿوؾ يمىٌؿ‪ F‬بلکه ٌي‪١‬ياو ؾيگك ٌهكها و هًا٘‪ْ ،٫‬‬
‫شلىات به ْ‬
‫هرل گكگاو ييم ال وشىؾ پكبكکث آو ظٕكت ؾق شم‪ ٟ‬ؼىؾ بهكههًؿ هىٌؿيؿ‪.‬‬
‫لهاهؿاقاو ‪٠‬باوى با جىشه به اؼباق قويؿه ال قو ىل ؼ ؿا‪ ‬ؾقب اقۀ شايٍ يًاو آو ظٕ كت‬
‫هىؾايىحًؿ که و يكايگك کاغهاى وحن ال يىل ظٕكت ‪٠‬ىکكى‪ ‬ؼىاه ؿ ب ىؾ‪ .‬ب ههميىؾلي ل‪،‬‬
‫جمي گىحكؾهاى قا آ‪٤‬ال کكؾيؿ جا او قا ًٌاوايى کكؾه به ٌهاؾت بكوايًؿ‪ .‬پيٍ ىاى ي الؾهن‪ ‬ب ا‬
‫آگاهى ال ايى هى‪١٬‬يث بعكايى‪ ،‬جمام و‪١‬ى ؼىؾ قا ؾق پًهاو ؾاٌحى شكياو والؾت و ييم هىلىؾ‪ ،‬ال‬
‫ؾيؿ ‪٠‬مىم به کاق بكؾ‪ F‬ق‪٨‬حاق اهام‪ ‬ؾقايىلهيًه چًاو هعحا٘ايه بىؾ که ظح ى ؼ ؿهحگماق هً مل آو‬
‫ظٕكت‪ ،‬با آيکه ؾو وال ال والؾت ظٕكت ههؿى‪ ‬هىگفٌث‪ ،‬ال وشىؾ هىلىؾ آگ اه يب ىؾ و‬
‫ؿى‪‬‬ ‫لهايى ه‪ٙ‬ل‪ٌ ٟ‬ؿ که ظٕكت هّلعث ؾيؿ او قا با ؼبك کًؿ‪ .‬البحه‪ ،‬ه‪١‬ك‪٨‬ى ظٕ كت هه‬
‫به‪ً٠‬ىاو شايٍيى اهام ‪٠‬ىکكى‪ ‬به ؼىاَ ياقاو ؾق ؾو ٌ کل ظٕ ىقى و هکاجب هاى و جىو ٗ‬
‫ؼىؾ اهام يالؾهن‪ِ ‬ىقت هىگك‪٨‬ث‪.‬‬
‫‪٨‬كاهن کكؾو لهيًۀ ‪٤‬يبث ظٕكت ههؿى‪ ‬ال ؾيگك ا‪٬‬ؿاهات اهام يالؾهن‪ ‬بىؾ‪ .‬لهيًههاى ْاولي ه‬
‫ايى قوالث جىوٗ اهاهاو پيٍيى ‪٨‬كاهن ٌؿه بىؾ‪ .‬آيچه اهام ‪٠‬ىکكى‪ ‬ايصام ؾاؾ ؾو هىٔى‪ ٞ‬بىؾ‪:‬‬
‫‪ .1‬يمؾيک بىؾو لهاو ‪٤‬يبث آؼكيى شايٍ يى پي اهبك‪ ‬و ايًک ه آو ‪ ٨‬كؾ‪٨ ،‬كلي ؿ او ظٕ كت‬
‫ههؿى‪ ‬اوث‪F‬‬
‫‪ .2‬پىٌيؿه ؾاٌحى ؼىؾ ال هكؾم‪ ،‬بهشم هىاقؾ ٔكوقى‪ ،‬و هع ؿوؾ ک كؾو ؾي ؿاقهاى ‪٠‬م ىهى‬
‫ؼى يً و ييم پياؾه کكؾو ي‪ٝ‬ام وکم بكاى اقجباٖ با پيكواو ؼىؾ و اقشا‪ٌ ٞ‬ي‪١‬ياو به آياو‪.‬‬
‫اهام‪ ‬هىؾايىث که ؾق آيًؿۀ يمؾيک‪٤ ،‬يبث ِ‪٥‬كى ‪٨‬كاهىقوؿ و اقجباٖ ‪٨‬كليؿ بمقگىاقي ب ا‬
‫ٌي‪١‬ياو جًها ال٘كي‪ْ ٫‬يىا ؼاَ ؼىاهؿ بىؾ و ؾقظ٭ي٭ث‪ ،‬با اجؽاـ ايى قوي‪ ،‬قاه پيكواو ؼىؾ قا‬
‫بكاى پيمىؾو آو هكظله ظىان و ؾٌىاق همىاق واؼث‪.‬‬
‫پيٍىاى يالؾهن په ال ظؿوؾ ‪ 28‬وال بً ؿگى ؼ ؿا و ٌ ً و ال ج مي و هب اقله ؾق هى ًؿ‬
‫االول‪ ،‬وال ‪ 261‬جىوٗ ه‪١‬حمؿ هىمىم ٌؿ و به ٌهاؾت قويؿ‪.‬‬ ‫اهاهث‪ ،‬وكايصام‪ ،‬ؾق اوايل هاه قبي‪ْ ٟ‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪011‬‬

‫‪ .9-7-2‬اهام دواصدهن‪‬‬

‫ؾوالؾهميى پيٍىاى ٌي‪١‬ياو و واپىيى شايٍيى قوىل ؼؿا‪ ‬ؾق وال ‪ 255‬هصكى ؾيؿه ب ه شه او‬
‫گٍىؾ‪ .‬و ؾق وال ‪ ،261‬ؾقظالىکه کمحك ال پًس وال ال ‪٠‬مكي هىگفٌث‪٠ ،‬هؿهؾاق اهاهث ٌؿ‪.‬‬
‫پيٍىايى آو ظٕكت ؾق ٌكاي‪ٙ‬ى بعكايى آ‪٤‬ال گٍث‪ .‬ظکمكاي او ‪٠‬باو ى ب ه‪ً٠‬ىاو ؾٌ مًاو‬
‫بيكويى شبهۀ اهاهث‪ ،‬جمام جمي ؼىؾ قا بكاى يابىؾى ايى شبهه بهکاق گك‪٨‬حه بىؾيؿ‪ .‬ؾٌمى ؾقويى‬
‫ييم ال ؾقوو کايىو اهاهث ؾق چهكۀ ش‪٩١‬ك بى ‪٠‬لى‪ ،‬با اؾ‪٠‬اى شايٍيًى اهام ‪٠‬ىکكى‪ ‬و جّكيط‬
‫بك ايًکه پيٍىاى يالؾهن هيچ ‪٨‬كليؿى ال ؼىؾ بكشاى يگفاٌحه به کمک ؾٌمى بيكويى ٌحا‪٨‬ث و‬
‫کاق اهام لهاو‪ ‬قا ؾٌىاقجك کكؾ‪.‬‬
‫الوىىؾيگك‪ٌ ،‬ي‪١‬ياو په ال قظلث اهام ‪٠‬ىکكى‪ ‬ؾق وكؾقگمى يگكاوکًًؿهاى ‪٨‬كو ق‪٨‬حًؿ‪.‬‬
‫بىياقى ال آياو ال اِل وشىؾ شايٍيى بكاى آو ظٕكت ؼبك يؿاٌحًؿ‪ .‬بكؼى ؾيگك جًها بٍ اقت‬
‫والؾت ظٕكت ههؿى‪ ‬قا ًٌيؿه بىؾيؿ‪ .‬ج‪١‬ؿاؾ بىياق ايؿکى ييم که آو ظٕكت قا ؾيؿه بىؾيؿ‪،‬‬
‫شى ؼ‪٩‬٭او اشاله يمىؾاؾ ظ٭ي٭ث قا بالگى کًًؿ‪ F‬چىو هن بك شاو ؼىؾ بيمًاک بىؾيؿ و‬ ‫ظاکميث ْ‬
‫هن بك شاو اهام‪.‬‬
‫هًعك‪ٌ ٦‬ؿو ج‪١‬ؿاؾى ال ٌؽّيثهاى ٌي‪١‬ه‪ ،‬که بكؼى ال آياو ومث وکالث اهاهاو پيٍيى‬
‫قا ؾاٌحًؿ‪ ،‬ال ؼٗ اهاهث و اؾ‪٠‬اى و‪٩‬اقت ؾقو‪٤‬يى جىوٗ ب‪ ٕ١‬ى ال آي او و ايى حاؾگى ؾقبكاب ك‬
‫ْ‬ ‫يايباو هًّى آو ظٕكت‪٠ ،‬اهل ْ‬
‫ههن ؾيگكى بىؾ که بك ٌؿت ايى بعكاو هىا‪٨‬موؾ‪.‬‬
‫الشمله قو ي ؿاؾهاى هه ْن و ب ىو اب٭ه ؾق ج اقيػ اهاه ث ٌ ي‪١‬ه‪ ،‬هى ئلۀ ‪٤‬يب ث ظٕ كت‬
‫ههؿى‪ ‬ال ؾيؿههاوث‪ .‬اهام ؾوالؾهن‪ ‬ؾو هكظلۀ ‪٤‬يبث ؾاقؾ‪ :‬هكظلۀ کىجاههؿت که ال آو به‬
‫‪٤E‬يبث ِ‪٥‬كى‪ D‬ج‪١‬بيك هىٌىؾ و هكظلۀ ؾقالهؿت که به آو ‪٤E‬يبث کبكى‪ D‬گ‪٩‬حه هىٌىؾ‪.‬‬
‫هكظله ‪٤‬يبث ِ‪٥‬كى‪ ،‬که ه٭ؿهه و لهيًهوال ‪٤‬يبث کبكى بهٌماق هىقوؾ‪ ،‬ال وال ‪ 261‬په‬
‫ال ٌهاؾت اهام ‪٠‬ىکكى‪ ‬آ‪٤‬ال هىٌىؾ و جا پاياو ‪٠‬مك آؼكيى ياي هًّى اهام ؾق وال ‪329‬‬
‫هصكى اؾاهه هىيابؿ‪.‬‬
‫ؾق ايى ه٭‪ ٟٙ‬لهايى‪ ،‬ؾاهًۀ ؾيؿاق و اقجباٖ ٌي‪١‬ياو با آو ظٕكت هعؿوؾ به چهاق ي‪٩‬ك بىؾ ک ه‬
‫ومث يىا ؼاَ اهام‪ ‬قا ؾاٌحًؿ‪ .‬جى‪٬‬ي‪ٟ‬هاى ظٕكت جىوٗ يايباو به ؾوث هكؾم هىقو يؿ و‬
‫بؿيىجكجي ‪ٌ ،‬ي‪١‬ياو با پيٍىايٍاو هكجبٗ بىؾيؿ‪ .‬ايى و‪٩‬يكاو ‪٠‬ب اقتاي ؿ ال‪٠ :‬رم او ب ى و ‪١‬يؿ‪،‬‬
‫‪٨‬كليؿي هعمؿ بى ‪٠‬رماو‪ ،‬ابىال٭اون بى قوض يىبؽحى و ابىالعىى ‪٠‬لى بى هعمؿ َو َمكى‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫جاقيػ اوالم ‪012 ‬‬

‫آهاؾه کكؾو اـهاو هكؾم و ‪ٕ٨‬اى شاه‪ ١‬ه ٌ ي‪١‬ى ب كاى پ فيكي ‪٤‬يب ث کب كى ال هه نج كيى‬
‫قوالثهاى هٍحكک يايباو ؼاَ ظٕكت ههؿى‪ ‬بىؾ‪.‬‬
‫‪٤‬يبث کبكى با ؾقگفٌث چهاقهيى ياي ؼاَ ظٕكت هه ؿى‪ ‬ؾق و ال ‪ 329‬هص كى‬
‫آ‪٤‬ال ٌؿه و جا لهايىکه هىاي‪ٜ ٟ‬هىق آو ظٕكت بك٘ك‪ ٦‬يٍىؾ اؾاهه ؾاقؾ‪.‬‬
‫اهام ؾق ؾوقاو ‪٤‬يبث کبكى ييم يمايًؿگايى ؾق هياو ْاهث ؾاقؾ‪ .‬با ايى ج‪٩‬اوت که ‪٨‬كؾ ؼاِى قا‬
‫به‪ً٠‬ىاو ياي ؼىؾ ج‪١‬ييى يکكؾه‪ F‬بلکه ه‪١‬ياقهايى اقائه ؾاؾه و ال ْاه ث ؼىاو حه ج ا ؾق هٍ کمت‬
‫ؾيًى و هىائل شاقى ؼىؾ به ا‪٨‬كاؾ واشؿ آو همکها و ٌكايٗ قشى‪ ٞ‬کًًؿ‪:‬‬
‫َّ‬ ‫ََ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫أ َّها ال َذ َى ِادخ ال َى ِاه َؼة كاس ِجؼىا ِكي َها ِالى س َو ِاة َد ِذي ِر ًَا ك ِبيهن د َّج ِحى ػليکىن َو أيىا د َّجىة الل ِىه‬
‫‪1‬‬
‫ػلي ِهن‪.‬‬
‫اها ؾقباقه ظىاؾخ و پيٍاهؿهاى شاقى‪ ،‬به قاوياو ظـؿيد هـا قشـىع کًيـؿ‪ .‬ليـكا آيـاو‬
‫ظصث هى بك ٌما هىحًؿ و هى ظصث ؼؿا بك ايٍاو هىحن‪.‬‬
‫اهام ؾق ايى جى‪٬‬ي‪ٌ ٟ‬كي‪ ،٧‬قاو ياو ظؿيد قا‪ ،‬که هّؿا‪ ٪‬آو ‪٨‬٭ها و هصحهؿاو هىحًؿ‪ ،‬به‪ً٠‬ىاو‬
‫ظصث ؼىؾ بك هكؾم ه‪١‬ك‪٨‬ى کكؾ‪ F‬پيً ال آو ييم اهام ‪٠‬ىکكى‪ ‬به ي٭ ل ال اه ام ِ اؾ‪ ٪‬ب كاى‬
‫‪٨‬٭هايى که ‪ً٠‬ىاو ييابث ظٕ كت هه ؿى‪ ‬قا ؾاقي ؿ و ه كؾم ه ىباي ؿ ب ه آي او قش ى‪ ٞ‬کًً ؿ‪،‬‬
‫ه‪١‬ياقهايى بياو کكؾه اوث‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬
‫كؤ َّها َهى ك َاو ِه َى اللو َه ِاء َطا ِئًا ِل ًَل ِغ ِه َد ِاكظا ِل ِذي ًِ ِه هخ ِاللا َػلى َه َىىا ه ِـيؼىا َِله ِىش َهىىال‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫‪2‬‬
‫ك ِلل َؼ َىام أو يولذو َو ر ِلي ال يکىو ِاال َبؼغ كو َه ِاء الشي َؼ ِة ال َج ِمي َؼهن‪.‬‬
‫آوکه ال كويهاو که ال يلىً هكاهبـث و ال ؾيـًً هعاكظـث کًـؿ‪ ،‬و هؽـالق هـىا و‬
‫هــىن‪ ،‬و ه‪ٙ‬ي ـغ هــىاليً باٌــؿ‪ ،‬بــك هــكؾم اللم اوــث کــه ال وى پي ـكوى کًًــؿ‪ .‬اي ـى‬
‫ؼّىِيات ؾق بكؼى ال كوهاى ٌيؼه هىباٌؿ و يه ؾق همۀ آياو‪.‬‬
‫يايباو ‪٠‬ام‪ ،‬ا‪٨‬حؽاق ٌك‪٨‬يابى به ظٕىق اهام‪ ‬قا بؿاو ِىقت که يايباو ؼاَ ؾاٌحًؿ‪ ،‬يؿاقيؿ‪.‬‬
‫آيچه آياو قا با هىاليٍاو هكجبٗ هىوالؾ‪ ،‬هم او قاب‪ ٙ‬ه و پيىي ؿ ه‪ ً١‬ىى و والي ى او ث ک ه ؾق‬
‫هىاقؾى چهبىا به ٌك‪٨‬يابى ييم هًحهى هىٌىؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.181 َ ،53‬‬

‫<‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.88 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫فقل عىم‪:‬‬
‫دکىهت اسالهى‬

‫هؿايث ‪٨‬كؾ و شاه‪١‬ه بهوىى يکحاپكوحى و جىظيؿ با واليثهؿاقى او ث‪ F‬جى لين هع ٓ اه ل‬

‫بيث‪ ‬بىؾو ال قهىل اِلى جع٭‪ ٫‬ي‪ٝ‬ام واليى اوث‪ .‬ايى ي‪ٝ‬ام واليى هىجىايؿ لهيًهوال هؿايث‬
‫شاه‪١‬ه بهوىى و‪١‬اؾت باٌؿ‪ .‬بهبياوؾيگك‪ ،‬جع٭‪ ٫‬شاه‪١‬ۀ ه‪ٙ‬لى و و‪١‬اؾجمًؿ و ليؿگى و الن ؾق‬
‫گكو پيكوى ال اومم يا اوث و ‪٠‬مىؾ ؼيمۀ اومم واليث اوث‪ .‬با واليث اوث که اقليهاى‬
‫ؾيًى با‪٬‬ى هىهايؿ و يؿاى ؾيًؿاقى و ‪٨‬كياؾ قوحگاقى به شهاو هؽابكه هىٌىؾ‪ F‬هؿايث اومهى‬
‫و اشكاى اظکام اومهى و جع٭‪ ٫‬آقهاوهاى ٌكي‪١‬ث ش م ب ا هعىقي ث والي ث و ش م ؾق پكج ى‬
‫ي‪ٝ‬اهى ه٭حؿق و هماهًگ با شهاوبيًى اومهى که ال آو به ي‪ٝ‬ام واليى ج‪١‬بيك هىٌىؾ‪ ،‬چ كا ک ه‬
‫ولى ؼؿا قاهبكىاي قا به ؾوث گك‪٨‬حه اوث همکى ييىث‪.‬‬ ‫ْ‬
‫باايىوِ‪ ،٧‬ال آيصا که هىٔى‪ ٞ‬واليث‪٨‬٭ي ه يک ى ال هب ايى اِ لى ‪٨‬٭ ه ٌ ي‪١‬ه و ؾق اهح ؿاؾ‬
‫واليث ائمه ا٘هاق‪ ‬هىباٌؿ‪ٔ ،‬كوقى اوث جا هك ‪٨‬كؾ هئهى ٔمى ٌ ًاؼث يى بى ال والي ث‬
‫‪٨‬٭يه و ي‪ٝ‬ام واليى ا٘م‪٠‬اجى هكچًؿ هؽحّك ؾقباقۀ آو ؾاٌحه باٌؿ‪ ،‬ليكا ‪٬‬ب ىلى هم ۀ ا‪٠‬م ال ؾق‬
‫گكو ايماو وا‪١٬‬ى و ا‪٬‬كاق به واليث اهل بيث‪ ‬و پيكوى ال آياو اوث‪.‬‬

‫‪ .1-3‬هفهىمضًاسى‬
‫‪ .1-1-3‬واليث‬
‫ؾق ‪٨‬كهًگ ‪٨‬اقوى ه‪١‬يى‪ ،‬بكاى ل‪E ٛ٩‬ولى‪ D‬ه‪١‬ايى هح‪١‬ؿؾى ال ‪٬‬بيل ؾووث‪ ،‬ياق‪ِ ،‬اظ ‪ ،‬ظا‪،ٛ٨‬‬
‫آيکه ال شاي کىى ؾق کاقى جىليث ؾاقؾ و بكاى ‪E‬والي ث‪ D‬ه‪ ً١‬ى ظکىه ث ک كؾو بي او ٌ ؿه‬
‫‪9‬‬
‫اوث‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿ ه‪١‬يى‪ ،‬فشهىگ فاسعی‪ ،‬جهكاو‪ ،‬اهيكکبيك‪ ،1361 ،‬ز ‪ 5154 َ ،4‬و ‪.5159‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪014 ‬‬

‫ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬ه‪ً١‬اى والي ث ؾق اِ ‪ٙ‬مض و او ح‪١‬مال او مهى اي ى‬

‫اوث‪ :‬ي‪ً١‬ى ظکىهحى که ؾق آو ا‪٬‬حؿاق ظاکميث هىث‪ ،‬ولى ؼىؾؼ ىاهى ييى ث‪ F‬ش مم و ‪ ٠‬مم‬
‫;‬
‫‪٬‬ا٘‪ ٟ‬هىث‪ ،‬اها اوحبؿاؾ به قأى ييىث‪D.‬‬
‫په واليث هماو ظکىهث و وكپكوحى اوث که ؾق قيٍۀ ل‪٥‬ىى آو يه‪٩‬ح ه او ث‪ .‬بً ابكايى‪،‬‬
‫هكاؾ ال واليث ؾق ايى يىٌحاق واليث هح‪١‬ل‪ ٫‬به ؼؿاوث که به بًؿگاو ؼاًِ واگفاق ٌؿه اوث‪،‬‬
‫جا اهاهث و قهبكى شاه‪١‬ۀ بٍكى قا بك‪٠‬هؿه گيكيؿ و شاه‪١‬ه قا بهوىى ي‪ٝ‬ام ظ‪ ٫‬و شاه‪١‬ۀ اقلٌ ى‬
‫بکٍايًؿ‪.‬‬
‫‪ .2-1-3‬فميه‬
‫واژۀ ‪٨E‬٭يه‪ D‬ؾق ل‪٥‬ث‪ ،‬ال قيٍۀ ‪٨‬٭ه گك‪٨‬حه ٌؿه که به ه‪ً١‬اى ‪٤‬لبۀ ‪٠‬ل ن و ‪٨‬ه ن و اؾقاک يى بث ب ه‬
‫چيمى اوث‪ <.‬ؾقيحيصه‪٨ ،‬٭يه به ه‪ً١‬اى کىى اوث که ‪٨‬همى ‪٠‬مي‪ ٫‬و ؾ‪٬‬ي‪ ٫‬ؾاقؾ و هحؽّ ُ ؾق‬
‫ايى اهك اوث‪.‬‬
‫اها ؾق اِ‪ٙ‬مض‪٨ ،‬٭يه به کىى گ‪٩‬حه هىٌىؾ که ‪٬‬ىه و ييكوى ‪١٨‬ل ى ب كاى او حؽكاز هم ه ي ا‬
‫ْ‬
‫بيٍحك اظکام ٌك‪٠‬ى و ‪٬‬ىاييى کلى اومم قا ال هًاب‪ ٟ‬اوليۀ آو ي‪ً١‬ى ٕکحا ‪ ،‬وًث‪ ،‬اشما‪ ٞ‬و ‪٠‬٭لٔ‬
‫ْ‬
‫ؾاٌحه باٌؿ‪ .‬بًابكايى‪٨ ،‬٭يه ‪٠‬المى اوث که ؾق پكج ى هلک ۀ اشحه اؾ ظک ن ‪ ١٨‬ل هکل ‪ ٧‬قا ال‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫وشى ‪ ،‬ظكهث‪ ،‬ظليث‪ِ ،‬عث‪ ،‬ب‪ٙ‬مو و ؾيگك اظکام جکلي‪٩‬ى و ؤ ‪١‬ى ال اؾل ۀ ج‪ ّ٩‬يلى‬
‫بهؾوث هىآوقؾ‪.‬‬
‫‪ .3-1-3‬واليث فميه‬
‫واليث ‪٨‬٭يه‪ ،‬واليحى جٍكي‪١‬ى ال ياظيۀ ؼؿاويؿ هىباٌؿ که به ه‪ً١‬اى اؾاقۀ اه ىق شاه‪ ١‬ۀ ايى ايى‬
‫اوث‪ .‬ؾقظ٭ي٭ث‪ ،‬واليث ‪٨‬٭يه ال واليث اهام ه‪ّ١‬ىم‪ ،‬و آو ال واليث قوىل ؼؿا‪ ‬و آو ه ن‬
‫=‬
‫ال واليث ؼؿا وكچٍمه هىگيكؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬بيايات اهام ؼاهً هاى‪ ‬ؾق ؾي ؿاق ب ا ه ماقاو ي‪ ٩‬ك ال ‪٨‬كهاي ؿهاو و ا‪ ٕ٠‬اى و ااه پاو ؿاقاو اي٭ م او مهى‪،‬‬
‫‪.1389/4/23‬‬
‫<‪ .‬و‪١‬يؿ الؽىقى الٍكجىيى‪ ،‬الشب المىاسد فی فصر الؼشبیة و الؾىاسد‪٬ ،‬ن‪ ،‬کحابؽايۀ آيثالل ه هك‪ ٍ٠‬ى‪ ،٪1413 ،‬ز‬
‫‪.938 َ ،6‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬اظمؿ بى هعمؿ يكا‪٬‬ى‪ ،‬ػىائذ األیام فی بیان لىاػذ األزکام‪٬ ،‬ن‪ ،‬ؾ‪٨‬حك جبلي‪٥‬ات اومهى‪F536 َ ،٪1417 ،‬‬
‫اظمؿ بى هعمؿ اقؾبيلى‪ ،‬مدمغ الفایذة و البشهاان فای ؽاشذ اسؽااد األرهاان‪ ٬ ،‬ن‪ ،‬ؾ‪٨‬ح ك ايحٍ اقات او مهى‪،‬‬
‫‪ ،٪1413‬ز ‪ F9-8 َ ،12‬هعىى بهٍحىوكٌث‪ ،‬ومؼ ػهما دس عیاعث‪ ،‬جهكاو‪ ،‬پژوهٍکؿۀ اهام ؼميً ى‪ ‬و‬
‫اي٭م اومهى‪ F22 َ ،1395 ،‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬والیث فمیه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هئوىۀ جً‪ٝ‬ين و يٍ ك آذ اق‬
‫اهام ؼميًى‪ 59 َ ،1373 ،‬و ‪ F65‬هكجٕى ه‪ٙ‬هكى‪ ،‬مدمىػه آثاس‪٬ ،‬ن‪ِ ،‬ؿقا‪ ،1378 ،‬ز ‪.331 َ ،16‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪015‬‬

‫ال ؾيؿگاه ٌي‪١‬ه واليث‪٨‬٭يه ؾق ‪ّ٠‬ك ‪٤‬يبث اؾاهۀ واليث اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬اوث هماوگىيه که‬
‫واليث اهاهاو ؾق اهحؿاؾ واليث قوىلاکكم‪٬ ‬كاق ؾاقؾ‪ .‬و ظاِل آو ا‪٠‬ح٭اؾ به ايى يکحه اوث ک ه‬
‫ؾق قأن هكم ‪٬‬ؿقت ؾق شاه‪١‬ۀ اومهى بايؿ يک اوممًٌان ‪٬‬كاق گيكؾ که اگ ك ه‪ ّ١‬ىم ظٕ ىق‬
‫ؾاٌث ٌؽُ او و اگك يبىؾ ‪٨‬٭يه شاه‪ٟ‬الٍكايٗ ايى هىئىليث قا بك‪٠‬هؿه ؼىاهؿ ؾاٌ ث‪ ،‬لي كا ال‬
‫ؾيؿگاه اومم و‪ٜ‬ي‪٩‬ۀ اِلى ظکىهث بىٗ اقليها و اظکام الهى ؾق شاه‪ ١‬ه ه ىباٌ ؿ و ب كاى‬
‫جع٭‪ ٫‬ايى آقهاو اللم اوث ؾق باالجكيى هّؿق جّمينگيكى ٌؽّى آگاه به ؾيى ٕؾيىٌ ًانٔ‬
‫‪٬‬كاق گيكؾ‪.‬‬
‫اگك ظکىهث اومهى يباٌؿ بىياقى ال اظکام آو ه‪ٙ١‬ل هىهايؿ‪ ،‬هايً ؿ اظک ام ‪ ٕ٬‬اوت‪،‬‬
‫شهاؾ‪ ،‬قوابٗ جصاقى با ‪٤‬يكهىلماياو‪ ،‬باي کؾاقى و جم ام اه ىقى ک ه ب ه اؾاقۀ شاه‪ ١‬ه هكب ىٖ‬
‫هىٌىؾ‪ .‬و اگك ظکىهث اومهى باٌؿ‪ ،‬ولى ؾق قأن آو کىىکه اومم قا يمىًٌاوؿ ‪٬‬كاق گيكؾ‪،‬‬
‫جٕميًى بكاى اشكاى ِعيط اومم وشىؾ يؿاقؾ‪.‬‬

‫‪ .2-3‬استدالل ػملى واليت فميه‬

‫ال آيصاکه ايىاو هىشىؾى اشحما‪٠‬ى اوث يي ال ؾاقؾ ج ا ؾق کً اق ؾيگ ك ايى اوها لي ؿگى کً ؿ و‬
‫جٍکيل شاه‪١‬ه بؿهؿ و بىٌک‪ ،‬شاه‪١‬ه به ‪٬‬ايىو و لهاهؿاق ٕهصكىٔ بكاى اشكاى ‪٬‬ايىو يي ال ؾاقؾ‬
‫و بؿوو جكؾيؿ‪ ،‬بهحكيى ‪٬‬ايىو بكاى اؾاقۀ يک شاه‪١‬ه لشآنكشیم و ؾوحىقهاى ؼؿاويؿ هىباٌؿ‪ ،‬ليكا‬
‫او بهحك ال هكکىى به ييالها و هٍکمت آ‪٨‬كيؿگايً آگاه اوث‪.‬‬
‫ال٘ك‪٨‬ى‪ ،‬اشكاى ‪٬‬ايىو و ظکىهث و لهاهؿاقى بك شاه‪١‬ۀ اومهى بايؿ بهؾوث کى ى ايص ام‬
‫ٌىؾ که بهحكيى ًٌاؼث قا يىبث به ايى ‪٬‬ايىو ؾاٌحه و بهحك ال هك کىى بحىاي ؿ آو قا اش كا کً ؿ‪.‬‬
‫ايى ‪٨‬كؾ به ي٭يى‪ ،‬ؼىؾ پياهبك‪ ‬و ب‪١‬ؿ ال او اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬هىباًٌؿ‪.‬‬
‫اها ؾق لهاو ‪٤‬يبث‪ ،‬اظکام اشحما‪٠‬ى اومم ج‪ٙ١‬يل ييىث و بكاى آيکه بحىاو ايى اظکام قا ب ه‬
‫يعى ه‪ٙ‬لى ‪٠‬مل کكؾ‪ ،‬اللم اوث جا ؾق لهاو ‪٤‬يبث ييم ٕؾق ِىقت وش ىؾ ٌ كايٗٔ ظکىه ث‬
‫اومهى بكپا ٌىؾ‪.‬‬
‫‪٠‬٭ل ظکن هىکًؿ که بك ‪٬‬لۀ چًيى ظکىهحى کىى ‪٬‬كاق گيكؾ که به اظک ام او مهى آگ اهى‬
‫ؾاقؾ و هىجىايؿ لهاهؿاق هكؾم باٌؿ‪ .‬اگك ه‪ّ١‬ىم ؾق هياو هكؾم بىؾ ‪٠‬٭ل او قا وماواق ايى هًّ‬
‫هىٌماقؾ‪ ،‬ولى ؾق ‪ّ٠‬ك ‪٤‬يبث ه‪ّ١‬ىم‪٨ ،‬٭يه ‪٠‬اؾل و ‪٬‬اؾق بك اؾاقۀ شاه‪١‬ه الي‪ ٫‬ايى ه٭ام اوث‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪016 ‬‬

‫به ‪٠‬باقجى‪ ،‬شايگاه واليث ٕؾ‪٬‬ث ٌىؾٔ ذابث اوث و هميٍه بايؿ يک ي‪٩‬ك ک ه ؾاقاى ٌ كايٗ‬
‫اللم اوث ؾق ايى شايگاه‪ ،‬هؿايث و قهبكى شاه‪١‬ه قا بك‪٠‬هؿه بگيكؾ و آيچه ج‪٥‬ييك هىکًؿ ا‪ ٨‬كاؾى‬
‫هىحًؿ که ؾق ايى شايگاه ‪٬‬كاق هىگيكيؿ‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪017‬‬

‫‪ .3-3‬ادلۀ يملى واليت فميه‬

‫ههنجكيى ؾليل اذبات اِل واليث ‪٨‬٭يه‪ ،‬ؾليل ‪٠‬٭لى اوث و آي ه و قواي ث جًه ا ْ‬
‫هئي ؿ او حؿالل‬
‫‪٠‬٭لى هىباًٌؿ که ْ‬
‫اهن آوها قا ؾق اؾاهه هىآوقين‪:‬‬

‫‪3‬ـ‪3‬ـ‪.1‬آيۀ اولىاألهش‬
‫َ‬ ‫يا َأي َها َّالزي َى َآهًىا أؿيؼىا الل َه َوأؿيؼىا َّالشعىل َواولى اَلهش هًکن َكبو َج ًَ َ‬
‫ىاصػحن ِكىى شىيء‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ َ ََ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫اآلخ ِىش ر ِلىي خيىش وأدغىى جىؤو يال‬
‫ىل ِاو كًحن جئ ِهًىىو ِبالل ِىه واليىى ِم ِ‬
‫كشدو الى الل ِه والشع ِ‬
‫(يىاء‪.)59 :‬‬
‫اى کىايىکه ايماو آوقؾهايـؿ‪ ،‬ا٘اػـث کًيـؿ ؼـؿا قا‪ ،‬و ا٘اػـث کًيـؿ پيـاهبك ؼـؿا و‬
‫اولىاألهك [اوِياى پياهبك] قا‪ ،‬و هكگاه ؾق چيمى يماع ؾاٌـحيؿ‪ ،‬آو قا بـه ؼـؿا و پيـاهبك‬
‫بالگكؾاييؿ [و ال آوها ؾاوقى ب‪ٙ‬لبيؿ]‪ ،‬اگك بـه ؼـؿا و قول قوـحاؼيم ايمـاو ؾاقيـؿ! ايـى‬
‫[کاق] بكاى ٌما بهحك و ػاهبث و پايايً ييکىجك اوث‪.‬‬
‫هعىق اوحؿالل به ايى آيۀ ٌكي‪٩‬ه‪ ،‬واژۀ ‪E‬اولىاألهك‪ D‬اوث که ؼؿاى هح‪١‬ال‪ ،‬پ ه ال اه ك ب ه‬
‫پيكوى ال پياهبك‪ ،‬پيكوى ال آياو قا واش هىؾايؿ‪ ،‬ولى پكوً ايى اوث که هكاؾ ال اولىاألهك‬
‫چه کىايى اوث؟‬
‫ؾق ايى آيه ج‪٩‬ىيكهاى هؽحل‪٩‬ى ؾقباقۀ ‪E‬اولىاألهك‪ D‬ايصام گك‪٨‬حه اوث‪:‬‬
‫‪٠ .1‬مىم ه‪٩‬ىكاو ٌي‪١‬ه ‪E‬اولىاألهك‪ D‬قا بكاوان قوايات هؤذىقه و ب‪ٕ١‬ى بكاوان ‪٬‬كائى ؾاؼل‬
‫ؾاقؾ‬ ‫ؾق آيۀ ٌكي‪٩‬ه‪ ،‬به ه‪ّ١‬ىهاو‪ ‬ج‪٩‬ىيك کكؾهايؿ‪ .‬قوايات بىياق هح‪١‬ؿؾى ؾاللث بك ايى ه‪ٙ‬ل‬
‫که اولىاألهك اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬هىباًٌؿ‪ F‬چًاوکه ظٕكت قو ىل‪ ‬ؾق پاو ػ ال اي ى پكو ً‬
‫;‬
‫هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬ايٍاو شايٍيًاو هى و ائمه ه‪ّ١‬ىهيى‪ ‬هىباًٌؿ‪D.‬‬
‫ا‪٨‬مووبك قوايات هح‪١‬ؿؾ ه‪٩‬اؾ آيه ييم بك ايى ه‪ٙ‬ل ؾالل ث ؾاقؾ‪ ،‬لي كا ؾق آي ه يي م ا٘ا‪ ٠‬ث ال‬
‫پياهبك‪ ‬و اولىاألهك ه‪ٙ‬ل‪ ٫‬اوث و هيچ ‪٬‬ي ؿ و ٌ ك٘ى ي ؿاقؾ و اي ى ؾلي ل آو او ث ک ه آي او‬
‫بكؼم‪ ٦‬ظکن ؼؿا هيچ ؾوحىقى يمىؾهًؿ و گكيه يک يى‪ ٞ‬جٕاؾ ؾق ظکن ؼؿا پيً هىآيؿ‬
‫و ايى ؾق ِىقجى اهکاو ؾاقؾ که پياهبك و اولىاألهك ه‪ّ١‬ىم باًٌؿ و هكگم گًاه يا ؼ‪ٙ‬ايى ال آي او‬

‫;‪ .‬ويؿهعمؿظىيى ٘با٘بايى‪ ،‬جفغیش المیضان‪ ،‬جكشمۀ ويؿهعمؿبا‪٬‬ك هىوىى همؿايى‪ ،‬ؾ‪٨‬حك ايحٍاقات اومهى شاه‪١‬ۀ‬
‫هؿقويى ظىله ‪٠‬لميۀ ‪٬‬ن‪ ،1382 ،‬ز ‪.418 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪018 ‬‬

‫وكيميؿ‪ ،‬ليكا اگك اظحمال ؾاٌث به ياقوا يا اٌحباه ظکمى ال آياو ِاؾق ٌىؾ‪ ،‬اللم بىؾ که ا٘ا‪٠‬ث‬
‫ال ‪E‬اولىاألهك‪ D‬ه٭يؿ ٌىؾ و ا٘م‪ ٪‬آو بكؾاٌحه ٌىؾ‪.‬‬
‫بكايىاوان هً‪ٝ‬ىق ال اولىاألهك ؾق آيۀ ٌكي‪٩‬ه کىايى هى حًؿ ک ه همايً ؿ پي اهبك‪ ‬ه‪ ّ١‬ىماي ؿ‬
‫و هكگمؼ‪ ٙ‬ا ي ا گً اهى ال آي او و كيمىلي ؿ و ب ه اج‪ ٩‬ا‪ ٪‬ؾايٍ مًؿاو ٌ ي‪١‬ه ايً او هم او اهاه او‬
‫ؾوالؾهگايه هىباًٌؿ‪ F‬بًابكايى‪ ،‬اولىاألهك وا‪١٬‬ى ظحى ؾق لهاو ‪٤‬يبث ييم ؼىؾ اهام لهاو‪ ‬اوث‪F‬‬
‫‪ .2‬بكؼى ييم گ‪٩‬حهايؿ‪E :‬اولىاألهك‪ٌ D‬اهل ظاکماو قاوحيى اوث و لفا‪ ،‬آيۀ ٌكي‪٩‬ه ؾاللث بك‬
‫لموم جب‪١‬يث ال ‪٨‬٭هاى شاه‪ٟ‬الٍكايٗ ؾاقؾ که هًّى الو ىى اه ام ه‪ ّ١‬ىم‪ ‬ه ىباٌ ًؿ‪ .‬اي ى‬
‫;‬
‫ج‪٩‬ىيك هىقؾ ‪٬‬بىل بكؼى ال هح‪٩‬کكاو ٌي‪١‬ى ‪٬‬كاق گك‪٨‬حه اوث‪.‬‬
‫اهام ؼميًى‪٨ ‬٭هاى ‪٠‬اؾل قا ؾق ‪ّ٠‬ك ‪٤‬يبث ال هّاؾي‪ ٫‬اولىاألهك هىؾايؿ و ٔمى اوحًاؾ به‬
‫ايى آيۀ ٌكي‪٩‬ه‪ ،‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬کليۀ اهىقى که به ‪٠‬هؿۀ پي‪٥‬مب كاو او ث‪٨ ،‬٭ه اى ‪ ٠‬اؾل هى‪ ٧ ٜ‬و‬
‫<‬
‫هؤهىق ايصام آوايؿ‪D.‬‬
‫هكچًؿ ايى آيه به ِىقت هىح٭ين ٌاهل ولى‪٨‬٭يه يمىٌىؾ‪ ،‬ولى هميى آيه با واو‪ٙ‬ه ا٘ا‪ ٠‬ث‬
‫ال ولى‪٨‬٭يه قا ييم واش هىؾايؿ‪ F‬ليكا بكاوان اظاؾيد و قوايات هح‪١‬ؿؾ ولى‪٨‬٭يه ؾق لهاو ‪٤‬يبث‬
‫اهام ه‪ّ١‬ىم‪ ‬ال ٘ك‪ ٦‬آو بمقگىاقاو بكاى قهبكى و اؾاقۀ شاه‪١‬ه اومهى هًّى ٌؿه اوث‪ F‬ال‬
‫قواياجى که ؾق ؾاللحً اٌکالى ييىث ايى قوايث اوث‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫هال اهيشالمئهًيى‪ :‬هال َسعىل الل ِه‪ ‬الله َن ِاس َدىن خللىا ِئى ذىالخ َه َىشات ِهيىل لىه َو َهىى‬
‫َ َ‬
‫‪3‬‬ ‫ىي َها َا َلً َ‬
‫اط ‪. ...‬‬
‫َ َ َ َ َ‬
‫وو أ َد ِادي ِرى و عً ِحى كيؼ ِلم‬ ‫ىو ِهى َبؼ ِذى َو يشو‬‫خ َل َلاإ َى َه َال َا َلزي َى يؤج َ‬
‫ِ‬
‫او‪‬‬ ‫ؾق ايى ظؿيد که ‪٨‬٭ها ؼلي‪٩‬ه و شايٍ يى قو ىل ؼ ؿا‪ ‬ؼىاي ؿه ٌ ؿهاي ؿ‪ ،‬اهيكهئهً‬
‫هى‪٨‬كهايؿ که قوىل ؼؿا‪٨ ‬كهىؾ‪:‬‬
‫ؼؿايا‪ ،‬شايٍيًاو هكا قظمث کى‪ .‬و ايى وؽى قا وه باق جکكاق ككهىؾ‪ .‬پكويؿه ٌـؿ کـه‬
‫اى پيـمبــك ؼــؿا‪ ،‬شايٍـيًايث چــه کىــايى هىــحًؿ‪ .‬ككهــىؾ‪ :‬کىــايىکــه بؼــؿ ال هــى‬
‫هىآيًؿ‪ ،‬ظؿيد و وًث هكا يول هىکًًؿ‪ ،‬و آو قا په ال هى به هكؾم هىآهىليؿ‪.‬‬
‫ََ‬ ‫َ َ‬
‫بًابكايى‪ ،‬شاى ٌک ييىث که قوايث ‪E‬الله َن ِاس َدن خللا ِئى‪ٌ D‬اهل قاو ياو ظؿيرى که ظکن کاج‬

‫;‪ .‬کا‪ٜ‬ن ‪٬‬أىلاؾه‪ ،‬اوذیؾههای فمهی عیاعی امام خمیىی‪ ،‬هكکم جع٭ي٭ات اوحكاجژيک قياوث شمهىقى‪.174 َ ،1377 ،‬‬
‫<‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬والیث فمیه‪ ،‬هماو‪.72 َ ،‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ بى ‪٠‬لى ابىبابىيه ‪٬‬مى ٌٕيػ ِؿو‪ ،ٔ٪‬مه الیسضشه الفمیه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاق الکح االومهيه‪ ،1385 ،‬ز ‪.421 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪021‬‬

‫قا ؾاقيؿ يمىٌىؾ‪ F‬و يک کاج و يى يىًؿه يمىجىايؿ ؼلي‪٩‬ۀ قوىل اکكم‪ ‬باٌؿ‪ ،‬بلکه هً‪ٝ‬ىق ال ؼل‪٩‬ا‬
‫‪٨‬٭هاى اوممايؿ‪ ،‬که ‪٠‬لىم اومم قا گىحكي هىؾهًؿ‪ ،‬و اظکام اومم قا بياو هىکًًؿ‪ ،‬و هكؾم قا بكاى‬
‫اومم جكبيث و آهاؾه هىواليؿ‪ .‬اهام ؼميًى‪ٔ ،‬مى اوحًاؾ ب ه اي ى قواي ث ٌ كي‪ ،٧‬هى‪٨‬كهاي ؿ‪:‬‬
‫ُ ََ‬ ‫َ َّ‬
‫‪E‬ؼم‪٨‬ث‪ D‬هماو شايٍيًى ؾق جمام ٌئىو يبىت اوث‪ F‬و شملۀ ‪E‬الل ُه َّم ْار َحم خلف ِائی‪ D‬ؾوث کمى‬
‫;‬ ‫َ َ َ‬
‫ال شملۀ ‪E‬ع ِلی خ ِلیف ِتی‪ D‬يؿاقؾ‪.‬‬
‫يحيصه ايًکه هكاؾ ال اولىاألهك ا‪٨‬موو بك ه‪ ّ١‬ىهاو‪ ٌ ،‬اهل هًّ ىباو آي او يي م هىٌ ىؾ‪.‬‬
‫جب‪١‬يث ال ه‪ّ١‬ىم‪ ،‬هًّ ىباو آي او‬ ‫بهج‪١‬بيكؾيگك‪ ،‬هّؿا‪ ٪‬باقل اولىاألهك ه‪ّ١‬ىهاو‪ ‬هىحًؿ و به ْ‬
‫ٕولى ‪٨‬٭يهٔ ييم ٌاهل اولىاألهك هىگكؾيؿ‪.‬‬
‫ظٕكت آيثالله شىاؾى آهلى ؾقاي ىلهيً ه ه‪١‬ح٭ ؿ او ث اولىاأله ك ب ه ؾو ؾو حه ج٭ى ين‬
‫هىٌىؾ‪ :‬اولىاألهك باالِاله و اولىاألهك جب‪١‬ى‪ .‬اولىاأله ك باالِ اله هم او اهاه او ه‪ ّ١‬ىم‪‬‬
‫هىحًؿ که ؾق ِىقت ‪٨‬كاهن بىؾو ٌكايٗ واليث اهك اهث قا بك‪٠‬هؿه هىگيكي ؿ‪ F‬ول ى اولىاأله ك‬
‫جب‪١‬ى‪٨ ،‬٭هاى ‪٠‬اؾل شاه‪ٟ‬الٍكائٗ و هًّى به يّ ‪٠‬ام الوىى اهاهاو هى حًؿ ک ه ؾق ‪٤‬ي ا‬
‫اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬هحّؿى اهىق اهث اومم هىحًؿ و هماوگىيه که ؾقباقۀ يائباو ؼ اَ اهاه او‬
‫ه‪ّ١‬ىم‪ ‬ؾق ؾوقاو ظٕىقٌاو‪ّ٠ ،‬مث ٌكٖ يبىؾ ؾق هىقؾ اولىاألهكهاى جب‪١‬ى که يائباو ‪ ٠‬ام‬
‫اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬ؾق ؾوقاو ‪٤‬يبث هىحًؿ ييم چًيى ‪ّ٠‬محى اللم يبىؾه و ِك‪٨‬ا ‪٨‬٭اهث‪٠ ،‬ؿالث‪،‬‬
‫جؿبيك و هؿيكيث ي‪ٝ‬ام اومهى ک‪٩‬ايث هىکًؿ‪ .‬ايٍاو ؾقايىلهيًه چًيى هىگىيؿ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ‬
‫اگك چه اولىاألهك ؾق آيه کكيمه «أ ِؿيؼىا الل َه َو أ ِؿيؼىا َّالشعىل َو أ ِولى اَله ِش ِهًکن» ظاهك‬
‫ؾق هؼّــىهيى‪ ‬اوــث و آيــاو اولىاألهــك باالِــاله هىــحًؿ‪ ،‬ولــى ؾق ػّــك ؿيبــث‬
‫هؼّــىم‪٘ ‬بــن قهًمــىؾ ػوــل و ييــم بــه ؾوــحىق ؼــىؾ هؼّــىهيى‪ ‬يائب ـاو ايٍــاو‬
‫اولىاألهك هىحًؿ‪ ،‬اها اولىاألهك بالحبغ‪ ،‬و يـه اولىاألهـك باالِـاله و هماوگىيـه کـه ؾق‬
‫ػّك ظٕىق و ظهىق هؼّىم‪ ،‬يائباو ؼاَ‪ ،‬بىياقى ال کاقهـا قا بـه ػهـؿه ؾاٌـحًؿ و‬
‫هباٌكت ؼىؾ هؼّىم ٌكٖ يبىؾ‪ ،‬ؾق ػّك ؿيبث ييم يائباو ػام‪ ،‬اؾاقۀ اهىق قا بهؾوـث‬
‫ؾاقيؿ‪ .‬البحه‪ ،‬يائباو ػام و هًّىباو اهاهـاو هؼّـىم‪ ‬ؾق هىـئلۀ قهبـكى و ظکىهـث‪،‬‬
‫ػالمـاو و كويهــايى هىــحًؿ کــه وــه ٌـكٖ كواهــث‪ ،‬ػــؿالث‪ ،‬جــؿبيك و هــؿيكيث يظــام‬
‫‪2‬‬
‫اوالهى قا ؾاٌحه باًٌؿ‪.‬‬

‫‪ .9‬قوضالله هىوىى ؼميًى [اهام]‪ ،‬والیث فمیه‪ ،‬هماو‪.66 َ ،‬‬

‫<‪٠ .‬بؿالله شىاؾى آهلى‪ ،‬والیث فمیه (والیث‪ ،‬فماهث و ػذالث)‪ ،‬هماو‪.371 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪020 ‬‬

‫‪3‬ـ‪3‬ـ‪ .2‬سوايث وسثة األيبياء‬

‫ال قواياجى که ؾق اذبات واليث ‪٨‬٭يه هىقؾ اوح‪٩‬اؾۀ ‪٨‬٭هاي ‪٠‬اليه٭ام ‪٬‬كاق گك‪٨‬حه اوث‪ ،‬ظؿيد‬
‫ه‪١‬كو‪E ٦‬العلماء ورثة االنبیاء‪ ;D‬هىباٌؿ‪.‬‬
‫ال ايى ظؿيد ٌكي‪ ٧‬که اه ام ِ اؾ‪ ٪‬ال پي‪٥‬مب ك‪ ‬ي٭ ل يم ىؾه و ؾاقاى و ًؿى ِ عيط‬
‫هىباٌؿ‪ ،‬ه‪ٙ‬ال ليك بكؾاٌثٌؿيى اوث‪:‬‬
‫‪٠ .1‬لما واقذاو ايبيا هىحًؿ‪F‬‬
‫‪ .2‬ايبيا ‪٠‬لىم الهى قا به اقخ گفاٌحًؿ‪F‬‬
‫‪٠ .3‬لىم الهى ايبيا‪ ،‬به ِىقت اظاؾيد‪ ،‬به ‪٠‬لم اى ؾيً ى جىقي د و ب ه اقخ گفاٌ حه ٌ ؿه‬
‫اوث‪F‬‬
‫‪ .4‬هً‪ٝ‬ىق ال ‪٠‬لما‪ ،‬ؼّىَ ائمه‪ ‬ييىث‪ ،‬بلکه همۀ ‪٠‬الماو ؾيًى هؽّىِا ‪٤‬يكه‪ّ١‬ىهاو‬
‫<‬
‫قا به ٘كي‪ ٫‬قوٌى ٌاهل هىٌىؾ‪.‬‬
‫بًابك آيچه گ‪٩‬حه ٌؿ هماوگىيه که ايبيا ه٭ام ؼم‪٨‬ث و ظاکميث و واليث ب ك ه كؾم ؾاٌ حًؿ‪F‬‬
‫‪٠‬لما ييم ب‪١‬ؿ ال آوها ايى ه٭ام و واليث قا ال آوها اقخ هىبكيؿ‪ ،‬چىو به جّكيط ظؿيد ه فکىق‬
‫‪٠‬لما واقخ ايبيا هىحًؿ‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ىىس‬
‫ىى ع ِ‬‫عىالم ك ِذظ ِ‬
‫اال ِ‬‫اهام ه‪٩‬حن‪ ‬ؾقباقۀ هًملث ؾايٍمًؿاو ؾيًى ‪٨‬كه ىؾ‪E :‬اللوهىاء دظىىو ِ‬
‫َ‬
‫المذي ًَ ِة لها؛= ‪٨‬٭يهاو ؾژهاى هىحعکن اومم هىحًؿ‪ ،‬همچىو ؾژهاى ٌهك ک ه ظ‪٩‬ا‪ ٜ‬ث ال آو قا‬ ‫َ‬

‫بك‪٠‬هؿه ؾاقيؿ‪D.‬‬
‫َ‬ ‫ََ‬
‫>‬
‫ىاط َوالؼلمىاء دکىام َػلىى الملىى ِک‪F‬‬
‫ال اهام ِاؾ‪ ٪‬ي٭ل ٌؿه اوث‪E :‬الملىک دکام ػلى الً ِ‬
‫پاؾٌاهاو ظاکن بك هكؾمايؿ و ‪٠‬لما بك پاؾٌاهاو ظاکنايؿ‪D.‬‬
‫قوايات هح‪١‬ؿؾ ؾيگكى ييم هىث که همگى بيايگك لموم ا٘ا‪٠‬ث ال ولى‪٨‬٭يه اوث و هؽال‪٩‬ث‬
‫با ولى‪٨‬٭يه قا ؾق ظؿ هؽال‪٩‬ث با ائمه‪ ‬و هؽال‪٩‬ث با ؼؿاويؿ هىؾايؿ‪ .‬يحيصه ايًکه بكاوان اي ى‬
‫ج‪٩‬ىيك هىلما ‪E‬اولىاألهك‪ D‬ؾق آيه ٌاهل ‪E‬واليث ‪٨‬٭يه‪ D‬ييم هىٌىؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.164 َ ،1‬‬

‫<‪٠ .‬بؿالله شىاؾى آهلى‪ ،‬والیث فمیه (والیث‪ ،‬فماهث و ػذالث)‪٬ ،‬ن‪ ،‬اوكاء‪.191 َ ،1391 ،‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.38 َ ،1‬‬
‫>‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.183 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪021‬‬

‫ْ‬
‫اهن ؾيگك قواياجى که واليث ‪٨‬٭يه قا ؾق اؾاهۀ واليث ه‪ ّ١‬ىهاو‪ ‬اذب ات هىکً ؿ‪ ،‬ؾق اؾاه ه‬
‫پىهىگيكين‪.‬‬
‫ُ‬
‫الش ُعل‬ ‫‪ .3-3-3‬سوايث أ َه ًَ ُ‬
‫اء ُّ‬

‫پياهبك اکكم‪٨ ‬كهىؾ‪:‬‬

‫َ َ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اللو َهاء أ َه ًَاء الشع ِل َها لن يذخلىا ِكى الذييا ِهيل يا َسعىل الل ِه َو َها دخىلهن ِكىى الىذييا هىال‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫‪1‬‬
‫اج َباع الغلـ ِاو ك ِبرا ك َؼلىا ر ِلي كادزسوهن َػلى ِدي ًِکن‪.‬‬
‫ؾايٍمًؿاو كويه جا هًگاهىکه واقؾ ؾييا يٍؿهايؿ اهـيى پيـمبكاوايـؿ‪ .‬ػـكْ ٌـؿ‪ :‬يـا‬
‫َّ‬
‫قوىل الله! هؼًاى وقوؾٌاو ؾق ؾييا چيىث؟ ككهىؾ‪ :‬پيكوى ول‪ٙ‬او‪ ،‬په چىو چًيى‬
‫کًًؿ يىبث به ؾيىجاو ال ايٍاو بكظفق باٌيؿ‪.‬‬
‫ؾق ايى قوايث‪٨ ،‬٭ها ا‪٨‬كاؾ هىقؾ ا‪٠‬حماؾ و اهايثؾاق ه‪١‬ك‪٨‬ى ٌؿهاي ؿ‪ .‬اي ى ب ؿاوه‪ً١‬او ث ک ه‬
‫‪٨‬٭هاى ‪٠‬اؾل‪ ،‬هى‪٧ٜ‬ايؿ همۀ اهىقى قا که بك ‪٠‬هؿۀ پياهبكاو اوث‪ ،‬ايصام ؾهًؿ‪.‬‬
‫اهام ؼميًى‪ ‬ؾق جبييى ايى ظؿيد يبىى هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫هؼًاى «اهيى» ايى اوث که كوها جمام اهىقى قا که اوالم هوكق ؾاٌحه‪ ،‬به ٘ىق اهايـث‪ ،‬اشـكا‬
‫کًًؿ‪ ،‬يه ايًکه جًها هىئله بگىيًؿ‪ ،‬هگك پياهبكاو هىـئلهگى بىؾيـؿ جـا كوهـا ؾق هىـئلهگىيى‬
‫اهيى آوها باًٌؿ؟ ‪ ...‬كوها بايؿ قئيه هلث باًٌؿ‪ ،‬جا يگفاقيؿ اوالم ُهًؿقن ٌىؾ و اظکـام‬
‫آو جؼ‪ٙ‬يل ٌـىؾ‪ ... 2.‬كوهـا ؾق اشـكاى هـىاييى و ككهايـؿهى وـااه و اؾاقۀ شاهؼـه و ؾكـاع ال‬
‫الل َو َهاء َأه ًَاء ُّ‬
‫الك ُول؛ يؼًى کليـۀ‬
‫ُ‬
‫کٍىق و ؾاؾقوى و هٕاوت هىقؾ اػحماؾ پياهبكيؿ‪ .‬بًابكايى‪،‬‬
‫‪3‬‬
‫اهىقى که بهػهؿۀ پيـمبكاو اوث‪ ،‬كوهاى ػاؾل هىظق و هأهىق ايصام آوايؿ‪.‬‬
‫ُ‬ ‫الذىاد ُخ َ‬
‫الىال َؼة‬ ‫‪3‬ـ‪3‬ـ‪ .4‬سوايث َ‬

‫ظٕكت ولى ‪ّ٠‬ك‪ ،‬اهام لهاو‪ ،‬ؾق پاوػ ياهۀ اوعا‪٪‬بىي‪١‬٭ى هك‪٬‬ىم ؾاٌحهايؿ‪:‬‬
‫‪4‬‬
‫الله ػلي ِهن‪.‬‬ ‫َ َ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ َ َّ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َ َّ َ‬
‫واة د ِذي ِرًا‪ ،‬كِايهن دج ِحى ػليکن‪ ،‬وايا دجة ِ‬
‫اسجؼىا ِكيها ِالى س ِ‬
‫واها الذى ِادخ الى ِاهؼة ك ِ‬

‫;‪ .‬وهح البالغه‪ ،‬جّعيط ِبعى ِالط‪٬ ،‬ن‪ ،‬هصكت‪ ،٪1414 ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ ‪.428 َ ،53‬‬
‫<‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬والیث فمیه‪ ،‬هماو‪.73 َ ،‬‬
‫=‪ .‬همان‪.72 َ ،‬‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫>‪ .‬هعمؿ بى ‪٠‬لى ابىبابىيه ‪٬‬مى ٌٕيػ ِؿو‪ ،ٔ٪‬كما الذیه و جماام الىؼماه‪ ،‬جه كاو‪ ،‬او مهيه‪ ،٪1395 ،‬ز ‪َ ،1‬‬
‫‪.483‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪022 ‬‬

‫و اها ؾق قؼؿاؾهايى که پيً آيؿ‪ ،‬په‪ ،‬به قاوياو ظؿيد هـا هكاشؼـه کًيـؿ‪ ،‬ليـكا آيـاو‬
‫ظصث هى بك ٌمايًؿ و هى ظصث ؼؿا بك آياو هىحن‪.‬‬
‫اهام ؼميًى‪ ‬ؾق کحا البیغ ؼى يً ؾق ه٭ام بياو کي‪٩‬يث اوحؿالل بك ايى ظؿيد بكاى اذبات‬
‫واليث ‪٨‬٭يه هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َ‬
‫هكاؾ ال «ا َّها ال َذ َى ِادخ ال َى ِاه َؼة» اظکام آوها ييىث‪ ،‬بلکه ؼىؾ ظىاؾخ اوـث‪ .‬ػـالوه بـك‬
‫آيکه ؾق ػّك ؿيبث قشىع به كوها ؾق هىقؾ اظکام الوىى ياقاو اهاهـاو‪ ‬ال وأـعات‬
‫يمؾ ٌيؼه اوث و بؼيؿ اوث ؾق هىقؾ آو وإال ٌىؾ‪.‬و هًظـىق ال ايًکـه هؼّـىم ظصـث‬
‫ؼؿاوث ايى ييىث که او كوٗ بياو کًًؿه اظکام اوـث ‪ ...‬بلکـه هـكاؾ ايـى اوـث کـه‬
‫ؼؿاويؿ جؼالى به واو‪ٙ‬ه وشىؾ ائمـه هؼّـىهيى‪ ‬و وـيكه و اػمـال و گلحـاق آيـاو‪ ،‬بـك‬
‫بًؿگاو ؼىيً ؾق جماهى اهىق آياو و الشمله ػؿالث ؾق همه ٌئىو ظکىهث اظحصـاز‬
‫ؼىاهؿ يمىؾ ‪ ...‬و اگك هكؾم به ؿيك ال آياو ؾق اهىق ٌكػى و اظکام الهـى ال جـؿبيك اهـىق‬
‫هىلماياو و اؾاقۀ وياوث آيـاو و آيچـه هحؼلـن بـه ظکىهـث اوـالهى اوـث‪ ،‬هكاشؼـه‬
‫يمايًؿ‪ ،‬هيچ ػفقى (يمؾ ؼؿا) بكاى آياو با وشـىؾ اهاهـاو هؼّـىم‪ ‬وشـىؾ يـؿاقؾ ‪...‬‬
‫په‪ ،‬آو بمقگىاقاو ظصث ؼؿا بك هكؾهًؿ و كوها ظصـث اهـام‪ ‬هـىباٌـًؿ و هـك آيچـه‬
‫بكاى اهام‪ ‬اوث بكاى كوها ييم به واو‪ٙ‬ه ظصث هكاق گككحى آياو بك بًؿگاو وشىؾ ؾاقؾ‬
‫‪ . ...‬بًابكايى ال هىل اهام‪ ‬که هىككهايـؿ‪« :‬ايا دجة الله و هن دجحى ػليکن» اوـحلاؾه‬
‫هىٌىؾ که آيچه بكاى هى ال شايب ؼؿاويؿ جؼالى اوث بكاى كوها ال شايب هى اوـث‪،‬‬
‫و هٍؽُ اوث که ايى به هلهىم شؼل (يّب) الهى يىبث به اهام‪ ‬و شؼل (يّـب)‬
‫‪1‬‬
‫اهام‪ ‬يىبث به كوهاوث‪.‬‬

‫‪3‬ـ‪3‬ـ‪ .5‬سوايث همبىلۀ ػمش بى دًظله‬

‫‪٠‬مك بى ظً‪ٝ‬له قوايث يمىؾه که ال اهام ِاؾ‪ ٪‬ؾقباقۀ ؾو هكؾ ال ؾووحاو ؼىؾ که ب يى آي او‬
‫يما‪٠‬ى ؾق هىٔى‪ ٞ‬ؾيى يا هيكاخ قغ ؾاؾه بىؾ و هعاکمه قا به يمؾ و ل‪ٙ‬او ي ا ‪٬‬أ ى ب كؾه بىؾي ؿ‪،‬‬
‫پكوً يمىؾم که آيا چًيى کاقى ظمل و قواوث؟ ظٕكت ‪٨‬كهىؾ‪:‬‬

‫;‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬كحاب البیغ‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هئوىه جً‪ ٝ‬ين و يٍ ك آذ اق اه ام ؼميً ى‪ ،٪1421 ،‬ز ‪َ ،2‬‬
‫‪.637-635‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪023‬‬

‫َ َ َّ‬
‫ىت َو َهىا يذکىن لىه ك ِبي َمىا يؤخىز‬
‫َ َّ َ َ َ َ َ َ َّ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َ َ ََ َ‬
‫اؿل ك ِبيما جذاكن ِالى الـىاؿ ِ‬ ‫هى جذاكن ِالي ِهن ِكى دن أو ب ِ‬
‫َ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ َّ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ىت َو هذ أ َه َىش اللىه أو يکل َىش ِب ِىه هىال اللىه‬
‫ِ‬ ‫اؿ‬ ‫الـ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ک‬ ‫ذ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ز‬ ‫عذحا َو ِاو ك َاو َدوا ذ ِابحا َِليه أخ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ َّ‬ ‫َ َ‬
‫ىت َو هذ أ ِهشوا أو يکلشوا ِب ِه» (يىاء‪.)62 :‬‬ ‫ِ‬ ‫اؿ‬ ‫الـ‬ ‫ج َؼالى «ي ِش يذوو أو يحذاكمىا ِالى‬
‫کىىکه ؾق هىقؾ ظن يا با٘لى هعاکمه قا به يـمؾ آيـاو (ظکـام شـىق) ببـكؾ‪ ،‬بـىگمـاو‬
‫هعاکمه به يمؾ ٘اؿىت بـكؾه‪ ،‬و آيچـه بـه يلـغ او ظکـن ٌـىؾ‪ ،‬گـككحى آو ظـكام اوـث‪،‬‬
‫اگكچه ظن بكاى وى ذابث باٌؿ‪ ،‬چكا که آو قا جىوٗ ظکن ٘اؿىت بالپهگككحه اوث‪،‬‬
‫ؾقظالىکه ؼؿاويؿ هحؼال ؾوحىق ككهىؾه اوث که به آو کلك بىقليـؿ‪ .‬ؼؿاويـؿ ككهـىؾه‬
‫اوث‪« :‬ايًاو هىؼىاهًؿ هعاکمه به يمؾ ٘اؿىت ببكيؿ‪ ،‬با ايًکه هأهىق ٌؿهايؿ کـه بـه‬
‫آو کلك بىقليؿ‪».‬‬
‫َ َ‬
‫هلث كکي َق يظ ًَ َؼ ِاو؟‬
‫ػكْ کكؾم په چه بايؿ بکًًؿ؟‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫هال يًظ َش ِاو ِالى َهى ك َاو ِهًکن ِه َّمى هذ َس َوى َد ِذير ًَا َو يظ َىش ِكىى َدال ِل ًَىا َو َد َش ِاه ًَىا َو َػ َىشف‬
‫ََ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َ َ َ ََ ََ‬ ‫َ َ ََ َ َ‬
‫اكما ك ِبرا َدک َن ِبذک ِم ًَا كلن يو َبلىه ِهًىه‬ ‫َ‬
‫أدکاهًا كليشػىا ِب ِه دکما ك ِبيى هذ جؼلحه ػليکن د ِ‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ‬
‫ك ِبي َما اع َحخ َّق ِبذک ِن الل ِه َو ػلي ًَا َس َّد َو َّالشاد ػلي ًَا َّالشاد َػلى الل ِه َو ه َى َػلى َدذ الشش ِى ِبالله‪.‬‬
‫ككهىؾ‪ :‬يظك کًًؿ ؾق هياو ٌما آوکه که ظـؿيد هـا قا قوايـث هـىکًـؿ و ؾق ظـالل و‬
‫ظكام ها ابكال يظك هىکًؿ‪ ،‬و اظکام ها قا هىًٌاوؿ‪ ،‬وى قا بهػًىاو ظکـن هـكاق ؾهًـؿ‪،‬‬
‫چكا که هى او قا ظاکن ٌما هكاق ؾاؾم‪ ،‬په آوگاه که بـه ظکـن هـا ظکـن يمـىؾ و ال وى‬
‫يافيككحًؿ‪ ،‬بىگماو ظکن ؼؿا قا وبک ٌمكؾه و به ها پٍث کكؾهايؿ و کىىکه بـه هـا‬
‫‪1‬‬
‫پٍث کًؿ‪ ،‬به ؼؿاويؿ پٍث کكؾه و ايى ؾق ظؿ ٌكک به ؼؿاويؿ اوث‪.‬‬
‫َ‬
‫‪٨‬٭يه ؾق اِ‪ٙ‬مض اهكول هماو ٌؽّى اوث که ؾق ظؿيد با ج‪١‬بيك ‪٠‬اق‪ ٦‬به اظک ام ٕ َػ َىشف‬
‫َ َ‬
‫أدک َاه ًَأ ه‪١‬ك‪٨‬ى ٌؿه اوث‪ .‬اهام ه‪ّ١‬ىم‪ٌ ‬ؽُ ‪٨‬٭يه قا ظاکن بك هكؾم ‪٬‬كاق ؾاؾه اوث‪ .‬گكچه‬
‫بكؼى هًا‪ٍ٬‬ات ال لعا‪ ٚ‬وًؿ‪ ،‬ؾق قوايث ‪٠‬مك بىظً‪ٝ‬له واقؾ ٌؿه اوث‪ ،‬اها چىو ‪٠‬مىم ‪٨‬٭ها به‬
‫آو ‪٠‬مل يمىؾه و آو قا جل٭ى به ‪٬‬بىل کكؾهايؿ‪ F‬ب ههم يىؾلي ل‪ ،‬ب ه ه٭بىل ه ٌ هكت يا‪٨‬ح ه او ث‪F‬‬
‫الايىقو‪ ،‬يمىجىاو به ايى قوايث ال ي‪ٝ‬ك وًؿ ايكاؾ گك‪٨‬ث‪ .‬بهو يژه آيکه ؾق ولى له و ًؿ ٌؽّ ى‬
‫اوث به يام ِ‪٩‬ىاو بى يعيى که ال اِعا اشما‪ ٞ‬اوث‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.67 َ ،1‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪024 ‬‬

‫يک ـ تبييى عوايت‪ :‬ه٭بىلۀ ‪٠‬مكبىظً‪ٝ‬له‪ ،‬هٍحمل بك ؾو جىِيۀ ايصابى و ولبى اوث‪:‬‬
‫‪ .1‬ال يک ٘ك‪ ٦‬اهام ِاؾ‪ ٪‬ه‪ٙ‬ل٭ا هكاش‪١‬ه به ول‪ٙ‬او وحمگك و ‪٬‬أياو ؾولث ياهٍ كو‪ ٞ‬قا‬
‫ظكام هىٌمكؾ و اظکام ِاؾقه الوىى آوها قا اگكچ ه ِ عيط باٌ ؿ ‪٨‬ا‪ ٬‬ؿ اقلي و با٘ ل‬
‫هىؾايؿ‪F‬‬
‫‪ .2‬ال٘ك‪٦‬ؾيگك‪ ،‬بكاى ق‪ ٟ٨‬ييالهاى اشحما‪٠‬ى و ‪ٕ٬‬ايى‪ٌ ،‬ي‪١‬ياو قا بك ‪٨‬٭هاى شاه‪ٟ‬الٍ كايٗ‪،‬‬
‫هکل‪ ٧‬هىوالؾ‪ .‬ال ‪٠‬باقت ‪E‬كايى هذ جؼلحه ػليکىن داكمىا؛ او قا ظ اکن ب ك ٌ ما ‪ ٬‬كاق ؾاؾم‪ D‬ب ا‬
‫ؤىض و قوًٌى‪ ،‬يّ ‪٨‬٭يه ‪٠‬اؾل بك ظکىهث و هكش‪١‬يث ؾق همۀ اهىق وياو ى‪ ،‬اشحم ا‪٠‬ى و‬
‫‪ٕ٬‬ايى به ؾوث هىآيؿ‪.‬‬
‫‪ٜ‬اهك پكوً ؾق قوايث‪ ،‬هىئلۀ هًال‪٠‬ه و ‪ٕ٬‬اوت اوث‪ ،‬ليکى آيچه شه ث و ه مک ‪٠‬م ل‬
‫َ‬ ‫َ َ‬
‫اوث‪ ،‬پاوػ اهام‪ ‬اوث و وؽى آو ظٕكت ‪٠‬ام اوث‪ ،‬ؼّىِا شمله ‪E‬ك ِبيى هذ َج َؼلحه َػليکن‬
‫َد ِاكما‪ D‬باجىشهبه واژۀ ‪E‬ظاکن‪ D‬که ؾاللث بك ظکىهث ؾاقؾ يىبث ب ه و ايك هى ائل و ٌ ئىو‬
‫ظکىهحى ج‪١‬مين يا‪٨‬حه و ٌاهل آوها ييم هىٌىؾ‪.‬‬
‫البحه‪٬ ،‬كائى وأط و قوٌى ؾيگكى ييم ؾق پاوػ اهام‪ ‬وش ىؾ ؾاقؾ‪ F‬الشمل ه او حًاؾ ب ه آي ۀ‬
‫ٌكي‪٩‬ه و هً‪ ٟ‬ال هكاش‪١‬ه به ٘ا‪٤‬ىتها به ٘ىق کلى‪.‬‬
‫ال٘ك‪٦‬ؾيگك‪ ،‬اهام‪ ‬ؾق ِؿق قوايث‪ ،‬ؾاؾؼىاهى و هكاش‪١‬ه ب ه و ل‪ٙ‬او و ‪ ٕ٬‬ات ظک ىهحى‬
‫قا ظكام ٌمكؾه‪ ،‬ظکن آوها قا با٘ل هىؾايؿ‪ F‬ظحى اگك ‪ٕ٬‬اوت آوه ا ‪٠‬اؾالي ه و ب هظ ‪ ٫‬باٌ ؿ‪F‬‬
‫ليكا اِل ايى ي‪ٝ‬ام ظکىهحى ؾق يگاه ‪٬‬كآو و اهل بيث‪ ‬ه كؾوؾ او ث و ايعّ اقا هكاش‪ ١‬ه ب ه‬
‫ظکىهث هٍكو‪ ٞ‬که ايحّا ال ياظيۀ ٌاق‪ ٞ‬ه٭ؿن او ث‪ ،‬ه ىقؾ جىِ يه و جکلي ‪ ٧‬اه ام ‪ ٬‬كاق‬
‫گك‪٨‬حه اوث‪.‬‬
‫صو ـ پاسز به صو ضـبهه‪ :‬اهام ؼميًى‪ ‬به ٌبهۀ چگ ىيگى اهک او يّ ‪٨‬٭ي ه الو ىى اه ام‬
‫ِاؾ‪ ٪‬بكاى ؾوقاو په ال اهاهث ؼى يً و ٌبهۀ بىاذك بىؾو ش‪١‬ل هًّ والي ث ب ه ؼ ا٘ك‬
‫هبىىٖاليؿ يبىؾو آو ظٕكت ؾق ؾوقاو وي‪ٙ‬كۀ ؼل‪٩‬اى شىق‪ ،‬پاوػ ؾاؾه و هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫«هماو٘ىق که ظٕكت اهيكالمإهًيى‪ ‬ؾق ؾوقاو ظکىهث ظاهكى ؼىؾ ظاکن و والـى‬
‫و هأى جؼييى هىکكؾ‪ ،‬و ػمىم هىلماياو وظيله ؾاٌحًؿ که ال آوهـا ا٘اػـث کًًـؿ‪،‬‬
‫ظٕكت اهام ِاؾم‪ ‬هن چىو «ولى اهك» ه‪ٙ‬لن هـىباٌـؿ ‪ ...‬هـىجىايـؿ بـكاى لهـاو‬
‫ا‬
‫ظيات و هماجً ظاکن و هأى جؼييى ككهايؿ ‪ ...‬و جؼبيك بـه ظاکمـا ككهـىؾه جـا ؼيـال‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪025‬‬

‫‪1‬‬
‫يٍىؾ که كوٗ اهىق هٕـايى ه‪ٙ‬ـكض اوـث‪ ،‬و بـه وـايك اهـىق ظکـىهحى اقجبـاٖ يـؿاقؾ‪.‬‬
‫بًابكايى‪ ،‬وهحى ؾق لهاو ظٕىق اهام هؼّىم‪ ‬و ؾق ِـىقت ؾوحكوـى يؿاٌـحى بـه او‪،‬‬
‫وظيلۀ هكؾم هكاشؼه به كويهاو شاهغالٍكايٗ اوث‪ ،‬ؾق لهاو ؿيبث که هؼّىم ظٕىق‬
‫يؿاقؾ به ٘كين اولى وظيلۀ هكؾم هكاشؼه به چًيى كويهايى هىباٌؿ‪».‬‬
‫«اهام ِاؾم‪ ‬ال ٘كين ايى شؼـل‪ ،‬اوـان پايـؿاقى اهـث و هـفهب قا بًيـاو يهـاؾ بـه‬
‫گىيهاى که ‪ ...‬هىشب آگاهى و بيؿاقى اهـث گكؾيـؿه و هىشـب هيـام يـک ٌـؽُ يـا‬
‫‪2‬‬
‫اٌؽاَ بكاى جأويه ظکىهث ػاؾله اوالهى و ه‪ٙ‬غ اياؾى اشايب هىگكؾؾ‪».‬‬

‫‪ .4-3‬روش تؼييى حاکن اسالهى (ولىفميه)‬

‫‪ .1-4-3‬بشسعى دو ديذگاه‬
‫اوث‪ .‬ؾق لهاو ‪٤‬يبث اهام‪‬‬ ‫الق) يظغيۀ ايتشاب‪ :‬بكپايى ؾولث اومهى ؾق هك لهايى واش‬
‫اهاهث و واليث ج‪ٙ١‬يل يمىٌىؾ و بكاوان قواي ات‪ ،‬بكپ ايى ظکىه ث او مهى و‪ٜ‬ي‪ ٩‬ۀ ‪٨‬٭ه ا‬
‫هىباٌؿ‪ .‬اگك چه جمام ‪٨‬٭ها ال شاي اهام ه‪ّ١‬ىم بكاى قهبكى ج‪١‬ييى ٌؿهايؿ‪ ،‬ولى اهکاو ا‪٠‬مال‬
‫او ث ب كاى ٌ ًاؼحى و‬ ‫واليث الوىى همۀ آوها ييىث‪ .‬په‪ ،‬ؾق ايى هًگام ب ك ه كؾم واش‬
‫ًٌاوايؿو ‪٨‬٭يه واشؿ ٌكايٗ قهبكى بکىًٌؿ و با قأى هىح٭ين يا جىو ٗ ؼبكگ او وى قا ايحؽ ا‬
‫کًًؿ‪.‬‬
‫٘ك‪٨‬ؿاقاو ايى ي‪ٝ‬كيه هىگى يًؿ ‪٨‬٭يه ب كاى هٍ كو‪٠‬يث والي حً ب ك ه كؾم‪ ،‬ا‪ ٨‬مووب ك ؾاٌ حى‬
‫ِمظيثهاى اللم ٕ‪٠‬ؿالث‪٨ ،‬٭اهث و ‪ ٔ...‬بايؿ ‪E‬بي‪١‬ث و هيرا‪ ٪‬هكؾهى‪ٕ D‬ه٭بىليث هكؾه ىٔ قا‬
‫هن ؾاٌحه باٌؿ جا ولى هكؾم گكؾؾ‪.‬‬
‫ههنجكيى اٌکاالت ي‪ٝ‬كيه ايحؽا ايى اوث که اگك ولى‪٨‬٭يه قا هًحؽ هكؾم بؿايين‪:‬‬
‫‪ .1‬هٍكو‪٠‬يث ؼىؾ قا ال قأى هكؾم اؼف هىکًؿ ٕؾقبؽً ‪٬‬ب ل جىٔ يط ؾاؾه ٌ ؿ ک ه چً يى‬
‫ييىث و ولى‪٨‬٭يه هٍكو‪٠‬يحً ال شاي اهام ه‪ّ١‬ىم‪ ‬اوثٔ‪F‬‬
‫‪ .2‬ولى‪٨‬٭يه وکيل هكؾم هعىى هىٌىؾ و ظؿوؾ واليث وى بىحگى به ج‪ ١‬ؿاؾ ٘ك‪ ٨‬ؿاقاو و‬
‫ؼىاوث هكؾم ؾاقؾ و هكگاه هكؾم او قا يؽىاوحًؿ واليث او وا‪ ٗ٬‬هىگكؾؾ ٕ٘ب‪ ٫‬هماو جىٔيعات‬

‫;‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬والیث فمیه‪ ،‬هماو‪.92 َ ،‬‬

‫<‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬كحاب البیغ‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.645 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪026 ‬‬

‫‪٬‬بلى چىو واليحً ال شاي اهام ه‪ّ١‬ىم‪ ‬اوث ظؿوؾ آو ييم جىو ٗ ه‪ ّ١‬ىم ج‪١‬ي يى گكؾي ؿه‬
‫اوث و با ؼىاوث يا ‪٠‬ؿم ؼىاوث هكؾم واليث او وا‪ ٗ٬‬يا هعؿوؾ يمىگكؾؾٔ‪F‬‬
‫ب) يظغيۀ ايتصـاب‪٘ :‬ب‪ ٫‬ايى ي‪ٝ‬كي ه‪ ،‬بكاو ان قواي ات و و يكۀ اه ل بي ث‪ ‬آي او ‪٨‬٭يه او‬
‫شاه‪ٟ‬الٍكايٗ قا ولىاهك هىلميى ‪٬‬كاقؾاؾهايؿ‪ F‬په‪٨ ،‬٭ها بك هكؾم واليث پيؿا هىکًًؿ و ‪٨‬٭يه ‪٨‬٭ٗ‬
‫با ؾاٌحى ‪ِE‬مظيث و اظكال ٌكاي‪ٙ‬ى که اهل بيث ج‪١‬ييى يمىؾهايؿ‪ ،D‬ؾاقاى واليث اوث و جًه ا‬
‫ؾق هكظلۀ ‪٠‬يًيث بؽٍيؿو به ظکىهث و ا‪٠‬مال واليث به پفيكي هكؾه ى يي ال ؾاقؾ‪ .‬ال آيصاک ه‬
‫ؾؼالث هممهاو همۀ ‪٨‬٭ها ؾق اهىق هىلماياو هىش هكزوهكز هىگ كؾؾ‪ ،‬جٍ کيل ظکىه ث و‬
‫اؾاقۀ اهىق هىلميى واش ک‪٩‬ايى اوث‪ F‬ي‪ً١‬ى ؾق ِىقت ايصام آو الوىى يک ‪٨‬٭يه‪ ،‬ايى جکلي‪٧‬‬
‫ال ؾيگكاو وا‪ ٗ٬‬هىٌىؾ‪.‬‬
‫بك اوان ي‪ٝ‬كيۀ يّ ‪ ،‬قأى هكؾم هىش هٍكو‪٠‬يث ولى‪٨‬٭ي ه يم ىٌ ىؾ‪ ،‬بلک ه ول ى‪٨‬٭ي ه ال‬
‫شاي اهام ه‪ّ١‬ىم‪ ‬ؾاقاى واليث اوث و هٍكو‪٠‬يحً قا ال اهام کى هىکًؿ‪ ،‬ولى بكاى ا‪٠‬م ال‬
‫واليث ييال به ه٭بىليث هكؾهى ؾاقؾ و ايى قأى هكؾم جؤذيكى ؾق ظ ؿوؾ اؼحي اقات ول ى‪٨‬٭ي ه ي ؿاقؾ‪.‬‬
‫همايًؿ ؾوقاو ‪٠‬لى‪ ‬که ايٍ او هٍ كو‪٠‬يث والي ث ؼ ىؾ قا ال پي اهبك‪ ‬کى کكؾي ؿ و ب‪ ١‬ؿ ال‬
‫پياهبك‪ ‬به‪ً٠‬ىاو اهام ؾاقاى واليث بىؾيؿ‪ ،‬ولى چىو هكؾم با ايٍاو بي‪١‬ث يکكؾيؿ آو ظٕكت جا ‪25‬‬
‫وال ؼايهيٍيى ٌؿيؿ و يحىايىحًؿ ا‪٠‬مال واليث يمايًؿ‪ ،‬ولى واليث ظٕكت وا‪ ٗ٬‬يگكؾيؿ‪.‬‬
‫پ) يتيجه بغعسـى‪ :‬ال ؾاليل ‪٠‬٭لى و ي٭لى هٍؽُ ٌ ؿ ک ه ول ى‪٨‬٭ي ه الو ىى اه ام ه‪ ّ١‬ىم‪‬‬
‫هًّى گكؾيؿه اوث‪ ،‬ولى بكاى ا‪٠‬مال واليث ييال به بي‪١‬ث هكؾم ؾاقؾ که ايى کاق هىجىايؿ ب ا بي‪ ١‬ث‬
‫هىح٭ين ٕهايًؿ ايحؽاباتٔ و يا بكگميؿو هًحؽبيًى جىوٗ هكؾم بكاى ايى بي‪١‬ث و ايحؽا ِىقت گي كؾ‪.‬‬
‫ؾقهكظال‪ ،‬ظؿوؾ اؼحياقات ولى‪٨‬٭يه قا اهام ه‪ّ١‬ىم‪ ‬هٍؽُ کكؾه و ؾق ‪٨‬٭ه ٌي‪١‬ه آهؿه اوث و هكؾم‬
‫يا هًحؽبيى آياو يمىجىايًؿ ؾق ايى ظؿوؾ ؾؼل و جّك‪٨‬ى يمىؾه و آو قا کن يا لياؾ کًًؿ‪.‬‬
‫به‪٠‬باقتؾيگك‪ ،‬ولى ‪٨‬٭يه الوىى اهام ه‪ّ١‬ىم‪ ‬هًّى ٕبه يّ ‪ ٠‬امٔ ٌ ؿه و ه كؾم ي ا‬
‫هًحؽبيى آياو ‪٨‬٭ٗ او قا کٍ‪ ٧‬هىکًًؿ‪.‬‬

‫‪ .2-4-3‬چگىيگى جؾخيـ فميه جاهغالؾشايظ سهبشى اص هياو فمها‬

‫ؾق ؾوقايى که هيچ ‪٨‬٭يهى ظکىهث قا ؾق اؼحياق يؿاقؾ اگك ٌكايٗ ؾق اؼحي اق گ ك‪٨‬حى ظکىه ث‬
‫وشىؾ ؾاٌحه باٌؿ بك همۀ ‪٨‬٭ها واش اوث جا ؾق هىيك جٍکيل ظکىهث اومهى ا‪٬‬ؿام يمايًؿ‪F‬‬
‫الايىقو‪E ،‬ا‪٬‬ؿام اوليه‪ D‬الوىى يکى ال ‪٨‬٭ها ‪E‬هٍكو‪٠‬يث‪ D‬و به جب‪ ٟ‬آو ‪E‬واليث‪ D‬قا بكاى ايى ‪٨‬٭ي ه‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪027‬‬

‫بهؾيبال ؾاقؾ و ‪٨‬٭هاى ؾيگك ييم جعث واليث او هىحًؿ و يبايؿ بك ؼم‪ ٦‬اظکام ٕظک ىهحىٔ وى‬
‫‪٠‬مل يمايًؿ و با جٍکيل ظکىهث‪ ،‬ؾيگك ‪٨‬٭ها هىجىايًؿ ؼىؾ قا ال ک اق ظکىه ث هب كا بؿايً ؿ و‬
‫هيچگىيه وشىبى قا بك ؾوي ؼى يً اظىان يکًًؿ‪.‬‬
‫اها ؾق ؾوقايى که ظکىهث اومهى ٌکل گك‪٨‬حه اوث اگك ‪٨‬٭ي ه ظ اکن ال ؾيي ا ب كوؾ‪ ،‬ؾيگ ك‬
‫يمىجىاو با همک ‪E‬ا‪٬‬ؿام اوليه‪٨ D‬٭يه شاه‪ٟ‬الٍكايٗ قا ًٌاؼث ٕليكا ا‪٬‬ؿام اوليه ‪٬‬بل ال آو ِىقت‬
‫گك‪٨‬حه اوثٔ و همکى اوث ؾق ايى لهاو چًؿ ‪٨‬٭يه با ِؿوق اظکاهى ؼىؾ قا به‪ً٠‬ىاو ولى‪٨‬٭يه به‬
‫هكؾم ه‪١‬ك‪٨‬ى کًًؿ و ايى اهك هىش هكزوهكز هىگكؾؾ‪ .‬په‪ ،‬ؾق ايى ه٭‪ٕ ٟ ٙ‬وش ىؾ ظکىه ث‬
‫اومهى و ‪٨‬ىت ولى‪٨‬٭يهٔ بايؿ قوٌى قا پفيك‪٨‬ث که ال آو ٘كي‪٨ ٫‬٭يه شاه‪ٟ‬الٍكايٗ ًٌاؼحه ٌىؾ‪.‬‬
‫قوٌى که ؾق شمهىقى اومهى ايكاو پيًبيًى ٌؿه اوث ايى اوث که ه‪ٙ‬اب‪٬ ٫‬ايىو اواوى‬
‫هكؾم با ايحؽا ‪٠‬ؿهاى به‪ً٠‬ىاو يمايًؿگاو ؼىؾ به يام ‪E‬ؼبكگاو‪ D‬که هم ه ال ‪٨‬٭ه ا و هصحه ؿيى‬
‫هىباًٌؿ کاق ايحؽا ولى‪٨‬٭يه قا به آياو هىوااقيؿ و آي او ي ک ‪ ٨‬كؾ واش ؿ ٌ كايٗ قهب كى قا‬
‫ايحؽا هىکًًؿ‪ .‬بك ايى اوان ‪٨‬٭يهى که بكاى قهبكى به ه كؾم ه‪١‬ك‪ ٨‬ى ٌ ىؾ ؾاقاى والي ث يي م‬
‫هىث و ‪٨‬٭يه ؾيگكى يمىجىايؿ اؾ‪٠‬اى واليث کًؿ‪.‬‬
‫البحه‪ ،‬جىٔيط ايى يکحه ٔكوقى اوث که ؾق هك ؾو ٌکل‪ ،‬هعحىا يکى اوث و ؾق هك ؾو هىقؾ‬
‫هكؾم با بي‪١‬ث با ‪٨‬٭يه شاه‪ٟ‬الٍكايٗ‪ٌ ،‬كايٗ ا‪٠‬مال واليث قا بكاى او ههيا ه ىکًً ؿ و جًه ا قوي‬
‫بي‪١‬ث هح‪٩‬اوت اوث‪.‬‬

‫‪ .3-4-3‬پاعخ به يک اؽکال‬
‫آيا واليث ‪٨‬٭يه به ؾيکحاجىقى يمىايصاهؿ؟‬
‫جـىاب‪ :‬ؾيکحاجىقى لهايى به وشىؾ هىآيؿ که قهبك يک شاه‪ ١‬ه ‪ ٨‬ى‪ ٬ ٪‬ايىو باٌ ؿ و ؼ ىؾ قا‬
‫ؾقبكابك جؽل‪٩‬ات پاوػگى يؿايؿ و هيچ ه٭اهى يحىايؿ او قا ال قهبكى ‪٠‬مل يمايؿ و به ايى ؾليل ؼىؾ‬
‫قا ؾق چهاقچى ؼاِى يؿايؿ و هك٘ىقکه ِمض ؾايىث جّمين بگيكؾ‪ ،‬اها باجىشهبه يکات ليك‬
‫لهيًههاى ؾيکحاجىقى وشىؾ يؿاقؾ‪:‬‬
‫الق) يظاعت صعويـى‪ :‬بكاوان آيات و قواي ات و همچً يى‪ ٌ ،‬كاي‪ٙ‬ى ک ه ‪ ٬‬ايىو ب كاى قهب ك شاه‪ ١‬ه‬
‫اومهى ؾق ي‪ٝ‬ك گك‪٨‬حه اوث ٕبه ؼّىَ ج٭ىا و ‪٠‬ؿالثٔ هٍؽُ هىگكؾؾ ‪٨‬كؾى قهبك شاه‪ ١‬ه ؼىاه ؿ‬
‫ٌؿ که همىاقه هىکىٌؿ ه‪ٙ‬اب‪ ٫‬اظکام اومهى ظكکث کًؿ و ؼىؾ قا ه٭يؿ به ق‪٠‬ايث ‪٬‬ىاييى الهى بؿاي ؿ‪F‬‬
‫بًابكايى‪ ،‬چًيى ٌؽّى بكاوان وشؿاو ؾقويى و ج٭ىايى که ؾاقؾ ال قوى هىاى ي‪٩‬ه جّمين يمىگيكؾ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪028 ‬‬

‫ب) يظاعت بيغويـى‪ :‬بك اوان ‪٬‬ايىو اواوى‪ ،‬ول ى‪٨‬٭ي ه ؾق بكاب ك ‪ ٬‬ايىو همايً ؿ ؾيگ ك ا‪ ٨‬كاؾ‬
‫هىباٌؿ و هيچ بكجكى يى بث ب ه ؾيگ كاو ي ؿاقؾ و ؾق ِ ىقت جؽل ‪ ٧‬هعاکم ه ؼىاه ؿ ٌ ؿ‪.‬‬
‫همچًيى‪ ،‬هًحؽباو هكؾم ؾق يک يهاؾ کًحكلى به يام ‪E‬هصله ؼبكگاو‪ D‬ا‪٠‬مال و ق‪٨‬ح اق وى قا لي ك‬
‫ي‪ٝ‬ك ؾاقيؿ و هىجىايًؿ يىبث به هؿيكيث و جّميمات ولى‪٨‬٭يه پكوً يمايًؿ و هك لهاو اظىان‬
‫کكؾيؿ که وى ٌكايٗ اؾاهه قهبكى قا يؿاقؾ‪ ،‬او قا ‪٠‬مل کًًؿ‪.‬‬
‫بكؼى ال اِىل ‪٬‬ايىو اواوى که هاي‪ ٟ‬ؾيکحاجىقى قهبكى هىٌىيؿ ‪٠‬باقتايؿ ال‪:‬‬
‫اِل ‪ :117‬جىاوى قهبك با ؾيگكاو ؾقبكابك ‪٬‬ايىو‪.‬‬
‫اِل ‪ :111‬ؾق ِىقت ياجىايى و يا ال ؾوث ؾاؾو يکى ال ٌكايٗ‪ ،‬قهبك جىوٗ هصله ؼبكگاو‬
‫‪٠‬مل ؼىاهؿ ٌؿ‪.‬‬
‫ـکك ايى يکحه ييم ٔكوقى اوث که چًايچه ولى‪٨‬٭يه ظکمى قا باجىشهبه هىاليى ٌ ك‪٠‬ى و ‪ ٬‬ايىيى‬
‫ِاؾق کًؿ‪ ،‬ا‪٨‬مووبك همگاو و ؾيگك ‪٨‬٭ها‪ ،‬ؼىؾي ييم بايؿ آو قا ق‪٠‬ايث يمىؾه و به آو ‪٠‬مل کًؿ‪.‬‬

‫‪ .5-3‬ضئىو ولىفميه‬
‫ٌي‪١‬ه بك ايى باوق اوث که بيٍحك و‪ٜ‬اي‪ ٧‬و ٌئىيى که اهام ه‪ّ١‬ىم‪ ‬ؾق لهاو ظٕىقي بك‪٠‬ه ؿه‬
‫ؾاٌث ؾق لهاو ‪٤‬يبحً ؾق شاه‪١‬ۀ اومهى به ‪٨‬٭يه شاه‪ٟ‬الٍكايٗ واكؾه ٌ ؿه او ث‪ .‬ب ؿيى بي او‬
‫شايگاه ق‪٨‬ي‪ ٟ‬ولى‪٨‬٭يه ؾق شاه‪١‬ۀ اومهى قوٌىجك هىٌىؾ که و‪ٜ‬ي‪٩‬ۀ هؿايث شاه‪ ١‬ۀ او مهى ؾق‬
‫اهك ؾيى و وياوث قا بك ‪٠‬هؿه ؾاقؾ‪ .‬ؾق اؾاهه‪ ،‬به ٌئىو بكشىحۀ ولى‪٨‬٭يه پكؾاؼحه هىٌىؾ‪:‬‬

‫‪ .1-5-3‬هشجؼيث ديًى‪ ،‬جفغيش لشآيى و کاسؽًاعى دس اجشاى ادکام‬

‫ؼؿاويؿ هح‪١‬ال کاقًٌاوى و ج‪٩‬ىيك وظى قا ال ٌئىو يبىت بكٌمكؾه اوث و هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫َوأي َضلًا ِاليي الزك َش ِلح َبي َى ِل َّلً ِاط ها يضل ِالي ِهن (يعل‪.)44 :‬‬
‫و هكآو قا به وىى جى يالل کكؾين‪ ،‬بكاى ايًکه بكاى هكؾم آيچه قا که بكاى [هؿايثٌـاو]‬
‫به وىىٌاو يالل ٌؿه بياو کًى‪.‬‬
‫ب‪١‬ؿ ال قظلث قوىل گكاهى اومم‪ ‬اهاهاو و ايىاوهاى بكگم يؿۀ الهى قاه ايٍ او قا ج ؿاوم‬
‫هىبؽًٍؿ و ال ‪٬‬كائثهاى هؽحل‪ ٧‬و ايعكا‪٨‬ى ال ؾيى هماي‪١‬ث و ‪٬‬كائث واظؿى ال ؾيى ب ه ه كؾم‬
‫‪٠‬كٔه هىکًًؿ‪.‬‬
‫‪٠‬الماو و ايؿيٍمًؿاو ٌي‪١‬ه با الهام ال آهىلهه اى ؾيً ى و و ؽًاو اهاه او ه‪ ّ١‬ىم‪ ‬و ب ه‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪031‬‬

‫ا‪٬‬حٕاى ظکن ‪٠‬٭ل بك ايى باوقيؿ که کاقٌ ًان ؾي ى ک ه ؾق هکح اهلبي ث‪ ‬ؾقن آهىؼح ه‬
‫اوث‪ ،‬و ؾق اوحًباٖ اظکام اله ى جؽّ ُ و جىاي ايى ؾاقؾ و يي م ال و مهث ي‪ ٩‬ه و ‪ ٠‬ؿالث‬
‫بكؼىقؾاق اوث‪ ،‬شايٍيى ٌايىحۀ اهام ؾق ‪ّ٠‬ك ‪٤‬يبث هىباٌؿ‪.‬‬

‫‪ .2-5-3‬سهبشى جاهؼۀ اعالهى‬

‫ؾق ‪٨‬كهًگ ‪ ٬‬كآو‪ ،‬وكپكو حى و لهاه ؿاقى شاه‪ ١‬ۀ او مهى ال ه كکه‪ ،‬ب هش م ؼ ؿا ي ا شايٍ يى او و‬
‫جصلىبؽٍاو ظاکميث الهى‪ ،‬و ل ٌ ؿه او ث‪ .‬والي ث و ظاکمي ث ظ٭ي٭ ى ٕباالِ الهٔ هؽ حُ‬
‫ؼؿاوث و واليث ا‪٠‬حباقى ٕبال‪١‬كْٔ هن جًها بكاى کىايى هٍكو‪ ٞ‬و پ فيك‪٨‬حًى او ث ک ه ؼ ؿا آي او قا‬
‫به‪ً٠‬ىاو جصلىبؽٍاو و اشكاکًًؿگاو اقاؾۀ جٍكي‪١‬ى ؼىؾ هٍؽُ و ه‪١‬ك‪٨‬ى کكؾه اوث و هك يى‪ ٞ‬و ل‪ٙ‬ه و‬
‫;‬
‫واليحى ؾيگك هكؾوؾ و ا٘ا‪٠‬ث ال آياو ٌكک و پفيك‪٨‬حى واليث ٘ا‪٤‬ىت ه‪١‬ك‪٨‬ى ٌؿه اوث‪.‬‬
‫بكايىاوان‪ ،‬واليث الهى ؾق جؿبيك اهىق اشحما‪٠‬ى و هؿيكيث وياوى شاه‪١‬ه‪ ،‬به٘ىقهىح٭ين‪،‬‬
‫بهجكجي ‪ ،‬به پياهبك اکكم‪ ‬و اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬واگفاق ٌؿه اوث‪ .‬ؾق ‪ّ٠‬ك ‪٤‬يب ث‪ ،‬اي ى و‪ٜ‬ي‪ ٩‬ه‬
‫بك‪٠‬هؿۀ ‪٨‬٭يه ‪٠‬اؾل و ْ‬
‫هؿبك واكؾه ٌؿه اوث‪.‬‬

‫‪ .3-5-3‬لضاوت و اجشاى ادکام دمىلى اعالم‬

‫ؼؿاويؿ ال ٘كي‪ ٫‬اظکام ؾيًى ايىاوها قا هؿايث هىکً ؿ‪ F‬اوو ث ک ه بهح كيى ‪ ٬‬ىاييى ‪ ٨‬كؾى و‬
‫اشحما‪٠‬ى قا بكاى ايىاوها ش‪١‬ل کكؾه اوث‪ .‬پ فيك‪٨‬حًى ييى ث ؾيً ى ظاه ل کاه لجكيى بكياه ۀ‬
‫جکاهلى بكاى بٍك باٌؿ و شاه‪ٟ‬جكيى اظکام ‪٨‬كؾى قا ؾق بكؾاٌحه باٌؿ‪ ،‬ولى په ال قظلث قوىل‬
‫اکكم‪ ‬بكياههاى بكاى اشكايى کكؾو آو اظکام يؿاٌحه باٌؿ‪ .‬بىٌک‪ ،‬ايى ؼىؾ و ب ج‪ٙ١‬يل ى‬
‫بؽًهاى ههمى ال ؾوحىقهاى الهى اومم اوث‪ .‬اهام ه‪ ّ١‬ىم‪ ‬هى‪ ٧ ٜ‬ب ه ‪ ٕ٬‬اوت و ق‪ٟ ٨‬‬
‫يما‪ٞ‬ها و اشكاى اظکام ظ٭ى‪٬‬ى و ‪ٕ٬‬ايى اومم اوث‪ ،‬چًاوکه پياهبك اومم‪ ‬جًها هى‪ ٧ٜ‬يبىؾه‬
‫که اظکام و ‪٨‬كهاوهاى الهى قا ابم‪ ٢‬کًؿ‪ ،‬بلکه و‪ٜ‬ي‪٩‬ۀ ‪ ٕ٬‬اوت هي او ه كؾم و قهب كى اشحم ا‪ٞ‬‬
‫<‬
‫ايىايى قا ييم بك‪٠‬هؿه ؾاٌحه اوث‪.‬‬
‫ؾق ‪ّ٠‬ك ‪٤‬يبث‪ ،‬ايى ٌؤو و شايگاه به ‪٨‬٭يه شاه‪ٟ‬الٍكايٗ واكؾه ٌ ؿه او ث‪ ،‬چًاوک ه اه ام‬
‫لهاو‪ ‬ؾق پاوػ به يکى ال ٌي‪١‬يايً هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬

‫;‪ .‬بكاى يمىيه ق‪.‬ک‪ .‬اي‪١‬ام ٕ‪ ،ٔ6‬آيۀ ‪ F121‬جىبه ٕ‪ ،ٔ9‬آيۀ ‪.31‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هكجٕى ه‪ٙ‬هكى‪ ،‬مدمىػه آثاس‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.715-714 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪030 ‬‬

‫‪1‬‬
‫الله ػلي ِهن‪.‬‬ ‫َ َ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ َّ‬ ‫الذىادخ الىاه َؼة َكاسجؼىا كيها َالى س َ‬
‫َوأها َ‬
‫واة دذي ِر ًِا كبيهن دجحى ػليکن وأيا دجة ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫و اها ؾقبـاقۀ هىـائل و ظـىاؾذى کـه [بـكاى هىـلماياو] پـيً هـىآيـؿ‪ ،‬بـه قاويـاو اظاؾيـد‬
‫هــا قشــىع کًي ـؿ‪ ،‬چكاکــه آيــاو ظصــث هــى بــك ٌــما هىــحًؿ و هــى ظصــث ؼؿاويــؿم بــك‬
‫آوها‪.‬‬

‫‪ .6-3‬ويژگىهاى ولىفميه‬
‫به ي‪ٝ‬ك هىقوؿ هصمى‪٠‬ه ٌكايٗ و و يژگىهاى اللم بكاى ظاکن و ولى‪٨‬٭يه قا هىجىاو ؾق وه ‪ً٠‬ىاو‬
‫اِلى ليكؼمِه کكؾ‪:‬‬

‫‪ .1-6-3‬ػلن و فماهث‬
‫قهبك ه‪ٙ‬لى بايؿ ال ي‪ٝ‬ك ‪٨‬٭هى و اشحهاؾى ؾق ظؿى باٌؿ که بحىايؿ ؾق ظىاؾخ و و‪٬‬اي‪ ٟ‬وياو ى‬
‫الًاط‬ ‫اشحما‪٠‬ى ‪٨‬حىا ؾهؿ و اظکام الهى قا بياو ؾاقؾ‪ ،‬چًاوکه ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪َ E :‬أي َها َّ‬
‫ٓ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ِا َّو أ َد َّن َّالً ِاط ِب َهزا اَله ِش ‪ ...‬أػلمهن ِبؤه ِش الل ِه؛ اى هكؾم‪ ،‬وماواق به اهك ٕؼم‪٨‬ثٔ کىى اوث که ؾق‬
‫<‬
‫آو به ‪٨‬كهاو ؼؿا ؾاياجك باٌؿ‪D.‬‬
‫هكاؾ ال ‪٠‬لن و آگاهى ولى‪٨‬٭يه‪ ،‬ا‪٨‬مووبك ‪٠‬لن به اهىق ؾيًى‪ ،‬آگاهى يىبث به له او و هى ائل‬
‫شاقى بيىالمللى و شهاو اومم اوث‪ .‬اگك ول ى‪٨‬٭ي ه ب ه له او و ٌ كاي ّٗ ظ اکن آگ اه يباٌ ؿ‪،‬‬
‫يمىجىايؿ کٍحى شاه‪١‬ه قا ؾق ٘ى‪٨‬او ظىاؾخ قولگاق بهومهث به واظل بكوايؿ‪ ،‬چكاکه جًها ‪٠‬لن‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫هاي ِه ال جهجن ػلي ِه‬‫الؼالن ِبض ِ‬
‫به لهاو اوث که وب ؾوقى ال اٌحباه هىٌىؾ‪ .‬اهام ِاؾ‪٨ ٪‬كهىؾ‪ِ E :‬‬
‫=‬ ‫َ‬
‫اللى ِابظ؛ ٌبهات به کىىکه لهايۀ ؼىؾ قا بًٍاوؿ هصىم يمىآوقؾ‪D.‬‬

‫‪ .2-6-3‬ػذالث و جمىا‬
‫واژۀ ‪E‬ج٭ىا‪ D‬ؾق اِل ال و‪٬‬ايه اوث به ه‪ً١‬اى ظ‪٩‬ا‪ ٜ‬ث و يگه ؿاقى ي‪ ٩‬ه ال آيچ ه ب ه آو ٔ كق‬
‫هىقوايؿ‪ .‬و ؾق اِ‪ٙ‬مض‪ ،‬هكاؾ ال ج٭ىا قا هىجىاو ؾق ايى ج‪١‬بيك ؼمِه کكؾ‪E :‬اشحًا و پكهي م ال‬
‫>‬
‫ؼ‪ٙ‬ا و گًاه و اٌحباه و آلىؾگى و ياپاکى و ؾل واكؾو به ؼٗ هىح٭ي ّن جکلي‪ ٧‬و و‪ٜ‬ي‪٩‬ه‪D.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.181 َ ،53‬‬

‫<‪ .‬وهح البالغه‪ ،‬هماو‪ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ ‪.248-247 َ ،174‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.27 َ ،1‬‬
‫>‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ؼ‪ٙ‬بههاى يمال شم‪١‬ۀ جهكاو‪.1369/11/19 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪031‬‬

‫واژۀ ‪٠E‬ؿالث‪ D‬به ه‪ً١‬اى هكچيمى قا ؾق شاى ؼىؾ ‪٬‬كاق ؾاؾو او ث و ؾق اِ ‪ٙ‬مض‪ ،‬ه كاؾ ال‬
‫‪٠‬ؿالث ‪E‬هلکۀ قيٍهؾاقى اوث که همىاقه ايىاو قا ب ه همله ث ج٭ ىا‪ ،‬ج كک هعكه ات و ‪ ١٨‬ل‬
‫واشبات‪ ،‬واؾاق هىکًؿ‪ ;D.‬و وِ‪٠ ٧‬ؿالث‪ ،‬ؾق اِ‪ٙ‬مض ٌك‪٠‬ى‪ ،‬ب ا اقجک ا گًاه او کبي كه ي ا‬
‫<‬
‫اِكاق بك ِ‪٥‬يكه لايل هىٌىؾ‪.‬‬
‫بًابكايى‪ ،‬ال و يژگىهاى هئکؿ بكاى ولى‪٨‬٭يه به‪ً٠‬ىاو قهبك شاه‪١‬ۀ اومهى ايى اوث ک ه باي ؿ‬
‫‪٤‬كه يٍىؾ و به وب ‪٤‬كوق بك آظ اؾ شاه‪ ١‬ه‬ ‫چىو پؿقى ههكباو و باج٭ىا باٌؿ و به ‪٬‬ؿقت ؼى يً ْ‬
‫‪ٜ‬لن قوا يؿاقؾ‪ F‬و ؼؿاويؿ هح‪١‬ال قا يا‪ٜ‬ك ا‪٠‬مال ؼى يً ببيًؿ‪.‬‬

‫‪ .3-6-3‬کفايث و کاسدايى‬
‫ى‪‬‬ ‫ک‪٩‬ايث و کاقؾايى ال ٌكٖهاى ٔكوقى لهامؾاقى شاه‪١‬ۀ اومهى اوث‪ ،‬چًاوک ه اه ام ‪٠‬ل‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫هى‪٨‬كهايؿ‪َ E :‬هى أد َغ َى ال ِکلاية اع َح َذ َّن ال ِىالية؛= آوکه باک‪٩‬ايثجك اوث وماواق قهبكى اوث‪D.‬‬
‫َ َ َ‬ ‫َّ َ َ َّ َّ‬ ‫َ َ َّ‬
‫ىاط ِب َهىزا اَله ِىش أه َىىاهن ػليى ِه؛> اى ه كؾم‪،‬‬
‫همچًيى‪٨ ،‬كهىؾه اوث‪E :‬ايهىا الًىاط ِاو أدىن الً ِ‬
‫ٌايىحهجكيى ايىاوها بكاى جّؿى اهاهث ٕؼم‪٨‬ث اهثٔ کىى اوث که ال همه جىاياجك بك ايصام‬
‫ايى هىئىليث بمقگ اوث‪D.‬‬
‫البحه‪ ،‬ک‪٩‬ايث و کاقؾايى به ه‪ً١‬اى جؽُّ ؾاٌحى ؾق جمام کاقها و جى لٗ ب ك ‪٠‬ل ىم و ‪ ً٨‬ىو‬
‫ييىث‪ .‬کىايىکه هؿيكيث ‪٠‬لمى قا بك هؿيكيث ‪٨‬٭هى بكجكى ه ىؾهً ؿ‪ ،‬ؾچ اق چً يى ٌ بههاى‬
‫ٌؿهايؿ‪ٌ .‬يىۀ هؿيكيث واليث ‪٨‬٭يه‪ ،‬که هبحًىبك آهىلههاى ظ٭ى‪٬‬ى و اؼم‪٬‬ى اوث‪ ،‬ال هّ اؾي‪٫‬‬
‫هؿيكيث ايىايى بهٌماقهىآيؿ‪ ،‬که به هىالات آو‪ ،‬ظاکميث اومهى ي ا والي ث ‪٨‬٭ي ه ب ه جً‪ ٝ‬ين‬
‫هًاوبات ظ٭ى‪٬‬ى و اؼم‪٬‬ى و ييم‪ِ ،‬يايث ال ظؿوؾ الهى ؾق ق‪٨‬حاق ‪٨‬كؾى و شم‪١‬ى هىپكؾالؾ‪.‬‬

‫‪ .7-3‬وظايف و اختيارات ولىفميه‬

‫ؾق ؾيؿگاهى کمو‪ ،‬ؾو هىقؾ ال و‪ٜ‬اي‪ ٧‬ههن ولى‪٨‬٭يه ‪٠‬باقت اوث ال‪ :‬هؿايث و قهب كى شاه‪ ١‬ۀ‬
‫اومهى‪ ،‬ظ‪٩‬ا‪ٜ‬ث ال ؾيى و اقکاو شاه‪١‬ۀ اومهى‪.‬‬

‫;‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬جسشیش الىعیهه‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.15 َ ،1‬‬
‫<‪ .‬همان‪.‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬ؽشذ غشس السکم و دسس الکهم‪ ،‬جه كاو‪ ،‬ؾايٍ گاه جه كاو‪ ،1366 ،‬ز ‪َ ،5‬‬
‫‪.349‬‬
‫>‪ .‬وهح البالغه‪ ،‬هماو‪ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ ‪.247 َ ،174‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪032 ‬‬

‫‪ .1-7-3‬هذايث و سهبشى جاهؼۀ اعالهى‬

‫ي٭ً هؿايحى ولى‪٨‬٭يه ؾق شاه‪١‬ۀ اومهى ي٭ٍى اِلى و ههن اوث و اب‪١‬اؾ گىياگىيى ؾاقؾ‪ ،‬ال ظكک ث‬
‫شاه‪١‬ه بهوىى ه‪ً١‬ى يث و ييم اهيؿبؽٍى گك‪٨‬حه جا قهايى ال گكؾا ‪٨‬حًه‪ .‬بًابكايى‪ ،‬و‪ٜ‬ي‪٩‬ۀ قهب كى اله ى‬
‫اوث که هًك و ‪٠‬لن بهکاقگيكى ِعيط ا‪٨‬كاؾ و اهکايات بكاى وِىل به اه ؿا‪٠ ٦‬الي ۀ آي يى و ه فه‬
‫الهى قا ؾاٌحه باٌؿ‪ .‬ؾق اؾاهه‪ ،‬به ايى ي٭ً ولى‪٨‬٭يه ال اب‪١‬اؾ گىياگىو پكؾاؼحه هىٌىؾ‪:‬‬
‫الــق) هــضايت اػتوــاصى‪ :‬ه ؿايث ‪٠‬٭ي ؿجى ب ه ه‪ ً١‬اى جبي يى ايؿيٍ ههاى ي ا او مهى و‬
‫ه‪١‬ك‪٨‬ثبؽٍى شاه‪١‬ه يىبث به آو ؾق وكلىظۀ ا‪٬‬ؿام هؿايحى ولى‪٨‬٭يه اوث‪ .‬جىِيههاى اؼم‪٬‬ى‬
‫ولى‪٨‬٭يه و ًٌاوايى ژق‪ ٦‬ال ه‪٩‬اهيمى چىو واليث‪٠ ،‬بىؾيث‪ ،‬ه‪ً١‬ى يث و بّيكت وب قوٌ ًى‬
‫با٘ى آظاؾ شاه‪١‬ۀ اومهى اوث‪F‬‬
‫ب) هضايت سياسى و بصيغتاكؼايى‪ :‬ولى‪٨‬٭يه ‪ ٙ٬‬يماى شاه‪١‬ه ؾق ‪٤‬باقآلىؾگى ‪٨‬حًه اوث‪ ،‬ک ه ب ه‬
‫قوٌىگكى ؤ‪١‬يث ؾٌمى و جبييى هى‪١٬‬يث قاهبكؾى ي‪ٝ‬ام واليى هىپكؾالؾ‪ .‬ولى‪٨‬٭يه و‪ٜ‬ي‪ ٩‬ۀ ه ؿايث‬
‫آظاؾ شاه‪١‬ه و کٍايؿو شاه‪١‬ه به ومث آيًؿهاى قوٌى و و‪١‬اؾجمًؿ قا بك‪٠‬هؿه ؾاقؾ و هى‪ ٧ٜ‬او ث ج ا‬
‫آيصا که اهکاو ؾاقؾ بكاى بّيكتا‪٨‬مايى شاه‪١‬ه و هؿايث شاه‪١‬ه به ومث ؼيك بکىٌ ؿ‪ .‬ا‪ ٨‬مووب كايى‪،‬‬
‫ولى‪٨‬٭يه ؾق ‪٠‬كِۀ وياوى با جبييى ؼ‪ٙ‬ىٖ وياوى‪ ،‬هؿؾقوايى ؾق ايحؽا ؾقو ث وياو ى‪ ،‬آٌ کاق‬
‫کكؾو جى٘ئهها‪ ،‬اهيؿآ‪٨‬كيًى و ا‪٠‬حماؾوالى‪ ،‬يگهؾاٌحى ه كؾم ؾق ِ عًه و جبي يى قاهبكؾه اى ک مو و‬
‫اهؿا‪ ٦‬واالى ي‪ٝ‬ام وياوى اومم‪ ،‬شاه‪١‬ه قا ال گكؾيههاى هىلًاک جاقيؽى هىگفقايؿ‪F‬‬
‫پ) هضايت كغهًگى‪ :‬يکى ال گىيههاى هؿايث‪ ،‬ک ه ٔ كوقى ه ىباٌ ؿ‪ ،‬ه ؿايث ‪٨‬كهًگ ى‬
‫اوث‪ .‬ولى‪٨‬٭يه بايؿ بؿاو جىشه و يژه ؾاٌحه باٌؿ و ههكهه اى ه ؿايثگك قا بهؾقو حى بچيً ؿ ج ا‬
‫ذمكبؽً باٌؿ و هؿايث ‪٨‬كهًگى هكچه بيٍحك هىلماياو و شاه‪١‬ۀ اومهى قا هع٭‪ ٫‬والؾ‪.‬‬

‫‪ .2-7-3‬دفاظث و دشاعث اص ديى و جاهؼۀ اعالهى‬

‫ولى‪٨‬٭يه ي‪ٝ‬ام اومهى و شاه‪١‬ۀ هىلماياو قا بكاوان ه‪١‬اق‪ ٦‬ا‪٠‬ح٭اؾى و اظکام ‪٠‬ملى بكگك‪٨‬ح ه ال‬
‫َ‬
‫کحا و وًث ه‪ّ١‬ىهاو‪ ‬اؾاقه هىکًؿ‪ .‬بههميىبي او‪ ،‬ؾق قواي ث آه ؿه او ث‪E :‬أ َّو المىئ ِه ًِي َى‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ َ‬
‫ىس ال َم ِذي ًَ ِة ل َهىا؛ ‪٨‬٭هاى هئهى ؾژه اى او ممايؿ‪ ،‬و ب كاى او مم‬
‫اللوهاء دظىو ِاْلعال ِم ك ِذظ ِى ع ِ‬
‫;‬
‫ي٭ً ظّاق ٌهك قا بكاى ٌهك ؾاقيؿ‪D.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.38 َ ،1‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪033‬‬

‫بًابكايى‪ ،‬و‪ٜ‬ي‪٩‬ۀ ولى‪٨‬٭يه اوث ک ه ي‪ ٝ‬ام او مهى و شاه‪ ١‬ۀ هى لماياو قا بكاو ان ه‪ ١‬اق‪٦‬‬
‫ا‪٠‬ح٭اؾى و اظکام ‪٠‬ملى بكگك‪٨‬حه ال کحا و وًث ه‪ّ١‬ىهاو‪ ‬اؾاقه کًؿ‪ .‬و ييم و‪ٜ‬ي‪ ٩‬ۀ ول ى‪٨‬٭ي ه‬
‫ايى اوث که ال هصمى‪٠‬ۀ ؾقهنجًيؿۀ اشكايى کٍىق و جميهاى گىياگىو بكاى پيٍك‪٨‬ث‪ ،‬ب هش ؿ‬
‫هكا‪٬‬بث کًؿ جا ي‪ٝ‬ام اومهى ال اهؿا‪ ٦‬و آقهاوهايً ؾوق يمايؿ‪ ،‬بلکه به ومث ‪٬‬لههاى ه‪ً١‬ى يث‬
‫و اهؿا‪ ٦‬آقهايى و واال ويك کًؿ‪.‬‬

‫‪ .8-3‬اختيارات ولىفميه‬
‫بكؼى بك ايى پًؿاقيؿ که واليث ‪٨‬٭يه ه٭يؿه اوث و يمىجىاي ؿ‪ ،‬بً ابك هّلعثايؿيٍ ى‪ ،‬ؾق ه ك‬
‫هىئلهاى ا‪٠‬مال ‪٬‬ؿقت کًؿ‪ .‬بؿيىجكجي ‪ ،‬اؼحياقات ولى‪٨‬٭يه هعؿوؾ اوث به هكآيچه ‪٬‬ايىوگفاق‬
‫ؾق هًگام ؤ‪٬ ٟ‬ايىو بؿاو هبحم بىؾه و جکلي‪ ً٩‬قا هٍؽُ کكؾه اوث‪.‬‬
‫ؾق ه٭ابل و چًاوکه ؾق جبييى واليث ه‪ٙ‬ل٭ۀ ‪٨‬٭يه گفٌث‪ ،‬ولى‪٨‬٭يه ؾق هم ۀ اه ىقى ک ه اه ام‬
‫ه‪ّ١‬ىم‪ ‬واليث ؾاقؾ‪ ،‬بهشم هىاقؾى که و يژۀ اهام اوث‪ ،‬بًابك هّلعث شاه‪١‬ه و اهث اومهى‪،‬‬
‫ولى‪٨‬٭يه‪ ،‬به‪ً٠‬ىاو ظاکن اومهى‪ ،‬ظ‪ ٫‬ؾؼالث ؾق اهىق وياوى‪ ،‬ا‪٬‬حّاؾى‪ ،‬ي‪ٝ‬اهى‪،‬‬ ‫واليث ؾاقؾ‪ْ .‬‬
‫‪٨‬كهًگ ى و ‪ ...‬قا ؾاقؾ و هىجىاي ؿ ؾو حىقهاى اللم ظک ىهحى قا ِ اؾق کً ؿ‪٨ :‬كهاي ؿهاو ‪ ٠‬الى‬
‫ْ‬
‫ييكوهاى ي‪ٝ‬اهى و ايح‪ٝ‬اهى قا ‪٠‬مل و يّ کًؿ‪٨ F‬كهاو شًگ يا ِلط بؿهؿ‪ F‬هحّؿى ‪ ٕ٬‬اوت‬
‫ٌىؾ يا ‪ٕ٬‬ات قا هًّى کًؿ و با ِؿوق ظکن‪ ،‬ظؿوؾ الهى قا اشكا يماي ؿ و هصكه او قا کي‪ ٩‬ك‬
‫ؾهؿ‪ F‬با ؾولثهاى ؾيگك‪ ،‬پيماوهاى وياوى‪ ،‬ا‪٬‬حّاؾى و ‪٨‬كهًگى ببًؿؾ‪ F‬هاليات بگيكؾ‪ ،‬و اي‪٩‬ال‬
‫و بيثالمال قا به هّاق‪ ٦‬اللم بكوايؿ‪.‬‬
‫ولى‪٨‬٭يه هىجىايؿ بكاى اؾاقۀ اهىق شاه‪١‬ه و بكاوان هّالط اومم و هى لميى‬ ‫گفٌحه ال ايى‪ْ ،‬‬
‫جّمينهايى بگيكؾ که ‪٨‬كاجك ال چهاقچى اظکام ‪٨‬ك‪٠‬ى الهى باٌؿ‪ .‬بكاى هرال‪ ،‬هىصؿ يا هًمل ى‬
‫قا که ؾق هىيك ؼياباو اوث‪ ،‬ؼكا کًؿ و پىل هًمل قا به ِاظبً باكؾالؾ‪ F‬هى اشؿ قا ؾق هى‪ٟ ٬‬‬
‫لموم ج‪ٙ١‬يل کًؿ‪ ،‬و هىصؿى قا که ٔكاق باٌؿ‪ ،‬ؾقِىقجىکه ق‪ ٟ٨‬آو بؿوو جؽكي همکى يٍىؾ‪،‬‬
‫ؼكا کًؿ‪ .‬بًياوگفاق شمهىقى اومهى ايكاو ؾق جبييى گىحكۀ اؼحياقات ولى‪٨‬٭يه هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َّ‬
‫ظکىهث‪ ،‬که ٌؼبهاى ال واليث ه‪ٙ‬لوه قوىلالله‪ ‬اوث‪ ،‬يکى ال اظکام اوليۀ اوـالم‬
‫اوث و هوؿم بك جمام اظکام ككػيه‪ ،‬ظحى يمـال و قوله و ظـس‪ ،‬اوـث‪ .‬ظـاکن هـىجىايـؿ‬
‫هىصؿ يا هًملى قا که ؾق هىيك ؼياباو اوث ؼكاب کًؿ و پىل هًمل قا به ِـاظبً قؾ‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪034 ‬‬

‫کًؿ‪ .‬ظاکن هىجىايؿ هىاشؿ قا ؾق هىهغ لموم جؼ‪ٙ‬يل کًؿ و هىصؿى کـه ٔـكاق باٌـؿ‪،‬‬
‫ؾقِىقجىکه قكغ بؿوو جؽكيـب يٍـىؾ‪ ،‬ؼـكاب کًـؿ‪ .‬ظکىهـث هـىجىايـؿ هكاقؾاؾهـاى‬
‫ٌكػى قا که ؼىؾ با هكؾم بىحه اوث‪ ،‬ؾق هىهؼى که آو هكاقؾاؾ هؽالق هّالط کٍىق و‬
‫اوالم باٌؿ‪ ،‬يکشايبه لـى کًؿ‪ .‬و هىجىايؿ هـك اهـكى قا‪ ،‬چـه ػبـاؾى و يـا ؿيكػبـاؾى‬
‫اوــث کــه شكي ـاو آو هؽــالق هّــالط اوــالم اوــث‪ ،‬ال آو هــاؾاهىکــه چً ـيى اوــث‬
‫شلىگيكى کًؿ‪ .‬ظکىهث هىجىايؿ ال ظس‪ ،‬که ال ككايٓ ههن الهى اوث‪ ،‬ؾق هىاهؼى که‬
‫‪1‬‬ ‫ا‬
‫هؽالق ِالض کٍىق اوالهى ؾايىث‪ ،‬هىهحا شلىگيكى کًؿ‪.‬‬
‫بًابكايى‪ ،‬اؼحياقات ولى‪٨‬٭يه ه٭يؿ به ‪٬‬ايىو اواو ى ييى ث‪ ،‬ب ه و ب آيک ه ‪ ٬‬ايىو اواو ى‬
‫هٍكو‪٠‬يث و ا‪٠‬حباقي قا ال ولى‪٨‬٭يه کى هىکًؿ‪ ،‬بلکه اگك هّلعحى ه٭ؿم بك ‪٬‬ايىو ب ىؾ يي م‪،‬‬
‫هىجىايؿ بؿاو ظکن کًؿ‪ .‬به چًيى اظکاهى ‪E‬اظک ام ظک ىهحى‪ D‬گى يً ؿ و ه كاؾ ال آو اظک ام و‬
‫ه٭كقاجى اوث که ظکىهث بكاوان هّ الط و هً ا‪٠ ٟ٨‬م ىهى ؾق ‪٠‬كِ ههاى گىي اگىو ِ اؾق‬
‫هىکًؿ‪ .‬هرل ‪٨‬كهاو به شلىگيكى ال وقوؾ و ؼكوز اقل‪٨ ،‬كه او ب ه شل ىگيكى ال ظم ل او لعه‪،‬‬
‫‪٨‬كهاو به ا‪٠‬مام اشباقى به وكبالى‪ ،‬ظکن به جٍکيل هصم‪ ٟ‬جٍؽيُ هّلعث ي‪ٝ‬ام‪ ،‬ظک ن ب ه‬
‫جٍکيل ؾاؾگاه و يژۀ قوظاييث‪ ،‬ظکن به بالبيًى ‪٬‬ايىو اواوى‪ ،‬و اهىقى ال ايى ؾوث‪.‬‬
‫ايى ا٘م‪ ٪‬ؾق اؼحياقات‪ ،‬به ه‪ً١‬اى آلاؾى ؾق ايصام هك کاقى و ِ ؿوق ه ك ‪٨‬كه ايى ييى ث‪.‬‬
‫اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق جىٔيط ايى وؽى ‪٨‬كهىؾه اوث‪:‬‬
‫بؼٕىها ؼيال هىکًًؿ که ايـى «واليـث ه‪ٙ‬لوـۀ كويـه»‪ ،‬کـه ؾق هـايىو اواوـى آهـؿه‬
‫اوث‪ ،‬هؼًايً ايى اوث که قهبكى ه‪ٙ‬لنالؼًاو اوـث و هـك کـاق کـه ؾلـً بؽىاهـؿ‬
‫هىجىايؿ بکًؿ! هؼًاى واليث ه‪ٙ‬لوه ايى ييىث‪ .‬قهبكى بايىحى هىبههى هىاييى قا اشكا‬
‫کًؿ و به آوها اظحكام بگفاقؾ‪ .‬هًحها‪ ،‬ؾق هىاقؾى‪ ،‬اگك هىئىالو و ؾوـثايؿقکاقاو اهـىق‬
‫بؽىاهًؿ هايىيى قا که هؼحبك اوث هىبههى ػمل کًًؿ ؾچاق هٍکل هىٌـىيؿ‪ ،‬ـ هـايىو‬
‫بٍكى هميى٘ىق اوث ـ هايىو اواوـى قاه چـاقهاى قا بـال کـكؾه و گلحـه‪ :‬آيصـايىکـه‬
‫هىئىالو اهىق ؾق اشكاى كالو هايىو هالياجى يا وياوث ؼاقشى‪ ،‬بالقگايى‪ِ ،‬ـًؼحى و‬

‫;‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬صسیفۀ امام‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هئوىۀ جً‪ٝ‬ين و يٍك آذ اق اه ام ؼميً ى‪ ،1378 ،‬ز ‪َ ،21‬‬
‫‪.452‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪035‬‬

‫ؾايٍگاهى ؾچاق هٕيوه هىٌىيؿ و هيچکاقى يمـىجىايًـؿ بکًًـؿ ‪ ...‬قهبـكى هكشـغ‬

‫اوث‪ .‬قهبكى بكقوى و ؾهث هىکًؿ و اگك اظىان کكؾ که بـهيـاگميك بايـؿ ايـى کـاق قا‬
‫بکًؿ‪ ،‬آو قا ايصام هىؾهؿ‪ .‬شاهايى هن که به ِىقت هؼٕل ههـن کٍـىقى اوـث‪ ،‬بـه‬
‫‪1‬‬
‫هصمغ جٍؽيُ هّلعث اقشاع هىٌىؾ‪ .‬ايى هؼًاى واليث ه‪ٙ‬لوه اوث‪.‬‬

‫‪ .9-3‬آثار و بزکات واليت فميه در يظام اسالهى‬

‫واليث ؾق ي‪ٝ‬ام اومهى آذاق و بكکاجى ؾاقؾ‪ ،‬ؾق اؾاهه‪ ،‬به بكؼى ال آذاق و بكک ات والي ث ؾق ي‪ ٝ‬ام‬
‫اومهى پكؾاؼحه هىٌىؾ‪:‬‬

‫‪ .1-9-3‬لشاس گشفحى دس هغيش جذمك ؽشيؼث اعالهى‬

‫با واليث اوث که اقليهاى ؾيًى با‪٬‬ى هىهايؿ و يؿاى ؾيًؿاقى و ‪٨‬كياؾ قوحگاقى اومم ي ا‬
‫به شهاو هؽابكه هىٌىؾ‪ .‬اگك واليث يباٌؿ‪ ،‬ؾيى ال ؾوث هىقوؾ ي ا آهىلهه اى ؾيً ى کنقي گ‬
‫هىٌىؾ‪ .‬بههميىوب ‪ ،‬اهام قٔا‪ ‬ؾق اوحؿالل به ٔكوقت ظکىهث ؾيًى هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫اگــك [ؼؿاويــؿ] بــكاى ايٍــاو اهــاهى بــهػًــىاو وكپكوــث‪ ،‬اهـيى‪ ،‬هعاكظثکًًــؿه‪ ،‬و‬
‫اهايثؾاق هكاق يؿهؿ‪ ،‬هفهب کهًه هـىٌـىؾ‪ ،‬ؾيـى هـىقوؾ‪ ،‬وـًث و اظکـام اوـحعاله‬
‫هـىٌــىؾ‪ ،‬بـؿػثگــماقاو بـك آو هــىاكمايًـؿ و هلعــؿاو ال آو هـىکاهًــؿ و آو قا بــكاى‬
‫‪2‬‬
‫هىلميى هٍحبه هىکًًؿ‪.‬‬

‫‪ .2-9-3‬صهيًهعاصى بشاى پيؾشفث جاهؼۀ اعالهى‬

‫هؿايث بالًؿۀ واليث اوث که لهيًههاى ‪٨‬ىاؾ ا‪٬‬حّاؾى و اشحم ا‪٠‬ى قا ال ب يى ه ىب كؾ‪ ،‬و ب‬
‫وظؿت و يکااقچگى و ‪٬‬ىام شاه‪١‬ه‪ ،‬و لهيًهوال پيٍك‪٨‬ث ؾق ‪٠‬كِههاى گىياگىو هىٌىؾ‪.‬‬
‫با پيكولى اي٭م اومهى و بك‪ ٬‬كاقى ظکىه ث والي ى ؾق اي كاو‪ ،‬بكک اجى هايً ؿ اهًي ث و‬
‫آوايً‪ ،‬هكؾمواالقى‪ ،‬و ؼىؾباوقى هلى‪ ،‬که ال يٍايههاى پيٍك‪٨‬ث ؾق هك شاه‪١‬هاى ه ىباٌ ؿ‪،‬‬
‫جع٭‪٠ ٫‬يًى يا‪٨‬حه اوث‪.‬‬
‫بؿيىجكجي ‪ ،‬يکى ال آذاق و بكکات واليث‪ ،‬واهاو يا‪٨‬حى اهك ؾيى و ؾيياوث و ب ا وش ىؾ ول ى‬
‫ؼؿا شاه‪١‬ۀ اومهى به و‪١‬اؾت و پيٍك‪٨‬ث باق هىيابؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق هكاون والگكؾ اقجعال ظٕكت اهام ؼميًى‪.1383/3/14 ،‬‬
‫<‪ .‬هعمؿ بى ‪٠‬لى ابىبابىيه ‪٬‬مى ٌٕيػ ِؿو‪ ،ٔ٪‬ػیىن اخباس الشضا‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.111 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫ظکىهث اوالهى ‪036 ‬‬

‫‪ .3-9-3‬کمک به جذمك آصادى دميمى‬

‫آلاؾى ظ٭ي٭ى شاه‪١‬ه به ايى اوث که شاه‪١‬ۀ اومهى ال وكواكؾگى به ٘ا‪٤‬ىت قه ا ٌ ىؾ و يي م‬
‫قاههاى ولًگاقى و بىبًؿوباقى اشحما‪٠‬ى و گ كؾو يه اؾو ب ه ‪٨‬كه او ٌ ي‪ٙ‬او بى حه و ٌ كا‪٨‬ث و‬
‫ظيريث ايىايى پاک هايؿ‪ .‬ايى اقاؾه بكاى آلاؾى شاه‪١‬ه شاهۀ جع٭‪ ٫‬يمىپىٌؿ‪ ،‬شم آيکه هؿيكيث‬
‫آو به ؾوث ولى ؼؿا باٌؿ‪.‬‬
‫يکى ال ذمكات ههن واليث ‪٨‬٭يه ايى اوث که ياقىگك شاه‪١‬ه ؾق جع٭‪ ٫‬آلاؾى ظ٭ي٭ى او ث‪.‬‬
‫ولى‪٨‬٭يه اگك بك شاه‪١‬هاى ظاکن باٌؿ‪ ،‬ليب ايى آلاؾى ظ٭ي٭ ى و لٌ حى آلاؾى ظي ىايى قا جبي يى‬
‫هىکًؿ و با آلاؾىهاى ظيىايى که با ٌكا‪٨‬ث و ظيريث ايىايى هًا‪٨‬ات ؾاقؾ‪ ،‬هباقله هىکًؿ و اشاله‬
‫يمىؾهؿ گكوهى با ٌ‪١‬اق آلاؾى به ‪٨‬كهًگ ؾيًى و اشحما‪٠‬ى ل‪ٙ‬مه واقؾ کًًؿ‪.‬‬
‫بؿيىجكجي ‪ ،‬ولى ؼؿا هن ؼىؾ به آلاؾى ظ٭ي٭ى و ج٭ىاى الهى پايبًؿ او ث و ه ن شاه‪ ١‬ه و‬
‫پيكواو ؼىؾ قا بهوىى ج‪ ١‬الى ه‪ ً١‬ىى و آلاؾى ال ‪٬‬ي ؿ بً ؿگى ٘ ا‪٤‬ىت و ٌ ي‪ٙ‬او ه ىکٍ ايؿ و‬
‫لهيًهوال جكو يس اقليهاى ؾيًى ؾق ‪٠‬كِۀ اشحما‪٠‬ى اوث‪ ،‬که اگك ايٍاو يباٌؿ‪ ،‬چًيى جع ىلى‬
‫اهکاوپفيك ييىث‪.‬‬
‫‪ .4-9-3‬ودذت و ايغجام جاهؼۀ اعالهى‬
‫ولى‪٨‬٭يه ‪٨ ٙ٬‬کكى شاه‪١‬ه اوث و وب ايىصام ؾقويى شاه‪ ١‬ه و ي‪ ٝ‬ن اشحم ا‪٠‬ى ه ىٌ ىؾ‪F‬‬
‫واليث ‪٨‬٭يه هاي‪ ٟ‬ال پكيٍايى و جٍٍث و پكاکًؿگى و وكگكؾايى شاه‪١‬ه او ث‪ F‬ب ه ي ػ جى بيعى‬
‫هىهايؿ که ؾايههاى پكاکًؿۀ جىبيط قا شم‪ ٟ‬کكؾه‪ ،‬به ه ن ٔ ميمه ه ىکً ؿ‪ ،‬چًاوک ه ظٕ كت‬
‫‪٠‬لى‪٨ ‬كهىؾه اوث‪:‬‬
‫اَلهش َه َکاو الً َظام ه َى ال َخ َشص يج َمؼه َو يؼمه َكبو اي َو َـ َغ الً َظام َج َل َّش َم َو َر َهى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َو َهکاو الوي ِن ِب‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ذ َّن لن يج َح ِمغ ِب َذز ِاكي ِش ِ أبذا‪.‬‬
‫َ ‪1‬‬

‫هكجبۀ لهامؾاق ؾق ايى هعىق هكجبه قٌحهاى اوث که ههكهها قا شمغ هـىکًـؿ و بـه هـن‬
‫اقجباٖ هىؾهؿ؛ اگك قٌحه بگىلؿ ههكهها پكاکًؿه ٌؿه و هكيک به شايى هىقوؾ‪ ،‬په‬
‫ال آو هكگم همۀ آوها شمغ يٍىؾ‪.‬‬
‫هعبث ولى ؼؿاوث که ه ىجىاي ؿ ه ىز ايص اؾ کً ؿ و‬ ‫ّ‬ ‫بًابك ايى بياو‪ ،‬هعىق بىؾو واليث و‬
‫شم‪١‬يحى پكاکًؿه و ياهماهًگ ال ي‪ٝ‬ك ‪٨‬كهًگ و يژاؾ قا با ؼىؾ همكاه کًؿ‪ .‬يمىيهاى ال ايى گيكاي ى‬

‫;‪ .‬وهح البالغه‪ ،‬هماو‪ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ ‪.213 َ ،146‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪037‬‬

‫واليث و ايصاؾ هىؾت و وظؿت و ايىصام بيى آظاؾ اهث اومهى ظٕىق گىحكؾۀ ا‪٨‬كاؾ هؽحل‪٧‬‬
‫ؾق هكاون پياؾهقوى اقب‪١‬يى ظىيًى اوث‪.‬‬

‫‪ .5-9-3‬ػبىس اص بذشاوها‬
‫ولى ؼؿا ‪ ٙ٬‬يماى شاه‪١‬ه و هاؾى شاه‪١‬ه ؾق گفق ال ؾويىههاى پيچيؿۀ ؾٌمى و ‪٤‬ب اقآلىؾگى‬
‫‪٨‬حًه اوث‪ F‬ايى ولى ؼؿاوث که به ايگٍث اٌاقۀ ؼىؾ ه كؾم قا ال کژقاه ه ه ىقهاي ؿ‪ .‬ب ا ول ى‬
‫ؼؿاوث که هىجىاو ال گكؾا ‪٨‬حًه ‪٠‬بىق کكؾ و ال بعكاوها بهومهث گفٌث‪ .‬ولى ؼؿا ِاظ‬
‫بّيكت اوث که با يىق ؼؿا به هىائل يگاه هىکًؿ‪ .‬ؾلبى حى ب ه اي ى ي ىق ه ؿايث و پي كوى ال‬
‫‪٨‬كهاوهاى قوًٌگكايه و ؾ‪٬‬ي‪ ٫‬ايٍاو قاه ‪٠‬بىق ال بعكاوهاى اشحما‪٠‬ى او ث‪ F‬اه ام ه‪ ّ١‬ىم‪ ‬ؾق‬
‫‪ّ٠‬ك ظٕىق و ولى‪٨‬٭يه شاه‪ٟ‬الٍكايٗ ؾق ‪ّ٠‬ك ‪٤‬يبث کٍ حى يص ات شاه‪ ١‬ۀ او مهى او ث‪،‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫چًاوکه اهيكهئهًاو‪٨ ‬كهىؾ‪E :‬أي َها َّالًاط شوىا أه َى َاز ال ِل َح ِى ِبغل ِى َّالً َجاة؛ اى هكؾم‪ ،‬با کٍحىه اى‬
‫;‬
‫يصات اهىاز ‪٨‬حًهها قا بٍکا‪٨‬يؿ‪D.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.218 َ ،1‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫فقل چهاسم‪:‬‬
‫اسالم و تغبيت اسالهى‬

‫بكياهۀ ِعيط يک ليؿگى ؼى ؾق ‪٬‬ال ‪E‬ؾيى‪ ،D‬ؾق وهبؽً ‪E‬ايماو ِعيط‪٠E ،D‬مل ِالط‪D‬‬
‫و ‪E‬اؼم‪ ٪‬ييکى‪ D‬به ايىاوها ‪٠‬كٔه ٌؿه اوث‪ّ٨ .‬ل پيً قو‪ ،‬ايؿکى او ث ال ه‪ٙ‬ال ‪ ٨‬كاواو‬
‫اؼم‪٬‬ى که همگاو‪ ،‬به ٘ ىق پكاکً ؿه‪ ،‬ب ا بكؼ ى ي ا بى ياقى ال ‪ ً٠‬او يى آو آٌ ًايى ؾاقي ؿ‪ .‬ج ا‬
‫هؽا٘باو به ٌکل ؾ‪٬‬ي‪٫‬جك و آهىليؿهجك با ‪ ً٠‬او يى اؼم‪ ٬‬ى قوب هقو ٌ ىيؿ و بحىايً ؿ ال آوه ا ؾق‬
‫جهفي ي‪٩‬ه و پاکىالى ؾقوو ال ِ‪٩‬ات ياپىًؿ و ييم آقاوحه ٌؿو به ‪ٕ٨‬ايل و ِ‪٩‬ات پىًؿيؿه‪،‬‬
‫کمک بگيكيؿ‪.‬‬
‫ْ‬
‫‪٨‬كاگيكى ‪٠‬لن اؼم‪ ،٪‬ؾق ٘ىل ليؿگى ياوق قاوحيى ايىاو اوث و ؾق وكيىٌث‪ ،‬بىياق هئذكٖ ايى او‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫قا هعبى ؼؿا و ؼل‪ ٫‬هىکًؿ‪ ،‬ال کژىها هىپيكايؿ‪ ،‬وب هى‪٨‬٭يث ؾق ليؿگى هىٌىؾ‪ ،‬وؿ هعکم ى‬
‫هياو آؾهى و ؼ‪ٙ‬اها ايصاؾ هىکًؿ‪ ،‬ه‪١‬ياق ؾووثيابى ِعيط قا يٍاو ؾه ؿ و و كايصام‪ ،‬ايى او قا ب ه‬
‫آؾا الهى هىآقايؿ و او قا ٌايىحۀ ؾقيا‪٨‬ث ‪٨‬يٓ و ل‪ ٧ٙ‬ؼؿاويؿى هىگكؾايؿ‪:‬‬
‫بىاؾ هعكوم هايؿ ال ‪٨‬يٓ ق‬ ‫ال ؼ ؿا ؼ ىاه ي ن جى‪ ٨‬ي ‪ ٫‬اؾ‬

‫‪ .1-4‬تىبه‬

‫‪ .1-1-4‬هؼًاى جىبه‬
‫‪E‬جىبه‪ D‬به ه‪ً١‬اى بالگٍحى ال ظاالت و ا‪٠‬مال ‪٨‬اوؿ گفٌحه ؼىؾ اوث‪ .‬جىبه ايىاو يک يى‪٬ ٞ‬ي ام‬
‫ْ‬
‫ؾقويى ‪٠‬ليه ؼى يً اوث که ؾق ايى ‪٬‬يام ه٭ؿن ؾق پيٍگاه پكوقؾگاق هح‪١‬ال ل به ‪٠‬فقؼىاهى و‬
‫اوح‪٩٥‬اق هىگٍايؿ‪ ،‬ال گًاه او ؾو ث بكه ىؾاقؾ و ب ك شب كاو کىج اهىه ا جّ مين ه ىگي كؾ‪.‬‬
‫اهيكهئهًاو‪ ‬جىبه قا چًيى ه‪ً١‬ى هىکًؿ‪:‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪041‬‬

‫جىبه بـك چهـاق وـحىو اوـحىاق اوـث‪ :‬پٍـيمايى هلبـى‪ ،‬آهـكليؼـىاهى لبـايى‪ ،‬جـكک‬
‫‪1‬‬
‫(ػملى) گًاه با اػٕا و شىاقض و جّمين بك ػؿم بالگٍث (به گًاه)‪.‬‬
‫‪E‬جىبه ؾلها قا پاک هىکًؿ و گًاهاو قا هىٌى يؿ‪ <D‬و لهيًۀ ‪٠‬بىؾيث و بًؿگى ايىاو قا ‪ ٨‬كاهن‬
‫هىکًؿ‪ F‬الايىقو‪ ،‬اوليى هكظله ال هكاظل ويك بهوىى ؼؿا و قويؿو به ه٭ام ‪ ٬‬ك اله ى ياهي ؿه‬
‫ٌؿه اوث‪.‬‬

‫‪ .2-1-4‬ضشوست جىبه‬
‫جىبه يک و‪ٜ‬ي‪٩‬ۀ واش اوث و لشآنكشیم همۀ هكؾم قا به آو ‪٨‬كهاو ؾاؾه اوث‪:‬‬
‫َ َّ َ َ‬ ‫َّ‬
‫يا اي َها الزي َى َآهًىا جىبىا الى الل ِه جى َبة يظىدا ‪( ...‬جعكين‪.)8 :‬‬
‫اى کىايىکهايماو آوقؾهايؿ‪ ،‬بهوىى ؼؿا جىبه کًيؿ‪ ،‬جىبهاى ؼالُ‪.‬‬
‫جؤؼيك ايؿاؼحى و اهكول و ‪٨‬كؾا کكؾو ؾق جىبه‪ ،‬بالگٍث ال گًاه و ه‪ّ١‬يث قا هٍکلجك هىکًؿ‬
‫َٓ‬
‫جاشايىکه ي‪٩‬ه با گًاه ايه گك‪٨‬حه‪ ،‬بكگٍث قا ‪٤‬يكهمکى هىکًؿ‪ .‬ايام شىايى بهحكيى ‪٨‬كِث بكاى‬
‫ج‪٥‬ييك هىيك ال لٌحىها و پليؿىها به وىى پاکىهاوث‪ .‬پياهبك اکكم‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬جىبه ال گًاه‪،‬‬
‫=‬
‫هميٍه پىًؿيؿه اوث‪ ،‬ولى ؾق شىايى بهحك و پىًؿيؿهجك اوث‪D.‬‬

‫‪ .3-1-4‬يؾايههاى جائب والؼى‬

‫بكاوان قوايات اومهى‪ ،‬ال ‪٠‬مئن جىبهکاق وا‪١٬‬ى ايى اوث که و‪٬‬حى جىبه کكؾ‪٠ ،‬موه بك جّمين‬
‫ْ‬
‫‪٬‬ا٘‪ ٟ‬بك جكک ه‪ّ١‬يث‪ ،‬ظ٭ى‪ ٪‬جٕيي‪ٌ ٟ‬ؿه ا‪٠‬ن ال ظ‪٫‬الله و ظ‪ْ ٫‬الًان قا شبكاو کًؿ و وا‪ ١٬‬ا‬
‫هىيك ليؿگى ؼىؾ قا بكاى قويؿو به و‪١‬اؾت و ؼىٌبؽحى ج‪٥‬ييك ؾهؿ و ‪ٜ‬لمث ظاِل ال گًاهاو‬
‫قا ؾق پكجى ا٘ا‪٠‬ث و بًؿگى بمؾايؿ‪.‬‬

‫‪ .4-1-4‬آثاس جىبه‬
‫جىبه آذاق بىياق اقليؿهاى ؾق ليؿگى ‪٨‬كؾ ؼ‪ٙ‬اکاق ؼىاهؿ ؾاٌث‪ .‬به چًؿ يحيصۀ هه ن جىب ه اٌ اقه‬
‫هىکًين‪:‬‬
‫الق) آهغػش گًاهاو‪ :‬جىبه هىش آهكلي گًاهاو اوث جا ايؿالهاى که جىبهکاق هايً ؿ کى ى‬
‫اوث که هكجک گًاهى يٍؿه اوث‪ .‬قوىل ؼؿا‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬جىبهکًً ؿه ال گً اه هر ل کى ى‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.81 َ ،75‬‬

‫<‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.357 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬هى‪١‬ىؾ بى ‪٠‬يىى وقام بى أبى‪٨‬كان‪ ،‬هصمى‪٠‬ه ْوقام‪٬ ،‬ن‪ ،‬هکحبة ‪٨‬٭يه‪ ،٪1411 ،‬ز ‪.118 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪040 ‬‬

‫<‬
‫اوث که هكجک گًاه يٍؿه اوث‪٠ ;D.‬لى‪ ‬ييم هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬با جىبه‪ ،‬گًاهاو ياپؿيؿ هىٌىيؿ‪D.‬‬
‫ب) بغسىعصاعى اػ هىاهب الهى و ػيضگى ضيغيى‪ :‬ايىاو‪ ،‬ال ٘كي‪ ٫‬جىبه‪ ،‬ب ه هىاه ؾيي ايى و‬
‫شاه‪١‬هاى آباؾ و و‪١‬اؾجمًؿ ؾوث هىيابؿ‪ F‬چًاوکه ؾق لشآن كشیم آهؿه اوث‪:‬‬
‫َ‬
‫‪ ...‬جىبىا الي ِه ي َمحؼکن َهحاػا َد َغًا ‪( ...‬هىؾ‪.)3 :‬‬
‫به وىى او (ؼؿا) بالگكؾيؿ جا به ٘كل ييکـىيى ٌـما قا (ال هىاهـب ليـؿگى ايـى شهـاو)‬
‫بهكههًؿ کًؿ‪.‬‬
‫پ) تبضيل لـؼشها به دسًات‪ :‬هًگاهى که ايىاو با جىبه بهو ىى ؼ ؿا بالگٍ ث‪ ،‬ؾگكگ ىيى‬
‫‪٠‬مي٭ى ؾق وكاوك وشىؾي پيؿا هىٌىؾ و هميى جعىل و اي٭م ؾقويى‪ ،‬ا‪٠‬مال لٌ ث او قا ب ه‬
‫ظىًات جبؿيل هىکًؿ‪ ،‬چًاو که ؾق لشآن كشیم هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َ َ َّ َ‬
‫كاو اللىه ؿلىىسا‬
‫َّ‬ ‫َ‬
‫ولئي ي َبذل الله َعي َئ ِاج ِهن َد َغًات و‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬
‫طالذا كؤ ِ‬
‫هى جاب و اهى و ػ ِمل ػمال ِ‬
‫َسديما (ككهاو‪.)72 :‬‬
‫کىايى که جىبه کًًؿ و ايماو آوقيؿ و ػمل ِالط ايصام ؾهًؿ‪ ،‬که ؼؿاويؿ گًاهاو آياو‬
‫قا به ظىًات هبؿل هىکًؿ و همىاقه ؼؿاويؿ آهكليؿه و ههكباو بىؾه اوث‪.‬‬
‫ّ‬
‫‪ .2-4‬تىکل‬

‫‪ .1-2-4‬هؼًاى جىکل‬
‫=‬ ‫ْ‬
‫جىکل به ه‪ً١‬اى ا‪٠‬حماؾ و واگفاقى کاق به ؾيگكى اوث‪ .‬ؾق ‪٠‬لن اؼم‪ ،٪‬هً‪ٝ‬ىق ال جىکل‪ ،‬ا‪٠‬حماؾ‬
‫ْ‬
‫و اجکال به ؼؿاويؿ و واگفاقى ‪٨‬كشام کاقها به ‪٬‬ؿقت اليمال اووث‪.‬‬
‫ْ‬
‫ؾق ‪٠‬الن آ‪٨‬كيًً‪ ،‬همهچيم ؾق ‪٬‬بٕۀ ‪ ٬‬ؿقت ؼؿاو ث و آوک ه ک ه ب ك او جىک ل ه ىکً ؿ‪،‬‬
‫ْ‬
‫همهچيم قا ال ؼؿا هىؼىاهؿ و ؾيگكاو‪ ،‬ؾقوا‪ ،ٟ٬‬واو‪ٙ‬ۀ ‪٨‬يٓ الهى ‪٬‬كاق هىگيكيؿ و جىکل‪ ،‬آؾهى‬
‫قا به ه‪ٙ‬مئىجكيى هكکم ‪٬‬ؿقت و ‪٨‬يٓقوايى هحّل هىکًؿ که هماو ـات ا‪٬‬ؿن ؼؿاويؿ اوث‪.‬‬
‫بًابكايى‪ ،‬چىو هئذك وا‪١٬‬ى ؾق همۀ هىحى کىى شم ؼؿاويؿ ييىث‪ٌ ،‬ايىحه اوث ک ه ه ئهى ؾق‬
‫همۀ کاقها ‪٨‬٭ٗ بك ؼؿاويؿ جىکل ؾاٌحه باٌؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.21 َ ،6‬‬

‫<‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.241 َ ،3‬‬
‫=‪ .‬ظىيى بى هعمؿ قا‪ ٤‬اِ‪٩‬هايى‪ ،‬مفشدات الفاظ لشآن‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق الٍاهيه‪ ،882 َ ،٪1412 ،‬ـيل واژۀ ‪E‬وکل‪.D‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪041‬‬

‫ج‪١‬الين ظياتبؽً اومم ٔمى آيکه جىکل قا يک قکى اواوى ايماو ه‪١‬ك‪٨‬ى هىيماي ؿ‪ ;،‬ب ه‬
‫اهميث و جؤذيك جمي ايىاو ؾق وكيىٌحً جؤکيؿ ؾاقؾ‪ F‬جاش ايىک ه‪ ،‬ايى او قا ؾق گ كو ا‪٠‬م الً‬
‫َ‬
‫هىؾايؿ‪E :‬كل َيلظ ِبما ك َغ َبث َسهي ًَة‪ٕ D‬هؿذك‪ .ٔ38 :‬و بهكه و يحيصۀ او قا به ايؿالۀ جمي او ه‪١‬ك‪٨‬ى‬
‫َّ‬ ‫َ‬
‫غاو اال ها َعؼى ٕيصن‪ Fٔ39 :‬بكاى ايىاو ٕپاؾاٌىٔ شم آيچه ؼ ىؾ ک كؾه‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫هىکًؿ‪E :‬و او ليظ ِل ِْلي ِ‬
‫ييىث‪D.‬‬

‫‪ .2-2-4‬سيؾۀ جىکل‬
‫پايه و اوان جىکل‪ ،‬ايماو ظ٭ي٭ى به ؼؿاويؿ و ًٌاؼث اووث‪ .‬لشآنكشیم جىکل قا الله ۀ ايم او‬
‫ؾايىحه هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َ َّ َ َّ‬
‫َو َػلى الل ِه ك َح َىكلىا او كًحن هئ ِهًي َى (هائؿه‪.)03 :‬‬
‫اگك هإهًيؿ بك ؼؿا جىکل کًيؿ‪.‬‬
‫٘ب‪ ٫‬ايى آيۀ ٌكي‪٩‬ه کىىکه جىکل يؿاٌحه باٌؿ هئهى ييم يؽىاهؿ بىؾ‪.‬‬
‫<‬
‫اهام ‪٠‬لى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬جىکل يحيصۀ ي٭يى ‪٬‬ىى به ؼؿاويؿ اوث‪D.‬‬
‫ايماو و ي٭يى به ؼؿا‪ ،‬ال ًٌاؼث ِعيط ؼؿاويؿ ظاِل هىٌىؾ‪ F‬الايىقو‪ ،‬قيٍه و او ان‬
‫جىکل بك ؼؿا‪ًٌ ،‬اؼث و آگاهى يىبث به اووث و جمام بكؾاٌ ثه اى ياؾقو حى ک ه ال ه‪٩‬ه ىم‬
‫جىکل ؾق ِعًه ‪٠‬مل و ليؿگى ٌؿه اوث قيٍه ؾق ؾقک ياؾقوث ال ؼؿاويؿ ؾاقؾ‪.‬‬

‫‪ .3-2-4‬يؾايههاى جىکل‬
‫ْ‬
‫جىکل يٍايههايى ؾاقؾ که ؾق ِىقت ‪ٜ‬هىق آوها‪ ،‬ايىاو هىجىايؿ اهيؿواق ٌىؾ که به اي ى هكظل ۀ‬
‫‪٠‬الى قويؿه اوث‪.‬‬
‫شبكئيل ؾق پاوػ پياهبك‪ ‬يٍايههاى جىکل قا ايىگىيه بياو هىکًؿ‪E :‬و‪٬‬حى ايىاو ؾاقاى جىکل‬
‫ٌؿ ا‪٠‬مال ؼىؾ قا شم بكاى ؼؿا بهشا يمىآوقؾ‪ ،‬شم به ؼؿا اهيؿ يؿاقؾ و ال ‪٤‬يك ؼؿا يمىجكوؿ و‬
‫=‬
‫چٍن ٘م‪ ٟ‬به کىى شم ؼؿا يؿاقؾ‪D.‬‬

‫;‪ .‬ال اهام قٔا‪ ‬ي٭ل ٌؿه که ‪٨‬كهىؾ‪ :‬ايماو بك چهاق قکى اوث‪ .‬اول‪ :‬جىکل ‪ٕ ...‬هعم ؿبا‪٬‬ك هصلى ى‪ ،‬هماان‪ ،‬ز ‪،75‬‬
‫َ ‪.ٔ338‬‬
‫<‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.184 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.138 َ ،68‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪042 ‬‬

‫‪ .4-2-4‬دسجات و هشاجب جىکل‬

‫جىکل هكاج و ؾقشات هؽحل‪٩‬ى ؾاقؾ‪ .‬اهام قٔا‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫جىکل ؾقشاجى ؾاقؾ‪ ،‬يکى آيکه ؾق هك کاقى که با جى کكؾه به او اػحماؾ ؾاٌحه باٌى‪ ،‬بـه‬
‫همه قأى باٌى‪ ،‬و بؿايى که ؾق هيچ ؼيكى و هيچ قأيى ؾق ظن جى کىجاهى يکـكؾه‪ ،‬و‬
‫اؼحياق بهؾوث اووث‪ .‬په‪ ،‬بك او جىکل کًى و کاقها قا به او واگفاقى‪ .‬و ؾيگك ايماو بـه‬
‫ؿيبهاى اووث که جى ال آوها بىؼبـكى‪ ،‬بايـؿ ػلمـً قا بـه او و اهًـايً واگـفاقى و‬
‫‪1‬‬
‫ؾقباقۀ آو ؿيبها و ؿيكه به او اػحماؾ کًى‪.‬‬
‫بًابكايى‪ ،‬يک ؾقشۀ جىکل هكبىٖ به ا٘ميًاو و ا‪٠‬حماؾ به ؼؿاويؿ اوث ؾق ق‪٨‬حاقى ک ه ؾقب اقۀ‬
‫ايىاو ؾاقؾ و ؾقشۀ ؾيگك هكبىٖ به اهىقى اوث که ايىاو ال ؾقک آو ‪٠‬اشم اوث و ‪٠‬لن و آگاهى‬
‫آو ؾق اؼحياق ؼؿاويؿ و اهًاى اووث‪ .‬ؾق ايى اهىق هن جىکل بك اووث که ايىاو قا ‪٬‬اي‪ ٟ‬هىکًؿ و‬
‫به او آقاهً هىبؽٍؿ‪.‬‬

‫‪ .3-4‬رضا و تسلين‬
‫آؾهى ؾق گفق ليؿگى‪ ،‬با ظىاؾخ گىياگىيى ٕ٘بي‪١‬ى و ‪٤‬يك٘بي‪١‬ىٔ قوبهقو هىٌ ىؾ‪ ،‬و مهحى و بيم اقى‪،‬‬
‫ؼىٌى و ياؼىٌى‪ٌ ،‬اؾى و ‪٤‬ن‪٨ ،‬٭ك و ‪ً٤‬ا و وؽحى و آوايى همىاقه با لي ؿگى ايى اوه ا هم كاه او ث‪.‬‬
‫ؾقايىهياو‪ ،‬هك هئهى بايؿ يىبث به اهىقى که ال ظي‪ٙ‬ۀ ‪٬‬ؿقت ايىاو ؼاقز اوث‪ ،‬جىلين و قأ ى باٌ ؿ‬
‫جا با ظ‪ ٛ٩‬آقاهً قوظى‪ ،‬بحىايؿ هٍکمت قا ظل کكؾه و قيسها و وؽحىها قا جعمل کًؿ‪.‬‬
‫‪E‬قٔا‪D‬ى بًؿه ال ؼؿا آو اوث که ال ‪ٕ٬‬اى الهى قأى باٌؿ و ‪٨‬كهاو او قا بهکاق گيكؾ‪ ،‬و ال‬
‫اهىقى که يهىکكؾه‪ ،‬اشحًا وقلؾ‪E <.‬جىلين‪ D‬هن ي‪ً١‬ى گكؾو يهاؾو به جمام اواهك اله ى و ‪٬‬ب ىل‬
‫بى‪٬‬يؿ و ٌكٖ آو‪.‬‬
‫گكچه همکى اوث ؾق هىاقؾى‪ ،‬ايىاو ظکمث ‪٨‬كاهيى الهى و يا وكيىٌحى قا ک ه پي ؿا ک كؾه‬
‫يؿايؿ‪ْ ،‬اها ا‪٠‬حماؾ به ـات پاک ؼؿا و ايًکه او شم هّلعث ايىاو قا يمىؼىاهؿ‪ ،‬آؾه ى قا ؾق قاه‬
‫جىلين و قٔا‪ ،‬کمک بىياقى ؼىاهؿ کكؾ‪.‬‬

‫‪ .1-3-4‬اعىهها و آثاس سضا و جغلين‬

‫پياهبكاو و اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬بهحكيى الگىهاى قٔا و جىلين ؾق بكابك ؼؿا هىحًؿ که همىاقه ؾقپى‬

‫;‪ .‬ظىى بى ‪٠‬لى بى ٌ‪١‬به ظكايى‪ ،‬جسف الؼمى ‪ ،‬جكشمۀ اظمؿ شًحى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬اهيكکبيك‪.719 َ ،1382 ،‬‬
‫<‪ .‬ظىيى بى هعمؿ قا‪ ٤‬اِ‪٩‬هايى‪ ،‬همان‪ ،356 َ ،‬ـيل واژۀ ‪E‬قٔى‪.D‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪043‬‬

‫کى قٔاى الهى و ا٘ا‪٠‬ث ال اواهك ه‪١‬بىؾ ؼى يًايؿ‪ .‬هماقه ؾق قاه ظ ‪ ٫‬گ ام بكؾاٌ حه جى لين‬
‫‪٨‬كهاو ؼؿايًؿ و ؾق ايى قاه شاو ؼى يً و ‪٠‬م يمايٍاو قا هن ‪٨‬ؿا هىکًًؿ و قأى ب ه ‪ ٕ٬‬ا و ‪ ٬‬ؿق‬
‫;‬
‫الهىايؿ‪ ،‬هايًؿ ظٕكت ابكاهين‪ ‬و ظٕكت اوما‪٠‬يل‪ ‬ؾق ؾاوحاو ‪٬‬كبايى و يا اه ام ظى يى‪‬‬
‫ْ‬
‫ؾق وا‪١٬‬ۀ شايگؿال ‪٠‬اٌىقا‪ .‬آيگاه که ال هکه ‪٠‬مم کكبم کكؾ‪ ،‬ؾق ؼ‪ٙ‬ب هاى ؼ‪ ٙ‬ا ب ه اِ عابً‬
‫‪٨‬كهىؾ‪E :‬قٔايث ؼؿاى هح‪١‬ال‪ ،‬قٔاى ها اهل بيث اوث‪ ،‬بك بمى او ِبك هىکًين و او پ اؾاي‬
‫‪:‬‬
‫ِابكاو قا به ها هىؾهؿ‪D.‬‬
‫اهام قٔا‪ ‬ال پؿق بمقگىاقي ي٭ل هىکًؿ که ‪٨‬كهىؾ‪:‬‬
‫ْ‬
‫پؿقم ٕاهام ِاؾ‪ ٔ٪‬به هى ؾوحىق ؾاؾ جا يمؾ ه‪ٕ٩‬لبى‪٠‬مك ٕيکى ال ياقاو آو ظٕكتٔ‬
‫بكوم و او قا ؾق وىگ ‪٨‬كليؿي جىليث بگىين‪ .‬پؿقم ‪٨‬كهىؾ‪ :‬ومم هكا به ه‪ٕ٩‬ل بكواو و ب ه‬
‫او بگى‪ :‬ها ‪٬‬بل ال هكگ ‪٨‬كليؿت‪٨ ،‬كليؿهاو اوما‪٠‬يل قا ال ؾوث ؾاؾين و ؾق هّ يبحً ِ بك‬
‫کكؾين‪ ،‬په جى هن همچىو ها ِبك کى‪ .‬و بؿاو که هك گاه ها ک اقى قا بؽ ىاهين و ؼؿاوي ؿ‬
‫;‬
‫کاقى ؾيگك قا اقاؾه کًؿ‪ ،‬ؾق بكابك ‪٨‬كهاو الهى جىلين هىحين‪.‬‬
‫ؾق قوايات اومهى اوحصابث ؾ‪٠‬ا‪ ،‬بىيي الى‪ ،‬جعّ يل قٔ اى اله ى و آقاه ً شى مى و‬
‫>‬
‫قوظى الشمله آذاق اقليؿۀ قٔا و جىلين ٌمكؾه ٌؿه اوث‪.‬‬

‫‪ .2-3-4‬فشجام ياسضايحى‬
‫يمؾيک ٌؿو به هكل ٌكک و ک‪٩‬ك‪٨ ،‬كشام ياقٔايحى ؾق بكابك ؼؿاو ث‪ .‬ه كکه ب ه ‪ ٕ٬‬اى اله ى‬
‫قأى يباٌؿ‪ ،‬ؾقظ٭ي٭ث‪ ،‬ال ه كل و كلهيى ايم او ؼ اقز ٌ ؿه‪ ،‬واقؾ واؾى ک‪ ٩‬ك ٌ ؿه او ث‪.‬‬
‫ْ‬
‫چهايًکه‪ ،‬اگك ها ؼؿاويؿ قا يکحا هئذك ؾق ‪٠‬الن وشىؾ ؾايىحه‪ ،‬اقاؾۀ او قا بك همهچي م و هم هک ه‬
‫‪٤‬ال هىؾايين‪ F‬په چكا به ظکن و اقاؾۀ او قأى يباٌين؟ٖ‬
‫ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬هكکه به ‪ٕ٬‬ا ٕو ‪٬‬ؿق ؼؿأ قأى يباٌ ؿ‪ F‬ک‪ ٩‬ك ؾق ؾي ًً قاه‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ِ .‬ا‪٨‬ات ٕ‪ ،ٔ37‬آيات ‪.117-112‬‬

‫‪ . :‬ي‪١‬ماوبىهعمؿ ه‪٥‬كبى‪ ،‬ؽشذ االخباس فی فضائل األئمة االطهاس ػهیهم الغاالم‪ ٬ ،‬ن‪ ،‬شاه‪ ١‬ۀ هؿقو يى‪،٪1419 ،‬‬
‫ز‪ 146َ ،3‬و ويؿبى٘اوون‪ ،‬غموامۀ كشبال ٕجكشمۀ اللهى‪ ،ٔ٦‬هح كشن هعم ؿ هعم ؿى اٌ حهاقؾى‪ ،‬جه كاو‪،‬‬
‫ه‪ٙ‬هك‪.87 َ ،1377 ،‬‬
‫; ‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪،‬ز‪.113َ ،79‬‬
‫>‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ 135 َ ،68‬و ‪.139‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪044 ‬‬

‫پيؿا کكؾه اوث‪ ;D.‬الايىقو‪ ،‬ظ٭ي٭ث ؾيى و ايماو‪ ،‬جى لين هع ٓ ؾق بكاب ك ‪٨‬كه او پكوقؾگ اق و‬
‫ؼًٍىؾى به آو چيمى اوث که به اهك او ؾق شهاو هىحى به و‪٬‬ى‪ ٞ‬هىپيىيؿيؿ‪ .‬ؾق قوايحى‪ ،‬پي اهبك‬
‫اکكم‪ ‬ال ‪٬‬ىل ؼؿاويؿ هح‪١‬ال ي٭ل هىکًؿ که‪E :‬هكکه يىبث به ‪ٕ٬‬اى هى قأ ى يباٌ ؿ‪ ،‬و ب ه‬
‫<‬ ‫ََ‬
‫‪٬‬ؿق هى ايماو يؿاٌحه باٌؿ‪ٕ ،‬بكاى ؼى يٍحىٔ پكوقؾگاقى ‪٤‬يك ال هى بصى يؿ‪D.‬‬

‫‪ .4-4‬آراستگى‬
‫وكٌث آؾهى‪ ،‬ليبايى و آقاوحگى قا ؾووث ؾاقؾ و هميى هيل ؾقويى‪ ،‬او قا به وىى کى ليبايى‬
‫و آقاوحگى وى‪ ٪‬هىؾهؿ‪ .‬اومم ييم که ؾيى ‪ٙ٨‬كت اوث و ج‪١‬ؿيل و جكبيث همۀ لواياى قوظى و‬
‫‪ٙ٨‬كى بٍك قا به ‪٠‬هؿه ؾاقؾ‪ ،‬به ظه شمالؾووحى و ليبا٘لبى ايىاو ‪ً٠‬ايث ؾاٌحه اوث‪ .‬ؾق بياو‬
‫ظٕكت ِاؾ‪ ٪‬آهؿه اوث‪E :‬ؼؿاويؿ‪ ،‬ليبايى و آقاوحگى قا ه ىپى ًؿؾ و ال ‪٨‬٭ ك و ‪٨‬٭كيم ايى‬
‫=‬
‫بؿي هىآيؿ‪D.‬‬
‫ْ‬
‫ا‪٨‬مووبك ٌك‪ ٞ‬ه٭ؿن‪٠ ،‬٭ل ولين ييم بك ٔكوقت آقاوحگى و لؾوؾو آلىؾگى ظکن هىؾه ؿ‪.‬‬
‫ا‪٨‬کاق ‪٠‬مىهى و ‪٠‬ك‪ ٦‬شاه‪١‬ه ييم آقاوحگى‪ ،‬ي‪ٝ‬ا‪٨‬ث‪ ،‬ايىاوهاى هكج ‪ ،‬هعيٗ ليبا و هايً ؿ آو قا‬
‫هىپىًؿؾ و ؼم‪ ٦‬آو قا ٘كؾ هىکًؿ‪.‬‬
‫ظال که ٌك‪ ٞ‬و ‪٠‬٭ل و ‪٠‬ك‪ ٦‬بك ٔكوقت آقاوحگى اج‪٩‬ا‪ ٪‬ي‪ٝ‬ك ؾاقيؿ‪ ،‬ايى پكوً پيً هىآي ؿ‬
‫ْ‬
‫که ظؿ و هكل آقاوحگى چيىث؟‬

‫‪ .1-4-4‬دذ و هشص آساعحگى‬

‫ْ‬
‫ه‪٩‬هىم و ٔكوقت آقاوحگى هىقؾ اج‪٩‬ا‪ ٪‬همگاو اوث‪ ،‬ولى چىو و لي٭هه اى ا‪ ٨‬كاؾ‪ ،‬هل ثه ا و‬
‫هکح ها ؾق لهاوها و هکاوهاى گىياگىو‪ ،‬بىٌماق اوث‪ ،‬هكگم يمىجىاو الگىى ذ ابحى قا اقائ ه‬
‫ؾاؾ جا هىقؾ ‪٠‬مل ‪٬‬كاق گيكؾ‪ F‬اها هىجىاو ه‪١‬ياق ‪٠E‬ك‪ ٦‬و ا‪٠‬ح ؿال‪ D‬قا پ فيك‪٨‬ث و ب ك هع ىق آوه ا‬
‫ْ‬ ‫بكياهۀ جم ييى و ْ‬
‫جصمل قا ْ‬
‫٘كاظى کكؾ‪ ،‬بهگىيهاىکه‪ ،‬يه به٘ىق کلى ال آقاوحگى‪ ،‬ي‪ٝ‬ا‪ ٨‬ث و ج م ييى‬
‫بؿو و لبان و ووائل ليؿگى‪ ،‬ؾوث ٌىث و يه آو قا اِل ‪٬‬كاق ؾاؾ‪ F‬بهگىيهاىک ه‪ ،‬هم ۀ ْ‬
‫هم ث‬
‫ؼى يً و ؾقآهؿ قا ِك‪ ٦‬جم ييى و جصمل کكؾ و به اِ‪ٙ‬مض به جصملگكايى و لي ؿگى اٌ كا‪٨‬ى و‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.418 َ ،5‬‬

‫<‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.139 َ ،68‬‬
‫=‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.313 َ ،76‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪045‬‬

‫لىکه قوى آوقؾ‪ .‬هك ؾو کاق‪ ،‬ج‪٩‬كيٗ و ا‪٨‬كاٖ و ياپىًؿ و يکىهيؿه اوث‪ .‬اهيك هئهً او‪ ‬بهح كيى‬
‫جصمل قا چًيى ه‪١‬ك‪٨‬ى هىکًؿ‪E :‬ييکىجكيى ٌکل ليؿگى آو او ث ک ه ٌ ما قا ب ه ه كؾم‬ ‫الگىى ْ‬
‫;‬
‫يمؾيک کًؿ و ؾق هياو آياو شمالحاو بؽٍؿ و لباو آياو قا ييم ال [گ‪٩‬ثوگى ؾقباقۀ] ٌما بالؾاقؾ‪D.‬‬
‫وؽى ظکيمايه يؽىحيى اهام ه‪ّ١‬ىم وه ٌاؼُ قا ب كاى لي ؿگى ه‪١‬ح ؿل و هح‪ ١‬اق‪ ٦‬بي او‬
‫هىکًؿ‪:‬‬
‫‪ .1‬لبان‪ ،‬ک‪ ،ً٩‬هىهاى وك و ِىقت‪ ،‬وو‪١‬ث و ه‪١‬ماقى هًمل‪ ،‬اذاذيه و بكياهه ‪٤‬فايى‪ ،‬ق‪٨‬ث‬
‫و آهؿ و ‪ ...‬بايؿ هرل ب٭يۀ هكؾم يا يمؾيک به آوها باٌؿ‪ F‬بهگىيهاىکه‪٨ ،‬كؾ قا جا‪٨‬حهاى ش ؿا با‪٨‬ح ه ال‬
‫جٍحث شاه‪١‬ه و قيگ باؼحى‬ ‫شاه‪١‬ه باق يياوقؾ و بيى او و هكؾم ‪٨‬اِله ييًؿالؾ و وب ٘ب٭هبًؿى و ْ‬

‫بكاؾقى و ايىصام و همكيگى هكؾم يٍىؾ‪F‬‬

‫‪ .2‬ؤ‪١‬يث لبان و بؿو و هًمل و ليؿگى بايؿ ييکى‪ ،‬هكج و هم يى و ؼىييما باٌؿ‪ F‬چكاکه‬
‫ه‪١‬ك‪ُ ٦‬ب‪١‬ؿى ال ليؿگى ها ييم بهٌماق هىقوؾ‪F‬‬
‫هكچه هح‪١‬ل‪ ٫‬به هاوث‪ْ ،‬‬
‫‪ .3‬همچًيى‪ ،‬ؤ ‪١‬يث لي ؿگى يباي ؿ ايگٍ ثيم ا و ب هاِ ‪ٙ‬مض‪ ،‬وقؾ لب او ه كؾم ٌ ىؾ‪:‬‬
‫ژيؿهپىٌى‪ ،‬ؾقو يٍى‪ ،‬قها کكؾو هىى وك و ِىقت‪ ،‬ب ىاهميح ى ب ه ي‪ٝ‬ا‪ ٨‬ث و ‪...‬الي کو ى‪ ،‬و‬
‫و ‪٤‬كي‬ ‫الوىىؾيگك‪ ،‬پىٌيؿو لبان ‪٨‬اؼك با قيگهاى ليًؿه و ‪٤‬يكه‪١‬م ىل‪ ،‬ه‪١‬م اقى ‪٠‬صي‬
‫هًمل‪ ،‬جم ييى اٌكا‪٨‬ى هًمل و اجىهبيل‪ ،‬آقاوحى شل‪ ٧‬و ا‪٨‬كا٘ى هىى وك‪ ،‬ؼكي ؿ اٌ ياى ل ىکه و‬
‫جصملى با ‪٬‬يمثهاى گما‪ ٦‬و هايًؿ آو‪ ،‬اوبا آو هىٌىؾ که ٌؽُ لبايمؾ ؼاَ و ‪٠‬ام ٌىؾ و‬ ‫ْ‬
‫ايى هماو ظالحى اوث که اهيك هئهًاو‪ ،‬هكؾم قا ال آو يهى کكؾه اوث‪.‬‬

‫‪ .2-4-4‬هذفهًذى آساعحگى‬
‫لشآن مدیذ يکى ال و يژگىهاى هئهًاو قا پكهيم ال کاقهاى ل‪٥‬ى و بيهىؾه ه ىؾاي ؿ و ه ى‪٨‬كهاي ؿ‪:‬‬
‫‪َ E‬والزي َى هن َػى اللـى هؼشػ َ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ىو ٕهئهًىو‪ Fٔ3 :‬و آوها که ال بيهىؾگى قوى گكؾايًؿ‪ D.‬بك هبًاى ايى‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آيۀ ٌكي‪٩‬ه‪ ،‬همۀ ا‪٨‬کاق‪ ،‬گ‪٩‬حاق و کكؾاق هئهى‪ ،‬هؿ‪٨‬ؿاق اوث و اي ى اه ؿا‪ ٦‬يي م ؼكؾهًؿاي ه و ؾق‬
‫شهث جؤهيى ليؿگى هاؾى يا ه‪ً١‬ىى ‪٨‬كؾ يا شاه‪١‬ه جً‪ٝ‬ين ٌؿه و شملگى ؾق هى يك ه ؿ‪ ٦‬يه ايى‬
‫که ‪٬‬ك الى الله اوث ‪٬‬كاق گك‪٨‬حه اوث‪.‬‬
‫ْ‬ ‫ؾقباقۀ جم ييى و ْ‬
‫جصمل ييم چًيى هؿ‪٨‬ى هؿي‪ٝ‬ك ‪٬‬كاق هىگيكؾ و آقاوحگى به هؿ‪ ٦‬ؼكؾهًؿايهاى‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.511 َ ،2‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪046 ‬‬

‫قاه هىيابؿ‪ ،‬هايًؿ بهؿاٌث جى و قواو‪ ،‬ي‪ٝ‬ن و ايٕباٖ ‪٠‬مىهى‪ ،‬ظ‪ٌ ٛ٩‬ئىو ايى ايى و او مهى‪،‬‬
‫ليباوالى هعيٗ‪ ،‬ج٭ى يث ٌىق و يٍاٖ اشحما‪٠‬ى‪ ،‬اظحكام به هىلماياو‪ ،‬ظ‪ ٛ٩‬ظيري ث و آب كوى‬
‫ؼىؾ و ؼايىاؾه و هايًؿ آو‪.‬‬
‫ال هىاقؾ ياؾ ٌؿه‪ ،‬بهحك و ههنجك‪ ،‬آقاوحگى و ؼىؾآقايى بكاى ؼؿاو ث ک ه ه ئهى هىکىٌ ؿ‬
‫بهگىيهاى ؼىؾ و ليؿگىاي قا بياقايؿ و وكوواهاو ؾهؿ که قٔايث او قا شل کًؿ‪.‬‬
‫لشآن مدیذ بكاى هؿ‪٦‬هًؿ کكؾو ظه ليباپىًؿى هئهًاو‪ ،‬به آياو چًيى و‪٩‬اقي هىکًؿ‪:‬‬
‫يا َبًى َآد َم خزوا ص ي ًَ َحکن ِػً َذ كل َهغ ِجذ ‪( ...‬اػكاف‪.)36 :‬‬
‫اى ككليؿاو آؾم! ليًث ؼىؾ قا به هًگام قكحى به هك هىصؿى‪ ،‬با ؼىؾ بكؾاقيؿ‪.‬‬
‫جم ييى و آقاوحگى‪ٌ ،‬ايه لؾو و هكج کكؾو ‪ٜ‬اهك بكاى هك يمال و ‪٤‬ىل لياقت اهام الشمل ه‬
‫هّاؾي‪ ٫‬ليًث ٌمكؾه ٌؿه اوث که وشه هٍحكک و هؿ‪ ٦‬همۀ آوها آهاؾگى بكاى بكپايى ‪٠‬باؾت‬
‫پكوقؾگاق اوث‪ .‬به وؽًى ال قوىل اکكم‪ ‬ؾقايىباقه ؾ‪٬‬ث ‪٨‬كهاييؿ‪E :‬ؾيى او مم پ اکيمه او ث‪،‬‬
‫;‬
‫ٌما ييم پاکيمه باٌيؿ‪ F‬چكاکه شم [ا‪٨‬كاؾ] پاکيمه کىى واقؾ بهٍث يمىٌىؾ‪D.‬‬

‫‪ .3-4-4‬آساعحگى هؼًىى‬
‫ؾايىحين که آقاوحگى بايؿ بكاى ؼؿا‪ ،‬هكؾم و شاه‪١‬ۀ اومهى باٌؿ جا اقلٌمًؿ و ه‪١‬٭ىل هعىى‬
‫ٌىؾ‪ .‬ايىگىيه آقاوحگى هًگاهى شلىۀ کاهل هىيابؿ که با آقاوحگى ه‪ً١‬ىى همكاه ٌ ىؾ‪ F‬ب ه اي ى‬
‫ه‪ً١‬ا که‪ٕ٨ ،‬اى ـهى و ؾل و هعيٗ ليؿگى هئهى ييم با يام و ياؾ ؼ ؿا و ‪٠‬م ل ؼالّ ايه ه‪ ٙ١‬ك‬
‫گكؾؾ‪٨ ،‬کك و وؽًً ؼؿايى ٌىؾ‪ ،‬اؼم‪ ٪‬لٌث ال لي ؿگىاي قؼ ث بكبً ؿؾ‪ ،‬کيً ه و ظ٭ ؿ و‬
‫ظىؿ قا ال ؾل ؼىؾ بيكوو بكيمؾ‪ ،‬همكاه لبان و وك و ِىقت هكج ‪ ،‬ا‪٠‬مال و کكؾاقي ييم هكج‬
‫ًث ‪ٜ‬اهك‪ ،‬به ليًث با٘ى ؼىؾ با كؾالؾ و اي ى و ؽى اه ام ‪٠‬ل ى‪ ‬قا ج ابلى‬
‫ات لي ّ‬
‫ٌىؾ و به هىال ّ‬
‫ليؿگى ‪٬‬كاق ؾهؿ که ‪٨‬كهىؾ‪E :‬ييکى يى ِىقت شمال ‪ ٜ‬اهكى او ث و ييک ى يى و يكت‪ ،‬شم ال‬
‫<‬
‫باً٘ى اوث‪D.‬‬
‫اگك ‪ ٙ٠‬ك ؼىٌ بى او ث‪ ،‬قاو حى و ِ ؿا‪٬‬ث و اؼ مَ ؼىٌ بىجك او ث و اگ ك چ كک و‬
‫کرا‪ ٨‬ث ب ؿو و لب ان‪ ،‬هٍ ام ه‪١‬اٌ كاو قا ه ىآلاقؾ‪ ،‬ب ىى گً ؿ گً اه و ه‪ ّ١‬يث‪٨ ،‬كٌ حگاو قا‬

‫;‪ .‬ابىال٭اون پايًؿه‪ ،‬وهح الفصازه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾيياى ؾايً‪.276 َ ،1382 ،‬‬
‫<‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.313 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪047‬‬

‫اـيث هىکًؿ‪ .‬هم او اه ام ب ه پي كواو ؼ ىؾ چً يى و ‪٩‬اقي ه ىکً ؿ‪E :‬ؾلهايح او قا ال چ كک‬

‫;‬
‫گًاهاو‪ ،‬پاک واليؿ‪D.‬‬

‫‪ .5-4‬ييکى به پدر و هادر‬

‫يکى ال هىائل ههن اؼم‪٬‬ى هىقؾ جىشه اومم‪ ،‬ق‪٠‬اي ث ظ٭ ى‪ ٪‬پ ؿق و ه اؾق او ث ک ه ايى او‬
‫هىجىايؿ ؾق وايه آو به کماالت ه‪ً١‬ىى بكوؿ‪.‬‬

‫‪ .1-5-4‬سهًمىدهاى لشآو و سوايات‬

‫ؼؿاويؿ ظکين اظحكام به پؿق و هاؾق و ‪٨‬كهايبكؾاقى ال ؾوحىقهاى هٍكو‪ ٞ‬آي او قا ؾق آي ات ‪ ٬‬كآو‬
‫ياؾآوقى کكؾه اوث‪:‬‬
‫َّ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫َ‬
‫َو هؼى َس بي اال جؼبذوا اال ايا َو ِبالى ِال َذي ِى ادغايا (اوكاء‪.)03 :‬‬
‫ؼؿاى جى ظکن کكؾ که شم او هيچ که قا ياكوحيؿ و به پؿق و هاؾق ييکى کًيؿ‪.‬‬
‫ؾق اؾاهۀ آيه‪٨ ،‬كليؿاو قا به ههكبايى‪ ،‬بكؼىقؾ ييک و وؽى و ق‪٨‬حاق هحىأ‪١‬ايه يىبث به پ ؿق و‬
‫هاؾق ‪٨‬كهاو هىؾهؿ‪:‬‬
‫َكال َجول َلهما اف َو ال َجً َهشهما َو هل َلهما َهىال َكش يما َواخلغ َلهما َج َ‬
‫ًاح الزل ِه َى َّالشد َم ِىة َو‬ ‫ِ‬
‫َ‬
‫هل َسب اس َدمهما كما َس َّبيايى َطـيشا (اوكاء‪.)04-03 :‬‬
‫‪ ...‬به آياو اف (اوه) يگى و آلاق بـه آيـاو يكوـاو و بـا ايٍـاو ال قوى جکـكين وـؽى بگـى‪،‬‬
‫پيىوــحه پــك و بــال جىأــغ و کــىچکى قا بــا قظمــث و ههكبــايى بكايٍــاو بگىــحك و بگــى‬
‫پكوقؾگـاقا‪ ،‬چًـاوکـه آيـاو هـكا ؾق کـىؾکى پـكوقي ؾاؾيـؿ‪ ،‬جـى ؾق ظـن آيـاو قظمــث و‬
‫ههكبايى ككها‪.‬‬
‫پياهبك اکكم‪٨ ‬كهىؾ‪E :‬ؼًٍىؾى ؼ ؿا ؾقؼٍ ًىؾى پ ؿق و ه اؾق و ياقٔ ايحى پكوقؾگ اق ؾق‬
‫<‬
‫ياؼكوًؿى پؿق و هاؾق اوث‪D.‬‬
‫هًّىق بى ظالم هىگى يؿ‪ :‬ؼؿهث اهام ٌٍن ‪٠‬كْ کكؾم‪ :‬کؿام ا‪٠‬مال اقلي بيٍحكى ؾاقؾ؟‬
‫=‬
‫‪٨‬كهىؾ‪E :‬ؼىايؿو يمال ؾق اول و‪٬‬ث‪ ،‬ييکى به پؿق و هاؾق و شهاؾ ؾق قاه ؼؿا‪D.‬‬

‫;‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.257 َ ،4‬‬

‫<‪ .‬ظىيى بى هعمؿج٭ى يىقى‪ ،‬مغحذسک الىعائل و مغحىبط المغائل‪٬ ،‬ن‪ ،‬هئوىه آل البيث‪ ،٪1418 ،‬ز ‪.175 َ ،15‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ بى ظىى ظك ‪٠‬اهلى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.488 َ ،21‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪048 ‬‬

‫‪ .2-5-4‬دس بشابش پذس و هادس چه بايذ کشد؟‬

‫وماواق اوث که ايىاو ييالهاى پؿق و هاؾق قا جؤهيى کًؿ و آوها قا ؾق هٍکمت ليؿگى ياقى يماي ؿ‬
‫و هكگاه هىؼىاهؿ چيمى به آوها بؿهؿ‪ ،‬ؾوث ؼىؾ قا باالجك ال ؾوث آياو يگيكؾ‪ ،‬آوها قا ب ه او ن‬
‫;‬
‫ِؿا يميؿ‪ ،‬شلىجك ال ايٍاو قاه يكوؾ‪٬ ،‬بل ال آو ؾو يًٍيًؿ و ؾق هًگام يٍىحى به آوها جکيه يکًؿ‪.‬‬
‫<‬
‫ال قوايات ه‪ّ١‬ىهاو‪ ‬اوح‪٩‬اؾه هىٌىؾ که اظحكام هاؾق باالجك ال اظحكام پؿق اوث‪.‬‬

‫‪ .3-5-4‬ادحشام پظ اص هشگ‬
‫و‪ٜ‬ي‪٩‬ۀ ايىاو يىبث به پؿق و هاؾق با هكگٍاو پاياو يمىپفيكؾ‪ ،‬ليكا هكگ‪ ،‬ييىحى و يابىؾى ييى ث‬
‫که قوالث ايىاو ييم پاياو پفيكؾ‪٨ .‬كليؿاو بايؿ بكايٍاو جىٌهاى ب‪٩‬كوحًؿ و اگك جکلي‪ ٧‬واشبى ال‬
‫آياو جكک ٌؿه يا بؿهى به ؾيگكاو ؾاقيؿ‪ ،‬بكاى ايصام و پكؾاؼث آو ا‪٬‬ؿام کًًؿ و آياو قا ال گك‪٨‬حاقى‬
‫يصات ؾهًؿ‪ .‬بكاى پؿق و هاؾق و به ييث آياو يمال بؽىايًؿ و قوله بگيكي ؿ و بكايٍ او ِ ؿ‪٬‬ات و‬
‫ؼيكات بؿهًؿ‪ ،‬گكوًگاو قا ال ٘ ك‪ ٦‬آي او و يك کًً ؿ و بكهًگ او قا باىٌ ايًؿ و ب ه هٍ کمت‬
‫ؼايىاؾههاى هعكوم و گك‪٨‬حاق قويؿگى کكؾه‪ ،‬به ييابث ال آياو لياقت و ظس کًًؿ و ذىا کاقهاى‬
‫ؼىؾ قا به قوض آياو هؿيه کًًؿ و گاهى به لياقت ‪٬‬بك آياو ق‪٨‬حه و بكايٍ او ‪ ٬‬كآو بؽىايً ؿ‪ .‬پي اهبك‬
‫گكاهى اومم‪ ‬ؾقايىباقه ‪٨‬كهىؾ‪:‬‬
‫وكوق ييکىکاقاو ؾق قول هياهث کىى اوث که په ال هكگ پؿق و هـاؾق بـه آوهـا ييکـى‬
‫‪3‬‬
‫کكؾه باٌؿ‪.‬‬
‫هكؾى ال قوىل ؼؿا‪ ‬پكويؿ‪ :‬آيا ب‪١‬ؿ ال هكگ پؿق و هاؾق ييم ال ييکىکاقى ؾق ظ٭ٍاو چيمى‬
‫هايؿه اوث؟ ‪٨‬كهىؾ‪ ،‬آقى‪ ،‬ؾقوؾ ‪٨‬كوحاؾو بك آوها‪ ،‬اوح‪٩٥‬اق کكؾو ؾق ظ٭ٍاو‪ ،‬بهپيماوهاى آي او‬
‫>‬
‫و‪٨‬ا يمىؾو‪ ،‬ؾووحايٍاو قا اکكام کكؾو و به بىحگايٍاو قويؿگى کكؾو‪.‬‬

‫‪ .4-5-4‬آثاس ييکى به پذس و هادس‬

‫ؼؿهث و ييکى يىبث به پؿق و هاؾق آذاق و ‪٨‬ىايؿ اقليؿهاى ؾق ؾيي ا و آؼ كت ب كاى ‪٨‬كلي ؿ ؾاقؾ‪،‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪ F57 َ ،2‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.159 َ ،2‬‬
‫<‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.83 َ ،71‬‬
‫=‪ .‬همان‪.86 َ ،‬‬
‫>‪ .‬ظىيى بى هعمؿج٭ى يىقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.114 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪051‬‬

‫الشمله ٘ىاليى ٌؿو ‪٠‬مك‪ ،‬گٍايً ؾق قولى‪ ،‬ييکى ‪٨‬كليؿاو به ايى او‪ ،‬بكؼ ىقؾاقى ال ذ ىا‬
‫;‬
‫ظس ه٭بىل‪ ،‬ؼًٍىؾى پياهبك‪ ‬و ائمه‪ ،‬هكگ آواو و ظىابكوى آواو ؾق ‪٬‬ياهث‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫‪ .6-4‬حسى خلك‬

‫‪ .1-6-4‬هؼًاى دغى خلك‬

‫واژۀ ‪E‬ظىى ؼل‪ D٫‬به ه‪ً١‬اى ‪٠‬ام‪ ،‬همۀ کكؾاق‪ ،‬گ‪٩‬حاق و ِ‪٩‬ات ييکى قا ٌاهل هىٌىؾ‪ ،‬ولى بيٍحك‬
‫به ه‪ً١‬اى يكمؼى يى‪ ،‬ليباگى يى و ؼىيبكؼىقؾى بهکاق هىقوؾ‪ٌ .‬ؽّى ال اهام ِاؾ‪ ٪‬ؾقباقۀ‬
‫ظىى ؼل‪ ٫‬جىٔيط ؼىاوث‪ ،‬آو ظٕكت ؾق پاوػ ‪٨‬كهىؾ‪E :‬ق‪٨‬حاقت قا هم٘‪٩‬ثآهيم و و ؽًث‬
‫<‬
‫قا پاکيمه کكؾه با ؼىٌكو يى بكاؾقت قا هم‪٬‬ات کًى‪D.‬‬

‫‪ .2-6-4‬اسصػ خىؽخىيى‬
‫ايى ِ‪٩‬ث ليبا ؾق کمم آومايى قوىل اکكم‪ ‬به‪ً٠‬ىاو وًگيىجكيى ‪٠‬مل ؾق جكالوى ‪٬‬ياهث آهؿه‬
‫اوث‪ =.‬ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬ييم آو قا وكقٌحۀ هك کاق ييکى ؾايىحه> و اهام ِاؾ‪ ٪‬ييم ا‪ٜ‬هاق ‪٨‬كهىؾه‬
‫?‬
‫که ليؿگى بؿوو ؼىي ؼل٭ى‪ٌ ،‬يكيى و گىاقا يؽىاهؿ بىؾ‪.‬‬
‫ايىگىيه اقزگفاقى و وحايً ال ‪E‬ظىى ؼل‪ ،D٫‬ايى ؼىى پىًؿيؿه قا ؾق قؾي ‪ ٧‬هه نج كيى‬
‫ْ‬
‫‪ٕ٨‬ايل ايىايى ‪٬‬كاق هىؾهؿ‪ .‬و هك ايىايى قا هى‪ ٧ٜ‬هىکًؿ جا ؼىؾ قا بؿاو آقاوحه کًؿ و به و هن‬
‫ؼىؾ ‪ٕ٨‬اى ليىث اشحما‪٠‬ى قا گىاقا و ه‪ٙ١‬ك گكؾايؿ و بؿيىواو همۀ ه كؾم ؾق هعي‪ ٙ‬ى گ كم و‬
‫ِميمى به ليؿگى ؼى يً اؾاهه ؾهًؿ‪.‬‬

‫‪ .3-6-4‬هًؾأ خىػخلمى‬
‫ٌکى‪٨‬ههاى ليباى يكمؼى يى بك ؾقؼث جًىهًؿ و ٌاؾا ‪٠‬٭ل و ؼكؾ هىٌک‪٩‬ؿ و ال هًب ‪ ٟ‬اِ يل‬
‫‪A‬‬
‫بمقگىاقى ؼايؿاو ج‪٥‬فيه ه ىٌ ىؾ‪ F‬ؾق قواي ات او مهى ؼ كؾوقلى‪ @،‬بمقگ ىاقى ؼ ايىاؾگى‪،‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F86-81 َ ،71‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.419 َ ،7‬‬
‫<‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.113 َ ،2‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪.99 َ ،‬‬
‫>‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.393 َ ،3‬‬
‫?‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.244 َ ،8‬‬
‫@‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.339 َ ،1‬‬
‫‪ .A‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.392 َ ،3‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪050 ‬‬

‫ؼىي٘يًحى; و ظيا< هًٍؤ ظىى ؼل‪ ٫‬ه‪١‬ك‪٨‬ى ٌؿه اوث‪.‬‬

‫‪ .4-6-4‬سابغه با ديى‬
‫ؼىياؼم‪٬‬ى يک ؼىى ليباى ايىايى اوث و ؾق وشىؾ هك که ِك‪ ٦‬ي‪ٝ‬ك ال آييى و هكاهً‬
‫همکى اوث يا‪٨‬ث ٌ ىؾ‪ ،‬ب اايىوِ ‪ ،٧‬اقجب ا٘ى ياگىى حًى ب ا ٌ كي‪١‬ث ه٭ ؿن اله ى ؾاقؾ‪.‬‬
‫پيامآوقاو ؼؿا‪ ،‬بؿوو اوحرًا‪ ،‬ؼىٌؽى بىؾهايؿ‪ =،‬و ؼىياؼم‪٬‬ى يه جًه ا ‪٠‬مه ث ج ؿيى او ث‪،‬‬
‫بلکه به ج‪١‬بيك پياهبك بمقگىاق‪ ،‬يّ‪ ٧‬ؾيى قا جٍکيل هىؾهؿ‪ >.‬ال وؽى ظٕكت اهام با‪٬‬ك‪ ‬ييم‬
‫?‬
‫بكهىآيؿ که هكچه هئهى ؼىٌؽىجك باٌؿ‪ ،‬ايمايً کاهلجك اوث‪.‬‬

‫‪ .5-6-4‬همشاهى با ديگش عجاياى اخاللى‬

‫وصاياى اؼم‪٬‬ى ؾق يکؿيگك جؤذيك هح٭ابل ؾاقيؿ وگاه به ٌکل شم‪١‬ى‪ ،‬آذاق اقلٌ مًؿى قا ؼل ‪٫‬‬
‫هىکًًؿ‪ F‬ؾق قوايات اهل بيث‪ ‬هماوگىيه که ظىى ؼل‪ ٫‬ب ه٘ ىق اي‪ ٩‬كاؾى ه ىقؾ بع د ‪ ٬‬كاق‬
‫گك‪٨‬حه‪ ،‬گاه ييم با ‪ٕ٨‬ايل ؾيگك همكاه ٌؿه اوث که ‪٠‬موه بك اذبات ه‪ٙ‬ل ‪٨‬ى‪ ،٪‬ؼىٌؽى يى قا ب ا‬
‫آو ‪ٕ٨‬ايل هنوًگ هىؾايؿ‪:‬‬
‫قوىل ؼؿا‪ ،‬ؼىيؼىيى قا هنقؾيق جوىا ؾايىحه و آو ؾو قا هىىجكيى ػاهل وقوؾ بـه‬
‫‪6‬‬
‫بهٍث هؼككى کكؾه اوث‪.‬‬
‫اهام ِاؾ‪ ٪‬ؾق وؽًى‪ ،‬ؼىيؼى يى و وه ‪ٕ٨‬يلث ؾيگ ك قا کاه لکًً ؿه ايم او ؾايى حه و‬
‫‪٨‬كهىؾه اوث‪E :‬چهاق و يژگى اگك ؾق کىى باٌؿ‪ ،‬ايمايً کاهل او ث‪ :‬قاو حگى يى‪ ،‬اهايح ؿاقى‪،‬‬
‫‪A‬‬
‫ظيا و ؼىٌؽى يى‪D.‬‬

‫‪ .6-6-4‬آثاس دغى خلك‬

‫الق) آحاع اجتماػى‪ :‬آذاق اشحما‪٠‬ى ؼىيؼل٭ى ک ه ج ؤذيك بى مايى ؾق بهب ىؾى ش ْى اشحم ا‪ٞ‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪.391 َ ،‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.126 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.56 َ ،2‬‬
‫>‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ظىى ٌيػ ظك ‪٠‬اهلى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.134 َ ،12‬‬
‫?‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.99 َ ،2‬‬
‫@‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪.111 َ ،‬‬
‫‪ .A‬همان‪.99 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪051‬‬

‫;‬
‫هىگفاقؾ و همگاو ال آو بكؼىقؾاق هىٌىيؿ‪٠ ،‬باقتايؿ ال‪ :‬شل ؾوو حى و هعب ث ؾيگ كاو‪،‬‬
‫<‬
‫آباؾايى ٌهكها و ؾقالى ‪٠‬مكها‪.‬‬
‫ب) آحاع كغصى‪ :‬بيٍحك آذاق ه‪٩‬يؿ ظىى ؼل‪٨ ،٫‬كؾى اوث و يّي ِاظبً هىٌىؾ‪ .‬ايى آذاق‬
‫?‬
‫‪٠‬باقتايؿ ال‪ :‬لياؾ ٌؿو قولى‪ =،‬ؾوحيابى به ؼيك ؾييا و آؼكت‪ >،‬پ اؾاي هصاه ؿ ؾق قاه ؼ ؿا‪،‬‬
‫‪B‬‬
‫ه٭ام قولهگيك ٌ ليؿهؾاق‪ @،‬يابىؾى گًاهاو‪ A‬و بهٍث شاو يؿاو‪.‬‬

‫‪ .7-4‬راستگىيى و اهايتدارى‬
‫‪ِE‬ؿ‪ D٪‬و ‪E‬اهايثؾاقى‪ D‬ؾو اِل ال اِىل اؼم‪ ٪‬اومهى هىحًؿ ک ه اقجب اٖ يمؾيک ى ب ا يک ؿيگك‬
‫ؾاقيؿ‪ F‬اهايثؾاقى‪ ،‬يحيصۀ قاوثگى يى اوث و قاوثگى يى‪ ،‬يحيصۀ اهايثؾاقى او ث‪ .‬اهي ك هئهً او‪،‬‬
‫‪٠‬لى‪ ،‬ؾقباقۀ اقجباٖ ايى ؾو ‪ٕ٨‬يلث هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬هكچه اهاي ثؾاقى ‪ ٬‬ىىج ك گ كؾؾ‪ ،‬قاو حى بيٍ حك‬
‫‪;:‬‬
‫هىٌىؾ‪ CD.‬آو ظٕكت‪ ،‬ؾق وؽى ؾيگكى‪ ،‬قاوثگى يى قا با اهايثؾاقى هىاوى ؾايىحه اوث‪.‬‬

‫‪ .1-7-4‬پايه و اعاط ايماو‬

‫ؾو ‪ٕ٨‬يلث گكاووًگ ‪E‬قاوثگى يى‪ D‬و ‪E‬اهايثؾاقى‪ D‬اقجب اٖ هى ح٭ين و ٔ كوقى ب ا ايم او و‬
‫ا‪٠‬ح٭اؾ به ؼؿا ؾاقيؿ و هكشا ايماو هىث‪ ،‬ايى ؾو بايؿ باًٌؿ و ؾق ه٭ابل‪ ،‬يبىؾو ايى ؾو ِ‪٩‬ث ؾق‬
‫وشىؾ کىى‪ ،‬يٍاو ال يبىؾو ايماو وا‪١٬‬ى ؾق وشىؾ او ؾاقؾ‪.‬‬
‫اهيك هئهًاو‪ ‬قاوثگى يى و اهايثؾاقى قا اوان و پايۀ ايماو ؾايىحه‪ ،‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬ايماو بك‬
‫;;‬
‫قاوثگى يى و اهايثؾاقى بًا ٌؿه اوث‪D.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.27 َ ،1‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.111 َ ،2‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.257 َ ،75‬‬
‫>‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.384 َ ،68‬‬
‫?‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.111 َ ،2‬‬
‫@‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪.113 َ ،‬‬
‫‪ .A‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪.111 َ ،‬‬
‫‪ .B‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.383 َ ،68‬‬
‫‪ .C‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.134 َ ،3‬‬
‫‪ .;:‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.13 َ ،1‬‬
‫;;‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.318 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪052 ‬‬

‫همچًيى‪ ،‬ؾقباقۀ قاوثگى يى هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬قاوثگى يى‪ ،‬ييكوهًؿجكيى پايۀ ايماو او ث‪ ;D.‬و‬
‫ؾقباقۀ اهايث هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬کىى که به اهايث ‪٠‬مل کًؿ‪ ،‬ب ه جع٭ي ‪ ،٫‬ؾيً ؿاقى قا جکمي ل ک كؾه‬
‫اوث‪ <D.‬بههميىؾليل‪ ،‬قاوثگى يى و اؾاى اهايث ؾق هياو هئهًاو‪ ،‬قوي ‪ْ ٫‬‬
‫ؼاِ ى ؾاقؾ و ‪ ٬‬كآو‬
‫هصيؿ‪ ،‬اهايثؾاقى قا ال و يژگىهاى شاه‪١‬ۀ ايمايى ٌمكؾه و ‪٨‬كهىؾه اوث‪:‬‬
‫َو َّالزي َى هن َال َه َاياجهن َو َػهذهن َساػ َ‬
‫ىو (هإهًىو‪.)8 :‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫هإهًاو (واهؼى) کىايى هىحًؿ که اهايث و ػهؿ ؼىيً قا هكاػات هىکًًؿ‪.‬‬
‫اهميث ايى هىئله به ‪٬‬ؿقى اوث که اهام ِ اؾ‪ ،٪‬شاه‪ ١‬ۀ او مهى قا ب ا قاو ثگ ى يى و‬
‫اهايثؾاقى اقليابى هىکًؿ و هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬به ‪٨‬كاوايى يمال‪ ،‬قوله‪ ،‬ظس‪ ،‬کاقهاى ؼى و يالههاى‬
‫ٌبايه آوها يگاه يکًيؿ‪ ،‬بلکه به قاوثگى يى و اهايثؾاقى آياو بًگكيؿ ٕو آو قا همک هى لمايى‬
‫=‬
‫بؿاييؿٔ‪D.‬‬
‫ال ايى ظؿيد ٌكي‪ ٧‬به ؾوث هىآيؿ که ُب‪١‬ؿ اشحما‪٠‬ى اومم به هكاج ههنجك ال ُب‪١‬ؿ ‪ ٨‬كؾى‬
‫آو اوث و اِىال اهحيال اواوى اومم يىبث به اؾياو ؾيگ ك هم يى او ث ک ه بيٍ حك ب ه اؾاقه و‬
‫جهفي و جكبيث شاه‪١‬ۀ ايىايى ي‪ٝ‬ك ؾاقؾ‪ ،‬و جكبيث و جهفي ‪ ٨‬كؾى و اقجب اٖ ايى او ب ا ؼ ؿا قا‬
‫بكجكيى بكياهه بكاى قويؿو به آو ه٭ّىؾ و هؿ‪ ٦‬ههنجك هىؾايؿ‪.‬‬

‫‪ .2-7-4‬هبًاى سعالث همۀ پياهبشاو‬

‫بىياقى ال ه‪١‬اق‪ ٦‬الهى هياو همۀ اؾياو آومايى هٍحكک بىؾه او ث‪ ،‬هايً ؿ ؾ‪ ٠‬ىت ب ه جىظي ؿ‪،‬‬
‫ه‪١‬اؾ‪٠ ،‬باؾت ؼؿاى يگايه‪ ،‬ج٭ىا و ‪ ...‬الشمله ايى هٍحكکات‪ ،‬قاوثگى يى و اهاي ثؾاقى او ث‪.‬‬
‫اهام ِاؾ‪ ٪‬ؾقايىباقه هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬ؼؿاويؿ هيچ پياهبكى قا شم بهقاوحى وؽى و اؾاى اهاي ث‪،‬‬
‫>‬
‫هب‪١‬ىخ يکكؾ‪D.‬‬
‫همۀ پياهبكاو الهى قاوثگى و اهايثؾاق بىؾهايؿ‪ ،‬آيچه گ‪٩‬حهايؿ‪ ،‬وا‪١٬‬يث ؾاٌحه و وؽى ياظ‪٫‬‬
‫يگ‪٩‬حهايؿ و ؾق اهايثهاى ؼؿا و هكؾم‪ ،‬کنجكيى ؼيايحى يىقليؿهايؿ و هكچه قا به‪ً٠‬ىاو اهايث ب ه‬
‫‪٠‬هؿه گك‪٨‬حهايؿ‪ ،‬ؾق لهاو ؼىؾ بهؼىبى اؾا کكؾهايؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.6 َ ،2‬‬

‫<‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.448 َ ،5‬‬
‫=‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.9 َ ،68‬‬
‫>‪ .‬همان‪.2 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪053‬‬

‫پياهبك اکكم‪ ‬آوچًاو قاوحگى و اهايثگماق بىؾ که ظحى پيً ال ب‪١‬رث و ؾق ؾوقاو شاهليث‪ ،‬ل٭‬
‫‪E‬اه يى‪ D‬گك‪ ٨‬ث‪ .‬اهاه او و شايٍ يًاو وا‪ ١٬‬ى پي اهبك‪ ‬يي م چً يى بىؾي ؿ‪E :‬آي يى آي او‪ ،‬پاقو ايى‪،‬‬
‫;‬
‫قاوثگى يى‪ ،‬ييکى و ؼيكايؿيٍى‪ ،‬جمي ٕؾق قاه ؼؿأ و اؾاى اهايث به ايىاوهاى ييک و بؿ اوث‪D.‬‬
‫‪ .3-7-4‬کاسبشد دياجى‬
‫آقاهً و اهًيث هيچگاه بك شىاه‪ ٟ‬ايىايى وايه يؽىاهؿ ا‪٨‬کًؿ‪ ،‬هگ ك آيک ه ؾو ؼّ لث اقلٌ مًؿ‬
‫‪ِE‬ؿا‪٬‬ث و اهايث‪ D‬شايگاه اِلى ؼى يً قا باليابًؿ و هن هكؾم و هن والهاوها و هن ههنج ك ال‬
‫همه هيئث ظاکمه‪ ،‬قاوحگى‪ِ ،‬اؾ‪ ٪‬و اهيى باًٌؿ‪ِ F‬ؿا‪٬‬ث و اهايحؿاقى ؾولث‪ ،‬بؿيىؾليل ههنجك‬
‫ال ؾيگكاو اوث که هىش هىٌىؾ ايى ِ‪٩‬ات ؾق والهاوها و ؾق بيى هكؾم ييم گىحكي يابؿ‪.‬‬
‫آيگاه که ِؿا‪٬‬ث و اهايث ب ك ؼ ايىاؾه‪ ،‬ب الاق‪ ،‬اؾاقه‪ ،‬کاقؼاي ه‪ ،‬هؿقو ه‪ ،‬کىچ ه و ؼياب او‪،‬‬
‫وياوث ؾاؼلى و ؼاقشى‪ِ ،‬عًههاى ‪٨‬كهًگى‪ ،‬ا‪٬‬حّاؾ و ‪ ...‬ظاکن ٌىؾ‪ F‬و همه به ه ن قاو ث‬
‫بگى يًؿ‪ ،‬اهايثهاى گىياگىو قا اؾا کًًؿ‪ ،‬کل شاه‪١‬ه‪ ،‬قاه جکاهل و پيٍك‪٨‬ث قا به و ك‪٠‬ث ؼىاه ؿ‬
‫پيمىؾ و بىياقى ال کاوحىها و کژىها ال بيى ؼىاهؿ ق‪٨‬ث‪ F‬يما‪ ٞ‬و کيًه‪ ،‬بؿبيًى‪ ،‬يااهًى‪ ،‬جمو يك و‬
‫قيا شاى ؼىؾ قا به ؾووحى و ههكبايى‪ ،‬ا٘ميًاو‪ ،‬اهًيث و يک قيگى ه ىؾه ؿ و ؼي ك و ِ ‪٩‬ا و‬
‫ِميميث بك شاه‪١‬ه ظکن‪٨‬كها هىٌىؾ‪ .‬قوىل ؼؿا‪٨ ‬كهىؾ‪:‬‬
‫اهث هى همىاقه ؾق ؼيك و ؼىبى اوث‪ ،‬هاؾاهىکه بـه يکـؿيگك هـىؾت بىقليـؿ و هؿيـه‬
‫‪2‬‬
‫بؿهًؿ و اهايث قا اؾا کًًؿ‪.‬‬
‫ؾاهًۀ اهايث‪ ،‬بىياق گىحكؾه اوث‪ .‬شاو‪ ،‬بؿو‪ ،‬لو و ‪٨‬كليؿ‪ ،‬ؼايه و ذكوت‪ ،‬پىث و ه٭ام‪٠ ،‬لن‬
‫و ا٘م‪٠‬ات‪ ،‬ؾيى و ‪٬‬ايىو‪ ،‬اي٭م و واليث ‪ ...‬اهايثهايى هىحًؿ که همگى هى‪ ٧ٜ‬به ق‪٠‬اي ث‬
‫آو هىحين‪ .‬ي‪١‬مث بىهمحاى هکح و اهل بيث‪ ،‬ههنجكيى اهايث الهى ؾق يمؾ هاو ث و باي ؿ ب ا‬
‫‪٠‬مل و ‪٨‬کك و لباو ال آوها ظمايث کًين و ويكه و وؽى بمقگاو ه‪ّ١‬ىم قا ؾق ليؿگى‪ ،‬اوىه ‪ ٬‬كاق‬
‫ؾهين‪.‬‬

‫‪ .8-4‬تؼاوو و همکارى‬
‫ج‪١‬اوو‪ ،‬بك ياقى و پٍحيبايى ا‪٨‬كاؾ شاه‪١‬ه ال يکؿيگك و هٍاقکث و همک اقى آي او ؾق ايص ام ؾاؾو‬
‫کاقهاى اشحما‪٠‬ى و ‪٨‬كؾى ؾاللث ؾاقؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ظىى ظك ‪٠‬اهلى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.75 َ ،19‬‬

‫<‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.392 َ ،71‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪054 ‬‬

‫ج‪١‬اوو اِلى اؼم‪٬‬ى اشحما‪٠‬ى اوث که پايه و اوان ليؿگى اشحما‪٠‬ى ا‪٨‬كاؾ بٍك قا جٍکيل‬
‫هىؾهؿ و ‪٠‬اهل اِلى قٌؿ و پيٍك‪٨‬ث ايىاوهاوث‪ .‬با ج‪١‬اوو و ؾوث ؾق ؾو ث يک ؿيگك ‪ ٬‬كاق‬
‫ؾاؾو‪ ،‬بهحك هىجىاو به ق‪ ٟ٨‬گك‪٨‬حاقىها و هٍکمت‪ ،‬ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬ال ظ٭ى‪ ٪‬يکؿيگك‪ ،‬هباقله ب ا ؾٌ مًاو و‬
‫يااهمو و ‪ ...‬پكؾاؼث‪.‬‬

‫‪ .1-8-4‬ابؼاد جؼاوو‬
‫لشآن كشیم و اولياى گكاهى اومم به جٍكيط اب‪١‬اؾ ج‪١‬اوو که هىقؾ جؤييؿ ‪٠‬٭ل و ٌك‪ ٞ‬بىؾه پكؾاؼحه و‬
‫هعىقهاى اواوى آو قا هٍؽُ کكؾهايؿ‪:‬‬
‫الق) تؼاوو صع کاعهاى ييـک‪ :‬ج‪١‬اوو ؾق ايصام ؾاؾو کاقهاى يي ک و ؼؿاپى ًؿايه ال ليب اجكيى‬
‫اب‪١‬اؾ ج‪١‬اوو اوث‪:‬‬
‫َّ َ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ َ ََ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ َ َ ََ‬
‫واو َواجوىىا الل َىه ِا َّو الل َىه شىذيذ‬ ‫َ‬
‫‪ ...‬و جؼاويىا ػلى ال ِبش والحوىى و ال جؼاويىا ػلى ِاْلذ ِن والؼذ ِ‬
‫واب (هائؿه‪.)0 :‬‬
‫ال ِؼ ِ‬
‫و [همىاقه] ؾق قاه ييکى و پكهيمکاقى با هن جؼاوو و همکاقى ؾاٌـحه باٌـيؿ و [هكگـم]‬
‫ؾق قاه گًاه و جؼؿى همکاقى يکًيؿ و ال [هؽاللث ككهاو] ؼؿا باكهيميـؿ کـه هصـالات‬
‫ؼؿا ٌؿيؿ اوث‪.‬‬
‫ب) هطاعکت صع اجغاى دن‪ :‬هٍاقکث ؾق اشكاى ظ‪ ،٫‬هىش هىٌىؾ پكچن ظ ‪ ٫‬ؾق شاه‪ ١‬ه‬
‫او‪‬‬ ‫بكا‪٨‬كاٌحه ٌؿه و ال هكگىي ه ‪ٜ‬ل ن و ظ ‪٫‬کٍ ى و ب ى‪ ٠‬ؿالحى شل ىگيكى ٌ ىؾ‪ .‬اهي ك هئهً‬
‫هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬بؽٍى ال ظ٭ى‪ ٪‬واش الهى بك بًؿگاو ايى اوث که بكاى اشكاى ظ‪ ٫‬ؾق هياو ؼىؾ‬
‫;‬
‫ج‪١‬اوو و همکاقى کًًؿ‪D.‬‬
‫پ) همکاعى صع هضايت و اصالح صيگغاو‪ :‬ي اقى ؾاؾو ب كاؾقاو ؾيً ى ب كاى ه ؿايث‪ ،‬اِ مض‬
‫و جهفيبٍاو با‪٠‬د قٌؿ و ج‪١‬الى آياو ٌ ؿه و بكک ات آو ؾق شاه‪ ١‬ه يم ىؾاق ه ىٌ ىؾ‪ .‬ظٕ كت‬
‫‪٠‬لى‪ ‬ؾقايىباقه هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬بكاؾق ؾيًىات قا ؾق هؿايحً [بهوىى قٌؿ و کمال] کمک و ياقى‬
‫<‬
‫يما‪D.‬‬
‫و ؾق وؽًى ؾيگك هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬

‫;‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.252 َ ،27‬‬

‫<‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.178 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪055‬‬

‫ؾلىىلجكيى هكؾم يىبث به جى کىى اوث که شهث اِالض يلىث بيٍحكيى ياقى قا بـه‬
‫‪1‬‬
‫جى بكوايؿ‪.‬‬
‫ت) همغاهى صع ايجام ؼاػات و ػبـاصات‪ :‬همكاهى با ؾيگكاو و کمک به آياو ؾق ايصام ٘ا‪٠‬ات‬
‫و ‪٠‬باؾات الهى به هكوق لهاو‪ ،‬همۀ ا‪٨‬كاؾ قا ؾق يک هىيك ‪٬‬كاق ؾاؾه و بهوىى يگايه ه‪١‬بىؾ ظ٭ي٭ ى‬
‫‪٠‬الن وى‪ ٪‬هىؾهؿ‪ .‬هىالى هح٭ياو‪٠ ،‬لى‪ ،‬هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫بهحكيى ياق ايىاو کىى اوـثکـه کمـک و همـكاه او ؾق ايصـام ؾاؾو ٘اػـث و ػبـاؾت‬
‫‪2‬‬
‫پكوقؾگاق باٌؿ‪.‬‬

‫‪ .2-8-4‬پياهذهاى همکاسى يکشدو با ديگشاو‬

‫بكؼى ال پياهؿهاى لياوباق بىجىشهى به ج‪١‬اوو و همکاقى ‪٠‬باقتايؿ ال‪:‬‬
‫الق) سغوج اػ اسـالم‪ :‬بىجىشهى به گك‪٨‬حاقىها و هٍکمت هىلماوها و همکاقى يکكؾو ب ا‬
‫آياو ؾق هىا‪١٬‬ى که ييال ٌؿيؿ به کمک و پٍحيبايى ؾاقيؿ‪ ،‬يٍ ايۀ ب ىا‪٠‬ح٭ اؾى ‪ ٨‬كؾ ب ىؾه‪ ،‬او قا ال‬
‫ظىلۀ اومم و شاه‪١‬ۀ اومهى ؼاقز هىکًؿ‪ .‬قوىل ؼؿا‪ ‬ؾقايىباقه هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫هكکه چًيى ٌىؾ که به اهىق هىلماوها همث يگماقؾ‪ ،‬چيمى ال اوالم ؾق او ييىـث‪.‬‬
‫و کىىکه ٌاهؿ باٌؿ ايىايى ككياؾ هىليؿ و ال هىلماياو کمک هـى٘لبـؿ‪ ،‬اهـا بـه او‬
‫‪3‬‬
‫کمک يکًؿ‪ ،‬شمو هىلماوها ييىث!‬
‫ب) هؽغ ضضو وليت الهـى‪ :‬ياقى يكوايؿو به هىلمايى که بكاى ق‪ ٟ٨‬ييالهًؿى ؼىؾ به ب كاؾق‬
‫ؾيًىاي پًاه هىآوقؾ و ؾقؼىاوث کمک و همکاقى هىکًؿ‪ ،‬هىش ؼاقز ٌؿو ايىاو ال گكوه‬
‫هئهًاو هىٌىؾ و واليث الهى ال او ‪ ٟٙ٬‬هىٌىؾ‪ .‬اهام کا‪ٜ‬ن‪ ‬ؾقايىباقه هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫هكکه که بكاؾق ؾيًىاي بكاى ظل پاقهاى ال هٍـکالت ؼـىؾ بـه او پًـاه آوقؾ و وى بـا‬
‫آيکه جىايايى ظل آو قا ؾاقؾ‪ ،‬ال ايصام ؼىاوحۀ او وك بال ليؿ‪ ،‬همايا واليث ؼـؿاى بـمقگ‬
‫‪4‬‬
‫قا ال ؼىؾ ه‪ٙ‬غ کكؾه اوث‪.‬‬

‫;‪ .‬همان‪.486 َ ،‬‬

‫<‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.298 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.21 َ ،72‬‬
‫>‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.367-366 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪056 ‬‬

‫پ) بىکسى صع صييا و آسغت‪ :‬اگك ‪٨‬كؾ هىلمايى ؾقظالىکه جىايايى ؾاقؾ‪ ،‬بكاؾق ؾيًى ؼىؾ قا ؾق‬
‫کٍاکً وؽحىها و هٍکمت جًها و بىياوق گفاقؾ‪ ،‬به هميى يىبث‪ ،‬ؼؿاويؿ او قا هن ؾق ؾييا و‬
‫هن ؾق آؼكت بىياقو ياوق ؼىاهؿ گفاٌث و ال اهؿاؾهاى ؼ ىؾ هع كوهً ؼىاه ؿ ک كؾ‪ .‬اه ام‬
‫ِاؾ‪ ٪‬ؾقايىباقه هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫هيچ هإهًى بكاؾق ؾيًى ؼىؾ قا ؾقظالى که جىايايى ياقى اي قا ؾاقؾ‪ ،‬جًها و بى ياوق‬
‫يؽىاهــؿ گفاٌــث‪ ،‬هگــك آيکــه ؼؿاويــؿ او قا ؾق ؾييــا و آؼــكت جًهــا و بــى يــاوق‬
‫‪1‬‬
‫هى گكؾايؿ‪.‬‬
‫ت) ػظاب الهى‪ :‬وهلايگاقى و کىجاهى يمىؾو ؾقباقۀ کىى ک ه ييالهً ؿ کم ک و همي اقى‬
‫اوث ؾوق ال ايىاييث و ؾيًؿاقى بىؾه ‪٨‬كؾ قا به ‪٠‬فا الهى ؾچاق هىکًؿ‪ .‬اهام ِاؾ‪ ٪‬ؾقايىباقه‬
‫هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫هكي ـک ال ٌ ـيؼياو هــا کــه يــمؾ يکــى ال بــكاؾقاو ؾيًــى ؼــىؾ بــكوؾ و ال او بــكاى قكــغ‬
‫ييالي کمک بؽىاهؿ‪ ،‬اها او با ايًکه جىايايى ياقى وى قا ؾاقؾ‪ ،‬کىجاهى کًؿ‪ ،‬ؼؿاويؿ‪،‬‬
‫او قا به بكآوقؾو ييالهاى ؾٌمًاو ها گككحاق هىکًؿ‪ ،‬جا بهواو‪ٙ‬ۀ آو ؾق هياهـث ػـفابً‬
‫‪2‬‬
‫يمايؿ‪.‬‬

‫‪ .9-4‬رػايت حمىق ديگزاو‬

‫هئهى جًها ؾق بكابك ؼؿا هىئىل اوث و همۀ کاقهايً با وليۀ اؼمَ وًصيؿه هىٌىؾ و ب ه و‬
‫هكگم يبايؿ کمحكيى کاقى قا بكاى ‪٤‬يكؼؿا ايصام ؾهؿ‪ .‬ؾق هكظلۀ اشكاى ‪٨‬كهاو ؼ ؿا و هكلبً ؿى‬
‫‪٬‬ايىو و شؿاوالى قاه ال بيكاهه و پكهيم ال ‪ٜ‬لن و بيهىؾهکاقى‪ ،‬ق‪٠‬ايث ظ٭ى‪٬‬ى ک ه ؼ ؿا و ؼ كؾ‬
‫که ؼىؾ ه‪١‬ياقى الهى اوث ج‪١‬ييى هىکًًؿ الماهى اوث‪ .‬ايى ظ٭ى‪ ٪‬به و ه ؾو حۀ ظ ْ‪٫‬الل ه‪،‬‬
‫ظ‪٫‬الً‪٩‬ه و ظ‪٫‬الًان ٕظ٭ى‪ ٪‬ؾيگكاؤ ج٭ىين هىٌىؾ‪.‬‬ ‫ْ‬

‫‪ .1-9-4‬اهميث اداى دمىق هشدم‬

‫هيچ ؼكؾهًؿى ؾق لموم ق‪٠‬ايث ظ٭ى‪ ٪‬ؾيگكاو جكؾيؿ يمىکًؿ و بىٌک‪ ،‬پكؾاؼث ظ٭ ى‪ ٪‬ه كؾم‬
‫ؾق همۀ لهيًهها و به ٌکل ‪٠‬ام و ‪٨‬كاگيك‪ ،‬ال اِىل ٌكي‪١‬ث اومهى او ث و ؾق و ؽًاو قهب كاو‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.312 َ ،71‬‬

‫<‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.367 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪057‬‬

‫ْ ْ‬
‫ظ‪ ٫‬الله‪ <،‬بكجكيى ‪٠‬باؾت‪ =،‬يکى‬ ‫اومم با ج‪١‬بيكهاى ي‪٥‬م و بلًؿى چىو قکى ؾيى‪ ;،‬لهيًهوال اؾاى‬
‫ال ؾقشات جىبه> و وب وقوؾ به بهٍث? هىقؾ جؤکيؿ ‪٬‬كاق گك‪٨‬حه اوث‪.‬‬

‫‪ .2-9-4‬چگىيگى اداى دمىق‬

‫بؿيهى اوث که اظ٭ا‪ ٪‬ظ‪ ٫‬ؾيگكاو به هىاقؾ ؼاَ يا ا‪٨‬كاؾ بهؼّىِى هًعّك يمىٌىؾ‪ ،‬بلک ه‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫به٘ىق ‪٠‬ام و ‪٨‬كاگيك‪ ،‬هك ِاظ ظ٭ى قا ٌاهل هىٌىؾ‪ F‬ؼكؾ باٌؿ يا کمو‪٤ ،‬كيبه باٌؿ يا آًٌا‪،‬‬
‫هىلماو باٌؿ يا ياهىلماو‪ ،‬لو باٌؿ يا هكؾ ‪ ...‬ظحى ؾق ‪٨‬كهًگ او مم‪ ،‬ظيىاي ات يي م ظ٭ ى‪٬‬ى‬
‫@‬
‫ؾاقيؿ که ق‪٠‬ايث آو بك هىلماياو اللم اوث‪.‬‬
‫اقجب ا٘ى ک ه ب ا ايى او ؾاقؾ‪ ،‬ال ظ٭ ى‪ٌ ٪‬ايى حه‬ ‫وأط اوث که ه ك گكوه ى‪ ،‬ب ه جًاو‬
‫ؼى يً بكؼىقؾاق هىٌىؾ که همکى اوث با ظ٭ى‪ ٪‬گ كوه ؾيگ ك ج‪ ٩‬اوت ؾاٌ حه باٌ ؿ‪ .‬ب ه٘ ىق‬
‫هرال‪ ،‬همىك و والؿيى‪ ،‬هكيک ظ٭ى‪٬‬ى بك گكؾو ايىاو ؾاقيؿ که بكؼ ى هٍ حكک و بكؼ ى ک اهم‬
‫هح‪٩‬اوت ال يکؿيگك اوث‪ F‬همچًيى‪ ،‬هئهًاو ظ٭ ى‪٬‬ى بك‪٠‬ه ؿۀ يک ؿيگك ؾاقي ؿ ک ه بيگايگ ّاو ال‬
‫ْ‬
‫ؾيى ال آو هعكوهًؿ‪ F‬قهبك‪ ،‬ظ٭ ى‪٬‬ى بك‪٠‬ه ؿه هل ث ؾاقؾ ک ه ؾيگ ك هى ئىالو ال چً او ظ٭ ى‪٬‬ى‬
‫ْ‬
‫بهكههًؿ ييىحًؿ و ‪ ...‬يحيصه ايًکه جًى‪ ٞ‬و گىياگىيى ظ٭ ى‪ ،٪‬و ب ج‪ ١‬ؿؾ قاهه اى اظ٭ ا‪ ٪‬و اؾاى‬
‫آو هىٌىؾ‪.‬‬
‫ٌايؿ بحىاو گ‪٩‬ث اقلٌمًؿجكيى گًصيًهاى که ظ٭ى‪ ٪‬اللم قا ؾق ؼى يً شم‪ ٟ‬کكؾه‪ ،‬ظ ؿيد‬
‫گهكباق ظٕكت اهام ليىال‪١‬ابؿيى‪ ‬ؾق ياههاى با ‪ً٠‬ىاو ‪E‬قوالة الع٭ى‪ D٪‬به يکى ال اِ عابً‬
‫اوث که با ي‪ٝ‬مى ؾ‪٬‬ي‪ ٫‬و بيايى ٌيىا پًصاه ظ‪ٔ ٫‬كوقى قا جٍكيط کكؾه و ٌي‪٩‬حگاو ظ٭ي٭ث قا ال‬
‫‪A‬‬
‫آبٍؽىق ‪ّ٠‬مث‪ ،‬ويكا واؼحه اوث‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.377 َ ،65‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.371 َ ،3‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.171 َ ،2‬‬
‫>‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.27 َ ،6‬‬
‫?‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.58 َ ،8‬‬
‫@‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ظىى ظك ‪٠‬اهلى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.497-475 َ ،11‬‬
‫‪ .A‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.2 َ ،71‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪058 ‬‬

‫‪ .3-9-4‬يکىهؼ پايمال کشدو دمىق‬

‫به هماو يىبث که ؾق اومم بك ق‪٠‬ايث ظ٭ى‪ ،٪‬پا‪ٍ٨‬اقى ٌؿه‪ ،‬ياؾيؿه ايگاٌحى ظ‪ ٫‬ه كؾم‪ ،‬ب ا ‪ً٠‬ىاوه اى‬
‫>‬
‫جکاوؾهًؿهاى هايًؿ گًاه کبيكه‪ ;،‬يٍايۀ وبک ٌمكؾو ؾيى‪ <،‬وب ؼىاقى‪ =،‬ال بيى بكي ؿۀ بكک ث قولى‪،‬‬
‫‪٠‬اهل بالؼىاوث ؾق قول ‪٬‬ياهث? و وب وقوؾ به ؾولغ‪ @،‬وؽث يکىهً ٌؿه اوث‪.‬‬

‫‪ .11-4‬ػفى و گذضت‬
‫‪٩٠‬ى و گفٌث يکى ال هکاقم واالى ايىايى‪ ،‬بلکه به ‪٬‬ىل اهام ‪٠‬لى‪ ‬جاشى ليًثبؽ ً ب ك و ك‬
‫‪A‬‬
‫همۀ آوهاوث‪E :‬گفٌث ليًث بمقگىاقىهاوث‪D.‬‬
‫ايى ؼىى پىًؿيؿه‪ ،‬پكجىى ال ْ‬
‫هىكت وا‪١٬‬ى و هىشى ال ‪٠‬ىا٘‪ ٧‬و اظىاوات ايىاو ؾووحايه‬
‫ه ىٌ ىؾ ک ه ؼّ ن‬ ‫قا ؾق ؾلها ايصاؾ هىکًؿ‪ ،‬کيًهها و ؾٌمًىها قا ال آو هىلؾايؿ و هىش‬
‫ؾوث ال ؼّىهث بكؾاٌحه‪٘ ،‬كض ؾووحى و ْ‬
‫هعبث بكيمؾ‪.‬‬

‫‪ .1-11-4‬جايگاه ػفى دس اعالم‬

‫بكقوى هًاب‪ ٟ‬اومهى يٍاو هىؾهؿ که ‪E‬گفٌث‪ D‬يکى ال اِىل اواوى ؾق بكؼ ىقؾ ب ا ل‪ ٥‬مي‬
‫ا‪٨‬كاؾ اوث‪ .‬لشآنكشیم‪ْ ،‬‬
‫ظحى ؾق هماو آياجى که کي‪٩‬ك و هص الات قا ب كاى هصكه او و گًاهک اقاو‬
‫جٍكي‪ ٟ‬هىکًؿ و هئهًاو قا ال ؼ‪ ٙ‬ك و لي او آي او بكظ فق ه ىؾاقؾ‪ ،‬گفٌ ث و چٍ نپىٌ ى ال‬
‫ؼ‪ٙ‬ايٍاو قا ييم به‪ً٠‬ىاو يک اقلي بكجك ه‪ٙ‬كض هىکًؿ‪ .‬ب ه‪ً٠‬ىاو هر ال‪ ،‬ؾق آي هاى پ ه ال بي او‬
‫چگىيگى ظکن ‪ّ٬‬اَ هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬
‫وف َو اداء الي ِه ِب ِبد َغاو ‪( ...‬بوكه‪.)678 :‬‬ ‫َ‬
‫كمى ػ ِل َى له ِهى اخي ِه شىء كاجباع ِبالمؼش ِ‬
‫په اگك کىى الوىى بكاؾق (ؾيًى) ؼىؾ هىقؾ ػلـى هـكاق گيـكؾ (و ال هّـاَ او ِـكف‬
‫يظك ٌىؾ) بايؿ ال قاه پىًؿيؿه پيكوى کًؿ و (ؾيه قا) با ييکى به ػلى کًًؿه باكؾالؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.229 َ ،11‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.278 َ ،74‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.242 َ ،78‬‬
‫>‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ظىى ظك ‪٠‬اهلى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.325 َ ،27‬‬
‫?‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.213 َ ،12‬‬
‫@‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.377 َ ،68‬‬
‫‪ .A‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.141 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪061‬‬

‫َ َ‬
‫ؾق آيۀ ؾيگكى ال پياهبك‪ ‬هىؼىاهؿ که به ٘كي٭ۀ ييکى ال اٌحباهات هكؾم ؾقگ فقؾ‪E :‬كاطىلخ‬
‫ِ‬ ‫َ‬
‫الظل َخ ال َجميل ٕظصك‪ Fٔ85 :‬به ٘كي‪ ٫‬ييکى گفٌث کى‪D.‬‬
‫َّ‬

‫ال اهام ‪٠‬لى‪ ‬ؾق ج‪٩‬ىيك ايى آيه چًيى ي٭ل ٌؿه اوث‪٩ِE :‬ط شمي ل‪ ٩٠ ،‬ى ب ؿوو ‪٠‬ح ا و‬
‫;‬
‫وكليً هصكم اوث‪D.‬‬

‫‪ .2-11-4‬دذود ػفى‬
‫واژۀ ‪٩٠E‬ى‪ D‬ؾق هحىو اومهى گاهى ؾق بكابك ايح٭ام و گاهى ؾق بكابك ‪٠‬٭ىب ث و هص الات ب ه ک اق‬
‫هىقوؾ‪ .‬آيصا که ‪٩٠‬ى ؾق بكابك ايح٭ام به کاق گك‪٨‬حه ٌؿه‪ ،‬چىو هً‪ٝ‬ىق ال ايح٭ام‪ ،‬جىکيى ؼا٘ك ايح٭ام‬
‫همث ؼىؾ قا ِك‪٨ ٦‬كو يٍايؿو آجً ؼٍن ؼى يً هىوالؾ و هيچگىي ه‬ ‫گيكيؿه اوث و او جمام ْ‬
‫ي‪ٝ‬كى به اِمض و هؿايث ٘ك‪ ٦‬ه٭ابل يؿاقؾ‪ F‬ؾقايىِىقت‪٩٠ ،‬ى ِؿ ؾق ِ ؿ اقلي هعى ى‬
‫هىٌىؾ‪.‬‬
‫ولى اگك ‪٩٠‬ى ؾق بكابك ‪٠‬٭ىبث و هصالات ٌؽُ ؼ‪ٙ‬اکاق به کاق قوؾ و ايىاو هحعيك ٌىؾ بيى‬
‫ايًکه ؼ‪ٙ‬اکاق قا ببؽٍؿ يا او قا به٘ىق ‪٠‬اؾاليه هصالات کًؿ‪ ،‬ؾيگ ك ‪ ٩٠‬ى ب ه ٘ ىق ه‪ٙ‬ل ‪ ٫‬اقلي‬
‫هعىى يمىٌىؾ و هصالات هن هميٍه ياپىًؿ و يکىهيؿه ييىث‪ ،‬بلکه ايحؽا يکى ال ؾو قاه‬
‫جا ظؿوؾ لياؾى به ؾو ‪٠‬اهل ج‪١‬ييى کًًؿه بىحگى ؾاقؾ‪:‬‬
‫‪ .1‬يى‪ ٞ‬شكم‬
‫‪ .2‬ؤ‪١‬يث هصكم‬
‫اگك شكم و جصاول يىبث به ظ٭ى‪ٌ ٪‬ؽّى باٌؿ و لياو ياٌى ال ؼ‪ٙ‬ا و ل‪٥‬مي‪ْ ،‬‬
‫هحىشه ‪٨‬كؾ يا‬
‫گ كوه هع ؿوؾى ٌ ىؾ‪ F‬ؾقاي ىِ ىقت‪٠ ،‬اه ل ؾوم ٕؤ ‪١‬يث هص كمٔ ج‪١‬ي يىکًً ؿه او ث‪F‬‬
‫بهايىه‪ً١‬اکه‪ ،‬بايؿ ؾيؿ آيا ‪٩٠‬ى و ا‪٤‬ماْ‪ ،‬هىش پٍيمايى و اِمض هصكم هىٌىؾ يا بك شكئث و‬
‫شىاقت او ؾق جکكاق ‪٠‬مل ياپىًؿي هىا‪٨‬مايؿ‪.‬‬
‫ايىاوهاى با ‪ٕ٨‬يلث و بمقگىاق‪ ،‬اگك ٘ك‪ ٦‬ه٭ابل قا ال کكؾه ؼىؾ پٍ يماو و ٌايى حه ‪ ٩٠‬ى و‬
‫بؽًٍ ببيًًؿ‪ ،‬بهواؾگى ال او ؾقهىگفقيؿ‪ْ F‬اها اگك به ايى يحيص ه بكو ًؿ ک ه ‪ ٩٠‬ى هص كم‪ ،‬او قا‬
‫گىحاغجك هىوالؾ و گفٌث بمقگىاقايۀ آياو قا ظمل بك ٔ‪ ٧١‬يا ج كن ه ىکً ؿ‪ ،‬او قا ب هؼ ا٘ك‬
‫شكهً جعث ج‪١‬٭ي ‪٬‬ايىيى ‪٬‬كاق هىؾهًؿ جا به کي‪٩‬ك ‪٠‬مل ؼىؾ بكوؿ‪.‬‬

‫;‪ٕ٨ .‬ل بى ظىى ٘بكوى‪ ،‬مدمغ البیان فی جفغیش المشآن‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ياِك ؼىكو‪ ،1372 ،‬ز ‪.531 َ ،6‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪060 ‬‬

‫بهکاقگيكى بؽًٍ ؾقباقۀ اٌؽاَ الي‪ ٫‬و ؼ ىؾؾاقى ال ‪ ٩٠‬ى ؾق ؼّ ىَ ا‪ ٨‬كاؾ ‪٨‬كوهاي ه‪،‬‬
‫همىاقه هىقؾ جىِيه و جؤکيؿ پيٍىاياو بمقگىاق اومم بىؾه اوث‪ .‬اهام ‪٠‬لى‪ ‬کىى قا ک ه ال قوى‬
‫ْ‬
‫‪٠‬لن و ا٘م‪ ٞ‬هكجک شكهى ٌؿه‪ٌ ،‬ايىحه ‪٩٠‬ى يؿايىحه‪ ،‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬آو که با بّيكت بك لٌحى‬
‫;‬
‫گًاه‪ ،‬آو قا هكجک هىٌىؾ‪ ،‬وماواق ‪٩٠‬ى ييىث‪D.‬‬
‫اگك شكم و جصاول‪ ،‬هكبىٖ به ظ٭ى‪ ٪‬شاه‪١‬ه باٌؿ‪ ،‬ؾقاي ىِ ىقت‪ ،‬چ ىو پ اى ظ ؿوؾ اله ى و‬
‫ظ٭ى‪ ٪‬اشحما‪٠‬ى ؾق هياو اوث و و‪١‬اؾت ‪٠‬مىهى ؾق گكو اشكاى آيهاوث‪ ،‬ياگميك ظؿوؾ بايؿ اش كا‬
‫ٌىؾ و ظ٭ى‪ ٪‬بايؿ جؤؾيه گكؾؾ‪ F‬ليكا ‪٬‬ايىو و ظكهث هال‪ ،‬شاو‪٠ّ ،‬كْ و ي اهىن ه كؾم هر ل ه كل و‬
‫ظّاقى اوث که گكؾاگكؾ شاه‪١‬ه کٍيؿه ٌؿه جا هكؾم ؾق پًاه آو ؾق اهًيث و آوايً ليؿگى کًً ؿ‪.‬‬
‫اگك ايى هكل ٌکىحه ٌىؾ و ‪٬‬ايىو جعث ‪ً٠‬او يًى ال ‪٬‬بيل ‪٩٠‬ى و گفٌث به اشكا ؾقييايؿ‪ ،‬لهيًه ب كاى‬
‫هكزوهكز و يااهًى ‪٨‬كاهن ٌؿه و اؾاهه ليؿگى بكاى هكؾم ؾٌىاق ؼىاهؿ ٌؿ‪.‬‬
‫ْ‬
‫اِكاق اومم بك ‪٩٠‬ى و گفٌث ؾق ظ٭ى‪ٌ ٪‬ؽّى اوث‪ْ F‬اها جكظن و ؾلىىلى بك هحص اولاو‬
‫به ظ٭ى‪ ٪‬شاه‪١‬ه قا هيچ ‪٠‬٭ل وليمى يمىپفيكؾ‪.‬‬

‫‪ .3-11-4‬آثاس ػفى‬
‫ؾق لشآنكشیم و قوايات پيٍىاياو ه‪ّ١‬ىم‪ ،‬آذاق و بكکات لياؾى بكاى ‪٩٠‬ى بياو ٌؿه اوث‪ ٩٠ .‬ى‬
‫‪A‬‬
‫الهى‪ <،‬يّكت ؼؿا‪٘ =،‬ىل ‪٠‬مك‪٠ >،‬مت ؾيي ا و آؼ كت‪ ?،‬قه ايى ال ؾولغ@ و پ اؾاي بى ياق‪،‬‬
‫بكؼى ال آذاق اقليؿۀ ‪٩٠‬ى و بؽًٍ اوث‪.‬‬

‫‪ .11-4‬ايثار‬
‫ْ‬
‫ايراق به ه‪ً١‬اى ه٭ؿم ؾاٌحى ؾيگكاو بك ؼى يً اوث و گفٌث ال شاو‪ ،‬هال‪ ،‬ه٭ام‪ٌ ،‬ؽّ يث و‬
‫هايًؿ آو قا ٌاهل هىٌىؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.391 َ ،1‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬يىق ٕ‪ ،ٔ24‬آيۀ ‪.22‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.412 َ ،68‬‬
‫>‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.359 َ ،72‬‬
‫?‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.421 َ ،68‬‬
‫@‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.398 َ ،1‬‬
‫‪ .A‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.184 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪061‬‬

‫‪ .1-11-4‬اهميث ايثاس دس آيات و سوايات‬

‫لشآنكشیم با بياو ٌىاهؿ و يمىيهها‪ ،‬ايراق قا ؾق اب‪١‬اؾ هؽحل‪ ٧‬وحىؾه او ث‪ .‬ؾقب اقۀ اير اق ش ايى‬
‫َّ‬ ‫الًاط َهى يشىشى َيل َغىه ابح َ‬
‫َ َ َّ‬
‫ػىات الل ِىه ٕب٭ كه‪ Fٔ217 :‬و‬ ‫ِ‬ ‫ـىاء َهش‬ ‫ِ‬ ‫ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬و ِهى ِ‬
‫ب‪ٕ١‬ى ال هكؾم بكاى به ؾوث آوقؾو ؼًٍىؾى ؼؿا شاو ؼى يً قا ‪٨‬ؿا هىکًًؿ‪D.‬‬
‫َ َّ‬
‫ؼىام َػلىى دب ِىه‬
‫الـ َ‬ ‫ؾق شاى ؾيگك ايراق هالى ؼايؿاو پياهبك‪ ‬قا چًيى هىوحايؿ‪َ E :‬و يـ ِؼمىىو‬
‫ِهغکيًا َو يحيما َو اعيشا ٕايىاو‪٤ Fٔ8 :‬فاى ؼى يً قا با آيکه آو قا ؾوو ث ؾاقي ؿ‪ ،‬ب ه هى کيى و‬
‫يحين و اويك هىؼىقايًؿ‪D.‬‬
‫همچًيى‪ ،‬ال ‪E‬ايّاق‪ D‬که ؾق ظال ‪٨‬٭ك‪ ،‬ال بكاؾقاو ههاشك ؼىؾ‪ ،‬با ج٭ىين اهىال و ؼايهه اى‬
‫ْ‬
‫وو َػلىى‬‫ه٭ؿم ؾاٌحًؿ ايىگىيه جمصيؿ هىکًؿ‪َ E :‬و يىئذش َ‬
‫ِ‬ ‫ؼى يً پفيكايى کكؾيؿ و آياو قا بك ؼىؾ‬
‫ظاطة ٕظٍك‪ Fٔ9 :‬ؾيگكاو قا بك ؼىؾ ه٭ؿم هىؾاقيؿ‪ ،‬هكچًؿ ؼ ىؾ ‪٨‬٭ي ك و‬ ‫كاو بهن َخ َ‬ ‫ايلغهن َو َلى َ‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ييالهًؿ باًٌؿ‪D.‬‬
‫ؾق قوايات ه‪ّ١‬ىهاو‪ ‬يي م اير اق ب ه‪ً٠‬ىاو ‪E‬ؼ ىى و ؼّ لث اب كاق و بكگم ي ؿگاو اله ى‪،‬‬
‫ييکىجكيى اظىاو و ‪٠‬الىجكيى هكجبۀ ايماو‪ٌ D‬مكؾه ٌؿه اوث‪ ،‬چًاوکه اهي ك هئهً او‪٨ ‬كه ىؾ‪:‬‬
‫;‬
‫‪E‬ايراق ؼىى ييکىکاقاو و ٌيىۀ ييکاو اوث‪D.‬‬
‫<‬
‫ؾق شاى ؾيگك ‪٨‬كهىؾ‪E :‬ايراق ييکىجكيى اظىاو و باالجكيى هكاج ايماو اوث‪D.‬‬
‫کىىکه شاو بك ک‪ ٧‬ال اومم و هكلهاى اومهى ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬هىکًؿ‪ ،‬ؼىؾ قا به آ و آجً هىليؿ‬
‫و چهبىا ؼىو پاکً ؾق قاه پاوؿاقى ال اومم و اقليهاى اومهى قيؽحه ه ىٌ ىؾ‪ ،‬ب االجكيى‬
‫ؾقشۀ ايراق قا ؾاٌحه و هعبى جكيى ه٭ام قا يمؾ ؼؿا ؾاقؾ‪ F‬چًاوک ه قو ىل ؼ ؿا‪ ‬ؾقب اقۀ اقلي‬
‫ؼىوهاى پاک ٌهيؿاو قاه ؼؿا هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬هيچ ‪ٙ٬‬كهاى ؾق پيٍگاه ؼؿاويؿ‪ ،‬هعبى جك ال ‪ٙ٬‬كۀ‬
‫=‬
‫ؼىيى که ؾق قاه ؼؿا قيؽحه هىٌىؾ‪ ،‬ييىث‪D.‬‬
‫‪ .2-11-4‬بهحشيى يىع ايثاس‬
‫ه٭ؿم ؾاٌحى ؾيگكاو بك ؼىؾ‪ ،‬هكچًؿ به چيم ايؿک‪ ،‬ؾق قوايات اومهى اه كى پى ًؿيؿه ٌ مكؾه‬
‫ٌؿه اوث‪ >.‬جكشيط ظ‪ ٫‬بك با٘ل گكچه به ٔكق ايىاو باٌؿ‪ ،‬يکى ؾيگك ال ايىا‪ ٞ‬ايراق اوث‪ .‬اهام‬

‫;‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.164 َ ،2‬‬

‫<‪ .‬همان‪.31 َ ،‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ بى ظىى ظك ‪٠‬اهلى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.8 َ ،11‬‬
‫>‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.429 َ ،9‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪062 ‬‬

‫ِاؾ‪٨ ٪‬كهىؾ‪E :‬ال ظ٭ي٭ث ايماو‪ ،‬آو اوث که ظ‪ ٫‬قا ‪ ،‬گك چه به لياو جىوث‪ ،‬بك با٘ل‪ ،‬گكچه‬
‫;‬
‫به وىؾ جىوث‪ ،‬جكشيط ؾهى‪D.‬‬
‫اها ه٭ؿم ؾاٌحى ؼىاو ث اله ى ب ك ه ىاى ي‪ ٩‬ه بهح كيى ي ى‪ ٞ‬اير اق او ث ک ه ه ىجىاي ؿ‬
‫هّؿا‪٪‬هاى هؽحل‪ ٧‬شايى‪ ،‬هالى‪ ،‬آبكو يى و ‪ ...‬ؾاٌحه باٌؿ‪.‬‬
‫اهام با‪٬‬ك‪٨ ‬كهىؾ‪:‬‬
‫ؼؿاويؿ بمقگ هىككهايؿ‪ :‬به ػمت و شالل و ٌكف و بلًؿى هواهن وىگًؿ که هيچ بًؿه‬
‫هإهًى ؼىاوث هكا بك ؼىاوث ؼىؾ‪ ،‬ؾق يکى ال اهىق ؾييا بكيگميًؿ‪ ،‬شم آيکه بىييـالى‬
‫قا ؾق وشىؾي هكاق ؾهن و همحً قا هحىشه آؼكت والم و آوماوها و لهيى قا ػهؿهؾاق‬
‫‪2‬‬
‫قولىاي گكؾاين و ؼىؾم بكايً پٍث َوك جصاقت هك جاشكى هىحن‪.‬‬

‫‪ .3-11-4‬بهحشيى فايذۀ ايثاس‬

‫ايراق ؾق کًاق ‪٨‬ىايؿ گىياگىيى که بكاى ‪٨‬كؾ و شاه‪١‬ه ؾاقؾ‪ ،‬بهح كيى و ليب اجكيى ‪٨‬اي ؿهاي‪ ،‬ب كول و‬
‫‪ٜ‬هىق گىهكهاى ايىايى اوث‪ .‬ؾق ِعًههاى ايراق‪ ،‬شىهكۀ وا‪١٬‬ى‪ ،‬کكاهث ي‪٩‬ه‪ ،‬پاکيمگى‪٩ِ ،‬ا‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫رىاس َػلىى‬
‫و بلًؿى هكجبۀ ايىاوهاى بمقگىاق آٌکاق هىٌىؾ‪ .‬به ج‪١‬بي ك اهي ك هئهً او‪ِ E :‬ػًىذ االي ِ‬
‫ََ َ َ‬ ‫َّ‬
‫هاء؛= هًگام ايراق‪ ،‬گىهكهاى ٌٕكا‪٨‬ث و بلً ؿى هكجب هٔ کكيم او آٌ کاق‬ ‫الًل ِظ جحبيى جى ِاهش الک َش ِ‬
‫هىٌىؾ‪D.‬‬

‫‪ .12-4‬وفاى به ػهد‬
‫و‪٨‬اؾاقى به و‪٠‬ؿه و پيماو‪ ،‬قيٍه ؾق وكٌث و ‪ٙ٨‬كت ايىاوها ؾاٌحه و ييالهًؿ آهىلي و ‪٨‬كاگيكى‬
‫ييىث و ج‪١‬الين ايبيا و ؾيگك ْ‬
‫هكبياو الهى‪ ،‬جمٌى ؾق هىيك پكوقي و ٌکى‪٨‬اوالى ايى اوح‪١‬ؿاؾ و‬
‫بياو ‪٬‬ىاييى و ظؿوؾ آو و پياهؿهاى بىو‪٨‬ايى و پيماوٌکًى اوث‪.‬‬

‫‪ .1-12-4‬وفاى به ػهذ دس آيات و سوايات‬

‫و‪٨‬اى به ‪٠‬هؿ ؾق هًاب‪ ٟ‬اومهى هىقؾ جؤکيؿ لياؾ وا‪ٌ ٟ٬‬ؿه و ٌايؿ کمحك ظکمى قا بحىاو يا‪٨‬ث که‬
‫ؾاهًۀ اشكاى آو جا ايى ايؿاله گىحكي ؾاٌحه باٌؿ‪ .‬ؼؿاويؿ هح‪١‬ال‪ ،‬ؾق لشآن كشیم الوى يى ؼىؾ قا‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.116 َ ،67‬‬

‫<‪ .‬هعمؿ بى ظىى ظك ‪٠‬اهلى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.279 َ ،15‬‬
‫=‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.326 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪063‬‬

‫َّ‬
‫ه‪١‬ك‪٨‬ى هىکًؿ‪َ E :‬و َهى اوكى ِب َؼه ِذ ِ ِه َى الل ِه ٕجىبه‪ Fٔ111 :‬چ ه کى ى ب ه‬
‫با و‪٨‬اجكيى با و‪٨‬اياو ‪٠‬الن ْ‬
‫پيمايً پايبًؿجك ال ؼؿاوث؟‪D‬‬
‫ْ‬
‫الوىىؾيگك‪ ،‬باقها بًؿگاو هئهى ؼى يً قا به و‪٨‬اؾاقى و پايبًؿى به ج‪١‬هؿاجٍاو ؾ‪٠‬ىت کكؾه‪،‬‬
‫ال ي٭ٓ ‪٠‬هؿ و بىو‪٨‬ايى بالهىؾاقؾ‪.‬‬
‫ؼؿاويؿ ؾق آيهاى ٔمى بياو يٍايههاى اولىا االلبا ٕؼكؾهًؿاو ْ‬
‫ظ‪٫‬شىٔ ‪٬‬بل ال ه ك چي م‪،‬‬
‫قوى و‪٨‬اى به ‪٠‬هؿ و جكک پيماوٌکًى ايگٍث يهاؾه‪ ،‬هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َّ‬
‫الله َو اليًوؼ َ‬
‫ىو الميرام (قػؿ‪.)02 :‬‬ ‫َ َ‬ ‫َّ َ‬
‫الزيى يىكىو ِبؼه ِذ ِ‬
‫آوها کىايى هىحًؿ که به ػهؿ الهى وكا هىکًًؿ و پيماو قا يمىٌکًًؿ‪.‬‬
‫٘ى يک ؾوحىق کحبى‪ ،‬و‪٨‬اؾاقى به ه ك پيم ايى قا ال هئهً او ه ىؼىاه ؿ‪E :‬يىا‬ ‫ؾق آيۀ ؾيگكى ْ‬
‫َّ‬
‫اي َها الزي َى َاهًىا اوكىا ِبىالؼو ِىد ٕهائؿه‪ Fٔ1 :‬اى کىايىکه ايماو آوقؾهايؿ‪ ،‬به پيم اوه ا و‪ ٨‬ا کًي ؿ‪D.‬‬
‫ا‪٠‬ن ال الهى‪ ،‬ايىايى‪ ،‬وياو ى‪ ،‬ا‪٬‬حّ اؾى‪ ،‬ي‪ ٝ‬اهى‪ ،‬اشحم ا‪٠‬ى و ‪...‬‬ ‫ايى آيه ٌاهل همۀ پيماوها ْ‬
‫هىٌىؾ و ه‪٩‬هىم بىياق ووي‪١‬ى ؾاقؾ که يا‪ٜ‬ك به جمام شًب هه اى ‪٨‬ک كى و ‪٠‬مل ى لي ؿگى ايى او‬
‫اوث‪.‬‬
‫ْ‬
‫قوىل اکكم‪ ‬ييم و‪٨‬اى به ‪٠‬هؿ قا ال ٌكايٗ اواوى ايماو هىؾايؿ و جؽ‪ٙ‬ى ال آو قا ؾق ظک ن‬
‫;‬
‫بىؾيًى و بىايمايى ٌمكؾه‪ ،‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬آوکه که به پيمايً و‪٨‬اؾاق ييىث‪ ،‬ؾيى يؿاقؾ‪D.‬‬
‫ؾق ويكۀ پياهبك بمقگىاق‪ ‬آهؿه اوث که قولى با ٌؽّى ؾق کًاق وًگى و‪٠‬ؿۀ ؾيؿاق ؾاٌث‪.‬‬
‫آ‪٨‬حا باال آهؿ‪ ،‬هىا گكم ٌؿ‪ ،‬ولى او يياهؿ‪ .‬ياقاو آو ظٕكت به ايٍ او ‪ ٠‬كْ کكؾي ؿ‪E :‬ؼ ى‬
‫اوث ال آ‪٨‬حا به وايه بياييؿ‪ D.‬ظٕكت ‪٨‬كهىؾ‪E :‬هى با او ؾق ايًصا و‪٠‬ؿۀ ؾيؿاق ؾاقم و جا او ييايؿ‬
‫<‬
‫ال ايًصا ظكکث يؽىاهن کكؾ‪D.‬‬

‫‪ .2-12-4‬ادحشام به همۀ پيماوها‬

‫و‪٨‬اى به ‪٠‬هؿ و پيماو جًها ؾق هعؿوؾۀ قوابٗ ؾاؼلى شاه‪١‬ۀ اومهى ؼمِ ه يم ىٌ ىؾ‪ ،‬بلک ه‬
‫ْ‬
‫هى‪ً٩ٜ‬ؿ ؾق بكابك بيگايگاو‪ ،‬کا‪٨‬كاو و ؾٌمًاو ييم به ْ‬
‫ج‪١‬هؿات ؼى يً و‪٨‬اؾاق باًٌؿ‪ .‬اهام‬ ‫هىلماياو‬
‫ِاؾ‪٨ ٪‬كهىؾ‪:‬‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.96 َ ،72‬‬

‫<‪ .‬همان‪.95 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اؼالم و جكبيث اوالهى ‪064 ‬‬

‫ؾق وه چيم هيچ بهايهاى ال کىى پفيككحه ييىث (و همه بايـؿ بـه آوهـا ػمـل کًًـؿ)‪:‬‬
‫اؾاى اهايث به ِاظبً چه ييکىکاق باٌـؿ و چـه بـؿکاق‪ ،‬وكـا بـه پيمـاو ؾق بكؼـىقؾ بـا‬
‫‪1‬‬
‫ييکىکاق و بؿکاق و ييکى به پؿق و هاؾق چه ييکىکاق باًٌؿ‪ ،‬چه بؿکاق‪.‬‬
‫قوٌى اوث که لموم و‪٨‬ا ب ه پيم اوه اى ؾو شايب ه‪ ،‬ج ا له ايى او ث ک ه ال ي ک ٘ ك‪ ٦‬ي٭ ٓ‬
‫يٍؿه باٌؿ‪ْ ،‬اها اگك پيمايى ال يک ٘ك‪ٌ ٦‬کىحه ٌؿ‪ ،‬ؾيگك ٘ك‪ ٦‬ه٭ابل هلمم به و‪٨‬اؾاقى ييىث‪.‬‬

‫‪ .3-12-4‬پياهذهاى پيماوؽکًى‬
‫به هماو ايؿاله که ؾق هىقؾ و‪٨‬اؾاقى به ‪٠‬هؿ و پيماو جؤکي ؿ ٌ ؿه‪ ،‬ال پيم اوٌ کًى و ب ىو‪ ٨‬ايى‬
‫هحىشه ٌؽُ پيماوٌکى‬‫يکىهً ٌؿه اوث‪ .‬لشآن كشیم بيٍحكيى لياو ياٌى ال پيماوٌکًى قا ْ‬
‫َ َ َ‬ ‫َ‬
‫هىؾايؿ و هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬ك َمى َيکد ك َّايما يًکد َػلى َيل ِغ ِه ٕ‪٨‬حط‪ Fٔ11 :‬ه كکه پيم اوٌ کًى کً ؿ‪،‬‬
‫ؾقظ٭ي٭ث‪ ،‬به لياو ؼى يً پيماوٌکًى کكؾه اوث‪D.‬‬
‫ول ا‪٠‬حماؾ ‪٠‬مىهى‪ ،‬آ‪٨‬ث ؾيگك پيماوٌکًى اوث‪ F‬اظى ان ا‪٠‬حم اؾ هح٭اب ل‪ ،‬پٍ حىايۀ هعکم ى‬
‫بكاى ْ‪١٨‬اليثهاى هماهًگ اشحما‪٠‬ى و همکاقىهاى ووي‪ ٟ‬هكؾهى اوث و قولى که و‪ ٨‬اى ب ه ‪٠‬ه ؿ ال‬
‫هياو شاه‪١‬ۀ بٍكى قؼث بكبًؿؾ و پيماوها يکى په ال ؾيگ كى ٌکى حه ٌ ىؾ‪ ،‬و كهايۀ ب مقگ ا‪٠‬حم اؾ‬
‫ْ‬
‫‪٠‬مىهى به ‪٤‬اقت ؼىاهؿ ق‪٨‬ث و شاه‪١‬ۀ به‪ٜ‬اهك هحٍکل‪ ،‬به اشمايى پكاکًؿه و ياجىاو جب ؿيل ؼىاه ؿ ٌ ؿ‪،‬‬
‫<‬
‫ظٕكت ‪٠‬لى‪٨ ‬كهىؾ‪E :‬بك ؾووحى کىىکه به ‪٠‬هؿ و پيماو ؼىؾ و‪٨‬ا يمىکًؿ‪ ،‬ا‪٠‬حماؾ هکى‪D.‬‬
‫ٌؽُ پيماوٌکى ا‪٨‬مووبك ايًکه ؾق ؾييا ال اقلي و ا‪٠‬حباق ؼىؾ ه ىکاه ؿ و ٘ ىقى ؼ ىاق‬
‫هىٌىؾ که يه ؾٌمى ال او ظىا هىبكؾ و يه ؾووث هىجىايؿ قوى پيماوهاى او ظى ا کً ؿ‪،‬‬
‫ؾق آؼكت ييم گك‪٨‬حاقىهاى بمقگى ؾق پيً ؾاقؾ و شايگاه بىياق بؿى ؾق ْ‬
‫شهًن ؾق ايح‪ٝ‬اق اووث‪.‬‬
‫ظٕكت ‪٠‬لى‪٨ ‬كهىؾ‪:‬‬
‫همايا ؾق شهًن ٌهكى اوث که بـه آو ظّـيًه (ؾژ هىـحعکن) هـىگىيًـؿ‪ .‬آيـا ال هـى‬
‫يمىپكويؿ که ؾق آو ٌهك چيىث؟ وإال ٌؿ‪ ،‬اى اهيك هإهًاو ؾق آو ٌهك چيىث؟‬
‫=‬
‫‪٨‬كهىؾ‪E :‬ؾوثهاى پيماوٌکًاوٖ‪D‬‬

‫;‪ .‬همان‪.92 َ ،‬‬

‫<‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.283 َ ،6‬‬
‫=‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.316 َ ،32‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪065‬‬

‫ٌايؿ اٌاقه به ‪E‬ؾوثها‪ D‬ؾق وؽى آو ظٕكت اٌاقهاى باٌؿ به ايًکه بيٍحك پيماوها با ‪٬‬كاق‬
‫گك‪٨‬حى ؾوثهاى ٘ك‪٨‬يى ؾق يکؿيگك هً‪١‬٭ؿ هىٌىؾ‪ ،‬يا ايًکه بيٍحك پيماوها به وب ؾوث‪ ،‬ههك‬
‫يا اهٕا هىٌىؾ و ‪٠‬هؿٌکًى ييم ه‪١‬مىال جىوٗ ؾوث ايصام ه ىگي كؾ‪ٕ .‬البح ه‪ ،‬ؾق ايًص ا کلم ه‬
‫ؾو ث قا آوقؾه و ک ل وش ىؾ پيم اوٌ کى قا اقاؾه ک كؾه او ث‪ F‬ي‪ ً١‬ى آو ؾژ هعک ن‪ ،‬شايگ اه‬
‫پيماوٌکًاو اوث‪ٔ.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫فقل پًجن‪:‬‬
‫آضًايى با ايوالب و يظام جمهىعى اسالهى‬

‫به٘ىق ‪ ،ٟٙ٬‬اي٭م اومهى ايكاو‪ ،‬بمقگجكيى و ‪٠‬مي‪٫‬جكيى اي٭م اقلٌى‪٨ ،‬کكى و ؾيًى اوث‬
‫که ؾق ‪ّ٠‬ك ظأك‪ ،‬با جکيه بك ايؿيٍۀ اومهى ٌکل گك‪٨‬ث و به پيكولى قويؿ‪.‬‬
‫بًياوگفاق ايى ي‪ٝ‬ام ه٭ؿن‪ ،‬ظٕكت اهام ؼميًى‪ ،‬با قهبكىهاى پياهبك گىيهاي‪ ،‬او مم قا ال‬
‫ايمواى وياوى بيكوو آوقؾ‪ ،‬هىلماياو قا بك ‪٬‬لۀ ‪ٝ٠‬مث و ‪٠‬مت يٍايؿ و ابهث ‪٬‬ؿقتهاى اوحکباقى‬
‫قا ؾقهن ٌکىث‪ .‬الايىقو‪ ،‬ايكاو اي٭مبى به‪ً٠‬ىاو پايگاه اومم يا هعمؿى‪ ‬ؾق شه او ٌ ًاؼحه‬
‫ٌؿه و ِؿاى ؾلًٍيى ظ‪٘٫‬لبى و آلاؾگى آو به ؾوقجكيى ي٭اٖ شهاو ً٘يى ا‪٨‬کًؿه اوث‪.‬‬
‫جا پيً ال و‪٬‬ى‪ ٞ‬اي٭م اومهى همۀ ايؿيٍمًؿاو وياو ى ب ك اي ى ب اوق بىؾي ؿ ک ه ه فه و‬
‫يهاؾهاى هفهبى جىايايى ايصاؾ ظكکث وياوى بمقگى ال يى‪ ٞ‬اي٭ م قا يؿاقي ؿ و چهبى ا بهو ىى‬
‫لوال پيً هىقويؿ‪ F‬بههميىؾليل‪ ،‬بيٍحك جعليلهاى ؼىؾ قا به اي٭م هاى کٍىقهاى کمىييىحى و‬
‫٘ك‪٦‬ؾاق ي‪ٝ‬ام ٌىقوى و هباظد ا‪٬‬حّاؾى ال ‪٬‬بيل ‪٨‬٭ك ‪٠‬مىهى‪٨ ،‬اِله ٘ب٭اجى و ٌکا‪ ٦‬هياو ‪٨‬٭ كا‬
‫و ذكوجمًؿاو‪ ،‬جىو‪١‬ۀ ياهحىالو و ‪ ...‬ه‪ٙ١‬ى‪ ٦‬ؾاٌحه بىؾيؿ‪ ;F‬الهميىقو‪ٌ ،‬کلگيكى ي ک اي٭ م ب ا‬
‫ؾقووهايههاى اِيل هفهبى‪ ،‬ج٭كيبا همۀ ي‪ٝ‬كيهپكؾالاو ‪٤‬كب ى قا ؾچ اق و كؾقگمى و ظي كت ک كؾ‪F‬‬
‫هكچًؿ جا پيً ال آو ظکىهثهايى همايًؿ ِ‪٩‬ى يه ؾا‪٠‬ي هؾاق ؾ‪ ٨‬ا‪ ٞ‬ال او مم و پ كچنؾاقى جٍ ي‪ٟ‬‬
‫بىؾيؿ‪ ،‬ؾقيهايث‪ ،‬ايى ظکىهثها ال ول‪ًٙ‬ث اوحبؿاؾى ‪٨‬كاجك يك‪٨‬حًؿ‪٨ .‬٭ٗ ب‪ ١‬ؿ ال قو ي ؿاؾ اي٭ م‬
‫اومهى ايكاو ؾق وال ‪ 1357‬بىؾ که ٌکل و واؼحاق شؿيؿى ال ظکىهث ؾق اي كاو ‪ٜ‬ه ىق و ب كول‬
‫يا‪٨‬ث که بكاوان اوحؿاللهاى ‪٨‬٭هى و ٌك‪٠‬ى پايهقيمى ٌؿه بىؾ‪.‬‬

‫;‪٠ .‬لىاکبك ظّاقى‪ ،‬جاسیخ فشهىگی عیاعی مؼاصش‪٬ ،‬ن‪ ،‬هاشك‪.273 َ ،1389 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪067‬‬

‫شؿاى ال ج‪٥‬ييكاجى که ؾق ٌکل ظکىه ث اج‪ ٩‬ا‪ ٪‬ا‪٨‬ح اؾ‪ ،‬هاهي ث ظکىه ث ک ه اِ لىج كيى و‬
‫ههنجكيى و يژگى هك يى‪ ٞ‬ظکىهحى بهٌماق هىقوؾ‪ ،‬با ج‪٥‬ييكات اواوى و بىواب٭هاى همكاه بىؾ‪ .‬په‬
‫ال چًؿيى ‪٬‬كو ول‪ٙ‬ه و وي‪ٙ‬كۀ ظکىهثهايى که با و يژگىهاى کاهل ؾوؾهايى و ؼايؿايى همكاه بىؾ‬
‫ّ‬
‫و بهشم جؿاوم يک جيكه‪ ،‬يک ؾوؾهاو يا يک ولىله‪ ،‬به چيم ؾيگكى يمىايؿيٍيؿ‪ ،‬ب كاى يؽى حيىباق‬
‫ٌيىهاى ال ظکىهث با و يژگى و هاهيحى اومهى پا به ‪٠‬كِۀ ‪ٜ‬هىق يهاؾ که ي ه جًه ا ؼ ىؾ قا ه ؿا‪ٟ٨‬‬
‫اومم و اقليهاى اومهى هىؾايى ث‪ ،‬بلک ه بكآه ؿه ال ؾقوو او مم و ‪ ٬‬ىاييى آو ه ىٌ مكؾ و‬
‫ج‪٥‬ييكات گىحكؾهاى ؾق و‪ٙ‬ط ‪٨‬كهًگى‪ ،‬باوقها و اقليهاى اشحما‪٠‬ى و ‪ ...‬ايصاؾ کكؾ‪.‬‬
‫هٍؽّۀ اِلى و اواوى اي٭م اومهى‪E ،‬جمايم‪ D‬آو به لع ا‪ ٚ‬ي‪ ٝ‬كى و ‪٠‬مل ى ب ا هم ۀ‬
‫اي٭م ها و يهٕثهاوث‪ .‬ؾقباقۀ ؼاَ بىؾو اي٭م ايكاو‪ ،‬هياو ي ا‪ٜ‬كاو بيكوي ى و کًٍ گكاو‬
‫ؾقويى يى‪٠‬ى اج‪٩‬ا‪ ٪‬ي‪ٝ‬ك وشىؾ ؾاقؾ‪ .‬جعليلگ كاو ال هيٍ ل ‪٨‬ىک ىى ُپى ثه ؿقو گك‪٨‬ح ه ج ا ج ؿا‬
‫اوکاچال چپگكا و شاو ‪٨‬ىق ّاو ايكاوًٌان‪ ،‬اي٭م ايكاو قا بىبؿيل هىؾايًؿ‪ .‬کًٍگكاو اي٭م‬
‫ّ‬
‫ؾق و‪ٙ‬ىض قهبكى و ي‪ٝ‬كيهپكؾالى‪ٌ ،‬ؽّيثهايى هايًؿ اهام ؼميًى‪ ،‬ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪ ‬و‬
‫ٌهيؿ ه‪ٙ‬هكى‪ ‬و ٌهيؿ بهٍحى‪ ‬ييم بك ايى بىبؿيلى جؤکيؿ هىکًًؿ و بك ايى باوقيؿ ک ه هايً ؿ و‬
‫الگىى اي٭م اومهى ايكاو قا ؾق اي٭م اومهى پياهبك‪ ‬ؾق ِؿق اومم هىجىاو يا‪٨‬ث‪.‬‬
‫ؼّىِيث ‪٠‬مؿۀ اي٭م اومهى ايى بىؾ که قيٍه ؾق باوقها و ا‪٠‬ح٭اؾ هكؾم هى لماو اي كاو‬
‫ؾاٌث و ؾق چهاقچى هکح اومم و هبحًى بك ٌالىؾهها و هبايى هح‪١‬الى ؾيًى و ه‪ً١‬ىى ٌ کل‬
‫گك‪٨‬حه بىؾ و ال ايى لعا‪ ،ٚ‬به ايؿئىلىژىوالى و ايؿئىلىژىپكؾالى ؾق آو ييال يؿاٌ ث‪ .‬ب هوا‪،ٟ ٬‬‬
‫اي٭م اومهى وشهۀ شؿيؿى قا ؾق هياو اي٭م ها ق‪٬‬ن لؾ و وشىؾ چًيى هى يث جمؿيى‪ ،‬وب‬
‫ٌؿ که يک شًبً بالگٍث به ؼى يٍحى ؾق هياو هلثهاى هىلماو پؿيؿ آيؿ که ال ايى لعا‪ ٚ‬ؾق‬
‫يى‪ ٞ‬ؼىؾ بىي‪ٝ‬يك بىؾ‪ ،‬ليكا بكاى ه٭ابل ه ب ا اي ؿئىلىژىه اى واقؾاج ى ي ا و ل‪ٙ‬هشى يايه‪ ،‬اظي ا و‬
‫بالوالى ايؿيٍه و جمؿو اومهى قا هؿي‪ٝ‬ك ‪٬‬كاق ؾاؾ‪.‬‬
‫بكايىاوان‪ ،‬قوٌى اوث ؾق ٌکلگيكى اي٭م اومهى‪ ،‬ؾي ى و ظاکمي ث ‪ ٬‬ىاييى اله ى‪،‬‬
‫ي٭ً اِلى و ج‪١‬ييىکًًؿهاى ؾق واؼحاقهاى وياوى و اشحما‪٠‬ى ؾاقؾ و بهبياوؾيگك‪ ،‬هاهيث اي ى‬
‫يى‪ ٞ‬ظکىهثها قا ٌکل هىؾه ؿ‪ .‬ههنج كيى ج‪ ٩‬اوت اي٭ م او مهى ب ا ؾيگ ك اي٭م ه اى‬
‫;‬
‫ِىقتگك‪٨‬حه ؾق شهاو ييم ال هميى هىٔى‪ ٞ‬يٍئث هىگيكؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬هعىى ‪٠‬بؿاللهى‪ ،‬وظشیههای اومالب و اومالب اعالمی ایشان‪ ،‬جهكاو‪ٌ ،‬كض‪.36-35 َ ،1388 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪068 ‬‬

‫‪ .1-5‬داليل و سهيًههاى ايمالب اسالهى‬

‫ؾقباقۀ ؾاليل و لهيًههاى ٌ کلگيكى اي٭ م او مهى ؾو ؾي ؿگاه ؾوق و يمؾي ک وش ىؾ ؾاقؾ‪.‬‬
‫ِاظباو ؾيؿگاه يؽىث بكآيًؿ که بايؿ لهيًههاى پؿيؿ آهؿو ايى اي٭م قا ؾق ٘ىل جاقيػ ٌ ي‪١‬ه‬
‫شىثوشى کكؾ‪ F‬بكاوان ايى ي‪ٝ‬كيه‪ ،‬هکح ايىاوو ال او مم ب ا يهٕ ث‪ ،‬ظكک ث و اي٭ م‬
‫پيىيؿى ياگىىحًى ؾاقؾ‪ F‬چكاکه اومم ؾيى شه ايى و هميٍ گى او ث و ب ا ‪ ٬‬ىاييى و اظک ام و‬
‫آهىلههاى اي٭مبىاى که ؾاقؾ‪ ،‬ال آ‪٤‬ال با ٘ا‪٤‬ىجياو و لوقهؿاقاو به هباقله پكؾاؼحه اوث‪ .‬ايى قاه و‬
‫قوي ؾق ليؿگى وياوى و هباقلاجى ائمه‪ ‬و شايٍيًاو ايٍاو ييم جؿاوم يا‪٨‬ح ه او ث‪ .‬و ب ا آ‪ ٤‬ال‬
‫‪٤‬يبث کبكى‪ ،‬ايى قوالث جاقيؽى بك‪٠‬هؿۀ شايٍيًاو اهاهاو گفاٌحه ٌ ؿه او ث‪ .‬بكاو ان اي ى‬
‫ي‪ٝ‬كيه‪ ،‬هىجىاو گ‪٩‬ث اي٭م اومهى ايكاو اؾاهۀ هباقلات پياهبكاو و اهاه او ه‪ ّ١‬ىم‪ ‬بكٔ ؿ‬
‫٘ا‪٤‬ىجياو اوث‪.‬‬
‫ؾيؿگاه ؾوم هكچًؿ ‪٠‬لل ؾوق قا ياؾيؿه يمىگيكؾ‪ ،‬ولى لهيًههاى ٌکلگيكى اي٭م او مهى‬
‫قا هكهىو هصمى‪٠‬هاى ال ‪٠‬لل يمؾيک هىؾايؿ که بيٍحك ؾق اواؼك ؾهۀ ‪ 1331‬و اوايل ؾه ۀ ‪1341‬‬
‫ْ‬
‫ٌمىى اج‪٩‬ا‪ ٪‬ا‪٨‬حاؾ‪ .‬ايى ظىاؾخ ٌاهل جّى ي اليعۀ ايصمىهاى ايالحى و واليحى‪٬ ،‬ي ام پ ايمؾه‬
‫;‬
‫ؼكؾاؾ‪ ،‬کاپيحىالويىو و ‪ ...‬اوث‪ .‬گ‪٩‬حًى اوث ايى ؾيؿگاه هىقؾ جؤيي ؿ اه ام قاظ ل يي م هى ث‪F‬‬
‫<‬
‫چكاکه ايٍاو ييم ٌكو‪ ٞ‬اي٭م اومهى قا وال ‪ 1341‬هىؾايىحًؿ‪.‬‬
‫اللم اوث ؾق ايى ‪٬‬ىمث جىٔيط ؾاؾه ٌىؾ که بايؿ هياو ؾاليل و لهيًههاى اي٭ م ج‪ ٩‬اوت‬
‫‪٬‬ائل ٌؿ‪ .‬ؾاليل و‪٬‬ى‪ ٞ‬اي٭م هماو ظىاؾخ يمؾيک به اي٭م اوث که بك ٌ کلگيكى آو ج ؤذيك‬
‫هىح٭ين ؾاٌحه اوث‪ F‬ؾقظالىکه‪ ،‬لهيً هها ي ا‪ٜ‬ك ب ك ‪٠‬ل ل ؾوقج كى هى حًؿ ک ه ‪٤‬يكهى ح٭ين ؾق‬
‫ٌکلگيكى اي٭م ي٭ً ؾاٌحهايؿ‪ .‬بههً‪ٝ‬ىق ؾقک بهح ك ‪٠‬ل ل و‪ ٬‬ى‪ ٞ‬اي٭ م اللم او ث بكؼ ى‬
‫لهيًههاى آو‪ ،‬الشمله ظىاؾخ شاقى جاقيػ ه‪١‬اِك و يمؾيک به و‪٬‬ى‪ ٞ‬اي٭م اومهى همچ ىو‬
‫اي٭م هٍكو٘ه‪ ،‬وياوثهاى ٔؿ ؾيًى ولىلۀ پهل ىى و يهٕ ث هل ىٌ ؿو ِ ً‪١‬ث ي‪ ٩‬ث‬
‫به‪ً٠‬ىاو لهيًههاى جاقيؽى و‪٬‬ى‪ ٞ‬اي٭م اومهى ه‪ٙ‬كض ٌىيؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬آؽىایی با اومالب و وظام خمهىسی اعالمی‪٬ ،‬ن‪ ،‬هكکم جع٭ي٭ ات او مهى يمايً ؿگى‬
‫ولى‪٨‬٭يه ؾق وااه‪.29 َ ،1378 ،‬‬
‫<‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬صسیفۀ امام‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.241 َ ،21‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪071‬‬

‫‪ .1-1-5‬ايمالب هؾشوعه‬
‫‪٬‬اشاقها که په ال هؿتها هكزوهكز وياوى ياٌى ال و٭ىٖ ؾولث ِ‪٩‬ى يه به ؾو ث ا‪٥٨‬اوه ا‬
‫بك جؽث ‪٬‬ؿقت يٍىحًؿ‪ ،‬اگكچه بكاى هؿت ظؿوؾ ي کوي ين‪ ٬‬كو ب ك اي كاو ظکمكاي ى کكؾي ؿ‪،‬‬
‫اها بهؾليل هٍکمت ؾاؼلى و ؼاقشى ‪٨‬كاواو و ب ىک‪ ٩‬ايحى ٌ اهاو ‪٬‬اش اق ؾق ظ ل هٍ کمت‬
‫هفکىق‪ ،‬کٍىق ؾق اواؼك ‪٬‬كو گفٌحه‪ ،‬ؾوحؽىي ي ا آقاه ىه ا و ا‪٠‬حكأ ات و الشمل ه اي٭ م‬
‫هٍكو٘ه ٌؿ‪ ،‬اها اي٭م هٍكو٘ه ييم يحىايىث اهيؿ هكؾم قا ؾقؼّىَ ظل هٍ کمت کٍ ىق‬
‫ا‪٨‬مايً ؾهؿ‪ ،‬بلکه با ال بيى ق‪٨‬حى ‪٬‬ؿقت هكکمى‪ ،‬هكزوهكز و ي اآقاهىه اى بيٍ حكى ب ك کٍ ىق‬
‫ظکن‪٨‬كها ٌؿ‪.‬‬
‫يبىؾ جّى يك قوًٌى ال آيچه هٍكو٘هؼىاهاو به ؾيبال ايصاؾ آو بىؾيؿ‪ ،‬ي‪٩‬ىـ ‪ً٠‬اِك هى حبؿ و‬
‫وابىحه و ييم ‪٤‬ك لؾگى ا‪٨‬كا٘ى بكؼى قوًٌ‪٩‬کكاو وب ب ىا‪٠‬حً ايى و هح ک ظكه ث آي او ب ه‬
‫ه٭ؿوات هفهبى ٌؿ‪ .‬کًاق يه اؾو قوظ اييىو ک ه پٍ حىايۀ اِ لى و هكؾه ى يهٕ ث بىؾي ؿ و‬
‫ييم ياکاهى اي٭مبيىو ؾق ايص اؾ ؾول ث هكک مى کاقآه ؿ‪ ،‬و ب ٔ ‪ ٧١‬بيٍ حك کٍ ىق و ايص اؾ‬
‫هكزوهكز گكؾيؿ‪ .‬الوىىؾيگك‪ ،‬و‪٬‬ى‪ ٞ‬شًگ شهايى اول و جّك‪ ٦‬هً ا٘٭ى ال کٍ ىق ب ه ؾو ث‬
‫بيگايگاو ٔكبۀ يهايى قا ب ه اي٭ م هٍ كو٘ه واقؾ ک كؾ‪ ;،‬و با‪ ٠‬د ٌ ؿ اي٭ م هٍ كو٘ه ب ه‬
‫اي٭مبى ياهى‪ ٫٨‬جبؿيل ٌىؾ‪ .‬باايىظال‪ ،‬جصكبۀ ٌکىث هٍكو٘يث جصكبهها و ‪٠‬بكتهاى جلؽ ى‬
‫قا آ‪٨‬كيؿ که هىجىايؿ ؾق شكياو جؿاوم اي٭م اومهى يّ ال‪١‬يى ‪٬‬كاق گيكؾ ک ه بكؼ ى ال آوه ا‬
‫‪٠‬باقتايؿ ال‪:‬‬
‫‪ .1‬يبىؾ قهبكى واظؿ و بكول اؼحم‪ ٦‬هياو اي٭مبيىو‪ ،‬هىجىايؿ وب آوي به اي٭م ٌىؾ‪F‬‬
‫‪ .2‬ي‪٩‬ىـ گىحكؾۀ ‪ً٠‬اِك ياوالن وياوى به بؿيۀ اي٭م هىش ايعكا‪ ٦‬يهٕث هىٌىؾ‪F‬‬
‫‪ .3‬ا‪٠‬حماؾ به بيگايگاو‪ ،‬هرل جعّى ؾق و‪٩‬اقت ايگليه و آياو که ؼيكؼىاه هلث ييىحًؿ‪ ،‬ال‬
‫آ‪٨‬ثهاى بمقگ هك يهٕحى اوث‪F‬‬
‫‪ .4‬يبىؾ ييكوى ي‪ٝ‬اهى هکحبى ال آ‪٨‬ثهاى ب مقگ اي٭ م هٍ كو٘ه ب ىؾ‪ F‬چًاوک ه ‪٨‬كهاي ؿه‬
‫بؽٍى ال هصاهؿاو هٍكو٘ه يک ياهىلماو بىؾ‪F‬‬
‫‪ .5‬ياکاقآهؿى قوًٌ‪٩‬کكيماها و آو ي پفيكى ال ٌ اي‪١‬ات ٌٕ اي‪١‬ات بكٔ ؿ هكظ ىم ٌ يػ‬

‫;‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬اومالب اعالمی چگىوگی و چشایی سخذاد آن‪٬ ،‬ن‪ ،‬يهاؾ يمايً ؿگى ه٭ ام ه‪ ٝ١‬ن قهب كى ؾق‬
‫ؾايٍگاهها‪ ،‬هكکم بكياههقيمى و جؿويى هحىو ؾقوى‪.68-65 َ ،1384 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪070 ‬‬

‫;‬
‫‪ٕ٨‬لالله يىقىٔ هىجىايؿ ِؿهات شبكاوياپفيكى بك پيکكۀ اي٭م واقؾ کًؿ‪.‬‬
‫ؾقيهايث‪ ،‬هكچه بىؾ ‪٨‬كشام هٍكو٘ه و هكزوهكز وياوى ظاکن‪ ،‬به کىؾجاى قٔ اؼاو ؾق ‪3‬‬
‫او‪ً٩‬ؿ ‪ 1299‬و آ‪٤‬ال ول‪ًٙ‬ث پهلىىها ؾق وال ‪ 1314‬ؼحن ٌؿ‪.‬‬

‫‪ .2-1-5‬علغلۀ پهلىى و ديىصدايى‬

‫په ال گىحكي هكزوهكز ياٌى ال هٍكو٘ه و به ؼ‪ٙ‬ك ا‪٨‬حاؾو هًا‪ ٟ٨‬ؾولث ايگلىحاو ؾق هً ؿ و اي كاو‪،‬‬
‫ايى کٍىق ؾقيا‪٨‬ث که يمىجىايؿ ‪٬‬ؿقت ؼىؾ قا به٘ىق هىح٭ين‪ ،‬بك ايكاو جعميل کًؿ‪ F‬ب ه هم يى ؾلي ل‪،‬‬
‫جّمين گك‪٨‬ث ايى کاق قا بهِىقت ‪٤‬يكهىح٭ين و ال قاه جمكکم ‪٬‬ؿقت ؾق ايكاو به ايصام قوايؿ‪ .‬الايىقو‪،‬‬
‫يکى ال قاهکاقهاى ايگليىىها وًاقيىى ج‪٥‬ييك و ل‪ًٙ‬ث ال ‪٬‬اش اق ب ه پهل ىى ب ىؾ‪ .‬و ؾقهميىلهيً ه‪،‬‬
‫قٔاؼاو قا که ‪٨‬كؾى ي‪ٝ‬اهى و ؾيکحاجىق بىؾ و به ؾليل وياو ثهاى ؼ اَ و ‪٨‬كِ ث٘لبى ؾق اواي ل‬
‫<‬
‫ول‪ًٙ‬ث ؼىؾ جىايىحه بىؾ ا‪٬‬بال شاه‪١‬ه قا ؾقپى ؾاٌحه باٌؿ‪ ،‬ظمايث کكؾيؿ‪.‬‬
‫قٔاؼاو ؾق آ‪٤‬ال به ‪٬‬ؿقت قويؿيً‪ ،‬هىؾايىث که هفه قيٍۀ ‪٠‬مي٭ ى ؾق هي او ايكايي او‬
‫ؾاقؾ و اگك ؼم‪ ٦‬آو ظكکث کًؿ‪ ،‬هى‪ ٫٨‬يؽىاهؿ ٌؿ‪ F‬الايىقو‪ ،‬همىاقه ج‪ ٝ‬اهك ب ه ه فهبىب ىؾو‬
‫هىکكؾ‪ F‬به٘ىقىکه‪٬ ،‬ىاى ‪٬‬ما‪ ٪‬به يکى ال پايههاى ذابث هكاونهاى گىياگىو ‪٠‬ماؾاقى ؾق جه كاو‬
‫جبؿيل ٌؿه بىؾ‪ .‬وى ظحى بكاى هؿجى ؾوحىق بىحى هٍكو ‪٨‬كوٌىها و ‪٬‬ماقؼايهها قا ييم ِ اؾق‬
‫کكؾ‪ ،‬ولى بهجؿقيس با هىحعکنجك ٌؿو هبايى ‪٬‬ؿقجً‪ ،‬يهجًها ج‪ٝ‬اهك به ه فه قا کً اقى يه اؾ‪،‬‬
‫بلکه الآيصاکه قوظاييث و اومم قا وؿ قاه جصؿؾؼىاهى و وياوثهاى ٔؿؾيًى ؼىؾ هىؾي ؿ‪،‬‬
‫به جٕ‪١‬ي‪ ٧‬و وكکىبى قوظاييث پكؾاؼث‪ .‬وى ؾق ٘ىل پاؾٌاهى ؼىؾ ؾوث به ا‪٬‬ؿاهاجى لؾ ک ه‬
‫‪E‬کٍ‪ ٧‬ظصا ‪ D‬ههنجكيى آوها بىؾ‪ .‬قٔاؼاو يهجًها ؾوحىق ؾاؾ لياو بؿوو چاؾق و قووكى و ب ا‬
‫لبانهايى به وبک و ٌيىۀ ‪٤‬كبى واقؾ هصاه‪٠ ٟ‬مىهى ٌىيؿ‪ ،‬بلکه به هؤهىقاو ؼىؾ ييم ؾوحىق ؾاؾ‬
‫بهلوق‪ ،‬چاؾق ال وك لياو بگيكيؿ‪ F‬همچً يى‪ ،‬ک مه پهل ىى‪ ،‬پىٌ يؿو لبانه اى هحعؿالٍ کل‪،‬‬
‫جّك‪ ٦‬لهيىهاى و‪٩٬‬ى و وكکىبى ‪٬‬ي ام گىهكٌ اؾ ال ؾيگ ك ا‪ ٬‬ؿاهات هه ن وى ؾق لهيً ۀ قواز‬
‫=‬
‫‪٨‬كهًگ ‪٤‬كبى ؾق ايكاو بهٌماق هىقوؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هماو‪ F‬هعمؿههؿى باباپىق گلا‪ٍ٨‬ايى‪ ،‬اومالب اعالمی ایاشان ٕلهيً هها و ‪٨‬كايً ؿ ٌ کلگيكىٔ‪ ٬ ،‬ن‪ ،‬هكک م‬
‫بيىالمللى جكشمه و يٍك المّ‪٩ٙ‬ى‪ F115-112 َ ،‬ظميؿ ؾه٭او‪ ،‬اومالب اعالمی ومطۀ ػطفی دس جاسیخ‪٬ ،‬ن‪،‬‬
‫هؿيى‪.119-114 َ ،1384 ،‬‬
‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬اومالب اعالمی ایشان‪ ،‬ه‪١‬اق‪.82-71 َ ،1384 ،٦‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ ٌ‪٩‬ي‪١‬ى‪٨‬ك‪ ،‬مباوی فکشی اومالب اعالمی ایشان‪٬ ،‬ن‪ ،‬يهاؾ يمايًؿگى ولى‪٨‬٭يه ؾق ؾايٍگاهها‪.121 َ ،1378 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪071‬‬

‫‪ .3-1-5‬يهضث هلىؽذو فًؼث يفث‬

‫هنلهاو و با اوز گ ك‪٨‬حى هب اقلات ٔ ؿ او ح‪١‬ماقى ؾق وكاو كشهاو‪ ،‬ؾق اي كاو يي م بهج ؿقيس‪،‬‬
‫لهمهههاى هلىکكؾو ًِ‪١‬ث ي‪٩‬ث و ؼاقزکكؾو اهحيال ي‪٩‬ث شًى ال ؾوث ايگليىىها ه‪ ٙ‬كض‬
‫ٌؿ‪٤ .‬مهعىيى قظيمياو يمايًؿۀ ‪٬‬ىچاو ؾق هصله بكاى يؽىحيىباق با ايى اوحؿالل ک ه چ ىو‬
‫اهحيال ي‪٩‬ث شًى ؾق ؾوقۀ اوحبؿاؾ به ٌكکث ‪E‬ؾاقوى‪ D‬ؾاؾه ٌؿه و ؾق لهاو ؾيکحاجىقى قٔاؼاو‬
‫ييم جمؿيؿ ٌؿه اوث‪ F‬الايىقو‪ ،‬وشاهث و هٍكو‪٠‬يث ‪٬‬ايىيى يؿاقؾ‪ ،‬ؼىاوحاق ل‪٥‬ى آو گكؾيؿ‪.‬‬
‫٘كض قظيمياو اگكچه ؾقگام يؽىث‪ ،‬جّى ي يٍؿ‪ ،‬اها با پيىوحى قهبكاو ‪٬‬ؿقجمً ؿى چ ىو‬
‫ؾکحك هعمؿ هّؿ‪ ٪‬و هكظىم آيثالله کاٌايى به آو پيگيكى ٌؿ و يکى ال بمقگجكيى ظكکثهاى‬
‫ٔؿ اوح‪١‬ماقى ايكاو قا ؾق جاقيػ ه‪١‬اِك ق‪٬‬ن لؾ‪ .‬شًبٍ ى ک ه ؾقيهاي ث‪ ،‬ؾق ج اقيػ ‪ 29‬او ‪ً٩‬ؿ‬
‫‪ 1329‬به جّى ي ‪٬‬ايىو هلى ٌؿو ًِ‪١‬ث ي‪٩‬ث ايكاو ؾق هصله هًصك ٌؿ‪.‬‬
‫جّى ي ايى ‪٬‬ايىو وكآ‪٤‬ال ظكکث بمقگجكى ٌؿ‪ ،‬اها هحؤو‪٩‬ايه به ؾليل اؼحم‪ ٨‬ات ؾاؼل ى و‬
‫ج‪٩‬ك‪٬‬ۀ وياوثهؿاقاو‪ ،‬جىوٗ ج‪١‬ؿاؾ ايؿکى کىؾجاچى ؾق ‪ 28‬هكؾاؾ ‪ 1332‬الهن پاٌيؿه ٌؿ‪٘ .‬كض‬
‫کىؾجا الوىى اهكيکايىها و ؾق ‪٬‬ال ‪٠‬مليات هىوىم به ‪E‬جى‪.‬پى‪ .‬آژاکه‪ D‬و با ؾؼالث ههكهها و‬
‫‪ً٠‬اِك ‪٨‬اوؿى که ال اقجً کً اق گفاٌ حه ٌ ؿه بىؾي ؿ‪ ،‬و يي م ج‪ ١‬ؿاؾى ال اقاـل و اوب اي و ب ا‬
‫هم يًهاى بىياق ايؿک ٌکل گك‪٨‬ث‪.‬‬
‫‪٠‬لل و ‪٠‬ىاهل اِلى به بىبىث قويؿو ايى يهٕث هكؾهى و ا‪٨‬ىل آو قا بايؿ ؾق چً ؿ ‪٠‬اه ل‬
‫شىثوشى کكؾ‪:‬‬
‫‪٠ .1‬ؿم وشىؾ قهبكى واظؿ ؾق يهٕث‪F‬‬
‫‪ .2‬ج‪٩‬کيک ؾيى ال وياوث و هًموىکكؾو ييكوهاى هفهبى‪F‬‬
‫‪ .3‬ؾاهىلؾو به اؼحم‪٨‬ات و شىوالىهاى وياوى جىوٗ ‪ً٠‬اِك ي‪٩‬ىـى‪F‬‬
‫‪ .4‬يًٍاؼحى ؾ‪٬‬ي‪ ٫‬ؾٌمى و اهکاو ‪١٨‬اليث آلاؾ ٌبکههاى شاوىوى و وابىحگاو آياو‪F‬‬
‫;‬
‫‪ .5‬ؾٌىاقىهاى ياٌى ال ‪٨ ٟٙ٬‬كوي ي‪٩‬ث و ‪ٍ٨‬اقهاى ا‪٬‬حّاؾى ظاِل ال آو‪.‬‬

‫‪ .4-1-5‬اليذۀ ايجمىهاى ايالحى و واليحى‬

‫ؾق ههكهاه ‪ ،1341‬اوؿالله ‪٠‬لن‪ ،‬يؽىث وليك و‪٬‬ث قژ ين ٌاه‪ ،‬به وك‪٠‬ث اليعه اى قا ؾق هصله‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬اومالب اعالمی ایشان‪ ،‬هماو‪ F92-87 َ ،‬ظميؿ ؾه٭او‪ ،‬همان‪.113-111 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪072 ‬‬

‫به جّى ي قوايؿ که بكاوان آو ٌكٖ هكؾ بىؾو‪ ،‬هىلماو ب ىؾو و و ىگًؿ ب ه ‪ ٬‬كآو ال ٌ كايٗ‬
‫قأىؾهًؿگاو و ايحؽا ٌىيؿگاو ظف‪ٌ ٦‬ؿه بىؾ‪ .‬الآيصاکه ايى کاق هىجىايىث لهيًهوال ظٕىق‬
‫‪٤‬يك هىلماياو و بهؼّىَ ‪ً٠‬اِك ‪٨‬ك‪٬‬ۀ بهائيث و بهؾو ث گ ك‪٨‬حى وكيىٌ ث هى لماياو جل٭ ى‬
‫ٌىؾ‪ ،‬اليعۀ همبىق با هؽال‪٩‬ث گىحكؾۀ قوظاييث‪ ،‬بهو يژه اهام ؼميًى‪ ،‬قوبهقو ٌؿ و ؾقيهايث‪،‬‬
‫ؾولث په ال ؾو هاه ه٭اوهث ؾق بكابك ؼىاوحۀ هكؾم‪ ،‬واؾاق به ‪٠‬٭ يٍيًى ال ايى اليعه ٌؿ‪.‬‬
‫اهام ؼميًى‪ ‬ؾقباقۀ هؽال‪٩‬ث ؼىؾ با ايى اليع ۀ ب ه‪ٜ‬اهك هحك‪ ٬‬ى و ؾق پاو ػ ب ه اؾ‪٠‬اه اى‬
‫ظکىهث که ه‪١‬حكٔاو قا هؽال‪ ٧‬آلاؾى لياو ه‪١‬ك‪ ٨‬ى ه ىکكؾي ؿ‪٨ ،‬كهىؾي ؿ‪E :‬ه ا ب ا قأى لي او‬
‫هؽال‪ ٧‬ييىحين‪ ،‬با وىء اوح‪٩‬اؾ ال آياو هؽال‪٩‬ين‪ .‬با ايى کاقهاى ‪٤‬لٗ هؽ ال‪٩‬ين‪ ،‬هگ ك هكؾه ا ؾق‬
‫;‬
‫ايى هملکث آلاؾى ؾاقيؿ که لوها ؾاٌحه باًٌؿ‪D.‬‬

‫‪ .5-1-5‬ايمالب عفيذ و ليام پايضده خشداد‬

‫ؾق ؾهۀ ‪ 1341‬و هنلهاو با ا‪٨‬مايً جهؿيؿهاى کمىييىن< و ؾولث ٌىقوى که قژ ينهاى وياوى‬
‫هايًؿ قژ ين ٌاه قا هكجص‪ ،ٟ‬وابىحه به اهاكياليىن و اوح‪١‬ماق هىؼىايؿيؿ‪ ،‬ؾول ث اي االت هحع ؿه‬
‫اهكيکا ييم ‪ٍ٨‬اقهاى ؼىؾ قا بك قژ ينهاى وابىحه‪ ،‬بكاى ايص اؾ اِ مظاجى ‪ ٜ‬اهكى ک ه ه اي‪ ٟ‬ال‬
‫پيٍك‪٨‬ثهاى ٘ك‪٦‬ؾاقاو ٌىقوى ٌىؾ‪ ،‬ا‪٨‬مايً ؾاؾ‪.‬‬
‫ؾقايىلهيًه‪ٌ ،‬اه ولىلهاِمظاجى ؾق پيً گك‪٨‬ث که به ‪E‬اي٭م و‪٩‬يؿ‪ D‬ي ا اي٭ م ٌ اه و‬
‫هلث هٍهىق ٌؿ‪ .‬ههنجكيى اِىلى که ؾق ايى ٘كض هؿي‪ٝ‬ك ‪٬‬كاق گك‪٨‬حًؿ ‪٠‬باقت بىؾيؿ ال‪:‬‬
‫‪ .1‬اِمظات اقٔى و ل‪٥‬ى قژ ين اقبا و ق‪٠‬يحى‪F‬‬
‫‪ .2‬هلىکكؾو شًگلها‪F‬‬
‫‪٨ .3‬كوي وهام کاقؼايهها و ايعّاقات بمقگ ؾولحى‪F‬‬
‫‪ .4‬وهين کكؾو کاقگكاو ؾق وىؾ کاقؼايهها‪F‬‬
‫‪ .5‬اِمض ‪٬‬ايىو ايحؽابات و ا‪ٙ٠‬اى آلاؾى ظ‪ ٫‬قأى به لياو‪.‬‬
‫چًاوکه بياو ٌؿ‪ ،‬ههنجكيى اهؿا‪ٌ ٦‬اه ال ا‪٠‬مال ايى اِمظات يه بهبىؾ ؤ‪١‬يث هكؾم‪ ،‬بلک ه‬
‫ؼل‪ ٟ‬ومض هؽال‪٩‬او ؾاؼلى و ؼاقشى‪ ،‬هٍكو‪٠‬يثبؽٍى به قژين و شل ظمايث اهكيکا بىؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬اومالب اعالمی ایشان‪ ،‬هماو‪.87 َ ،‬‬

‫<‪ .‬کمىييىن هکح وياوى ظاکن بك ٌىقوى و بكؼى قژينهاى وياوى ؾيگك بىؾ که هؿ‪٠‬ى ل‪٥‬ى هالکي ث ؼّىِ ى‬
‫ا‪٨‬كاؾ و ه‪١‬ح٭ؿ به هالکيث اٌحكاکى بىؾيؿ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪073‬‬

‫‪E‬اي٭م و‪٩‬يؿ‪ D‬باجىشهبه هاهيث آو ب ا هؽال‪ ٩‬ث گى حكؾۀ ‪٠‬لم ا‪ ،‬ب هو يژه اه ام ؼميً ى‪،‬‬
‫قوبهقو ٌؿ‪ .‬قژ ين ٌاهًٍاهى ؾق هٍؿاقهاى هح‪١‬ؿؾ به قوظاييىو و وؽًكاياو هفهبى ا‪٠‬مم کكؾ‬
‫که با هكگىيه هؽال‪٩‬ث با ٌاه و قژ ين اٌ‪٥‬الگك ‪٬‬ؿن و اهكيکا ه٭ابله ؼىاهؿ کكؾ‪ F‬بههميىهً‪ٝ‬ىق‪،‬‬
‫ؾق قول ‪٨ 2‬كوقؾيى ‪ 1342‬که هّاؾ‪ ٦‬با ٌهاؾت اهام ِاؾ‪ ٪‬ييم بىؾ‪ ،‬ه ؤهىقاو اي ى قژ ي ن ب ه‬
‫ظىلۀ ‪٠‬لميه ظمله بكؾيؿ و شم‪ ٟ‬لياؾى ال ٘م قا به ؼاک و ؼىو کٍيؿيؿ‪.‬‬
‫ؾق قول ويمؾهن ؼكؾاؾ هماو وال‪ ،‬اهام ؼميًى‪ ‬ظمله ب ه ‪٨‬يٕ يه قا ب ه ظاؾذ ۀ ک كبم‬
‫جٍبيه کكؾ‪ ،‬ؾو قول ب‪١‬ؿ ييم‪ ،‬ؾق وعكگاه پايمؾهن ؼكؾاؾ‪ ،‬ؾوحگيك و به جهكاو هًح٭ل ٌ ؿ‪ .‬ؾق‬
‫پى بالؾاٌث اهام‪ ،‬قژ ين با ا‪٠‬حكأات گىحكؾه اى ؾق ٌهكهاى ‪٬‬ن‪ ،‬جهكاو‪ ،‬وقاهيى‪ ،‬هٍ هؿ و‬
‫ٌيكال قوبه قو ٌؿ که به وكکى گىحكؾۀ آو ها پكؾاؼث‪ٌ .‬ماق ‪٨‬كاوايى ال هكؾم ٌهكهاى ‪٬‬ن‪،‬‬
‫جهكاو و وقاهيى ‪٬‬حل ‪٠‬ام ٌؿيؿ‪ .‬اشىاؾ کٍحه ٌؿگاو وقاهيًى ل يك ًٌى هاى جايک هاى قژ ي ن‬
‫‪٬‬كاق گك‪٨‬حًؿ‪.‬‬
‫اگكچه وكکى ‪٬‬يام پايمؾه ؼكؾاؾ به‪ٜ‬اهك بكاى قژ ين يک هى‪٨‬٭يث به ظىا هىآهؿ‪ ،‬بهوب‬
‫جؤذيكاجى که بك جعىالت ؾيگك گفاٌث‪ ،‬ؾقشاى ؼىؾ بىياق ههن اوث‪ .‬يااهي ؿى کاه ل ه كؾم ال‬
‫ايصاؾ اِمظات ؾق ؾولث پهلىى‪ ،‬يااهيؿى ال هباقلات ؾهىکكاجيک و قوي‪ ٫‬هباقلات هى لعايه‪،‬‬
‫البيىق‪٨‬حى ب٭اياى هٍكو‪٠‬يث قژ ين و ايح٭ال هباقله به قوظاييث‪ ،‬ؼاِه ٌؽُ اه ام ؼميً ى‪،‬‬
‫;‬
‫الشمله ههنجكيى پياهؿهاى آو بىؾ‪.‬‬

‫‪ .6-1-5‬کاپيحىالعيىو‬
‫هًىل بيً ال يک وال ال ‪٨‬اش‪١‬ۀ ‪15‬ؼكؾاؾ ‪ 1342‬يگفٌحه بىؾ که ؾولث پهلىى اليعۀ هّ ىييث‬
‫هىحٍاقاو ي‪ٝ‬اهى اهكيکا و ؼايىاؾههاى آياو قا به جّى ي قوايؿ‪ .‬ب ه هىش اي ى اليع ه هم ۀ‬
‫هىحٍاقاو ي‪ٝ‬اهى اهكيکايى‪ ،‬ؼايىاؾه و ؼؿهۀ آي او‪ ،‬همايً ؿ کاقکً او و ‪٩‬اقجؽايهها‪ ،‬ال ج‪١‬٭ي‬
‫‪ٕ٬‬ايى ؾق ؾاؾگاههاى ايكاو هّىو بىؾيؿ و ؾق ِىقت اقجکا ش كم ه ىبايى ث ؾق ؾاؾگاهه اى‬
‫کٍىق ؼىؾ هعاکمه ٌىيؿ‪.‬‬
‫جّى ي ايى اليعه که به ه‪٩‬هىم ‪٬‬ايىيىٌؿو وًؿ اواقت و بًؿگى هلث و ؾولث اي كاو ب ىؾ‪،‬‬
‫بهٌؿت با ا‪٠‬حكاْ اهام قوبهقو ٌؿ‪ .‬اهام ؾق بياييهاى جّى ي ‪E‬کاپيحىالويىو‪ D‬قا يٍايۀ هىح‪١‬مكه‬

‫;‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬اومالب اعالمی ایشان‪ ،‬هماو‪.91 َ ،‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪074 ‬‬

‫بىؾو ايكاو ياهيؿ و قأى هصاله ايكاو قا ؼم‪ ٦‬اومم و ‪ ٬‬كآو ٌ مكؾ و ال ا‪٠‬حب اق ‪ ٬‬ايىيى و ا‪ٗ٬‬‬
‫;‬
‫ؾايىث‪ .‬ؾقپى ايى کاق‪ ،‬اهامؼميًى‪ ‬بالؾاٌث‪ ،‬و ؾق هماو قول به جكکيه جب‪١‬يؿ ٌؿيؿ‪.‬‬

‫‪ .7-1-5‬سؤياى جمذو بضسگ‬

‫قژ ين ٌاه پهال جب‪١‬يؿ اهام به جكکيه و بىا‪٠‬حًايى ب ه هم ۀ جلگكا‪٦‬ه ا و ياه هها و بيايي ههايى ک ه‬
‫الوىى ‪٠‬لما‪ ،‬هكاش‪ ٟ‬و ٌؽّ يثهاى ب مقگ او مهى و وياو ى ب كاى آلاؾى ايٍ او ِ ىقت‬
‫گك‪٨‬ث‪ ،‬به اؾاهۀ وياوثهاى اوحبؿاؾى ؼىؾ پكؾاؼث‪ .‬اظما و گكوههاى هىح٭ل ب ه٘ىق کل ى‬
‫هًعل و بهشاى آوها يک ظم ظکىهحى به يام ‪E‬قوحاؼيم‪ D‬جٍکيل ٌؿ که ‪ٕ٠‬ى يث ؾق آو بكاى‬
‫همۀ ايكايياو اشباقى بىؾ‪.‬‬
‫ؾق ايى ؾوقه‪ٌ ،‬اه با بهكهگيكى ال يؽىثوليكى چ ىو اهيك‪٠‬ب ان هى ي ؿا‪ ،‬ک ه ‪ ٨‬كؾى ِ ك‪٨‬ا‬
‫شاه٘ل و اِالحا بهائى و ؾق‪٠‬يىظال‪ ،‬ه‪ٙ‬ي‪ ٟ‬کاهل ٌؽُ ٌاه بىؾ‪ ،‬کٍىق قا بهوك‪٠‬ث ؾق هىيك‬
‫‪٤‬كبىٌؿو پيً بكؾ و ايكاو قا به ههنج كيى پايگ اه ي‪ ٝ‬اهى اهكيک ا و يي م بهح كيى ظ اهى قژ ي ن‬
‫ِهيىييىحى ؾق هً‪ٙ‬٭ه جب ؿيل ک كؾ‪٨ .‬كهً گ هبح فل ‪ ٤‬ك و ‪٨‬ى اؾ و ب ى بً ؿوباقى بهِ ىقت‬
‫بكياههقيمى ٌؿه و با اوح‪٩‬اؾه ال ويًما‪ ،‬جلى يم يىو و يٍكيات هؽحل‪ ٧‬جكو يس هىٌؿ‪ .‬بعكيى يي م‬
‫که بؽٍى ال ؼاک ايكاو بىؾ‪ ،‬ؾقهىيك هًا‪ ٟ٨‬ايگليه ال کٍىق شؿا ٌؿ‪.‬‬
‫الوىىؾيگك‪ ،‬بههً‪ٝ‬ىق لؾوؾو ‪٨‬كهًگ اومهى‪ ،‬ؾق ؾههاى که ب ه ‪E‬ؾه ۀ شٍ ىها‪ D‬ه‪ ١‬كو‪٦‬‬
‫ٌؿه بىؾ‪ ،‬شٍىهاى ‪ 2511‬والۀ ٌاهًٍاهى ؾق و ال ‪ ،1351‬و يي م ج‪٥‬يي ك ج اقيػ هص كى ب ه‬
‫ٌاهًٍاهى ؾق وال ‪ ،1354‬به اوز ؼىؾ قويؿ و ال ٌاه به ‪E‬ؼؿايگاو‪ D‬ج‪١‬بيك ٌؿ‪ .‬جا ٌاه ه ؿ‪٠‬ى‬
‫<‬
‫آو باٌؿ که ؾقظال وى‪ ٪‬ؾاؾو ايكاو بهوىى آيچه ‪E‬ؾقوالههاى جمؿو بمقگ‪ D‬هىياهيؿ‪ ،‬باٌؿ‪.‬‬

‫‪ .8-1-5‬اوجگيشى ليام با دىادخ عالهاى ‪ 56‬و ‪57‬‬

‫ؾق وال ‪ 1356‬و به ؾيبال ولىلهظىاؾذى ي‪ٝ‬يك ايحٍاق ه٭الهاى جىهيىآهيم به اهام ؼميًى‪٬ ،‬ي ام‬
‫يىلؾه ؾى‪ ،‬ظاؾذۀ ويًما قکه آباؾاو‪٬ ،‬يام ‪ 29‬بهمى جبكيم و کٍ حاق ه‪ ٩‬ؿه ٌ هكيىق‪٬ ،‬ي ام هل ث‬
‫بكٔؿ ٌاه اوز گك‪٨‬ث‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬آؽىایی با اومالب و وظام خمهىسی اعالمی‪ ،‬هماو‪.46-43 َ ،‬‬
‫<‪٠ .‬لىاکبك ظّاقى‪ ،‬همان‪.262-261 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪075‬‬

‫ؾق جاقيػ ‪17‬ؾى ‪ 1356‬قولياهۀ ا٘م‪٠‬ات با ؾقز ه٭الهاى جىهيىآهيم با اهٕاى ‪٨‬كؾى با ي ام‬
‫هىح‪١‬اق قٌيؿىه‪ٙ‬ل‪ ،٫‬به اهام ؼميًى‪ ‬جىهيى کكؾ‪ .‬با ايحٍاق ايى ه٭اله‪ ،‬لؼنهاى کهًۀ ؾله اى‬
‫هصكوض هماقاو هماق هكؾ و لو هىلمايى که بكاى والها يه‪٩‬حه بىؾ‪ ،‬وك بال کكؾ‪ ٌ .‬هاؾت ‪٨‬كلي ؿ‬
‫بمقگىاق اهام‪ ،‬ظازآ‪٬‬ا هّ‪٩ٙ‬ى ؼميًى ؾق ٌهك يص‪ ٧‬ييم‪ ،‬که چًؿ قول پيًجك اج‪٩‬ا‪ ٪‬ا‪٨‬حاؾه ب ىؾ‪،‬‬
‫بك ظىاويثها ا‪٨‬موؾ و ؼياباوهاى اکرك ٌهكهاى بمقگ پك ال ه‪١‬حكٔاو ٌؿ‪.‬‬
‫قژ ين ٌاه ؾق جاقيػ ‪19‬ؾى ‪ 1356‬و به جّىق آيکه هىجىايؿ با و كکى ‪٬‬ي ام‪ ،‬آو قا ؾق ي‪ ٩ٙ‬ه‬
‫يابىؾ کًؿ‪ ،‬به وكکى گىحكؾه آو پكؾاؼث و قوؾى ال ؼىو ؾق ٌهك ‪٬‬ن به قاه اي ؿاؼث‪٤ ،‬ا‪ ٨‬ل ال‬
‫آيکه باؾى قا که ؾق ه‪٩‬ؿه ؾى کٍحه بىؾ‪ ،‬بايؿ ؾق قولهاى ب‪١‬ؿ ٘ى‪٨‬او آو قا ؾقو کًؿ‪.‬‬
‫ياؾواقۀ ٌهؿاى ‪٬‬ن بهِىقت ليصيكهواق به ؾيگك ٌهكها کٍيؿه ٌؿ‪٬ .‬يام ‪ 29‬بهم ى ؾق جبكي م و‬
‫ياؾواقۀ ٌ هؿاى آو ؾق ٌ هكهاى ؾيگ كى چ ىو ٌ يكال‪ ،‬اِ ‪٩‬هاو و هٍ هؿ بكگ ماق ٌ ؿ‪ .‬ظ ىاؾخ‬
‫ؼٍىيثباق آجًلؾو ويًما ‪E‬قکه‪ D‬آباؾاو ؾق هكؾاؾ ‪ 1357‬و واه‪ ٌ 17 ،‬هكيىق هم او و ال ک ه‬
‫بهؾليل ٌؿت ؼٍىيث و کٍحاق به ‪E‬شم‪١‬ه وياه‪ D‬هٍهىق ٌؿ و په ال آو ظاؾذۀ ويمؾه آباو و کٍحاق‬
‫ؾايٍصى ياو و ؾايًآهىلاو‪٨ ،‬٭ٗ بك ي‪٩‬كت هكؾم ا‪٨‬موؾ و با‪٠‬د ا‪٨‬مايً وك‪٠‬ث پيٍك‪٨‬ث يهٕث ٌؿ‪.‬‬
‫ؾقايىهياو‪ ،‬جك‪ً٨‬ؿهاى ٌاه ال ‪٬‬بيل ج‪١‬ى يٓ هکكق ؾولثه ا و بالؾاٌ ث هى ي ؿا‪ ،‬او ح‪٩‬اؾه ال‬
‫هموقايه هفه يمايى همچ ىو ٌ كي‪ ٧‬اه اهى‪ ،‬و ظح ى ظکىهثه اى ي‪ ٝ‬اهى ه ن‬ ‫چهكههاى ْ‬
‫يحىايىث ؾق آقام کكؾو هكؾم هئذك باٌؿ‪ .‬ؾق ‪ 26‬ؾى‪ٌ ،‬اه که يؽىثوليكى قا ب ه ٌؽّ يحى ب ه‬
‫اِ‪ٙ‬مض هلىگكا به يام ٌاپىق بؽحياق واكؾه بىؾ‪ ،‬ال کٍىق ؼاقز ٌؿ‪.‬‬
‫ؾق ‪ 22‬ؾى ‪ٌ 1357‬ىقاى اي٭م جٍکيل ٌؿ و ؾق ؾوالؾهن بهمى ييم اهام ؼميًى‪ ‬به هيهى‬
‫بالگٍحًؿ جا واپىيى پلههاى پيكولى ‪٬‬يام ييم ٘ى ٌىؾ‪ .‬ؾق يىلؾهن بهمى شم‪١‬ى ال هما‪٨‬كاو اقجً‬
‫به ؾيؿاق اهام ٌحا‪٨‬حًؿ و با هكؾم اي٭مبى همؿقؾى کكؾيؿ‪ .‬به ؾيبال ا‪٠‬مم ب ى٘ك‪ ٨‬ى اقج ً ؾق ‪21‬‬
‫بهمى‪ ،‬واپىيى ٔكبۀ ييم بك قژ ين واقؾ ٌؿ و وكايصام‪ ،‬ؾق ‪ 22‬بهم ى پي كولى اي٭ م او مهى‬
‫;‬
‫ا‪٠‬مم ٌؿ‪.‬‬

‫‪ .2-5‬ويژگىهاى ايمالب اسالهى‬

‫ال ؾيؿگاه بىياقى ال جعليلگكاو‪ ،‬اي٭م اومهى و يژگىه اى همح الى ؾاقؾ ک ه آو قا ب ه‪ً٠‬ىاو‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬آؽىایی با اومالب و وظام خمهىسی اعالمی‪ ،‬هماو‪.62-51 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪076 ‬‬

‫بمقگج كيى اي٭ م ج اقيػ و ‪٨‬كاج ك ال ؾيگ ك اي٭م ه اى شه او ه‪ ٙ‬كض ه ىکً ؿ‪ ;.‬ههنج كيى‬
‫و يژگىهاى ايى اي٭م هحمايم ‪٠‬باقتايؿ ال‪:‬‬

‫‪ .1-2-5‬اعالهى بىدو‬
‫بكؼم‪ ٦‬ؾيگك اي٭م هاى شهاو ؾق ‪٬‬كوو ه‪١‬اِك‪ ،‬که بيٍحك با ايگيمههاى هاؾى ٌکل گك‪٨‬حً ؿ‪،‬‬
‫آيچه اي٭م اومهى قا همحال هىوالؾ‪ ،‬هاهيحى ؾيًى و اومهى اوث‪ .‬اومهى بىؾو اي٭م به‬
‫ه‪٩‬هىم کىًٌ بكاى اظياى اقليهاى اومهى با جٍکيل ظکىهث اومهى اوث که ؾق ايؿيٍ ۀ‬
‫واليث ‪٨‬٭يه جبلىق يا‪٨‬حه اوث‪.‬‬
‫ايى شكياو که ؾق قأن آو اهام ؼميًى‪٬ ‬كاق ؾاٌث‪ ،‬کىٌيؿ اومم قا به‪ً٠‬ىاو اي ؿئىلىژىاى‬
‫شاه‪ ٟ‬و هاي‪ ٟ‬ه‪ٙ‬كض کًؿ که هىجىايؿ ج‪٥‬ييكات اواوى و بًياؾيى ؾق شاه‪١‬ه ايصاؾ و ظحى ظکىهث‬
‫<‬
‫قا ييم بهؾوث گيكؾ‪.‬‬
‫ٌبهات هىشىؾ هى‪ٌ ٫٨‬ؿيؿ با ٌ يىهاى شؿي ؿ‬
‫ّ‬ ‫اهام ؼميًى‪ ‬با ًٌاؼث ؾ‪٬‬ي‪ ٫‬ال اومم و ييم‬
‫اومم قا به‪ً٠‬ىاو ههنجكيى قکى اي٭م ؾق شاه‪١‬ه ه‪ٙ‬كض کًً ؿ‪ .‬ؾقايىلهيً ه و ؾق يؽى حيى گ ام‬
‫به‪ً٠‬ىاو هكش‪ ٟ‬ج٭ليؿ ٔمى ظكام ا‪٠‬مم کكؾو اِل ج٭يه با بهؾوث گك‪٨‬حى پكچن هباقله و ظمله به‬
‫ويىحن وياوى ظاکن‪ ،‬هىٔى‪ ٞ‬شؿايى ؾيى ال وياوث قا به‪ً٠‬ىاو اهكى با٘ل و ياؾقوث ه‪ ٙ‬كض‬
‫کكؾيؿ و واه‪ ،‬با اقائۀ ٘كض ‪E‬ظکىهث اومهى‪ ،D‬جعىلى اواوى ؾق يگكي به او مم ب ه‪ً٠‬ىاو‬
‫ّ‬
‫هکحبى پى يا و اشكاٌؿيى آو هن ؾق ‪ّ٠‬ك ظأك بهوشىؾ آوقؾيؿ و ب ا جكو ين ٘ كض اؾاقۀ شاه‪ ١‬ۀ‬
‫ه‪ٙ‬لى بكاوان هکح اومم به جمام ٌبهههايى که ؾقباقۀ اشكا ٌؿو او مم ه‪ ٙ‬كض ه ىٌ ؿ‪،‬‬
‫پاوػ ؾاؾيؿ و با ؾاليل و ٌىاهؿ ‪٨‬كاواو ذابث کكؾيؿ که اظکام اومم ؾق هيچ لهايى ج‪ٙ١‬يلٌؿيى‬
‫=‬
‫ييىث‪.‬‬
‫بكاوان ايى ايؿيٍه‪ ،‬اشكاى اظکام و آهىلههاى اومهى ييالهًؿ جٍکيل ظکىه ث او مهى‬
‫اوث‪ .‬اگكچه ؾق ؾوقههاى گفٌحه يي م اي ى ايؿيٍ ه ؾق هي او ج‪ ١‬ؿاؾى ال ‪٠‬لم ا وش ىؾ ؾاٌ ث‪،‬‬

‫;‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬اومالبی محمایض ٕشىحاقهايى ؾق اي٭م اومهى ايكاؤ‪٬ ،‬ن‪ ،‬بىوحاو کحا ‪.72 َ ،1385 ،‬‬
‫<‪ .‬هعمؿ ٌ‪٩‬ي‪١‬ى‪٨‬ك‪ ،‬همان‪.324 َ ،‬‬
‫=‪٬ .‬ؿقتالله بهكاهى و ههؿى ي‪ٝ‬كپىق‪ ،‬اومالب اعالمی و اومالبهای خهان‪ ٬ ،‬ن‪ ،‬پژوهٍ کؿۀ جع٭ي٭ ات او مهى‪،‬‬
‫‪.84 َ ،1387‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪077‬‬

‫باايىظال‪ ،‬اهام ؼميًى‪ ‬آو قا ؾق کحا کٍ‪٧‬اوكاق و واه‪ ،‬ؾق شكياو ولى لههباظد و ؾقن‬
‫گ‪٩‬حاقهايى ؾق يص‪ ٧‬اٌك‪ ٦‬ه‪ٙ‬كض کكؾ که ب‪١‬ؿها و ؾق وال ‪ٌ 1348‬مىى ؾق ‪٬‬ال کحا واليث‬
‫;‬
‫‪٨‬٭يه بهِىقت هًىصن جؿو يى ٌؿ‪.‬‬
‫قوًٌگكىهاى اهام ؼميًى‪ ‬ؾق اقائۀ يگاه شؿيؿ به اومم‪ ،‬وب ٌؿ اومم ي٭ٍى ليكبً ايى‬
‫ؾق بىيس جىؾههاى هكؾم اي‪٩‬ا کًؿ‪ .‬په ال و‪٬‬ى‪ ٞ‬اي٭م اومهى ييم اومم بههرابۀ ههنج كيى قک ى‬
‫ي‪ٝ‬ام ه٭ؿن شمهىقى اومهى ؾق کايىو جىشه ‪٬‬كاق گك‪٨‬ث و ؾق اِىل هؽحل‪٩‬ى ال ‪٬‬ايىو اواو ى‬
‫شمهىقى اومهى‪ ،‬بؿاو اٌاقه ٌؿ‪.‬‬

‫‪ .2-2-5‬سهبشى‬
‫ال ؾيگك وشىه هميم اي٭م اومهى ايكاو‪ ،‬چه ‪٬‬بل و چه ب‪١‬ؿ ال پيكولى‪ ،‬وشىؾ قهبكى ‪٬‬ؿقجمً ؿ‬
‫اوث که جىايىث با بهكههًؿى ال و يژگىهاى همحال ٌؽّى و هؿيكيحى‪ ٌ ،‬صا‪٠‬ث‪٬ ،‬ا٘‪١‬ي ث و‬
‫ؾقايث اي٭م قا به ذمك قوايؿ و ؾق وؽثجكيى بعكاوها آو قا هؿيكيث کًؿ و به پيً قايؿ‪.‬‬
‫‪٬E‬يام بكاى ؼؿا‪ ٫ٍ٠E ،D‬به هكؾم‪ًٌE ،D‬اؼث اومم ؾق هم ۀ اب‪ ١‬اؾ‪ً ٌE ،D‬اؼث ؾٌ مى و‬
‫آٌحىياپفيكى ؾق بكابك آو‪ D‬و ‪E‬پايبًؿى به اِل يهٌك‪٬‬ى و يه‪٤‬كبى‪ D‬و يژگىهاى ؼاَ و هًعّك‬
‫به‪٨‬كؾ قهبكى بىؾ که جىايىث با اجکا به آوها اي٭مبى ‪ٝ٠‬ين قا بكپا کًؿ‪.‬‬
‫ههن قهبكى اهام ؼميًى‪ ‬ؾق آو بىؾ که وى ؼىؾ قا با جىؾههاى هكؾم يکى هىؾايى ث و‬‫شًبۀ ْ‬
‫ؼىؾ ه كؾم ه‪ ٙ‬كض ه ىک كؾ‪ .‬ب ههميىؾلي ل‪ ،‬ال آ‪ ٤‬ال‬
‫ؼىاوحههاى آياو قا با لباو و اِ‪ٙ‬مظات ّ‬
‫يهٕث جا پيكولى اي٭م و په ال آو‪ ،‬همۀ هىائل و قو يؿاؾها قا با هكؾم ؾق هياو هىگفاٌ ث‪،‬‬
‫ٔمى ايًکه ؼىؾ اهام‪ ‬ييم هايًؿ هكؾم هىحٕ‪ ،٧١‬واؾه ليؿگى هىکكؾ و واؾه هىليى ث و ب ه‬
‫ليؿگى و‪ٙ‬ط پاييى ‪ً٬‬ا‪٠‬ث هىکكؾ‪.‬‬
‫ٌؽّيث بكشىحۀ اهام‪ ‬ؾق ه٭ام هكش‪ ٟ‬ج٭ليؿ همكاه با ه٭بىلي ث ‪٠‬م ىهى و ؾي ؿگاه لي ؿه و‬
‫پى ياى وى ال اومم يى‪ ٞ‬شؿيؿى ال قهبكى هفهبى ؾق ‪٨‬٭ه اومم قا جع٭‪ ٫‬بؽٍيؿ که جا ايى جاقيػ‬
‫يمىيه يؿاٌحه اوث‪ .‬بًابكايى‪ ،‬ؾق اي٭م اومهى همايًؿ ؼىؾ اي٭م ‪ ،‬قهبكى آو ييم اهكى کاهم‬
‫<‬
‫هًعّكبه‪٨‬كؾ بىؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬اومالبی محمایض ٕشىحاقهايى ؾق اي٭م اومهى ايكاؤ‪ ،‬هماو‪.225 َ ،‬‬
‫<‪٬ .‬ؿقتالله بهكاهى و ههؿى ي‪ٝ‬كپىق‪ ،‬همان‪.89-85 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪078 ‬‬

‫‪ .3-2-5‬جؼلين و جبليغ‬
‫هك اي٭مبى هحًاو با اهؿا‪ ٦‬و بكياهههاى ؼىؾ قويهاى ؼاِى بكاى پيٍبكؾ اه ؿا‪ ً٨‬اجؽ اـ‬
‫هىکًؿ‪ .‬باجىشهبه هاهيث ‪٨‬كهًگى و ؾيًى اي٭ م او مهى و ‪٠‬م ‪ ٫‬و ج ؤذيك يهاؾه اى ؾيً ى ؾق‬
‫ليؿگى وياوى و اشحم ا‪٠‬ى‪ ،‬ک ه يمىي ههاى ‪٨‬كاواي ى ال آو ؾق ج اقيػ وياو ى اي كاو و ؾق ؾوقاو‬
‫هؽحل‪ ٧‬وشىؾ ؾاقؾ‪ٔ ،‬كوقى بىؾ ج‪١‬لين و جبلي‪ ٣‬کايىو جىشه قهبكى اي٭م اومهى ‪٬‬كاق گيكيؿ‪F‬‬
‫الهميىقو‪ ،‬به پيكوى ال قهبكى پياهبكاو الهى‪ ،‬که هبحًى بك جبلي‪ ٣‬و ؾ‪٠‬ىت بىؾ‪ ،‬اظياى جٍکيمت‬
‫وًحى قوظاييث با کمک به جٍکيل و ج٭ى يث هكکم يث اي٭م ؾق ‪٬‬ن‪ ،‬اهحمام به ظ‪ ٛ٩‬وظ ؿت و‬
‫ايىصام قوظاييث‪٘ ،‬كؾ ا‪٨‬كاؾ ياوالن ال ظىلههاى ‪٠‬لميه‪ ،‬جکيه و ؼىؾوالى ؾق ظىلههاى ‪٠‬لمي ه‬
‫و اظياى هىاشؿ ؾق ليؿگى وياوى و اشحما‪٠‬ى ؾق ِؿق اولى يثهاى قهبكى اي٭م ‪٬‬كاق گك‪٨‬ث‬
‫;‬
‫و په ال اي٭م اومهى ييم جؿاوم يا‪٨‬ث‪.‬‬

‫‪ .4-2-5‬هشدهى بىدو‬
‫بىٌک‪ ،‬ههنجكيى وشه جمايم اي٭م اومهى يىبث به اي٭م هاى ؾيگ ك‪ ،‬ظٕ ىق گى حكؾه و‬
‫همهشايبه هكؾم ؾق اي٭م بىؾه و هىث که ايى ظٕىق با ؾيگك کٍ ىقها ‪ ٨‬ك‪ ٪‬اواو ى ؾاٌ ث‪.‬‬
‫پيكولى اي٭م هاى بمقگ شهاو يحيصۀ ٌكکث گكوه ى ال ه كؾم ا‪ ٠‬ن ال ک اقگكاو‪ ،‬ؾه٭اي او ي ا‬
‫بىقژواها بىؾ‪ F‬ؾقِىقجىکه‪ ،‬پيكولى اي٭م ها يحيصۀ ٌكکث گكوه ي ا ٘ب٭ هاى ؼ اَ ال ه كؾم‬
‫يبىؾ‪ ،‬بلکه به شم ا‪٬‬ليث بىياق ه‪١‬ؿوؾى که وابىحگى يمؾيک به قژ ين ؾاٌحًؿ‪ ،‬ب٭يۀ ه كؾم ا‪ ٠‬ن ال‬
‫کاقگكاو‪ ،‬کٍاوقلاو‪ ،‬قوظاييىو‪ ،‬ؾايٍصى ياو‪ ،‬ؾايًآهىلاو‪ ،‬کاقهً ؿاو ؾول ث‪ ،‬اِ ًا‪ ٦‬و ‪ ...‬ب ه‬
‫ِىقت گىحكؾه و يکااقچه‪٠ ،‬لي ه قژ ي ن پهل ىى ؾو ث ب ه ‪٬‬ي املؾه ؼىاو حاق بكاي ؿالى قژ ي ن‬
‫ٌاهًٍاهى و ايصاؾ ظکىهث اومهى ٌؿيؿ‪.‬‬
‫ايى وظؿت کلمه و ايى ظٕىق ب ىو اب٭ۀ ه كؾم ؾق هم ۀ ِ عًهه اى اي٭ م ک ه بكپاي ۀ‬
‫اظىاوات ْ‬
‫‪٬‬ىى هفهبى بهوشىؾ آه ؿه ب ىؾ ياٌ ى ال ج‪٩‬ک ك آلاؾى ال و ل‪ٙ‬ه و ي‪ ٩‬ىـ بيگايگ او‪،‬‬
‫اظىان ي‪٩‬كت ال ‪٤‬اقت و چااول هً اب‪ ٟ‬و و كهايهه اى هل ى‪ ،‬وياو ث ؼ اقشى وابى حه و ال‬
‫بيى ق‪٨‬حى اقليهاى اومهى بىؾ که با‪ ٠‬د ب هوش ىؾ آه ؿو ب ؿبؽحىه اى ‪ ٨‬كاواو ب كاى هل ث‬
‫ايكاو ٌؿه بىؾ‪ .‬شكيعهؾاق ٌؿو اظىاوات هفهبى ؾق ٘ىل ؾوقاو قژ ين ٌاه‪ ،‬هه نج كيى ‪٠‬اه ل‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬اومالبی محمایض ٕشىحاقهايى ؾق اي٭م اومهى ايكاؤ‪ ،‬هماو‪.276-253 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪081‬‬

‫ٌكکث جىؾههاى ووي‪ ٟ‬هكؾم ؾق ج‪ٝ‬اهكات بىؾ‪ .‬بههميىؾيل‪ ،‬ظكکث ه كؾم جع ث ل ىاى ه فه‬
‫ّ‬
‫و ٌ‪١‬اقهاى آو و ال هىصؿ ٌكو‪ ٞ‬هىٌؿ و ه يچگ اه ؼىاو حه ه اؾى و ا‪٬‬حّ اؾى ؾق آو ه‪ ٙ‬كض‬
‫;‬
‫يمىٌؿ‪.‬‬

‫‪ .3-5‬جز يايات سياسى بؼد اس ايمالب‬

‫به٘ىق کل ى‪ ،‬ؾق کٍ ىق ه ا ج ا پ يً ال اي٭ م او مهى‪ ،‬و ه شكي او ؾق ‪٠‬كِ ۀ وياو ى ب ا‬
‫‪٨‬كالويٍي هايى ه‪ٙ‬كض بىؾيؿ‪:‬‬
‫‪ .1‬جز يان چپ‪ :‬به همۀ ٘ي‪٧‬ها‪ ،‬گكوهها و اظمابى ا٘م‪ ٪‬هىٌؿ که گكايًهاى هاقکىيىحى‬
‫و وىوياليىحى ؾاٌحًؿ‪ .‬ظم جىؾه‪ ،‬چكيکهاى ‪٨‬ؿايى ؼل‪ ٫‬و والهاو هصاهؿيى ؼل‪ٕ ٫‬پ ه ال‬
‫ج‪٥‬ييك هىأ‪ ٟ‬ايؿئىلىژ يکٔ ال ههنجكيى گكوههاى وابىحه به ايى شكياو بىؾيؿ‪F‬‬
‫‪ .2‬جز يان راست‪ :‬ؾق هياو ايى ييكوها ٘ك‪٨‬ؿاقى ال ‪٤‬ك ‪ ،‬ظ‪ ٛ٩‬ؤ‪ ٟ‬هىش ىؾ‪ ،‬گ كايًه اى‬
‫ليبكاليىحى و ياويىياليى حى‪ ،‬هب اقلۀ پاقلم اوجاقيى حى و وياو ى و الگ ى ‪ ٬‬كاق ؾاؾو ‪٨‬كهً گ و‬
‫اقليهاى ‪٤‬كبى بكاى جىشيه اظکام به چٍن هىؼىقؾ و ب ه ؾو حهه اى هؽحل‪ ٩‬ى چ ىو قاو ث‬
‫‪٤‬كبگكا يا ليبكال ٌٕاهل ا‪ٕ٠‬اى شبهۀ هلى اول و ؾيگك قوًٌ‪٩‬کكاو ‪٤‬كب مؾهٔ و قاو ث هل ىگ كا‬
‫ٌٕاهل شبهۀ هلى ؾوم و يهٕث آلاؾى ايكاؤ ج٭ىين هىٌؿ‪F‬‬
‫‪ .3‬نیزوهاى مذهبی‪ :‬هئذكجكيى ييكوهاى وياوى ‪٬‬بل ال اي٭م ‪ ،‬که ؾق ‪٠‬كِ هه اى هؽحل ‪٧‬‬
‫همىاقه ظٕىق شؿى ؾاٌحًؿ‪ ،‬ييكوهاى ه فهبى بىؾي ؿ‪ ٨ .‬ؿائياو او مم و هيئ ثه اى هئجل‪ ٩‬ۀ‬
‫<‬
‫اومهى ال ههنجكيى گكوههاى هفهبى بهٌماق هىآهؿيؿ‪.‬‬
‫همچًيى‪ ،‬ؾق وال ‪٠ 57‬ؿهاى ال قوظاييىو هباقل‪ ،‬که ال آ‪٤‬ال يهٕث اومهى اهام ؼميً ى‪‬‬
‫ؾق ٌکلگيكى و پيكولى آو ي٭ً ؾاٌحًؿ‪ ،‬با جؤييؿ ظٕكت اهام‪ ‬جىوٗ ٌهيؿ آيثالله ه‪ٙ‬هكى‪‬‬
‫و با ٌكکث ‪٠‬ؿهاى ال ا‪ٕ٠‬اى شاه‪١‬ۀ هؿقويى ظىلۀ ‪٠‬لميۀ ‪٬‬ن گ كؾ آه ؿه و ‪E‬شاه‪ ١‬ۀ قوظايي ث‬
‫=‬
‫هباقل جهكاو‪ D‬قا جٍکيل ؾاؾيؿ‪.‬‬

‫;‪٬ .‬ؿقتالله بهكاهى و ههؿى ي‪ٝ‬كپىق‪ ،‬همان‪.91 َ ،‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ظميؿ ؾه٭او‪ ،‬همان‪ F89-83 َ ،‬هه ؿى ي‪ٝ‬كپ ىق و ل‪١٩ٙ‬ل ى ل‪ٙ‬ي‪ ٩‬ى‪ ،‬خشیانؽىاعای‪ ،‬جه كاو‪ ،‬ه‪١‬اوي ث‬
‫آهىلي ييكوى ه٭اوهث بىيس‪.41-13 َ ،1381 ،‬‬
‫=‪ .‬ههؿى ي‪ٝ‬كپىق و ل‪١٩ٙ‬لى ل‪ٙ‬ي‪٩‬ى‪ ،‬همان‪.66 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪080 ‬‬

‫په ال پيكولى اي٭م اومهى آقايً وياوى ‪٬‬بلى به هن ؼىقؾ‪ ،‬ليكا بهشم والهاى اول و‬
‫ؾوم په ال اي٭م که هماو شكياوهاى چپ و قاوث ‪٬‬بلى به أا‪٨‬ۀ ييكوهاى ه فهبى ظٕ ىق‬
‫ؾاٌحًؿ‪ ،‬بكاذك ٌكايٗ والهاى ‪ 58‬جا ‪ 61‬اليک٘ك‪ ،٦‬ييكوهاى چپ يا با ؼياي ث و شاوىو ى‪،‬‬
‫هايًؿ ظم جىؾه يا با شًگ هىلعايه‪ ،‬همچىو و الهاو هصاه ؿيى ؼل ‪ٕ ٫‬هً ا‪٨‬٭يىٔ هحمٌ ى‬
‫ٌؿيؿ‪ .‬بههكظال‪ ،‬اهكوله ال چپهاى ‪٬‬بل ال اي٭م ‪ ،‬بهو يژه پ ه ال ‪٨‬كوپاٌ ى ٌ ىقوى‪ ،‬ؾيگ ك‬
‫ؼبكى ييىث‪.‬‬
‫ليبكالها و شكياو قاوث ‪٬‬بل ال اي٭م يي م پ ه ال جى ؽيك الي ۀ شاوىو ى و او ح‪٩١‬اى ههً ؿن‬
‫بالقگاو‪ ،‬بهجؿقيس ال ِعًۀ وياوى ظف‪ٌ ٦‬ؿه يا کًاق ق‪٨‬حًؿ و واه‪ ،‬با ‪٠‬مل بً ىِ ؿق ؾق و ال ‪1361‬‬
‫;‬
‫ييكوهاى ظم الله‪ ،‬بيٍحك ؾق ‪٬‬ال ‪E‬ظم شمهىقى اومهى‪ D‬کاهم بك اؤا‪ ٞ‬هىلٗ ٌؿيؿ‪.‬‬

‫‪ .1-3-5‬ؽکلگيشى جًاحهاى عياعى دس جمهىسى اعالهى‬

‫با ايحؽا ٌهيؿ هعمؿ‪٠‬لى قشايى به قياوث شمه ىقى و جٍ کيل ؾول ث وى بهؾو ث ؾکح ك‬
‫هعمؿشىاؾ باهًك‪ ،‬شًاض ظم الله جمام اقکاو ‪٬‬ؿقت‪ ،‬ي‪ً١‬ى ‪٬‬ىاى هصكيه‪ ،‬ه٭ًً ه و ‪ ٕ٬‬ائيه قا ؾق‬
‫ؾوث گك‪٨‬ث و به ظلو‪ّ٨‬ل هىائل کٍىق هم ث گماٌ ث‪ F‬ول ى هكچ ه له او ه ىگفٌ ث‪،‬‬
‫ؾيؿگاههاى هؽحل‪٩‬ى ؾقب اقۀ ا‪٬‬حّ اؾ‪ ،‬وياو ث ؼ اقشى‪٨ ،‬كهً گ‪ ،‬ؾؼال ث ؾول ث ؾق هى ائل‬
‫ا‪٬‬حّاؾى و ‪ ...‬ؾق هياو ا‪ٕ٠‬اى ايى شًاض بهوشىؾ هىآهؿ‪ .‬اؼحم‪ ٦‬ؾيؿگاهها ک نک ن ب ه ٌ کل‬
‫ْ‬
‫شؿىجكى بكول کكؾ و ؾق ظم شمهىقى و واه‪ ،‬ؾق هصله‪ ،‬هيئ ث ؾول ث و ٌ ىقاى ‪ ٠‬الى‬
‫‪ٕ٬‬ايى‪ ،‬وه شًاض هىوىم به قاوث‪ ،‬چپ و هيايه ٌکل گك‪٨‬ث‪.‬‬
‫ْ‬
‫اؼحم‪ ٦‬ؾيؿگاه هفکىق بهجؿقيس‪ ،‬ؾق هياو ا‪ٕ٠‬اى جٍکل قوظايى ‪E‬شاه‪١‬ۀ قوظاييث هباقل‪D‬‬
‫ييم به ٌکل آٌکاقجكى بكول کكؾ جا ايًکه وكايصام‪ ،‬ؾق اواؼك وال ‪ 1366‬و ؾق آو حايۀ ايحؽاب ات‬
‫وىهيى ؾوقۀ هصله ٌىقاى اومهى‪ ،‬وه جى ال ا‪ٕ٠‬اى ٌىقاى هكکمى ايى شاه‪١‬ه‪ ،‬ي‪ً١‬ى ظصس‬
‫اومم ههؿى کكو بى‪ ،‬هعمىؾ ؾ‪٠‬ايى و شملى ؼميًى ال آو شؿا ٌؿه و با ٌكکث ا‪ ٨‬كاؾ ؾيگ كى‬
‫چىو هعم ؿ ؼ اجمى‪ ،‬و يؿهعمؿ هىو ىى ؼ ىئيًىه ا‪ ،‬هعمؿقٔ ا جىو لى‪ ،‬و يؿ‪٠‬لىاکب ك‬
‫هعحٍمىپىق‪ ،‬ويؿهاؾى ؼاهًهاى‪ ،‬قوىل هًحص ييا و ‪E ...‬هصم‪ ٟ‬قوظاييىو هباقل‪ D‬قا جٍ کيل‬
‫ؾاؾيؿ‪ .‬بؿيى ٌکل‪ ،‬قوظاييث به ؾو گكوه ‪E‬شاه‪١‬ه قوظاييث هباقل‪ D‬و ‪E‬هصم‪ ٟ‬قوظاييىو هباقل‪D‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ظميؿ ؾه٭او‪ ،‬همان‪ F91-89 َ ،‬ههؿى ي‪ٝ‬كپىق و ل‪١٩ٙ‬لى ل‪ٙ‬ي‪٩‬ى‪ ،‬همان‪.46-44 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪081‬‬

‫ج٭ىين ٌؿ‪ .‬به‪٠‬باقتؾيگك‪ ،‬ؾق هياو قوظاييث ييم ؾو شًاض قاوث و چ پ ٌ کل گك‪ ٨‬ث و ب٭ي ۀ‬
‫;‬
‫گكوهها‪ ،‬هكکؿام ؾق کًاق يکى ال آوها ‪٬‬كاق گك‪٨‬حًؿ‪.‬‬

‫‪ .4-5‬دفاع همدس‬

‫‪ .1-4-5‬ههنجشيى ػلث آغاص جًگ جذميلى‬

‫پيكولى اي٭م اومهى ؾق ايكاو‪ ،‬که ؼٍ ن او حکباق شه ايى ب ه و كکكؾگى اهكيک ا قا بكايگيؽ ث‪،‬‬
‫ههنجكيى ‪٠‬لث ظملۀ قژين ‪٠‬كا‪ ٪‬با همكاهى اهكيکا و هحعؿايً بىؾ‪ .‬ؾيياى ج٭ىين ٌؿه به بلىکه اى‬
‫ٌك‪ ٪‬و ‪٤‬ك و هً‪ ٫ٙ‬ظاکن بك قوابٗ و هًاوبات ي‪ٝ‬ام ؾو‪ٙ٬‬بى‪ ،‬هكگىي ه اي٭مب ى ب ا هاهي ث ؾيً ى و‬
‫اومهى قا ؼم‪ ٦‬هًا‪ ٟ٨‬ؼىؾ اقليابى هىکكؾ‪ .‬ؾق يحيصه‪ ،‬اشالۀ جىلؿ ‪ ٙ٬‬هىح٭لى قا که ي‪ ٩ٙ‬ۀ آو ب ا‬
‫پيكولى اي٭م اومهى ؾق ايكاو بىحه ٌؿه بىؾ يم ىؾاؾ‪ .‬الو ىىؾيگ ك‪ ،‬قژي ن اٌ ‪٥‬الگك ‪ ٬‬ؿن و‬
‫کٍىقهاى هكجص‪٠ ٟ‬ك به ؾليل يؿاٌحى هٍكو‪٠‬يث هكؾهى‪ ،‬ال پي كولى اي٭ م او مهى اظى ان‬
‫يگكايى کكؾه و ال جؤذيك آو ؾق هىلماياو هً‪ٙ‬٭ه هكاواو بىؾيؿ‪.‬‬
‫ياکاهى اهكيکا ؾق ‪٠‬مليات ‪٘E‬به‪ D‬و کىؾجاى ‪E‬يىژه‪ ،D‬که بكاى يصات گكوگاوها و وكيگىيى‬
‫ي‪ٝ‬ام شمهىقى اومهى ايكاو ٘كضقيمى ٌؿه بىؾ‪ ،‬اهكيکا و هحعؿايً قا به ايى ‪٨‬کك ايؿاؼث ج ا‬
‫با ايصاؾ يک ‪٤‬ائلۀ هكلى باجىشهبه اؤا‪ ٞ‬وياوى ؾاؼل و جىاو ييكوهاى هىلط ايكاو ه ىجىايً ؿ‬
‫<‬
‫هؿ‪ ٦‬ؼىؾ قا جع٭‪ ٫‬بؽًٍؿ‪.‬‬
‫شًگ جعميلى ‪٠‬كا‪٠ ٪‬ليه ايكاو‪ ،‬که ال آو به ٘ىاليىجكيى يبكؾ کمويک ؾق ٘ىل ‪٬‬كو بيى حن‬
‫ياؾ هىٌىؾ‪ ،‬شًگى ييابحى بىؾ که الوىى ‪٬‬ؿقتهاى اوحکباقى شه او ب ا هعىقي ث ِ ؿام ب ك‬
‫هلث ايكاو جعميل ٌؿ‪.‬‬

‫‪ .2-4-5‬آغاص ججاوص‬
‫اقجً قژ ين ب‪١‬رى ‪٠‬كا‪ ٪‬با ل‪٥‬ى يکشايبۀ ‪٠‬هؿياهۀ هكلى ‪ 1975‬الصمايك‪ ،‬جهاشن وكاوكى ؼ ىؾ قا‬
‫=‬
‫‪٠‬ليه ايكاو ؾق جاقيػ ‪ٌ 31‬هكيىق ‪ 1359‬ال لهيى‪ ،‬هىا و ؾقيا آ‪٤‬ال کكؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬ههؿى ي‪ٝ‬كپىق و ل‪١٩ٙ‬لى ل‪ٙ‬ي‪٩‬ى‪ ،‬همان‪.61-59 َ ،‬‬

‫<‪ .‬اوما‪٠‬يل هًّىقى القيصايى‪ ،‬جاسیخ دفاع ممذط‪٬ ،‬ن‪ ،‬ؼاؾمالكٔا‪ F51-49 َ ،1382 ،‬ق‪.‬ک‪٠ .‬لىاکبك واليح ى‪ ،‬جااسیخ‬
‫عیاعی خىگ جسمیهی ػشاق ػهیه خمهىسی اعالمی ایشان‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾ‪٨‬حك يٍك ‪٨‬كهًگ اومهى‪.41-38 َ ،1376 ،‬‬
‫=‪ .‬همان‪ 113 َ ،‬و ‪.121‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪082 ‬‬

‫ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬جًها قاهى بىؾ که هلث اي كاو ؾق پ يً قو ؾاٌ ث‪ F‬اه كى ‪ ٙ٨‬كى ک ه ؾق جم ام اؾي او‪،‬‬
‫‪٨‬كهًگها و ‪٬‬ىاييى بيىالمللى ؾاقاى اقلي ه‪١‬ك‪٨‬ى ٌؿه اوث‪ .‬اهام ؼميًى‪ ‬به‪ً٠‬ىاو ولى‪٨‬٭ي ه و‬
‫شايٍيى اهام ه‪ّ١‬ىم‪ ،‬هكؾم و بهو يژه شىاياو قا به ظٕىق و ؾ‪ ٨‬ا‪ ٞ‬ال هكله اى کٍ ىق او مهى‬
‫;‬
‫ؾ‪٠‬ىت کكؾيؿ و ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬هلث ايكاو قا ؾ‪٨‬ا‪٠‬ى ه٭ؿن ياهيؿيؿ‪.‬‬

‫‪ .3-4-5‬هىايغ پيؼ سوى دفاع‬

‫ؾق آو لهاو بًىِؿق ‪٨‬كهايؿهى کل ‪٬‬ىا قا بك‪٠‬هؿه ؾاٌث‪ .‬او گم او ه ىک كؾ جص اول ‪ ٠‬كا‪ ٪‬قا ال‬
‫٘كي‪ ٫‬هفاکكه با اهكيکا هىجىايؿ ؾ‪ ٟ٨‬کًؿ‪ .‬به شاى جمكکم بك ‪٬‬ؿقت هل ث‪ ،‬جمكک م اِ لىاي ب ك‬
‫<‬
‫والي بىؾ‪ .‬بكاذك ايى يگاه ‪٤‬لٗ‪ ،‬ؼكهٍهك ال ؾوث ق‪٨‬ث و آباؾاو ؾق هعاِكه ‪٬‬كاق گك‪٨‬ث‪.‬‬
‫ييكوهاى واليکاقى چىو ٘ك‪٨‬ؿاقاو او‪ ،‬يهٕث آلاؾى و والهاو هصاهؿيى ؼل‪ٕ ٫‬هًا‪٨‬٭يىٔ‬
‫ؾقپى جمي بكاى قويؿو به يک اشما‪ ٞ‬شهايى ‪٠‬ليه ‪٠‬كا‪ ٪‬بىؾيؿ و اهيؿ به ٌ ىقاى اهًي ث بى حه‬
‫بىؾيؿ‪ .‬ايى گكوه جّىق هىکكؾ با اجکا به اوح‪٩‬اؾه ال قويهاى کمويک و اهكيکايى ؾق شبههها و‬
‫با يک والي ‪٠‬ملى با ‪٬‬ؿقتهاى بمقگ هن هىجىايؿ پيكولىهايى ؾق شًگ ب ه ؾو ث بي اوقؾ و‬
‫هن با ايى پيكولىها‪ ،‬هؽال‪٩‬او ؾاؼلى ؼىؾ قا ٌکىث ؾهؿ‪ ،‬اها آيچه ؾق ‪٠‬مل ق‪٬‬ن ؼىقؾ‪ ،‬ؾ‪٬‬ي٭ ا‬
‫ؼم‪ ٦‬جّىق بًىِؿق و هن‪٨‬کكايً بىؾ‪ .‬ؾق لهاو وى‪ ،‬چهاق ‪٠‬مليات ٘كضقيمى و اشكا ٌؿ که‬
‫=‬
‫همۀ آوها با ٌکىث هىاشه ٌؿيؿ‪.‬‬
‫ؾق ه٭ابل‪ ،‬قو يکكؾ ظٕكت اهام ؼميًى‪ ‬و ييكوهاى اي٭م اومهى‪ ،‬هايًؿ بىياقى ؾيگ ك‬
‫ال ‪٠‬كِههاى اشحما‪٠‬ى وياو ى‪ ،‬او ح‪٩‬اؾه ال ‪E‬ييكوه اى هكؾه ى‪ D‬ب ىؾ‪ .‬بً ىِ ؿق ي‪ٝ‬كي ات‬
‫اي٭مبيىو هبًى بك اوح‪٩‬اؾه ال ييكوهاى هكؾهى و جئىقى ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬و ه٭اوهث قا ب ه و ؽكه ه ىگك‪ ٨‬ث‪.‬‬
‫باوشىؾايى‪ ،‬ظٕىق ‪E‬ييكوهاى هكؾهى‪ ،D‬که به ‪٨‬كهاو اهام ؼميًى‪ ‬واقؾ هيؿاو شًگ ٌؿه بىؾيؿ‪،‬‬
‫>‬
‫هاي‪ ٟ‬اِلى ال پيٍكوى اقجً ب‪١‬د ‪٠‬كا‪ ٪‬ؾق ايكاو بىؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬صسیفۀ امام‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.359 َ ،19‬‬
‫<‪ .‬ظىيى هىاليى‪E ،‬ؼىاقتهاى شكياو واليکاق ؾق گفاق جاقيػ‪ ،D‬مشكاض اعاىاد اوماالب اعاالمی‪ ،‬ؾوحكو ى ؾق‪:‬‬
‫‪ 14 ،http://www.irdc.ir/fa/news/2345‬او‪ً٩‬ؿ ‪.1396‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ظىيى ‪٠‬ميى‪ ،‬جاسیخ جسهیهی خىگ ایشان و ػشاق‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هكل و بىم‪ ،1395 ،‬ز ‪.314-313 َ ،1‬‬
‫>‪ .‬ويؿهعمؿ بم‪٤‬ى‪ ،‬آؽىایی با دفاع ممذط‪٬ ،‬ن‪ ،‬لهمم هؿايث‪.12-11 َ ،1397 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪083‬‬

‫‪ .4-4-5‬افضايؼ جىاو دفاػى‬

‫ؾ‪ ٟ٨‬جصاول ؾٌمى اٌ‪٥‬الگك و آلاؾوالى ٌهكها جًها با ا‪٨‬مايً جىاو ؾ‪٨‬ا‪٠‬ى و ج‪٥‬ييك ‪٨‬كايًؿ ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬ؾق‬
‫شبههها ال قاهبكؾ ؾ‪٨‬ا‪٠‬ى به قاهبكؾ جهاشمى هيى ك ه ىٌ ؿ ک ه ب ا ج ؿابيك و ي ژۀ ظٕ كت اه ام‬
‫ؼميًى‪ ‬بهؾوث آهؿ و ‪٠‬باقت بىؾيؿ ال‪:‬‬
‫;‬
‫‪٨ .1‬كهايؿهى اهام قاظل با ‪٠‬مل بًىِؿق‪F‬‬
‫<‬
‫‪ .2‬جصهيم گكوههاى هكؾهى ٕبىيسٔ‪F‬‬
‫=‬
‫‪ .3‬وظؿت بيى اقجً و وااه‪F‬‬
‫>‬
‫‪ .4‬ؼىؾباوقى و اقاؾۀ هلى‪.‬‬
‫ب‪١‬ؿ ال بكکًاقى بًىِؿق و قوى کاق آهؿو ييكوهاى اي٭مبى‪١٨ ،‬اليثها ؾق ظ ىلۀ ٘كاظ ى و‬
‫‪٠‬مليات و ‪٠‬ؿم اکح‪٩‬ا به قويهاى شًگى کمويک آ‪٤‬ال ٌؿ و يي م ٌ ًاؼث ‪E‬ج ىاو ؾاؼل ى‪ D‬و‬
‫اوح‪٩‬اؾه ال ‪ٜ‬ك‪٨‬يث بال٭ىۀ ‪E‬ييكوهاى هكؾهى‪ D‬بهشاى جکيه بك والهاوهاى بيىالمللى و ييكوه اى‬
‫ؼاقشى ؾق ؾوحىق کاق ‪٬‬كاق گك‪٨‬ث‪.‬‬
‫ايى ج‪٥‬ييك قاهبكؾ‪ ،‬هىش ج٭ى يث شبههها و آ‪٤‬الى بكاى پي كولىه اى اي كاو ٌ ؿ‪٘ .‬كاظ ى‬
‫‪٠‬مليات آلاؾوالى آباؾاو و ‪٨‬حط ؼكهٍهك ييم لهايى آ‪٤‬ال ٌؿ که ايكاو‪ ،‬جعىل قاهبكؾى شؿي ؿ قا‬
‫?‬
‫ؾق وكلىظۀ ٘كضقيمى ي‪ٝ‬اهى ؼىؾ ‪٬‬كاق ؾاؾ‪.‬‬

‫‪ .5-4-5‬جذاوم جًگ پظ اص فحخ خشهؾهش‬

‫په ال آلاؾوالى ؼكهٍهك‪ ،‬والهاو هلل به ؼىاوث ِؿام و ظاهيايً به شمه ىقى او مهى اي كاو‬
‫اِكاق کكؾ که آجًبه قا بافيكؾ‪ ،‬ولى هىاي‪ ٟ‬لياؾى بك وك ايى آجًبه وشىؾ ؾاٌث‪.‬‬
‫جعليل ايكاو ال پيًٍهاؾ آجًبه قژ ين ب‪١‬رى په ال ‪ ٨‬حط ؼكهٍ هك‪ ،‬اش كاى ي ک ‪٠‬ملي ات‬
‫وياوى و قوايى و اوح‪٩‬اؾه ال ابماق آجًبه بكاى شلىگيكى ال ايهؿام ‪٬‬ؿقت ي‪ٝ‬اهى اقجً ‪٠‬كا‪ ٪‬و‬

‫;‪ .‬ظىيى ‪٠‬ميى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ 313 َ ،1‬و ‪ F315‬ق‪.‬ک‪ .‬اوما‪٠‬يل هًّىقى القيصايى‪ ،‬همان‪.133 َ ،‬‬
‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬پژوهٍگاه ‪٠‬لىم و ه‪١‬اق‪ ٦‬ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬ه٭ؿن‪ ،‬آؽىایی با دفاع ممذط‪٬ ،‬ن‪ ،‬ؼاؾمالكٔا‪.141 َ ،1387 ،‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬اوما‪٠‬يل هًّىقى القيصايى‪ ،‬همان‪.136 َ ،‬‬
‫>‪ .‬همان‪.136 َ ،‬‬
‫?‪ .‬ويؿهعمؿ بم‪٤‬ى‪ ،‬همان‪.12 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪084 ‬‬

‫پيكولى ‪٬‬ا٘‪ ٟ‬ايكاو اقليابى هىٌؿ‪ .‬ظملۀ ِؿام به کى يث په ال پاياو شًگ با ايكاو‪ ،‬بك ا‪٠‬حب اق‬
‫و ‪٬‬ىت ايى جعليل ا‪٨‬موؾ‪.‬‬
‫ؾق چًيى ؤ‪١‬يحى و باجىشهبه ٌهكت ِؿام ؾق ي٭ٓ ‪٬‬ىل و پيم او‪ ،‬ه ك لع‪ ٝ‬ه او اظى ان‬
‫‪٬‬ؿقت هىکكؾ و ‪٨‬كِث و لهاو قا هًاو هىؾيؿ‪ ،‬به هك بهايهاى ه ىجىايى ث ب اق ؾيگ ك آج ً‬
‫;‬
‫شًگ قا قوٌى کًؿ‪.‬‬

‫‪ .6-4-5‬وسود به خاک ػشاق و واکًؼ دؽمى‬

‫شمهىقى اومهى بههً‪ٝ‬ىق جربيث هىأ‪ ٟ‬ؾ‪٨‬ا‪٠‬ى قلهًؿگاو او مم و و ل ‪٨‬كِ ث ال ؾٌ مى‬
‫بكاى والهايؿهى هصؿؾ و ييم ‪١٨‬ال کكؾو هعا‪٨‬ل وياوى ب يىالملل ى ؾق هى يك جّ مينگي كى‬
‫شؿى و ‪٠‬اؾاليۀ ؾق ظل هًا‪ٍ٬‬ه‪ ،‬با هىا‪٨‬٭ث هٍكوٖ ظٕكت اهام ؼميًى‪ ‬هبًى بك آيک ه وقوؾ‬
‫ي‪ٝ‬اهى به ؼاک ‪٠‬كا‪ ٪‬و ايصام ‪٠‬مليات ؾق شاهايى که هكؾم ييىحًؿ يا کن هىحًؿ‪ ،‬با ه ؿ‪ ٦‬جًبي ه‬
‫هحصاول و شلىگيكى ال واقؾ آهؿو ؼىاقت به هكؾم باٌ ؿ ‪٠‬ب ىق ال هكله ا ؾق بكؼ ى ؼ‪ ٙ‬ىٖ‬
‫ؾ‪٨‬ا‪٠‬ى و جّك‪ ٦‬هًا٘‪ ٫‬قاهبكؾى ؾٌمى قا هؿ‪٬ ٦‬كاق ؾاؾ‪ .‬ايى ج ؿبيك ي هجًه ا ؼكؾهًؿاي ه‪ ،‬بلک ه‬
‫<‬
‫هً‪ٙ‬ب‪ ٫‬بك ‪ً٨‬ىو ؾ‪٨‬ا‪٠‬ى و ظحى هىاليى بيىالمللى بىؾه اوث‪.‬‬
‫ههنجكيى ‪٠‬ملياتهاى شمهىقى اومهى ايكاو بكاى جًبيه ؾولث هحصاول ب‪١‬رى ‪٠‬كا‪ ٪‬و ايه ؿام و ال‬
‫=‬
‫کاق ايؿاؼحى هاٌيى شًگى آو ‪٠‬باقت بىؾيؿ ال‪ :‬ؼيبك‪ ،‬وال‪٩‬صك ‪ٕ 8‬آلاؾ کكؾو ‪٨‬اؤ و کكبمى ‪.5‬‬
‫واکًً ؾٌمًى که په ال ‪٨‬حط ؼكهٍهك قوظيۀ جهاشمى ؼىؾ قا به کلى ال ؾوث ؾاؾه‪ ،‬قوى‬
‫آوقؾو به وياوحى بىؾ که ي٭ ٓ جم ام ‪ ٬‬ىاييى ب يىالملل ى و ظ٭ ى‪ ٪‬ايى ايى قا ؾقپ ى ؾاٌ ث‪.‬‬
‫‪٠‬مؿهجكيى آوها ‪٠‬باقت بىؾيؿ ال‪:‬‬
‫>‬
‫‪٠ .1‬٭ يٍيًى اشباقى ال هىأ‪ ٟ‬اٌ‪٥‬الى‪F‬‬
‫‪ .2‬جصهيم و والهايؿهى گكوهک هًا‪٨‬٭يى‪F‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ظىيى ‪٠‬ميى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.518-516 َ ،1‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬اوما‪٠‬يل هًّىقى القيصايى‪ ،‬همان‪ F155-153 َ ،‬ظىيى ‪٠‬ميى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.512-519 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪ 192 ،49 َ ،2‬و ‪ F295‬اوما‪٠‬يل هًّىقى القيصايى‪ ،‬همان‪ 161 ،159 َ ،‬و ‪.162‬‬
‫>‪ E .‬البحه ‪٬‬ىاى ب‪١‬رى جا هكلهاى قومى ‪٠‬٭ يًٍىحًؿ و اقج‪٩‬ا‪ ٠‬ات و ‪ ٠‬ىاقْ ظى ان ؾقوو ؼ اک اي كاو و ؾق کً اق‬
‫هكلها قا همچًاو ؾق جّك‪ ٦‬ؼىؾ يگه ؾاٌحًؿ‪ٕ D‬ق‪.‬ک‪ .‬اوما‪٠‬يل هًّىقى القيص ايى‪ ،‬هماان‪ F167 َ ،‬ظى يى‬
‫‪٠‬ميى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.ٔ512 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪085‬‬

‫‪ .3‬ظمله به هًا٘‪ ٫‬هىکىيى ٕشًگ ٌهكهأ‪F‬‬

‫‪ .4‬ظمله به کٍحىهاى ي‪٩‬حى و آلىؾه کكؾو هعيٗ ليىث ٕشًگ ي‪٩‬حکًهأ‪F‬‬
‫;‬
‫‪ .5‬به کاقگيكى ومض ٌيميايى‪.‬‬

‫‪ .7-4-5‬پزيشػ لغؼًاهۀ ‪598‬‬

‫‪٠‬اهل ههن ِؿوق ‪ً١ٙ٬‬اهۀ ‪٠ ،598‬ملياتهاى ايهؿاهى هح‪١‬ؿؾ و ههم ى چ ىو وال‪٩‬ص ك ‪ٕ 8‬آلاؾ‬
‫کكؾو ‪٨‬اؤ و بهو يژه ‪E‬کكبمى ‪ D5‬بىؾ‪ .‬پيً ال ايى يالؾه ‪ً١ٙ٬‬اهه الوىى والهاو هلل هحعؿ بكاى‬
‫پاياو يا‪٨‬حى شًگ ِاؾق ٌؿه ب ىؾ ک ه واپى يى آو ‪ً١ٙ٬E‬اه ۀ ‪ D598‬ي ام ؾاٌ ث‪ .‬ؾق جم ام اي ى‬
‫‪ً١ٙ٬‬اههها‪ ،‬به شم ‪ً١ٙ٬‬اهۀ ‪ ،598‬کىچکجكيى جىشهى به ؼىاوحههاى اي كاو يم ىٌ ؿ و ؾول ث‬
‫<‬
‫شمهىقى اومهى ايكاو ييم آوها قا يمىپفيك‪٨‬ث‪.‬‬
‫ؾق ؾى ‪ 1365‬ايكاو ؾق ‪٬‬ال ‪٠‬مليات کكبمى ‪ٍ٨ 5‬اقهاى بىياق وًگيًى قا به هاٌيى شًگى‬
‫ؾٌمى واقؾ آوقؾ و جا يمؾيکى ‪E‬بّكه‪ D‬ؾوهيى ٌهك ‪٠‬كا‪ ٪‬پيً ق‪٨‬ث‪.‬‬
‫با ‪٠‬بىق قلهًؿگاو ايكايى ال ههنجكيى هىاي‪ ٟ‬اقجً ‪٠‬كا‪ ٪‬و ايهؿامبؽً ا‪ٝ٠‬ن هاٌ يى شًگ ى‬
‫ؾٌمى‪ ،‬والهاو هلل هحعؿ و ا‪ٕ٠‬اى هئذك آو هصبىق ٌؿيؿ جا بكاى يص ات ‪ ٠‬كا‪ ٪‬ال ٌکى ث‪،‬‬
‫‪ً١ٙ٬‬اهۀ ‪ 598‬قا با ‪٬‬يؿ ‪E‬ج‪١‬ييى هىئىل هؽاِمه‪ ،D‬ي‪ً١‬ى ه‪١‬ك‪٨‬ى هحصاول و آ‪٤‬ال کًًؿۀ شً گ ک ه‬
‫يکى ال هىاقؾ ههن ؾقؼىاوحى ايكاو ال والهاو هلل هحعؿ بكاى پاياو ؾاؾو به شًگ ب ىؾ‪ ،‬جً‪ ٝ‬ين‬
‫کًًؿ‪ً١ٙ٬ .‬اهۀ ‪ 598‬ايح‪ٝ‬اقات کاهل ايكاو قا جؤهيى يمىکكؾ‪ =.‬هىئىالو ها با هايىقه اى ‪ٜ‬كي ‪ ٧‬و‬
‫هًكهًؿايه و اجؽاـ وياوث يه قؾ و يه ‪٬‬بىل ‪ً١ٙ٬‬اهۀ ‪ ،598‬جىايىحًؿ بكؼى ال ؼىاوحههاى به ظ‪٫‬‬
‫>‬
‫هلث ايكاو قا ؾق ٘كض اشكايى ؾبيكکل بگًصايًؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬اوما‪٠‬يل هًّىقى القيصايى‪ ،‬همان‪ F177-167 َ ،‬ظىيى ‪٠‬ميى‪ ،‬هماان‪ ،‬ز ‪ 512 َ ،1‬و ‪ ،515‬ز ‪،2‬‬
‫َ ‪ 72‬و ‪ F415-418‬پژوهٍگاه ‪٠‬لىم و ه‪١‬اق‪ ٦‬ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬ه٭ؿن‪ ،‬آؽىایی با دفاع ممذط‪٬ ،‬ن‪ ،‬ؼاؾم الكٔا‪،1387 ،‬‬
‫َ ‪.174-173‬‬
‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪٠ .‬لىاکبك قئيىى‪ ،‬صوگ جاسیخ‪٬ ،‬ن‪ ،‬يىين ظيات‪.89 َ ،1384 ،‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬اوما‪٠‬يل هًّىقى القيصايى‪ ،‬همان‪ 211-216 َ ،‬و ‪٠ F216‬لىاکبك قئيىى‪ ،‬همان‪.91-89 َ ،‬‬
‫>‪ .‬ايكاو ظؿوؾ يکوال به چايهليى پكؾاؼث جا بحىايؿ والهاو هلل هحعؿ و کٍىقهاى جؤذيكگفاق ؾق ايى والهاو قا واؾاق‬
‫به گًصايؿو ظ٭ى‪ ٪‬ؼىؾ ؾق ‪ً١ٙ٬‬اهه کًؿ‪ .‬با پا‪ٍ٨‬اقى ايكاو ؾبيك کل والهاو هلل هحع ؿ هصب ىق ٌ ؿ ي ک ٘ كض‬
‫اشكايى قا به ؾو کٍىق ايكاو و ‪٠‬كا‪ ٪‬اقائه ؾهؿ و ؾق آو ٘كض هح‪١‬هؿ ٌؿ جا ؾق قول آجًبه يک گكوه بى٘ ك‪ ٦‬ک اق‬
‫بكقوى بكاى ج‪١‬ييى آ‪٤‬الگك شًگ قا ٌكو‪ ٞ‬کًؿ‪ .‬ايى اهك پيكولى بمقگى بكاى شمهىقى اومهى ايكاو به ظىا ‪‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪086 ‬‬

‫با هىا‪٨‬٭ث ‪٨‬كهايؿۀ کل ‪٬‬ىا‪ ،‬ظٕكت اهام ؼميًى‪ ‬ايكاو ؾق جاقيػ ‪ 27‬جي ك ‪ ،1367‬هىا‪٨‬٭ ث‬
‫ؼىؾ قا با پفيكي ‪ً١ٙ٬‬اهۀ ‪ 598‬قوما ا‪٠‬مم کكؾ‪ .‬و ب‪١‬ؿ ال آو با ج٭ى ي ث ‪١٨‬الي ث ؾيالماو ى ؾق‬
‫ِعًۀ وياوى جىايىث ظ٭اييث ؼىؾ قا به اذبات بكوايؿ و با ه‪١‬ك‪٨‬ى قژ ين ‪٠‬كا‪ ٪‬به‪ً٠‬ىاو آ‪ ٤‬الگك‬
‫;‬
‫شًگ‪ ،‬همؾ جميهاى ؼىؾ قا ال ؾبيكکل بگيكؾ‪.‬‬
‫ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬ه٭ؿن با جمام ‪٨‬كال و يٍي هايً‪ ،‬به هؿؾ ايماو و ا‪٠‬حماؾ به ؼؿا‪ ،‬هؿايث و قهب كى اه ام‬
‫ؼميًى‪ ‬و ايراق و ه٭اوهث شايايۀ قلهًؿگاو اومم و پٍحيبايى هكؾم‪ ،‬با پيكولى ايكاو به پاياو قويؿ‬
‫و ؾقيهايث‪ ،‬کٍىق هحصاول و ظاکماو و ظاهياو شًگ٘ل آو يحىايىحًؿ به هيچيک ال اهؿا‪ ٦‬ؼىؾ‬
‫ؾوث يابًؿ‪ .‬هلث ايكاو جىايىث با پيكولى و وكبلًؿى ؾق ايى يبكؾ يابكابك ٔمى جربيث ا‪٬‬حؿاق اي كاو‬
‫اومهى‪ ،‬ابهث و هيمًۀ پىٌالى ‪٬‬ؿقتهاى هاؾى ؾييا قا ؾق شهاو هحململ کًؿ‪.‬‬

‫‪ .5-5‬تمابل يظام اسالهى با استکبار جهايى بؼد اس دفاع همدس‬

‫باوشىؾ جّى يكوالى ‪٠‬مىهى ِىقت گك‪٨‬حه ؼاِ ه الو ىى قوٌ ً‪٩‬کكاو ه٭ه ىق ‪ ٤‬ك ‪ ،‬يم ىؾ‬
‫ق‪٨‬حاقى ج٭ابل اي٭م اومهى و ‪٤‬ك يه جًها الوىى شمهىقى اومهى شك‪٬‬ه يؽ ىقؾ‪ ،‬بلک ه ج ا‬
‫چًؿيى هاه په ال اي٭م ييم به ايعاى گىياگىو جمي ِىقت گك‪ ٨‬ث ج ا وياو ث جًًلؾاي ى‬
‫ايصام گيكؾ‪ .‬گكچه ؾق هاهيث و ‪٨‬لى‪٩‬ه‪ ،‬اواوا اي٭م اومهى با هاهيث ٔ ؿ او حکباقى ‪٬‬اب ل‬
‫شم‪ ٟ‬با اوحکباق يبىؾ و هبايى ي‪ٝ‬كى و هى يحى ايى ؾو جمؿو ال ابحؿا ‪٤‬يك‪٬‬اب ل اي‪ٙ‬ب ا‪ ٪‬و هٍ ؽُ‬
‫بىؾ‪ ،‬ايى چالً ؾيك يا لوؾ آ‪٤‬ال ؼىاهؿ ٌؿ‪.‬‬
‫اها شكياو اوحکباق ؾق آ‪٤‬ال کكؾو چالً پيٍؿوحى کكؾ و ب ا ٘ كض جى٘ئ ههاى هک كق ک ه‬
‫ب‪١‬ؿها ؾق اوًاؾ اليه شاوىوى هکٍى‪ٌ ٦‬ؿ اهاو ؾاؾو به ٌاه هى حبؿ و ؤ ‪ ٟ‬جعكينه ا ‪٠‬لي ه‬
‫ايكاو‪ ،‬اي٭م ؾوم قا به لوؾى و کمحك ال گفٌث يکوال ال پيكولى اي٭ م ق‪ ٬‬ن لؾ‪ .‬ال هم او‬
‫قول کٍىق ؾق ظالى ؾقگيك پًصه ا‪٨‬کًؿو با اوحکباق و يىچههاى آو‪ ،‬الشمله قژ ي ن ب‪ ١‬د ‪ ٠‬كا‪،٪‬‬
‫ٌؿ که ظحى هًىل ؾولحى ٕؾولث هى‪٬‬ث بالقگاؤ بك وك ک اق ب ىؾ ک ه چ هبى ا اهكيک ا قا ه‪ٝ‬ه ك‬

‫‪‬هىآهؿ‪ ،‬ليكا ؾق وايۀ ه٭اوهث قلهًؿگاو و ظكکث ؾيالماوى ‪١٨‬ال جىايىحه بىؾ والهاو هل ل هحع ؿ قا هح٭ا‪ ٠‬ؿ‬
‫کًؿ که ِلط بؿوو ج‪١‬ييى هحصاول بك ؼم‪٠ ٦‬ؿالث و اهًيث و ؾقوا‪٠ ،ٟ٬‬يى ‪ٜ‬لن اوث‪ .‬بههميىؾليل‪ ،‬ايكاو ٘كض‬
‫اشكايى ؾبيك کل قا با ِكاظث پفيك‪٨‬ث ٕق‪.‬ک‪ .‬اوما‪٠‬يل هًّىقى القيصايى‪ ،‬هماان‪٠ F216-215 َ ،‬لىاکب ك‬
‫قئيىى‪ ،‬همان‪.ٔ92-89 َ ،‬‬
‫;‪ .‬ظىيى ‪٠‬ميى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F464 َ ،2‬اوما‪٠‬يل هًّىقى القيصايى‪ ،‬همان‪.222 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪087‬‬

‫پيٍك‪٨‬ث و هؿييث بكهىٌمكؾ و واؼحاقهايى همچًاو بك کٍىق ظاکن بىؾ که قؾ پاى ٘ا‪٤‬ىت ال‬
‫آو‪ ،‬به٘ىق کاهل و هعحىايى‪ ،‬لؾوؾه يٍؿه بىؾ‪.‬‬
‫قهبك ه‪ٝ١‬ن اي٭م ‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫کىى گماو يکًؿ که جوابل اهكيکا با ايكاو‪ ،‬اهـك شؿيـؿ و جـالهاى اوـث؛ يـه‪ ،‬ال ٌـكوع‬
‫ايوالب‪ ،‬ايى جوابل ٌكوع ٌؿ‪ٌ .‬ايؿ وه يا چهاق هاه ال پيكولى ايوالب يگفٌحه بىؾ کـه‬
‫هصله وًاى اهكيکا ه‪ٙ‬ؼًاهۀ بىياق ٌؿيؿاللعًى ػليه ايوـالب ِـاؾق کـكؾ ‪ ...‬ال اول‬
‫ا‬
‫ايوالب ايى جوابل وشىؾ ؾاٌث؛ هًحها ؾق يـک ؾوقۀ يىـبحا ٘ـىاليى‪ ،‬جوابـل اهكيکـا بـا‬
‫شمهىقى اوالهى‪ ،‬بيٍحك جوابل ػملى بىؾ ‪ ...‬ؾق ٘ىل ايى والها‪ ،‬بيٍـحك جکيـه قوى‬
‫جوابل ػملى بىؾ؛ اهؿام وياوى و اهحّاؾى يا ييمهيظاهى و ظحـى يظـاهى ‪ ...‬اهكيکـا‬
‫بؼؿ ال ايًکه والهايى قا ؾق هوابل شمهىقى اوالهى و هلث ايكاو بـا ايـى قوي ػمـل‬
‫کكؾ‪ ،‬به ايى يحيصه قوـيؿ کـه جوابـل ػملـى کـاكى ييىـث و بايـؿ ؾق کًـاق آو‪ ،‬جوابـل و‬
‫جؽاِن و هباقلۀ يظكى قا هن ٌكوع کًؿ‪ .‬هؼًاى جوابل يظكى چيىث؟ يؼًى هباقله بـا‬
‫ا‬
‫شمهىقى اوالهى ؾق ِعًۀ اػحواؾ و ؾق لهيًۀ ككهًگ و هىائل اؼالهى‪ .‬البحـه‪ ،‬هـبال‬
‫هن هباقلۀ آوها شؿى بىؾ؛ هًحها اظىان کكؾيؿ بايؿ يو‪ٙ‬ۀ ذول ايى باٌؿ‪.‬‬
‫هؿ‪ ٦‬ال ايى ج٭ابل ي‪ٝ‬كى و ظملۀ ا‪٠‬ح٭اؾى‪ ،‬ه‪١‬لىم و قوٌى اوث‪ .‬ي‪ٝ‬ام شمه ىقى او مهى‬
‫ْهحکى به هكؾم اوث و هكؾم هن ب ا ايم او و قوظي ه و ا‪٠‬ح٭ ّاؾ ؼ ىؾ ب ه اي ى ي‪ ٝ‬ام ‪٠‬م‪ ٬‬ههً ؿ و‬
‫ؾلبىحهايؿ و ال آو ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬هىکًًؿ‪ F‬ايى ظ٭ي٭ث ؾق ٘ىل ايى والها ‪٨‬هميؿه ٌؿ‪ .‬اگك اي ى اب ماق ال‬
‫ؾوث ي‪ٝ‬ام اومهى گك‪٨‬حه ٌىؾ‪ ،‬بؿيهى اوث بكاى کىىکه ‪٨‬کكى بكاى ايى کٍىق و ايى ي‪ٝ‬ام ؾق‬
‫;‬
‫وك ؾاقؾ‪ ،‬چ٭ؿق ظائم اهميث اوث‪.‬‬
‫آقهاو شهايى اي٭م اومهى ؾقپى يصات ه‪ٝ‬لىهاو ال ؾو ث ‪ٜ‬الم او او ث و اي ى ب كاى‬
‫اوحکباق شهايى ؼ‪ٙ‬كياک اوث‪ .‬ؾٌمًاو اي٭م ‪ ،‬بهو يژه اهكيکا‪ ،‬چىو هًا‪ ٟ٨‬ؼى يً قا ؾق هًاب‪ٟ‬‬
‫آٌکاق و پًهاو کٍىقهاى هؽحل‪ ،٧‬ب هو ي ژه هً‪ٙ‬٭ ۀ آو ياى ‪٤‬كب ى‪ ،‬ؾق ؼ‪ ٙ‬ك ه ىبيًً ؿ‪ ،‬ب كاى‬
‫شلىگيكى ال ايحٍاق پيام اي٭م که ـاجا ؾق ِيكوقت و ظكکث ؾائمى ب كاى قو يؿو ب ه کم ال و‬
‫و‪١‬اؾت آظاؾ بٍك ٌكو‪ ٞ‬به بيؿاقى و ِؿوق ايؿيٍۀ اي٭ م ال ابح ؿاى اي٭ م ک كؾه‪ ،‬ال پ اى‬
‫يؽىاهًؿ يٍىث‪ .‬ؼىى ؾقيؿۀ اوحکباق چًيى هىايگاقؾ که ‪٬‬لمكواي ؾچاق جهؿيؿى بيكويى ٌؿه‬

‫;‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ؾيؿاق با ؾايٍصىياو ؾايٍگاه ٌهيؿ بهٍحى‪.1382/2/22 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪088 ‬‬

‫ََ‬
‫و بايؿ ‪٠‬لن ؾٌمًى ؾق بكابك ايى ظكکث يى و اذكبؽً بكا‪٨‬كالؾ‪ .‬الاي ىقو‪ ،‬ؾٌمىجكاٌ ى و ايص اؾ‬
‫ق‪٬‬ي ‪ ،‬بكاى پيٍبكؾ اهؿا‪ ٦‬ول‪ٙ‬هشى يايۀ ‪٤‬ك ‪ ،‬بهو يژه اهكيکا‪ ،‬اهكى ٔكوقى اوث‪.‬‬
‫اوممهكاوى با هعىق ٌكاقت ‪٬‬كاق ؾاؾو ايكاو ؾق هً‪ٙ‬٭ه‪ ،‬گميًۀ ؼىبى بكاى ظكي ‪ ٧‬و ؾٌمىجكاٌ ى‪،‬‬
‫بهو يژه په ال ‪٨‬كوپاٌى ٌىقوى و ال بيى ق‪٨‬حى و ؾقهن پاٌيؿه ٌؿو شبهۀ ٌك‪ ،٪‬بىؾه اوث‪.‬‬

‫‪ .1-5-5‬فشجام جمابل‬
‫قاهبكؾ و ؾکحكيى ي‪ٝ‬ام ول‪ٙ‬ۀ شهايى به وكکكؾگى اهكيکا بك کبك و ؼىؾبكجكبيًى بً ا ٌ ؿه او ث‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫‪E‬هال أ َيا َخيش ِهًه َخلو َح ًِى ِهى ياس َو َخلو َحه ِهى ِؿيى ‪ٕ D ...‬ا‪ ٠‬كا‪ .ٔ12 :٦‬اي ى ي‪ ٝ‬ام ؼ ىؾ قا بكج ك و‬
‫ؾيگكاو قا َب َكبك ‪٨‬كْ هىکًؿ‪.‬‬
‫اهام ؼاهًهاى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬اهكيکا ه ىؼىاه ؿ ابك‪ ٬‬ؿقجى ؼ ىؾ قا جربي ث کً ؿ و اهحي ال‬
‫;‬
‫ايعّاقى ابك‪٬‬ؿقجى قا بكاى ؼىؾي بهؾوث بياوقؾ‪[ ،‬ايى] يک قاهبكؾ اوث‪D.‬‬
‫ّ‬
‫لهاو شًگ و ِلط و اهؿا‪ ٦‬ي‪ ٝ‬اهى و ‪٤‬يكي‪ ٝ‬اهى يم ىًٌاو ؿ‪.‬‬
‫ؾق ؾيؿ او ‪٤‬لبه بك ظكي‪ّ ،٧‬‬
‫ههن بكجكى و به قغ کٍيؿو جىاو و ‪٬‬ؿقت اوث و به‪ .‬بكاى قويؿو ب ه ه ؿ‪ ٦‬ه ىجىاي ؿ ال ه ك‬
‫جکًىلىژى و قوٌى بهكه گيكؾ و والهاو هلل و ٌ ىقاى اهًي ث ه ك ي ى‪ ٞ‬ق‪٨‬ح اق او قا ب كاى ؾ‪ ٨‬ا‪ٞ‬‬
‫پيٍؿوحايه هصال هىؾايؿ‪ .‬ايكاو هؿ‪ ٦‬اِلى چهاق ؾهۀ اؼيك آو هعىى هىٌىؾ و بكاى به لايى‬
‫ؾقآوقؾيً ال هك يى‪ ٞ‬جهؿيؿى هايًؿ وؽث‪ ،‬يكم و ييمه وؽث و هىٌمًؿ بهكه هىگيكؾ‪ .‬الايىقو‪،‬‬
‫په ال شًگ جعميلى و يااهيؿى ال ج٭ابل ‪٠‬ملى به ج٭ابل ي‪ٝ‬كى قوى آوقؾه او ث‪ .‬ؾقايىلهيً ه‪،‬‬
‫بهحكيى ابماق‪ ،‬قوايه و ٌبکههاى قوايهاى اوث‪ .‬با ابماق قو ايه ب ه ؾيب ال ؼ‪ ٩‬ه ک كؾو‪ ،‬کاي اليمه‬
‫کكؾو‪ ،‬اوحعاله و ؾگكؾيىى ؾق پيام و ابم‪ ٢‬اي٭م بكآهؿه و ؾق ايى بيى شبهۀ قو ايهاى ؼ ىؾ قا‬
‫به وكؾهؿاقى ٌي‪ٙ‬او بمقگ قاهايؿالى کكؾه اوث‪.‬‬
‫قهبك‪٨‬كلايۀ اي٭م ‪ ،‬اهام ؼاهًهاى‪ ،‬هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ببيًيؿ يوً كؼاليثهاى جبليـاجى و جوابل يظكى اهكيکا با شمهىقى اوـالهى‪ ،‬ال يظـك‬
‫آوها چوؿق ههـن اوـث‪ .‬آوهـا بـه جبليــات و جوابـل يظـكى اظحيـاز ؾاقيـؿ ‪ ...‬اهـكول‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ؾٌمًاو ها همۀ ييكوى ؼىؾ قا قوى ايى گفاٌحهايؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬هماو‪.‬‬
‫<‪ .‬هماو‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪111‬‬

‫جاء ال َذن َو َص َه َن‬

‫اها وًث الهى بك ايى بىؾه و هىث که ظ‪ ٫‬آهؿيى و با٘ل ق‪٨‬حًى اوث‪َ ... E :‬‬
‫كاو َصهىها‪ٕ D‬اوكاء‪ .ٔ81 :‬ظ‪ ٫‬جمام‪٬‬ؿ به يمايً ؾق ؼىاهؿ آهؿ‪ٌ .‬ك‪٨ ٪‬كوپاٌيؿ‬ ‫الباؿل ا َو الباؿ َل َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫و ‪٤‬ك با ايؿيٍههاى وياوى و ا‪٬‬حّاؾى هاؾى ؼىؾ ؾق هًصم ‪٬E‬ايىو ج‪٥‬يي ك‪ D‬ب ا هٍ کمجى‬
‫شؿى ؾق ظىلۀ ؾقووجمؿيى و بكووجمؿيى ؼىؾ ؾقظال ؾوث و پا لؾو يک هعحٕك که اهيؿى به‬
‫َ‬
‫ظيات و ب٭اى آو ييىث‪ ،‬هىهايؿ‪ F‬چكاکه‪َ E :‬وك ِل َمة الله ِهى الؼليا َوالله َػ ِض يض َدکين‪ٕ D‬جىب ه‪ ٔ41 :‬و‬
‫َ‬
‫ايًکه ‪٤‬ايث همۀ شًگ و شؿالها با ‪٤‬لبۀ ظم الله بك همۀ اظما ؼىاهؿ بىؾ‪َ E :‬و َهى ي َح َىل الله َو‬
‫ىو‪ٕ D‬هائؿه‪ .ٔ56 :‬و ايى وًى الهى‪ ،‬بٍاقجى اوث ک ه‬ ‫َسع َىله َو َالزي َى َآهًىا َكب َو دض َب الله هن الـالب َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ٌمهاى ال آو قا ؾق اي٭م پك ٌکىه هلث ايكاو هىجىاو با هّؿا‪ ٪‬بكٌماقى ک كؾ‪ .‬اي٭مب ى ک ه‬
‫په ال گفٌث چهل وال ب ا ظ‪ ٛ ٩‬و پايبً ؿى ب ه ٌ ‪١‬اقهاى ؼ ىؾ همچً او پ يً ه ىقوؾ و‬
‫اهيؿواقايه ؾق ظال پااليً ٔ‪٧١‬ها و گام يهاؾو ؾق هىيك گام ؾوم ؼى يً اوث‪.‬‬
‫ال ههنجكيى ي٭‪ٙ‬هٔ‪٧١‬هايى که اهكوله ي‪ٝ‬ام اوحکباق بك قوى آو ؾوث گفاٌحه جا بهواو ‪ٙ‬ۀ‬
‫آو ي‪ٝ‬ام شمهىقى اومهى قا بهلايى ؾقآوقؾ‪٠ ،‬كِۀ ا‪٬‬حّاؾى اوث‪.‬‬
‫آوها با جىشه به ًٌاؼحى که ال واؼحاق ه‪١‬يى و کماکاو وابىحه ا‪٬‬حّاؾ ايكاو ک ه ؼ ىؾ‬
‫واليؿه و پكوقايًؿۀ آو ؾق ؾوقاو قژين ؾوث يٍايؿۀ ٘ا‪٤‬ىت بىؾيؿ و همچًيى با ‪٠‬لن و ا٘ م‪ٞ‬‬
‫ال ايًکه ب‪١‬ؿ ال اي٭م هن به ؾاليل هؽحل‪ ٧‬ال شمله ي‪٩‬ىـ ٘ك‪٨‬ؿاقاو الگىى ا‪٬‬حّ اؾ وابى حه ب ه‬
‫‪٤‬ك ؾق بؿيۀ ؾولثها و اٌ‪٥‬ال شايگاههاى ظىان ا‪٬‬حّ اؾى ٕب ه وي ژه پ ه ال پاي او شً گ‬
‫جعميلىٔ و اِكاق بك ظ‪ ٛ٩‬واؼحاق ايى هؿل به شاهايؿه ال ‪ّ٠‬ك ايع‪ٙ‬اٖ و وابى حگى‪ ،‬ب ه ل‪ ٠‬ن‬
‫ؼىؾ ‪E‬پاًٌۀ آٌيل‪ D‬قا پيؿا کكؾيؿ و ‪٠‬مؿۀ لوق و جك‪ً٨‬ؿ و ٌكاقتهاى ؼىؾ قا ؾق هيؿاو ا‪٬‬حّ اؾى‬
‫هحمكکم کكؾيؿ‪.‬‬
‫بًابكايى‪٠ ،‬كِۀ اهكولى ج٭ابل اوحکباق با ي‪ٝ‬ام اومهى‪ ،‬ج٭ابل ا‪٬‬حّاؾى اوث‪ .‬ايكاو اي٭مبى‬
‫ايى قولها ؾق ه‪١‬كْ بىواب٭هجكيى شًگ ا‪٬‬حّاؾى اوحکباق اوث‪ .‬جؤ کيؿ قهب ك ه‪ ٝ١‬ن اي٭ م‬
‫اومهى بك وشىؾ ‪E‬شًگ جمام‪٠‬ياق ا‪٬‬حّاؾى‪ ،9D‬ظکايث ال ايى ؾاقؾ که اوحکباق ؾق اي ى ‪٠‬كِ ه‬
‫با جمام ‪٬‬ىا به هيؿاو آهؿه و آقايً شًگى گك‪٨‬حه اوث‪.‬‬
‫قاهبكؾ اِلى بكاى پيكولى ؾق ايى شًگ ييم به هايًؿ جصكبۀ شًگ جعميل ى‪ ،‬يگ اه ب ه ؾقوو‬

‫‪ .9‬بيايات اهام ؼاهًهاى ؾق شلىۀ جبييى وياوثهاى ا‪٬‬حّاؾ ه٭اوهحى‪.1392/12/21 ،‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪110 ‬‬

‫کٍىق و ‪ٜ‬ك‪٨‬يثهاى ؾاؼلى و ٘م‪ٟ‬بكيؿو ال بيكوو با جکيه بك ا‪٬‬حّاؾ ه٭اوهحى اوث‪ 9.‬ا‪٬‬حّ اؾى‬
‫‪E‬هكؾمبًياؾ‪E ،:D‬ؾايًبًياو‪ ;D‬و هحکى به ‪E‬ظكکث شم‪١‬ى‪ ،‬شهاؾى‪ ،‬ؾلى ىلايه و هى حمك‪ <D‬ب كاى‬
‫ظمايث‪ ،‬ج٭ىيث و جىو‪١‬ۀ جىليؿ ؾاؼلى ب ه‪ً٠‬ىاو و حىو ‪٨‬٭ كات ا‪٬‬حّ اؾ ه٭ اوهحى= ک ه هعک ن‬
‫واؼحى پايههاى ا‪٬‬حّاؾ کٍىق> قا بهؾيبال ؼىاهؿ ؾاٌ ث و ‪ ٠‬مت و او ح٭مل ي‪ ٝ‬ام شمه ىقى‬
‫اومهى ايكاو قا بيمه ؼىاهؿ کكؾ‪.‬‬

‫‪ .6-5‬دستاوردهاى ايمالب اسالهى‬

‫ىٌىؾ‪ ،‬ايى اوث‬ ‫ههنجكيى پكوٍى که په ال ال و‪٬‬ى‪ ٞ‬هك اي٭مبى ؾق اـهاو اي٭مبيىو آو ايصاؾ ه ‪‎‬‬
‫که اي٭م آياو چه ؾوحاوقؾى بكايٍاو به اقه‪ ٥‬او آوقؾه او ث؟ آي ا آو يح ايس بكاو ان اه ؿا‪٦‬‬
‫اِىلى آو اي٭م بىؾه اوث يا يه؟ اي٭م اومهى ايكاو ييم ال ايى ‪٬‬ا‪٠‬ؿه هىحرًا ييىث‪ F‬بلک ه‬
‫٘بي‪١‬ى اوث که هكؾم ايكاو ييم ال ؾوحاوقؾهاى اي٭ م ؼ ىؾ باكو ًؿ‪ .‬ال ايًصاو ث ک ه جبي يى‬
‫ؾوحاوقؾهاى اي٭م ‪ ،‬اهميث و بلکه ٔكوقت هىيابؿ‪ ،‬ليكا ؾق ِىقت جبييى يک كؾو ِ عيط و‬
‫ؾ‪٬‬ي‪ ٫‬آو و ؾقيحيصه‪‎ ،‬ياآگاهى هكؾم‪ ،‬همکى اوث ايى جل٭ى ؾق ـهى آياو ب ه وش ىؾ آي ؿ ک ه اي ى‬
‫ىقو‪ ،‬همک ى او ث اي٭ م ‪،‬‬ ‫ذمكهاى يؿاٌحه اوث و بايؿ کًاق گفاٌحه ٌ ىؾ‪ F‬الاي ‪‎‬‬
‫اي٭م هيچ ‪‎‬‬
‫‪‎‬بهجؿقيس‪ ،‬به ؾوث ‪٨‬كاهىٌى واكؾه ٌىؾ يا ؾچاق ج‪٥‬ييكات هاهىى ٌؿه و ؾقيهايث‪‎ ،‬بهکل ى ي ابىؾ‬
‫گكؾؾ‪ .‬باجىشهبه ايى ه‪ٙ‬ل ‪ ،‬ؾق اؾاه ه ه ىکىٌ ين ؾو حاوقؾهاى اي٭ م او مهى قا ؾق ‪٬‬ال‬
‫ؾوحاوقؾهاى ‪٨‬كهًگى‪ ،‬ا‪٬‬حّاؾى و وياوى بياو کًين‪.‬‬

‫‪ .1-6-5‬دعحاوسدهاى فشهًگى ايمالب اعالهى‬

‫الق) استوالل كغهًگى و عهايى اػ سىصبـاستگى‪ :‬يکى ال جك‪ً٨‬ؿهاى اوح‪١‬ماق ي ى ب كاى ج اقاز‬
‫اهىال و هًاب‪ ٟ‬کٍىقهاى شهاو‪ ،‬ايصاؾ ؼىؾباؼحگى ‪٨‬كهًگى ؾق آياو و ايصاؾ وابى حگى ‪٨‬كهًگ ى‬
‫به کٍىقهاى اوح‪١‬ماقگك اوث‪ F‬بكايىاوان‪ ،‬اوح‪١‬ماقگكاو ال٘كي‪٠ ٫‬مال و کاقگماقاو ؼىؾ ؾق ايى‬

‫‪ .9‬ق‪.‬ک‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى ؾق ؾيؿاق با هكؾم آـقبايصاو‪.1392/11/28 ،‬‬

‫‪ .:‬بيايات اهام ؼاهًهاى ؾق ظكم ه‪ٙ‬هك قٔىى‪.1393/11/11 ،‬‬
‫;‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى ؾق ؾيؿاق با قئيهشمهىق و ا‪ٕ٠‬اى هعحكم هيئث ؾولث‪.1391/16/12 ،‬‬
‫<‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى ؾق شلىۀ جبييى وياوثهاى ا‪٬‬حّاؾ ه٭اوهحى‪.1392/12/21 ،‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى ؾق ؾيؿاق با کاقگكاو گكوه هاًا‪.1393/12/11 ،‬‬
‫>‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬بيايات اهام ؼاهًهاى ؾق ظكم ه‪ٙ‬هك قٔىى‪.1393/11/11 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪111‬‬

‫کٍ ىقها ه ىکىٌ ًؿ ب ا ال٭ اى جّ ىق ‪٨‬كوج كى ه كؾم شه او و ىم و ؾقيحيص ه‪ ،‬ايص اؾ ظ ه‬

‫ؼىؾکمحكبيًى و ؼىؾبيگ ايگى ‪٨‬كهًگ ى‪ ،‬لهيً ه قا ب كاى اش كاى ب ىک نوکاو ث ؼىاو حههاى‬
‫کٍىقهاى ‪٤‬كبى آهاؾه کًًؿ‪.‬‬
‫چًيى ج‪٩‬کكى ؾق ايكاو ال ؾوقۀ ‪٬‬اشاقيه و با ٌ‪١‬اق ايًکه ايكايى بايؿ ال ‪٨‬ك‪ ٪‬وك جا يىک پا ‪٤‬كبى‬
‫ٌىؾ‪ ،‬آ‪٤‬ال گكؾيؿ و ؾق ؾوقۀ پهلىى ييم با ‪١٨‬اليثهايى ال ‪٬‬بيل جمي بكاى قوي ‪ ٫‬و بک لي ؿگى‬
‫‪٤‬كبى و هّك‪٦‬گكايى جؿاوم يا‪٨‬ث‪.‬‬
‫ايى گىيۀ ج‪٩‬کك ؾق اي٭م اومهى به چالً گك‪٨‬حه ٌ ؿ و ‪٨‬كهً گ بكج كى ‪٤‬كب ى ب هٌ ؿت‬
‫بىا‪٠‬حباق ٌؿ‪ .‬بكاى والها بهشاى اقليهاى اشحما‪٠‬ى ‪٤‬كبى ي‪ٝ‬يك هّ ك‪٦‬گكايى‪ ،‬پ ى گكايى‪،‬‬
‫بىؾيًى و بى‪٤‬يكجى‪ ،‬اقليهاى اشحما‪٠‬ى هربحى شايگم يى ٌ ؿ ک ه بكؼاو حه ال ‪٨‬كهً گ ب ىهى‬
‫;‬
‫اومهى و ايكايى بىؾ‪.‬‬
‫ب) تذىل صع يظام آهـىػش‪ :‬جعىل ؾق ي‪ٝ‬ام آهىلٌى کٍىق ال ؾو ي‪ ٝ‬ك ْ‬
‫کم ى و کي‪ ٩‬ى ؾقؼ ىق‬
‫بكقوى او ث‪ .‬ال ي‪ ٝ‬ك ْ‬
‫کم ى قٌ ؿ ج‪ ١‬ؿاؾ ؾايًآه ىلاو و ؾايٍ صى ياو‪ ،‬ؾايٍ گاهها و ه ؿاقن‬
‫ٌاؼّى بكاى هى‪٨‬٭يث ي‪ٝ‬ام شمهىقى اومهى ايكاو ؾق ج‪١‬مين آهىليهاى همگ ايى ب هٌ ماق‬
‫هىقوؾ‪ .‬گ‪٩‬حًى اوث‪ F‬ؾقظالىکه‪ ،‬پيً ال اي٭م ٌماق ؾايٍصى ياو ؾايٍگاههاى کٍىق ال ه كل‬
‫‪ 151‬هماق ي‪٩‬ك جصاول يمىکكؾ‪ F‬اهكوله‪ ،‬ج‪١‬ؿاؾ ؾايٍصى ياو کٍىق به ظؿوؾ ‪ 2‬هيليىو و ‪ 411‬هماق‬
‫<‬
‫ي‪٩‬ك قويؿه اوث‪.‬‬
‫ال ي‪ٝ‬ك کي‪٩‬ى ييم هى‪٨‬٭يث ؾايًآهىلاو و ؾايٍصى ياو ايكايى ؾق الماياؾهاى هؽحل‪ ٧‬شه ايى‪،‬‬
‫ج‪١‬ؿاؾ ه٭االت ‪٠‬لمى اقائ ه ٌ ؿه ؾق يٍ كيات ه‪١‬حب ك ‪٠‬لم ى‪ ،‬جىو ‪١‬ههاى ؼيكهکًً ؿه ؾق لهيً ۀ‬
‫ؾايًهاى يى الشمله ژيحيک‪ ،‬يايى و ‪٠‬لىم ‪ٕ٨‬ايى هراللؾيى باٌؿ‪.‬‬
‫همچًيى‪ ،‬ال ي‪ٝ‬ك ‪٨‬كهًگى هؿاقن و ؾايٍگاهها که و‪ٜ‬ي‪ ٩‬ۀ جكبي ث يى ل آيً ؿه قا ب ك هبً اى‬
‫وًثهاى اِيل بىهى و ؾيًى بك‪٠‬هؿه ؾاقيؿ‪ ،‬ؾق قژ ين گفٌحه به هعلى بكاى جبلي‪٠ ٣‬٭ايؿ ‪٤‬كب ى‪،‬‬
‫بىظصابى‪ ،‬اؼحمٖهاى ياهحًاو و ‪ ...‬جبؿيل ٌؿه بىؾ و ههنجكيى هى ئىالو ‪٨‬كهًگ ى کٍ ىق‪،‬‬
‫الشمله بكؼى وليكاو آهىلي وپكوقي‪ ،‬ييم گاه ال هي او گكوهه اى هًع ك‪ ٦‬همچ ىو بهائي ث‬

‫;‪٬ .‬ؿقتالله بهكاهى و ههؿى ي‪ٝ‬كپىق‪ ،‬همان‪.125-124 َ ،‬‬

‫<‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬اومالب اعالمی ایشان‪ ،‬هماو‪.212 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪112 ‬‬

‫ايحؽا هىٌؿ‪.‬‬
‫اها ايى ؤ‪ ٟ‬با و‪٬‬ى‪ ٞ‬اي٭م اومهى پاياو يا‪٨‬حه و هنلهاو با ٌکلگيكى اي٭م ‪٨‬كهًگى ؾق‬
‫ؾايٍگاهها‪ ،‬اِمض هحىو آهىلٌى و ؾقوى يي م آ‪ ٤‬ال ٌ ؿ و آهىليه اى هبحً ى ب ك آهىلهه اى‬
‫اومهى و وًثهاى بىهى ؾق ؾوحىق کاق ‪٬‬كاق گك‪ ٨‬ث‪ ،‬ک ه ظاِ ل آو ج٭ ؿين ‪ 36‬ه ماق ٌ هيؿ‬
‫;‬
‫ؾايًآهىل و ؾايٍصى ؾق شكياو شًگ جعميلى بىؾ‪.‬‬
‫پ) تذىل صع دىػۀ اجتماػى و اسالهى‪ :‬يکى ال اهؿا‪ ٦‬قژ ين پهل ىى ب كاى ج ؿاوم ظکىه ث‬
‫ياهٍكو‪ ٞ‬ؼىؾ کنقيگ کكؾو ي٭ً ؾيى ؾق ليؿگى اشحم ا‪٠‬ى ال قاه ج كو يس ه‪٩‬او ؿ و هًک كات و‬
‫وىثکكؾو اقليهاى اؼم‪٬‬ى بىؾ‪ .‬گىحكي هٍكو ‪٨‬كوٌىها و جبلي‪ ٣‬هىگىاقى ؾق وكاو ك‬
‫کٍىق‪ ،‬هكاکم ‪٬‬ماق‪ ،‬کاباقهها و هكاکم ‪٠‬ياٌى و هىنقايى‪ ،‬ج كو يس هىو ي٭ى و آواله اى هبح فل‪،‬‬
‫ال جلى يم ي ىو و و يًماها‬ ‫ايحٍاق قولياههها و هصمت ٔؿ اؼم‪٬‬ى‪ ،‬پؽ ً ‪٨‬يلنه اى ياهًاو‬
‫الشملۀ ايى ا‪٬‬ؿاهات بىؾ‪.‬‬
‫با و‪٬‬ى‪ ٞ‬اي٭م اومهى همۀ هكاکم ‪٠‬لًى ‪٨‬ىاؾ شم‪ ٟ‬گكؾيؿ و لهيً هه اى جعكي ک شىاي او‬
‫الوىى ظکىهث ظف‪ٌ ٦‬ؿ‪ .‬ايى ؾوحاوقؾ يهجًها بكاى ا‪٨‬كاؾ با ايماو و هفهبى شاه‪١‬ه‪ ،‬بلکه ب كاى‬
‫هك لو و هكؾ ايكايى و ‪٠‬م‪٬‬ههًؿ به ومهث هعيٗ اشحما‪٠‬ى و اقليه اى ؼ ايىاؾگى اقلٌ مًؿ‬
‫<‬
‫بهٌماق هىآيؿ‪.‬‬

‫‪ .2-6-5‬دعحاوسدهاى الحقادى و فًؼحى‬

‫پيٍك‪٨‬ث چٍمگيك ؾق لهيًۀ کٍاوقلى ؾاؼلى‪١ًِ ،‬ث پحكوٌيمى‪ًِ ،‬اي‪ ٟ‬و ‪ً٨‬اوقىهاى ي‪ٝ‬اهى‬
‫الشمله پيٍك‪٨‬ثها و ؾوحاوقؾهايى اي٭م اومهى بىؾ ک ه ؾق و الهاى گفٌ حه اج‪ ٩‬ا‪ ٪‬ا‪٨‬ح اؾه‬
‫اوث‪ .‬باوشىؾايى و بهق‪٤‬ن جميهاى هىئىالو‪ ،‬و‪ ٬‬ى‪ ٞ‬شً گ جعميل ى و بك‪ ٬‬كاقى جعكينه اى‬
‫يا‪٠‬اؾاليه ؾق ؾوقههاى هؽحل‪ ،٧‬اگكچه هٍکمجى قا بكاى کٍىق به باق آوقؾ و وك‪٠‬ث پيٍ ك‪٨‬ث قا‬
‫آقام يمىؾ‪ ،‬هكگم شكياو آو قا هحى‪ ٧٬‬يکكؾ و ظحى هعكکى ٌؿ بكاى کمک به ؼىؾک‪ ٩‬ايى و ‪ٟ ٙ٬‬‬
‫وابىحگى‪ .‬ؾق هميى لهيًه اهام قاظل‪ ‬جعكين ا‪٬‬حّاؾى الوىى بيگايگاو قا هؿيهاى الهى ‪٬‬لمؿاؾ‬
‫کكؾ که هىش ؼىؾک‪٩‬ايى و ؼىؾ اجکايى کٍىق هىٌىؾ‪E :‬ايى شًگ و جعكين ا‪٬‬حّ اؾ و اؼ كاز‬

‫;‪٬ .‬ؿقتالله بهكاهى و ههؿى ي‪ٝ‬كپىق‪ ،‬همان‪.126 َ ،‬‬

‫<‪ .‬همان‪.131 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪113‬‬

‫;‬
‫کاقًٌاواو ؼاقشى جع‪٩‬هاى الهى بىؾ که ها ال آو ‪٤‬ا‪٨‬ل بىؾين‪D.‬‬

‫‪ .3-6-5‬دعحاوسدهاى عياعى‬
‫قهآوقؾهاى اي٭م اومهى ؾق ؾو ظىلۀ ؾاؼلى و بيىالمللى ؾقؼىق ه‪ٙ‬ال‪١‬ه و بع د او ث‪ .‬ؾق‬
‫ليك به بكؼى ال ههنجكيى آوها اٌاقه هىکًين‪:‬‬
‫الــق) بغايــضاػى دکىهــت ضاهًطــاهى و تطــکيل يظــام جمهــىعى اســالهى‪ :‬بكاي ؿالى ي‪ ٝ‬ام‬
‫ول‪ًٙ‬حىاى که هىکىٌيؿ با جکيه بك وكهايههاى هاؾى‪ ،‬ييكوهاى ي‪ٝ‬اهى‪ ،‬ؾو حگاههاى اهًيح ى و‬
‫ظمايث بىؾقي‪ ٣‬بيگايگاو‪ ،‬هًاب‪ ٟ‬هاؾى و ـؼايك ليك لهيً ى کٍ ىق قا ب ه ‪ ٤‬اقت بب كؾ‪ ،‬يک ى ال‬
‫بمقگجكيى ؾوحاوقؾهاى اي٭م اومهى بىؾ‪ .‬ا‪٨‬مووب ك بكاي ؿالى قژ ي ن ‪٨‬او ؿ پهل ىى جٍ کيل‬
‫ظکىهث اومهى و شمهىقى اومهى بك پاي ۀ والي ث ‪٨‬٭ي ه يک ى ال بمقگج كيى ؾو حاوقؾهاى‬
‫وياوى اي٭م بهٌماق هىقوؾ که ؾق همهپكوى ‪٨ 12‬كوقؾيى ‪ 1358‬هلث ايكاو يک ِ ؿا و ب ا‬
‫قأى ‪٬‬ا٘‪ 98 ٟ‬ؾقِؿى آو قا جّى ي کكؾيؿ‪.‬‬
‫ه٭ام ه‪ٝ١‬ن قهبكى‪ ‬جٍکيل ظکىهث اومهى قا يکى ال ؾو کاق بمقگ اي٭م بكٌ مكؾه‪،‬‬
‫ؾقباقۀ آو هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ايوالب اوالهى ؾقظويوث‪ ،‬ؾو کاق بمقگ قا ايصـام ؾاؾه اوـث کـه يکـى جٍـکيل يظـام‬
‫اوالهى و ؾيگكى ليؿهکكؾو هىيث اوالهى ؾق ؾيياوث‪ .‬ايصاؾ يک چًـيى يظـاهى ؾق‬
‫‪2‬‬ ‫ا‬
‫ؾيياى هاؾى با ايىهمه ؾٌمًى ػليه اوالم واهؼا هؼصمه اوث‪.‬‬
‫ب) کىتاهضضو صست ابغهضعتها اػ کطىع‪ :‬ؾق ؾو يىثوال گفٌحه‪ ،‬ؾؼالث بيگايگاو ؾق اهىق‬
‫ؾاؼلى کٍىق همىاقه يکى ال بمقگجكيى چالًهاى کٍىق ٌمكؾه ه ىٌ ؿ‪ .‬اي‪١‬٭ اؾ ‪٬‬كاقؾاؾه اى‬
‫اوح‪١‬ماقى و اوحرماقى بكاى ‪٤‬اقت هًاب‪ ،ٟ‬جّى ي کاپيحىالويىو ؾق ؾوقهه اى هؽحل ‪ ٧‬و اقائ ۀ‬
‫هّىييث ‪ٕ٬‬ايى به بيگايگاو يکى ال ايى هٍکمت بىؾ که با و‪٬‬ى‪ ٞ‬اي٭م اومهى ايى ليصي كه‬
‫‪ ٟٙ٬‬و ؾؼالث بيگايگاو ؾق اهىق ؾاؼلى کٍىق هًح‪٩‬ى ٌؿ‪F‬‬
‫پ) بغپايى هغصمسالعى صيًـى‪ :‬ي‪ٝ‬امهاى ول‪ًٙ‬حى و او حبؿاؾى هم ىاقه کمح كيى ي٭ ً قا ؾق‬
‫ج‪١‬ييى ظ‪ ٫‬وكيىٌث به هكؾم ؾاؾهايؿ‪ .‬ؾق ايى ي‪ٝ‬امها وش ىؾ ايحؽاب ات ؾق ظک ن ي ک يم ايً و‬
‫ج‪ٝ‬اهك وياوى ه‪ٙ‬كض اوث که ؾق ‪٠‬مل هكؾم ؾق آو ي٭ٍى يؿاقي ؿ‪ .‬جٍ کيل شمه ىقى او مهى‬

‫;‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬صسیفۀ امام‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.433 َ ،21‬‬
‫<‪٬ .‬ؿقتالله بهكاهى و ههؿى ي‪ٝ‬كپىق‪ ،‬همان‪.219 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪114 ‬‬

‫وب ٌؿ هكؾم وهن اِلى و ج‪١‬ييىکًًؿهاى ؾق ههنجكيى واؼحاقهاى ظکىهحى‪ ،‬ؤ ‪ ٬ ٟ‬ىاييى‪،‬‬
‫همهپكوىها و اؾاقۀ کٍىق ؾاٌحه باًٌؿ‪ F‬بههميىؾليل‪ ،‬ظٕكت اهام ؼميًى‪ ‬چه پيً و چه په‬
‫ال اي٭م همىاقه بك ي٭ً هكؾم جؤکيؿ ؾاٌحًؿ و آوها قا ولىي‪١‬مث هىئىالو ه‪١‬ك‪٨‬ى هىکكؾيؿ‪F‬‬
‫ت) سياست ساعجى هستول؛ ؾق ؾوقاو قژ ين ٌاه‪ ،‬ايكاو يکى ال ظاهياو ي‪ٝ‬ام و كهايهؾاقى و‬
‫‪٤‬ك ًٌاؼحه هىٌؿ که هم يًههاى ‪٨‬كاوايى بكاى جؤهيى هًا‪ ٟ٨‬ؾولثهاى ‪٤‬كبى و اهكيک ا ِ ك‪٦‬‬
‫هىکكؾ‪ .‬هم يًههاى وكوامآوق ي‪ ٝ‬اهى ب كاى ه٭ابل ه ب ا جهؿي ؿ اظحم الى ٌ ىقوى‪ ،‬ظٕ ىق ؾق‬
‫شًگهاى ؾاؼلى کٍىقهاى ‪٠‬ماو و و يحًام و پيماوياهههاى ؾ‪٨‬ا‪٠‬ى هً‪ٙ‬٭هاى ال آو شمله اوث‪.‬‬
‫اي٭م اومهى جىايىث با ٌ‪١‬اق ‪E‬يه ٌك‪٬‬ى يه ‪٤‬كبى‪ D‬ي‪ٝ‬ام ؾو ‪ٙ٬‬بى ظاکن ب ك شه او قا ؾق ه ن‬
‫ٌکًؿ و ؼىو جالهاى ؾق قگهاى کٍىقهاى شهاو وىم ش اقى کً ؿ‪ .‬اه ام ؼميً ى‪ ‬ؾقاي ىب اقه‬
‫هى‪٨‬كهايًؿ‪:‬‬
‫هى باق ؾيگك ال هىئىالو شمهىقى اوالهى هىؼـىاهن کـه ال هـيچکه و ال هيچچيـم‬
‫شم ؼؿاى بمقگ يحكوـًؿ و کمكهـا قا ببًؿيـؿ و ؾوـث ال هبـاقله و شهـاؾ ػليـه كىـاؾ و‬
‫كعٍا و وكهايهؾاقى ؿكب و پىچى و جصاول کمىييىـن يکٍـًؿ‪ .‬هـا هًـىل ؾق هـؿمهاى‬
‫‪1‬‬
‫اول هباقلۀ شهايى ؼىؾ ػليه ؿكب و ٌكهين‪.‬‬
‫ث) صضوع پيام ايوالب و دمايت اػ يهعتهاى آػاصىبشص‪ :‬پ ه ال و‪ ٬‬ى‪ ٞ‬اي٭ م او مهى‪،‬‬
‫اقليهاى جالهاى بكاى همۀ هكؾم ؾييا ه‪ٙ‬كض ٌؿ‪ .‬اوح٭مل‪ ،‬يؿاٌحى وابىحگى‪ ،‬پيً ق‪٨‬حى ؾق قاه‬
‫ؼىؾک‪٩‬ايى‪ ،‬بالگٍث به ؼّلثهاى ايىايى پاک‪ ،‬ايماو‪ ،‬ظمايث ال هىحٕ‪٩١‬او و قيسؾيؿگاو و‬
‫هعكوهاو‪ ،‬ايصاؾ بكابكى و ‪٠‬ؿالث‪ ،‬ق‪ ٟ٨‬جب‪١‬يٓ و يژاؾگكايى‪ ،‬همه ال اِىلى بىؾيؿ که ؾق اي٭م‬
‫<‬
‫اومهى ه‪ٙ‬كض‪ ،‬و بهوك‪٠‬ث‪ ،‬با اوح٭بال ؾيگك هلثهاى وحنؾيؿه قوبهقو ٌؿ‪.‬‬
‫قؼؿاؾ ظكکثهاى اومهى و ٔؿ اوح‪١‬ماقى و اوحبؿاؾى ؾق کٍىقهايى هايًؿ لبًاو‪ ٠ ،‬كا‪،٪‬‬
‫‪٨‬لى‪ٙ‬يى‪ ،‬پاکىحاو‪ٌ ،‬مال ا‪٨‬كي٭ا و ظحى بكؼى کٍىقهاى اهكيکاى شً ىبى و هكک مى‪ ،‬ب ه ب اوق‬
‫=‬
‫بىياقى ال جعليلگكاو‪ ،‬الهامگك‪٨‬حه ال اي٭م اومهى ايكاو بىؾه اوث‪.‬‬

‫;‪ .‬ويؿقوضالله هىوىى ؼميًى‪ ،‬صسیفۀ امام‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.327 َ ،21‬‬
‫<‪ .‬هعمؿشىاؾ باهًك‪ ،‬مبازثی پیشامىن فشهىگ اومالب اعالمی‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾ‪٨‬حك يٍك ‪٨‬كهًگ اومهى‪.286 َ ،1387 ،‬‬
‫=‪ .‬شم‪١‬ى ال يىيىًؿگاو‪ ،‬اومالب اعالمی‪ ،‬چگىوگی و چشایی سخذاد آن‪ ،‬هماو‪.366 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪115‬‬

‫‪ .7-5‬لايىو اساسى جمهىرى اسالهى ايزاو‬

‫‪٬‬ايىو اواوى شمهىقى اومهى ايكاو ي٭ً هعىقى ؾق واؼحاق ظ٭ى‪٬‬ى کٍىق ؾاٌحه و ب ه‪ً٠‬ىاو‬
‫‪٠‬الىجكيى وًؿ هلى جىوٗ يؽبگاو شاه‪١‬ه به هً‪ٝ‬ىق جؤهيى ييالهاى هؿيى ٌهكويؿاو شاه‪١‬ه ظىل‬
‫هعىقهاى اشحما‪٠‬ى‪٨ ،‬كهًگى‪ ،‬ا‪٬‬حّاؾى و جبييى شايگاه قهبكى و ‪٬‬ىاى و هگايه جهي ه و ج ؿو يى‬
‫ٌؿه اوث جا بك پايۀ آو ي‪ٝ‬ام شمهىقى اومهى ايكاو بكاى جع٭‪ ٫‬اه ؿا‪ ٦‬بلً ؿ پاي ه ؾي ى هب يى‬
‫اومم ؾق هىيك جؤهيى ييالهاى هاؾى و ه‪ً١‬ىى شاه‪١‬ه اوح٭كاق يابؿ‪.‬‬

‫‪ .1-7-5‬عاخحاس لايىو اعاعى‬

‫‪٬‬ايىو اواوى شمهىقى اومهى ايكاو ال يک ه٭ؿهه‪ ،‬چهاقؾه ‪ّ٨‬ل و ‪ 177‬اِل جٍکيل ٌؿه اوث‪.‬‬
‫ؾق ه٭ؿهۀ ‪٬‬ايىو اواوى هباظرى ؾق لهيًۀ و يژگى بًياؾى اي٭ م او مهى يى بث ب ه ؾيگ ك‬
‫يهٕثهاى ايكاو ؾق وؿۀ اؼيك‪٘ ،‬لي‪١‬ه و ويك يهٕث‪ٌ ،‬يىۀ ظکىهث او مهى‪ ،‬ي٭ ً والي ث‬
‫‪٨‬٭يه ‪٠‬اؾل‪ ،‬اهميث ابماقى ا‪٬‬حّاؾ ؾق هىيك کمال ايىايى‪ ،‬لو ؾق ‪٬‬ايىو اواوى و ‪ ٘ ...‬كض ٌ ؿه‬
‫اوث‪:‬‬
‫‪ّ٨‬ل اول ؾق بكؾاقيؿۀ چهاقؾه اِل ال اِىل کلى و ٌاهل هباظرى چىو قيٍهها‪ ،‬اه ؿا‪ ٦‬و‬
‫آقهاوهاى ي‪ٝ‬ام شمهىقى اومهى‪ ،‬واليث ‪٨‬٭يه و ‪ ...‬اوث‪F‬‬
‫‪ّ٨‬ل ؾوم ؾق چهاق اِل‪ ،‬هىائل هكبىٖ به لب او‪ ،‬ؼ ٗ‪ ،‬ج اقيػ هص كى و پ كچن کٍ ىق قا‬
‫ه‪ٙ‬كض کكؾه اوث‪F‬‬
‫ؾق ‪ّ٨‬ل وىم‪٘ ،‬ى ‪ 24‬اِل‪ ،‬جؤکيؿ بك بكؼىقؾاقى همۀ هكؾم ال ظ٭ى‪ ٪‬هى اوى و ظماي ث‬
‫‪٬‬ايىو و ييم لموم جٕميى ظ٭ى‪ ٪‬ا‪٨‬كاؾ هىقؾ جىشه ‪٬‬كاق گك‪٨‬حه اوث‪F‬‬
‫‪ّ٨‬ل چهاقم‪٘ ،‬ى ويمؾه اِل به هىائل ا‪٬‬حّاؾى و اهىق هالى پكؾاؼحه اوث‪F‬‬
‫‪ّ٨‬ل پًصن‪ ،‬ؾق ًٌ اِل‪ ،‬ظ‪ ٫‬ظاکميث هلث و ‪٬‬ىاى ياٌى ال آو قا ه‪ٙ‬كض کكؾه اوث‪F‬‬
‫‪ّ٨‬ل ٌٍن‪ ،‬به ‪٬‬ىۀ ه٭ًًه اؼحّاَ ؾاقؾ و ؾق ‪ 38‬اِل‪ ،‬چگىيگى جٍکيل هصل ه ٌ ىقاى‬
‫اومهى و اؼحياقات آو بياو ٌؿه اوث‪F‬‬
‫ؾق ‪ّ٨‬ل ه‪٩‬حن‪٘ ،‬ى ه‪٩‬ث اِل‪ ،‬به بعد ؾقباقۀ ٌىقاها و و‪ٜ‬اي‪ ٧‬و اؼحياقات آوها پكؾاؼحه‬
‫ٌؿه اوث‪F‬‬
‫‪ّ٨‬ل هٍحن‪ٔ ،‬مى ًٌ اِل‪ ،‬به هىئلۀ قهبك يا ٌىقاى قهب كى پكؾاؼح ه و ٌ يىۀ ايحؽ ا‬
‫قهبك و و‪ٜ‬اي‪ ٧‬و اؼحياقجً قا ج‪١‬ييى کكؾه اوث‪F‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪116 ‬‬

‫‪ّ٨‬ل يهن‪ ،‬به ‪٬‬ىۀ هصكيه اؼحّاَ ؾاقؾ‪F‬‬

‫‪ّ٨‬ل ؾهن‪ً٠ ،‬ىاو وياوث ؼاقشى قا گك‪٨‬حه و ٘ى اِىل چهاقگايه آو‪ ،‬بك ي‪٩‬ى ول‪ٙ‬هشى يى و‬
‫ول‪ٙ‬هپفيكى و ظ‪ ٛ٩‬اوح٭مل همهشايبه و جماهيث اقٔى کٍىق جؤکيؿ ٌؿه اوث‪F‬‬
‫ؾق ‪ّ٨‬ل يالؾهن‪٬ ،‬ىه ‪ٕ٬‬ائيه هىقؾ بعد ‪٬‬كاق گك‪٨‬حه اوث‪F‬‬
‫ؾوالؾهميى ‪ّ٨‬ل‪ ،‬که يک اِل بيً يؿاقؾ‪ ،‬به بعد ِؿا و ويما پكؾاؼحه و بك ج ؤهيى آلاؾى‬
‫بياو و يٍك ا‪٨‬کاق با ق‪٠‬ايث هىاليى اومهى جؤکيؿ وقليؿه اوث‪F‬‬
‫ويمؾهميى ‪ّ٨‬ل‪ ،‬با يک اِل به ٌىقاى ‪٠‬الى اهًيث هلى و و‪ٜ‬اي‪ ٧‬و اؼحياقات و ييم ج‪١‬ؿاؾ‬
‫ا‪ٕ٠‬اى آو اؼحّاَ ؾاقؾ‪F‬‬
‫چهاقؾهميى و واپىيى ‪ّ٨‬ل ‪ّ٨‬ل ‪٬‬ايىو اواوى‪ٌ ،‬يىه و چگىيگى باليگكى به ايى ‪ ٬‬ايىو قا‬
‫ه‪ٙ‬كض کكؾه اوث‪.‬‬

‫‪ .2-7-5‬هشوسى بش ههنجشيى افىل لايىو اعاعى‬

‫ال شمله ههنجكيى اِىل ‪٬‬ايىو اواوى هىجىاو به هىاقؾ ليك اٌاقه کكؾ‪:‬‬
‫اِل اول ‪٬‬ايىو اواوى هكبىٖ به يى‪ ٞ‬ظکىهث اوث و جّ كيط ه ىکً ؿ ظکىه ث اي كاو‪،‬‬
‫شمهىقى اومهى اوث که هلث ايكاو ؾقپى اي٭م او مهى ب ه قهب كى اه ام ؼميً ى‪ ‬و ؾق‬
‫همهپكوى ؾهن و يالؾهن ‪٨‬كوقؾيى ‪ 1358‬با اکركيث ‪ 98/2‬ؾقِؿ به آو قأى هربث ؾاؾيؿ‪.‬‬
‫ؾق اِل چهاقم آهؿه که همۀ ‪٬‬ىاييى و ه٭ كقات ه ؿيى‪ ،‬شمائ ى‪ ،‬ه الى‪ ،‬ا‪٬‬حّ اؾى‪ ،‬اؾاقى‪،‬‬
‫‪٨‬كهًگى‪ ،‬ي‪ٝ‬اهى‪ ،‬وياوى و ‪٤‬يك ايًها بايؿ بكاوان هىاليى اومهى باٌؿ‪ .‬ايى اِل بك ا٘م‪ ٪‬ي ا‬
‫‪٠‬مىم همه اِىل ‪٬‬ايىو اواوى و ‪٬‬ىاييى و ه٭كقات ؾيگك ظاکن اوث و جٍؽيُ ايى اهك بك‪٠‬هؿۀ‬
‫‪٨‬٭هاى ٌىقاى يگهباو اوث‪.‬‬
‫اِل پًصن هىگى يؿ‪ :‬ؾق لهاو ‪٤‬يبث ظٕكت ولى ‪ّ٠‬ك‪ ،‬ؾق شمه ىقى او مهى اي كاو‬
‫واليث اهك و اهاهث اهث بك‪٠‬هؿۀ ‪٨‬٭يه ‪٠‬اؾل و با ج٭ىى‪ ،‬آگاه به لهاو‪ٌ ،‬صا‪ ،ٞ‬هؿيك و هؿبك اوث‬
‫که ٘ب‪ ٫‬اِل يکّؿ و ه‪٩‬حن ‪٠‬هؿهؾاق آو هىٌىؾ‪.‬‬
‫ؾق اِل ٌٍن بياو ٌؿه ؾق شمهىقى اومهى ايكاو اهىق کٍىق بايؿ به اجکاى آقاى ‪٠‬م ىهى‬
‫اؾاقه ٌىؾ‪ ،‬ال قاه ايحؽابات‪ :‬ايحؽا قئيه شمهىق‪ ،‬يمايًؿگاو هصله ٌىقاى اومهى‪ ،‬ا‪ٕ٠‬اى‬
‫ٌىقاها و ي‪ٝ‬ايك ايًها‪ ،‬يا ال قاه همهپكوى ؾق هىاقؾى که ؾق اِىل ؾيگك ايى ‪٬‬ايىو ه‪١‬يى هىٌىؾ‪.‬‬
‫اِل ؾوالؾهن جؤکيؿ ؾاقؾ که ؾيى قومى ايكاو‪ ،‬اومم و هفه ش‪٩١‬كى اذًا‪ ٍ٠‬كى او ث و‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪117‬‬

‫ايى اِل الى االبؿ ج‪٥‬ييكياپفيك اوث و هفاه ؾيگك اومهى ؾاقاى اظح كام کاه ل ه ىباٌ ًؿ و‬
‫پيكواو ايى هفاه ؾق ايصام ؾاؾو هكاون هفهبى‪٘ ،‬ب‪٨ ٫‬٭ه ؼىؾٌاو آلاؾيؿ‪.‬‬
‫ؾق اِل پايمؾه ‪٬‬ايىو اواوى آهؿه‪ :‬لباو و ؼٗ قومى و هٍحكک هكؾم اي كاو ‪٨‬اقو ى او ث‪.‬‬
‫اوًاؾ و هکاجبات و هحىو قومى و کح ؾقوى بايؿ با ايى لب او و ؼ ٗ باٌ ؿ‪ ،‬ول ى او ح‪٩‬اؾه ال‬
‫لباوهاى هعلى و ‪٬‬ىهى ؾق ه‪ٙ‬بى‪٠‬ات و قوايههاى گكوهى و جؿقيه اؾبيات آوه ا ؾق ه ؿاقن‪،‬‬
‫ؾق کًاق لباو ‪٨‬اقوى آلاؾ اوث‪.‬‬
‫اِل يىلؾه ‪٬‬ايىو اواوى شمهىقى اومهى اي كاو ب ه ي ام ‪E‬اِ ل بكاب كى ‪ ٬‬ىهى‪ً ٌ D‬اؼحه‬
‫هىٌىؾ و ؾق آو آهؿه‪ :‬هكؾم ايكاو ال هك ‪٬‬ىم و ‪٬‬بيله که باٌ ًؿ ال ظ٭ ى‪ ٪‬هى اوى بكؼىقؾاقي ؿ و‬
‫قيگ‪ ،‬يژاؾ‪ ،‬لباو و هايًؿ ايًها وب اهحيال يؽىاهؿ بىؾ‪.‬‬
‫اِل بيىث و ؾو ‪٬‬ايىو اواوى هىگى ي ؿ‪ :‬ظيري ث‪ ،‬ش او‪ ،‬ه ال‪ ،‬ظ٭ ى‪ ،٪‬هى کى و ٌ ‪٥‬ل‬
‫اٌؽاَ ال ج‪١‬كْ هّىو اوث‪ ،‬هگك ؾق هىاقؾى که ‪٬‬ايىو جصى يم کًؿ‪.‬‬
‫اِل بيىث و وىم بياو هىکًؿ که‪ :‬ج‪٩‬حيً ‪٠‬٭ايؿ همًى‪ ٞ‬اوث و ه يچکه قا يم ىج ىاو ب ه‬
‫ِك‪ ٦‬ؾاٌحى ‪٠‬٭يؿهاى هىقؾ ج‪١‬كْ و ُهىاؼفه ‪٬‬كاق ؾاقؾ‪.‬‬
‫اِىل ٕ‪ ٔ43‬و ٕ‪٬ ٔ44‬ايىو اواوى ي٭ٍۀ قاه ‪١٨‬اليثهاى ا‪٬‬حّاؾى کٍىق قا بهِىقت ش اه‪ٟ‬‬
‫و کاهل جبييى کكؾهايؿ‪ F‬به٘ىقىکه‪ ،‬اِل چهل و چهاق ‪٬‬ايىو اواوى ي‪ٝ‬ام ا‪٬‬حّ اؾى شمه ىقى‬
‫اومهى ايكاو قا بك وه پايه ؾولحى‪ ،‬ج‪١‬اويى و ؼّىِى جكوين هىکًؿ‪.‬‬
‫اِل پًصاه و ه‪٩‬حن ه‪١‬ح٭ؿ اوث که ‪٬‬ىاى ظاکن ؾق شمهىقى اومهى ايكاو ‪٠‬باقتايؿ ال‪٬ :‬ىۀ‬
‫ه٭ًًه‪٬ ،‬ىۀ هصكيه و ‪٬‬ىۀ ‪ٕ٬‬اييه که ليك ي‪ٝ‬ك واليث ه‪ٙ‬ل٭ه اهك و اهاهث اهث بك٘ب‪ ٫‬اِ ىل آيً ؿه‬
‫ايى ‪٬‬ايىو ا‪٠‬مال هىگكؾيؿ‪ .‬ايى ‪٬‬ىا هىح٭ل ال يکؿيگكيؿ‪.‬‬
‫ؾق اِل ه‪٩‬حاؾ و ؾوم بك ايى يکحه جؤکيؿ ٌؿه که هصله ٌىقاى اومهى يم ىجىاي ؿ ‪ ٬‬ىاييًى‬
‫ؤ‪ ٟ‬کًؿ که با اِىل و اظکام هفه قومى کٍىق ي ا ‪ ٬‬ايىو اواو ى ه‪ ٥‬ايكت ؾاٌ حه باٌ ؿ‪.‬‬
‫جٍؽيُ ايى اهك به جكجيبى که ؾق اِل يىؾ و ٌٍن آهؿه بك‪٠‬هؿۀ ٌىقاى يگهباو اوث‪.‬‬
‫ؾقاِل يىؾ و يکن بياو ٌؿه‪ :‬بههً‪ٝ‬ىق پاوؿاقى ال اظکام اومم و ‪٬‬ايىو اواوى ال ي‪ ٝ‬ك ه‪ ٥‬ايكت‬
‫يؿاٌحى هّىبات‪ ،‬هصله ٌىقاى اومهى با آوها‪ٌ ،‬ىقايى به يام ٌىقاى يگهباو جٍکيل هىٌىؾ‪.‬‬
‫اِل يىؾ و هٍحن ه‪١‬ح٭ؿ اوث که ج‪٩‬ىيك ‪٬‬ايىو اواوى به ‪٠‬هؿۀ ٌىقاى يگهباو او ث ک ه ب ا‬
‫جّى ي وهچهاقم آياو ايصام هىٌىؾ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪118 ‬‬

‫ه كؾم او ث‪،‬‬ ‫اِل يکّؿ و ه‪٩‬ث با جؤکيؿ بك ايًکه ج‪١‬ييى قهبكى بك‪٠‬هؿۀ ؼبكگ او هًحؽ‬
‫ٌكايٗ و ِ‪٩‬ات قهبكى قا ؾق اِل يکّؿ و يهن بياو هىکًؿ‪.‬‬
‫اِل يکّؿ و ؾه ‪٬‬ايىو اواوى به بياو و‪ٜ‬اي‪ ٧‬و اؼحياقات قهبك پكؾاؼحه اوث‪.‬‬
‫ؾق اِل يکّؿ و يالؾهن ‪٬‬ايىو اواوى آهؿه‪ :‬هكگاه قهبك ال ايصام و‪ٜ‬اي‪٬ ٧‬ايىيى ؼ ىؾ ي اجىاو‬
‫ٌىؾ يا ‪٨‬ا‪٬‬ؿ يکى ال ٌكايٗ هفکىق ؾق اِىل پًصن و يکّؿ و يهن گكؾؾ‪ ،‬يا ه‪١‬لىم ٌىؾ ال آ‪٤‬ال ‪٨‬ا‪ ٬‬ؿ‬
‫ب‪ٕ١‬ى ال ٌكايٗ بىؾه اوث‪ ،‬ال ه٭ام ؼىؾ بك کًاق ؼىاهؿ ٌؿ‪ .‬جٍؽيُ ايى اهك ب ه ‪٠‬ه ؿۀ ؼبكگ او‬
‫هفکىق ؾق اِل يکّؿ و هٍحن هىباٌؿ‪ .‬ؾق ِىقت ‪٨‬ىت يا کً اقهگي كى ي ا ‪ ٠‬مل قهب ك‪ ،‬ؼبكگ او‬
‫هى‪٧ٜ‬ايؿ‪ ،‬ؾق اوك‪ ٞ‬و‪٬‬ث‪ ،‬يىبث به ج‪١‬ييى و ه‪١‬ك‪٨‬ى قهبك شؿيؿ ا‪٬‬ؿام کًًؿ‪.‬‬
‫اِل يکّؿ و ؾوالؾهن ‪٬‬ايىو اواوى ييم به و‪ٜ‬اي‪ ٧‬هصم‪ ٟ‬جٍؽيُ هّلعث ي‪ٝ‬ام اٌ اقه‬
‫هىکًؿ و ؾق آو آهؿه‪ :‬هصم‪ ٟ‬جٍؽيُ هّلعث ي‪ٝ‬ام بكاى جٍؽيُ هّلعث ؾق ه ىاقؾى ک ه‬
‫هّىبه هصله ٌىقاى اومهى قا ٌىقاى يگهباو ؼم‪ ٦‬هىاليى ٌك‪ ٞ‬و يا ‪٬‬ايىو اواوى بؿايؿ و‬
‫هصله با ؾق ي‪ٝ‬ك گك‪٨‬حى هّلعث ي‪ٝ‬ام ي‪ٝ‬ك ٌىقاى يگهباو قا جؤهيى يکًؿ و هٍاوقه ؾق اهىقى که‬
‫قهبكى به آياو اقشا‪ ٞ‬هىؾهؿ به ؾوحىق قهبكى جٍکيل هىٌىؾ‪ .‬ا‪ٕ٠‬اى ذابث و هح‪٥‬يك ايى هصم‪ٟ‬‬
‫قا ه٭ام قهبكى ج‪١‬ييى هىکًؿ‪.‬‬
‫اِل ِؿ و بيىث و وىم ‪٬‬ايىو اواوى ييم به و‪ٜ‬اي‪ ٧‬قئيهشمهىق اٌ اقه ه ىکً ؿ و ؾق آو‬
‫آهؿه‪ :‬قئيهشمهىق هى‪ ٧ٜ‬اوث هّىبات هصله يا يحيصه همهپكو ى قا پ ه ال ٘ ى هكاظ ل‬
‫‪٬‬ايىيى و ابم‪ ٢‬به وى اهٕا کًؿ و بكاى اشكا ؾق اؼحياق هىئىالو بگفاقؾ‪.‬‬
‫ؾق اِل يکّؿ و پًصاهن ‪٬‬ايىو اواوى آهؿه‪ :‬وااه پاوؿاقاو اي٭م اومهى که ؾق يؽىحيى‬
‫قولهاى پيكولى ايى اي٭م جٍ کيل ٌ ؿ‪ ،‬ب كاى اؾاه ۀ ي٭ ً ؼ ىؾ ؾق يگهب ايى ال اي٭ م و‬
‫ؾوحاوقؾهاى آو پابكشا هىهايؿ‪ .‬ظؿوؾ و‪ٜ‬اي‪ ٧‬و ‪٬‬لمكو هىئىليث ايى وااه ؾق قاب‪ٙ‬ه با و‪ٜ‬اي‪ ٧‬و‬
‫‪٬‬لمكو هىئىليث ييكوهاى هىلط ؾيگك با جؤکيؿ بك همکاقى و هماهًگى بكاؾقايه هي او آوه ا ب ه‬
‫وويلۀ ‪٬‬ايىو ج‪١‬ييى هىٌىؾ‪.‬‬
‫اِل يکّؿ و پًصاه و ؾوم جّكيط هىکً ؿ‪ :‬وياو ث ؼ اقشى شمه ىقى او مهى اي كاو‬
‫بكاوان ي‪٩‬ى هكگىيه ول‪ٙ‬هشى يى و ول‪ٙ‬هپفيكى‪ ،‬ظ‪ ٛ٩‬اوح٭مل هم هشايب ه و جماهي ث اقٔ ى‬
‫کٍىق‪ ،‬ؾ‪٨‬ا‪ ٞ‬ال ظ٭ى‪ ٪‬همۀ هىلماياو و يؿاٌحى ج‪١‬هؿ ؾق بكاب ك ‪ ٬‬ؿقته اى و ل‪ٙ‬هگ ك و قواب ٗ‬
‫ِلطآهيم هح٭ابل با ؾولثهاى ‪٤‬يكهعاق اوحىاق اوث‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪101‬‬

‫ؾق اِل يکّؿ و پًصاه و ه‪٩‬حن بياو ٌؿه بههً‪ٝ‬ىق ايصام ؾاؾو هىئىليثهاى ‪٬‬ىۀ ‪ ٕ٬‬ائيه ؾق‬
‫همۀ اهىق ‪ٕ٬‬ايى و اؾاقى و اشكايى ه٭ام قهبكى يک ي‪٩‬ك هصحهؿ ‪٠‬اؾل و آگاه به اه ىق ‪ ٕ٬‬ايى و‬
‫هؿيك و هؿبك قا بكاى هؿت پًس وال به‪ً٠‬ىاو قئيه ‪٬‬ىۀ ‪ٕ٬‬ائيه ج‪١‬ييى هىکًؿ که ‪٠‬الىج كيى ه٭ ام‬
‫‪٬‬ىۀ ‪ٕ٬‬ائيه اوث‪.‬‬
‫ؾق اِل ِؿ و ه‪٩‬حاؾ و يکن ٕ‪٬ ٔ171‬ايىو اواوى آهؿه‪ :‬هكگاه ؾقاذك ج‪٩‬ىيك يا اٌحباه ‪٬‬أى ؾق‬
‫هىٔى‪ ٞ‬يا ؾق ظکن يا ؾق ج‪ٙ‬بي‪ ٫‬ظکن بك هىقؾ ؼاَ‪ٔ ،‬كق هاؾى يا ه‪ً١‬ىى هحىشه کى ى ٌ ىؾ‪،‬‬
‫ؾق ِىقت ج٭ّك‪ ،‬ه٭ّك ٘ب‪ ٫‬هىاليى اومهى ٔاهى اوث و ؾق‪٤‬ي كايىِ ىقت‪ ،‬ؼى اقت ب ه‬
‫وويلۀ ؾولث شبكاو هىٌىؾ‪ ،‬و ؾقهكظال‪ ،‬ال هحهن ا‪٠‬اؾۀ ظيريث هىٌىؾ‪.‬‬
‫اِل ِؿ و ه‪٩‬حاؾ و ه‪٩‬ث ‪٬‬ايىو اواوى شمهىقى اومهى ايكاو به يام ‪E‬اِ ل ب اليگكى ؾق‬
‫‪٬‬ايىو اواوى‪ًٌ D‬اؼحه هىٌىؾ‪ ،‬که ؾق هىاقؾ ٔكوقى ه٭ام قهبكى‪ ‬په ال هٍىقت با هصم‪ٟ‬‬
‫جٍؽيُ هّلعث ي‪ٝ‬ام ٘ى ظکمى ؼ‪ٙ‬ا به قئيهشمه ىق ه ىاقؾ اِ مض ي ا جحم ين ‪ ٬‬ايىو‬
‫اواوى قا به ٌىقاى باليگكى ‪٬‬ايىو اواوى پيًٍهاؾ هىکًؿ‪.‬‬

‫‪ .8-5‬هشوسى بش بياييۀ گام دوم ايمالب‬

‫اي٭م کبيك اومهى ايكاو ؾق ظالى چهلميى والگكؾ پيكولى ؼىؾ قا پٍث وك گفاٌث و ‪ ٬‬ؿم‬
‫به ؾهۀ پًصن ظيات ؼىؾ يهاؾ که اگكچه ؾٌمًاو هىحکبكي گماوهاى با٘لى ؾق وك ؾاٌحًؿ‪ ،‬اها‬
‫ؾووحايً ؾق وكاوك شهاو‪ ،‬اهيؿواقايه آو قا ؾق گفق ال چالًها و بهؾو ث آوقؾو پيٍ ك‪٨‬ثهاى‬
‫ؼيكهکًًؿه‪ ،‬همىاقه وكبلًؿ ؾيؿهايؿ‪.‬‬
‫ؾق چًيى ي٭‪ٙ‬ۀ ‪٩ٙ٠‬ى‪ ،‬قهبك ظکين اي٭م اومهى با ِؿوق ‪E‬بياييۀ گام ؾوم اي٭م ‪ D‬و بكاى‬
‫اؾاهۀ ايى قاه قوٌى‪ ،‬به جبييى ؾوحاوقؾهاى ٌگك‪ ٦‬چه اق ؾه ۀ گفٌ حه پكؾاؼح ه و جىِ يههايى‬
‫اواوى بههً‪ٝ‬ىق ‪E‬شهاؾ بمقگ بكاى واؼحى ايكاو اومهى بمقگ‪ D‬اقائه ‪٨‬كهىؾهايؿ‪.‬‬
‫‪E‬بياييۀ گام ؾوم اي٭م ‪ D‬جصؿيؿ ه‪ٙ‬ل‪١‬ى اوث ؼ‪ٙ‬ا به هل ث اي كاو و ب هو يژه شىاي او ک ه‬
‫بههرابۀ هًٍىقى بكاى ‪E‬ؾوهيى هكظلۀ ؼىؾوالى‪ ،‬شاه‪١‬هپكؾالى و جمؿوو الى‪ D‬ؼىاه ؿ ب ىؾ و‬
‫‪ّ٨E‬ل شؿيؿ ليؿگى شمهىقى اومهى‪ D‬قا ق‪٬‬ن ؼىاهؿ لؾ‪.‬‬
‫ايى بياييه ي٭ٍۀ قاه قوًٌى هبحًى بك اهيؿ وا‪ٟ٬‬بيًايه و ؼىيبيًى هئهًايه اوث که ؾقپى ايح٭ال‬
‫هىٌمًؿايۀ هيكاخ ‪ٝ٠‬ين اي٭م به يىل شؿيؿ ؾق کًاق و‪ٜ‬ي‪٩‬هوالى بكاى هى ئىالو و ه ؿيكاو و‬
‫هىئىليثآ‪٨‬كيًى بكاى شىاياو ‪٠‬م يم‪ ،‬قٌيؿ و ٌايىحه جمي هىکًؿ جا ايى اي٭ م قا ‪E‬ب ه آقه او‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪100 ‬‬

‫بمقگً که ايصاؾ جمؿو يى يى اومهى و آهاؾگى بكاى ٘لى‪ ٞ‬ؼىقٌيؿ واليث ‪ٝ٠‬مى‪ ‬هى ث‪D‬‬
‫يمؾيک و هحّل کًؿ‪.‬‬
‫‪E‬بياييۀ گام ؾوم اي٭م ‪ D‬با جبييى هح‪ ٩‬اوت‪ ،‬ؾق ‪ ٠‬يى ي ىآوقى‪ ،‬ب ا به كههً ؿى ال قو يک كؾى‬
‫جاقيؽى و هىحًؿ‪ ،‬و با قوايح ى ليب ا و ؼ ىيو اؼث ال اِ ل اي٭ م او مهى‪ ،‬چ الًه ا‪،‬‬
‫بعكاوها‪٠ ،‬بكتها‪ ،‬ؾوحاوقؾها و ‪ٜ‬ك‪٨‬يثها با قويؿپژوهى ويك بهوىى جم ؿو ي ى يى او مهى و‬
‫جکيه بك ًٌاؼث هم يثه اى کلي ؿى و الماه ات شه ً ؾق چل ۀ ؾوم اي٭ م ‪ ٔ ،‬مى جص ى يم‬
‫قاهبكؾهاى اواوى‪ ،‬با جّكيط به الماهات ؾقويى و ظ‪ ٛ٩‬واظث بيكويى‪ ،‬يى ي ؿبؽً جع ىالت‬
‫‪٠‬مي‪ ٫‬و گىحكؾهاى اوث‪.‬‬
‫ْ‬
‫جىشه و هؿا‪٬‬ه ؾق ‪E‬بياييۀ گام ؾوم اي٭م ‪ D‬که ه٭اقو با آ‪٤‬ال ؾهۀ پًصن اي٭م و ٌ كو‪ ٞ‬چل ۀ‬
‫ؾوم و ؾق قول ‪22‬بهمى ‪ 1397‬هًحٍك ٌؿه اهميث هٕا‪ ٧٠‬آو قا هىقوايؿ‪ٔ F‬مى ايًک ه قهب ك‬
‫ه‪ٝ١‬ن اي٭م ‪ ‬ؾقباقۀ اهحمام به ايى بياييه ‪٨‬كهىؾهايؿ‪:‬‬
‫هى قوى ايى بياييه ؼيلى لظمث کٍيؿم ‪ ...‬هى بًـاى بـك ايـى يـؿاقم کـه اگـك چيـمى‬
‫يىٌحن يا ه‪ٙ‬لبى هىگىين ال ؾيگكاو ؾقؼىاوث کًن که قوى آو کاق کًًؿ‪ ،‬ولـى قاشـغ‬
‫به ايى هىگىين ايى کاق قا بکًًؿ‪.‬‬
‫باايىوِ‪ ،٧‬بكاى همه ‪٨‬كْ اوث که ‪E‬بياييۀ گام ؾوم اي٭م ‪ D‬قا به‪ً٠‬ىاو هحً ى قاهب كؾى و‬
‫هايي‪٩‬ىث اي٭م اومهى ؾق هىيك پيًقو هىقؾ جىشه ي‪ٝ‬كى و ‪٠‬ملى ‪ ٬‬كاق ؾهً ؿ و ؾق و ‪ٙ‬ىض‬
‫وهگايۀ جبييى و ؼىايً هحًى و ‪٨‬كاهحًى بيايي ه‪ ،‬چگ ىيگى و قاهکاقه اى جع٭ ‪٫‬و الى بيايي ه و‬
‫الماهات و ٔكوقتهاى کاقبىث بياييه‪ ،‬ا‪ ٬‬ؿاهات اللم ک ه ال ‪ ٕ٬‬ا ه ىقؾ ه‪ٙ‬الب ۀ قهب ك ‪٨‬كلاي ۀ‬
‫اي٭م ييم اوث قا واهاو ؾهًؿ‪.‬‬
‫‪ .8-1-5‬تبييى صستاوعصها‬
‫بكاوان جبييى ه٭ام ‪ٝ٠‬ماى واليث‪ ،‬ظٕكت آيثالله اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ‪E‬بيايي ۀ گ ام ؾوم‬
‫اي٭م ‪ ،D‬ؾوحاوقؾها و بكکات بمقگ گام اول اي٭م اومهى يا هماو چهل وال گفٌحۀ اي٭م‬
‫اومهى ‪٠‬باقتايؿ ال‪:‬‬
‫‪ .1‬ذبات و اهًيث و ظ‪ ٛ٩‬جماهيث اقٔى ايكاو‪F‬‬
‫‪ .2‬هىجىق پيٍكاو کٍىق ؾق ‪٠‬كِۀ ‪٠‬لن و ‪ً٨‬اوقى و ايصاؾ ليكواؼثهاى ظياجى و ا‪٬‬حّاؾى و‬
‫‪٠‬مكايى‪F‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪101‬‬

‫‪ .3‬به اوز قواييؿو هٍاقکث هكؾهى و هىاب٭ۀ ؼؿهثقوايى‪F‬‬

‫‪ .4‬اقج٭اى ٌگ‪٩‬ثآوق بيًً وياوى آظاؾ هكؾم‪F‬‬
‫‪ .5‬وًگيى کكؾو ک‪٩‬ۀ ‪٠‬ؿالث ؾق ج٭ىين اهکايات ‪٠‬مىهى کٍىق‪F‬‬
‫‪ .6‬ا‪٨‬مايً چٍمگيك ه‪ً١‬ى يث و اؼم‪ ٪‬ؾق ‪ٕ٨‬اى ‪٠‬مىهى شاه‪١‬ه‪F‬‬
‫‪ .7‬ايىحاؾگى قولا‪٨‬موو ؾق بكابك ‪٬‬لؿقاو و لوقگى ياو و هىحکبكاو شهاو‪.‬‬
‫‪ .2-1-5‬تىصيهها‬
‫اهام ؼاهًهاى‪ ‬ؾق ايى بياييه جىِيههايى ه‪٩‬ثگايه به هلث ايكاو‪ ،‬ب هو ي ژه شىاي او‪ ،‬ب كاى‬
‫بكؾاٌحى ‪E‬گام ؾوم‪ D‬بهوىى آقهاوهاى اي٭م اومهى اقائه هىؾهًؿ‪ .‬جىِ يههايى ب ا چاٌ ًى‬
‫اهيؿ و يگاه ؼىيبيًايه به آيًؿه‪ ،‬ؾوقى شىحى و بكظفق ؾاٌحى هممهاو ال اهيؿ و جكن کاـ ال‬
‫آيًؿه‪ ،‬به‪ً٠‬ىاو يؽىحيى و قيٍهاىجكيى شهاؾ شىاياوٖ ايى جىِيهها ‪٠‬باقتايؿ ال‪:‬‬
‫يک ـ ػلن و پژوهص‪ :‬ؾايً‪ ،‬آٌکاقجكيى وويلۀ ‪٠‬مت و ‪٬‬ؿقت يک کٍ ىق او ث‪ .‬قوى ؾيگ ك‬
‫ؾايايى‪ ،‬جىايايى اوث‪ .‬ؾيياى ‪٤‬ك به بكکث ؾايً ؼىؾ بىؾ که جىايىث بكاى ؼىؾ ذكوت و ي‪٩‬ىـ و‬
‫‪٬‬ؿقت ؾو يىثواله ‪٨‬كاهن کًؿ و با وشىؾ جهيؿوحى ؾق بًياوهاى اؼم‪٬‬ى و ا‪٠‬ح٭اؾى‪ ،‬با جعمي ل‬
‫وبک ليؿگى ‪٤‬كبى به شىاه‪٠ ٟ‬٭ هايؿه ال کاقواو ‪٠‬لن‪ ،‬اؼحياق وياو ث و ا‪٬‬حّ اؾ آوه ا قا ب ه‬
‫ْ‬
‫ؾوث گيكؾ‪ .‬ها به وىءاوح‪٩‬اؾه ال ؾايً هايًؿ آيچه ‪٤‬ك کكؾ‪ ،‬جىِيه يمىکًين‪ ،‬اها هئکؿا به يي ال‬
‫کٍىق به شىٌايؿو چٍمۀ ؾايً ؾق هياو ؼ ىؾ اِ كاق ه ىوقلي ن‪ .‬بعمؿالل ه او ح‪١‬ؿاؾ ‪٠‬ل ن و‬
‫جع٭ي‪ ٫‬ؾق ْهلث ها ال ْ‬
‫هحىوٗ شهاو باالجك اوث‪ .‬اکًىو يمؾيک ب ه ؾو ؾه ه او ث ک ه قو حاؼيم‬
‫‪٠‬لمى ؾق کٍىق آ‪٤‬ال ٌؿه و با وك‪٠‬حى که بكاى يا‪ٜ‬كاو شهايى ‪٤‬ا‪٨‬لگيكکًًؿه بىؾ ي‪ً١‬ى يالؾه بكابك‬
‫ٌحا قٌؿ ْ‬
‫هحىوٗ ‪٠‬لن ؾق شهاو به پيً ق‪٨‬حه اوث‪.‬‬
‫ْ‬
‫ؾوحاوقؾهاى ؾايً و ‪ً٨‬اوقى ها ؾق ايى هؿت که ه ا قا ب ه قجب ۀ ٌ ايمؾهن ؾق هي او ب يً ال‬
‫ظىان‬ ‫ؾو يىث کٍىق شهاو قواييؿ و هايۀ ٌگ‪٩‬حى يا‪ٜ‬كاو شهايى ٌؿ و ؾق بكؼى ال قٌحههاى ْ‬
‫ْ‬
‫و يى پؿيؿ به قجبههاى يؽىحيى اقج٭ا ؾاؾ‪ ،‬همه و همه ؾقظالى اج‪٩‬ا‪ ٪‬ا‪٨‬حاؾه که کٍىق ؾچاق جع كين‬
‫هالى و جعكين ‪٠‬لمى بىؾه اوث‪ .‬ها با وش ىؾ ٌ ًا ؾق شه ث هؽ ال‪ ٧‬شكي او ؾٌمىو ال‪ ،‬ب ه‬
‫قکىقؾهاى بمقگ ؾوث يا‪٨‬حهاين و ايى ي‪١‬مث بمقگى اوث که بهؼا٘ك آو بايؿ قول و ٌ ؼ ؿا قا‬
‫واان گ‪٩‬ث‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪102 ‬‬

‫ْاها آيچه هى هىؼىاهن بگى ين ايى اوث که ايى قاه ٘ىٌؿه‪ ،‬با همۀ اهميحً ‪٨‬٭ٗ يک آ‪ ٤‬ال‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫بىؾه اوث و يه بيٍحك‪ .‬ها هًىل ال ‪٬‬لههاى ؾايً شهاو بىياق ‪٠‬٭بين‪ F‬بايؿ به ‪٬‬ل هها ؾو ث ي ابين‪.‬‬
‫بايؿ ال هكلهاى کًىيى ؾايً ؾق ههنجكيى قٌحهها ‪٠‬ب ىق کً ين‪ .‬ه ا ال اي ى هكظل ه هً ىل بى ياق‬
‫‪٠‬٭بين‪ F‬ها ال ِ‪٩‬ك ٌكو‪ ٞ‬کكؾهاين‪٠ .‬٭ هايؿگى ٌكمآوق ‪٠‬لمى ؾق ؾوقاو پهلىىها و ‪٬‬اشاقه ا ؾق‬
‫هًگاهىکه هىاب٭ۀ ‪٠‬لمى ؾييا جاله ٌكو‪ٌ ٞ‬ؿه بىؾ‪ٔ ،‬كبۀ وؽحى بك ها واقؾ ک كؾه و ه ا قا ال اي ى‬
‫کاقواو ٌحاباو‪٨ ،‬كوًگها ‪٠‬٭ يگه ؾاٌحه بىؾ‪.‬‬
‫ْ‬
‫ها اکًىو ظكکث قا آ‪٤‬ال کكؾه و با ٌحا پيً هىقو ين‪ ،‬ولى ايى ٌحا بايؿ والها با ٌؿت‬
‫باال اؾاهه يابؿ جا آو ‪٠‬٭ ا‪٨‬حاؾگى شبكاو ٌىؾ‪ .‬ايًصاي هم ىاقه ب ه ؾايٍ گاهها و ؾايٍ گاهياو و‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫هكاکم پژوهً و پژوهًؿگاو‪ ،‬گكم و ‪٬‬ا٘‪ ٟ‬و شؿى ؾقايىب اقه ج فکك و هٍ ؿاق و ‪٨‬كاؼ ىاو ؾاؾهام‪،‬‬
‫ولى ايًک ه‪ٙ‬البۀ ‪٠‬مىهى هى ال ٌما شىاياو آو اوث که ايى قاه قا با اظىان هىئىليث بيٍحك و‬
‫همچىو يک شهاؾ ؾق پيً گيكيؿ‪ .‬وًگ بًاى يک اي٭م ‪٠‬لمى ؾق کٍىق گفاٌحه ٌ ؿه و اي ى‬
‫اي٭م ‪ٌ ،‬هيؿايى ال ‪٬‬بيل ٌهؿاى هىحهاى ييم ؾاؾه اوث‪ .‬بهپاؼيم يؿ و ؾٌمى بؿؼىاه و کيًهجىل‬
‫ْ‬
‫قا که ال شهاؾ ‪٠‬لمى ٌما بهٌؿت بيمًاک اوث‪ ،‬ياکام واليؿ‪.‬‬
‫صو ـ هؼًىيت و اسـالم‪ :‬ه‪ً١‬ى يث به ه‪ً١‬ى بكشىحهکكؾو اقليهاى ه‪ً١‬ىى ال ‪٬‬بيل‪ :‬اؼ مَ‪،‬‬
‫ْ‬
‫ايراق‪ ،‬جىکل‪ ،‬ايماو ؾق ؼىؾ و ؾق شاه‪١‬ه اوث‪ .‬و اؼم‪ ٪‬ب ه ه‪ ً١‬ى ق‪٠‬اي ث ‪ ٕ٨‬ليثهايى چ ىو‬
‫ؼيكؼىاهى‪ ،‬گفٌث‪ ،‬کمک به ييالهًؿ‪ ،‬قاوثگى يى‪ٌ ،‬صا‪٠‬ث‪ ،‬جىأ‪ ،ٟ‬ا‪٠‬حماؾ به ي‪٩‬ه و ؾيگك‬
‫ؼل٭يات ييکىوث‪ .‬ه‪ً١‬ى يث و اؼم‪ ،٪‬شهثؾهً ؿۀ هم ۀ ظكک ثه ا و ْ‪١٨‬الي ثه اى ‪ ٨‬كؾى و‬
‫ظح ى ب ا کمبىؾه اى ه ْاؾى‪،‬‬ ‫اشحما‪٠‬ى و ييال اِلى شاه‪١‬ه اوث‪ F‬بىؾو آوها‪ ،‬هعيٗ ليؿگى قا ْ‬
‫شهًن هىآ‪٨‬كيًؿ‪.‬‬‫هاؾى‪ْ ،‬‬ ‫ظحى با بكؼىقؾاقى ْ‬ ‫بهٍث هىوالؾ و يبىؾو آو ْ‬
‫ٌ‪١‬ىق ه‪ً١‬ىى و وشؿاو اؼم‪٬‬ى ؾق شاه‪ ١‬ه هكچ ه بيٍ حك قٌ ؿ کً ؿ بكک ات بيٍ حكى ب ه ب اق‬
‫هىآوقؾ‪ F‬ايى‪ ،‬ب ىگم او هعح از شه اؾ و ج مي او ث و اي ى ج مي و شه اؾ‪ ،‬ب ؿوو همكاه ى‬
‫ظکىهثها جى‪٨‬ي‪ ٫‬چًؿايى يؽىاهؿ يا‪٨‬ث‪ .‬اؼم‪ ٪‬و ه‪ً١‬ى يث‪ْ ،‬‬
‫البح ه ب ا ؾو حىق و ‪٨‬كه او ب ه ؾو ث‬
‫يمىآيؿ‪ ،‬په ظکىهثها يمىجىايًؿ آو قا با ‪٬‬ؿقت ‪٬‬اهكه ايصاؾ کًًؿ‪ْ ،‬اه ا ْاوال‪ ،‬ؼ ىؾ باي ؿ ه ًً و‬
‫ق‪٨‬حاق اؼم‪٬‬ى و ه‪ً١‬ىى ؾاٌحه باًٌؿ و ذايي ا‪ ،‬لهيً ه قا ب كاى قواز آو ؾق شاه‪ ١‬ه ‪ ٨‬كاهن کًً ؿ و ب ه‬
‫ْ‬
‫يهاؾهاى اشحما‪٠‬ى ؾقايىباقه هيؿاو ؾهًؿ و کمک بكوايًؿ‪ F‬با کايىوهاى ٔؿ ه‪ً١‬ى يث و اؼم‪ ،٪‬به‬
‫شهًمىها هكؾم قا با لوق و ‪٨‬كي ‪ْ ،‬‬
‫شهًمى کًًؿ‪.‬‬ ‫ٌيىۀ ه‪١‬٭ىل بىحيميؿ و ؼمِه اشاله يؿهًؿ که ْ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪103‬‬

‫ْ‬
‫ابماقهاى قوايهاى پيٍك‪٨‬حه و ‪٨‬كاگيك‪ ،‬اهک او بى ياق ؼ‪ٙ‬كي اکى ؾق اؼحي اق ک ايىوه اى ٔ ؿ‬
‫ْ‬
‫ه‪ً١‬ى يث و ٔؿ اؼم‪ ٪‬يهاؾه اوث و هناکًىو جهاشن قولا‪٨‬موو ؾٌمًاو به ؾلهاى پاک شىاياو و‬
‫ظحى يىيهاالو با بهكهگيكى ال ايى ابماقها قا ب ه چٍ ن ؼ ىؾ ه ىبيً ين‪ .‬ؾو حگاههاى‬‫يىشىاياو و ْ‬
‫هىئىل ظکىهحى ؾقايىباقه و‪ٜ‬اي‪٩‬ى وًگيى بك‪٠‬هؿه ؾاقيؿ که بايؿ هىٌمًؿايه و ک اهم هى ئىاليه‬
‫البحه‪ ،‬به ه‪ً١‬ى ق‪ ٟ٨‬هىئىليث ال اٌؽاَ و يهاؾهاى ‪٤‬يكظکىهحى ييىث‪ .‬ؾق‬ ‫ِىقت گيكؾ‪ .‬و ايى ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ؾوقۀ پيً قو بايؿ ؾق ايى باقهها بكياهههاى کىجاههؿت و هياوهؿت شاه‪١‬ى جً‪ٝ‬ين و اش كا ٌ ىؾ‪F‬‬
‫اوٌاءالله‪.‬‬
‫سه ـ اهتصاص‪ :‬ا‪٬‬حّاؾ يک ي٭‪ٙ‬ۀ کليؿى ج‪١‬ييىکًًؿه اوث‪ .‬ا‪٬‬حّاؾ ‪٬‬ىى‪ ،‬ي٭‪ ٙ‬ۀ ‪ْ ٬‬ىت و ‪٠‬اه ل‬
‫ههن ول‪ٙ‬هياپفيكى و ي‪٩‬ىـياپفيكى کٍىق اوث و ا‪٬‬حّاؾ ٔ‪١‬ي‪ ،٧‬ي٭‪ٙ‬ۀ ٔ‪ ٧١‬و لهيًهوال ي‪٩‬ىـ و‬ ‫ْ‬
‫هاؾيات و ه‪ً١‬ى ي ات بٍ ك‪ ،‬اذ ك ه ىگ فاقؾ‪ْ .‬‬
‫البح ه‪،‬‬ ‫ول‪ٙ‬ه و ؾؼالث ؾٌمًاو اوث‪٨ .‬٭ك و ‪ً٤‬ا ؾق ْ‬
‫ا‪٬‬حّاؾ هؿ‪ ٦‬شاه‪١‬ۀ اومهى ييىث‪ْ ،‬اها وويلهاى اوث که بؿوو آو يمىجىاو به هؿ‪٦‬ها قويؿ‪.‬‬
‫ْ‬
‫جؤکيؿ بك ج٭ى يث ا‪٬‬حّاؾ هىح٭ل کٍىق که هبحًىبك جىليؿ ايبىه و با کي‪٩‬يث‪ ،‬و جىلي‪٠ ٟ‬ؿالثهعىق‪،‬‬
‫و هّك‪ ٦‬به ايؿاله و بىاوكا‪ ،٦‬و هًاو بات ه ؿيكيحى ؼكؾهًؿاي ه او ث و ؾق و اله اى اؼي ك‬
‫الوىى ايىشاي باقها جکكاق و بك آو جؤکيؿ ٌؿه‪ ،‬بهؼا٘ك هميى جؤذيك ٌگك‪٨‬ى اوث که ا‪٬‬حّ اؾ‬
‫هىجىايؿ بك ليؿگى اهكول و ‪٨‬كؾاى شاه‪١‬ه بگفاقؾ‪.‬‬
‫اي٭م اومهى قاه يص ات ال ا‪٬‬حّ اؾ ٔ ‪١‬ي‪ ٧‬و وابى حه و ‪٨‬او ؿ ؾوقاو ٘ ا‪٤‬ىت قا ب ه ه ا‬
‫يٍاو ؾاؾ‪ ،‬ولى ‪٠‬ملکكؾهاى ٔ‪١‬ي‪ ،٧‬ا‪٬‬حّاؾ کٍ ىق قا ال بي كوو و ؾقوو ؾچ اق چ الً و اؼحه‬
‫اوث‪ .‬چالً بيكويى جعكين و ووىوههاى ؾٌمى اوث که ؾق ِىقت اِمض هٍ کل ؾقوي ى‪،‬‬
‫کناذك و ْ‬
‫ظحى بىاذك ؼىاهؿ ٌ ؿ‪ .‬چ الً ؾقوي ى ‪٠‬ب اقت ال ‪٠‬ي ى و اؼحاقى و ٔ ‪٧١‬ه اى‬
‫هؿيكيحى اوث‪.‬‬
‫ههنجكيى ‪٠‬يى ‪ ،‬وابىحگى ا‪٬‬حّاؾ به ي‪٩‬ث‪ ،‬ؾولحى بىؾو بؽًهايى ال ا‪٬‬حّاؾ ک ه ؾق ظي‪ ٙ‬ۀ‬
‫و‪ٜ‬اي‪ ٧‬ؾولث ييىث‪ ،‬يگاه به ؼاقز و يه به جىاو و ‪ٜ‬ك‪٨‬يث ؾاؼل ى‪ ،‬او ح‪٩‬اؾۀ اي ؿک ال ‪ٜ‬ك‪٨‬ي ث‬
‫ييكوى ايىايى کٍىق‪ ،‬بىؾشهبًؿى ه‪١‬يى و ي اهحىالو‪ ،‬و و كايصام‪ ٠ ،‬ؿم ذب ات وياو ثه اى‬
‫اشكائ ى ا‪٬‬حّ اؾ و ق‪٠‬اي ث يک كؾو اولى ي ثه ا و وش ىؾ هم يً ههاى لائ ؿ و ْ‬
‫ظح ى هى ك‪٨‬ايه ؾق‬
‫بؽًهايى ال ؾوحگاههاى ظکىهحى اوث‪ .‬يحيصۀ ايىها هٍکمت ليؿگى هكؾم ال ‪٬‬بيل بىکاقى‬
‫شىاوها‪٨ ،‬٭ك ؾقآهؿى ؾق ٘ب٭ۀ ٔ‪١‬ي‪ ٧‬و اهرال آو اوث‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪104 ‬‬

‫ْ‬
‫قاهظل ايى هٍکمت‪ ،‬وياوثهاى ا‪٬‬حّاؾ ه٭اوهحى اوث که بايؿ بكياهههاى اشكائ ى ب كاى‬
‫همۀ بؽًهاى آو جهيه و با ‪٬‬ؿقت و يٍاٖ کاقى و اظىان هىئىليث‪ ،‬ؾق ؾول ثه ا پيگي كى و‬
‫ْ‬
‫ا‪٬‬ؿام ٌىؾ‪ .‬ؾقوولايى ا‪٬‬حّاؾ کٍىق‪ ،‬هىلؿ ٌؿو و ؾايًبًياو ٌؿو آو‪ ،‬هكؾهى ک كؾو ا‪٬‬حّ اؾ و‬
‫ْ‬
‫جّؿىگكى يکكؾو ؾولث‪ ،‬بكووگكايى با اوح‪٩‬اؾه ال ‪ٜ‬ك‪٨‬ي ثه ايى ک ه ‪ ٬‬بم ب ه آو اٌ اقه ٌ ؿ‪،‬‬
‫ْ‬ ‫بؽًهاى ْ‬
‫ههن ايى قاهظلها اوث‪ .‬بىگماو يک هصمى‪ ٠‬ۀ ش ىاو و ؾاي ا و ه ئهى و هى لٗ ب ك‬
‫ؾايىحههاى ا‪٬‬حّاؾى ؾق ؾقوو ؾولث ؼىاهًؿ جىايىث به ايى ه٭اِؿ بكوًؿ‪ .‬ؾوقاو پيً قو بايؿ‬
‫ّ‬
‫هيؿاو ْ‪١٨‬اليث چًيى هصمى‪٠‬هاى باٌؿ‪.‬‬
‫شىاياو ‪٠‬م يم ؾق وكاوك کٍ ىق بؿايً ؿ ک ه هم ۀ قاهظله ا ؾق ؾاؼ ل کٍ ىق او ث‪ .‬ايًک ه‬
‫ْ‬
‫کىى گماو کًؿ که ‪E‬هٍکمت ا‪٬‬حّ اؾى ِ ك‪٨‬ا ياٌ ى ال جع كين او ث و ‪٠‬ل ث جع كين ه ن‬
‫ْ‬
‫ه٭اوهث ٔؿ اوحکباقى و جىلين يٍؿو ؾق بكابك ؾٌمى اوث‪ F‬پ ه قاهظ ل‪ ،‬لاي ى لؾو ؾق بكاب ك‬
‫ؾٌمى و بىوهلؾو بك پًصۀ گكگ اوث‪ D‬ؼ‪ٙ‬ايى يابؽٍ ىؾيى او ث‪ .‬اي ى جعلي ل و كاپا ‪٤‬ل ٗ‪،‬‬
‫هكچًؿگاه ال لباو و ‪٬‬لن بكؼى ‪٩٤‬لثلؾگاو ؾاؼلى ِاؾق هىٌىؾ‪ْ ،‬اها هًٍؤ آو‪ ،‬کايىوهاى ‪٨‬کك‬
‫و جى٘ئۀ ؼاقشى اوث که با ِؿ لباو به جّمينوالاو و جّمينگيكاو و ا‪٨‬ک اق ‪٠‬م ىهى ؾاؼل ى‬
‫ال٭ا هىٌىؾ‪.‬‬
‫چهاع ـ ػضالت و هباعػه با كسـاص‪ :‬ايى ؾو اللم و هلموم يکؿيگكيؿ‪٨ .‬ىاؾ ا‪٬‬حّاؾى و اؼم‪ ٬‬ى و‬
‫وياوى‪ ،‬جىؾۀ چكکيى کٍىقها و ي‪ٝ‬امها و اگك ؾق بؿيۀ ظکىهثها ‪٠‬اقْ ٌىؾ‪ ،‬للملۀ و يكايگ ك و‬
‫ٔكبهليًؿه به هٍكو‪٠‬يث آوهاوث‪ F‬و ايى بكاى ي‪ ٝ‬اهى چ ىو شمه ىقى او مهى ک ه ييالهً ؿ‬
‫هٍكو‪٠‬يحى ‪٨‬كاجك ال هٍكو‪٠‬يثه اى هكو ىم و هبً ائىج ك ال ه٭بىلي ث اشحم ا‪٠‬ى او ث‪ ،‬بى ياق‬
‫ََ‬ ‫ْ‬
‫شؿىجك و بًيايىجك ال ؾيگك ي‪ٝ‬امهاوث‪ .‬ووىوۀ هال و ه٭ ام و قياو ث‪ْ ،‬‬
‫ظح ى ؾق ‪٠‬ل ىىج كيى‬
‫ظکىهث جاقيػ‪ ،‬ي‪ً١‬ى ظکىهث ؼىؾ ظٕكت اهيكهئهًاو‪ ،‬کىايى قا ل‪٥‬مايؿ‪ F‬په‪ ،‬ؼ‪ٙ‬ك ُبكول‬
‫ايى جهؿيؿ ؾق شمهىقى اومهى ه ن ک ه قولى ه ؿيكاو و هى ئىاليً هى اب٭ۀ له ؿ اي٭مب ى و‬
‫واؾهليىحى هىؾاؾيؿ‪ ،‬هكگم ب‪١‬يؿ يبىؾه و ييىث‪ F‬و ايى ايصا هىکًؿ که ؾوحگاهى کاقآه ؿ ب ا‬
‫يگاهى جيمبيى و ق‪٨‬حاقى ‪٬‬ا٘‪ ٟ‬ؾق ‪٬‬ىاى وهگايه ظٕىق ؾائن ؾاٌحه باٌؿ و بهه‪ً١‬اى وا‪١٬‬ى با ‪٨‬ىاؾ‬
‫هباقله کًؿ‪ ،‬بهو يژه ؾق ؾقوو ؾوحگاههاى ظکىهحى‪.‬‬
‫ْ‬
‫البحه‪ ،‬يىبث ‪٨‬ىاؾ ؾق هياو کاقگماقاو ظکىهث شمهىقى اومهى ؾق ه٭ايى ه ب ا بى ياقى ال‬
‫کٍىقهاى ؾيگك و بهؼّىَ با قژ ين ٘ا‪٤‬ىت‪ ،‬که وك جا پا ‪٨‬ىاؾ و ‪٨‬ى اؾپكوق ب ىؾ‪ ،‬بى ى کمح ك‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪105‬‬

‫اوث و بعمؿالله هؤهىقاو ايى ي‪ٝ‬ام ‪٤‬البا ومهث ؼىؾ قا يگاه ؾاٌحهايؿ‪ ،‬ولى ْ‬
‫ظحى آيچه هى ث‬
‫يافيك‪٨‬حًى اوث‪ .‬همه بايؿ بؿايًؿ که ٘هاقت ا‪٬‬حّاؾى ٌكٖ هٍكو‪٠‬يث همۀ ه٭اهات ظکىه ث‬
‫شمهىقى اومهى اوث‪ .‬همه بايؿ ال ٌي‪ٙ‬او ظكَ بكظفق باًٌؿ و ال ل٭مۀ ظكام بگكيمي ؿ و ال‬
‫ؼؿاويؿ ؾقايىباقه کمک بؽىاهًؿ و ؾوحگاههاى ي‪ٝ‬اقجى و ؾولحى بايؿ با ‪٬‬ا٘‪١‬يث و ظىاويث‪ ،‬ال‬
‫جٍکيل ي‪٩ٙ‬ۀ ‪٨‬ىاؾ پيٍگيكى و با قٌؿ آو هباقله کًًؿ‪.‬‬
‫ْ‬
‫ايى هباقله ييالهًؿ ايىاوهايى با ايماو و شهاؾگك‪ ،‬و هًي‪ٟ‬ال‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ب ا ؾو حايى پ اک و ؾله ايى‬
‫يىقايى اوث‪ .‬ايى هباقلهبؽً اذكگفاقى اوث ال جمي همهشايبهاى که ي‪ٝ‬ام شمهىقى اومهى‬
‫بايؿ ؾق قاه اوح٭كاق ‪٠‬ؿالث به کاق بكؾ‪.‬‬
‫‪٠‬ؿالث ؾق ِؿق هؿ‪٦‬هاى ْاوليۀ همۀ ب‪١‬رثهاى الهى او ث و ؾق شمه ىقى او مهى يي م‬
‫ْ‬
‫ؾاقاى هماو ٌؤو و شايگاه اوث‪ F‬ايى‪ ،‬کلمهاى ه٭ ؿن ؾق هم ۀ له اوه ا و وكلهيىهاو ث و‬
‫بهِىقت کاهل‪ ،‬شم ؾق ظکىهث ظٕكت ولى‪ّ٠‬ك‪ ‬هي ْىك يؽىاه ؿ ٌ ؿ‪ ،‬ول ى ب ه ِ ىقت‬
‫يىبى‪ ،‬همهشا و همهو‪٬‬ث همکى و ‪٨‬كيٕهاى بك‪٠‬هؿۀ همه‪ ،‬بهو يژه ظاکماو و ‪٬‬ؿقجمًؿاو‪ ،‬اوث‪.‬‬
‫شمهىقى اومهى ايكاو ؾق ايى قاه گامهاى بلًؿى بكؾاٌحه اوث که ب ؿاو اٌ اقهاى کىج اه ٌ ؿ‪F‬‬
‫البحه‪ ،‬ؾق جىٔيط و جٍكيط آو بايؿ کاقهاى بيٍحكى ِىقت گيكؾ و جى٘ئۀ واژگىي هيمايى و الا‪ ٬‬ل‬ ‫ْ‬
‫ْ‬
‫وکىت و پًهاووالى که اکًىو بكياهۀ شؿى ؾٌمًاو اي٭م اوث‪ ،‬ؼًرى ٌىؾ‪.‬‬
‫باايىهمه‪ ،‬ايًصاي به شىاياو ‪٠‬م ي مى ک ه آيً ؿۀ کٍ ىق‪ ،‬چٍ نايح‪ ٝ‬اق آوهاو ث ِ كيعا‬
‫هىگى ين آيچه جاکًىو ٌؿه ب ا آيچ ه باي ؿ ه ىٌ ؿه و بٍ ىؾ‪ ،‬ؾاقاى ‪٨‬اِ لهاى ژق‪ ٦‬او ث‪ .‬ؾق‬
‫شمهىقى اومهى‪ ،‬ؾلهاى هىئىالو ب ه ٘ ىق ؾائ ن‪ ،‬باي ؿ ب كاى ق‪ ٟ ٨‬هعكوهي ثه ا بحا ؿ و ال‬
‫ْ‬
‫ٌکا‪٦‬هاى ‪٠‬مي‪٘ ٫‬ب٭اجى بهٌؿت بيمًاک باٌؿ‪ .‬ؾق شمهىقى اومهى کى ذكوت يهجًها شكم‬
‫ييى ث ک ه ه ىقؾ جٍ ى ي‪ ٫‬يي م هى ث‪ْ ،‬اه ا جب‪ ١‬يٓ ؾق جىلي ‪ ٟ‬هً اب‪٠ ٟ‬م ىهى و هي ؿاو ؾاؾو‪،‬‬
‫ْ‬
‫بهو يژهؼىاقى و هؿاقا با ‪٨‬كيبگكاو ا‪٬‬حّاؾى که همه به بى‪٠‬ؿالحى هىايصاه ؿ‪ ،‬ب هٌ ؿت همً ى‪ٞ‬‬
‫اوث‪.‬‬
‫همچًيى‪٩٤ ،‬لث ال ‪ٍ٬‬كهاى ييالهًؿ ظمايث‪ ،‬بههيچقو‪ ،‬پفيك‪٨‬حًى ييى ث‪ .‬اي ى و ؽًاو ؾق‬
‫‪٬‬ال وياوثها و ‪٬‬ىاييى‪ ،‬باقها جکكاق ٌؿه اوث‪ ،‬ولى بكاى اشكاى ٌايىحۀ آو چٍن اهيؿ به ٌما‬
‫شىاوهاوث‪ F‬و اگك لهام اؾاقۀ بؽًهاى گىياگىو کٍىق ب ه شىاي او ه ئهى و اي٭مب ى و ؾاي ا و‬
‫کاقؾاو که بعمؿالله کن ييىحًؿ واكؾه ٌىؾ‪ ،‬ايى اهيؿ بكآوقؾه ؼىاهؿ ٌؿ‪ F‬اوٌاءالله‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫آًٌايى با ايوالب و يظام شمهىقى اوالهى ‪106 ‬‬

‫پًج ـ استوالل و آػاصى‪ :‬اوح٭مل هلى به ه‪ً١‬ى آلاؾى هلث و ظکىهث ال جعميل و لوقگ ى يى‬
‫ظ‪ ٫‬جّمينگيكى و ‪٠‬م ل ک كؾو و‬ ‫‪٬‬ؿقتهاى ول‪ٙ‬هگك شهاو اوث و آلاؾى اشحما‪٠‬ى بهه‪ً١‬اى ْ‬
‫ايؿيٍيؿو بكاى همۀ ا‪٨‬كاؾ شاه‪١‬ه اوث‪ F‬و ايى هك ؾو ال شملۀ اقليهاى اومهىايؿ و ايى هك ؾو‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ٙ٠‬يۀ الهى به ايىاوهايًؿ و هيچکؿام ج‪ٕ٩‬ل ظکىهثها به هكؾم ييىحًؿ‪ .‬ظکىهثها هى‪ ٧ٜ‬ب ه‬
‫ْ‬
‫جؤهيى ايى ؾوايؿ‪ .‬هًملث آلاؾى و اوح٭مل قا کىايى بيٍحك هىؾايًؿ که بكاى آو شًگيؿهايؿ‪ .‬هلث‬
‫ايكاو با شهاؾ چهلو الۀ ؼ ىؾ ال شمل ۀ آوهاو ث‪ .‬او ح٭مل و آلاؾى کً ىيى اي كاو او مهى‪،‬‬
‫آوقؾ ِؿها هماق ايىاو واال و ٌصا‪ ٞ‬و ‪٨‬ؿاکاق اوث‪٤ F‬البا شىاو‪ ،‬ولى هم ه‬‫ؾوحاوقؾ‪ ،‬بلکه ؼىو ّ‬
‫ؾق قجبههاى ق‪٨‬ي‪ ٟ‬ايىاييث‪.‬‬
‫ايى ذمكۀ ٌصكۀ ٘يبۀ اي٭م قا با جؤو يل و جىشيههاى واؾهلىظايه و ب‪ٕ١‬ا ه‪٥‬كٔايه‪ ،‬يمىجىاو‬
‫ْ‬
‫ؾق ؼ‪ٙ‬ك ‪٬‬كاق ؾاؾ‪ .‬همه هؽّىِا ؾولث شمهىقى اومهى هى‪ ٧ٜ‬به ظكاوث ال آو ب ا هم ۀ‬
‫وشىؾيؿ‪ .‬بؿيهى اوث که ‪E‬اوح٭مل‪ D‬يبايؿ به ه‪ً١‬ى ليؿايى کكؾو وياو ث و ا‪٬‬حّ اؾ کٍ ىق ؾق‬
‫هياو هكلهاى ؼىؾ‪ ،‬و ‪E‬آلاؾى‪ D‬يبايؿ ؾق ج٭ابل با اؼ م‪ ٪‬و ‪ ٬‬ايىو و اقليه اى اله ى و ظ٭ ى‪٪‬‬
‫‪٠‬مىهى ج‪١‬كي‪ٌ ٧‬ىؾ‪.‬‬
‫‪٠‬مت‪،‬‬ ‫ضص ـ ػؼت هلى‪ ،‬عوابػ ساعجى‪ ،‬هغػبًضى با صضمى‪ :‬ايى هك وه‪ٌ ،‬اؼههايى ال اِل ‪ْ E‬‬
‫ّ‬
‫ظکمث‪ ،‬و هّلعث‪ D‬ؾق قوابٗ بيىالمللىايؿ‪ِ .‬عًۀ شهايى‪ ،‬اهكول ٌاهؿ پؿي ؿههايى او ث‬
‫ْ‬
‫که جع٭‪٫‬يا‪٨‬حه يا ؾق آوحايۀ ‪ٜ‬هىقيؿ‪ :‬جع ْكک شؿي ؿ يهٕ ث بي ؿاقى او مهى بكاو ان الگ ىى‬
‫ه٭اوهث ؾق بكابك ول‪ٙ‬ۀ اهكيکا و ِهيىييىن‪ٌ F‬کىث وياوثهاى اهكيکا ؾق هً‪ٙ‬٭ۀ ‪٤‬ك آويا‬
‫و لهيىگيك ٌؿو همکاقاو ؼائى آوها ؾق هً‪ٙ‬٭ه‪ F‬گىحكي ظٕىق ‪٬‬ؿقجمًؿايۀ وياوى شمه ىقى‬
‫اومهى ؾق ‪٤‬ك آويا و بالجا ووي‪ ٟ‬آو ؾق وكاوك شهاو ول‪ٙ‬ه‪.‬‬
‫‪٠‬مت شمهىقى اومهى اوث که شم با ٌصا‪٠‬ث و ظکم ث ه ؿيكاو‬ ‫ايًها بؽٍى ال ه‪ٝ‬اهك ْ‬
‫شهاؾى بهؾوث يمىآهؿ‪ .‬وكؾهؿاقاو ي‪ٝ‬ام ول‪ٙ‬ه يگكايًؿ‪ F‬پيًٍهاؾهاى آوها ‪٠‬مىها ٌاهل ‪٨‬كي‬
‫ْ‬
‫و ييكيگ و ؾقو‪ ٢‬اوث‪ .‬اهكول‪ ،‬هلث ايكاو ا‪٨‬مووبك اهكيکاى شًايحکاق‪ ،‬ج‪ ١‬ؿاؾى ال ؾول ثه اى‬
‫اقوپايى قا ييم ؼؿ‪٠‬هگك و ا‪٠‬حماؾياپفيك هىؾايؿ‪ .‬ؾولث شمهىقى اومهى بايؿ هكلبًؿى ؼ ىؾ قا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫با آوها با ؾ‪٬‬ث ظ‪ ٛ٩‬کًؿ‪ F‬ال اقليهاى اي٭مبى و هلى ؼىؾ‪ ،‬يک گام هن ‪٠‬٭ يٍيًى يکً ؿ‪ F‬ال‬
‫ْ‬ ‫جهؿيؿهاى پى آياو يهكاوؿ‪ F‬و ؾق همه ظال‪ْ ،‬‬
‫‪٠‬مت کٍىق و هلث ؼىؾ قا ؾق ي‪ٝ‬ك ؾاٌ حه باٌ ؿ و‬
‫البحه‪ ،‬ال هىٔ‪ ٟ‬اي٭مبى‪ ،‬هٍکمت ظلٌؿيى ؼىؾ قا با آياو ظ ل‬ ‫ظکيمايه و هّلعثشى يايه و ْ‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪107‬‬

‫ْ‬
‫هحّىق ييىث و هفاکكه ب ا آو ش م لي او ه ْاؾى و ه‪ ً١‬ىى‬
‫ْ‬ ‫کًؿ‪ .‬ؾقباقۀ اهكيکا ظل هيچ هٍکلى‬
‫هعّىلى يؽىاهؿ ؾاٌث‪.‬‬
‫هلت ـ سبک ػيضگى‪ :‬وؽى اللم ؾقايىباقه بىياق اوث‪ .‬آو قا به ‪٨‬كِحى ؾيگك واه ىگ فاقم و‬
‫به هميى شمله اکح‪٩‬ا هىکًن که جمي ‪٤‬ك ؾق جكو يس وبک ليؿگى ‪٤‬كبى ؾق اي كاو‪ ،‬لي اوه اى‬
‫ْ‬
‫بىشبكاو اؼم‪٬‬ى‪ ،‬ا‪٬‬حّاؾى‪ ،‬ؾيًى و وياوى به کٍىق و هلث ها لؾه اوث‪ F‬ه٭ابله با آو‪ ،‬شهاؾى‬
‫همهشايبه و هىٌمًؿايه هى٘لبؿ که بال چٍن اهيؿ ؾق آو به ٌما شىاوهاوث‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫فقل ؽؾن‪:‬‬
‫اصىل ػوايض ضيؼه‬
‫ْ‬
‫آئيى شهايى اومم‪ ،‬بكياهههاى ا‪٠‬ح٭اؾى و ‪٠‬ملى هً‪ٙ‬٭ى‪ ،‬هىحؿل و والگاق با ‪٠‬٭ل و ‪ٙ٨‬كجى ؾاقؾ‬
‫که همۀ قاهکاقهاى يک ليؿگى هح‪ ١‬الى و و ‪١‬اؾجمًؿايه قا ؾق ؼ ىؾ ش اى ؾاؾه او ث‪٠ .‬٭اي ؿ و‬
‫اِىل ‪٠‬٭ايؿ‪ D‬ياؾ هىٌ ىؾ‪ ،‬پاي ه و او ان اي ى آئ يى‬ ‫ايؿيٍههاى بًياؾى اومم‪ ،‬که ال آوها به ‪ّ E‬‬
‫ظياتبؽً اوث که بك ٌکلگيكى ق‪٨‬حاق هىلماياو‪ ،‬ؼىؾآگاه يا ياؼىؾآگاه‪ ،‬اذك هىگفاقيؿ‪.‬‬
‫اِىل ‪٠‬٭ايؿ يا باوقهاى قيٍهاى‪ ،‬قيٍۀ ؾقؼث گ‪٩‬حاق‪ ،‬کكؾاق و ييات ها هىباًٌؿ‪ F‬ايى قيٍ ه اگ ك‬
‫ظ٭ي٭ث باٌؿ‪ ،‬جمام هعّىالت آو ه‪ٙ‬لى و ه‪٩‬ي ؿ ب ىؾه و اگ ك ؾق لهيً ى آل ىؾه ‪ ٬‬كاق گي كؾ‪ ،‬جم ام‬
‫هعّىالت آو آلىؾه و ؼبيد ؼىاهؿ بىؾ‪ .‬بؿيىوب ‪ ،‬ؾق آ‪٤‬ال ؼؿاى ظکين‪ ،‬پياهبكاو اله ى‪ ،‬اهاه او‬
‫ه‪ّ١‬ىم‪ ‬و واه‪ ،‬ايؿيٍمًؿاو و ‪٠‬لماى اومهى‪ ،‬ال يؽىحيى ‪٬‬كو ‪ٜ‬ه ىق او مم‪ ،‬ب ه جبي يى ‪٠‬٭اي ؿ‬
‫اومهى پكؾاؼحهايؿ جا قيٍۀ جمام هبايى ا‪٠‬ح٭اؾى ايىاوها ال آبٍؽىقى پاک ويكا ٌىؾ‪.‬‬
‫ؼؿاى هح‪١‬ال آؾهى قا به ييكوى ‪٠‬٭ل و ايؿيٍ ه هصه م ک كؾه او ث و الآيص اک ه قاه ج ؿبك و‬
‫اوحؿالل ‪٠‬٭لى آهىليپفيك اوث و ؾق جربيث و جعکين ‪٠‬٭يؿه و جکميل ًٌاؼث‪ ،‬ي٭ٍى اواوى‬
‫ؾاقؾ‪ ،‬بهحكيى ٌيىۀ ًٌاؼث ؼؿاويؿ اوث‪ .‬بههميىؾليل‪ ،‬لشآنكشیم و قوايات بمقگاو ه‪ ّ١‬ىم‪‬‬
‫بكاى آو شايگاهى واال ‪٬‬ائل ٌؿهايؿ و همىاقه آؾهى قا بؿيى قاه ‪٨‬كاؼىايؿهايؿ‪ .‬الايىقو‪ ،‬جع٭ي ‪ ٫‬و‬
‫ًٌاؼث هبايى ‪٠‬٭يؿجى بايؿ به کمک ‪٠‬٭ل ايصام گي كؾ ي ه ج٭لي ؿ‪ .‬ج٭لي ؿ ؾق اِ ىل ا‪٠‬ح٭ اؾى و‬
‫ْ‬
‫باوقهاى قيٍهاى کاهم هكؾوؾ اوث و ًٌاؼث بايؿ بكاوان ج‪١‬٭ل و جع٭ي‪ ٫‬باٌ ؿ‪ .‬ال جع٭ي ‪ ٫‬و‬
‫ْ‬
‫ج‪١‬٭ل اوث که آؾهى بهايماو ؾوثهىيابؿ و ؾق هكجبۀ باالجك به ي٭يى هىقوؿ‪ .‬بًابكايى‪ًٌ ،‬اؼث و‬
‫آگاهى ايىاو هئهى و هىلماو ال ‪٠‬٭ايؿ و بهکاق بىحى آوها‪ ،‬هىش ييل به آقه اوه اى اله ى و‬
‫قويؿو به کماالت هاؾى و ه‪ً١‬ىى اوث‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪111‬‬

‫‪ .1-6‬ػلل گزايص به ديى و خداضًاسى‬

‫پيً ال ايًکه به ‪٠‬لل گكايً به ؾيى و ؼؿاًٌاوى باكؾالين‪ ،‬بايؿ جىش ه ؾاٌ ث ک ه ؼؿاًٌاو ى‬
‫اوان ؾيايث و ؾيىباوقى اوث‪ .‬بؿوو وشىؾ ايى اِل‪ ،‬شايى بكاى ٘كض ؾيگك هى ائل ه فهبى‬
‫ييىث‪ F‬ليكا ؼؿاًٌاوى بههًملۀ جًۀ ييكوهًؿ ؾقؼث ؾيى اوث و ؾيگك هباظد ه فهبى ب ههًمل ۀ‬
‫ٌاغ و بكگهاى آو‪ .‬ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬ؾق ج‪١‬بي كى ليب ا‪ً ٌ ،‬اؼث ؼؿاوي ؿ قا آ‪ ٤‬ال و قيٍ ۀ ؾي ى‬
‫َ‬
‫ؾايى حه‪ ،‬ه ى‪٨‬كهاي ؿ‪َّ E :‬اول الىىذي ِى َهؼ ِشكحىىه‪ ;D‬همچً يى‪ ،‬هىٔ ى‪ ٞ‬ؼؿاًٌاو ى قا‪ ،‬واالج كيى و‬
‫َ‬
‫ٌكي‪٧‬جكيى هىٔى‪ ٞ‬ؾايىحه‪ F‬بهگىيهاىکه‪ ،‬هيچ هىٔى‪٠‬ى قا با آو يمىجىاو ه٭ايىه کكؾ‪َ E :‬هؼ ِشكىة‬
‫<‬
‫ؼاس ِف‪D.‬‬ ‫َ َ َ‬ ‫َّ‬
‫الل ِه عبذايه اػلى الم ِ‬
‫يکى ال اهؿا‪ ٦‬آ‪٨‬كيًً شهاو يي م‪ ،‬آگ اه و اؼحى ايى او ال ؾاي ً و جىاي ايى ؼؿاوي ؿ و‬
‫ه‪١‬ك‪٨‬ث يا‪٨‬حى به ـات; و ِ‪٩‬ات< اووث و ايى بيايگك گىٌهاى ال اقلي بىياق ٌ ًاؼث ؼؿاوي ؿ‬
‫اوث که ‪٬‬كآو کكين ؾق ايى باقه هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ َّ َ َ‬
‫الله الزى خل َن َعب َغ َعمىات َو ِه َى االس ِع ِهرله َّى ي َح ًَ َّضل االهش َبي ًَه َّى ِل َحؼلمىا أ َّو الل َىه َػلىى‬
‫َ‬ ‫َ َّ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫كل شىء هذيش َو أ َّو الل َه هذ أ َداؽ ِبکل شىء ِػلما (٘الم‪.)60 :‬‬
‫ؼؿاويؿ کىى اوث که هلث آوـماو قا آككيـؿ و ال لهـيى ييـم همايًـؿ آو قا‪ .‬ككهـاو او‬
‫پيىوحه ؾق هياو آوها يالل هىٌىؾ‪ .‬ايى بكاى آو اوث که بؿاييؿ ؼؿاويؿ بك همـهچيـم‬
‫جىاياوث و ايًکه ػلن او بك همهچيم اظا٘ه ؾاقؾ‪.‬‬
‫بكؼى وشىؾ ؼؿا قا بؿيهى و بىييال ال اوحؿالل هىؾايًؿ‪ ،‬ليكا چيمى قوٌىجك ال ؼؿا وشىؾ‬
‫يؿاقؾ جا ال ٘كي‪ ٫‬آو به ؼؿا پى ببكيؿ‪ .‬بكؼى ؾيگك بك وشىؾ ؼؿا اوحؿاللهاى ا‪٬‬اهه کكؾهاي ؿ ک ه‬
‫به بكؼى ال آوها اٌاقه هىٌىؾ‪:‬‬

‫;‪ .‬وهح البالغه‪ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ يک‪.‬‬

‫<‪ .‬هعمؿ بى ظىيى آ‪٬‬اشمال ؼىايىاقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.148 َ ،6‬‬
‫; ‪ .‬ي‪ً١‬ى ًٌاؼث و ا ‪٠‬ح٭اؾ به ايًکه ؼؿاى هح‪١‬ال يکحاوث و ٌبيه و ٌكيکى ؾق ـات بكاى او ييىث ٕق‪.‬ک‪ .‬هعم ؿج٭ى‬
‫هّباض يمؾى‪ ،‬خذاؽىاعی ٕه‪١‬اق‪٬ ٦‬كآو ‪٬ ،ٔ1‬ن‪ ،‬هئوى ۀ آهىلٌ ى و پژوهٍ ى اه ام ؼميً ىٕقهٔ‪َ ،1389 ،‬‬
‫‪.ٔ269 267‬‬
‫< ‪ .‬ي‪ً١‬ى ًٌاؼث و ا‪٠‬ح٭اؾ به ايًکه ِ‪٩‬ات ؼؿاى هح‪١‬ال هايًؿ ‪٠‬لن‪ ،‬ظيات و ‪٬‬ؿقت ييم ‪٠‬يى ـاجً او ث و ش ؿا ال آو‬
‫يمىباٌؿ و اؼحم‪ ً٨‬با ـات جًها ؾق ه‪٩‬هىم اوث ٕق‪.‬ک‪ .‬همانٔ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪110 ‬‬

‫‪ .1-1-6‬فغشت‬
‫هًٍؤ اِلى ؾيى و ؼؿاًٌاوى‪ٙ٨ ،‬كت پاک آؾهى اوث‪ .‬آؾه ى ب ا قش ى‪ ٞ‬ب ه ‪ ٙ٨‬كت ؼ ى يً‪،‬‬
‫ييكو يى هىيابؿ که او قا به وىى ؼؿا ‪٨‬كاهىؼىايؿ‪ .‬لشآنكشیم با ِكاظث ال ايى وا‪١٬‬يث وشىؾى‬
‫َ‬
‫ايىاو وؽى هىقايؿ و ؾ‪٠‬ىت جىظيؿى ؼى يً قا بك هميى هبًا او حىاق ه ىو الؾ‪E :‬پ ه‪ :‬قوى‬
‫هحىشه آييى ؼالُ پكوقؾگاق کىٖ ايى ‪ٙ٨‬كجى اوث که ؼؿاويؿ‪ ،‬ايىاوها قا بك آو آ‪٨‬كيؿه‪،‬‬‫ّ‬ ‫ؼىؾ قا‬
‫;‬
‫اکرك هكؾم يمىؾايًؿٖ‪D‬‬
‫ؾگكگىيى ؾق آ‪٨‬كيًً الهى ييىث‪ .‬ايى اوث آيي ّى اوحىاق‪ ،‬ولى ّ‬
‫اهام با‪٬‬ك‪ ‬ه٭ّىؾ ال آيه قا چًيى بياو ‪٨‬كهىؾ‪E :‬ؼؿاويؿ هح‪ ١‬ال‪ ،‬آ‪٨‬كي ؿگاو [ايى اوها] قا ب ك‬
‫<‬
‫ه‪١‬ك‪٨‬ث ؼىؾ وكٌحه اوث‪D.‬‬
‫قويهايى بكاى اذبات ‪ٙ٨‬كى بىؾو هًٍؤ ؾيى و ؼؿاًٌاوى وش ىؾ ؾاقؾ ک ه ب ه آوه ا اٌ اقه‬
‫هىٌىؾ‪:‬‬
‫الق) بغعسىهاى تـاعيشى‪ :‬بك پايۀ بكقوىهاى جاقيؽى و ؾيكيًهًٌاو ى‪ ،‬ؾي ى و ؼؿاًٌاو ى‬
‫همماؾ ايىاو بىؾه و بٍك ال آ‪٤‬ال ليؿگى به ا‪٬‬حٕاى ‪ٙ٨‬كت و بكاى جؤهيى ييال قوظى و ييم اقٔ اى‬
‫ظه هفهبى‪ ،‬پيىوحه به ؾيى و ؾيىؾاقى‪ ،‬با يماؾهاى گىياگىو آو‪ ،‬گكايً ؾاٌحه‪ ،‬و يک ي ا چً ؿ‬ ‫ِّ‬
‫پؿيؿه و هىشىؾ ٘بي‪١‬ى يا هاوقايى قا‪ِ ،‬ك‪ ٦‬ي‪ٝ‬ك ال ؾقوحى يا ياؾقوحى ‪٠‬٭يؿه و ‪٠‬م ل ب ك هبً اى‬
‫=‬
‫آو‪ ،‬ج٭ؿيه و پكوحً هىکكؾه اوث‪F‬‬
‫ب) پژوهصهاى عواوضًاسى و جاهؼهضًاسى‪٠ :‬لن قواوًٌاوى ييم ال ظىى ؾقويى و ‪ٙ٨‬كجى‬
‫اِيل به يام ‪ِّ E‬‬
‫ظه هفهبى‪ ،D‬ؾق کًاق ؾيگك ظىان ؾقويى ايىاو‪ >،‬ؼبك ؾاؾه اوث‪ .‬قواوًٌاواو‬
‫و شاه‪١‬هًٌاواو بمقگ ال ايى ِّ‬
‫ظه ‪ٙ٨‬كى ج‪١‬بيكهاى گىياگىيى ي‪ٝ‬ي ّك ‪٠E‬ا٘‪٩‬ۀ ؾيً ى‪E ،D‬اظى ان‬
‫ؾيً ى‪E ،D‬ظ ِّه وابى حگى آؾه ى‪ ٫ ٍ٠E ،D‬ه فهبى‪E ،D‬ظ ِّه ظ٭ي٭ ثشى يى‪E ،D‬ظ ِّه‬

‫َ َٓ‬ ‫َ‬ ‫ٓ َ َ َّ َّ َ َ َ َّ َ َ َ َ َ َ ٓ َّ َ َ ِّ ٓ َ‬ ‫َ ِّ‬ ‫ََ‬

‫ان َ‪٠‬ل ٓيها ال ج ٓب ّؿيل ّلؽل ّ‪ ٫‬الل ّه ـ ّالٯ ال ؿ ُيى ال٭ ِّي ُن َو ال ّک َّى أ کر َك‬ ‫;‪٨E .‬ؤ ّ‪ٓ ٬‬ن َو ٓش َهٯ ّللؿيى َظ ًّي‪٩‬ا ّ‪ٙ٨‬كت الل ّه الحى ‪ٙ٨‬ك الً‬
‫َّ َ َ ٓ َ َ ّ‬
‫ان ال ي‪١‬ل ُمىو‪ٕ D‬قوم‪.ٔ31 :‬‬ ‫الً ّ‬
‫<‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.279-277 َ ،3‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬شاو بى يان‪ ،‬جاسیخ خامغ ادیان‪ ،‬جكشمۀ ‪٠‬لىاِ‪٥‬ك ظکمث‪ ،‬جه كاو‪ ،‬پي كول‪ F11-7 َ ،1354 ،‬قاب كت ا‪.‬‬
‫‪٠‬بؿالكظين گ ىاهى‪ ،‬جه كاو‪ ،‬ؾ‪٨‬ح ك يٍ ك ‪٨‬كهً گ او مهى‪F18-17 َ ،1369 ،‬‬ ‫ْ‬ ‫هيىم‪ ،‬ادیان صوذۀ خهان‪ ،‬جكشمۀ‬
‫ّه ًٓكى لىکان‪ ،‬جاسیخ جمذن اص كههجشیه سوصگاس جا عذۀ ما‪ ،‬جكشمۀ ‪٠‬بؿالعىيى آـقيگ‪ ،‬جه كاو‪ ،‬هئوى ۀ کيه او‪،‬‬
‫‪ ،1366‬ز ‪.31 َ ،1‬‬
‫ظه کًصکاوى‪ ،‬ييکى‪ ،‬ليبايى‪.‬‬ ‫>‪ِّ .‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪111‬‬

‫ظه ‪ ٫ٍ٠‬و پكوحً‪ D‬و ‪E‬ظ به کمال ه‪ٙ‬ل‪ D٫‬ياؾ هىکًًؿ‪ ;،‬که يٍاو ال ‪٠‬م‪٫‬‬ ‫کمالؼىاهى‪ِّ E ،D‬‬
‫ىؾ يه اؾ و لواي اى‬ ‫ِّ‬
‫و گىحكؾگى ظه ؼؿاشى يى و ؾيىؼىاهى ؾق ايىاو ؾاقؾ‪ F‬به٘ىقىکه جاق و پ ّ‬
‫وشىؾي قا ؾق بكگك‪٨‬حه اوث‪F‬‬
‫پ) اهيض به هضعت بغتغ‪ :‬ال ؾيگك قويهاى اذبات ‪ٙ٨‬كى بىؾو هًٍؤ ؾيى و ؼؿاًٌاوى‪ ،‬اهيؿ به‬
‫‪٬‬ؿقت بكجك بكاى يصات ؾق گك‪٨‬حاقىها و وؽحىهاوث‪ .‬ايى بكهاو قيٍۀ ‪٬‬كآيى ؾاقؾ و ؾقاي ىب اقه‬
‫هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫هًگاهىکه بك کٍحى وىاق هىٌىيؿ ؼؿا قا بـا اؼـالَ کاهـل هـىؼىايًـؿ و ؿيـك او ال‬
‫يظكٌاو هعى هىٌىؾ‪ ،‬اها هًگاهىکه آوها قا ال ٘ىكاو و گكؾاب قهـايى هـىبؽٍـؿ و‬
‫‪2‬‬
‫به ؼٍکى هىقوايؿ بال هٍكک هىٌىيؿ‪.‬‬
‫بًابكايى‪ ،‬هميٍه يک ي٭‪ٙ‬ۀ يىقايى ؾق ؾقوو ‪٬‬ل ايىاو وش ىؾ ؾاقؾ ک ه ؼ ٗ اقجب ا٘ى او ب ا‬
‫شهاو هاوقاى ٘بي‪١‬ث و يمؾيکجكيى قاه به وىى ؼؿاو ث‪ .‬ج‪١‬ليم ات ‪٤‬ل ٗ و ‪٩٤‬ل ث و ‪ ٤‬كوق‪،‬‬
‫بهويژه هًگام ومهث و و‪٨‬ىق ي‪١‬مث‪ ،‬پكؾههايى بك آو هىا‪٨‬کًؿ‪ ،‬اه ا ٘ى‪ ٨‬اوه اى ظ ىاؾخ اي ى‬
‫پكؾهها قا هىؾقؾ و ؼاکىحكها قا کًاق هىليؿ‪ ،‬و آو ي٭‪ٙ‬ۀ يىقايى آٌکاق هىٌىؾ‪.‬‬
‫بههميىؾليل‪ ،‬پيٍىاياو بمقگ اومم کىايى قا که ؾق هىئلۀ ؼؿاًٌاوى وؽث ؾق جكؾيؿ ‪٨‬كو‬
‫هىق‪٨‬حًؿ ال هميى ٘كي‪ ٫‬اقٌاؾ هىکكؾيؿ‪.‬‬
‫ؾاوحاو هكؾ وكگكؾايى قا که ؾق اهك ؼؿاًٌاوى گك‪٨‬حاق ٌک و جكؾيؿ ٌؿه بىؾ‪ ،‬و اهام ِاؾ‪٪‬‬
‫ال هميى قاه ‪ٙ٨‬كى و ؾقويى او قا اقٌاؾ ‪٨‬كهىؾ‪ ،‬همه ًٌيؿهاين‪ ٠ .‬كْ ک كؾ‪E :‬اى ‪٨‬كلي ؿ قو ىل‬
‫ؼؿا‪ ،‬هكا به ؼؿا قاهًمايى کى او کيىث‪ F‬ليكا ووىوهگكاو هكا ظيكاو واؼحهايؿ‪ D.‬اهام‪٨ ‬كهىؾ‪:‬‬
‫‪E‬اى بًؿۀ ؼؿاٖ آيا هكگم وىاق بك کٍحى ٌؿهاى؟‪٠ D‬كْ کكؾ‪E :‬آقى‪٨ D.‬كهىؾ‪E :‬هكگم کٍ حى ج ى‬
‫ٌکىحه اوث ؾق آيصا که هيچ کٍ حى ؾيگ كى ب كاى يص ات ج ى يب ىؾه‪ ،‬و ‪ ٬‬ؿقت ب ك ٌ ًاگكى‬
‫يؿاٌحهاى؟‪D‬‬
‫‪٠‬كْ کكؾ‪E :‬آقى‪٨ D‬كهىؾ‪E :‬ؾق آو ظالث آيا ‪٬‬ل جى به ايى اه ك ج‪١‬ل ‪ ٫‬گك‪ ٨‬ث ک ه وش ىؾى‬
‫هىث که هىجىايؿ جى قا ال آو ههلکه يصات ؾهؿ؟‪٠ D‬كْ کكؾ‪E :‬آقى‪.D‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ويليام شيمم‪ ،‬دیه و سوان‪ ،‬جكشمۀ ههؿى ‪٬‬ائًى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬بًگاه جكشمه و يٍك کحا ‪.3-2 َ ،1356 ،‬‬
‫ٓ ُ‬ ‫َ ٓ‬ ‫َ َ ِّ َ َ َ‬ ‫َّ ٓ‬ ‫ُٓ ٓ‬ ‫َ‬
‫ّيى ل ُه الؿ َيى ‪٨‬ل َّما ي َّص ُاه ٓن ّالى ال َب ِّك ّاـا ُه ٓن ُيٍ ّكکىو ٕ‪ً٠‬کبىت‪.ٔ65 :‬‬ ‫<‪ّ ٨ .‬بـا َق ّک ُبىا ّ‪٨‬ى ال‪٩‬ل ّٯ َؾ َ‪ُ ٠‬ىا الل َه ُهؽ ّل‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪112 ‬‬

‫اهام ِ اؾ‪٨ ٪‬كه ىؾ‪ :‬او ؼؿاوي ؿى او ث ک ه ‪ ٬‬اؾق ب ك يص ات او ث ؾق آيص ا ک ه ه يچ‬

‫;‬
‫يصاتؾهًؿه و ‪٨‬كياؾقوى ييىث‪.‬‬
‫اوحاؾ آيثالله شىاؾى آهلى ؾق ج٭كيك ايى بكهاو هىيگاقؾ‪:‬‬
‫ايىاو ٘ىكاولؾهاى که کٍحى او گككحاق اهىاز وهمگيى ؾقيـا ٌـؿه و ؾقهـن ٌکىـحه‬
‫اوث‪ ،‬ؾقظالىکه همۀ اوباب و ػلل ظاهكى و ٘بيؼـى ال ؾوـحكن او بيـكوو اوـث و‬
‫اهيؿى به اوحلاؾه ال هيچ اهك ٘بيؼى و هاؾى يؿاقؾ و بلکه ؾقظالىکه ككِث ايؿيٍه‪،‬‬
‫كکك‪ ،‬جّىق ال او گككحه ٌؿه و هصالى بكاى جؿبك و جلکك يؿاقؾ‪ ،‬ؾق هحى واهؼيـث و وشـىؾ‬
‫ؼىؾ همچًاو اهيؿ به کمک قا اظىان کكؾه و قشا بـه يصـات قا ال ؾوـث يمـىؾهـؿ و‬
‫ايى اهيؿ که با ؾػا و ؾقؼىاوث او همكاه اوث‪ .‬يک ظويوث أاكى و ياگميك بـكاى آو‪،‬‬
‫٘كف ؾيگكى اوث که اهيؿ هحىشه آو بىؾه و ؾػا بـه وـىى اووـث‪ .‬و چـىو ؾق كـكْ‬
‫ياؾٌؿه‪ ،‬هيچيک ال اوباب ػاؾى و بلکه هيچيک ال ظواين و اهىق هعؿوؾ هىقؾ يظك او‬
‫ييىحًؿ‪ ،‬اهيؿ و ؾػا ياگميك هحىشه ظويوحى اوث که هويؿ و هعؿوؾ به هيچ هيؿ و ظـؿ‬
‫يمىباٌؿ و ؾق ككْ لوال همۀ اوـباب و ػلـل هعـؿوؾ و هويـؿ‪ ،‬ؾقؼىاوـث و ظاشـث‬
‫اهيؿواق قا اشابث هىيمايؿ و آو ظويوث ه‪ٙ‬لن کـه هـؿقت و اهحـؿاق او بـه هـيچ هيـؿى‬
‫‪2‬‬
‫هويؿ ييىث‪ ،‬واهؼيحى شم ـات ؼؿاويؿ يمىجىايؿ باٌؿ‪.‬‬
‫ِّ‬
‫بًابكايى‪ ،‬پًاه بكؾو ايىاو ؾق وؽحىها به يک ييكوى هكهىل هاوقاى ٘بي‪ ١‬ى و ج٭أ اى ظ ل‬
‫هٍکمت و ‪٨‬كويٍىحى جى‪٨‬اوهاى وؽث ليؿگى ال ؾقگاه او ييم گىاه ؾيگكى بك اِالث ايى شاـبه‬
‫ؾقويى و الهام ‪ٙ٨‬كى اوث که هىجىايؿ ها قا به وشىؾ چًيى کٍ ً ييكوهً ؿى ؾق وشىؾه او ب ه‬
‫=‬
‫وىى ؼؿا وا‪ ٧٬‬کًؿ‪.‬‬

‫‪ .2-1-6‬اسضاى دظ دميمثجىيى‬
‫الآيصاکه هك ايىاو ؼكؾهًؿى بًياو شهاو قا بك پايۀ ‪٬‬ايىو ‪٠‬لث و ه‪١‬لىل هىؾايؿ‪ ،‬ايى پكوً بًي اؾيى‪،‬‬
‫همىاقه ؾق پيً قوى اووث که اگك پؿيؿ آهؿو هك چيمى ‪٠‬لحى ؾاقؾ‪ ،‬پؿيؿ آهؿو هصم ى‪ ٞ‬اي ى شه او‬
‫ه‪١‬لىل چيىث و چه کىى هصمى‪٠‬ۀ هىحى قا آ‪٨‬كيؿه و بؿيىگىيه ي‪ٝ‬ن و واهاو بؽٍيؿه و ب ه ج ؿبيك آو‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.41 َ ،3‬‬

‫<‪٠ .‬بؿالله شىاؾى آهلى‪ ،‬جبییه بشاهیه اثبات خذا‪ ،‬ويكاوحۀ ظميؿ پاقواييا‪٬ ،‬ن‪ ،‬اوكاء‪.284-282 َ ،1374 ،‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ياِك هکاقم ٌيكالى‪ ،‬جفغیش ومىوه‪٬ ،‬ن‪ ،‬ؾاق الکح االومهيه‪ ،1368 ،‬ز ‪.428 َ ،16‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪113‬‬

‫پكؾاؼحه اوث؟ پاوػ به ايى پكوً ههن که هيچگاه او قا قها يمىکًؿ ؾقظ٭ي٭ث‪ ،‬پاوػ ب ه ظ ْه‬
‫ظ٭ي٭ثشى يى ايىاو و اقٔاى آو اوث‪ .‬په‪ ،‬ايىاو ب ا وقوؾ ب ه هباظ د هبؿأًٌاو ى‪ ،‬ب ه و يكا‬
‫واؼحى ‪ ًٙ٠‬ظ٭ي٭ثشى يى قوض ؼى يً هىپكؾالؾ و آو قا به کمال ٌايىحهاي هىقوايؿ‪.‬‬

‫‪ .3-1-6‬لضوم ؽکش هًؼن‬

‫ايىاو ؾق بكابك کىىکه به او ي‪١‬محى ‪ٙ٠‬ا کًؿ‪ ،‬هىؼىاهؿ بهگىي هاى او قا ٌ کك و و اان گى ي ؿ‪.‬‬
‫الايىقو‪ ،‬چىو ؾقهىيابؿ که کىى همۀ ي‪١‬مثهاى ؾييىى قا بؿو ؾاؾه‪٠ ،‬م‪٬‬ههًؿ هىٌىؾ که او قا‬
‫بًٍاوؿ و ؾق بكابكي کكيً و واان ؼىؾ قا به او ابكال کًؿ‪ .‬په‪ ،‬بكؼىقؾاقى ال ايى گكايً که‬
‫بهگىيه ‪ٙ٨‬كى‪ ،‬ؾق همه ايىاوها هىث همگاو قا به جمي ؾق قاه ًٌاؼث هً‪١‬ن واهىؾاقؾ‪ F‬لي كا‬
‫په ال هكظلۀ ًٌاؼث اوث که اهکاو ‪٬‬ؿقؾايى و جٍکك هي ْىك هىٌىؾ‪.‬‬

‫‪ .4-1-6‬جلب هًفؼث و دفغ ضشس هذحمل‬

‫هك هىشىؾ با ٌ‪١‬ىقى‪ ،‬ؾقپى شل هً‪١٩‬ث و ؾ‪ٔ ٟ٨‬كق ال ؼ ىؾ او ث‪ .‬وش ىؾ اي ى گ كايً ؾق‬
‫ايىاوها اليکوى‪ ،‬آياو قا واهىؾاقؾ که ب ه ک اق و ج مي باكؾالي ؿ و الو ىىؾيگ ك‪ ،‬ب كاى ؾ‪ٟ ٨‬‬
‫ٔكقهاى اظحمالى چاقهاى بيًؿيًٍؿ و قاههاى ٔكق قا هىؿوؾ کًؿ‪.‬‬
‫با ؾ‪٬‬ث ؾق گفٌحه جاقيػ و لهاو ظال‪ ،‬آٌکاق هىٌ ىؾ ک ه هميٍ ه قهبكاي ى اله ى ب ىؾهاي ؿ ک ه‬
‫ايىاوها قا به وىى ايماو به هبؿأ ‪٨‬كاؼىايؿه و جفکك ؾاؾهايؿ که ؾق ِىقت ًٌاؼث ؼؿا و ايم او ب ه او‪،‬‬
‫به قوحگاقى و ؼىٌبؽحى هىقوًؿ و ؾق‪٤‬يكايىِىقت‪ ،‬به بؽحى و ‪٠‬فابى و ؽث ؾچ اق ه ىٌ ىيؿ‪.‬‬
‫بؿيىقوى‪ ،‬بكاى هك ايىاو ِمضايؿيٍى آٌکاق هىٌىؾ که بايؿ ؾقايىباقه جع٭ي‪ ٫‬کًؿ جا ؾق اذك ‪٩٤‬لث‬
‫و بىجىشهى‪ ،‬ايى وىؾ ‪ٝ٠‬ين قا ال ؾوث يؿهؿ و گك‪٨‬حاق ‪٠‬فا ؾييا و آؼكت يٍىؾ‪ .‬ؾق ايى هىاقؾ بىياق‬
‫ههن‪ ،‬ظحى اظحمال وشىؾ ٔكق ييم‪ ،‬بهؾليل بمقگىاي‪ ،‬کا‪٨‬ى اوث که ايىاو قا به جمي واؾاقؾ‪.‬‬

‫‪ .5-1-6‬بشهاو اهکاو و وجىب و ػلث و هؼلىل‬

‫;‬
‫ٌک ييىث که ؼاقز ال وشىؾ ها هىشىؾى هىث‪ ،‬چ ىو ايک اق اي ى اه ك ب ه و‪٩‬ى ‪ٙ‬ه هًص ك‬
‫<‬
‫هىٌىؾ‪ .‬ايى هىشىؾ‪ ،‬بًابه ‪٨‬كْ ‪٠‬٭لى‪ ،‬ال ؾو ظال ؼاقز ييىث‪ .‬يا واش الىشىؾ ٕ‪٠‬يى وشىؾٔ‬

‫;‪ .‬ه‪٥‬ال‪ٙ‬ه کكؾو بكاى واقويه يٍاو ؾاؾو ظ٭اي‪ ٫‬و ايکاق وا‪.ٟ٬‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫<‪ .‬واش الىشىؾ ي‪ً١‬ى هىشىؾى که ‪٠‬يى وشىؾ و چىو وشىؾ ِ ك‪ ٦‬او ث‪٠ ،‬ل ث يمىؼىاه ؿ‪ F‬چ ىو ‪٠‬ل ث ي‪ ً١‬ى‬
‫ْ‬
‫وشىؾؾهًؿه‪ F‬و هىشىؾى که ‪٠‬يى وشىؾ اوث ه‪ ً١‬ى ي ؿاقؾ ک ه وشىؾؾهً ؿه ؾاٌ حه باٌ ؿ‪ .‬هىش ىؾى ‪٠‬ل ث‪‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪114 ‬‬

‫اوث يا ‪٠‬يى وشىؾ يبىؾه‪ ،‬همکىالىشىؾ; اوث که يىبحً به وشىؾ و ‪٠‬ؿم يکىاو اوث‪ .‬اگك ايى‬
‫هىشىؾ ‪٠‬يى وشىؾ بىؾه‪ ،‬واش الىشىؾ اوث‪ ،‬ه‪ٙ‬لى ذابث اوث‪ْ F‬اها اگك همک ىالىش ىؾ ب ىؾه‬
‫ْ‬
‫يىبحً به وشىؾ و ‪٠‬ؿم يکىاو اوث‪ F‬بكاى هىشىؾ ٌؿو هعح از ‪٠‬ل ث ٕوشىؾؾهً ؿهٔ او ث‪.‬‬
‫ْ‬
‫ظال ‪٠‬لث آو ييم يا واش الىشىؾ اوث يا همکىالىشىؾ‪ .‬اگك واش الىشىؾ باٌؿ‪ ،‬ه‪ٙ‬لى ذابث‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اوث‪ْ F‬اها اگك همکىالىشىؾ باٌؿ‪ ،‬ؼىؾ آو ‪٠‬لث ييم هعحاز ‪٠‬لث ؾيگكى اوث‪ .‬بهاي ىجكجي ‪،‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫بعد هًح٭ل هىٌىؾ به آو ‪٠‬لث وىم و ‪٠‬لث چهاقم و پًصن و ‪ ...‬و چ ىو جىلى ل ‪٠‬ل ل ‪٠‬٭ م‬
‫ْ‬
‫هعال اوث‪ F‬بًابكايى‪ ،‬ايى ولىله ‪٠‬لل يمىجىايؿ بىيهايث باٌؿ‪ F‬بلکه بايؿ ؾق ش ايى ب ه ‪٠‬لح ى‬
‫ْ‬
‫بكوين که ‪٨‬ى‪ ٪‬آو ‪٠‬لحى يباٌؿ که آو هماو واش الىشىؾ اوث‪.‬‬

‫‪ .2-6‬تىحيد‬
‫په ال اذبات ؾيى و ؼؿاًٌاوى‪ ،‬يکى ال ههنجكيى هباظد ؾيى و ؼؿاًٌاو ى هىٔ ى‪ ٞ‬جىظي ؿ‬
‫اوث که ال اِىل ؾيى اومم ييم ‪٬‬لمؿاؾ ٌؿه اوث‪.‬‬

‫‪ .1-2-6‬هؼًاى جىديذ‬
‫جىظيؿ ؾق ل‪٥‬ث به ه‪ً١‬اى يکى ؾايىحى و ؾق اِ‪ٙ‬مض اهل کمم‪ ،‬يگايه و يکحاٌماقى ظ‪٫‬ج‪ ١‬الى‬
‫ّ‬
‫اوث و ؾق ي٭‪ٙ‬ۀ ه٭ابل آو‪ٌ ،‬كک به ؼؿا ‪٬‬كاق ؾاقؾ که لشآن مدیاذ آو قا ‪ٜ‬لم ى ‪ ٝ٠‬ين و گً اهى‬
‫يابؽٍىؾيى ؼىايؿه اوث‪ <.‬اهيكهئهًاو‪ ‬ؾق قول شًگ َش َمل ٕ‪ ٔ٪36‬ؾق پاوػ پكوً ٌؽُ‬
‫ّ‬
‫‪٠‬كبى ؾقباقۀ وظؿاييث ؼؿا ‪٨‬كهىؾ‪:‬‬
‫هؼًاى «ؼؿا واظؿ اوث» بك چهاق هىن جّىق هىٌىؾ که ؾو يىع آو شـايم ييىـث و ؾو‬
‫يىع ؾيگك قا بكاى ؼؿاويؿ بايؿ ذابث کكؾ‪ .‬اها آو ؾو يىع که شايم ييىث‪ ،‬يکى آيکه گلحه‬

‫‪‬هى ؼىاهؿ که ؼىؾي ‪٠‬يى وشىؾ ييىث‪ ،‬بلکه وشىؾ ؾاقؾ‪ F‬هرل ايىاو که وشىؾ ييىث‪ ،‬ول ى وش ىؾ ؾاقؾ‪ .‬ب ه‬
‫هاهياجى هىحًؿ که به آوها وشىؾ ؾاؾه ٌؿه اوث‪ F‬ي‪ً١‬ى‬ ‫هاهيثايؿ يه وشىؾ‪ F‬ولى ْ‬ ‫‪٠‬باقت ‪٨‬لى‪٩‬ى‪ ،‬همۀ هؽلى‪٬‬ات ْ‬
‫‪٬‬ال هايى هىحًؿ بكاى وشىؾ‪.‬‬
‫;‪ .‬همکى الىشىؾ ي‪ً١‬ى هىشىؾى که يىبحً به وشىؾ و ‪٠‬ؿم يکىاو اوث‪ F‬ي‪ً١‬ى همکى او ث جع٭ ‪ ٫‬ؼ اقشى ؾاٌ حه‬
‫باًٌؿ و همکى اوث جع٭‪ ٫‬ؼاقشى يؿاٌحه باٌؿ‪ ،‬هرل ايىا‪ ٞ‬ؾايًاو ىقها ک ه قولى هىش ىؾ بىؾي ؿ‪ ،‬ول ى اکً ىو‬
‫جع٭‪ ٫‬ؼاقشى يؿاقيؿ يا هرل ايىاو که قولگاقى وشىؾ يؿاٌث و اکًىو هىشىؾ اوث‪.‬‬
‫الٍ ٓك َک َل ُ‪ٓ ٝ‬ل ِن َ‪ِ ٠‬‬
‫‪ٝ‬ين ٕل٭ماو‪[ Fٔ13 :‬اى قوىل ها] ي اؾ ک ى‬
‫ُ ٓ ٓ َْ َْ ْ‬ ‫َ ٓ َ ُٓ ُ ٓ َ ُ َ ُ ُ َُ‬
‫<‪E .‬و ّاـ ‪٬‬ال ل٭ماو ّالب ًّ ّه و هى ّي‪ٝ١‬ه يا بًى ال جٍ ّكک ّبالل ّه ّاو ّ‬
‫و‪٬‬حى قا که ل٭ماو ؾق ه٭ام پًؿ و هى‪ٝ٠‬ه به ‪٨‬كليؿي گ‪٩‬ث‪ :‬اى پىك ‪٠‬ميممٖ هكگم به ؼؿا ٌكک يي اوق‪ F‬هماي ا ٌ كک‬
‫[بك ؼؿا] بىياق ‪ٜ‬لن بمقگى اوث‪D.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪115‬‬

‫ٌىؾ «ؼؿا واظؿ اوث» و هوّىؾ يکـى ال اػـؿاؾ باٌـؿ؛ چـىو هـك چيـمى کـه ؾوهـى‬
‫يؿاٌحه باٌؿ ؾاؼل ؾق ػؿؾ ييىث‪ .‬آيا يمىبيًى اگك کىى بگىيؿ ذالد ذالذه (ؼؿاويـؿ‬
‫يکى ال وه جاوث) کلك اوث؟ همچًيى‪ ،‬اگك گلحه ٌىؾ «ؼؿا واظؿ اوـث» و يـىػى ال‬
‫شًه اقاؾه ٌىؾ ييم کلك اوث‪ ،‬هايًؿ کىىکه بگىيؿ ؼؿاويؿ يکى ال هىشىؾات اوث‪،‬‬
‫چًاوکه گلحه هىٌـىؾ كاليـى يکـى ال هـكؾم اوـث؛ چـىو ؾقايـىِـىقت‪ ،‬ؼؿاويـؿ قا‬
‫جٍبيه کكؾه اوث‪ ،‬ولى آو ؾو يىع ال هؼًاى واظؿ که بكاى ؼؿاويؿ ذابـث اوـث؛ يکـى‬
‫َ‬
‫واظؿ به هؼًاى ايًکه ؾق هىشىؾات بكاى ؼؿا ٌبيهى ييىث و ؾيگكى ايًکه هوّىؾ ال‬
‫واظؿ ايى باٌؿ که ؼؿاى هحؼال ؾق وشـىؾ و ػوـل و وهـن هًوىـن يمـىٌـىؾ و چًـيى‬
‫‪1‬‬
‫اوث پكوقؾگاق ها‪.‬‬
‫جىظيؿ‪ ،‬ليكبًاى ج‪١‬ليمات هم ۀ اؾي او آو مايى‪ ،‬ب هو يژه او مم و وكچٍ مۀ جم ام ِ ‪٩‬ات‬
‫ؼؿاوث‪ .‬هيچيک ال ِ‪٩‬ات ؼؿا بؿوو جىشه ب ه اِ ل جىظي ؿ ؾقک يم ىٌ ىؾ‪ ،‬لي كا يگ ايگى‬
‫ؼؿاويؿ ال ياهعؿوؾ بىؾيً وكچٍمه هىگيكؾ و وشىؾ بىکك ّاو اووث ک ه ش اه‪ ٟ‬کم االت و ال‬
‫هك ‪٠‬ي و ي٭ّى ؾوق اوث‪.‬‬
‫ٌكک ؾق ل‪٥‬ث ي‪ً١‬ى ٌكيک ‪٬‬كاقؾاؾو‪ ،‬اها ؾق ‪٨‬كهًگ ؾيًى به ه‪ً١‬اى ٌكيک ‪٬‬كاقؾاؾو هىش ىؾ‬
‫َ‬
‫ٌئىو هؽّىَ ب ه آ‪٨‬كيًً ؿۀ ‪ ٠‬الن او ث‪ F‬چ ه ؾق‬‫ؾيگكى با ؼؿاى بمقگ ؾق يکى ال ه٭امها و ّ‬
‫آ‪٨‬كيًً شهاو‪ ،‬يا جؿبيك و اؾاقۀ ي‪ٝ‬ام هىحى‪ ،‬يا جؤهيى ييالهًؿىهاى ايىاو يا چيمهاى هٍابه آو‪.‬‬
‫ْ‬
‫بًابكايى‪ٌ ،‬كک ؾقبكابك جىظيؿ اوث و هىظؿ کىى اوث که به ؼؿاى يگايه ايماو ؾاٌحه باٌؿ‬
‫و ؾق هيچيک ال ه٭امهاى و يژۀ ؼؿايى‪ ،‬کىى يا چيمى قا ٌكيک او يؿايؿ‪.‬‬

‫‪ .2-2-6‬ادلۀ اثبات جىديذ‬

‫بكاى اذبات جىظيؿ و يگايگى ـات ا‪٬‬ؿن الهى ال چًؿ قاه اوحؿالل ٌؿه که ؾق ايًصا به ؾو ه ىقؾ‬
‫ال آوها اٌاقه هىٌىؾ‪:‬‬
‫ْ‬
‫الق) يظام وادض‪٬ :‬ىاييًى که بك شهاو ظکىهث هىکً ؿ‪ ،‬چً او ‪٠‬م ىهى و کل ى او ث ک ه ب ا‬
‫آلهايٍى ياچيم ؾق گىٌهاى ال شهاو‪ ،‬هىجىاو ‪٬‬ايىيى ‪٠‬مىهى و کل ى ب هؾو ث آوقؾ‪ .‬ب كاى هر ال‪،‬‬
‫کل شهاو ْ‬‫ْ‬
‫هاؾه ظکىهث هىکًؿ‪ .‬ؾق جمام شهاو هىحى‪ ،‬آذاق يگايگى و ي‪ ٝ‬ام واظ ؿ‬ ‫‪٬‬ايىو شاـبه بك‬
‫به چٍن هىؼىقؾ‪ F‬په‪ ،‬آ‪٨‬كيًًؿۀ آو ييم واظؿ اوث‪ .‬اهام ِاؾ‪ ٪‬به ايى ؾليل اٌاقه کكؾهايؿ‪:‬‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ‪٠‬لى بى بابىيه ‪٬‬مى ٌٕيػ ِؿو‪ّ ،ٔ٪‬‬

‫الحىزیذ‪٬ ،‬ن‪ ،‬شاه‪١‬ۀ هؿقويى‪.83 َ ،٪1398 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪116 ‬‬

‫چىو ؾقهىيابين که شهاو آككيًً هًظن اوث‪ ،‬کٍحى بك قوى ؾقيا ظكکث هـىکًـؿ و‬
‫ٌب و قول و ؼىقٌيؿ و هاه پىؾقپى هىآيًؿ‪ ،‬ايى ؾقوحى و جؿبيك و هماهًگى اهىق‪ ،‬ها‬
‫‪1‬‬
‫قا به ايى ظويوث هؿايث هىکًؿ‪ ،‬که هؿبك شهاو يکى اوث‪.‬‬
‫ب) هماهًگى پيـاهبغاو‪ :‬ؾليل ؾيگكى که ؾايٍمًؿاو بكاى يگايگى ؼؿاوي ؿ بي او ک كؾهاي ؿ‪،‬‬
‫هماهًگى و وظؿت پيام و هؿ‪ ٦‬پياهبكاو الهى اوث که ؾاللث ه ىکً ؿ ب ك ايًک ه هم ۀ آوه ا‬
‫الوىى ؼؿايى يگايه هب‪١‬ىخ ٌؿهايؿ‪ .‬اهيك هئهًاو‪٠ ،‬لى‪ ،‬ؾق ياههاى ب ه اه ام ظى ى‪ ‬ال اي ى‬
‫ظ٭ي٭ث وؽى گ‪٩‬حه اوث‪:‬‬
‫بؿاو اى ككليؿم! اگك بكاى پكوقؾگاق جـى ٌـكيکى بـىؾ‪ ،‬بـىگمـاو‪ ،‬پيـاهبكايى الوـىيً‬
‫هىآهؿيؿ و آذاق هؿقت و ول‪ًٙ‬ث او قا هىؾيـؿى و اكؼـال و ِـلات او قا هـىٌـًاؼحى‪،‬‬
‫ولى او ؼـؿايى يگايـه اوـث؛ چًـاوکـه ؼـىؾ قا وِـق يمـىؾه و ؾق ككهـايكوايى کىـى‬
‫‪2‬‬
‫بكابكي ييىث‪.‬‬
‫چًايچه شهاو آ‪٨‬كيًً قا ؾو آ‪٨‬كيؿگاق باٌؿ‪ ،‬آذاق هك ؾو‪ ،‬ؾق جٍكي‪ ٟ‬و ا‪٠‬مام پياهبكاو و يي م ؾق‬
‫ي‪ٝ‬ام ؼل٭ث ؾيؿه هىٌىؾ‪ F‬ؾقِىقجىک ه‪ ،‬ؾق شه او جٍ كي‪ ٟ‬و جک ى يى‪ ،‬ال ؼ ؿاى ؾيگ ك اذ كى‬
‫ييىث‪ ،‬ليكا هيچ پياهبكى الوىى او يياهؿه اوث ٕوظؿت و هماهًگى پيامقواياؤ و همچًيى‪،‬‬
‫ؾق شهاو آ‪٨‬كيًً ال ‪٬‬ؿقت و جؿبيك ؼؿاى ؾيگك‪ ،‬اذكى ب ه چٍ ن يم ىؼ ىقؾ و پيىو حگى جم ام‬
‫اشماى شهاو ؾق همهشا هٍهىؾ اوث ٕوظؿت ي‪ٝ‬امٔ و ايى وظؿت ي‪ٝ‬ام و پيامقواياو‪ ،‬ظکايث‬
‫ال وظؿت آ‪٨‬كيًًؿه ؾاقؾ‪.‬‬

‫‪ .3-2-6‬ايىاع جىديذ و ؽشک‬

‫جىظيؿ و ٌكک قا هىجىاو ال شًبههاى گىياگىو بكقوى کكؾ که ههنجكيى آوها ‪٠‬باقتايؿ ال‪:‬‬
‫الق) تىديض صع طات‪ :‬جىظيؿ ـاجى به ه‪ً١‬اى ي‪٩‬ى ٌكيک‪ٌ ،‬بيه و شمء ال ـات ؼؿاويؿ او ث‪F‬‬
‫ي‪ً١‬ى بىي‪ٝ‬يك ال هك شهث و ه‪ٙ‬ل‪ ٫‬ال جمام شهات‪ .‬بً ابك جىظي ؿ ـاج ى‪ ،‬ـات پكوقؾگ اق‪ ،‬يگاي ه‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اوث‪ ،‬هرل و هايًؿ يؿاقؾ‪ ،‬هاوىاى همۀ هؽلى‪ ٪‬اووث‪ .‬ؾق ‪٬‬كآو آهؿه اوث‪E :‬لي َظ ك ِمر ِل ِىه شىىء‬

‫ُ‬ ‫َ ٓ َ َّ ٓ َ َّ َ َّ ٓ َ ٓ َ َ َ َّ َّ ُ ٓ ٓ َ َّ ٓ‬ ‫َ َ َّ َ ٓ َ ٓ َ ٓ َ ُ ٓ َ َ ٓ ُ ٓ َ‬
‫بيك َو ٓائ ّحم‪٦‬‬ ‫هاق والٍم ّه وال٭م ّك‪ ،‬ؾل ِّعة االه ّك والح ؿ ّ‬ ‫شاقيا واؼ ّحم‪ ٦‬اللي ّل والً ّ‬ ‫;‪٨ .‬ل ٓما قايًا الؽل‪ٓ ٫‬هًح ّ‪ٝ‬ما وال‪٩‬لٯ ّ‬
‫ِ‬ ‫َّ َ‬
‫واظؿ ٕهمان‪.ٔ244 َ ،‬‬ ‫ّ‬ ‫اال ٓه ّك َ‪٠‬لى او ال ُمؿ ِّب َك‬
‫‪٩‬اج ّه َو ّلک ًَّ ُه ال ِه‬ ‫كيٯ َال َج ٓح َٯ ُق ُو ُل ُه َو َل َك َأ ٓي َث َ‬
‫آذاق ُه ٓلکه َو ُو ٓل َ َ َ َ ٓ َ ٓ َ ُ َ‬ ‫َ ٓ َ ٓ ُ َ َّ َّ ُ َ ٓ َ َ ِّ َ َ ِ‬
‫‪ٙ‬اي ّه و ل‪١‬ك‪٨‬ث ا‪١٨‬اله و ِّ ّ‬
‫ّ‬ ‫ّّ‬ ‫<‪ .‬وا‪٠‬لن يا بًى ايه لى کاو ّلكبٯ ٌ‬
‫َِ‬ ‫ِ َ َ َ َ َ ٓ َ ُ ُ ُّ ُ ُ ٓ‬
‫واظؿ کما وِ‪ ٧‬ي‪٩‬ىه ال يٕاؾه ‪٨‬ى هل ّک ّه اظؿ ٕوهح البالغه‪ ،‬ياهۀ ‪.ٔ918 َ ،31‬‬ ‫ّ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪117‬‬

‫َ‬ ‫َ‬
‫ٌٕىقى‪ Fٔ11 :‬چيمى هايًؿي ييىث‪َ E D.‬و لن يکى له كلىىا َادىذ ٕجىظي ؿ‪ Fٔ4 :‬ب كاى ؼ ؿا ه يچ‬
‫هايًؿى ييىث‪ D.‬په‪ ،‬جىظيؿ ؾق ـات‪ ،‬ي‪ً١‬ى ؼؿاويؿ هيچ ٌكيک‪ ،‬همحا و ّهرل و هايًؿى يؿاقؾ‪.‬‬
‫هكگم ا‪٠‬ح٭اؾ به جىظيؿ و هبؿأ بىؾو ؼؿاويؿ بكاى شهاو‪ ،‬با ا‪٠‬ح٭اؾ به هىشىؾات ؾيگك ؾق کً اق‬
‫ؼؿا والگاق ييىث و چًيى ا‪٠‬ح٭اؾى که ‪ٌّ E‬ك ّک َشلى‪ D‬او ث‪ ،‬و ب ؼ كوز ٌ ؽُ ال ظ ىلۀ‬
‫اومم هىگكؾؾ‪.‬‬
‫لشآنكشیم ؾقباقۀ ياوالگاق بىؾو وشىؾ ؼؿاى ؾيگك ؾق کًاق ؼؿاى يکحا هىئلۀ ‪٨‬ىاؾ ؾق ‪ ٠‬الن‬
‫َّ َّ َ َ‬ ‫قا ه‪ٙ‬كض هى‪٨‬كهايؿ‪َ E :‬لى َ‬
‫كاو ِكي ِهما ِآل َهة ِاال الله لل َغ َذجا ٕايبياء‪ Fٔ22 :‬اگك ؾق آوماو و له يى‪ ،‬ش م‬
‫َّ‬
‫‪E‬الله‪ D‬ؼؿاياو ؾيگكى بىؾ‪٨ ،‬اوؿ هىٌؿيؿ ٕو ي‪ٝ‬ام شهاو به هن هىؼىقؾٔ‪D.‬‬
‫ؾليلى که بكاى جىظيؿ و ي‪٩‬ى آلهه ؾق آيۀ ‪٨‬ى‪ ،٪‬آهؿه اوث‪ ،‬ؾق ‪٠‬يى واؾگى و قوًٌى‪ ،‬يک ى ال‬
‫;‬
‫بكاهيى ؾ‪٬‬ي‪٨ ٫‬لى‪٩‬ى ؾقايىلهيًه اوث که ؾايٍمًؿاو ال آو‪ ،‬به‪ً٠‬ىاو ‪E‬بكهاو جماي‪ Dٟ‬ياؾ هىکًًؿ‪.‬‬
‫ال اهام ِاؾ‪ ٪‬پكويؿه ٌؿ‪E :‬چه ؾليل ى ب ك يگ ايگى ؼ ؿا وش ىؾ ؾاقؾ؟‪ D‬اه ام‪٨ ‬كه ىؾ‪:‬‬
‫َ‬
‫‪E‬پيىوحگى و ايىصام جؿبيك شهاو‪ ،‬و کاهل بىؾو آ‪٨‬كيًً‪ ،‬آوگىيه که ؼؿاويؿ هح‪١‬ال ‪٨‬كهىؾه‪" :‬لىى‬
‫َّ َّ َ َ‬
‫كاو ِكي ِهما ِآل َهة ِاال الله لل َغ َذجا؛ اگك ؾق آوماو و له يى‪ ،‬ؼ ؿايايى ش م او بىؾي ؿ شه او ب ه ‪٨‬ى اؾ‬
‫َ‬
‫<‬
‫کٍايؿه هىٌؿ"‪FD‬‬
‫ب) تىديض صع صـلات‪ :‬هً‪ٝ‬ىق ال جىظيؿ ؾق ِ‪٩‬ات ايى اوث که ـات ؼؿا‪٠ ،‬يى ‪٠‬لن اووث و‬
‫ّ‬
‫‪٠‬لمً ‪٠‬يى ـات او‪ .‬هيچ ؾوگايگى هياو ـات الهى و ِ‪٩‬اجً ييىث و هكگم يم ىج ىاو ه كلى‬
‫ّ‬
‫هياو ـات و ِ‪٩‬ات ‪٬‬ائل ٌؿ‪ F‬ليكا چًيى يحيصه هىؾهؿ ک ه ؼؿاوي ؿ ال ؾو ش مء ‪E‬ـات و ‪٠‬ل ن‪D‬‬
‫جكکي ٌؿه اوث و جكکي ‪ ،‬هىحلمم ييال اوث و ييال با ؼؿاويؿ‪ ،‬که ال هك شه ث ‪ ً٤‬ى= او ث‪،‬‬
‫والگاق ييىث‪.‬‬
‫ْ‬
‫هً‪ٝ‬ىق ال ٌكک ِ‪٩‬اجى آو اوث که کىى ِ‪٩‬ات ؼؿاويؿ قا لايؿ به ـات او ؾايىحه‪ ،‬يا به ج‪١‬ؿؾ‬
‫ِ‪٩‬ات شؿا ال يکؿيگك ‪٬‬ائل ٌىؾ‪F‬‬
‫پ) تىديض صع اكؼال‪ :‬يگايه پكوقؾگاق ؾق کاقهاوث و ب ه کم ک و ي اوق ييالهً ؿ ييى ث و ؾق‬
‫ايصام ؾاؾو آو هىح٭ل و يکحاوث‪ .‬اگك ؼؿاويؿ کاقى قا ب هوو يلۀ او با ايص ام ه ىؾه ؿ‪ ،‬آو‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ياِك هکاقم ٌيكالى‪ ،‬جفغیش ومىوه‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.381 َ ،13‬‬
‫<‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.229 َ ،3‬‬
‫َ ُ‬ ‫َ ُ َُ َ‬ ‫َ ُّ َ َّ ُ ُ ُ ُ َ َ َ‬
‫الله و الله هى ال‪ًّ ٥‬ى العميؿ‪٨ٕ D‬ا٘ك‪.ٔ35 :‬‬
‫=‪ .‬ج‪١‬بيكى ‪٬‬كآيى‪ ،‬بكگك‪٨‬حه ال آيۀ ‪E‬يا أيها الًان أيحن ال‪٩‬٭كاء ّالى ّ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪118 ‬‬

‫اوبا قا ييم ؼىؾ آ‪٨‬كيؿه و بؿاوها وببيث بؽٍيؿه اوث‪ ،‬يه ايًکه هعحاز اوبابى هىح٭ل ال ـات‬
‫ّ‬
‫و هؽلى‪٬‬ات ؼىؾ باٌؿ‪.‬‬
‫هىشىؾات ؾق وشىؾ و آذاق وشىؾ‪ ،‬هيچ اوح٭ملى ال ؼىؾ يؿاقيؿ و چًاوکه ؼؿاويؿ ؾق ـاجً‬
‫ٌكيک يؿاقؾ‪ ،‬ؾق ا‪١٨‬الً ييم بىٌكيک اوث‪ F‬الايىقو‪ ،‬لشآنكشیم گاهى ا‪١٨‬ال هىش ىؾات قا ب ه‬
‫;‬
‫ؼؿا اوحًاؾ ؾاؾه اوث‪E :‬و باؾها قا باقؾاقکًًؿه ‪٨‬كوحاؾين‪ .‬په‪ ،‬ال آوماو آبى ‪٨‬كو ‪٨‬كوحاؾين ‪D. ...‬‬
‫کىايىکه با وشىؾ ا‪٠‬حكا‪ ٦‬به ؼؿاويؿ يکحا ؾق شهاو هىحى‪ ،‬ؼل٭ث بكؼ ى هؽلى‪ ٬‬ات قا ب ه‬
‫‪٤‬يك او يىبث ؾهًؿ‪ F‬ؾچاق ٌكک ؾق ؼال٭يث ٌؿهايؿ‪ .‬جًها يک يى‪ ٞ‬ال يىبث ؾاؾو ّؼل٭ث به ‪٤‬ي ك‬
‫ؼؿا با جىظيؿ والگاقى ؾاقؾ و آو هن ؼل٭ث هىشىؾى با اـو اله ى ب ه ؾو ث هىش ىؾى ؾيگ ك‬
‫اوث‪.‬‬
‫همکى اوث کىى ؼال٭يث قا هًعّك به ؼؿاويؿ بؿايؿ‪ ،‬اها ه‪١‬ح٭ؿ باٌ ؿ هىش ىؾاجى ؾيگ ك‬
‫شهاو ب‪١‬ؿ ال آ‪٨‬كيًً قا به٘ىق هىح٭ل‪ ،‬اؾاقه هىکًًؿ و ؼؿاويؿ ؾؼالحى ؾق جؿبيك آوها ي ؿاقؾ ي ا‬
‫‪٬‬ائل باٌؿ ؼؿا ٌكيکايى ؾق جؿبيك آ‪٨‬كيؿگاو ؾاقؾٖ چًيى ٌكکى که ٌ كک ؾق قبىبي ث هعى ى‬
‫هىٌىؾ ييم با٘ل اوث‪ .‬با ؾ‪٬‬ث ؾق ه‪٩‬هىم ؼال٭يث و قبىبيث ييم قوٌى هىٌىؾ که ايى ؾو با هن‬
‫ؿبك شه او ‪٤‬ي ك ال ؼ ال‪ ٫‬آو باٌ ؿ‪ F‬لي كا ؼل ‪ ٫‬ک كؾو‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫جملم ؾاقيؿ و هعال او ث ک ه ق و ه ّ‬
‫هىشىؾاجى با و يژگىهاى ؼاَ و وابىحگى به يکؿيگك‪٠ ،‬يى جؿبيك اهىق آياو اوث‪ .‬بكاى يمىي ه‪،‬‬
‫ّ‬
‫و‪٬‬حى ؼؿاويؿ ظيىايى قا به گىي هاى ه ىآ‪٨‬كيً ؿ ک ه ب كاى اؾاه ۀ ظي ات‪ ،‬يي ال ب ه ‪٠‬لى‪ ٨‬ه ؾاقؾ و‬
‫الوىىؾيگك‪ ،‬ؾق شهاو ؼاقز ‪٠‬لى‪٨‬ه قا ييم ؼل‪ ٫‬هىکًؿ‪ ،‬ؼل٭ث ايى ؾو هىشىؾ با اي ى وابى حگى‬
‫<‬
‫يکى به ؾيگكى ‪٠‬يى جؿبيك اوث‪F‬‬
‫ّ‬
‫ت) تىديض صع ػباصت‪ :‬جىظيؿ ؾق ‪٠‬باؾت ي‪ً١‬ى ش م ـات پكوقؾگ اق ه يچ هىش ىؾى ٌايى حۀ‬
‫‪٠‬باؾت و پكوحًييىث‪ .‬جىظيؿ ؾق ‪٠‬باؾت اللهۀ جىظي ّؿ ـاجى و ِ‪٩‬اجى اوث‪.‬‬
‫چىو آٌکاق ٌؿ که ؾق کاق اي ى شه او‪ ،‬چ ه ؾق آ‪ ٨‬كيًً و چ ه ؾق ج ؿبيك آو‪ ،‬ه يچک ه و‬
‫َ‬
‫هيچچيم شم ؼؿاويؿ ي٭ٍى هىح٭ل يؿاقؾ و او ؾق ؼل‪ ٫‬و جؿبيك ٌكيکى يؿاقؾ و همۀ ‪٠‬ىاهل هئذك‬
‫ؾق شهاو‪ ،‬هايًؿ ؼىقٌيؿ و هاه و وحاقگاو و ابك و باؾ و ب اقاو و ق‪ ٠‬ؿ و ب ك‪ ،٪‬آ و ؼ اک‪ ،‬لي ك‬
‫‪٨‬كهاو او يًؿ‪ ،‬ؾيگك ؼكؾهًؿايه ييىث که ايىاو کىى يا چيمى ؾيگك قا باكوحؿ و بىحايؿ‪ .‬ؼٕ ى‪ٞ‬‬

‫مآء هاء ‪ٕ D ...‬ظصك‪.ٔ22 :‬‬ ‫ياض َل َ َ ٓ َ ٓ َ َّ‬ ‫;‪َ E .‬و ٓاق َو ٓل ًَا ِّ‬
‫الك َ‬
‫ىا‪٬‬ط ‪٨‬ايملًا ّهى الى ّ‬
‫ّ‬
‫<‪ .‬هعمؿج٭ى هّباض يمؾى‪ ،‬آمىصػ ػمایذ‪ ،‬جهكاو‪ ،‬والهاو جبلي‪٥‬ات اومهى‪ ،1377 ،‬ز ‪.118 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪121‬‬

‫و پكوحً ؼكؾهًؿايه ؾق بكابك کىى اوث ک ه ‪ٝ٠‬م ث‪ ٬ ،‬ؿقت و آ‪ ٨‬كيًً ال ّآو اوو ث و ش م‬
‫ؼؿاويؿ کىى و چيمى ايىگىيه ييىث‪٬ .‬كآو بيً ال ه ك چي م ب ك يکحاپكو حى ؾق ‪٠‬ب اؾت پ اى‬
‫هى‪ٍ٨‬اقؾ و آو قا يحيصۀ هً‪ٙ‬٭ى جىظيؿ هىٌماقؾ‪:‬‬
‫اى هكؾم! ؼؿايحاو قا باكوحيؿ که ٌما و پيٍيًيايحاو قا آككيؿه اوث‪ .‬باٌـؿ کـه بـه قاه‬
‫جوىا ؾقآييؿ؛ هن او که لهيى قا ليك پايحاو گىـحكؾه و آوـماو قا بـك ككالجـاو وـاؼحه و ال‬
‫آوماو‪ ،‬آب ككوحاؾه و بهوويلۀ آو هيىههايى بيكوو آوقؾه جـا قولى ٌـما باٌـؿ‪ ،‬ؾيگـك‬
‫‪1‬‬
‫بكاى ؼؿا هنجكالايى هكاق يؿهيؿ‪ ،‬ؾقظالىکه آگاهيؿ‪.‬‬
‫هماوگىيه که هىؾايين جىظيؿ ‪٠‬باؾى يا جىظيؿ ‪٠‬ملى‪ F‬ي‪ً١‬ى بكاى ؼؿا ‪٠‬ب اؾت ک كؾو‪ ،‬ب كاى‬
‫ؼؿا ‪٬‬يام کكؾو‪ ،‬بكاى ؼؿا ؼؿهث کكؾو‪ ،‬بكاى ؼؿا ليىحى و بكاى ؼؿا ُهكؾو‪.‬‬
‫ؾقبكابك جىظيؿ ‪٠‬باؾى‪ٌ ،‬كک ‪٠‬باؾى ‪٬‬كاق ؾاقؾ که هكاج گىياگىيى قا ؾق بك هىگيكؾ‪ .‬هكجب هاى‬
‫ال آو ييم‪ ،‬که هماو ٌكک شلى اوث و وب ؼكوز ال اومم هىٌىؾ‪٠ ،‬باؾت ؾق پيٍگاه بثها‬
‫شهاو گفٌحه و له ّاو کً ىيى وش ىؾ‬
‫و ه‪١‬بىؾهاى واؼحگى اوث‪ .‬يمىيههايى ال ٌكک شلى‪ ،‬ؾق ّ‬
‫ؾاٌحه و ؾاقؾ‪.‬‬
‫اها يمىيههايى ال ايى ‪٬‬ىن ال ٌكک ييم وشىؾ ؾاقؾ که هكبىٖ به ظىلۀ ‪ ٌE‬كک ؼ‪ ٩‬ى‪ D‬او ث‬
‫که لشآنكشیم به آوها اٌاقه کكؾه اوث‪ ،‬هايًؿ ا٘ا‪٠‬ث ال ‪٤‬يك ؼ ؿا و ‪٤‬ي ك اولي اى اله ى‪ ٬ F‬كآو‪،‬‬
‫ي‪٩‬ه و ٘ا‪٤‬ىتهاى لهاو به ‪٠‬ب اؾت ج‪١‬بي ك ک كؾه او ث و ؾق ج ىبيػ‬ ‫ال ا٘ا‪٠‬ث ٌي‪ٙ‬او و هىاى ٓ‬
‫ايىاو ؾق پيكوى ال ٌي‪ٙ‬او هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬آيا با ٌ ما ‪٠‬ه ؿ يک كؾم اى ‪٨‬كلي ؿاو آؾمٖ ک ه ٌ ي‪ٙ‬او قا‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫ياكوحيؿ‪ <D.‬يا ؾقباقۀ هىاى ي‪٩‬ه هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬آيا ؾيؿى کىى قا که هىاى ي‪٩‬ىً قا ه‪١‬ب ىؾ ؼ ىؾ‬
‫بكگم يؿه اوث؟‪ =D‬و هايًؿ ايصام ‪٠‬باؾت بكاى قيا‪ F‬ايى ‪٬‬ىن ال ‪٠‬باؾت ييم ٌ كک ٌ مكؾه ٌ ؿه و‬
‫بهٌؿت يکىهيؿه اوث‪ .‬ؾق ايى هىٔى‪ ،ٞ‬به ايى آيه او حًاؾ ه ىکًً ؿ‪E :‬پ ه‪ ،‬ه كکه ب ه ل٭ اى‬
‫پكوقؾگاقي اهيؿ ؾاقؾ‪ ،‬بايؿ کاقى ٌايىحه ايصام ؾهؿ و کىى قا ؾق ‪٠‬باؾت پكوقؾگ اقي ٌ كيک‬
‫>‬
‫يکًؿٖ‪D‬‬

‫ىو َّالفى َش َ‪َ ١‬ل َل ُک ُن ٓاال ٓق َْ ‪٨‬كاٌ ا َو َّ‬

‫الى َ‬
‫ماء‬
‫َ َ َ ُ ٓ َ َّ َ ٓ َ ٓ ُ ٓ َ َ َّ ُ ٓ َ َّ ُ َ‬ ‫ُ َّ‬
‫ان ا‪ُ ٠‬بؿوا َق َّبک ُن الفى ؼل٭کن والفيى ّهى ‪٬‬ب ّلکن ل‪١‬لکن جح٭‬
‫ُّ َ َّ ُ ٓ ُ‬
‫;‪E .‬يا ايها الً‬
‫ّ‬
‫ٓ َّ ُ ٓ َ َ ٓ َ ُ ْ ٓ َ ٓ ُ ٓ َ ٓ َ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ٓ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ ٓ َ َ‬
‫ات ّقل‪٬‬ا لکن ‪٨‬م جص‪١‬لىا ّلل ّه ايؿاؾا و ايحن ج‪١‬لمىو‪ٕ D‬ب٭كه‪.ٔ22-21 :‬‬ ‫مآء هآء َ‪٨‬ؤؼكز ّب ّه ّهى الرمك ّ‬ ‫بًآء و ايمل ّهى الى ّ‬
‫َّ ٓ َ‬ ‫ّ َ ٓ َ ٓ َ ٓ َ ٓ ُ ٓ َ َ َ ٓ َّ َ ٓ ُ ُ‬
‫<‪E .‬الن أ‪٠‬هؿ ّاليکن يا ب ًّى آؾم أو ال ج‪١‬بؿوا الٍي‪ٙ‬او ‪ٕ D ...‬يه‪.ٔ61 :‬‬
‫َْ َ َ ََٰ‬ ‫ََ َ َ‬
‫=‪E .‬أ‪َ ٨‬كأ ٓيث َهى اجؽف ّال َه ُه َه َى ُاه ‪ٕ D ...‬شاذيه‪.ٔ23 :‬‬
‫َ‬ ‫ّ‬
‫َ ُٓ َ‬
‫اليٍ ّكٮ ّب ّ‪َ ١‬ب َاؾ ّة َق ِّب ّه أ َظؿا‪ٕ D‬که‪.ٔ111 :٧‬‬ ‫ِالعا و‬ ‫َ َ ٓ َ َ ٓ ُ ٓ َ َ ِّ َ ٓ َ ٓ َ ٓ َ َ‬
‫>‪٨ ... E .‬مى کاو يكشىا ّل٭اء قب ّه ‪٨‬لي‪١‬مل ‪٠‬مم ّ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪120 ‬‬

‫‪ .3-6‬ػدل الهى‬
‫يکى ؾيگك ال اِىل ؾيى يا بهج‪١‬بيكؾيگك‪ ،‬ال اِىل هفه ‪٠ ،‬ؿل اوث که به آو هىپكؾالين‪:‬‬
‫‪ .1-3-6‬هفهىم ػذل‬
‫واژۀ ‪٠‬ؿل ؾق ل‪٥‬ث‪ ،‬ه٭ابل ‪ٜ‬لن‪ ،‬به ه‪ً١‬اى ‪٬‬كاقؾاو هك چيم ؾق شاى ؼىؾ يا ايصام ؾاؾو هكکاقى به‬
‫َ‬
‫ىاػ َىؼها؛; ‪ ٠‬ؿالث‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫يعى ٌايىحه اوث‪ ،‬چًاوکه ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬الؼذل يؼغ االهىس ه ِ‬
‫هك چيمى قا به شاى ؼىؾ هىيهؿ‪D.‬‬
‫ايى ه‪٩‬هىم ووي‪ ،ٟ‬هّؿا‪٪‬هاى لياؾى ؾاقؾ‪ ،‬الشمله‪٠ :‬ؿالث به ه‪ً١‬اى هىلوو بىؾو‪ ،‬ق‪٠‬ايث‬
‫<‬
‫جىاوى و ق‪ ٟ٨‬هكگىيه جب‪١‬يٓ‪ ،‬ق‪٠‬ايث ظ٭ى‪ ٪‬ؾيگكاو و ق‪٠‬ايث اوحع٭ا‪٪‬ها و ليا‪٬‬ثها‪.‬‬
‫اوحع٭ا‪ ٪‬هيچ هىشىؾى قا ُههمل يمىگفاقؾ‬
‫ّ‬ ‫بًابكايى‪ ،‬هً‪ٝ‬ىق ال ‪٠‬اؾل بىؾو ؼؿا ايى اوث که‬
‫و به هكکه هكچه قا ٌايىحگى ؾاقؾ هىؾه ؿ‪ .‬لاشآنمدیاذ ؾقاي ىب اقه ه ى‪٨‬كهاي ؿ‪[E :‬ظٕ كت‬
‫هىوى‪ ]‬گ‪٩‬ث‪ :‬پكوقؾگاق ها هماو کىى اوث که به هك هىشىؾى‪ ،‬آيچه قا اللهۀ آ‪٨‬كيًً او بىؾه‬
‫=‬
‫ؾاؾه‪ ،‬واه‪ ،‬هؿايث کكؾه اوث‪D.‬‬
‫ـات ا‪٬‬ؿن الهى‪ ،‬ه‪ٝ‬هك کاهل ‪٠‬ؿالث اوث و به هيچ هىشىؾى کمحكيى ‪ٜ‬لمى قوا يمىؾاقؾ‪.‬‬
‫>‬ ‫ؼؿاويؿ ؾق لشآن مدیذ هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬ؼؿاويؿ ْ‬
‫ظحى به ايؿالۀ وًگيًى ْـقهاى وحن يمىکًؿ‪D.‬‬
‫‪٠‬ؿل [ه‪ٙ‬ل‪ ]٫‬اوث که هيچ وحمى ؾق او قاه يؿاقؾ و ظ٭ى اوث که‬ ‫اهام ِاؾ‪٨ ٪‬كهىؾ‪E :‬او ّ‬
‫?‬
‫هيچ با٘لى ؾق او ييىث‪D.‬‬
‫‪ .2-3-6‬چشايى افىل ديى بىدو ػذل‬
‫‪٠‬ؿل ال ِ‪٩‬ات ؼؿاويؿ اوث‪ F‬چًاو که ؾايا‪ ،‬جىايا‪ًٌ ،‬ىا و بيًاو ث‪ .‬ظ ال اي ى پكو ً ه‪ ٙ‬كض‬
‫ِ‪٩‬ات ؼؿاويؿ‪٠E ،‬ؿل‪ D‬ال اِىل ؾي ى ٌ مكؾه ٌ ؿه او ث؟ اگ ك‬ ‫ّ‬ ‫هىٌىؾ که چكا ال هياو همۀ‬
‫بًاوث بكؼى ِ‪٩‬ات ؼؿا قا ال اِىل ؾيى ‪٬‬لمؿاؾ کًين‪ ،‬اللم اوث ‪٠‬لن‪٬ ،‬ؿقت‪ ،‬اقاؾه و ‪ ...‬قا ييم‬
‫شمو اِىل ؾيى بؿايين‪.‬‬
‫ؾق پاوػ به ايى پكوً ههن بايؿ به چًؿ يکحه جىشه کكؾ‪:‬‬

‫;‪ .‬وهح البالغه‪ ،‬جكشمه هعمؿ ؾٌحى‪٬ ،‬ن‪ ،‬هصكت‪ ،526 َ ،٪1414 ،‬ظکمث ‪.437‬‬
‫<‪ .‬ياِك هکاقم ٌيكالى‪ ،‬پیام لشآن‪٬ ،‬ن‪ ،‬هؿقوة االهام اهيكالمئهًيى‪ ،1376 ،‬ز ‪.411 َ ،4‬‬
‫َ َٓ ُ َ‬ ‫َْ َ َ ُ َْ َ‬ ‫َ َ‬
‫=‪٬E .‬ال َق ُْب ًَا ال ّفى أ ٓ‪ٙ٠‬ى کل ٌ ٓي ٍء ؼل٭ ُه ذ َْن َهؿى‪ٕ٘ D‬ه‪.ٔ51 :‬‬
‫ٓ َ َ‬ ‫ٓ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫>‪E .‬او الل َه ال َي‪ّ ٝ‬ل ُن ّهر٭ال ـ َّق ٍة‪ٕ D‬يىاء‪.ٔ41 :‬‬
‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ٓ‬
‫?‪ُ E .‬ه َى ‪٠َ ...‬ؿل ل ٓي َه َ ٓ ِ َ َ ٌّ ٓ َ‬
‫با٘ل‪ٕ D‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.ٔ316 َ ،3‬‬‫‪٨‬يه ّ‬
‫‪٨‬يه شىق و ظ‪ ٫‬ليه ّ‬ ‫ّ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪121‬‬

‫‪٠ .1‬ؿالث ال هياو ِ‪٩‬ات ؼؿا چًاو اهميث ؾاقؾ که بىياقى ِ‪٩‬ات ؾيگ ك ب ه آو بالگٍ ث‬
‫هىکًؿ‪ ،‬ليكا ‪٠‬ؿالث به ه‪ً١‬اى ووي‪ ٟ‬کلمه‪٬ ،‬كاق ؾاؾو هك چيم شاى ؼىؾي اوث‪ .‬ؾقايىِىقت‪،‬‬
‫ِ‪٩‬ات ظکين‪ ،‬ق ّال‪ ،٪‬قظماو و قظين و ‪ ...‬بك آو هً‪ٙ‬ب‪ ٫‬هىٌىؾ‪F‬‬ ‫ّ‬
‫‪ .2‬هىئلۀ ه‪١‬اؾ ييم هبحًى به هىئلۀ ‪٠‬ؿل الهى اوث‪ ،‬چًاوک ه قو الث پي اهبكاو‪ ،‬هى ئىليث‬
‫اهاهاو ييم با ‪٠‬ؿالث ؼؿا اقجباٖ ؾاقؾ و آياو قا بكاى ا‪٬‬اهۀ ‪٠‬ؿالث هب‪١‬ىخ و بكگم يؿ‪F‬‬
‫‪ .3‬ههنجكيى ؾليل پا‪ٍ٨‬اقى ٌي‪١‬ه بك اِل ‪٠‬ؿالث‪ ،‬هىٔ‪ٟ‬گيكى ؾق بكاب ك ايع كا‪٨ ٦‬ک كى و‬
‫َ‬
‫‪٠‬٭يؿجى ؼ‪ٙ‬كياکى بىؾ که ؾق گكوهها‪ ،‬هکح ها و ّيعلههاى هفهبى ؾيگك وشىؾ ؾاٌث‪ .‬اٌ ا‪٠‬كه‬
‫‪٠‬اؾل بىؾو ؼؿاويؿ قا اللم يمىؾايًؿ و هؿ‪٠‬ىايؿ که ؼؿا هك کاقى ايصام ؾهؿ ؾقوث و هً‪ٙ‬٭ ى‬
‫اوث‪ ،‬هكچًؿ بك پايۀ اِىل ‪٠‬٭ميى‪ ،‬لٌث و بلکه وحن باٌؿ‪ .‬بكاى هرال‪ ،‬آياو ه ىگى يً ؿ‪ :‬اگ ك‬
‫ؼؿاويؿ اهام ‪٠‬لى‪ ‬قا به ؾولغ ببكؾ و ‪٬‬اجل او قا واقؾ بهٍ ث کً ؿ‪ ،‬ه اي‪١‬ى ي ؿاقؾٖ اه ا ه‪١‬حمل ه‪،‬‬
‫وًث و جمام ٌي‪١‬ه ايى هً‪ ٫ٙ‬قا يمىپفيكيؿ و ه‪١‬ح٭ؿ به اِل ‪٠‬ؿالث ؾق پكوقؾگاق‬ ‫گكوهى ال اهل ْ‬
‫بىؾه و هىگى يًؿ‪ :‬ؼؿاويؿ هكگم وحن يمىکًؿ‪ .‬ايى ؾو گ كوه قا ‪٠E‬ؿلي ه‪ D‬ه ىياهيؿي ؿ و ‪ ٠‬ؿالث‬
‫ؼؿاويؿ قا شمو اِىل ‪٠‬٭ايؿ ؼىؾ ؾايىحه و بكاوان هً‪٠ ٫ٙ‬٭ل و آيات ‪ ٬‬كآو‪ ،‬ه ىگى يً ؿ جم ام‬
‫ا‪١٨‬ال ؼؿاويؿ با ّظکمث ايصام هىگيكؾ و ظکيماي ه او ث و هكگ م ک ّاق ‪٬‬ب يط ال ؼؿاوي ؿ و ك‬
‫يمىليؿ‪F‬‬
‫‪ .4‬ايحؽا اِل ‪٠‬ؿالث ؾق ‪٬‬ال ّ يک اِل ال اِىل ؾيى‪ ،‬قهمى اوث به اظي اى ‪ ٠‬ؿل ؾق‬
‫ِّ‬
‫شىاه‪ ٟ‬بٍكى و هباقله با هكگىيه ‪ٜ‬لن و وحن‪ .‬اِل ‪٠‬ؿالث پكوقؾگاق ک ه ظ اکن ب ك ک ل شه او‬
‫َ‬
‫هىحى اوث قهم و اٌاقهاى به لموم ‪٠‬ؿالث ؾق شاه‪١‬ۀ ايىايى ؾق جمام لهيًههاوث‪٠ .‬الن ب مقگ‬
‫آ‪٨‬كيًً با ‪٠‬ؿالث بكپاوث‪ ،‬و شاه‪١‬ۀ بٍكى ييم بؿوو آو پا بكشا يؽىاه ؿ هاي ؿ‪ .‬شاي ؾاقى ال‬
‫ايى اِل ‪٠‬٭يؿجى ؾق ٘ىل جاقيػ‪ ،‬ايگيمۀ هًاوبى بكاى بكا‪٨‬كاٌحى پكچن ‪٠‬ؿالث٘لبى و هباقله ب ا‬
‫ه‪ٝ‬اهك ٌكک‪ ،‬جب‪١‬يٓ و وحن بىؾه اوث‪ .‬بهايىجكجي ‪ٌ ،‬ي‪١‬ياو به ‪٠E‬ؿليه‪ D‬و ‪٠‬ؿالثؼىاه ه‪١‬كو‪٦‬‬
‫ٌؿيؿ‪ .‬بًابكايى‪ٌ ،‬ي‪١‬ه که به ي٭ً گىحكؾه و پك اهمي ث ‪ ٠‬ؿل وا‪ ٧ ٬‬او ث‪ ،‬آو قا ش مو اِ ىل‬
‫;‬
‫ا‪٠‬ح٭اؾات ؼىؾ ‪٬‬كاق ؾاؾه اوث‪F‬‬
‫‪ .5‬ال بكؼى قوايات چًيى بك هىآيؿ که ٌي‪١‬ياو ؾق لهاو اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪٠ ‬ؿالث ؼ ؿا قا ال‬
‫<‬
‫ظىانجكيى اقکاو ؾيى هىؾايىحًؿ‪F‬‬‫همۀ اِىل ا‪٠‬ح٭اؾى‪ ،‬شم جىظيؿ‪ ،‬بكجك و ايى اِل قا ْ‬

‫;‪ .‬ياِك هکاقم ٌيكالى‪ ،‬ػذ الهی‪٬ ،‬ن‪ ،‬ه‪ٙ‬بى‪٠‬اجى هؿ‪.6-5 َ ،1362 ،٦‬‬
‫<‪ .‬هعمؿ هعمؿى قىٌهكى‪ ،‬ػذ دس خهانبیىی جىزیذ‪٬ ،‬ن‪ ،‬ؾ‪٨‬حك جبلي‪٥‬ات اومهى‪.71-71 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪122 ‬‬

‫‪٠ .6‬لث ؾيگكى که هىجىاو بياو کكؾ که چكا ‪٠‬ؿل ال اِ ىل ؾي ى ي ّمؾ ٌ ي‪١‬ه ٌ مكؾه ٌ ؿه‪،‬‬
‫صاؾ ي‪ّ ٝ‬ام واظ ّؿ‬
‫اقجباٖ جًگاجًگ ‪٠‬ؿل و جىظيؿ اوث‪ F‬چًاوکه ؾق آيه آوقؾه ٌؿ‪E :‬ؼؿاويؿ [با اي ّ‬
‫شهاو هىحى] گىاهى هىؾهؿ که ه‪١‬بىؾى شم او ييىث و ‪٨‬كٌحگاو و ِاظباو ؾاي ً‪ٕ ،‬هكک ؿام‬ ‫ّ‬
‫َ‬
‫بهگىيهاى بك ايى ه‪ٙ‬ل ٔ گىاهى هىؾهًؿ‪ F‬ؾقظالىکه‪[ ،‬ؼؿاويؿ ؾق جمام ‪٠‬الن] ‪٬‬يام ب ه ‪ ٠‬ؿالث‬
‫ؾاقؾ‪ .‬ه‪١‬بىؾى شم او ييىث‪ F‬که هن جىايا و هن ظکين اوث‪ ;D.‬ؾق ايى آيه ‪E‬قاه ؼؿا‪ D‬يکى ه‪١‬ك‪٨‬ى‬
‫ٌؿه و قاههاى هًعك‪ ٦‬و بيگايه ال ؼؿا‪ ،‬بىياق و پكاکًؿه‪ F‬ليكا ِكاٖ هىح٭ين به ِ ىقت ه‪ ٩‬كؾ و‬
‫٘ك‪ ٪‬ايعكا‪٨‬ى به ِىقت شم‪ ٟ‬آوقؾه ٌؿه اوث‪ .‬يحيصه ايًکه‪٠E :‬ؿالث‪ D‬همىاقه همكاه با ‪E‬ي‪ّ ٝ‬ام‬ ‫ّ‬
‫َ‬
‫ي‪ٝ‬ام واظؿ‪ ،‬يٍايۀ ‪E‬هبؿأ واظؿ‪ D‬اوث‪ F‬بًابكايى‪٠ ،‬ؿالث به ه‪ً١‬اى وا‪١٬‬ى ؾق ‪٠‬الن‬
‫واظؿ‪ D‬اوث و ّ‬
‫<‬
‫آ‪٨‬كيًً‪ ،‬ؾليل يگايگى آ‪٨‬كيؿگاق ؼىاهؿ بىؾ‪.‬‬
‫ّ‬
‫‪ .3-3-6‬اهميث ػذل‬
‫اهميث ‪٠‬ؿل ال هياو ؾيگك ِ‪٩‬ات الهى آوگاه قوٌى هىٌىؾ که اقوال پياهبكاو الو ىى ؼ ؿاى‬
‫وبعاو بكاى ا‪٬‬اهۀ هكؾم به ‪٠‬ؿل و ‪٬‬ىٗ بىؾه اوث جا ال ايى ٘كي‪ ٫‬به ه‪١‬ك‪٨‬ث ؼؿا بكوًؿ‪.‬‬
‫ُ‬
‫اهميث ايى اِل ال آيصا قوٌى هىٌىؾ که ؾق ‪٬‬كآو‪ ،‬ال جىظي ؿ گك‪٨‬ح ه ج ا ه‪ ١‬اؾ‪ ،‬و ال يب ْىت‬
‫گك‪٨‬حه جا اهاهث و ل‪٠‬اهث‪ ،‬و ال آقهاوهاى ‪٨‬كؾى گك‪٨‬حه جا هؿ‪٦‬هاى اشحم ا‪٠‬ى‪ ،‬هم ه ب ك هع ىق‬
‫‪٠‬ؿل اوحىاق ٌؿه اوث‪.‬‬
‫ُ‬
‫‪٠‬ؿل ‪٬‬كآو‪ ،‬همؿوي جىظيؿ‪ ،‬قکى ه‪١‬اؾ‪ ،‬هؿ‪ ٦‬جٍكي‪ ٟ‬ي ْبىت‪٨ ،‬لى‪٩‬ۀ ل‪٠‬اهث و اهاهث‪ ،‬ه‪١‬ياق‬
‫کمال ‪٨‬كؾ‪ ،‬و ه٭يان ومهث اشحما‪ ٞ‬اوث‪.‬‬
‫‪٠‬ؿل ‪٬‬كآو آيصا که به جىظيؿ يا ه‪١‬اؾ هكبىٖ هىٌىؾ‪ ،‬به يگكي ايىاو ب ه هى حى و آ‪ ٨‬كيًً‪،‬‬
‫ُ‬
‫ٌکل ؼاَ هىؾهؿ‪ .‬به‪٠‬باقتؾيگك‪ ،‬يى‪٠‬ى ‪E‬شهاوبيًى‪ D‬اوث‪ F‬آيصا ک ه ب ه يب ْىت و جٍ كي‪ ٟ‬و‬
‫‪٬‬ايىو هكبىٖ هىٌىؾ‪ ،‬يک ‪E‬ه٭يان‪ D‬و ‪E‬ه‪١‬ياق‪٬ D‬ايىوًٌاوى اوث‪ ،‬و بهبيايىؾيگك‪ ،‬شاى پ ايى‬
‫اوث بكاى ‪٠‬٭ل که ؾق قؾي‪ ٧‬کحا و ْ‬
‫وًث ‪٬‬كاق گيكؾ و شمء هًاب‪٨ ٟ‬٭ه و اوحًباٖ ب هٌ ماق آي ؿ‪.‬‬
‫آيصاکه به اهاهث و قهبكى هكبىٖ هىٌىؾ‪ ،‬يک ‪ٌE‬ايىحگى‪ D‬اوث‪ F‬آيصا که پاى اؼم‪ ٪‬به هياو‬
‫هىآيؿ‪ ،‬آقهايى ايىايى اوث‪ F‬و آيصاکه به اشحما‪ ٞ‬کٍيؿه هىٌىؾ‪ ،‬يک ‪E‬هىئىليث‪ D‬اوث‪.‬‬

‫کين‪ٕ D‬آل‪٠‬مكاو‪.ٔ18 :‬‬ ‫اله َّاال ُه َى َو ٓال َم َمئ َک ُة َو ُأ ُولىا ٓال‪ٓ ١‬لن ‪٬‬ائما ب ٓال٭ ٓىٗ ال َ‬
‫اله َّاال ُه َى ٓال َ‪١‬م ي ُم ٓال َع ُ‬ ‫َ َ َّ‬
‫الل ُه َّاي ُه ال َ‬ ‫;‪ّ ٌE .‬هؿ‬
‫ّ ّ ّ ّ ّ ّ‬ ‫ّ‬
‫<‪ .‬ياِك هکاقم ٌيكالى‪ ،‬جفغیش ومىوه‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.469-468 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪123‬‬

‫چگىيه همکى بىؾ هىئلهاى که ؾق ‪٬‬كآو جا ايى پايه ّبؿاو اهميث ؾاؾه ٌؿه که هن شه اوبيً ى‬
‫اوث‪ ،‬و هن ه‪١‬ياق ًٌاؼث ‪٬‬ايىو و هن همک ٌايىحگى ل‪٠‬اهث و قهبكى‪ ،‬و هن آقهايى ايىايى‪،‬‬
‫َ‬
‫و هن هىئىليحى اشحما‪٠‬ى‪ ،‬هىلماياو با آو ‪ً٠‬ايث ٌؿيؿ و ظىاويث ‪٨‬كاواي ى ک ه ؾقب اقۀ ‪ ٬‬كآو‬
‫ؾاٌحًؿ يىبث به آو بىج‪٩‬اوت بمايًؿ‪.‬‬
‫ظىاويث هىلماياو به ايى هىئله و ‪٠‬لث قاه يا‪٨‬حى ايى اِ ل ؾق ک مم‪٨ ،‬٭ ه و‬ ‫‪٠‬لث اِلى ْ‬
‫;‬
‫ظىلههاى اشحما‪٠‬ى اومهى‪ ،‬بىجكؾيؿ ‪٬‬كآو بىؾ‪.‬‬

‫‪ .4-3-6‬ابؼاد و جلىههاى ػذل الهى‬

‫‪٠‬ؿل‪ ،‬اب‪١‬اؾ‪ ،‬هّؿا‪٪‬ها و شلىههاى گىياگىيى ؾاقؾ که بكؼى ال آوها ‪٠‬باقتايؿ ال‪:‬‬
‫الق) ػضل تکـىيًى‪٠E :‬ؿل جکى يًى‪ D‬ي‪ً١‬ى ؼؿاويؿ اوان شهاو ؼل٭ث قا بك پاي ۀ ‪ ٠‬ؿل بً ا‬
‫کكؾه و به جمام هىشىؾات‪ ،‬ال وشىؾ و کم ال وش ىؾ‪ ،‬آيچ ه قا ‪ٜ‬ك‪٨‬ي ث‪ ِ ،‬مظيث و او حع٭ا‪٪‬‬
‫ؾاٌحهايؿ ‪ٙ٠‬ا کكؾه اوث‪ .‬هك شمئى ال اشماى شهاو ؼل٭ث‪ ،‬ؾق شاى ؼىؾ به کاق ق‪٨‬حه و بكاوان‬
‫هاؾهاى به ايؿالۀ اللم‪ ،‬اوح‪٩‬اؾه ٌؿه و و اؼحماو شه او‬ ‫ي‪ٝ‬ن و ظىا ه‪١‬يى‪ ،‬ؾق هك چيم‪ ،‬ال هك ْ‬
‫بهِىقت هىلوو و هح‪١‬اؾل بًا گكؾيؿه‪ F‬که ‪E‬هكچيمى به شاى ؼى يً ييکىو ث‪ D.‬لاشآن مدیاذ‬
‫َ‬ ‫َّ‬
‫هى‪٨‬كهايؿ‪َ E :‬و َها الله يش يذ ظلما ِللؼالمي َى ٕآل‪٠‬مكاو‪ Fٔ118 :‬و ؼؿاوي ؿ [ه يچگ اه] و حمى ب كاى‬
‫الغىمىات َواالسع؛‬ ‫شهايياو يمىؼىاهؿ‪ D.‬ؾق ـيل هميى آيه قوىل ؼؿا‪٨ ‬كهىؾ‪E :‬بال َؼذل َ‬
‫هاهىث َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ّ‬
‫<‬
‫جمام آوماوها و لهيى به هىش ‪٠‬ؿل بك پاوث‪FD‬‬
‫ب) ػضل تطـغيؼى‪٠E :‬ؿل جٍكي‪١‬ى‪ D‬ي‪ً١‬ى‪ ،‬هصمى‪٠‬ۀ ‪٬‬ىاييى و جک الي‪ ٧‬اله ى ک ه ب ههً‪ ٝ‬ىق‬
‫جىاو هکل‪٩‬او‬
‫قويؿو ايىاو به کمال يهايى ؤ‪ ٟ‬و ه٭كق ٌؿه‪ ،‬با ق‪٠‬ايث ‪٠‬ؿالث بىؾه و هًاو با ّ‬
‫اوث‪.‬‬
‫ايىاو بكاوان اؼحياق و آلاؾى اقاؾهاى که به او ؾاؾه ٌؿه‪ ،‬ک اق يي ک و ب ؿ قا ؼ ىؾ ايحؽ ا‬
‫هىکًؿ و چىو ايحؽا آگاهايه ييالهًؿ ًٌاؼث ِعيط قاههاى ؼيك و ٌك اوث‪ ،‬ؼؿاويؿ ايىاو‬
‫قا به آيچه هىش ؼيك و هّلعث اووث‪ ،‬اهك ‪٨‬كهىؾه و ال آيچه هىش و ٭ىٖ اوو ث‪ ،‬يه ى‬
‫کكؾه جا وويلۀ ظكکث جکاهلى او ‪٨‬كاهن ٌىؾ و چىو جکالي‪ ٧‬الهى بههً‪ٝ‬ىق قويؿو ايىاو به يحايس‬
‫ّ‬
‫‪٠‬مل به آوها ؤ‪ٌ ٟ‬ؿه و بكاى ؼؿاى هح‪١‬ال ي‪١٩‬ى يؿاقؾ‪ F‬الايىقو‪ ،‬ظکمث الهى ا‪٬‬حٕا ؾاقؾ که‬

‫;‪ .‬هكجٕى ه‪ٙ‬هكى‪ ،‬مدمىػه آثاس‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.63-62 َ ،1‬‬

‫<‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪.61 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪124 ‬‬

‫ايى جکالي‪ ،٧‬هًاو با جىايايىهاى هکل‪٩‬او باٌؿ‪ .‬بؿيىجكجي ‪٠ ،‬ؿالث ؾق ه٭ام جٍكي‪ ٟ‬و جکلي‪٧‬‬
‫ذابث هىٌىؾ‪ F‬ليكا اگك ؼؿاويؿ هح‪١‬ال جکلي‪٩‬ى بيً ال ٘ا‪٬‬ث بًؿگاو ج‪١‬ييى کً ؿ‪ ،‬اهک او ‪٠‬م ل‬
‫يؽىاهؿ ؾاٌث و کاق بيهىؾهاى ؼىاهؿ بىؾ‪ ;.‬لشآن مدیذ هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬و ها ه يچک ه قا ش م ب ه‬
‫يمؾ ها کحابى اوث که به ظ‪ ٫‬وؽى هىگى يؿ و به آياو هيچ‬
‫ايؿالۀ جىايايىاي جکلي‪ ٧‬يمىکًين و ّ‬
‫<‬
‫وحمى يمىٌىؾ‪D.‬‬
‫‪ .5-3-6‬ػذل جضايى و کيفشى‬
‫يکى ؾيگك ال ه‪ٝ‬اهك ‪٠‬ؿل الهى‪ ،‬هىئلۀ ه‪١‬اؾ و قويؿگى به ا‪٠‬مال ييک و بؿ ايىاوها و پ اؾاي و‬
‫کي‪٩‬ك ؾاؾو به ييکىکاقاو و بؿکاقاو اوث‪ F‬ليكا الوى يى‪ ،‬يکى ال قاههاى اذبات ه‪١‬اؾ‪ ٠ ،‬اؾل ب ىؾو‬
‫ؼؿاويؿ اوث‪ F‬چىو ؼؿاويؿ ‪٠‬اؾل ظکين‪ ،‬ا‪٠‬مال بٍك قا بىهعاوبه و پاؾاي و کي‪٩‬ك يمىگ فاقؾ‬
‫و الوىىؾيگك‪ ،‬اوان ايى هعاکمه و هعاوبه ييم بك هيماو ‪٠‬ؿل اوث‪٬ .‬كآو ؾق هىٔ ى‪ ٞ‬ه‪ ١‬اؾ و‬
‫هعاوبۀ قوحاؼيم و پاؾاي و کي‪٩‬ك ا‪٠‬مال هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ها جكالوهاى ػؿل قا ؾق قول هياهث بك پا هىکًين‪ .‬پـه‪ ،‬بـه هـيچکه کمحـكيى وـحمى‬
‫يمىٌىؾ و اگك بههوؿاق وًگيًى يک ؾايه ؼـكؾل [کـاق ييـک و بـؿى] باٌـؿ؛ هـا آو قا‬
‫‪3‬‬
‫ظأك هىکًين‪ .‬و کاكى اوث که ها ظىاب کًًؿه باٌين‪.‬‬
‫ظٕكت ‪٠‬لى‪٨ ‬كهىؾ‪:‬‬
‫َّ‬
‫و ظحى لهيى وؽث بلكلؾ و با هىلها و وؽحىهـايً‪ ،‬هياهـث هعوـن گـكؾؾ و بـه هـك‬
‫ؾيًى‪ ،‬اهلً و بـه هـك هؼبـىؾى‪ ،‬پكوـحًؿگايً و بـه هـك پيٍـىايى‪ ،‬پيـكوايً هلعـن‬
‫ٌىيؿ؛ آو هًگام‪ ،‬يظك اكکًؿو بـه آوـماو و آهىـحه هـؿم بكؾاٌـحى ؾق لهـيى ؾق بكابـك‬
‫‪4‬‬ ‫ػؿل و هىٗ ؼؿاويؿ‪ ،‬شما ؾاؾه يٍىؾ‪ ،‬هگك به آيچه ِّ‬
‫ظن آو اوث‪.‬‬
‫اهام وصاؾ‪٨ ‬كهىؾ‪E :‬جمام آ‪٨‬كيؿگاو ه‪١‬حك‪ً٨‬ؿ که اگك آوها قا ّ‪٠‬٭ا ‪٨‬كهايى وحن يکكؾهاى‪ ،‬و‬
‫?‬
‫ييم گىاهى ؾهًؿ اگك کىى قا ببؽٍايى‪ ،‬اظىاو کكؾهاى‪D.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿج٭ى هّباض يمؾى‪ ،‬آمىصػ ػمایذ‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.195 َ ،1‬‬
‫ِ َ ٓ ُ ٓ َ ِّ َ ُ ٓ ُ ٓ َ ُ َ‬ ‫ََ‬ ‫ُ َ ِّ ُ َ ٓ َّ‬
‫<‪َ E .‬و ال يکل‪ ٧‬ي‪٩‬ىا اال ُو ٓو َ‪َ ١‬ها َو لؿ ٓيًا ّکحا يً ّ‪ّ ٫ٙ‬بالع‪ ٫‬و هن ال ي‪ٝ‬لمىو‪ٕ D‬هئهًىو‪.ٔ62 :‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٓ َ ٓ َ‬ ‫ُ ٓ َ َٓ َ‬ ‫ٓ‬ ‫َ َ َ ُ َٓ َ ٓ َ‬
‫ىاليى ال ّ٭ ٓىٗ ّل َي ٓ ّىم ‪٨‬ال ّ٭ َي َاه ّة ال ج‪ٝ‬ل ُن ي‪ِ ٩‬ه ٌ ٓيئا َو او ک او ّهر٭ ال َظ َّب ٍة ّه ٓى ؼ ٓك َؾ ٍل اج ٓيً ا ّبه ا َو ک‪ ٩‬ى ّبً ا‬‫=‪E .‬و يٕ‪ ٟ‬الم‬
‫بيى‪ٕ D‬ايبياء‪.ٔ47 :‬‬‫ظاو َ‬
‫ّ‬
‫>‪ .‬وهح البالغه‪ ،‬جكشمۀ ؾٌحى‪ ،‬هماو‪ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ ‪.326 َ ،223‬‬
‫َ َ‬ ‫َ َّ َ َ ِّ ِ‬
‫ٌاهؿة ّبايٯ ُه َح‪ٕ٩‬ل َ‪٠‬لى َه ٓى ‪٠‬ا‪ٓ ٨‬ي ث‪٠ٕ D‬ل ى ب ى العى يى‪،‬‬ ‫َ ٓ َٓ َ َ‬ ‫َ ُ ُّ ٓ َ َّ ُ ٓ َ َ َّ َ َ ٓ ُ‬
‫‪ٜ‬ال ٍن ّلمى ‪٠‬ا‪٬‬بث و ّ‬ ‫?‪٨E .‬کل الب ّكية ه‪١‬ح ّك‪٨‬ة ّبايٯ ‪٤‬يك ّ‬
‫صسیفۀ عدادیه‪٬ ،‬ن‪ ،‬الهاؾى‪ ،164 َ ،1376 ،‬ؾ‪٠‬اى ‪.ٔ37‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪125‬‬

‫‪ .6-3-6‬ؽبهات پيشاهىو ػذل‬

‫الق) تبؼيط يا تلاوت صع جهاو سلوـت‪ :‬چكا ؾق شهاو‪ ،‬جب‪١‬يٓ و ج‪٩‬اوت وشىؾ ؾاقؾ؟ ج‪ ٩‬اوت‬
‫ؾق آ‪٨‬كيًً هؽلى‪٬‬ات‪ ،‬بهو يژه ايىاوها‪ ،‬چگىيه با ‪٠‬ؿل الهى والگاق اوث؟ بكاى هرال‪ ،‬چكا ا‪٨‬كاؾ‬
‫ايىاو ال ي‪ٝ‬ك و‪٩‬يؿى‪ ،‬وياهى‪ ،‬لٌحى‪ ،‬ليبايى‪ ،‬والن و ه‪١‬لىلبىؾو و ييم ‪٬‬ىاى شىمايى و هىي‬
‫هح‪٩‬اوجًؿ؟‬
‫پاوػ‪ :‬آيچه ؾق شهاو وشىؾ ؾاقؾ‪ ،‬ج‪٩‬اوت اوث‪ ،‬يه جب‪١‬يٓ و آيچه هىجىايؿ ي٭ٓ ‪٠‬ؿالث ي ا‬
‫ظکمث باٌؿ‪ ،‬جب‪١‬يٓ او ث‪ ،‬ي ه ج‪ ٩‬اوت‪E .‬جب‪ ١‬يٓ‪ D‬آو او ث ک ه هي او ؾو هىش ىؾ‪ ،‬ک ه ؾق‬
‫ٌكاي‪ٙ‬ى کاهم هىاوى ‪٬‬كاق ؾاقيؿ‪٨ ،‬ك‪ ٪‬بگفاقين‪ F‬ولى ‪E‬ج‪٩‬اوت‪ D‬آو اوث که ؾق ٌكايٗ ياهىاوى‬
‫بيى آوها ‪٨‬ك‪ ٪‬گفاٌحه ٌىؾ‪ .‬به‪٠‬باقتؾيگك‪ ،‬جب‪١‬يٓ ال ياظيۀ ؾهًؿه و ج‪٩‬اوت‪ ،‬هكبىٖ ب ه گيكي ؿه‬
‫;‬
‫اوث‪.‬‬
‫اللهۀ ‪٠‬ؿل بكابك ‪٬‬كاق ؾاؾو همۀ ايىاوها يا همۀ اٌيا ييىث‪ F‬بكاى هرال‪ ،‬ه‪١‬ل ّن ‪ ٠‬اؾل کى ى‬
‫ييىث که همۀ ٌاگكؾاو قا ؼىاه کىٌا باًٌؿ و ؼىاه جًبل به٘ىق يکىاو‪ ،‬جٍى ي‪ ٫‬يا جىبيػ کًؿ‬
‫يا به همه يمكۀ هىاوى بؿهؿ‪ ،‬بلکه ‪٠‬ؿالث آو اوث که به هكکؿام آيچه قا اوحع٭ا‪ ٪‬ؾاقؾ بؿهؿ و‬
‫ؾق ايىگىيه هىاقؾ‪٨ ،‬ك‪ ٪‬گفاٌحى‪٠ ،‬يى ‪٠‬ؿالث و ‪٨‬ك‪ ٪‬يگفاٌحى‪٠ ،‬يى جب‪١‬يٓ و ‪ٜ‬لن اوث‪.‬‬
‫شهاو ؼل٭ث هصمى‪٠‬هاى ال هىشىؾات هح‪٩‬اوت اوث که هكکؿام هؿ‪ ٦‬و هؤهىقيحى ؼاَ قا‬
‫پى هىگيكيؿ و هحًاو با آو‪ ،‬ييال به ابماقها و اوح‪١‬ؿاؾهاى ؼاَ ؾاقيؿ‪.‬‬
‫الايىقو‪ ،‬ه٭حٕاى ظکمث و ‪٠‬ؿل الهى ايى اوث که شهاو قا بهگىيهاى بيا‪٨‬كيًؿ که بيٍحكيى‬
‫ؼيك و کمال بك آو هحكج گ كؾؾ و هىش ىؾات هؽحل ‪ ٧‬قا‪ ،‬ک ه اش ماى ه ن بى حۀ آو قا جٍ کيل‬
‫<‬
‫هىؾهًؿ‪ ،‬به گىيهاى بيا‪٨‬كيًؿ که هحًاو با آو هؿ‪ ٦‬يهايى باٌؿ‪.‬‬
‫ج‪٩‬اوت ؾق اوح‪١‬ؿاؾها‪ ،‬ـو‪٪‬ها و واؼحماو شىمى و قوظى ا‪٨‬كاؾ شاه‪ ١‬ه و يي م اؼ حم‪ ٦‬ؾق‬
‫َ‬
‫شهاو ؼل٭ث‪ ،‬ال اجنها گك‪٨‬حه جا هً‪ٝ‬ىههها‪ ،‬کهکٍاوها‪ ،‬ؾقؼثها‪ ،‬گياه او و ظيىاي ات‪ ،‬الله ۀ‬
‫ي‪ٝ‬ام اظىى‪ D‬اوث جا هكيک بكاى ايصام ؾاؾو کاقى که ؼؿاويؿ بك ؾوًٌ يهاؾه‪ ،‬آهاؾه‬ ‫آ‪٨‬كيًً ‪ّ E‬‬
‫باًٌؿ‪ =.‬لشآن مدیذ هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬آيا آياو قظمث پكوقؾگاقت قا ج٭ىين هىکًًؿ؟ ها ه‪١‬يٍث آوها‬

‫;‪ .‬هكجٕى ه‪ٙ‬هكى‪ ،‬ػذ الهی‪٬ ،‬ن‪ِ ،‬ؿقا‪.114 َ ،1389 ،‬‬

‫<‪ .‬هعمؿج٭ى هّباض يمؾى‪ ،‬آمىصػ ػمایذ‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.193 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬ياِك هکاقم ٌيكالى‪ ،‬پیام لشآن‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.453 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪126 ‬‬

‫ات ؾييا ؾق هيايٍاو ج٭ىين کكؾين و ب‪ٕ١‬ى قا بك ب‪ٕ١‬ى بكجكى ؾاؾين جا يکؿيگك قا هىؽك‬
‫قا ؾق ظي ّ‬
‫;‬
‫واليؿ ٕو با هن ج‪١‬اوو کًًؿٔ‪D.‬‬
‫ظٕكت ‪٠‬لى‪٨ ‬كهىؾ‪E :‬هكؾم همىاقه ؾق هىيك ؼيك و ؼىبى هىحًؿ جا و‪٬‬ح ىک ه ج‪ ٩‬اوجى ؾق‬
‫<‬
‫هيايٍاو باٌؿ‪ .‬په‪ ،‬هكگاه همه هىاوى ٌىيؿ‪ ،‬همک ؼىاهًؿ ٌؿ‪D.‬‬
‫ب) ضبهۀ ياساػگاعى ضغوع با ػـضل الهـى‪ ٌ :‬بهه ْاول‪ :‬ب ه ي‪ ٝ‬ك بكؼ ى ؾق هي او پؿي ؿهه اى‬
‫شهاو‪ ،‬هىاقؾى هٍاهؿه هىٌىؾ که شم ٌك و بؿى‪ ،‬و ىؾى يم ىقو ايًؿ‪ .‬ذم كۀ اي ى ٌ كوق آو‬
‫اوث که يا هىحى ٌىء ؾيگك قا به ييىحى بؿل هىکًًؿ و ي ا لي ؿگىاي قا ‪ ٬‬كيى قي س و هٍ ٭ث‬
‫هىواليؿ‪ .‬ال شملۀ ايى ٌكوق‪ ،‬شهل‪٨ ،‬٭ك‪ ،‬بيماقى‪ ،‬للمله‪ ،‬ويل‪ ،‬گميؿگاو و ظيىايات ؼ‪ٙ‬كياک‪،‬‬
‫هيکكو ‪ ،‬و ٌي‪ٙ‬او اوث‪ٌ .‬بهۀ ٌكوق ‪٠‬موه بك ‪٠‬ؿل الهى‪ ،‬ا‪٠‬ح٭اؾ به ظکمث الهى قا ييم ؾچ اق‬
‫هٍکل هىکًؿ‪ .‬اگك ؼؿاى ج‪١‬الى‪٠ ،‬اؾل و ظکين اوث‪ ،‬هيچگ اه ٌ ك يم ىآ‪٨‬كي ؿ ک ه وش ىؾى‬
‫بى‪٨‬ايؿه و ْ‬
‫ظحى هٕك اوث و هاي‪ ٟ‬ليؿگى قاظث و بىؾ‪٤‬ؿ‪٤‬ۀ هىشىؾات ؾيگ ك‪ ،‬ب هو يژه ايى او‪،‬‬
‫هىٌىؾ‪.‬‬
‫ْ‬
‫پاوػ‪ :‬اوال‪ ،‬ؾق ج‪١‬ييى ؼيك و ٌك يبايؿ ‪٠‬صىاليه ؾاوقى کكؾ‪ :‬همک ؼيك يا ٌ ك ب ىؾو چي مى‬
‫يبايؿ جٍؽيُ ابحؿايى ‪٠‬٭ل ها باٌؿ که اگك هىا‪ ٫٨‬هيل ها بىؾ‪ ،‬ؼيك و اگك بكؼم‪٘ ٦‬ب‪ ٟ‬ها ب ىؾ‪،‬‬
‫آو قا ٌك بؿايين‪ F‬ليكا چهبىا وشىؾ بكؼى چيمها با ي‪ٝ‬ك و‪ٙ‬عى‪ٌ ،‬ك شلىه کًؿ‪ ،‬اها په ال ؾ‪ ٬‬ث‬
‫‪٠‬٭ل و بكقوى آذاق و ؼّىِيات آو پى ببكين که ؼيك اوث‪ .‬جمام اوكاق هىحى بكاى بٍك کٍ‪٧‬‬
‫يٍؿه و ؾايىحًىهاى او هعؿوؾ اوث‪ F‬الايىقو‪٠ ،‬٭ل بٍك اظا٘ۀ کاهل ب ه هم ۀ اب‪ ١‬اؾ هىٔ ى‪ٞ‬‬
‫يؿاقؾ جا ظکن ؼىؾ قا يا‪٨‬حه و ظکن ‪١ٙ٬‬ى ِاؾق کًؿ‪ .‬بكاى يمىيه‪ ،‬جعمل هٍکمت شًگ و کٍحه‬
‫و لؼمىٌؿو همکى اوث ؾق ي‪ٝ‬ك ابحؿايى ٌك هعىى ٌىؾ و بهكهگيكى ال ذكوت و لفته اى‬
‫ؾييايى ؼيك ٌمكؾه ٌىؾ‪ ،‬اها با ج‪٩‬کك بيٍحك قوٌى هىٌىؾ که کاهيابى هى‪٬‬ث ؾقِىقجىکه ‪٠‬ىا‪٬‬‬
‫‪٨‬كشام ييک و واليؿه ؾاٌ حه باٌ ؿ‪،‬‬
‫ّ‬ ‫ؼ‪ٙ‬كياک ؾاٌحه باٌؿ‪ ،‬ؼيك ييىث و ياکاهى هى‪٬‬ث ييم و‪٬‬حى‬
‫ٌك بهظىا يمىآيؿ‪ .‬لشآن مدیذ هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬

‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ُّ ٓ َ َ َ ٓ َ ٓ َ ُ ٓ َ ٓ َ َ ٓ‬ ‫ُ ٓ َ ٓ ُ َ َ ٓ َ َ َ ِّ َ َ ٓ ُ َ َ ٓ َ ٓ َ ُ ٓ َّ َ َ ُ ٓ ٓ َ‬

‫ات ل َي َّح ّؽ ف‬
‫ٓ ؾقش ّ‬
‫;‪E .‬أهن ُ ي٭ ّىمىو قظ ٓمحه قبٯ يعى ‪٬‬ىمًا بيًهن ه‪١‬يٍحهن ّ‪٨‬يالعيىة الؿييا و ق‪ً١٨‬ا ب‪ٕ١‬هن ‪٨‬ى‪ ٪‬ب‪ٍ ١‬‬
‫َب ٓ‪ُ ٕ١‬ه ٓن َب ٓ‪ٕ١‬ا ُوؽك ْيا‪ٕ D‬لؼك‪.ٔ32 :٦‬‬
‫َ ُ َّ ُ َ ٓ ّ َ َ ُ َ َ ٓ َ َ ٓ َ َ ُ‬
‫<‪E .‬ال يمال الًان ّبؽي ٍك ها ج‪٩‬اوجىا ‪٨‬اـا اوحىوا هلکىا‪ٕ D‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.ٔ385 َ ،77‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪127‬‬

‫شهاؾ ؾق قاه ؼؿا بك ٌما هوكق ٌؿ‪ ،‬ؾقظالىکه بكايحاو ياؼىٌايًؿ اوث‪ .‬چهبىا چيمى‬
‫قا ؼىي يؿاٌحه باٌيؿ‪ ،‬ظال آيکه ؼيك ٌما ؾق آو اوث و يـا چيـمى قا ؾووـث ؾاٌـحه‬
‫‪1‬‬
‫ٌك ٌما ؾق آو اوث و ؼؿا هىؾايؿ و ٌما يمىؾاييؿ‪.‬‬‫باٌيؿ‪ ،‬ظال آيکه ِّ‬
‫ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ٌكى که په ال آو بهٍث باٌؿ‪ٌ ،‬ك ييىث و ؼيكى که پـه ال آو آجـً ؾولغ باٌـؿ‪،‬‬
‫ؼيك ييىث‪ .‬هك يؼمحى شم بهٍث کىچک و ياچيم اوث و هـك باليـى شـم آجـً ؾولغ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ػاكيث‪.‬‬
‫بًابكايى‪ ،‬هك ظاؾذه و پؿيؿهاى که ال ؼال‪ ٫‬ظکين ِاؾق هىٌىؾ‪ ،‬ييک اوث و اگك ب كؼم‪٦‬‬
‫=‬
‫هيل و قٔاى ها بىؾ يا اوكاق آو قا ييا‪٨‬حين‪ ،‬يمىجىايين به ٌك بىؾيً ظکن کًين‪F‬‬
‫ٌك ه‪ٙ‬ل‪ ٫‬وشىؾ يؿاقؾ‪ :‬ؼيك و ٌك بىؾو يک هىشىؾ يا يک ظاؾذه ّي ٓىبى او ث‪ ٌ .‬ايؿ‪،‬‬ ‫ذاييا‪ِّ ،‬‬
‫چيمى بكاى کىى ؼيك و بكاى ؾيگكى ٌك باٌؿ‪ ،‬يا بكاى جمام ايىاوها ؼيك و يى بث ب هي ى‪٠‬ى ال‬
‫ظيىايات ٌك باٌؿ‪F‬‬
‫ذالرا‪ٌ ،‬ك ‪٠‬ؿهى اوث‪ :‬يک جعليل واؾه يٍاو هىؾهؿ که هاهيث ٌك ‪ ٠‬ؿهى او ث‪ F‬ي‪ ً١‬ى‬
‫بؿىها همه ال يى‪ ٞ‬ييىحى و ييا‪٨‬كيؿيىايؿ‪ .‬هً‪ٝ‬ىق ال ‪٠‬ؿهى بىؾو ٌك آو ييى ث ک ه آيچ ه ه كؾم‬
‫جىهن ه‪ٙ‬ل‪ ٫‬اوث‪ ،‬بلکه وؽى ؾق ايى اوث که ٌكوق ال يى‪ ٞ‬کمبىؾه ا‪،‬‬ ‫به‪ً٠‬ىاو ٌك هىًٌاوًؿ‪ْ ،‬‬
‫يابىؾىها و ؼأها هىحًؿ‪ F‬يا هًٍؤ کمبىؾها‪ ،‬يابىؾىها و ؼأايؿ‪ .‬ؼمِ ه آيک ه ٌ كوق ال ي ى‪ٞ‬‬
‫هىحى ييىحًؿ‪.‬‬
‫يبىؾو ؼىبى ‪ٜ‬هىق پيؿا هىکًًؿ‪٠ .‬ؿم هيچ و پى اوث و ؾق ه٭ابل هىحى شاى‬ ‫بؿىها بكاذك ّ‬
‫ؼاَ يؿاقؾ‪ F‬الايىقو‪ ،‬ؾق ِىقت ‪٨‬٭ؿاو هىحى‪ ،‬با جىاهط‪ ،‬هىگى يين ييىحى ظاِل ٌؿه اوث‪.‬‬
‫بكاى هرال‪ ،‬و‪٬‬حى ال يابيًايى وؽى هىگى يين‪ ،‬يبايؿ جّىق کً ين ک ه يابيً ايى وش ىؾى ؼ اَ و‬
‫چٍن يابيًا شاى گك‪٨‬حه اوث‪ .‬يابيًايى‪٨ ،‬٭ؿاو بيًايى اوث‪ ،‬يه چي م‬
‫وا‪١٬‬ى و هلمىن ؾاقؾ که ؾق ّ‬
‫ؾيگك‪ .‬په‪ ،‬آوگاه که هىگى يين ٌك ‪٠‬ؿهى اوث‪ ،‬ي‪ً١‬ى ‪٠‬ؿم وشىؾ ؼيك‪F‬‬

‫َّ‬ ‫َ َّ ُ‬ ‫َ‬ ‫ٓ ُ‬ ‫َ َّ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫ٓ َٓ‬ ‫ُ َّ ُ َ‬ ‫ُ ََ ُ ٓ ُ‬

‫;‪E .‬ک ّح َ ‪٠‬ل ٓيک ُن ال ّ٭حال َو ُه َى ک ٓكِه لک ٓن َو ‪٠‬ىى او جک َك ُهىا ٌ ٓيئا َو ُه َى ؼ ٓي ِك لک ٓن َو ‪٠‬ىى او ج ّع ُّبىا ٌ ٓيئا َو ُه َى ٌ ٌّك لک ٓن َوالل ُه‬
‫َ َ َ‬ ‫َ ٓ‬
‫َي ٓ‪١‬ل ُن َو اي ُح ٓن ال ج ٓ‪١‬ل ُمىو‪ٕ D‬ب٭كه‪.ٔ216 :‬‬
‫ِ‬
‫‪٠‬ا‪َ ٨‬ي ة‪ٕ D‬وهاح‬ ‫وو ٓال َص ًَّة َه ٓع ُ٭ ِىق َو ُک ُّل َب ُ َ َّ‬
‫َ ٓ ِ َ ٓ َ ٓ َ ُ َّ ُ َ َ ٌّ َ ٍّ َ ٓ َ ُ ٓ َ َّ ُ َ ُ ُّ َ ُ َ‬
‫مء ؾوو الً ّاق ّ‬ ‫ٍ‬ ‫ّ‬ ‫‪١‬ين ؾ‬
‫<‪E .‬ها ؼيك ّبؽي ٍك ب‪١‬ؿه الًاق و ها ٌك ّبٍك ب‪١‬ؿه الصًة و کل ي ٍ‬
‫البالغه‪ ،‬جكشمۀ هعمؿ ؾٌحى‪ ،‬ظکمث ‪.ٔ387‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ هعمؿى قىٌهكى‪ ،‬همان‪.119-113 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪128 ‬‬

‫قاب‪١‬ا‪ ،‬بىياقى ال هٍکمت و هّيبثها ؾق ليؿگى ‪٨‬كؾ يا شاه‪١‬ه ياٌى ال ا‪٠‬مال ياؾقو ث و‬
‫گًاهاو ؼىؾ ايىاو بىؾه که با ؾوث ؼىؾ‪ ،‬لهيًۀ آو قا ‪٨‬كاهن واؼحه و اللهۀ ‪٬‬ايىو ‪٠‬ليث ؾق شهاو‬
‫اوث‪ .‬بكاى هرال‪ ،‬اوح‪١‬ماق و اوحرماق هلثهاى هعكوم و وحنهايى که ظکىهثهاى وحمگك ب ك‬
‫هكؾم هىکًًؿ‪ ،‬بكاذك وکىت‪ ،‬جىلين يا همکاقى ؼىؾ هكؾم با ظاکماو و حمگك و وش ىؾ ج‪٩‬ك‪ ٬‬ه و‬
‫اؼحم‪ ٦‬ؾق هياو هلثهاوث‪.‬‬
‫بىياقى ال ٌکىثها و ياکاهىها بكاذك جكک ج‪٩‬کك و ايؿيٍه ؾق ‪٠‬ىا‪ ٬‬کاق يا هٍىقت يکكؾو‬
‫با ؾيگكاو يا وىحى و جًبلى و جكک جمي هًاو يا بىي‪ٝ‬م ى ؾق لي ؿگى ا‪ ٨‬كاؾ او ث‪ .‬بى ياقى‬
‫بيماقىها ياٌى ال ٌکنپكوحى يا هىاپكوحى يا ق‪٠‬اي ث يک كؾو بكؼ ى ال ؾو حىقهاى بهؿاٌ حى‬
‫اوث‪ .‬لشآن مدیذ هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬آيچه ال ييکى به جى هىقوؿ‪ ،‬ال ٘ك‪ ٦‬ؼؿاوث و آيچه ال بؿى به‬
‫;‬
‫جى هىقوؿ‪ ،‬الوىى ؼىؾ جىوث‪D.‬‬
‫ٌك ه‪ٙ‬ل‪ ٫‬ييا‪٨‬كيؿه اوث‪ ،‬اه ا آي ا‬‫ٌبهۀ ؾوم‪ :‬ؾقوث اوث که بكاوان اؾلۀ هىشىؾ‪ ،‬ؼؿاويؿ ِّ‬
‫ٌك ّيى بى ه ن يؿاٌ حه باٌ ًؿ؟‬‫اهکاو يؿاٌث ؼؿاويؿ هىشىؾات قا به گىيهاى ؼل‪ ٫‬هىکكؾ که ِّ‬
‫واه‪ ،‬ؾق ه‪٩‬هىهى ووي‪ٟ‬جك ايى وئال ه‪ٙ‬كض اوث که اواوا ‪٠‬لث وش ىؾ ٌ كوق چيى ث و آي ا‬
‫ٌكوق ‪٨‬ايؿهاى ؾاقيؿ؟‬
‫بكاى ايى ٌبهه وه پاوػ ه‪ٙ‬كض هىٌىؾ‪:‬‬
‫يک پيً ال هكچيم بايؿ بؿايين ک ه ٌ كوق ال ؼي كات ش ؿا يم ىٌ ىيؿ‪ F‬ي‪ ً١‬ى شًب ۀ ٌ ك‬
‫ٌك آوها ّيىبى اوث‪ ،‬ال شًبۀ ؼيكٌ او شؿايٍ ؿيى او ث‪ .‬اي ى ال آيص ا ياٌ ى‬ ‫هىشىؾاجى که ِّ‬
‫هىٌىؾ که شهاو واظؿى جصم يهياپفيك اوث‪ .‬قاب‪ٙ‬ۀ اشماى شهاو ب ه گىي هاى ييى ث ک ه بح ىاو‬
‫‪٬‬ىمثهايى ال آو قا ظف‪ ٦‬کكؾ و ؾق هميى ظال‪٬ ،‬ىمثهاى ؾيگ ك ب ك ش اى بمايً ؿ‪ F‬چكاک ه‬
‫ظف‪ ٦‬يکبؽً هىحلمم ظف‪ ٦‬همۀ بؽًهاوث‪.‬‬
‫ٌكوق ايؿکى که ؾق شهاو وش ىؾ ؾاقؾ‪ ،‬ؼي كات قا ال شه او‬
‫ّ‬ ‫ؼؿاويؿ ظکين هن هيچگاه بكاى‬
‫هىحى کن يمىکًؿ‪ .‬بههميىؾليل‪ ،‬هىگى يين يه جًها ‪ ٠‬ؿمها ال وشىؾه ا و وشىؾه اى أ ا‪٨‬ى و‬
‫ّيىبى ال وشىؾهاى ظ٭ي٭ى ج‪٩‬کيکياپفيكيؿ‪ ،‬بلکه ؼىؾ وشىؾهاى ظ٭ي٭ى ييم ال يکؿيگك ج‪٩‬کيک‬
‫يمىپفيكيؿ‪F‬‬

‫َ َّ ٓ َ‬ ‫َّ َ َ َ ٓ َ َ َ َ َ َّ َ َ َ َ‬
‫أِ َابٯ ّه ٓى َو ِّي َئ ٍة ‪ّ ٨‬م ٓى ي‪ّ ٩‬ىٯ‪ٕ D‬يىاء‪.ٔ79 :‬‬ ‫;‪E .‬ها أِابٯ ّهى ظىً ٍة ‪ّ ٨‬مى الل ّه و ها‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪131‬‬

‫ؾو اٌياى شهاو ال ي‪ٝ‬ك ؼىبى و بؿى اگك جًها و شؿا ال هن ؾق ي‪ٝ‬ك گك‪٨‬حه ٌىيؿ‪ ،‬يک ظکن‬
‫ؾاقيؿ و اگك به‪ً٠‬ىاو ‪ٕ٠‬ىى ال يک هصمى‪٠‬ه لعا‪ٌ ٚ‬ىيؿ‪ ،‬ظکن ؾيگكى ؾاقيؿ‪ F‬ؾقوث هرل آيکه‬
‫يک ايىاو و‪٬‬حى ال لعا‪٨ ٚ‬كؾى بكقوى هىٌىؾ‪ ،‬و يژگىه ايى ؾاقؾ‪ ،‬ول ى ال شه ث اشحم ا‪٠‬ى‪،‬‬
‫ؾاقاى هٍؽّات هح‪٩‬اوت ؼىاهؿ بىؾ‪ .‬باجىشهبه ايى وا‪١٬‬ي ث‪ ،‬ظ ال ه ىگ ى يين‪ ،‬هًگ ام ؾاوقى‬
‫ؾقباقۀ هكيک ال اشماى شهاو هىحى‪ ،‬بايؿ هكيک ال شًبهه اى ‪ ٨‬كؾى و گكوه ى آو قا و ًصيؿ‪.‬‬
‫چهبىا يک ٌىء ال ي‪ٝ‬ك شًبههاى ‪٨‬كؾى ههن به ي‪ٝ‬ك آيؿ‪ ،‬اها ال شًبههاى گكوهى اهميث يؿاٌحه‬
‫باٌؿ و بك‪٠‬که‪ .‬ال هميى هً‪ٝ‬ك هىجىايين اؾ‪٠‬ا کًين که چهبىا بكؼ ى اه ىق ال ي‪ ٝ‬ك شًب هه اى‬
‫شمئى ٌكيؿ‪ ،‬اها ال ي‪ٝ‬ك کلى ؼيك و ييم بكؼى ؾيگك ال ي‪ ٝ‬ك شًب هه اى شمئ ى ؼيكي ؿ‪ ،‬ول ى ال‬
‫شًبههاى کلى ٌك‪ .‬ب كاى هر ال‪ ،‬پى حى و بلً ؿىه اى له يى ٌ ايؿ ال ي‪ ٝ‬ك شمئ ى و يگ اه ب ه‬
‫ُ‬
‫هّؿا‪٪‬ها‪ ،‬بىاقلي به ي‪ٝ‬ك آيًؿ‪ ،‬اها ال شًبههاى ‪٠‬مىهى‪ ،‬ؾق ظ‪ ٛ٩‬جىالو و ج‪١‬اؾل ک كه له يى و‬
‫ه‪١‬اؾو ـى ‪٬‬يمث ؾق آو و چٍنايؿالهاى بىبؿيل و ‪ ...‬ي٭ً ههمى ؾاٌحه باًٌؿ‪ .‬بًابكايى‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫وشىؾ‬
‫ّ‬
‫بكاى ؾاوقى ؾق ٌك يا ؼيك بىؾو هىشىؾى‪ ،‬يبايؿ ٌحا وقليؿ‪ F‬بلکه بايؿ جمام شًبههاى ‪ ٨‬كؾى و‬
‫شمئى و ييم شًبههاى گكوهى و کلى آو قا وًصيؿ‪F‬‬
‫وه ‪٨‬ىايؿ ٌكوق ؾليل ؾيگكى بكاى ‪٠‬لث وشىؾٌ او او ث‪ .‬ب ا ؾ‪ ٬‬ث ؾق و اؼحاق وش ىؾى‬
‫پؿيؿههاى به ‪ٜ‬اهك ٌك ؾق هىيابين که ‪٨‬ىايؿى هن ؾاقيؿ‪ ،‬الشمله‪:‬‬
‫‪ .1‬وشىؾ بؿىها و لٌحىها ؾق پؿيؿ آوقؾو هصمى‪٠‬ۀ ليباى شهاو ٔكوقت اوث‪F‬‬
‫ظحى ليبايىها‪ ،‬شلىۀ ؼىؾ قا ال ٌكوق ؾقيا‪٨‬ث هىکًًؿ‪ .‬اگك لٌحى و بؿى وشىؾ يؿاٌث‪،‬‬ ‫‪ْ .2‬‬
‫وشىؾ ٌكوق اوث که به ؼيكات جصلى هىبؽٍؿ‪F‬‬ ‫ّ‬ ‫ليبايى و ؼيك با چه چيم ه٭ايىه هىٌؿ؟ په‪،‬‬
‫‪ .3‬لٌحىها ه٭ؿهۀ وش ىؾ ليب ايىهايً ؿ‪ .‬ال ؾقو ّو گك‪٨‬ح اقى و هّ يبث و ٌ كوق‪ ،‬قاظ ث و‬
‫غىش يغىشا ٕايٍ كاض‪Fٔ6 :‬‬ ‫َّ َ َ‬
‫آقاهً و ؼي كات قغ ه ىيماي ؿ‪ .‬لاشآنكاشیم ه ى‪٨‬كهاي ؿ‪ِ E :‬او هىغ الؼ ِ‬
‫بهؾقوحىکه با ؾٌىاقى‪ ،‬آوايى پؿيؿ هىآيؿ‪D.‬‬
‫پ) ضبهۀ ياساػگاعى وجىص ضيؽاو با ػضل الهى‪ :‬ال ي‪ٝ‬ك ايىاو‪ٌ ،‬ي‪ٙ‬او هىشىؾى ٌك او ث‪.‬‬
‫باجىشهبه ايى اهك‪ ،‬ايى وئال ه‪ٙ‬كض هىٌىؾ‪ :‬چكا ؼؿاويؿ چًيى هىشىؾ ٌ ْكى قا آ‪٨‬كي ؿه او ث؟‬
‫َ‬
‫ٌي‪ٙ‬او وىگًؿ ؼىقؾه اوث که يىل آؾم قا به گًاه و لٌحى بيااليؿ و گمكاه والؾ‪ F‬آيا ؼل‪ٌ ٫‬ي‪ٙ‬او‪،‬‬
‫‪٠‬ؿل الهى قا ؼؿٌهؾاق يمىکًؿ؟‬
‫پاوػ‪ :‬به ا‪٠‬ح٭اؾ ‪٠‬الماو هى لماو ؼل٭ ث ٌ ي‪ٙ‬او هيچگىي ه اٌ کالى ب ك ‪ ٠‬ؿل اله ى واقؾ‬
‫يمىکًؿ‪ .‬بكاى اذبات ايى اؾ‪٠‬ا‪ ،‬ـکك چًؿ يکحه ٔكوقت ؾاقؾ‪:‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪130 ‬‬

‫‪ٌ .1‬ي‪ٙ‬او ال يى‪E ٞ‬شى‪ D‬اوث و ؼؿاويؿ شى و ّايه قا بكاى ‪٠‬باؾت آ‪٨‬كيؿه اوث‪ F‬الاي ىقو‪،‬‬
‫هىجىاو ؾقيا‪٨‬ث که ٌي‪ٙ‬او ييم بكاى ‪٠‬باؾت ؼل‪ٌ ٫‬ؿه اوث و هيچ ياپاکى و ٌكى ؾق ؼل٭ ث او‬
‫‪٠‬باؾت بىياق‪ ،‬ؾق بيى ‪٨‬كٌحگاو الهى شاى گك‪٨‬ث‪ F‬اها بًابك آلاؾى و اؼحياقى‬‫ّ‬ ‫يبىؾه اوث‪ .‬او بكاذك‬
‫که ؾاٌث‪ ،‬ؼىؾ هىش گمكاهى ؼى يً ٌؿ‪F‬‬
‫ٌك ه‪ٙ‬ل‪ ٫‬ييا‪٨‬كيؿه اوث‪ .‬وشىؾ ي‪٩‬ىى همۀ هىشىؾات ؼيك اوث‪E :‬الزى‬ ‫‪ .2‬ؼؿاويؿ هيچگاه ِّ‬
‫ََ‬ ‫َّ‬
‫أد َغ َى كل شى َخلوه ٕوصؿه‪ Fٔ7 :‬هماو کىى که هك چيمى قا به ٌکل ييکى آ‪٨‬كيؿ‪D.‬‬
‫باايىظال‪ ،‬گاه هىشىؾى با أا‪٨‬ه به هىشىؾى ؾيگك هًٍؤ ِؿوق ٌ ك ه ىٌ ىؾ‪ ٌ .‬ي‪ٙ‬او يي م‬
‫َٓ‬
‫‪٨‬ىي‪٩‬ىه ٌك ييىث‪ F‬اها ؾق قاب‪ٙ‬ه با ؼل٭ث آؾم و آلهايً الهى بىؾ که قاه ٌكاقت ؾق پيً گك‪٨‬ث‪F‬‬
‫‪ .3‬ايىاو ؾق هيچيک ال ا‪٠‬م ال ؼ ى يً هصب ىق ييى ث‪ .‬ي‪ ٩‬ىـ ٌ ي‪ٙ‬او يي م ؾق ايؿيٍ ۀ او‪،‬‬
‫ِّ‬
‫هًعّك به ظؿ ووىوه اوث و يمىجىايؿ بٍك قا به کاق بؿ اشباق کًؿ‪ٔ F‬مى آيکه وشىؾ ٌ ي‪ٙ‬او‬
‫جًها يکى ال هّؿا‪٪‬هاى آلهايً الهى اوث و اگك او هن يبىؾ‪ ،‬ؼؿاى ج‪١‬الى ب ه ٌ يىهاى ؾيگ ك‬
‫ايىاو قا هىآلهىؾ‪.‬‬
‫باجىشهبه ّيکات ياؾٌؿه‪ ،‬آٌکاق هىٌىؾ که اٌکالى ؾق ؼل٭ث ٌي‪ٙ‬او ييى ث و ٌ بههاى ؾق‬
‫‪٠‬ؿل الهى پؿيؿ يمىآوقؾ‪ .‬ا‪٨‬مووبك آيکه به ي‪ٝ‬ك هىقوؿ وشىؾ ٌي‪ٙ‬او بكاى جکاهل ايىاو ه‪٩‬يؿ ييم‬
‫;‬
‫هىث‪ F‬ليكا ايىاو ال گفق هباقله با او به ه٭اهات واالى بًؿگى و پكهيمکاقى هىقوؿ‪.‬‬

‫‪ .4-6‬يبىت‬
‫په ال جىظيؿ و ‪٠‬ؿل يکى ؾيگك ال اِىل هفه ‪ ،‬يبىت و يا ب‪١‬رث پياهبكاو اوث‪ .‬ب‪١‬رث ؾق ل‪٥‬ث‬
‫به ه‪ً١‬اى بك ايگيؽحى‪٨ ،‬كوحاؾو‪ ،‬بيؿاقکكؾو و ليؿه ک كؾو او ث و ؾق اِ ‪ٙ‬مض ٌ ك‪٨ ٞ‬كو حاؾو‬
‫<‬
‫ّ‬
‫ؼؿاى ج‪١‬الى اوث ايىايى قا بهوىى شى و ّايه جا آياو قا به قاه ظ‪ ٫‬ؾ‪٠‬ىت کًؿ‪.‬‬
‫‪ .1-4-6‬اثبات وجىد ايبيا‬
‫اگكچه ايىاو با ييكوى ‪٠‬٭ل ييک و بؿ قا بهاشم ال‪ ،‬ؾقک ه ىکً ؿ‪ ،‬ول ى يي كوى ‪٠‬٭ ل ب كاى قاه‬
‫٘ىاليى و ‪ٝ٠‬يمى که ايىاو ؾق پيًقو ؾاقؾ‪ ،‬يا‪ ُ٬‬و ياجىاو اوث‪ .‬ليؿگى ؾق پكجى هؿايث ‪٠‬٭ل و‬
‫هّلعث شى يىهاى آو‪ ،‬هرل گام لؾو ؾق بياباو ؾق ٌ جاقيک و ٘ى‪٨‬ايى با چكا‪٤‬ى کنوى اوث‬
‫که يىق آو جًها جا چًؿ ‪٬‬ؿهى قا يٍاو هىؾهؿ و هك لع‪ٝ‬ه بين ؼاهىي ٌؿو آو هىقوؾ‪ F‬الايىقو‪،‬‬

‫;‪ .‬هكجٕى ه‪ٙ‬هكى‪ ،‬ػذ الهی‪ ،‬هماو‪.74 َ ،‬‬

‫<‪٠ .‬لىاکبك ؾهؽؿا‪ ،‬لغثوامۀ دهخذا‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾايٍگاه جهكاو‪ ،1378 ،‬ـيل واژۀ ‪E‬ب‪١‬رث‪.D‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪131‬‬

‫وشىؾ پياهبكاو بكاى باقوق و ج٭ى يث کكؾو ‪٠‬٭ ل اللم او ث و الو ىىؾيگ ك‪ ،‬وش ىؾ آي او ب كاى‬
‫هؿايث ‪٠‬٭ل و آوي ياپفيك کكؾو آو‪ ،‬که ال شاي هىاهاى ي‪٩‬ه ؾق ه‪١‬كْ جهؿي ؿ جً ؿباؾهاى‬
‫هىى و هىن ‪٬‬كاق ؾاقؾ‪ ،‬اللم بىؾ‪ .‬اهام ‪٠‬لى‪ ‬ؾقباقۀ اذبات وشىؾ ايبيا هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫چىو بيٍحك هكؾم و هؽلىهات او‪ ،‬پيمـاو الهـى (هبًـى بـك ؼـؿاشىيى و ؼـؿاگكايى) قا‬
‫ػىْ کكؾيؿ؛ په‪ ،‬ظن او قا يؿايىحًؿ و بكايً ٌكيک و هايًؿ هكاق ؾاؾيـؿ و ٌـيا٘يى‬
‫آياو قا ال هؼككـث ؼؿاويـؿ هًعـكف و ال ػبـاؾت و پكوـً او شؿايٍـاو کكؾيـؿ‪ ،‬پـه‪،‬‬
‫پيـاهبكايً قا بكايگيؽــث و پيـاپى بــه وــىى آيــاو ككوــحاؾ جــا پيمــاو ك‪ٙ‬ــكى قا ال آيــاو‬
‫بؽىاهًؿ و يؼمث ككاهىي ٌؿه ـ جىظيؿ ك‪ٙ‬كى ـ قا به ياؾٌاو آوقيؿ و با بكهـاو و ؾليـل‬
‫با ايٍاو وؽى بگىيًـؿ‪ ،‬و گـىهك يهلحـۀ ػوـلهـا قا بـاقوق وـاليؿ و يٍـايههـاى هـؿقت‬
‫‪1‬‬
‫ؼؿاويؿ قا به ايٍاو يٍاو ؾهًؿ‪.‬‬
‫ؾيگك ايًکه ؼؿاويؿ هح‪١‬ال چىو ظکين اوث و ايىاو قا‪ ،‬هايًؿ همۀ هىش ىؾات ؾيگ ك‪ ،‬ب كاى‬
‫هؿ‪٨‬ى ؼل‪ ٫‬کكؾه‪ ،‬لهيًۀ قويؿو ايىاو به آو هؿ‪ ٦‬قا ييم ‪٨‬كاهن هىکًؿ و ‪٬‬ىاييى و بكياهههاى اللم‬
‫قا به او ج‪١‬لين هىؾهؿ و او قا قاهًمايى هىکًؿ‪ .‬ؼؿاويؿ ‪٬‬ىاييى و ج‪١‬ليمات هؿايثگك قا به و‪٩‬كاى‬
‫گكاي٭ؿق ؼىؾ‪ ،‬ي‪ً١‬ى ايبيا و قوىالو‪ ،‬وظى هىکًؿ و به ايى وويله به ايىاو ه ىقو ايؿ و اگ ك ب ا‬
‫هعؿوؾيث و ‪ّ٬‬ىق ابماقهاى ًٌاؼحى ايىاو‪ ،‬ؼؿاويؿ او قا جىوٗ پياهبكاو هؿايث يکًؿ‪ ،‬ؼم‪٦‬‬
‫َ َ‬
‫ظکمث و ي٭ٓ ‪٤‬كْ اوث‪ .‬ؼؿاويؿ‪ ،‬ؼىؾ هى‪٨‬كهايؿ‪َ E :‬و هىا ك ًَّىا ه َؼىزبي َى َد َّحىى يب َؼىد َسعىىال‬
‫ٕاوكاء‪ Fٔ15 :‬ها ‪٠‬فا کًًؿه ييىحين جا ايًکه پياهبكى قا بكايگيم ين‪D.‬‬
‫اگك ايىاو هىجىايىث با ابماقهاى ًٌاؼث ؼىؾي‪ ،‬قاه قا پيؿا کً ؿ باي ؿ ب ؿوو پي اهبك ه ن‬
‫هىحع‪٠ ٫‬فا باٌؿ و بك ؼؿاويؿ شايم باٌؿ که او قا ‪٠‬فا کً ؿ‪ F‬ؾقظ الىک ه‪ ،‬آي ۀ ‪ ٨‬ى‪ ٪‬اي ى‬
‫ه‪ٙ‬ل قا ي‪٩‬ى هىکًؿ‪ .‬په‪ ،‬ال ؾيؿگاه ؼؿاويؿ ‪٠‬٭ل ايىاو کا‪٨‬ى ييىث و اللم او ث پي اهبكى قا‬
‫بكاى هؿايث او ب‪٩‬كوحؿ‪.‬‬
‫هٍام بى ظکن ي٭ل هىکًؿ که کا‪٨‬كى ال اهام ِاؾ‪ ٪‬پكويؿ‪ :‬ال کصا وشىؾ ايبيا و پياهبكاو قا‬
‫ذابث هىکًى؟ ظٕكت ‪٨‬كهىؾ‪:‬‬

‫ٓ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ َّ َ ٓ َ ُ َ ٓ َ ٓ َ َّ َ ٓ ٓ َ َ ُ َ َّ ُ َ َّ َ ُ ٓ ٓ َ َ َ ُ َ ٓ َ‬
‫حال ٓح ُه ُن ال ٍَّ ُ‬
‫يا٘يى َ‪ٓ ٠‬ى َه ٓ‪ّ ١‬ك‪ّ ٨‬ح ّه َو ا‪َ ٬‬ح‪ٓ ١َ ٙ‬ح ُه ٓن‬ ‫;‪ .‬لما بؿل اکرك ؼل ّ٭ ّه ‪٠‬هؿالل ّه الي ّهن‪٨ ،‬ص ّهلىا ظ٭ه واجؽفوا االيؿاؾ ه‪١‬ه و اش‬
‫ُّ‬ ‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫ٓ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ ٓ َ َ ُ َ ِّ‬ ‫باؾجه َ‪َ ٨‬ب َ‪َ ١‬د ٓ ُ ُ َ ُ َ َ َ َ ٓ ٓ ٓ َ‬
‫يائ ُه ل َي ٓى َح ٓاء ُؾ ُ‬ ‫َ ٓ َ‬
‫وه ٓن هير ا‪ٙ٨ّ ٪‬ك ّج ّه و ي فکكوهن هً ّى ى ّي‪١‬م ّح ّه و يعحص ىا‬
‫َّ‬ ‫ٓ‬
‫‪٨‬يهن قوله و واجك الي ّهن اي ّب ّ‬ ‫ّ‬ ‫‪٠‬ى ّ‪ّ ّ ٠‬‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬ ‫ُ‬ ‫ٓ‬ ‫َ‬
‫ريكوا ل ُه ٓن َؾ‪٨‬ائ َى ال ُ‪١‬٭ َ ُ ُ ُ ٓ‬ ‫َ‪َ ٠‬ل ٓيه ٓن ب َّ‬
‫الح ٓبلي‪َ ٣‬و ُي ُ‬
‫ايات ال َم٭ ّؿ َق ّة ٕوهح البالغه‪ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ اولٔ‪.‬‬ ‫ىل و يكوهن ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ ّ‬
‫ّ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪132 ‬‬

‫وهحى ذابث کكؾين که ها ؾاقاى آككيًًؿه و واليؿهاى هىحين که وشىؾي بكجك ال وشـىؾ‬
‫ها و جمام آككيؿگاو اوث و او ظکيمى اوث که اهکاو يؿاقؾ هٍاهؿه و لمه ٌىؾ و بـا‬
‫آككيؿگايً‪ ،‬به٘ـىق هىـحوين‪ ،‬هباٌـكت کًـؿ و آيـاو هـن بـا او هباٌـكت کًًـؿ و او بـا‬
‫هؽلىهاجً بعد و گلثوگى کًـؿ و آيـاو بـا او اوـحؿالل کًًـؿ‪ ،‬ذابـث هـىٌـىؾ کـه او‬
‫وليكايى ؾق هياو ؼلن ؾاقؾ که هكؾم قا به هّالط و هًاكؼٍاو و به آيچه بوـاى آيـاو ؾق‬
‫آو اوــث و بــا جــكک آو يــابىؾ هــىٌــىيؿ‪ ،‬قاهًمــايى هــىکًًــؿ‪ .‬پــه‪ٔ ،‬ــكوقت وشــىؾ‬
‫اهكکًًؿگاو و يهىکًًؿگاو ال شايب ؼؿاويؿ ظکين و ؾايا‪ ،‬ؾق هياو ؼلن ذابث هىٌىؾ‬
‫و ؾق ايًصاوث که ذابث هىٌىؾ که ؼؿاويؿ گىيًـؿگاو و هلىـكايى ؾاقؾ و آيـاو ايبيـا و‬
‫بكگميؿگاو ال ؼلوً هىحًؿ‪ ،‬ظکيمايى که بهوويلۀ ظکمـث اؾب ٌـؿه و بـه ظکمـث‬
‫بكايگيؽحه ٌؿهايؿ‪ ،‬جا آو قا به هكؾم بياهىليؿ‪ ،‬و بـا ايًکـه ايٍـاو ؾق آكـكيًً و جكکيـب‬
‫بؿيى هايًؿ هكؾم هىباًٌؿ‪ ،‬اها با ظـاالت آوهـا هٍـاقکث يؿاقيـؿ و ال شايـب ؼؿاويـؿ‬
‫ظکين ؾايا به وويلۀ ظکمث و ؾاليل و بكاهيى جأييؿ ٌؿهايؿ که آياو پيـاهبكاو ؼؿايًـؿ‬
‫ـ الشمله آو ؾاليل و ٌىاهؿ‪ ،‬ليؿه کكؾو هكؾگاو و ٌلاى يابيًا و هؿاواى بكَ اوـث ـ‬
‫په‪ ،‬لهيى ؼؿا ؼالى ييىث ال ظصحى که با او ؾايٍى باٌؿ که ؾاللث بك قاوحى گلحه‬
‫‪1‬‬
‫پياهبك‪ ‬کًؿ و لموم ػؿالحً قا بكوايؿ‪.‬‬
‫چًايچه پيؿاوث ايى ظؿيد به ظکمث ؼؿاويؿ بك لموم ب‪١‬رث ايبيا او حؿالل ٌ ؿه او ث و‬
‫اگك اؾقاکات ايىاو بكاى ًٌاؼث قاه و‪١‬اؾت و کمال کا‪٨‬ى هىبىؾ‪ ٔ ،‬كوقجى ب كاى ب‪١‬ر ث ايبي ا‬
‫يبىؾ‪.‬‬
‫ؾليل ؾيگك اذبات وشىؾ ايبيا لشآنكشیم و قوايات اوث که به يام ‪ 25‬ي‪٩‬ك ال پياهبكاو ؾق ‪ ٬‬كآو‬
‫جّكيط ٌؿه اوث‪ .‬پياهبكاو ؾيگكى بىؾهايؿ که ياهٍاو ؾق ‪٬‬كآو يياهؿه و ؾاوحايٍ او بي او يٍ ؿه‬
‫اوث‪ ،‬اها ؾقباقۀ ايًکه ج‪١‬ؿاؾ همۀ ايبيا چ٭ؿق اوث‪ ،‬ؾق ‪٬‬كآو ه‪ٙ‬لبى بياو يٍؿه اوث‪ .‬باايىظال‪،‬‬
‫ََ‬
‫ال آيات ‪٬‬كآو اوح‪٩‬اؾه هىٌىؾ که ؼؿاويؿ ايبياى لياؾى ‪٨‬كوحاؾه اوث‪ ،‬چىو ه ى‪٨‬كهاي ؿ‪َ E :‬ولوىذ‬
‫َب َؼرًا كى كل َّاهة َسعىال ٕيعل‪ Fٔ36 :‬همايا ها ؾق هياو هك اهحى قوىلى قا هب‪١‬ىخ کكؾين‪ D.‬ؾق آي ۀ‬
‫َ‬
‫ؾيگك هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬ذ َّن اس َعلًا سعلًا َجحشا ٕهئهًىو‪ Fٔ44 :‬واه‪ ،‬پياهبكاو قا پىؾقپى ‪٨‬كوحاؾين‪D.‬‬
‫په‪ ،‬ج‪١‬ؿاؾ پياهبكاو قا ال ‪٬‬كآو يمىجىاو اوح‪٩‬اؾه کكؾ‪ ،‬اها قواياجى ؾاقين که ؾاللث هىکًؿ که‬
‫ؼؿاويؿ هح‪١‬ال ‪124‬هماق پياهبك هب‪١‬ىخ کكؾه و ولىلۀ ايبيا ب ا ظٕ كت آؾم ابىالبٍ ك آ‪ ٤‬ال و ب ا‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.31 َ ،11‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪133‬‬

‫ظٕكت هعمؿ بى ‪٠‬بؿالله‪ ‬پاياو يا‪٨‬حه اوث‪ .‬ظٕكت قٔ ا‪ ‬ال پ ؿقاو گكاه ىاي ال قو ىل‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ َ َّ‬
‫اکكم‪ ‬ي٭ل هىکًؿ که ‪٨‬كهىؾ‪E :‬خل َن الله َػ َّض َو َجل ِهاة ال ِق ي ِبى َواس َب َؼة َو ِػشش ي َى ال َق ي ِبى ايا اك َشههن‬
‫َ‬ ‫َ َّ‬
‫َػلى الل ِه َو ال كخ َىش ‪ ...‬؛; ؼؿاويؿ ‪ 124‬هماق پياهبك آ‪٨‬كيؿه‪ ،‬هى گكاهىجكيى آياو يمؾ ؼ ؿا هى حن و‬
‫‪٨‬ؽك‪٨‬كوٌى يمىکًن‪D.‬‬
‫اهام وصاؾ‪٨ ‬كهىؾ‪:‬‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ىق ي ِبىى كليىضس هب َىش ابىى َػب ِذالل ِىه‬‫ظاك َذه ِهاة ال َق ي ِبى َو اس َب َؼة َو ِػشىشوو ال‬ ‫َ َ َّ‬
‫هى اد او ي ِ‬
‫الذ َغيى كى الًظق هى َشؼ َ‬
‫باو ‪. ...‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫کىى که ؾووث ؾاقؾ ‪ 604‬هماق پياهبك با او هّاكعه کًًؿ؛ په‪ ،‬ؾق ييمۀ ٌـؼباو هبـك‬
‫‪2‬‬
‫اهام ظىيى‪ ‬قا لياقت کًؿ‪.‬‬
‫اها پياهبكايى که الوىى ؼؿاى هح‪١‬ال هب‪١‬ىخ ٌؿيؿ‪ ،‬ؾقهصمى‪ ،ٞ‬ؾو و‪ٜ‬ي‪٩‬ه ؾاٌ حهايؿ‪ :‬يک ى‬
‫ايًکه ال شاي ؼؿا بكاى بٍك ‪٬‬ايىو و ؾوحىقال‪١‬مل هىآوقؾيؿ‪ F‬ؾوم ايًکه آياو قا به ؼؿا و ‪٠‬مل به‬
‫ؾوحىقال‪١‬ملهاى اله ى آو ‪ ّ٠‬ك ‪٨‬كاه ىؼىايؿي ؿ‪٤ .‬ال پي اهبكاو ‪٨‬٭ ٗ و‪ٜ‬ي‪ ٩‬ۀ ؾوم قا ايص ام‬
‫َ‬
‫هىؾاؾهايؿ‪ .‬ايؿکٌماقى ييم که ‪٬‬كآو آوها قا اولىال‪١‬مم= هىؼىايؿ‪٬ ،‬ايىو آوقؾهايؿ‪ .‬به ؾيگك گ‪٩‬حه‪،‬‬
‫ُ‬
‫ؾو يى‪ ٞ‬يب ْىت ؾاٌحهايؿ‪ :‬جٍكي‪١‬ى و جبلي‪٥‬ى‪ .‬پياهبكاو جبلي‪٥‬ى کاقٌاو ج‪١‬لين و جبلي‪ ٣‬و اقٌاؾ هكؾم به‬
‫ج‪١‬ليمات پياهبك ّاو ِاظ ٌكي‪١‬ث بىؾه اوث‪ .‬ال هياو پياهبكايى که الوىى ؼؿاى هح‪١‬ال اقوال‬
‫ٌؿهايؿ‪٨ ،‬٭ ٗ پ ًس ي‪ ٩‬ك ‪ ٬‬ايىو آوقؾهاي ؿ ک ه ‪٠‬باقتاي ؿ ال‪ :‬ي ىض‪ ،‬اب كاهين‪ ،‬هىو ى‪٠ ،‬يى ى و‬
‫ؼاجناأليبيا‪ ،‬ظٕكت هعمؿ‪ ،‬که ا‪٨‬مووبكآو‪ ،‬و‪ٜ‬ي‪٩‬ۀ جبلي‪ ٣‬ييم بك‪٠‬هؿه ؾاٌحهايؿ‪ .‬پياهبكاو ؾيگ ك‬
‫ِّ‬
‫‪٨‬٭ٗ هبل‪ ٣‬پيام پياهبكاو اولىاال‪١‬مم بىؾهايؿ‪ .‬ؼؿاى هح‪١‬ال ؼ‪ٙ‬ا به پياهبك او مم‪ ‬ه ى‪٨‬كهاي ؿ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫‪E‬كاط ِبش كما َط َب َش اولىاال َؼض ِم ِه َى الشع ِل ٕاظ٭ا‪ Fٔ35 :٦‬په‪ِ ،‬بك ک ى هم او٘ ىقىک ه پي اهبكاو‬
‫اولىاال‪١‬مم ِبك کكؾيؿ‪D.‬‬

‫;‪ .‬همان‪.‬‬
‫<‪ .‬همان‪.33 َ ،‬‬
‫ْ‬
‫بيٍحك ه‪٩‬ىكاو و ‪٠‬الماو اومم‪ ،‬ايبياى اول ىال‪١‬مم‬
‫=‪E .‬اولىال‪١‬مم‪ D‬واژهاى بكگك‪٨‬حه ال ‪٬‬كآو اوث‪ :‬اظ٭ا‪ ،ٔ46ٕ ٦‬آيۀ ‪ّ F43‬‬
‫هايًؿ ي ىض‪ ،‬اب كاهين‪٠ ،‬يى ى‪،‬‬
‫ٌكي‪١‬ث آياو ياوػ ٌكاي‪٬ ٟ‬بل بىؾه اوث‪ّ ،‬‬
‫ّ‬ ‫قا گكوهى ؼاَ ال پياهبكاو هىؾايًؿ که‬
‫ْ‬
‫هىوى و ظٕكت هعمؿ‪ .‬ؾقايىهياو‪ِ ،‬اظ الحع٭ي‪٨ ٫‬ى کلم ات ال٭ كآو‪ ،‬ؾق شل ؿ هٍ حن کح ا ؼ ىيً‬
‫ه‪١‬ح٭ؿ اوث بكاوان ه‪ً١‬اى ل‪٥‬ىى ‪٠E‬مم‪ =ٕ D‬اقاؾهٔ همۀ پياهبكاو اولىال‪١‬مم هى حًؿٖ ٕق‪.‬ک‪ .‬ابىال‪ ٕ٩‬ل ٌ کىقى‪،‬‬
‫گزسی بش كشاوۀ لشآن‪٬ ،‬ن‪٠ ،‬٭ل وكغ‪.ٔ136 َ ،1384 ،‬‬
‫ّ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪134 ‬‬

‫ؾق آيهاى ال ‪٬‬كآو به ايعّاق پياهبكاو اولىاال‪١‬مم و ِاظ ٌكي‪١‬ث ؾق پ ًس ي‪ ٩‬ك اٌ اقه ٌ ؿه‬
‫اوث‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ‬
‫ش َش َع لکن ِه َى الذي ِى ها َوطى ِب ِه يىدا َو الزى او َديًا اليي َو ها َو َّطيًا ِب ِه ابشاهي َن َو هىعى َو‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ػيغى أو اهيمىا الذي َى َو الج َحل َّشهىا كي ِه (ٌىقى‪.)63 :‬‬
‫ؼؿاويؿ بكاى ٌما ال ؾيى ٌكيؼحى قا هكاق ؾاؾ که به يىض جىِيه کكؾه بىؾ و آيچه قا بك جى‬
‫وظى ككوحاؾين و به ابكاهين و هىوى و ػيىى ولاقي کكؾين که ؾيى قا بـك پـا ؾاقيـؿ و‬
‫ؾق آو ايصاؾ جلكهه يکًيؿ‪.‬‬
‫ابىابىي‪٩١‬ىق هىگى يؿ‪ :‬ال اهام ِاؾ‪ًٌ ٪‬يؿم که ‪٨‬كهىؾ‪:‬‬
‫الًبيي َى َو المش َعلي َى َخم َغة َو هن اولىاال َؼضم ه َى الشعل َو ػليهن َ‬
‫داس ِت الشدىى‪ :‬يىىح َو‬ ‫عادة َّ‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫‪1‬‬
‫ذمذ‪.‬‬ ‫ابشاهين َو هىعى َو ػيغى َو ه َّ‬
‫اٌكف و آهاى ايبيا و هكوليى پًس يلكيؿ که آياو پياهبكاو اولىاالؼمهًؿ و وـًگ آوـياب‬
‫يبىت و ٌكيؼث و ؾيى‪ ،‬به ؾوق آيـاو هـىچكؼـؿ‪ ،‬آيـاو ػباقتايـؿ ال‪ :‬يـىض و ابـكاهين و‬
‫هىوى و ػيىى و هعمؿ‪.‬‬
‫ؼاجن ايبيا هعمؿ بى ‪٠‬بؿالله‪ ‬اوث‪ ،‬که کاهلجكيى ‪٬‬ايىو قا بكاى بٍ ك آوقؾ و آو قا ب ه بٍ ك‬
‫ابم‪ ٢‬کكؾ که ؼؿاى هح‪١‬ال هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ َ َّ َ َ َ َّ َ َ َ َّ‬
‫كاو الله ِبکىل شىىء‬ ‫جالکن َو ِلکى سعىل الل ِه و خاجن الً ِبييى و‬ ‫َ َ َّ َ َ َ‬
‫ها كاو هذمذ أبا أدذ ِهى ِس ِ‬
‫ػليما (اظماب‪.)42 :‬‬
‫هعمؿ پؿق هيچيک ال هكؾاو ٌما ييىث‪ ،‬ولى ككوحاؾۀ ؼؿا و ؼاجن پيـاهبكاو اوـث‪ .‬و‬
‫ؼؿا همىاقه بك هك چيمى ؾاياوث‪.‬‬
‫ؾيىوالاو ‪ّ٠‬ك ها بكاى هؽؿوي کكؾو هىئلۀ ؼاجميث به ايى ه‪ً١‬ى چىبيؿهاي ؿ ک ه ‪ ٬‬كآو‬
‫پياهبك اومم‪ ‬قا ؼاجن ايبيا ٌمكؾه‪ ،‬يه ‪E‬ؼاجن قوىالو‪ D‬ايى يک اٌحباه بمقگ اوث‪ ،‬چكاکه اگ ك‬
‫کىى ؼاجن ايبيا ٌؿ‪ ،‬به ٘كي‪ ٫‬اولى‪ ،‬ؼاجن قوىالو ييم هىث‪ ،‬لي كا هكظل ۀ قو الث هكظل هاى‬
‫<‬
‫اوث ‪٨‬كاجك ال هكظلۀ يبىت اوث‪.‬‬
‫‪ .2-4-6‬سوػهاى ؽًاخث ايبيا‬
‫په ال آًٌا ٌؿو با اذبات ب‪١‬رث ايبيا و ٔكوقت آو و ايًکه ‪٠‬٭ل به جًهايى ‪٬‬اؾق بك هؿايث ايىاو‬
‫به هىيك و‪١‬اؾت وا‪١٬‬ى ييىث‪ ،‬بلکه او بكاى قويؿو به کمال ؼ ىؾ ييالهً ؿ قاهًم ايى پي اهبكاو‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.175 َ ،1‬‬

‫<‪ .‬ياِك هکاقم ٌيكالى‪ ،‬جفغیش ومىوه‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.338 َ ،17‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪135‬‬

‫الهى اوث که به وويلۀ وظى و ‪٬‬ايىو بكاى هؿايث بٍك هب‪١‬ىخ ٌ ؿهايؿ و ايًک ه ؼ ؿاى هح‪ ١‬ال‬
‫‪124‬هماق پياهبك بكاى هؿايث بٍك ‪٨‬كوحاؾه که پًس ي‪٩‬ك ال آياو الىاال‪١‬مم بىؾيؿ‪ .‬اکًىو پكوً اي ى‬
‫اوث‪ :‬چگىيه هىجىاو پياهبكاو قا ًٌاؼث؟ قويهايى بكاى پياهبكًٌاوى وشىؾ ؾاقؾ که به آوها‬
‫اٌاقه هىٌىؾ‪.‬‬
‫ُ‬
‫الق) اػجاػ‪ :‬هً‪ٝ‬ىق ال ا‪٠‬صال آوقؾو ‪E‬ه‪١‬صمه‪ D‬بكاى اذبات ظ٭اييث يب ْىت او ث و ‪E‬ه‪١‬ص مه‬
‫يبىت ايصام هىٌىؾ‪F‬‬ ‫کاقى اوث که به اقاؾۀ ؼؿاويؿ بك ؼم‪٠ ٦‬اؾت و ٘بي‪١‬ث‪ ،‬بهوويلۀ هؿ‪٠‬ى ْ‬
‫;‬
‫بهگىيهاىکه‪ ،‬ؾيگكاو ال ايصام هرل آو ‪٠‬اشم باًٌؿ‪D.‬‬
‫ؿ‪ ٪‬کى ى او ث ک ه ه ؿ‪٠‬ى قو الث ال شاي‬ ‫هؿ‪ ٦‬ال آوقؾو ه‪١‬صمه‪ ،‬آٌکاق واؼحى ِ ّ‬
‫ؼؿاويؿ اوث‪ ،‬هايًؿ گلىحاو ٌؿو آجً بكاى ظٕكت ابكاهين‪ ‬و ؼٍک ٌ ؿو قوؾ يي ل ب كاى‬
‫‪٠‬بىق ظٕكت هىوى‪ ‬و ليؿه ٌؿو هكؾگاو به ؾوث ظٕكت ‪٠‬يىى‪ ‬و آوقؾو ‪٬‬كآو با ؾوث و‬
‫لباو ظٕكت هعمؿ‪ <.‬باجىشهبه ايى ج‪١‬كي‪ ٧‬ؾق ه‪١‬صمه به وه ه‪ٙ‬ل بايؿ جىشه کكؾ‪:‬‬
‫‪ .1‬پؿيؿههاى ؼاق‪٪‬ال‪١‬اؾهاى وشىؾ ؾاقؾ که ال قاه اوبا ‪٠‬اؾى و هح‪١‬اق‪ ٦‬به وشىؾ يمىآيؿ‪F‬‬
‫‪ .2‬بكؼى ال اهىق ؼاق‪٪‬ال‪١‬اؾه با اقاؾۀ الهى‪ ،‬ال پياهبكاو ‪ٜ‬هىق هىکًؿ‪F‬‬
‫‪ .3‬ؾيگكاو ال آوقؾو هرل آو ياجىاو هىحًؿ‪.‬‬
‫ّ‬
‫ؼاق‪٪‬ال‪١‬اؾه بىؾو‪ :‬ه‪١‬صمه کاقى ‪٠‬اؾى ييىث‪ ،‬چىو کاق ‪ ٠‬اؾى ال همگ او و اؼحه او ث و‬
‫ُ‬
‫يمىجىايؿ يٍايۀ ي ْبىت کىى باٌؿ‪ .‬هً‪ٝ‬ىق ال کاق ؼاق‪٪‬ال‪١‬اؾه ايى اوث که پؿي ؿهاى ال قاه و ببى‬
‫ُ‬
‫جع٭‪ ٫‬يابؿ که ه‪١‬مىال‪ ،‬ال ايى قاه و هصكا جع٭‪ ٫‬پيؿا يمىکًؿ‪ .‬ه‪١‬صمهاى ک ه يٍ ايۀ يب ْىت او ث‬
‫‪٬‬ابل ج‪١‬لين و ج‪١‬لن ييىث‪ ،‬بلکه هىهبحى الهى اوث که ؼؿاوي ؿ آو قا ‪٠‬مه ث يب ْىت ‪ ٬‬كاق ؾاؾه‬
‫َ‬
‫اوث‪ .‬يه ‪٠‬اهل ٘بي‪١‬ى هىجىايؿ ه‪١‬صمه قا با٘ل کًؿ و اذكي قا لايل يمايؿ يا شلى يً قا بگي كؾ و‬
‫يه ‪٠‬اهل ‪٤‬يك٘بي‪١‬ى‪.‬‬
‫يبىت اوث‪ F‬الايىقو‪ ،‬اگك کىى کاق ؼاق‪٪‬ال‪١‬اؾهاى ايص ام ؾه ؿ‪ ،‬ول ى ه ؿ‪٠‬ى‬ ‫ه‪١‬صمه وًؿ ْ‬
‫کاق ؼاق‪٪‬ال‪١‬اؾهاي‪ ،‬ه‪١‬صمه ياهيؿه يم ىٌ ىؾ‪ .‬ه رم‪ ،‬اگ ك پي اهبكى ب كاى اذب ات‬ ‫ْ‬
‫يبىت يباٌؿ‪ّ ،‬‬
‫=‬
‫کاق ؼاق‪٪‬ال‪١‬اؾهاى اوث‪.‬‬ ‫ْ‬
‫يبىجً‪ ،‬کىق هاؾقلاؾ قا ٌّ‪٩‬ا ؾاؾ‪ ،‬ايى ّ‬
‫گاهى اِ‪ٙ‬مض ه‪١‬صمه‪٘ ،‬ب‪ ٫‬ي‪ٝ‬ك ٌي‪١‬ه‪ ،‬ج‪١‬مين هىيابؿ و به ‪٠‬ملى گ‪٩‬حه ه ىٌ ىؾ ک ه ؾلي ل‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫ه٭ام الهى اوث‪ ،‬ا‪٠‬ن ال ايًکه آو ه٭ام ْ‬
‫يبىت باٌؿ يا اهاه ث‪ .‬ؾق ايًص ا ه ن اگ ك‬ ‫بكؼىقؾاقى ال‬

‫;‪ .‬همان‪.299 َ ،‬‬

‫<‪ .‬همان‪.‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿج٭ى هّباض يمؾى‪ ،‬ساهىماؽىاعی ٕاِىل ‪٠‬٭ايؿ ‪ ،ٔ2‬جهكاو‪ ،‬اهيكکبيك‪.164-161 َ ،1375 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪136 ‬‬

‫ُ‬
‫ه‪١‬صمه همكاه اؾ‪٠‬اى اهاهث باٌؿ‪ ،‬ؾليل بك اهاهث ٌؽُ اوث و اگك همكاه اؾ‪٠‬اى ي ْبىت باٌ ؿ‬
‫ؾليل بك پياهبكى ٌؽُ اوث‪ F‬اها اگك هم كاه ه يچ اؾ‪ ٠‬ايى يب ىؾ‪ ،‬هر ل کاقه اى ؼاق‪٪‬ال‪ ١‬اؾۀ‬
‫اهاهماؾهها و اولياى ؼؿا ؾيگك به ّيام ‪E‬کكاهث‪ ;D‬اوث‪.‬‬
‫ٌكٖ يؽىث اؾ‪٠‬اى ؾاٌحى ه٭ام اله ى‬ ‫٘ب‪ ٫‬ايى ج‪١‬مين‪ ،‬ه‪١‬صمه کاقى اوث که ا‪٨‬موو بك وه ّ‬
‫يبىت يا اهاهث قا همكاه ؾاٌحه باٌؿ‪ .‬چًيى ه‪١‬صمهاى اذبات هىکًؿ که پياهبك ؾق اؾ‪٠‬اى ْ‬
‫يبىجً يا‬ ‫ْ‬
‫<‬
‫اهام ؾق اؾ‪٠‬اى اهاهحً ِاؾ‪ ٪‬اوث‪.‬‬
‫پياهبك او مم‪ ‬ؾو گىي ه ه‪١‬ص مه ؾاٌ حه و ؾاقؾ‪ :‬يک ى ه‪١‬ص مات هى‪ ٬‬ث و ؾيگ كى ه‪١‬ص مۀ‬
‫شاو يؿاو ٕلشآنكشیمٔ‪.‬‬
‫يک ـ هؼجؼات هىهت پياهبغ اسالم‪ :‬ؾق قوايات و اؼباق قويؿه ال ائمه‪ ‬و ‪٤‬يك آياو‪ ،‬ه‪١‬صمات‬
‫گىياگىيى ال پياهبك گكاهى او مم‪ ‬ي٭ ل ٌ ؿه او ث‪ .‬گكچ ه هم ۀ اي ى قواي ات قا يم ىج ىاو‬
‫به٘ىق‪ِ ،ٟٙ٬‬عيط ؾايىث‪ ،‬به وب کركت ي٭ل آوه ا‪٠ ،‬ل ن و ي٭ يى ظاِ ل ه ىٌ ىؾ ک ه آو‬
‫ٌ‪٫‬ال٭مك‪ ،‬يمول هائ ؿۀ آو مايى‬ ‫ظٕكت شم لشآنكشیم ه‪١‬صمات ؾيگكى ييم ؾاٌحه اوث‪ ،‬هايًؿ ْ‬
‫ّ‬
‫بكاى آو ظٕكت‪ ،‬پيكوى شم اؾات و يباج ات ال ايٍ او و و ؽى گ‪ ٩‬حى آوه ا ب ا آو ظٕ كت‪،‬‬
‫ؼبكؾاؾو ظيىايات به ظ٭اييث آو ظٕكت‪ ،‬ليؿه کكؾو هكؾگاو و گ‪٩‬ثوگى با آياو و ؼب ك ؾاؾو ال‬
‫=‬
‫‪٤‬ي ‪F‬‬
‫صو ـ هؼجؼۀ جاويض و تذغيقياپظيغ پياهبغ اسـالم‪ :‬چىو ؼؿاى هح‪١‬ال ه ىؼىاو ث قو الث‬
‫پياهبك اومم‪ ‬جا ابؿ و بكاى همۀ شهايياو باٌؿ‪ F‬لشآنكشیم قا ه‪١‬صمۀ ابؿى آو ظٕكت ‪٬‬كاق ؾاؾ‪.‬‬
‫ظحى بك ؾيگ ك‬ ‫ايى ه‪١‬صمۀ شاو يؿاو‪ ،‬اهحيالهاى ايکاقياپفيكى بك همۀ ه‪١‬صمات پياهبكاو پيٍيى و ْ‬
‫ه‪١‬صمات پياهبك اومم‪ ‬ؾاقؾ‪ ،‬ليكا ‪٬‬لمكو ا‪٠‬صال ‪٬‬كآو‪ ،‬هكلهاى ش‪٥‬كا‪٨‬يايى و جاقيػ له ايى قا ؾق‬
‫َ‬
‫ي َىقؾيؿه‪٨ ،‬كاوىى لهيى و لهاو ؼيمه و هيمًه ؾاقؾ‪ F‬بكؼم‪ ٦‬ه‪١‬صمات پي اهبكاو پيٍ يى> ک ه ؾق‬
‫ه٭‪ ٟٙ‬ؼاَ و جًها بك هؽا٘باو و يژۀ ؼىؾ کاقگك ا‪٨‬حاؾه اوث و اکًىو هىشىؾ ييىحًؿ‪ F‬گكچه همۀ‬

‫ُ‬
‫;‪ .‬چًاوکه ‪٠‬لىم ‪٤‬يك‪٠‬اؾى الهى‪ ،‬به ‪E‬وظى ي ْبىت‪ D‬هعؿوؾ ييىث و گاه ؾق ‪٬‬ال ّ ‪E‬الهام‪ D‬يا ‪E‬جعؿيد‪ D‬شل ىه هىکً ؿ‪.‬‬
‫همچًيى‪ ،‬هىجىاو ‪E‬کكاهث‪ D‬قا ‪E‬ؼاق‪٪‬ال‪١‬اؾههاى الهى‪ D‬ييم ياهيؿ و ‪٨‬ا‪٠‬ل آوها قا ؼؿاى هح‪١‬ال ؾايىث‪.‬‬
‫<‪ .‬هعمؿج٭ى هّباض يمؾى‪ ،‬ساهىماؽىاعی ٕاِىل ‪٠‬٭ايؿ ‪ ،ٔ2‬هماو‪.163-162 َ ،‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.18 َ ،17‬‬
‫>‪ .‬هك پي‪٥‬مبكى که آهؿه اوث‪ ،‬ه‪١‬صمهاي يک چيم بىؾه و کح ا آو مايىاي چي ّم ؾيگ ك ٕق‪.‬ک‪ .‬هكجٕ ى ه‪ٙ‬ه كى‪،‬‬
‫خاجمیث‪ ،‬جهكاو‪ِ ،‬ؿقا‪.ٔ136 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪137‬‬

‫آو ه‪١‬صمهها بكاى هميٍه ه‪١‬صمه اوث و اگك ‪٬‬كآو يبىؾ‪ٌ ،‬ايؿ ؾق ِعث جاقيؽى آوها ب ا ؾي ؿۀ‬
‫;‬
‫جكؾيؿ هىيگكيىحين‪.‬‬
‫ه‪١‬صمه بىؾو ‪٬‬كآو ال قاههاى گىياگىو اذباتٌؿيى اوث که به وه قوي اٌاقه هىکًين‪:‬‬
‫ْ‬
‫يؿاؾو ؾيگكاو به آو‪F‬‬
‫ٕ‪ُ ٔ1‬جعؿى ٕهباقل٘لبىٔ ‪٬‬كآو و پاوػ ّ‬
‫ٕ‪ ٔ2‬ا ْهى بىؾو پياهبك اومم‪F‬‬
‫يبىؾ اؼحم‪ ٦‬ؾق ‪٬‬كآو‪.‬‬ ‫ٕ‪ّ ٔ3‬‬
‫وشىه ا‪٠‬صال ‪٬‬كآو قا هىجىاو ال اؼباق ‪٤‬يبى ‪٬‬كآو ال گفٌحه و آيًؿه‪ّ٨ ،‬اظث و بم‪٤‬ث ‪٬‬كآو و‬
‫ه‪١‬اق‪٠ ٦‬مي‪٬ ٫‬كآو ‪٨‬هميؿ‪.‬‬
‫هىٔى‪ ٞ‬ؾيگك‪ ،‬جعكي‪ ٧‬يٍؿو ‪٬‬كآو اوث‪ .‬ليكا ؼ ؿاى هح‪ ١‬ال ؼ ىؾ ٔ اهى ظ‪ ٛ ٩‬آو ٌ ؿه‬
‫ىو ٕظصك‪ Fٔ9 :‬بىگماو ايى هايين که ‪٬‬كآو قا يالل کكؾين‬ ‫اوث‪َّ E :‬ايا َيذى َي َّضل ًَا الزك َش َو َّايا َله َلذاكظ َ‬
‫ِ‬
‫و بىجكؾيؿ‪ ،‬ؼىؾ يگاهباو آيين‪ D.‬بكاى ي‪٩‬ى جعكي‪٬ ٧‬كآو هىجىاو به ايى ؾليلها اٌاقه کكؾ‪:‬‬
‫ٕ‪ ٔ1‬آيه ٌكي‪٩‬ه ‪٨‬ى‪ ٪‬باجىشهبه اوحهماى هٍكکاو يىبث به ‪٬‬كآو‪ ،‬جّكيط هىکً ؿ ک ه ه ا ؼ ىؾ‬
‫‪٬‬كآو قا يالل کكؾين و ؼىؾ هن آو قا ظ‪ ٛ٩‬هىکًين و ؾق ظ‪ ٛ٩‬آو به ‪٤‬يك ها اظحياز ييى ث و اي ى‬
‫ْ‬
‫هٕمىو قا هىقؾ جؤکيؿ ‪٬‬كاق ؾاؾه اوث‪ٕ .‬ؾو باق ظك‪ ٦‬جؤکيؿ ‪E‬او‪ D‬و يک باق ظك‪ ٦‬جؤکيؿ ‪E‬الم‪.ٔD‬‬
‫ايى آيه به بهحكيى و هعکنجكيى وشه بك هّىييث ‪٬‬كآو ال جعكي‪ ٧‬ؾاللث ؾاقؾ‪ ،‬چه جعكي ‪ ٧‬ب ه‬
‫ه‪ً١‬اى ؾوحبكؾ و کن کكؾو يا لياؾ کكؾو يا به ه‪ً١‬ى شابهشا کكؾو يا جبؿيل کكؾو‪F‬‬
‫ٕ‪٬ ٔ2‬كآو ؾق آيات لياؾى ؼىؾ قا به ‪E‬ـکك‪E ،D‬هؿايث‪E ،D‬بياو‪E ،D‬ي ىق‪ D‬و ‪٤‬ي ك آو جىِ ي‪٧‬‬
‫هىکًؿ و اگك ‪٬‬كآو جعكي‪ٌ ٧‬ؿه بىؾ بايؿ ايى اوِا‪ ٦‬قا ال ؾوث هىؾاؾ و ظال آيکه هميى ‪ ٬‬كآو‬
‫هىشىؾ ايى اوِا‪ ٦‬قا به کاهلجكيى وشه ؾاقاوث‪F‬‬
‫ٕ‪ ٔ3‬اؼباق لياؾى ال قوىل ؼؿا‪ ‬قويؿه که به ها ؾوحىق هىؾهؿ به هًگام ب كول ‪٨‬حً هه ا ب ه‬
‫‪٬‬كآو پًاه ببكيؿ‪ .‬ايى اظاؾيد ؼىؾ ؾليل بك ايى اوث که ‪٬‬كآو ؾق ه ك ‪ ّ٠‬ك هع‪ ٩‬ى‪ ٚ‬ه ىهاي ؿ و‬
‫بهحكيى پًاهگاه ؼىاهؿ بىؾ‪F‬‬
‫ٕ‪ ٔ4‬اؼباق لياؾى ال پياهبك و اهاهاو قويؿه که ب ه ه ا ؾو حىق ؾاؾهاي ؿ قواي ات ي٭ ل ٌ ؿه و‬
‫هًىى به آياو قا به ‪٬‬كآو ‪٠‬كٔه کًين و ؾق ِىقت ه‪ٙ‬اب٭ث با ‪٬‬كآو بافيكين‪ .‬په‪ ،‬بايؿ ‪٬‬كآو ؼىؾ‬
‫هع‪٩‬ى‪ ٚ‬و ؾق اهاو ال ؾوحبكؾ باٌؿ جا ه‪١‬ياق بىؾيً ذابث بمايؿ‪F‬‬

‫;‪٠ .‬بؿالله شىاؾى آهلى‪ ،‬جفغیش مىضىػی لشآن كشیم ٕوظى و ْ‬

‫يبىت ؾق ‪٬‬كآؤ‪ ٬ ،‬ن‪ ،‬او كاء‪ ،1388 ،‬ز ‪-311 َ ،3‬‬
‫‪.311‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪138 ‬‬

‫ٕ‪ ٔ5‬ؾق ظؿيد ‪E‬ذ٭ليى‪ D‬پياهبك ؼؿا ها قا به جمىک به ‪٬‬كآو و ‪٠‬حكت و‪٩‬اقي هىکًؿ و ه‪ ً١‬ا‬
‫يؿاقؾ قوىل ؼؿا‪ ‬ها قا به جمىک به ‪٬‬كآو ‪٨‬كا بؽىايؿ‪ F‬ؾقِىقجىکه‪ ،‬ب‪١‬ؿها جعكي‪ ٧‬ؼىاهؿ ٌؿ‪.‬‬
‫ا‪٨‬مووبكآو‪ ،‬پيٍىاياو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬ييم ها قا به جمىک به هميى ‪٬‬كآو ؾ‪٠‬ىت کكؾهايؿ‪F‬‬
‫ٕ‪ ٔ6‬ؾق قوايات هح‪١‬ؿؾى ال اهام ‪٠‬لى‪ ‬و ؾيگك اهاهاو‪ ‬قو يؿه ک ه ه ا قا ب ه هم يى ‪ ٬‬كآو‬
‫هىشىؾ ؾق ؾوث هىلماياو اقشا‪ ٞ‬ؾاؾه و ؾوحىق ؾاؾهايؿ که پيكوايٍاو هن ‪٬‬كآو قا به هماو ‪٬‬كائث‬
‫هٍهىق بيى هكؾم بؽىايًؿ‪.‬‬
‫به اوحًاؾ ؾاليل ياؾ ٌؿه ‪٬‬كآو هىشىؾ هماو ‪٬‬كآو يالل ٌؿه بك پياهبك اوث‪ ،‬بؿوو ايًکه ؾق آو‬
‫جعكي‪٩‬ى ِىقت پفيك‪٨‬حه باٌؿ و با ايًکه ‪٬‬كآو شم‪ٟ‬آوقى ٌؿه جىوٗ اهام ‪٠‬لى‪ ‬با اي ى ‪ ٬‬كآو ال‬
‫لعا‪ ٚ‬جكجي ج‪٩‬اوت ؾاٌحه و ؾق آو ا‪٨‬موو بك آيات ‪٬‬كآو‪ ،‬بياو ياو ػ و هًى ىغ و ‪ ...‬ه ن وش ىؾ‬
‫ؾاٌحه‪ ،‬ولى آيات يالل بك قوىل ؼؿا‪ ‬که ؾق آو ذبث ٌؿه هميى آياجى اوث که ؾق ايى ‪٬‬كآو ذبث‬
‫;‬
‫ٌؿه و ال ايى شهث ج‪٩‬اوجى با هن يؿاقيؿ‪.‬‬
‫ب) جمغآوعى هغايى‪٬ :‬كايى ‪٠‬مؿه ؾق ًٌاوايى پياهبكاو ‪٠‬باقتايؿ ال‪:‬‬
‫يبىت چه قوظي اجى‬ ‫يبىت‪٬ ،‬بل ال اؾ‪٠‬اى وى‪ :‬بايؿ ؾيؿ هؿ‪٠‬ى ْ‬ ‫يک ه‪ٙ‬ال‪١‬ه ؾق ؤ‪ ٟ‬هؿ‪٠‬ى ْ‬
‫ؾاٌحه اوث؟ ‪٠‬م‪٬‬هاي به هال‪ ،‬ه٭ام‪ٌ ،‬هكت و ؾيگك اه ىق ه ْاؾى ج ا چ ه اي ؿاله ب ىؾه؟ و ىاب‪٫‬‬
‫ي‪ٝ‬ك پاقوايى‪ ،‬اهايثؾاقى‪ ،‬قاوثگى يى و پاکؾاهًى چگىي ه ب ىؾه و‬ ‫هكؾم ال ّ‬ ‫ليؿگىاي ؾق هياو‬
‫ُ‬
‫وىء واب٭ه؟‬
‫آيا ؾق ا‪٨‬کاق ‪٠‬مىهى ظىى واب٭ه ؾاقؾ يا ّ‬
‫يبىت ال آيص ا بكؼاو حه او ث‪ ،‬ؾق‬ ‫ؾو ؤ‪ ٟ‬هعيٗ بكاى ؾ‪٠‬ىت‪ :‬بايؿ هعي‪ٙ‬ى قا که هؿ‪٠‬ى ْ‬
‫ي‪ٝ‬ك بگيكين که آيا هعيٗ وى ب‪١‬رث چًيى هؿ‪٠‬ى قا ايصا هىکكؾه يا يه؟ په‪ ،‬هكگ اه کى ى ال‬
‫هياو يک هلث ؾقن يؽىايؿه و ييمه وظٍى بكؼيمؾ و با يؿاٌحى جعّيمت ‪٠‬اؾى‪ ،‬ه كؾم قا ب ه‬
‫ؾقوث ليؿگى ؾ‪٠‬ىت هىکً ؿ‪ ،‬چً يى يهٕ حى ال هي او آو هل ث‪ ،‬ؾقِ ّؿ‬ ‫ّ‬ ‫پاکى و ييکى و ي‪ٝ‬ام‬
‫اظحمال بكايگيؽحگىاي قا ال ه٭ام قبىبى باال ؼىاهؿ بكؾ‪F‬‬
‫ّ‬
‫وه آيا ه‪١‬اق‪٨‬ى که ؾقباقۀ هبؿأ و ه‪١‬اؾ آوقؾه‪ ،‬با اؾلۀ ‪٠‬٭لى ج‪ٙ‬بي‪ ٫‬هىکًؿ؟ ؼؿا قا چگىيه ب ه ه كؾم‬
‫ه‪١‬ك‪٨‬ى هىکًؿ؟ هً‪ ٫ٙ‬او ؾق ايى بعدها ‪٬‬ىى اوث يا ٔ‪١‬ي‪٧‬؟ ‪٬‬ىاييًى که آوقؾه جا چه ايؿاله ؾق ي‪ ٝ‬ن‬
‫ؿو‬‫هلکات پىًؿيؿه‪ ،‬پالي ّ‬
‫ّ‬ ‫و پيٍك‪٨‬ث اشحما‪ ٞ‬هئذك اوث؟ ج‪١‬ليمات اؼم‪٬‬ى و ‪٠‬باؾىاي‪ ،‬ؾق پكوقي‬
‫قوض و شاو‪ ،‬جىشه ؾاؾو به ؼؿا و قايؿو به پاکى و ‪ٕ٨‬يلث چه جؤذيكى ؾاقؾ؟‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ويؿهعمؿظىيى ٘با٘بايى‪ ،‬المیضان فی جفغیش المشآن‪ ،‬بيكوت‪ ،٪1391 ،‬ز ‪.113-111 َ ،12‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪141‬‬

‫چهاق ؤ‪ ٟ‬پيكواو وى‪ :‬يکى ال ‪ ٬‬كايى ؾق ًٌاو ايى ي ک ٌ ؽُ‪ ،‬ا٘كا‪٨‬ي او‪ ،‬ؾوو حاو و‬
‫يمؾيکايً هىحًؿ‪ .‬بهايىجكجي که ؤ‪١‬يث قوظى و ‪٨‬کكى و اؼم‪٬‬ى ه ىاؾاقاو ه ؿ‪٠‬ى يب ْىت‪،‬‬
‫يمىؾاق ؤ‪ ٟ‬پيٍىايٍاو اوث‪ .‬هكگاه بيً و پ يً ال هم ۀ يمؾيک او و بى حگايً ک ه ال ؤ ‪ٟ‬‬
‫ّ‬
‫ؾقويىاي آگاهًؿ‪ ،‬به او ايماو آوقيؿ يا ا‪٤‬ل ّ ايماوآوقيؿگايً‪ ،‬ؾق ييکى و پاکى ؾق هي او ه كؾم‬
‫يمىيه باًٌؿ‪ ،‬گىاه ِؿ‪ ٪‬هؿ‪٠‬ى اوث‪F‬‬
‫پًس ايماو او به گ‪٩‬حههاى ؼ ىؾي‪ :‬باي ؿ ؾي ؿ ه ؿ‪٠‬ى ب ه گ‪٩‬ح هه ايً چ٭ ؿق ايم او ؾاقؾٖ‬
‫قا‪ ،‬ه ن ال ٘ كل ‪٠‬م ل او ب ه ؾو حىقهايى ک ه آوقؾه و ه ن ال هي ماو ‪ ٨‬ؿاکاقى و‬ ‫اي ى ه‪ٙ‬ل‬
‫الؼىؾگفٌحگىاي ؾق بكابك هٍکمت قوالحً هىجىاو جٍؽيُ ؾاؾ‪ .‬البحه‪ ،‬گكچه هكيک ال ايى‬
‫ْ‬ ‫‪٬‬كايى بكاى اذبات ‪١ٙ٬‬ى ِؿ‪ ٪‬يا کف گ‪٩‬حاق هؿ‪٠‬ى ْ‬
‫يبىت کا‪٨‬ى يباٌؿ‪ ،‬ب ه٘ىق هى لن‪ ،‬بكقو ى‬
‫همۀ آوها به ِىقت کاهل و ؾقوث‪ ،‬ؾليل ‪٬‬ا٘‪١‬ى بك اذبات ه‪ٙ‬ل ؼىاهؿ بىؾ‪.‬‬
‫ّك قوم‪ ،‬با گكؾآوقى ٌىاهؿ و ‪٬‬كايى‪ ،‬ظ٭اييث ؾ‪٠‬ىت پياهبك او مم‪ ‬قا قوٌ ى و اؼث‪.‬‬
‫‪٬‬ي ّ‬
‫هى‪٠‬ىؾ ج ىقات و‬
‫ّ‬ ‫ا‪٨‬ث ياهۀ پياهبك‪ ،‬و‪٬‬حى اظحمال ؾاؾ ٌايؿ آو ظٕكت هماو پياهبك‬
‫وى هًگام ؾقي ّ‬
‫ايصيل باٌؿ‪ ،‬ؾق ِؿؾ جع٭ي‪ ٫‬بكآهؿ‪ .‬گكوهى ال ‪٬‬كيً قا‪ ،‬که ؾق قأوٍاو ابىو ‪٩‬ياو ب ىؾ و ب كاى‬
‫جصاقت به ٌام ق‪٨‬حه بىؾيؿ‪ ،‬اظٕاق و پكوًهايى ؾقباقۀ پي اهبك اک كم‪ ‬ک كؾ‪ .‬پ ه ال ؾقيا‪ّ ٨‬ث‬
‫;‬
‫پاوػ گ‪٩‬ث‪E :‬اگك پاوػهاى ٌما ؾقوث باٌؿ‪ ،‬او به٘ىق ‪ ٟٙ٬‬پياهبك اوث‪D.‬‬
‫هايًؿ ه‪١‬صمه‪ ،‬ذابث‬ ‫ْ‬
‫پ) هؼغكى پياهبغ پيطيى يا هؼاصغ‪ :‬کىىکه يبىت او با ؾليلهاى ‪١ٙ٬‬ى‪ّ ،‬‬
‫ّ‬
‫َ‬
‫ٌؿه‪ ،‬اگك پياهبك ؾيگكى قا با بي ّاو يام و هٍؽّات ه‪١‬ك‪٨‬ى کكؾ‪ ،‬ؼىاه ه‪١‬اِك باٌؿ يا يه‪ ،‬يب ْىجً‬
‫ذابث هىٌىؾ‪ .‬البحه‪ ،‬ؼبكهاى ه‪١‬ك‪٨‬ى آو پياهبك‪ ،‬باي ؿ ب هي٭ يى‪ ،‬ب ه ؾو ث ه كؾم بكو ؿ و هكگ م‬
‫واظؿ ه‪١‬حبك هن ؾقايىلهيًه بىًؿه کكؾ‪.‬‬
‫ؼبك ّ‬‫ؼبك ٔ‪١‬ي‪ ،٧‬بلکه ّ‬
‫يمىجىاو به هك ّ‬
‫و‪٬‬حى پياهبك يا پياهبكايى‪ٌ ،‬ؽّى قا ب‪١‬ؿ ال ؼىؾ به پياهبكى ه‪١‬ك‪٨‬ى کكؾيؿ و ؼّىِ يات او‬
‫قا چًؿاو آٌکاقا اقائه ؾاؾيؿ که بكاى ظ‪٫‬شى ياو ه‪٩‬ي ّؿ ا٘ميًاو و ي٭يى ٌىؾ‪ ،‬ظصث جمام او ث و‬
‫بٍاقت ظٕكت هىوى‪ ‬و ‪٠‬يىى‪ ‬به يب ْىت قو ىل اک كم‪ ‬ک ه‬ ‫ّ‬ ‫هايًؿ‬
‫يبىت او ذابث هىٌىؾ‪ّ ،‬‬
‫ْ‬
‫‪٬‬كآو آو قا ظکايث کكؾه اوث‪:‬‬
‫به ياؾ آق وهحى قا که ػيىى پىك هكين گلث‪ :‬اى بًـىاوـكائيل! هـى ككوـحاؾۀ ؼـؿا بـه‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.379 َ ،21‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪140 ‬‬

‫وىى ٌما هىحن و جّؿين کًًؿۀ جىقاجن که ؾق پيً قوين اوث و بٍاقت ؾهًؿهام بـه‬
‫‪1‬‬
‫پياهبكى که بؼؿ ال هى هىآيؿ و ياهً اظمؿ اوث‪.‬‬
‫ُ‬
‫آيايى که پيكوى هىکًًؿ پياهبك اهى (ؾقن يؽىايؿه) قا که او قا يمؾ ؼىؾٌاو ؾق جىقات‬
‫‪2‬‬
‫و ايصيل يىٌحه هىيابًؿ‪.‬‬
‫هماو٘ىقکه گ‪٩‬حين بايؿ ايى بٍاقت و ه‪١‬ك‪٨‬ى چًاو باٌؿ که اٌحباهٌ ؿيى يباٌ ؿ‪ F‬الاي ىقو‪،‬‬
‫‪٬‬كآو هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬آوهايى که کحابٍاو ؾاؾين‪ ،‬او ٕپياهبك او ممٔ قا ه ىًٌاو ًؿ‪ F‬بهگىي هاىک ه‪،‬‬
‫=‬
‫پىكاو ؼىؾ قا هىًٌاوًؿ‪D.‬‬
‫يبىت ظٕكت هىوى‪ ‬و ‪٠‬يىى‪ ‬بكاىٌاو ذابث يبىؾ‪٘ ،‬بي‪ ١‬ى او ث ک ه يب ْىت‬ ‫کىايىکه ْ‬
‫ظٕكت هعمؿ‪ ‬هن بكاى آياو ال ايى قاه ذابث يمىٌؿ‪ F‬اها بكاى يهىؾ و يّاقا‪ ،‬بهو يژه آوه ايى‬
‫که به٘ىق ؾ‪٬‬ي‪ ٫‬اوِا‪ ٦‬ظٕكت هعمؿ‪ ‬قا هىؾايىحًؿ‪ ،‬ظصث جمام بىؾ‪.‬‬

‫‪ .3-4-6‬فلغفه و ضشوست بؼثث ايبيا‬

‫بعد ال ‪٨‬لى‪٩‬ه و ٔكوقت ب‪١‬رث‪ ،‬بؽٍى يا‪ٜ‬ك به ٔكوقت وظى وبؽً ؾيگك يا‪ٜ‬ك به ٔكوقت‬
‫پياهبك اوث که اذبات هكيک ال ايى ؾو هىحلمم ذبىت ؾيگكى او ث‪ .‬ؾق ايىبؽ ً ب ه ‪٨‬لى ‪٩‬ه و‬
‫>‬
‫ٔكوقت ب‪١‬رث اٌاقه هىٌىؾ‪.‬‬
‫الق) يياػ به هايىو و ياتىايى بطغ اػ هايىيگظاعى‪ :‬ايىاو چاقهاى شم لي ؿگى اشحم ا‪٠‬ى ي ؿاقؾ‪،‬‬
‫كآوقؾ و ؾق لي ؿگى شم‪ ١‬ى او ث ک ه‬ ‫ليكا به جًهايى يمىجىايؿ ييالهاى ‪٨‬كاواو ليؿگى ؼ ىؾ قا ب َ‬
‫ُ‬
‫بى‪٠‬ؿالحىها و لوقگى يىها‪ ،‬ظ‪٫‬کٍىها‪ ،‬اوحرماقها‪ ،‬جىو‪١‬ه٘لبىها‪ ،‬ؼىؾک اهگىه ا و ‪ ...‬ب كول‬
‫ه ىکً ؿ‪ .‬ب ههم يىؾلي ل يي م ايى او هعح از ‪ ٬‬ايىو او ث‪ ٬ F‬ايىيى ‪٨‬كاگي ك‪ ،‬ش اه‪ ،ٟ‬کاه ل و‬
‫ّ‬
‫و‪١‬اؾتآ‪٨‬كيى‪ .‬چىو ايىاو ‪٠‬لن کا‪٨‬ى ؾق ؤ‪٬ ٟ‬ايىو يؿاقؾ و چىو جىايايى ًٌاؼث و يژگ ىه اى‬
‫همۀ هًا٘‪ ٫‬ش‪٥‬كا‪٨‬يايى قا ؾق جمام ؾوقاو جاقيػ ؾق شىاه‪ ٟ‬ايىايى يؿاقؾ و يٍايۀ آو اؼحم‪٬ ٦‬ىاييى‬
‫ِّ‬
‫هىحمك آو ؾق يىلهاوث‪ .‬ايىاو ب ا‬ ‫ؾق هك ‪ّ٠‬ك و کٍىق و ييم ج‪٥‬ييك و جبؿيل و جكهين و ج‪١‬ى يٓ‬
‫ّ‬

‫ٓ‬ ‫َ َّ ٓ َ ُ َ ِّ َ ُ‬ ‫َ ٓ َ َ ٓ ُ َ ٓ َ َ َ ٓ َ ْ َ ُ ُ َّ َ ٓ ُ ٓ ُّ َ ِّ ِّ َ ٓ َ َ َ‬
‫ىل َي ؤجى‬
‫;‪E .‬و اـ ‪٬‬ال ‪٠‬يىى بى هكين يا بًى اوكائيل ايى قوىل الل ّه اليکن هّؿ‪٬‬ا لما بيى يؿى ّهى الحىق ّاة و هبٍكا ّبكو ٍ‬
‫ٓ ُُ ٓ ُ‬
‫اظ َمؿ‪.ٔ6 :٧ِٕ D‬‬ ‫ّه َى َب ٓ‪ّ ١‬ؿى اومه‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬ ‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ٓ‬ ‫َ‬
‫الك ُوىل َّالًبى األ ِّهى الفى َيصؿ َوي ُه َهک ُحىبا ‪ًٓ ٠‬ؿ ُه ٓن ‪٨‬ى َّ‬ ‫َّ َ َ َّ ُ َ‬
‫الح ٓىقا ّة ٓوااليصيل‪ٕ D‬ا‪٠‬كا‪.ٔ157 :٦‬‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ُ ّ‬ ‫ُّ‬
‫ىو َّ‬ ‫<‪E .‬الفيى يح ّب‪١‬‬
‫ّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫َّ َ َ ٓ ُ ُ ٓ َ َ ٓ َ ُ َ َ ٓ َ‬
‫ٓ‬
‫=‪E .‬الفيى اجيًاهن ال ّکحا ي‪ّ ١‬ك‪٨‬ىيه کما ي‪ّ ١‬ك‪٨‬ىو ابًائهن‪ٕ D‬ب٭كه‪.ٔ146 :‬‬
‫>‪٠ .‬بؿالله شىاؾى آهلى‪ ،‬جفغیش مىضىػی لشآن كشیم ٕوظى و يبىت ؾق ‪٬‬كآؤ‪٬ ،‬ن‪ ،‬اوكاء‪.19 َ ،1388 ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪141‬‬

‫‪٠‬٭ل ؼى يً ييم يمىجىايؿ ‪٬‬ايىو شاه‪ ٟ‬و کاهلى ؤ‪ ٟ‬کًؿ‪ F‬چىو ْاوال‪٠ ،‬٭ل ب ه جم ام وا‪١٬‬ي ات‪،‬‬
‫َ‬
‫بهو يژه ظ٭اي‪٠ ٫‬الن آؼكت‪ ،‬قاه يؿاقؾ و ذاييا‪ ،‬ؾق آيچه هن ؾقک هىکًؿ‪ ،‬ؾق ‪٤‬يك ب ؿيهيات‪ ٌ ،‬ايؿ‬
‫ؼ‪ٙ‬ا کًؿ‪ .‬بًابكايى‪٠ ،‬٭ل هىپفيكؾ که بايؿ ال هاوقاى ٘بي‪١‬ث الوىى کىىکه آ‪٨‬كيًًؿۀ ايىاو و به‬
‫همۀ لواياى ييالهاى او ؾق همۀ لهاوها و هکاوها آگاه اوث‪٬ ،‬ايىو شاه‪ ٟ‬و کاهل يالل ٌىؾ‪ ،‬ج ا‬
‫;‬
‫ايىاو با ‪٠‬مل به آو به جکاهل و و‪١‬اؾت بكوؿ‪.‬‬
‫ب) يياػ به الگى‪ :‬يکى ال و يژگىهاى قوظى ايىاو ايى اوث که بكاى ؼىؾ الگى بكهىگميًؿ و ؾق‬
‫ا‪٨‬کاق و ق‪٨‬حاق ؼىؾ ال او ج٭ليؿ هىکًؿ‪ .‬يؽىحيى الگىهاى ايىاو والؿيى هىحًؿ‪ .‬ؾق کىؾکى به ؾلي ل‬
‫يبىؾ بلى‪٨ ٢‬کكى‪ ،‬پؿق و هاؾق قا ال آو شهث که پؿق و هاؾقي هىحًؿ‪ ،‬جًها الگىى ه‪١‬حبك هىًٌاوؿ‪.‬‬ ‫ّ‬
‫ا‪٨‬کاق ؼايىاؾگى قا قه ا کً ؿ‪.‬‬
‫ب‪١‬ؿ ال وقوؾ به هؿقوه يا ؾايٍگاه ٌايؿ‪ ،‬الگىهاى ه‪ٙ‬مئىجكى بيابؿ و ّ‬
‫په‪ ،‬ق‪٨‬حى به ؾيبال الگىهاى ه‪١‬حبك ال ا‪٠‬ما‪ ٪‬قوض ايىاو وكچٍمه هىگيكؾ و ظکمحً اي ى او ث‬
‫که الگى ي٭ً ههمى ؾق ا‪٨‬کاق و ق‪٨‬حاق او ؾاقؾ‪ .‬آيچه ههن اوث‪ ،‬يا‪٨‬حى الگىه اى بااقلٌ ى هىباٌ ؿ‬
‫که ايىاو قا ؾق قويؿو به و‪١‬اؾت ابؿى ياقى کًًؿ و ٘بي‪١‬ى اوث که اگك الگىهاى ق‪٨‬حاق‪ ،‬اٌ حباهها‬
‫و ايعكا‪٦‬هايى ؾاٌحه باًٌؿ‪ ،‬آواو به ؾيگكاو ايح٭ال هىيابؿ‪.‬‬
‫ؼمِه ايًکه ؾق جؤذيك الگىهاى اقلٌى بك ا‪٨‬كاؾ شاه‪١‬ه‪ ،‬شاى جكؾيؿ ييىث‪ .‬بكاى بهكهوقى ال‬
‫ايى ظالث ‪ٙ٨‬كى ؾق هىيك ؾقوث و ه‪ٙ‬لى ‪ ،‬بايؿ الگىهاى ٌايىحهاى قا ؾق شاه‪١‬ه ه‪١‬ك‪٨‬ى ک كؾ‬
‫جا ؾيگكاو ؼىؾ قا با ا‪٨‬کاق و ق‪٨‬حاق آوها ج‪ٙ‬بي‪ ٫‬ؾهًؿ‪ .‬الايىقو‪ ،‬هكبى و الگى ‪٠‬موه بك کاهل ب ىؾو‪،‬‬
‫بايؿ هىقؾ ا٘ميًاو و ‪٠‬م‪٬‬ه ييم باٌ ؿ و اي ى همک ى ييى ث‪ ،‬هگ ك ايًک ه ي ک هب ؿأ ه‪ٙ‬م ئى و‬
‫جكؾيؿياپفيك‪ ،‬کاهل بىؾو هكبى و الگى قا ؾق جم ام اب‪ ١‬اؾ جٕ ميى ک كؾه باٌ ؿ‪ .‬آي ا چً يى کى ى‬
‫هىجىايؿ شم ‪E‬پياهبك ه‪ّ١‬ىم‪ D‬که ؼؿاى شهاو او قا هكبى و قاهًما ج‪١‬ييى کكؾه و ا‪٨‬موو ب ك ‪٠‬ل ن‬
‫وكٌاق‪ ،‬ال هك گًاه و ايعكا‪ ٦‬و ؼ‪ٙ‬ا ايمى اوث‪ ،‬باٌؿ؟‬
‫بًابكايى‪ ،‬قويؿو به هؿ‪ ٦‬آ‪٨‬كيًً و جکاهل ايىاو ؾق شًبههاى اؼم‪٬‬ى و جكبيحى‪ ،‬ب ؿوو ب‪١‬ر ث‬
‫ْ‬
‫ايبيا همکى ييىث و ؼؿايى که ها قا بكاى ايى هؿ‪ ٦‬ه٭ؿن آ‪٨‬كيؿه‪ ،‬به٘ىق هىلن‪ ،‬چًيى هكبي ايى قا‬
‫ييم بكاى ها ‪٨‬كوحاؾه اوث‪ <.‬الايىقو‪ ،‬ؼؿاى ظکين‪ ،‬پياهبكى چىو ابكاهين‪ ‬قا او ىۀ ايى اوها ‪ ٬‬كاق‬
‫=‬
‫وكهٍ‪ ٫‬ؼىبى ؾق ليؿگى ابكاهين و کىايىکه با او بىؾيؿ‪ ،‬وشىؾ ؾاٌث‪D.‬‬
‫ّ‬ ‫ؾاؾ‪E :‬بكاى ٌما‬

‫;‪ .‬همان‪.21-21 َ ،‬‬

‫<‪ .‬همان‪.45-44 َ ،‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ٓ َ َ ٓ َ ُ ٓ ُ ٓ َ ِ َ َ َ ِ ٓ َ َ َ َّ‬
‫=‪٬E .‬ؿ کايث لکن أوىه ظىًه ‪٨‬ى ّابك ّاهين و ال ّفيى ه‪١‬ه‪ٕ D‬همحعًه‪.ٔ4 :‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪142 ‬‬

‫ْ‬
‫همچًيى‪ ،‬پياهبك اومم‪ ‬ي‪ً١‬ى ؼاجن پياهبكاو‪ ،‬قا شاو ي ّؿ بٍك ه‪١‬ك‪٨‬ى هىکًؿ‪E :‬هىلما ب كاى‬
‫وكهٍ‪ ٫‬ييکى يى بىؾ‪ F‬ب كاى آوه ا ک ه اهي ؿ ب ه قظم ث ؼ ؿا و قول‬
‫ّ‬ ‫ٌما ؾق ليؿگى قوىل ؼؿا‬
‫;‬
‫قوحاؼيم ؾاقيؿ و ؼؿا قا بىياق ياؾ هىکًًؿ‪D.‬‬

‫‪ .4-4-6‬وظايف و اهذاف پياهبشاو‬

‫پياهبكاو و‪ٜ‬اي‪ ٧‬و اهؿا‪٨‬ى ؾاقيؿ که به پاقهاى ال آوها اٌاقه هىٌىؾ‪:‬‬
‫الق) صػىت به تىديض و سضاپغستى و اجتًاب اػ پغستص ؼاؿىت‪ :‬يکى ال ههنجكيى و‪ٜ‬اي‪ ٧‬و‬
‫اهؿا‪ ٦‬پياهبكاو الهى‪ ،‬ؼؿاًٌان کكؾو بٍك و ؾ‪٠‬ىت به پكوحً و ‪٠‬باؾت ؼؿاى و بعاو ب ىؾه‬
‫اوث‪ .‬ؾقايىباقه به ؾو آيه اٌاقه هىٌىؾ‪E :‬اى پياهبكٖ ها جى قا گ ىاه ٕگ ىاه اه ثٔ و يى يؿؾهً ؿه و‬
‫<‬
‫ا‪٠‬مم ؼ‪ٙ‬كکًًؿه و ؾ‪٠‬ىتکًًؿه بهوىى ؼؿا به اـيً و چكا‪٤‬ى يىقا‪ٍ٨‬او ‪٨‬كوحاؾين‪D.‬‬
‫ال هياو بؽًهاى آيه‪ ،‬پيؿاوث که ‪٨‬٭ٗ ًٌاؼث و پكوحً ؼؿا هؿ‪ ٦‬اِلى بهٌ ماق ه ىآي ؿ و‬
‫پياهبكاو ‪٬‬يام به ؾ‪٠‬ىت هىکًًؿ جا با ‪٨‬كاهن ٌؿو همۀ لهيًهه ا و ه٭ ؿهات‪ً ٌ ،‬اؼث و پكو حً ؼ ؿا‬
‫=‬ ‫َّ‬
‫هع٭‪ٌ ٫‬ىؾ‪E :‬همايا ؾق هياو هك اهحى ‪٨‬كوحاؾهاى قا بكايگيؽحين جا به آياو بگى يؿ ؼؿا قا باكوحيؿ‪D.‬‬
‫ب) تؼلين و تغبيـت‪ :‬ؾوهيى هؿ‪ ٦‬و و‪ٜ‬ي‪٩‬ه پياهبكاو الهى ج‪١‬لين و جكبي ث ه كؾم‪ ،‬ب ه‪٠‬ب اقتؾيگ ك‪،‬‬
‫آهىلي و پكوقي هكؾم اوث که هؿ‪ ٦‬ال آو ييم جکاهل ‪٠‬٭ميى آوهاوث‪ ،‬چًاوکه ‪٬‬كآو هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ؼؿا بك هإهًاو ايؼام ككهىؾ‪ ،‬آوگاه که ال ؼىؾٌاو به هياو ؼىؾٌاو پيـاهبكى هبؼـىخ‬
‫کكؾ جا آياجً قا بك آوها بؽىايؿ و پاکٍاو والؾ و کحاب و ظکمحٍاو بيـاهىلؾ؛ هكچًـؿ‬
‫‪4‬‬
‫ال آو پيً ؾق گمكاهى آٌکاقى بىؾيؿ‪.‬‬
‫ىل بٍ ك او ث‪ .‬ؼؿاوي ؿ‪ ،‬ه يچ‬ ‫پياهبك ؼؿا‪ ‬ييم هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬هؿ‪ ٦‬ال ب‪١‬رث‪ ،‬جکمي ل ‪٠‬٭ ّ‬
‫پي اهبك و قو ىلى قا ش م ب كاى جکمي ل ّؼ َكؾ‪ ،‬هب‪ ١‬ىخ ي‪٩‬كه ىؾ و ّؼ َكؾ او بكج ك ال ‪٠‬٭ ىل اه ث‬
‫?‬
‫وى اوث‪D.‬‬

‫َ َ َّ َ‬ ‫ٓ‬ ‫ٓ َّ ٓ‬ ‫ََ‬ ‫ِّ‬ ‫َّ ُ‬ ‫َّ َ ٓ َ َ َ ُ‬

‫ىل الل ّه أ ٓو َى ِه َظ َى ًَ ِه ل َمى کاو َي ٓك ُشىا الل َه َو ال َي ٓى َم اال ّؼ َك َو ـک َك الل َه ک ّريكا‪ٕ D‬اظما ‪.ٔ21 :‬‬ ‫ّ‬ ‫;‪E .‬ل٭ؿ کاو لک ٓن ‪٨‬ى َق ُو‬
‫َ َّ ٓ‬ ‫َ ُ َ ِّ َ َ‬ ‫ُّ َ َّ َّ ٓ َ ٓ َ‬
‫ؾا‪٠‬يا الى الل ّه ّباـ ّي ّه َو ّوكاشا ُّهًيكا‪ٕ D‬اظما ‪.ٔ46-45 :‬‬ ‫ٌاهؿا و هبٍكا و يفيكا و ّ‬ ‫<‪E .‬يا ايها الً ّبى ايا اقولًاٮ ّ‬
‫ٓ ُ َّ‬ ‫ُ ِّ ُ‬ ‫ََ ٓ ٓ‬
‫=‪َ E .‬و ل٭ؿ َب َ‪١‬رًا ‪٨‬ى کل ا َّه ٍه َق ُوىال ّأو ا‪ُ ٠‬بؿوا الل َه‪ٕ D‬يعل‪.ٔ36 :‬‬
‫ٓ‬ ‫ِّ‬ ‫ِّ‬ ‫ُ ٓ َ‬ ‫َُ‬ ‫ٓ َ‬ ‫َّ َ ٓ‬ ‫ََ ٓ‬
‫>‪E .‬ل٭ؿ َّه َّى الل ُه َ‪٠‬لى ال ُم ٓئ ّه ًّ َيى ّاـ َب َ‪١‬د ّ‪ّ ٨‬يه ٓن َق ُوىال ِّه ٓى أي‪ّ ٩‬ى ّه ٓن َي ٓحل ىا َ‪٠‬ل ّيه ٓن َء َاي ّاج ّه َو ُي َمک ّيه ٓن َو ُي َ‪١‬ل ُم ُه ُن ال ّک َح ا َ َو‬
‫َُ ٓ َ ُ َ َ َ‬ ‫ٓ ٓ‬
‫ال ّعک َم َه َو ّاو کايىا ّهى ‪ٓ ٬‬بل ل ّ‪٩‬ى ٔم ٍل ُّه ّبيى‪ٕ D‬آل‪٠‬مكاو‪.ٔ164 :‬‬
‫ٍ‬
‫ىل َّأه ّح ّه‪ٕ D‬هعم ؿ ب ى ي‪١‬٭ ى‬
‫ُُ‬ ‫َْ َٓ َ ٓ َ َٓٓ َ َ َ ُ َ َُُٓ ٓ َ َ ٓ َ‬ ‫َ َََ َ ُ َ ْ َ َ َ ُ‬
‫?‪E .‬وال ب‪١‬د الله ي ّبيا وال قوىال ظحى يىحک ّمل ال‪١‬٭ل و يکىو ‪٠‬٭له أ‪ٕ٨‬ل ّهى ش ّم ّي‪٠ ٟ‬٭ ّ‬
‫کليًى‪ ،‬همان‪ ،‬کحا ‪٠‬٭ل و شهل‪ ،‬ض ‪.ٔ11‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪143‬‬

‫پ) بغپايى ػضل و هسـػ‪ :‬بكپ ايى ‪ ٠‬ؿل جىو ٗ ه كؾم يحيص ۀ ا‪ ٬‬ؿامهاى ايبياو ث‪ .‬ؼؿاوي ؿ‬
‫هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬ها پياهبكايماو قا با ؾليلهاى قوٌى ‪٨‬كوحاؾين و با آوها کح ا و ج كالو قا يي م ي الل‬
‫;‬
‫کكؾين جا هكؾم به ‪٠‬ؿالث ‪٠‬مل کًًؿ‪D.‬‬
‫ت) دکىهت و هعـا‪ :‬ايبيا ا‪٨‬مووبك قوايؿو اِل ظکن ؼؿا به هكؾم‪ ،‬بكاوان هم او ؾق هي او‬
‫ّ‬
‫هكؾم ‪ٕ٬‬اوت هىکكؾيؿ‪ .‬ظٕكت ؾاووؾ‪ ‬ال کىايى بىؾ که ؼؿاويؿ ب ه٘ىق قو مى‪ ،‬او قا ب كاى‬
‫َ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ىاط ِبىال َذن َٕ‪ Fٔ26 :‬اى‬
‫‪ٕ٬‬ا ج‪١‬ييى کكؾ‪E :‬يا داوود ايا جؼلًاى خليلة ِكى االس ِع كىادکن بىيى الً ِ‬
‫ؾاووؾٖ ها جى قا ؾق لهيى ؼلي‪٩‬ه ‪٬‬كاق ؾاؾين‪ F‬په‪ ،‬بيى هكؾم به ظ‪ ٫‬ظکن کى‪D.‬‬
‫هاؾى و ‪٤‬لبۀ گكايًهاى‬‫ث) ياصآوعى و تظکغ‪ :‬ؾق بىحك جاقيػ‪ ،‬گاهى هكؾم بكاذك اهحمام به اهىق ْ‬
‫ّ‬
‫ظيىايى ؾچاق ‪٩٤‬لث و ‪٨‬كاهىٌى ه ىٌ ؿهاي ؿ و اي ى ‪٩٤‬ل ث بكاذ ك ‪ ٠‬ىاهلى ؾق شاه‪ ١‬ه ‪٨‬كاگي ك‬
‫هىگٍث‪ F‬ؾقايىهًگام‪ ،‬کاق ايبيا آو بىؾه اوث که هكؾم قا ال ‪٩٤‬لث ؾقآوقيؿ و آيچه قا هىؾايًؿ به‬
‫َ‬ ‫ََ‬ ‫ِّ‬
‫ياؾٌاو آوقيؿ‪ F‬الايىقو‪٬ ،‬كآو پياهبك اومم‪ ‬قا ‪E‬هفکك‪ D‬هىؼىايؿ‪E :‬كزكش ِا َّيما اي َث هزكش ٕ‪٤‬اٌيه‪:‬‬
‫‪ Fٔ21‬په‪ ،‬ياؾآوقى کى‪ F‬همايا جى ‪٨‬٭ٗ جفکكؾهًؿه هىحى‪D.‬‬
‫ظحى ٌايؿ جىشه هن ؾاٌحه باٌؿ‪ ،‬اها ايگي مۀ‬ ‫ج) ايظاع و َتبطيغ‪ :‬گاه ايىاو چيمى قا هىؾايؿ و ْ‬
‫ِّ‬
‫‪٠‬مل يؿاقؾ‪ F‬بايؿ ؾق او ايگيمۀ ظكکث و ‪٠‬مل ايصاؾ ٌىؾ‪ .‬ايبيا به‪ً٠‬ىاو ‪ُ E‬هبٍك و ُه ًّفق‪ D‬ايى کاق قا‬
‫ايصام هىؾهًؿ و گكايًهاى ؼ‪٩‬حه قا بيؿاق هىکًًؿ‪ .‬آياو با ّاي فاق و جبٍ يك گكايًه اى هً‪ٙ‬٭ ى‬
‫ايىاو قا جعكيک هىکًًؿ و ايى هىئله آو ‪٬‬ؿق ههن اوث که ‪٬‬كآو هك پياهبكى قا ‪E‬يفيك‪ D‬ؼىاي ؿه‬
‫<‬
‫اوث‪E :‬هيچ اهحى ييىث‪ ،‬شم ايًکه بينؾهًؿهاى ؾاٌحه اوث‪D.‬‬
‫ايى ه‪ٙ‬ل ٌايؿ بؿاوؾليل باٌؿ که ايىاو بكاذ ك ‪E‬ج كن‪ D‬بيٍ حك ب ه و ىى ايص ام و‪ ٜ‬اي‪٧‬‬
‫جعكيک هىٌىؾ جا با ‪E‬اهيؿ‪.D‬‬
‫چ) اتمام دجت بغ بًضگاو‪ :‬اقوال پياهبكاو بكاى شلىگيكى بهايهها و جمام کكؾو ظصث اوث‪:‬‬
‫ؿو]‬
‫‪E‬پياهبكايى بٍاقتؾهًؿه و بينؾهًؿه [‪٨‬كوحاؾين] جا بكاى هكؾم ؼؿاوي ؿ ظصح ى ب‪ ١‬ؿ ال [آه ّ‬
‫پياهبكاو يباٌؿ‪ =D.‬به جّكيط ايى آيه‪ :‬هؿ‪ ٦‬ب‪١‬رث ايبيا اجمامظصث اوث‪.‬‬
‫ح) تذغيقػصايى‪ :‬گاه ؼؿاويؿ پياهبكى قا هى‪٨‬كوحاؾ و هكؾهى قا به قاه ظ ‪ ٫‬ه ؿايث هىک كؾ‪F‬‬

‫َ َ ٓ َ ٓ َ ٓ َ ُ ُ َ َ ٓ َ ِّ َ َ َ َ ٓ َ َ َ ُ ُ ٓ َ َ َ ٓ َ َ َ ُ َ َّ ُ ٓ‬
‫ان ّبال ّ٭ ٓى ّٗ‪ٕ D‬ظؿيؿ‪.ٔ25 :‬‬ ‫ات و أيملًا ه‪١‬هن ال ّکحا و ال ّميماو ّلي٭ىم الً‬ ‫;‪E .‬ل٭ؿ أقولًا قولًا ّبالبيً ّ‬
‫َ‬ ‫ٓ ُ َّ َ‬
‫<‪َ E .‬و او ِّه ٓى ا َّه ٍه اال ؼم‪٨‬يها يفيك‪٨ٕ D‬ا٘ك‪.ٔ24 :‬‬
‫ِ‬
‫ُّ ُ ُّ َ ِّ َ َ ُ ٓ َ َ َّ َ ُ َ َّ َ َ َّ‬
‫الله ُظ َّص ِة َب ٓ‪َ ١‬ؿ ُّ‬
‫الك ُول‪ٕ D‬يىاء‪.ٔ165 :‬‬ ‫ان ‪٠‬لى ّ‬‫=‪E .‬قوم هبٍكيى و هً ّفقيى ّلئم يکىو ّللً ّ‬
‫ّ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪144 ‬‬

‫واه‪ ،‬بكاذك گفٌث لهاو و ‪٠‬ىاهل گىياگىو‪ ،‬ؾ‪٠‬ىت آو پياهبك جعكي‪ ٧‬هىٌؿ و هماو چيمى که‬
‫وويلۀ هؿايث هكؾم بىؾ‪ ،‬وويلۀ گمكاهى آياو هىٌؿ‪ .‬يمىيۀ آو ايصيل اوث که ٌايؿ‪ ،‬اه كوله ال‬
‫ايصيل ياللٌؿه بك ‪٠‬يىى‪ ‬يک يىؽه هن ؾق کحابؽايههاى شهاو يباٌؿ و آيچه ؾق ؾوث اوث‪،‬‬
‫ظح ى اي ى ايحى ا ه ن ‪ ١ٙ٬‬ى ييى ثٖ ؾق‬ ‫يىٌحۀ بكؼى ٌاگكؾاو ظٕكت ‪٠‬يىى‪ ‬باٌ ؿ ک ه ْ‬
‫ايصيلهاى کًىيى ه‪ٙ‬ال هؽال‪٠ ٧‬٭ل و وظى الهى ‪٨‬كاواو اوث‪.‬‬
‫بكاوان ب‪ٕ١‬ى آيات ‪٬‬كآو ‪٠‬لماى اهل کحا ‪ ،‬ه‪ٙ‬البى قا پًهاو کكؾه و به هكؾم يم ىگ‪٩‬حً ؿ و‬
‫بكاى ظ‪ ٛ٩‬هًا‪ ٟ٨‬ؼىؾٌاو اؼحم‪٦‬هايى ؾق ب يى ه كؾم ايص اؾ ک كؾه بىؾي ؿ‪ .‬الاي ىقو‪ ،‬ؼؿاوي ؿ‬
‫پياهبكى ‪٨‬كوحاؾ جا اؼحم‪٦‬ها قا ق‪ ٟ٨‬کًؿ و ‪٤‬باق جعكي‪ ٧‬ال چه كۀ ؾي ى ظ ‪ ٫‬بمؾاي ؿ‪E :‬اى اه ل‬
‫کحا ٖ پياهبك ها به وى يحاو آهؿ جا هىاقؾ لياؾى قا که ال کحا پًه او ه ىکكؾي ؿ‪ ،‬ب كاىج او بي او‬
‫;‬
‫کًؿ‪D.‬‬
‫ر) هباعػه با هلاسض عايج‪ :‬هؿ‪ ٦‬هٍحكک هم ۀ ايبي ا ؾ‪ ٠‬ىت ب ه پكو حً ؼ ؿاى يگاي ه ب ىؾ‪.‬‬
‫کلياجى قا بكاى هؿايث هكؾم بياو هىکكؾيؿ‪ ،‬ولى کًاق آو به َه‪٩‬ىؿۀ ِّ‬ ‫ْ‬
‫ؼاَ لهاو ؼ ىؾ‬ ‫همچًيى‪،‬‬
‫َ‬ ‫ُ‬
‫ييم جىشه ؾاٌحًؿ‪ .‬بكاى يمىيه‪٬ ،‬كآو ؾق کًاق ؾاوحاو ظٕكت ٌ ‪١‬ي ‪ ،‬هى ئلۀ کن‪٨‬كوٌ ى قا‪ ،‬ک ه‬
‫‪٨‬ىاؾ قايس لهاو ايٍاو بىؾه‪ ،‬بياو هىکًؿ‪ :‬ظٕكت ٌ‪١‬ي < به هكؾم ‪E‬ايکه‪٨ =D‬كهىؾ‪ِّ E :‬‬
‫ظ‪ ٫‬پيمايه‬ ‫ّ‬
‫ٓ‬
‫ؼىاقتليًؿه يباٌيؿ‪ .‬با جكالوى ؾقوث ولو کًيؿ و ِّ‬
‫ظ‪ ٫‬هكؾم قا‬ ‫قا اؾا کًيؿ ٕکن‪٨‬كوٌى يکًيؿٔ و‬
‫>‬
‫کن يگفاقيؿ‪D.‬‬

‫‪ .5-6‬اهاهت‬
‫يکى ؾيگك ال اِىل هفه ٌي‪١‬ه اهاهث اوث‪ .‬اهاهث به ه‪ً١‬اى پيٍىايى و قهبكى اهث اومهى‬
‫په ال پياهبك‪ ،‬بكاى اوحمكاق قاه آو ظٕكت ال ٔكوقيات هکح ظياتبؽً اومم اوث‪ .‬به‬
‫ا‪٠‬ح٭اؾ ٌي‪١‬ه‪ ،‬اهاهث‪٠ ،‬هؿى الهى اوث که به هك کىى ؾاؾه يمىٌىؾ و ج‪١‬ييى آو ‪٨‬٭ٗ ب ه ‪٠‬ه ؿۀ‬

‫ٓ‬ ‫ُ ُُٓ َ‬ ‫َ ُ َ‬ ‫ُ‬ ‫َٓ َ ُ‬ ‫َ ٓ‬

‫شائک ٓن َق ُوىلًا ُي َب ِّي ُى لک ٓن کريكا ِّه َّما ک ًٓ ُح ٓن جؽ‪٩‬ىو ّه َى ال ّکحا ّ ‪ٕ D‬هائؿه‪.ٔ15 :‬‬ ‫;‪E .‬يا ٓاهل ال ّکحا ّ ‪٬‬ؿ‬
‫<‪١ٌ .‬ي ‪ ‬قا به ؾليل وؽًاو قوا و ظىا ٌؿه ‪E‬ؼ‪ٙ‬ي االيبياء‪ D‬هىياهيؿيؿ ٕويؿظىيى ظىيًى‪ ،‬لصههای لاشآن‬
‫ّ‬
‫ٕبكگك‪٨‬حه ال ج‪٩‬ىيك يمىيهٔ‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاق الکح االومهيه‪.ٔ217 َ ،1381 ،‬‬
‫هٍك‪ ٪‬ؼليس ‪٠‬٭به ‪٬‬كاق ؾاٌث و هكؾم آو ال‬‫ّ‬ ‫=‪٬ .‬ىم ٌ‪١‬ي ‪ ،‬ا‪٨‬موو بك ‪E‬ايکه‪ D‬ال ‪َ E‬هؿيى‪[ D‬بك ول ّو هكين] ييم بىؾيؿ که ؾق‬
‫‪٨‬كليؿاو اوما‪٠‬يل بىؾيؿ ٕهمان‪.ٔ211 َ ،‬‬
‫ٓ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ ٓ‬ ‫ُ‬ ‫ٓ ُ ٓ َ َ َٓ َ‬ ‫ٓ‬ ‫َ َ ُ ٓ‬ ‫ٓ ُ ٓ َٓ َ َ َ ُ ُ َ ُٓ ٓ‬
‫٭ين و ال جبؽى ىا الً ان اٌ يائهن ‪١ ٌٕ D ...‬كا‪:‬‬ ‫‪ٙ‬ان المى ح ّ‬‫>‪E .‬أو‪٨‬ىا الکيل و ال جکىيىا ّهى المؽ ّىكيى و ّليىا ّبال ّ٭ى ّ‬
‫‪.ٔ183-181‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪145‬‬

‫ؼؿاى هح‪١‬ال اوث که ا‪٨‬كاؾى قا با و يژگىهاى هًعّك بك هىگم يًؿ و به پياهبك‪ ‬ه‪١‬ك‪٨‬ى جا وى به‬
‫هكؾم ابم‪ ٢‬يمايؿ‪ ،‬ليكا ه٭ام و هًملث اهاهث به ‪٬‬ؿقى واالوث که يه جًها هكؾم يمىجىايًؿ با ‪٠‬٭ل‬
‫ؼىؾ آو قا ايحؽا وبا آقائٍاو به آو بكوًؿ‪ ،‬بلکه يبى هکكم او مم‪ ‬ک ه ‪٠‬٭ ل ک ل او ث يي م‬
‫اؼحياق ايحؽا اهام و شايٍيى ؼىؾ قا بؿوو ه‪١‬ك‪٨‬ى ؼؿا به وى يؿاقؾ‪ .‬ؾق ايًصا ب ك آي ين پ ه ال‬
‫جبييى ه‪ً١‬اى اهاهث و ٔكوقت وشىؾ آو با اؾلۀ ‪٠‬٭لى وي٭لى به اذبات ايى ههن باكؾالين‪.‬‬

‫‪ .1-5-6‬اثبات اهاهث با ادلۀ ػملى و يملى‬

‫الق) اصلۀ ػولى بغ وجىب اهاهت‪:‬‬

‫يک ـ يياػ كؽغى ايساو به عهبـغى‪ :‬هماوگىيه که ٘بي‪١‬ث آ‪٨‬كيًً ايىاو ا‪٬‬حٕ اى وش ىؾ ‪ْ ٬‬ىه‬
‫‪٠‬٭ل و جؿبيك ؾق ؾقوو هك ‪٨‬كؾى قا ؾاقؾ جا به‪ً٠‬ىاو ظاکن و هؿايثگك ا‪٠‬مال او و ي٭ً قهب كى ؾق‬
‫ؾقوو ايىاو قا بك‪٠‬هؿه گيكؾ‪ .‬ييال شاه‪١‬ۀ بٍكى ييم به اهام وقهبك‪ٔ ،‬كوقى اوث ج ا او ب ه و ىى‬
‫و‪١‬اؾت و قوايؿو به ه٭ّىؾ قاهًمايى کًؿ‪ .‬الآيصاکه اومم ؾيً ى اله ى و ه‪ ٙ‬اب‪ ٫‬ب ا يياله اى‬
‫وا‪١٬‬ى و ‪ٙ٨‬كى ايىاو هىباٌؿ‪ ،‬بايؿ به ايى ييال ييم پاوػ ؾهؿ و ؾ‪٬‬ي٭ا ب ههم يىؾلي ل‪ ،‬ؼؿاوي ؿ‬
‫هح‪١‬ال بكاى شاه‪١‬ه اهاهايى قا ‪٬‬كاق ؾاؾه اوث‪.‬‬
‫صو ـ لؽق سضاويض‪ :‬هماوگىيه که ؼؿاويؿ بكاوان ل‪ ٧ٙ‬ؼىؾ‪ ،‬با آ‪٨‬كيًً شهاو و جى ؽيك آو‬
‫بكاى ايىاو‪ ،‬جمام ييالهاى هاؾى و ووايل قٌؿ ايىاو قا ‪٨‬كاهن کكؾه و ييم ب ا ‪٨‬كو حاؾو پي اهبكاو‪،‬‬
‫همكاه با ‪٬‬ايىو و کحا آومايى‪ ،‬اوبا قويؿو او قا به کم ال ظ٭ي٭ ى و و ‪١‬اؾت وا‪ ١٬‬ى آه اؾه‬
‫کكؾه‪ ،‬همچًيى‪ ،‬ل‪ ٧ٙ‬وظکمث او ا‪٬‬حٕا هىکًؿ که بكاى جؿاوم قهب كى و اؾاقۀ ِ عيط شاه‪ ١‬ۀ‬
‫بٍكى‪ ،‬په ال پياهبك‪ ‬و اشكاى کاهل و ؾ‪٬‬ي‪٬ ٫‬ىاييى ظياجبؽً اومم‪ ،‬ؾق همۀ اب‪١‬اؾ آو‪ ،‬به ايى‬
‫ييال ‪٠‬مىهى و هميٍگى شاه‪١‬ه پاوػ گى يؿ و ‪E‬اهام و ظاکن‪ D‬شاه‪ ١‬ۀ او مهى قا ؼ ىؾ ه‪١‬ك‪ ٨‬ى‬
‫ظکمث ؼىؾ ‪٠‬مل کكؾه و قهبكايى قا ب كاى‬‫ّ‬ ‫کًؿ‪ٌ .‬ي‪١‬ه ه‪١‬ح٭ؿ اوث ؼؿاويؿ به ه٭حٕاى ل‪ ٧ٙ‬و‬
‫شاه‪١‬ۀ اومهى په ال پياهبك‪ ‬ه‪١‬ك‪٨‬ى کكؾه اوث‪.‬‬
‫سه ـ ظغوعت دلظ هکتب و تبييى آهىػههاى آو‪ :‬اظکام و آيات اله ى‪ ،‬ک ه الو ىى ؼؿاوي ؿ‬
‫ْ‬
‫هحؽّ ُ آو ؾاقؾ‪.‬‬ ‫يالل ٌؿه‪ ،‬ييال به جىٔيط‪ ،‬جبييى و قوًٌگكى پياهبك‪ ،‬به‪ ً٠‬ىاو کاقٌ ًان و‬
‫باجىشهبه ايًکه اومم ؾيًى اوث که جا قول ‪٬‬ياهث با‪٬‬ى اوث و ؼ‪ٙ‬ك پيؿايً جعكي‪٧‬ها و ‪ٜ‬هىق‬
‫بؿ‪٠‬ثها ؾق ؾيى الوىى ؾٌمًاو‪ ،‬ه‪٥‬كٔاو و ‪٨‬كِث٘لب او يي م وش ىؾ ؾاقؾ‪ F‬الاي ىقو‪ ،‬وش ىؾ‬
‫هحؽُّ که جكبيثيا‪٨‬حۀ هکح پي اهبك‪ ‬و واقخ ‪٠‬ل ىم او ب ىؾه و ‪٠‬ل ن ؾي ى قا ال‬ ‫ْ‬ ‫کاقًٌاوايى‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪146 ‬‬

‫وكچٍمۀ آو ؾقيا‪٨‬ث کكؾه باًٌؿ‪ ،‬اللم اوث جا په ال پياهبك‪ ‬اظکام قا جبييى و ه‪١‬اق‪ ٦‬بلًؿ آو‬
‫قا جٍكيط يمايًؿ و با جعكي‪٧‬ها و بؿ‪٠‬ثها ه٭ابله کًًؿ‪ .‬ه‪١‬ك‪٨‬ى چًيى کىايى به‪ً٠‬ىاو کاقًٌان‬
‫هحؽُّ ‪٠‬لن ؾيى و پاوؿاق ظكين هکح ‪ ،‬بايؿ الوىى ؼؿاويؿ ايصام گيكؾ و يب ىؾ آو يٍ ايۀ‬ ‫ْ‬ ‫و‬
‫ي٭ُ ؾق ؾيى و هىش يابىؾى آو ؼىاهؿ بىؾ‪.‬‬
‫ّ‬
‫چهــاع ــ تذوــن داکميـت الهــى‪ :‬ال ؾي ؿگاه او مم‪ ،‬ظ ‪ ٫‬ظکىه ث و ظاکمي ث ‪٨‬٭ ٗ ال ّآو‬
‫ؼؿاوث‪ ،‬ليكا جمام ٌئىو ي‪٩‬ه ايىاو ال او وكچٍمه گك‪٨‬حه و هال ک ظ٭ي٭ ى و ‪E‬ول ْى‪ D‬وا‪ ١٬‬ى‬
‫اووث‪ .‬بًابكايى‪ ،‬اللهۀ ا‪٠‬ح٭اؾ به ‪E‬جىظيؿ ؼال٭ي ث و هالکي ث‪ ،D‬پ فيكي ‪E‬جىظي ؿ ظاکمي ث‪D‬‬
‫ؼؿاويؿ اوث و ايىاو باي ؿ جًه ا ؾق بكاب ك ؼ ؿا جى لين باٌ ؿ و ال او ا٘ا‪ ٠‬ث کً ؿ‪ .‬پي كوى ال‬
‫ؾوحىقهاى پياهبكاو‪ ‬ييم به‪ً٠‬ىاو هصكياو اظکام ؼؿا و با اـو او ؾقوا‪ ،ٟ ٬‬ا٘ا‪ ٠‬ث ال ؼؿاوي ؿ‬
‫اوث‪.‬‬
‫الايىقو‪ ،‬باجىشهبه آيکه اليکوى‪ٔ ،‬كوقت اشكاى ‪٬‬ىاييى اومهى و ج ؿاوم ظاکمي ث اله ى‬
‫په ال پياهبك اکكم‪ ‬با‪٬‬ى بىؾه و الوىىؾيگك‪٨ ،‬٭ٗ کىايى هىجىايًؿ ؾق ٘ىل واليث ؼؿاويؿ ب ك‬
‫جّك‪ ٦‬کًًؿ که هص كى اظک ام و ‪ ٬‬ىاييى‬ ‫بًؿگايً ‪E‬واليث‪ D‬ؾاٌحه باًٌؿ و ؾق هال و شاو هكؾم ْ‬
‫الهى باًٌؿ و ال ٘ك‪ ٦‬ؼؿاويؿ ؾق ايى ه٭ام‪٬ ،‬كاق ؾاؾه ٌؿه باًٌؿ‪ ،‬بًابكايى‪ ،‬اللم اوث ايى ا‪ ٨‬كاؾ‬
‫هصكيايى اهيى و آگاه باًٌؿ‪.‬‬
‫بًابك ا‪٠‬ح٭اؾ ٌي‪١‬ه‪ ،‬ا٘ا‪٠‬ث و واليث ه‪ّ١‬ىهاو‪ ‬ؾقهميىلهيًه ال شاي ؼؿاوي ؿ ب ك ه كؾم‬
‫واش ٌؿه اوث و ايى ا٘ا‪٠‬ث هماو ا٘ا‪٠‬ث الهى اوث‪.‬‬
‫ب) اصلۀ يولى بغ وجىب اهاهت‪ :‬ال ؾيؿگاه ي٭ل ييم وشىؾ اهام واش و ٔكوقى ٌ مكؾه ٌ ؿه‬
‫که به بكؼى ال آوها اٌاقه هىٌىؾ‪:‬‬
‫َ‬
‫يک ـ آيۀ اولىا األهغ‪ :‬يکى ال آياجى که ؾاللث بك وشى اهاهث ؾاقؾ اي ى آي ه او ث‪َ E :‬يىا ايهىا‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫الزي َى َاهًىا اؿيؼىالل َه َو اؿيؼىا َّالشعىل َو اولىاَلهش ِهىًکن ‪ٕ ...‬يى اء‪ Fٔ59 :‬اى کى ايىک ه ايم او‬
‫آوقؾهايؿ‪ ،‬ا٘ا‪٠‬ث کًيؿ ؼؿا قا و ا٘ا‪٠‬ث کًيؿ پياهبك ؼؿا و ِاظباو اهك قاٖ‪D‬‬
‫ايى آيه ؾقپى اذبات ه٭ام واليث اولىاألهك ٕو اهاهثٔ ب‪١‬ؿ ال پي اهبك‪ ،‬و ٔ كوقت پي كوى‬
‫بىچىووچكا ال اووث‪ .‬واژۀ ‪E‬اهك‪ D‬ؾو ه‪ً١‬ا ؾاقؾ‪ :‬ؾوحىق و ‪٨‬كهاو‪ ،‬ک اق و ؾقؼىاو ث چي م‪ ،‬و ؾق‬
‫;‬
‫ايًصا اولىاألهك ي‪ً١‬ى ِاظباو ؾوحىق و ‪٨‬كهاو‪ ،‬که ه‪ً١‬اى واؾهجكآو ‪ِE‬اظباو اؼحياق‪ D‬اوث‪.‬‬

‫;‪٠ .‬لىاکبك ‪٬‬كٌى‪ ،‬لامىط لشآن‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاقالکحا االومهى‪ ،1352 ،‬ز ‪.111-111 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪147‬‬

‫پيكاهىو اولىاألهك ال ؾو ي‪ٝ‬ك هىجىاو بعد کكؾ‪ :‬يکى‪ ،‬اذبات اِل واليث و اهاه ث ب‪ ١‬ؿ ال‬
‫پياهبك‪ ‬و و يژگىهاى آو‪ F‬ؾيگك هّاؾي‪ ٫‬اولىاألهك‪.‬‬
‫آيچه اکًىو هعل بعد ‪٬‬كاق هىگيكؾ‪ ،‬يکحۀ ْاول اوث که همۀ هىلماياو بك آو اج‪ ٩‬ا‪ ٪‬ؾاقي ؿ‪،‬‬
‫ليكا همگى وشىؾ اهام و قهبك قا ٘ب‪ِ ٫‬كيط آي ه ٔ كوقى ه ىؾايً ؿ‪ ،‬هكچً ؿ ؾق هّ اؾي‪ ٫‬آو‬
‫اؼحم‪ ٦‬ي‪ٝ‬ك ؾاٌحه و هكيک ؾيؿگاه ؼاَ ؼىؾي قا ؾاقؾ‪.‬‬
‫بكقو ى ؾي ؿگاههاى ه‪٩‬ى كاو ب مقگ او مهى ظ اکى ال آو او ث ک ه اه ّك ب ه ا٘ا‪ّ ٠‬ث ال‬
‫ا٘ا‪٠‬ث ال قوىل هىباٌؿ که ايى ؼىؾ گى ياى چًؿ وا‪١٬‬يث اوث‪:‬‬ ‫ّ‬ ‫اهك به‬
‫‪E‬اولىاألهك‪ D‬همايًؿ ّ‬
‫‪ .1‬ا٘ا‪٠‬ث ال ‪E‬اولىاألهك‪ D‬همايًؿ ا٘ا‪٠‬ث ال ؼؿا و قوىل‪ ،‬بؿوو ‪٬‬يؿ و ٌكٖ‪ ،‬واش اوث‪.‬‬
‫بًابكايى‪ ،‬اواهك او ؾق همۀ ٌئىو ؾيًى‪ ،‬ؾييىى‪ ،‬وياوى‪ ،‬اشحما‪٠‬ى و ‪٤‬يكآو اللماالشكاوث‪F‬‬
‫‪ .2‬هماوگىيه که پياهبك‪ ‬بكؼم‪ ٦‬ؾيى و ‪٨‬كاهيى الهى‪ ،‬و به ه‪ّ١‬يث و گًاه ‪٨‬كهاو يمىؾهؿ‪،‬‬
‫اولىاألهك ييم چًيى ‪٨‬كهايى ِاؾق يمىکًًؿ‪ ،‬و ظکن آياو‪ ،‬ظکن ؼؿا و قوىل اووث‪ .‬په‪ ،‬اگ ك‬
‫ظاکمى بك ؼم‪ ٦‬ؾيى ‪٨‬كهاو ؾهؿ او بهي٭يى‪ ،‬هّؿا‪ ٪‬ظ٭ي٭ى اولىاألهك يؽىاهؿ بىؾ و ؾقيحيصه‪،‬‬
‫ا٘ا‪٠‬حً واش ييىث‪F‬‬
‫‪ .3‬هماو٘ىقکه پياهبك‪ ‬ال همۀ گًاهاو و لٌحىها ه‪ّ١‬ىم اوث‪ ،‬اولىاألهك ييم چً يىاي ؿ‪،‬‬
‫ليكا ؼؿاويؿ به پيكوى ال اولىاألهك به٘ىق ه‪ٙ‬ل‪ ٫‬و بؿوو ‪٬‬يؿوٌكٖ ‪٨‬كهاو ؾاؾه اوث‪ ،‬و هكکهکه‬
‫ؼؿاويؿ ايىگىيه اهك به ا٘ا‪٠‬ث ال او کًؿ‪ٔ ،‬كوقت ؾاقؾ ک ه ال هكگىي ه ؼ‪ ٙ‬ا و لٌ حى ه‪ ّ١‬ىم‬
‫باٌؿ‪ ،‬واال جًا‪ ٓ٬‬ؾق ِؿق و ـيل آيه اللم هىآيؿ‪ .‬په‪ ،‬ذابث هىٌىؾ که اولىاألهك ؾق آيه ظحما‬
‫;‬
‫بايؿ ه‪ّ١‬ىم باٌؿ‪F‬‬
‫‪ .4‬هماوگىيهکه قوىل ال شاي ؼؿا ج‪١‬ييى و يّ هىٌىؾ‪ ،‬اولىاألهك ييم باي ؿ ال شاي‬
‫<‬
‫ؼؿا ج‪١‬ييى و به اهاهث و قهبكى يّ ٌىؾ‪.‬‬
‫صو ـ آيۀ وليت‪ :‬يکى ؾيگك ال اؾلۀ ي٭لى که به وشى اهاهث و قهبكى اٌاقه ؾاقؾ‪ ،‬آيۀ ‪E‬واليث‪D‬‬
‫اوث‪:‬‬
‫َ َّ َ‬
‫كىة َو هىن ساكؼ َ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ىىو‬ ‫ِ‬ ‫الظلىة َو يئجىو الض‬ ‫ايما َو ِليکن الله َو َسعىله َو ال ِزي َى َاهًىا الزي َى يويمىو‬
‫(هائؿه‪.)55 :‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ويؿهعمؿظىيى ٘با٘بايى‪ ،‬همان‪ ،٪1391 ،‬ز ‪.394-392 َ ،4‬‬

‫<‪ .‬همان‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪148 ‬‬

‫وكپكوث و قهبك ٌما جًها ؼؿا و پياهبك او‪ ،‬و آوهـا کـهايماو آوقؾهايـؿ هـىباٌـًؿ‪ .‬آو‬
‫کىايىکه يمال قا به پا هىؾاقيؿ و ؾق ظال قکىع‪ ،‬لکات هىؾهًؿ‪.‬‬
‫اوحؿالل به آيه‪ ،‬بكاى جبييى ؾيؿگاه ‪٬‬كآو ؾقباقۀ اهاهث ب‪١‬ؿ ال پياهبك‪ ،‬با ـکك وه ه٭ؿهه ايص ام‬
‫هىٌىؾ‪:‬‬
‫‪ٌ.1‬ؤو يمول آيه‪ :‬ؾق قوايات ه‪١‬حبك و هًاب‪ ٟ‬ج‪٩‬ىيكى ٕال وًى و ٌي‪١‬هٔ چًيى واقؾ ٌؿه او ث‪:‬‬
‫قولى ظٕكت اهيك هئهًاو‪٠ ،‬لى‪ ،‬ؾق هىصؿ ؾق ظال يمال بىؾ که ‪٨‬٭يكى واقؾ ٌ ؿ و ج٭أ اى‬
‫کمک هالى کكؾ‪ .‬آو ظٕكت ؾقظالىکه ؾق قکى‪ ٞ‬بىؾ ايگٍ حكى ؼ ىؾ قا ال ايگٍ ث ؾقآوقؾه ب ه‬
‫وائل ؾاؾ‪ .‬ؼؿاويؿ آيۀ هفکىق قا ؾق ٌؤو و ‪ٕ٨‬يلث او يالل کكؾ‪F‬‬
‫‪E .2‬ولى‪ D‬ؾق آيه ‪٨‬٭ٗ به ه‪ً١‬اى وكپكوث و هحّك‪ ٦‬ؾق اهىقاوث‪ ،‬ليكا‪:‬‬
‫َّ‬ ‫َّ‬
‫باجىشهبه ايًکه ل‪ ٛ٩‬ولى جکكاق يٍؿه و قوى هك وه کلمه ‪E‬الله َو َسعىله َوالزي َى َاهًىا‪ D‬به يک ويا‪٪‬‬
‫;‬
‫واقؾ ٌؿه اوث‪ F‬الايىقو‪ ،‬وظؿت ويا‪ ٪‬ظکن هىکًؿ که واليث ؾق همۀ آوها به يک ه‪ً١‬ا باٌؿ‪F‬‬
‫واژۀ ‪E‬ولى‪ D‬ؾق آيه به ه‪ً١‬اى ياِك و ؾوو حؿاق ييى ث‪ ،‬لي كا والي ث ب ه ه‪ ً١‬اى ؾوو حى و‬
‫ياقىکكؾو هؽّىَ کىايى ييىث که يمال هىؼىايًؿ‪ ،‬و ؾق ظال قکى‪ ٞ‬لکات هىؾهً ؿ‪ ،‬بلک ه‬
‫جّك‪٦‬‬‫ظکمى ‪٠‬مىهى اوث که همۀ هىلماياو قا ؾقبكهىگيكؾ‪ .‬بًابكايى‪ ،‬ه‪ً١‬اى آو وكپكوحى و ْ‬
‫هاؾى و ه‪ً١‬ىى اوث‪ ،‬که ظکمى ؼاَ و ؾق ايعّاق ؼؿا و قوىل او‪ ،‬و ‪ ٨‬كؾ ي ا ا‪ ٨‬كاؾ‬ ‫و قهبكى ْ‬
‫<‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ؼاِى ال هئهًاو اوث‪ ،‬ليكا واژۀ ‪E‬ايما‪ D‬ه‪ً١‬اى ايعّاق و اؼحّاَ قا هىقوايؿ‪F‬‬
‫‪ .3‬اي‪٩‬ا‪ ٪‬کكؾو ؾق ظال قکى‪ ٞ‬شمو واشبات يا هىحعبات ييىث جا بگى يين همکى اوث ‪ ٠‬ؿهاى ال‬
‫هكؾم به ايى ظکن ‪٠‬مل کكؾه باًٌؿ‪ .‬په‪E ،‬الفيى‪ D‬اٌاقه به ‪٨‬كؾ ؼاِى ٕ‪٠‬لى‪ ٔ‬اوث‪.‬‬
‫اها به کاق بكؾو ل‪ ٛ٩‬شم‪ ٟ‬بكاى يک ‪٨‬كؾ بًا به شهاجى که ؾق ليك هىآيؿ‪ ،‬اٌکال يؿاقؾ‪:‬‬
‫‪ .1‬به کاق بكؾو ل‪ ٛ٩‬شم‪ ٟ‬بكاى ‪٨‬كؾ‪ ،‬گاهى بكاى ج‪ٝ١‬ين و جکكين ٌؽّيث اوو ث‪ ،‬و ؾق آي ۀ‬
‫همبىق هكچًؿ لکات و اي‪٩‬ا‪٪‬کًًؿه ؾق ظال قکى‪ ٞ‬يمال‪ ،‬جًها يک ي‪٩‬ك و آو هن ‪٠‬لى‪ ‬بىؾ‪ ،‬اها بكاى‬
‫جکكين و ج‪ٝ١‬ين او به وب کاقى که کكؾه اوث‪ ،‬ل‪ ٛ٩‬شم‪ ٟ‬به کاق ق‪٨‬حه اوث و ايىگىيه اوح‪١‬مال‬
‫=‬
‫يمؾ اهل ل‪٥‬ث ييم پفيك‪٨‬حه ٌؿه اوث‪F‬‬

‫;‪ .‬همان‪ ،‬ز ‪ 12 َ ،6‬و ‪.14‬‬

‫<‪ٕ٨ .‬ل بى ظىى ٘بكوى‪ ،‬مدمغ البیان فی جفغیش المشآن‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق اظياء الحكاخ ال‪١‬كبى‪ ،٪1379 ،‬ز ‪َ ،4-3‬‬
‫‪.212-211‬‬
‫=‪٠ .‬لىاکبك ‪٬‬كٌى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ F251 َ ،7‬ويؿهعمؿظىيى ٘با٘بايى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.129-128 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪151‬‬

‫‪ .2‬ؾق لشآنكشیم ي‪ٝ‬يك ايىگىيه اوح‪١‬مال لياؾ ؾيؿه ٌؿه اوث‪ ،‬الشمله ؾق آيۀ هباهله با ايًک ه‬
‫جًها يک لو ‪٨E‬ا٘مه لهكا‪ D‬ؾق شم‪ ٟ‬هكؾاو ‪E‬پياهبك و ‪٠‬لى و ظىًيى‪ D‬ظٕ ىق ؾاٌ ث‪ ،‬اه ا‬
‫‪٬‬كآو بكايً واژۀ شم‪E ٟ‬يىائًا‪ D‬آوقؾهاوث‪ F‬و ييم آيۀ ‪ 172‬وىقۀ آل‪٠‬مكاو ؾقباقۀ ي‪١‬ين بى هى‪١‬ىؾ‬
‫و آيۀ ‪ 52‬وىقۀ هائؿه ؾقباقۀ ‪٠‬بؿالله بى ْ‬
‫ابى آهؿه اوث‪.‬‬
‫يحيصه ايًکه ال ؾيؿگاه ‪٬‬كآو‪ ،‬اهاهث و واليث ب‪١‬ؿ ال پياهبك‪ ،‬اوحمكاق واليث و اهاه ث ؼ ؿا و‬
‫قوىل اووث و هماوگىيه که واليث ؼؿا و قوىل او بك هكؾم‪ ،‬به ايحؽا و اؼحياق هكؾم ييى ث‪،‬‬
‫اهاهث و واليث اهام ب‪١‬ؿ ال پياهبك ييم به اؼحياق و ايحؽا هكؾم ييىث‪ .‬ا‪ ٨‬مووب كايى‪ ،‬اهاه ث و‬
‫ْ‬
‫والي ّث ‪٤‬يك ا‪٨‬كاؾ هفکىق ؾق آيه با اوح‪١‬مال واژۀ ‪E‬ايما‪[ D‬که ؾاللث بك ظّك هىکً ؿ] ي‪ ٩‬ى ٌ ؿه‬
‫;‬
‫اوث‪.‬‬
‫سه ـ آيۀ تبليؾ‪ :‬الشمله اؾلۀ ي٭لى ؾيگك که به ٔ كوقت اهاه ث و قهب كى اٌ اقه ؾاقي ؿ‪ ،‬آي ۀ‬
‫‪E‬جبلي‪ D٣‬اوث‪:‬‬
‫َ َ َ َّ‬
‫الله يؼظم َي ه َ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫ىى‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َيا اي َها َّالشعىل َبلؾ ها أي ِضل اليي ِهى َس بي َو او لن جل َؼل كما َبلـث ِسعالحه و‬
‫کاكش ي َى (هائؿه‪.)67 :‬‬ ‫َ َ‬ ‫َّ َّ َ‬ ‫َّ‬
‫الً ِاط او الله ال يه ِذى الوىم ال ِ‬
‫اى پياهبك‪ ،‬آيچه ال ٘كف پكوقؾگاقت بك جى يالل ٌؿه اوث (به هكؾم) بكواو و اگـك ايـى‬
‫کاق قا يکًى قوالث او قا ايصام يؿاؾهاى‪ ،‬و ؼؿاويـؿ جـى قا ال (ؾويىـههـاى گكوهـى ال)‬
‫هكؾم يگه هىؾاقؾ و ؼؿاويؿ شمؼيث کاككاو قا هؿايث يمىکًؿ‪.‬‬
‫باجىشهبه ايًکه آيههاى وىقۀ هائؿه‪ ،‬به٘ىق هىلن‪ ،‬ؾق اواؼك ‪٠‬مك پياهبك‪ ‬يالل ٌؿه او ث و‬
‫َ‬
‫ييم ايى آيه با جؤکيؿهاى پىؾقپى همكاه هىباٌؿ و ؼ‪ٙ‬ا به آو ظٕ كت ه ن ب ا ل‪َ ٕ ٛ ٩‬يىا أي َهىا‬
‫َّالشعىلٔ آهؿه که جًها ؾق ؾو هىقؾ ؾق لشآنكشیم ؾيؿه ٌؿه اوث و همچًيى‪ ،‬جهؿيؿ آو ظٕكت به‬
‫جبلي‪ ٣‬يکكؾو قوالث الهى ؾق ِىقت ايصام يؿاؾو هؤهىقيث هعىله‪ ،‬که ايى ج‪١‬بيك ‪٨‬٭ٗ ؾق ايى آيه‬
‫ال ‪٬‬كآو آهؿه اوث‪ ،‬همه و همه ال يک ظاؾذۀ ههن و پيام وكيىٌثوال ؼبك ه ىؾهً ؿ و قوٌ ى‬
‫اوث که ايى هىئلۀ ههن‪ ،‬ال يى‪ ٞ‬جىظيؿ و يبىت و ه‪١‬اؾ يبىؾه و ييم ال يى‪ ٞ‬هى ائل ‪٨‬ك‪ ٠‬ى و ‪٨‬٭ه ى‬
‫اومم و اظکام و ‪٬‬ىاييى آو ييىث‪ ،‬ليكا همۀ آوها ال والها پ يً ٘ ى ؾوقاو قو الث جبلي ‪ ٣‬و‬
‫جبييى ٌؿه بىؾ‪ .‬همچًيى‪ ،‬هكبىٖ به هباقله با بثپكوحاو و کا‪٨‬كاو و ي ا ق‪ ٟ ٨‬جهؿي ؿ ؾٌ مًاو‪ ،‬ال‬
‫هٍكکاو و هًا‪٨‬٭او و يهىؾياو و ‪٤‬يك آو ييىث‪ ،‬چىو پياهبك‪ ‬به يعى هى‪٨‬٭يثآهيمى با بثپكو حى‬

‫;‪ .‬ياِك هکاقم ٌيكالى‪ ،‬جفغیش ومىوه‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.427 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪150 ‬‬

‫;‬
‫و ٌكک هباقله کكؾه و ؼ‪ٙ‬ك ي‪٩‬ا‪ ٪‬و يهىؾ قا ال وك اومم و هىلماياو کىجاه کكؾه بىؾ‪.‬‬
‫ايى پيام ههن و وكيىٌثوال‪ ،‬باجىشهبه قوايات واقؾه ؾق ٌؤو يمول آيه‪ ،‬شم هىئلۀ اهاه ث و‬
‫شايٍيًى آو ظٕكت ييىث‪ ،‬ليكا بياو يکكؾيً ب ا جبلي ‪ ٣‬يک كؾو قو الث‪ ،‬ي‪ ً١‬ى بالگٍ ث ب ه‬
‫شاهليث‪ ،‬بكابك ٌمكؾه ٌؿه اوث‪ F‬هماوگىيهکه‪ ،‬بياو و ابم‪ ٢‬آو به هكؾم‪ ،‬چًاوکه ؼ ؿا ‪٨‬كه ىؾ‪،‬‬
‫<‬
‫هىش يؤن کاهل ک‪٩‬اق‪ ،‬ال ٌکىث ؾاؾو اومم‪ ،‬و وب اکمال ؾيى و اجمام ي‪١‬مث بىؾه اوث‪.‬‬
‫اگك قوالث پياهبك‪ ‬که ابم‪ ٢‬اهاهث بىؾ ؾق ‪٤‬ؿيك ؼن جع٭‪ ٫‬يمىيا‪٨‬ث‪ ،‬بالگٍث همۀ اه ث‬
‫اومهى به شاهليث بىؾ‪ F‬ي‪ً١‬ى با ه‪١‬ك‪٨‬ى يٍؿو اه ام ب ه ه كؾم‪ ،‬اه ث او مهى ک م ؾوب اقه ب ه‬
‫شاهليث بالهىگٍحًؿ‪ .‬هىئلۀ ه‪١‬ك‪٨‬ى اهام به اهث اومهى و ًٌاؼحى اهام الو ىى اه ث چً او‬
‫ظائم اهميث اوث که پياهبكؼؿا‪ ‬ؾق ظؿيرى ‪٨‬كهىؾ‪E :‬کىىکه بميكؾ و اهام لهايً قا يٍ ًاؼحه‬
‫=‬
‫باٌؿ‪ ،‬هكگً هايًؿ هكگ لهاو شاهليث اوث‪D.‬‬
‫الايىقو‪ ،‬پياهبك‪ ‬اهام قا ه‪١‬ك‪٨‬ى کكؾ جا اهحً به شاهليث باليگكؾيؿ‪ ،‬ولى هحؤو‪٩‬ايه با قظلث‬
‫پياهبك‪ ‬ايى ؾوحىق ؼؿا و پياهبك‪ ‬ياؾيؿه گك‪٨‬حه ٌؿ و با شكي ايى ک ه ؾق و ٭ي‪٩‬ه اج‪ ٩‬ا‪ ٪‬ا‪٨‬ح اؾ و‬
‫ؼلي‪٩‬ه ايحؽا کكؾيؿ‪ ،‬اکركيث اهث اومهى به شاهليث بالگٍحًؿ و ‪٨‬٭ٗ ‪٠‬ؿۀ کم ى ب ه او مم‬
‫وا‪١٬‬ى و ظکن ؼؿا و قوىل با‪٬‬ى هايؿيؿ‪.‬‬
‫چهاع ـ دضيج حوليى‪ :‬ظؿيد ذ٭ليى‪ ،‬الشمله اظاؾيد ه‪١‬كو‪ ٦‬و هحىاجكى اوث ک ه ؾق کح‬
‫ٌي‪١‬ه و وًى‪ ،‬ج٭كيبا با هٕاهيى ٌبيه به هن‪ ،‬واقؾ ٌؿه و وًؿ بىياق هعکمى بك ٌؽّيث و ه٭ام‬
‫اهل بيث و ‪ٝ٠‬مث آوهاوث‪ .‬همچًيى‪ ،‬ؾليل هعکمى بك ٌايىحگى و يب ى‪ ٢‬آو مايى ايٍ او و‬
‫هكش‪١‬يحٍاو ؾق شمي‪ ٟ‬اظکام و يمىيۀ باقل ؾيگ كى ب ك ؼم‪ ٨‬ث بم‪ ّ٨‬ل اهيكهئهً او‪ ‬او ث‪.‬‬
‫پياهبك‪ ‬ؾق شم‪ ٟ‬ياقايً ‪٨‬كهىؾ‪:‬‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َّ َ َ َ َ َ َّ‬
‫اب الل ِه و ِػح َشجى اهل َبي ِحى َو ايه َما لىى يل َح ِشهىا َد َّحىى يى ِشدا َػلىى‬‫جاسى ِكيکن الروليى ِكح‬
‫ايى ِ‬
‫‪4‬‬ ‫َ َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫الذىع ها او جمغکحن ِبهما لن ى لى ى جؼلىا‪.‬‬

‫;‪ .‬ويؿهعمؿظىيى ٘با٘بايى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ 12 َ ،6‬و ‪.14‬‬

‫<‪ .‬هائؿه ٕ‪ ،ٔ5‬آيۀ ‪.3‬‬
‫=‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.76 َ ،23‬‬
‫>‪ .‬هعمؿ بى هعمؿ بى ي‪١‬ماو ‪٠‬کبكى ب‪٥‬ؿاؾى ٌٕيػ ه‪٩‬يؿٔ‪ ،‬االسؽاد فی مؼشفة زدح الهه ػهای الؼبااد‪ ٬ ،‬ن‪ ،‬کًگ كه‬
‫ٌيػ ه‪٩‬يؿ‪ ،٪1412 ،‬ز ‪ F233 َ ،1‬هعمؿ بى ‪٠‬لى ابىبابىيه ‪٬‬مى ٌٕيػ ِؿو‪ ،ٔ٪‬كما الذیه و جمام الىؼمة‪،‬‬
‫هماو‪ ،‬ز ‪.64 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪151‬‬

‫هى هياو ٌما ؾو چيم گكايبها به شاى هىگفاقم‪ :‬کحاب ؼؿا و ػحكجن‪ ،‬اهلبيحن؛ و ايـى‬
‫ؾو ال يکؿيگك شؿا يمىٌىيؿ جا کًاق ظىْ کىذك به هى بالگكؾيـؿ‪ .‬اگـك ٌـما بـه ايـى ؾو‬
‫جمىک شىحيؿ‪ ،‬هكگم گمكاه يمىٌىيؿ!‬
‫ظؿيد ذ٭ليى‪ ،‬ؾق ؾقشهاى ال ‪٬‬ىت اوث که اظؿى ‪٬‬اؾق ييىث ؾق آو جكؾيؿى کًؿ‪ ،‬ليكا ه ن‬
‫ال ي‪ٝ‬ك ٌي‪١‬ه وهن ال ي‪ٝ‬ك وًى‪ ،‬به ظؿ جىاجك‪ ،‬بلکه بيً ال جىاجك قويؿه اوث‪ .‬ي٭لهاى هؽحل‪ ٧‬با‬
‫قاو ياو هح‪١‬ؿؾ که ال ؾيؿ ؾو ‪٨‬ك‪٬‬ه ه‪١‬حبكيؿ‪ ،‬هصالى بكاى ايکاق يمىگفاقؾ‪.‬‬
‫قوىل ؼؿا‪ ‬ؾق ظؿيد ذ٭ليى اهلبيث ؼىؾ قا هن پايه و ؾق کًاق‪ ،‬لشآنكشیم ‪٬‬كاق ؾاؾ‪ ،‬هماو‬
‫‪٬‬كآيى که ال هكگىيه ؼ‪ٙ‬ا و اٌحباه به ؾوق اوث و ‪٨‬كهىؾ جمىک و ؾوحاو يم شىحى به ايى ؾو‪ٌ ،‬ما‬
‫قا ال گمكاهى بالهىؾاقؾ‪ F‬بههميىؾليل‪ ،‬اهل بيث‪ ‬بايؿ ال اٌحباه هّىو باٌ ًؿ ج ا جمى ک ب ه‬
‫آوها هىش گمكاهى يٍىؾ‪.‬‬
‫ال ج‪١‬بيكاجى که ؾق ه٭ؿهه بياو ٌؿه اوح‪٩‬اؾه هىٌىؾ ايى کمم قا پياهبك‪ ‬لهايى ‪٨‬كه ىؾ ک ه ال‬
‫‪٠‬مك هباقکً شم ايؿکى با‪٬‬ى يمايؿه بىؾ‪ .‬بًابكايى‪ ،‬يکى ال ه٭اِؿ ههن ظٕكجً بكاى ـکك اي ى‬
‫‪٠‬باقت‪ ،‬ج‪١‬ييى ؼلي‪٩‬ه و شايٍيى بكاى ؼىؾ ال هياو اهلبيحً بىؾه اوث‪ .‬بههم يىهً‪ ٝ‬ىق‪ ،‬آيچ ه‬
‫هىش ؾوام و ب٭اى ؾيى اومم باٌؿ‪ ،‬با ‪ً٠‬ىاو ‪E‬ذ٭ليى‪ D‬و ‪E‬ؼلي‪٩‬حيى‪ D‬بياو ‪٨‬كهىؾ جا ايى يکحه قا به‬
‫هكؾم گىٌمؾ کًؿ‪ :‬هماو٘ىقکه بكاى ق‪ ٟ٨‬هٍکمت و ه‪ٕ١‬مت ؾيًى و ‪٤‬يك ؾيً ى باي ؿ ب ه ‪ ٬‬كآو‬
‫قشى‪ ٞ‬کكؾ‪ ،‬بكاى ق‪ ٟ٨‬هميى هٍکمت بايؿ به اهل بيث‪ ‬هكاش‪١‬ه ک كؾ‪ .‬همچً يى‪ ،‬پي اهبك‪ ‬ؾق‬
‫ايى ظؿيد ؼىاوث جبييى کًؿ که ا٘ا‪٠‬ث ال اهل بيث‪ ،‬هايًؿ ا٘ا‪ ٠‬ث ال لشآنكاشیم او ث و‬
‫جمىک به آوها‪ ،‬هايًؿ جمىک به ‪٬‬كآو اوث‪.‬‬
‫ج‪١‬بيكاجى که ؾق هًاب‪ ٟ‬اهل وًث ب ه ک اق ق‪٨‬ح ه‪ ،‬هم ه يٍ او ال اي ى وا‪١٬‬ي ث ب مقگ ؾاقؾ ک ه‬
‫‪E‬اهلبيث‪ D‬ه‪١‬ؿو اوكاق و کماالت و ؼمائى ‪٠‬لىم ‪٤‬ي الهى هىحًؿ که هكؾم بكاى ق‪ ٟ٨‬هٍکمت‬
‫ؼىؾ بايؿ به آوها قشى‪ ٞ‬کًًؿ‪.‬‬

‫‪ .2-5-6‬هإلفههاى‪ 1‬اهاهث‬
‫هئل‪٩‬ههاى اهاهث ال ؾي ؿگاه ٌ ي‪١‬ه ‪٠‬باقتاي ؿ ال‪ :‬شايٍ يًى پي اهبك‪ ،‬ي ُ‪ ،‬جً‪٩‬ي ف اظک ام و‬
‫هؿايثگكى که بهاؼحّاق‪ ،‬به آوها هىپكؾالين‪:‬‬
‫الق) جايطيًى پيـاهبغ‪ٌ :‬ي‪١‬ه اهاهث قا به شم يمول وظى‪ ،‬اؾاهۀ يبىت و شايٍيى پياهبك‪‬‬

‫;‪ .‬هىل‪٩‬ه ي‪ً١‬ى ‪ً٠‬اِك يا اشماى جٍکيلؾهًؿۀ يک چيم که بؿوو ؾاٌحى آوه ا يمىج ىايين آو چي م قا جصمي ه و جعلي ل‬
‫کًين‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪152 ‬‬

‫هىؾايؿ و ه‪١‬ح٭ؿ اوث ا٘ا‪٠‬ث ال اهام بؿوو هيچ ‪٬‬يؿ و ٌك٘ى‪ ،‬همايًؿ ا٘ا‪٠‬ث ال پياهبك ه‪ٙ‬ل ‪٫‬‬
‫اوث و جمام ٌئىو آو ظٕكت قا ؾاقاوث‪ .‬اهام هٍحن ؾق ج‪١‬كي‪٩‬ى شاه‪ ٟ‬و قو ا ال ه٭ ام اهاه ث‬
‫‪٨‬كهىؾه اوث‪E :‬اهاهث‪ ،‬ه٭ام پياهبكاو و هيكاخ شايٍيًاو ايبيا اوث‪ ،‬اهاه ث‪ ،‬شايٍ يًى ؼ ؿا و‬
‫;‬
‫قوىل اووث ‪ ...‬اهاهث‪ ،‬قيٍه و اوان اومم قٌؿيابًؿه و ٌاؼۀ بلًؿ آو اوث‪D.‬‬
‫ب) يص‪ :‬به ا‪٠‬ح٭اؾ ٌي‪١‬ه‪ ،‬ايحؽا اهام ال هكؾم واؼحه ييىث و يمىجىايًؿ ؾق چً يى هىٔ ى‪ٞ‬‬
‫ههمى ي‪ٝ‬ك ؾهًؿ‪ ،‬بلکه ؼؿاويؿ اوث که اهام قا ج‪١‬ي يى و ب ه وو يلۀ پي اهبك‪ ‬ب ه ه كؾم ه‪١‬ك‪ ٨‬ى‬
‫هىکًؿ‪ .‬ال ايى اهك به يُ يا جًّيُ يّ يا ج‪١‬ييى ج‪١‬بيك هىٌىؾ‪ .‬اهاهث هًّ بى اله ى و‬
‫جؿاوم قوالث اوث و ايحؽا هكؾم ؾق آو ي٭ٍى يؿاقؾ‪ F‬هم اوگىي هک ه‪ ،‬ه كؾم ؾق ج‪١‬ي يى يب ى و‬
‫<‬
‫قوىل ؾؼالث يؿاقيؿ‪.‬‬
‫الآيصاکه هىئلۀ اهاهث شًبۀ الهى ؾاٌث يه هكؾهى و ظح ى پي اهبك‪ ‬يم ىجىايى ث ب ؿوو‬
‫ج‪١‬ييى ؼؿاويؿ کىى قا بكاى ايى هًّ ه‪١‬ك‪٨‬ى کًؿ‪ F‬الايىقو‪ ،‬پيًٌكٖ اومم آوقؾو بكؼ ى ال‬
‫قهبكى په ال جى ال آو ها باٌؿ‪ ،‬قؾ کكؾ و‬
‫ّ‬ ‫‪٬‬بايل ‪٠‬ك هايًؿ بًى‪٠‬اهك بى ِ‪١ّ١‬ه قا که گ‪٩‬حًؿ‪:‬‬
‫‪٨‬كهىؾ‪E :‬ايى کاق به ؾوث ؼؿاوث هكشا که بؽىاهؿ آو قا ‪٬‬كاق هىؾهؿ‪ =D.‬چًاوکه ايّاق ييم ؾق‬
‫بي‪١‬ث ‪٠‬٭به با پياهبك‪ ‬بكايىاوان بي‪١‬ث کكؾيؿ که ؾق هك ٌكاي‪ٙ‬ى ال آو ظٕكت ا٘ا‪٠‬ث کًًؿ و‬
‫>‬
‫ؾق هىئله شايٍيًى با او به يما‪ ٞ‬بكيؽيميؿ‪.‬‬
‫پ) تًليظ ادکام‪ :‬الآيصاکه پياهبك‪ ‬ؾق ٘ى ؾوقاو ‪ 23‬والۀ قوالث ؼى يً بً ا ب ه ‪ ٠‬ىاهلى‬
‫ال ‪٬‬بيل ‪٠‬ؿم آگاهى شاه‪١‬ه‪ ،‬بكول شًگهاى ٘ىاليى و ‪٨‬كاواو‪ ،‬هعؿوؾيث لهايى و ‪٨‬كاهن يٍؿو‬
‫لهيًه و ٌكايٗ لهايى بكاى بياو همۀ اظکام پاقهاى ال اظکام و ه‪١‬اق‪٬ ٦‬كآو قا بكاى ه كؾم بي او‬
‫ي‪٩‬كهىؾه‪ ،‬الايىقو ٔكوقى بىؾ که کاقًٌاواو الهى قا به هكؾم ه‪١‬ك‪٨‬ى کًؿ‪ ،‬جا په ال وى اظکام و‬
‫ه‪١‬اق‪ ٦‬ياگ‪٩‬حه قا بياو کًًؿ و و يكۀ پي اهبك‪ ‬قا ج ؿاوم بؽٍ ًؿ‪ .‬بً ابكايى‪ ،‬هكش‪١‬ي ث ؾيً ى ائم ۀ‬
‫ا٘هاق‪ ‬په ال پياهبك‪ ‬اهكى ٔكوقى اوث جا قوالث پياهبك‪ ‬به ي٭‪ٙ‬ۀ اکمال ؼىؾ بكوؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.123-122 َ ،25‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪٠ .‬بؿالكلا‪٨ ٪‬ياْ الهيصى‪ ،‬گاىهش ماشاد‪ ،‬جّ عيط ليىال‪١‬اب ؿيى ‪٬‬كب ايى‪ ،‬جه كاو‪ ،‬ولاقت ‪٨‬كهً گ و اقٌ اؾ‬
‫اومهى‪ 469 َ ،1372 ،‬و ‪.481-477‬‬
‫=‪٠ .‬بؿالملک بى هٍام ظميكى ٕابىهٍامٔ‪ ،‬الغیشة الىبىیه‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق الم‪١‬ك‪٨‬ه‪ ،‬ز ‪.426-424 َ ،1‬‬
‫>‪ .‬يىقالؿيى ‪٠‬لى بى ابىبکك هيرمى‪ ،‬مدمغ الضوائذ و مىبغ الفىائذ‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق الکح ال‪١‬لمي ه‪ ،٪1418 ،‬ز ‪َ ،6‬‬
‫‪٠ F49‬بؿالعىيى اهيًى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.134 َ ،7‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪153‬‬

‫ت) هضايتگغى‪ :‬يکى ؾيگك ال ٌئىو پياهبك‪ ،‬اهاهث و قهبكى وياوى وهؿابثگكى شاه‪١‬ه‬
‫بىؾ که په ال قظلث ايٍاو هىبايىث اؾاهه پيؿا کًؿ‪ٌ ،‬ي‪١‬ه چىو اهاهث قا ج ؿاومبؽ ً يب ىت‬
‫هىؾايؿ‪ ،‬هگك ؾق هىٔى‪ ٞ‬يمول وظى‪ F‬بًابكايى‪ ،‬اللم اوث ا‪٨‬مووبك والي ث ه‪ ً١‬ىى و هكش‪١‬ي ث‬
‫ؾيًى هكؾم‪ ،‬ظاکميث وياوى وهؿايث آياو قا ييم ؾق اؼحياق ؾاٌحه باٌؿ‪ .‬هٍكو‪٠‬يث هك والى ييم‬
‫با ج‪٩‬ى يٓ اووث جا هّؿا‪ ٪‬اولىاألهك; په ال قوىل ؼؿا‪ ‬باٌؿ که ا٘ ا‪٠‬حً چ ىو ا٘ا‪ ٠‬ث‬
‫ؼؿا و قوىلً واش اوث‪ ،‬و چًيى ‪٨‬كؾى شم اهام ه‪ّ١‬ىم يمىجىايؿ باٌؿ‪ F‬چه جًها اووث که‬
‫هىجىايؿ شاه‪١‬ه قا به وىى قٌؿ و کمال هؿايث و ال ؼ‪ٙ‬ك ايعكا‪٨‬ات ا‪٠‬ح٭اؾى و وياوى ب الؾاقؾ‪.‬‬
‫اهام ‪٠‬لى‪ ‬ؾق گ‪٩‬حاقى ؾقباقۀ اهاهث و قهبكى ‪٨‬كهىؾ‪:‬‬
‫بؿاو که بكجكيى بًؿگاو ؼؿا يمؾ او اهاهى اوث ؾاؾگىـحك‪ ،‬هـؿايث ٌـؿه و قاهبـك‪ ،‬کـه‬
‫وًحى قا که ًٌاؼحه ٌؿه بكپا ؾاقؾ و بؿػحى قا که ياًٌاؼحه اوث بميكايؿ ‪ ...‬و بؿجكيى‬
‫هكؾم يمؾ ؼؿا اهاهى اوث وحمگك کـه ؼـىؾ گمـكاه اوـث و هىشـب گمكاهـى ؾيگـكاو‬
‫‪2‬‬
‫هىٌىؾ؛ په‪ ،‬وًث پفيككحه ٌؿه قا بميكايؿ و بؿػث واگفاقؾه قا ليؿه گكؾايؿ‪.‬‬

‫‪ .3-5-6‬جؼذاد اهاهاو‬
‫ٌي‪١‬ه بك ايى باوق اوث که په ال پياهبك‪ ‬ظصثهاى ؼؿاويؿ هح‪ ١‬ال ؾوالؾه ي‪٩‬كي ؿ‪ ،‬يؽى حيى آوه ا‬
‫اهيكهئهًاو‪٠ ،‬لى بى ابى٘ال ‪ ،‬اوث و په ال وى ظىى بى ‪٠‬لى واه ظى يى ب ى ‪٠‬ل ى و پ ه ال‬
‫وى به جكجي ‪٠‬لى بى ظىيى و هعمؿ بى ‪٠‬لى و ش‪٩١‬ك بى هعمؿ و هىوى بى ش‪٩١‬ك و ‪٠‬لى بى هىوى‬
‫و هعمؿ بى ‪٠‬لى و‪٠‬لى بى هعمؿ و ظىى بى ‪٠‬لى و آؼكيى آوها هعمؿ بى ظى ى ِ اظ المه او‬
‫=‬
‫ِلىات الله ‪٠‬ليهن اشم‪١‬يى ؼل‪٩‬اى ؼؿا ؾق لهيى و اهاهاو ؾوالؾهگايه هىباًٌؿ‪.‬‬
‫لشآنكشیم گكچه با ِكاظث يام ؾوالؾه اهام قا يبكؾه اوث‪ ،‬ولى به٘ىق کلى‪ ،‬به وش ىؾ آوه ا‬
‫اٌاقه کكؾه اوث و هّاؾي‪ ٫‬آو قا به پياهبك‪ ‬ه‪١‬ك‪٨‬ى يمىؾ جا وى آوها قا ب ه ْاه ث ه‪١‬ك‪ ٨‬ى کً ؿ‪F‬‬
‫چًاوکه ؼؿاى هح‪١‬ال ؾق بىياقى ال اظکام‪ ،‬هايًؿ يمال‪ ،‬لکات‪ ،‬ظس و ‪ ...‬بهاشمال‪٨ ،‬كهىؾه يمال‬
‫بؽىاييؿ‪ ،‬ولى قک‪١‬ات يمال که ِبط ؾو قک‪١‬ث‪ٜ ،‬هك چهاق قک‪١‬ث و ‪ ...‬پياهبك ؼؿا‪ ‬ج‪١‬ييى ک كؾه‬

‫;‪ .‬يىاء ٕ‪ ،ٔ4‬آيۀ ‪.59‬‬

‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿ بى ‪٠‬لى ابىبابىيه ‪٬‬مى ٌٕيػ ِؿو‪ ،ٔ٪‬االػحمادات‪٬ ،‬ن‪ ،‬المئجمك ال‪١‬المى للٍ يػ الم‪٩‬ي ؿ‪،٪1414 ،‬‬
‫َ ‪.96-89‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬همان‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪154 ‬‬

‫اوث‪ .‬همچًيى‪ ،‬ه٭ؿاق و ظؿوؾ چيمهاى که لکات به آوها ج‪١‬ل‪ ٫‬ه ىگي كؾ پي اهبك ج‪١‬ي يى ک كؾه‬
‫اوث‪ .‬ا‪٨‬مووبكآو‪ ،‬ظس و ؾيگك اظکام ييم هميىگىيهايؿ‪ .‬ؾقباقۀ اهاه ث يي م ‪٨‬كه ىؾه‪ ،‬ال ؼ ؿا و‬
‫قوىل و اولىاألهك ا٘ا‪٠‬ث کًيؿ‪ ،‬ولى هّاؾي‪ ٫‬اولىاألهك قا ؼؿاى هح‪١‬ال ‪٨‬٭ٗ به پي اهبك ه‪١‬ك‪ ٨‬ى‬
‫کكؾ جا وى به هكؾم ه‪١‬ك‪٨‬ى يمايؿ‪ .‬يکى ال اؾلۀ ها بك ايى اؾ‪٠‬ا آيه و قوايات ـيل آو اوث‪.‬‬
‫َ‬ ‫َّ َ‬
‫قوايات ‪٨‬كاوايى هّؿا‪E ٪‬اولىاألهك‪ D‬ؾق آيۀ ‪E‬اؿيؼىا الل َه َو أؿيؼىا َّالشعىل َو اولىاَلهش ِهىًکن‪D‬‬
‫ٕيىاء‪ ٔ59 :‬قا که ا٘ا‪٠‬حٍاو واش اوث‪ ،‬اهاهاو ؾوالؾهگايه ٌي‪١‬ه ؾايىحهايؿ ک ه ب ه ي ک يمىي ه‬
‫اٌاقه هىٌىؾ‪:‬‬
‫َّ‬
‫شابك بى يم يؿ ش‪٩١‬ى ال شابك بى ‪٠‬بؿالله ايّاقى ي٭ل هىکًؿ‪:‬‬
‫َ‬
‫وهحى که ؼؿاى جؼالى آيۀ «أ ِولىاَلهش»‪ 1‬قا بـك پيـاهبكي ككوككوـحاؾ‪ ،‬ػـكْ کـكؾم‪ :‬يـا‬
‫َّ‬
‫قوىل الله! ؼؿا و قوىلً قا ًٌاؼحهاين‪ ،‬په اولىاألهكى که ؼؿاويؿ ا٘اػـث آوهـا قا‬
‫هوكوو به ٘اػث ؼىؾ کكؾه چه کىايى هىحًؿ؟ ككهىؾ‪ :‬اى شابك آوها شايٍيًاو هـى‬
‫و ائمۀ هىلميى په ال هى هىحًؿ؛ اول ايٍاو ػلى بى أبى٘الب و بؼـؿ ال او ظىـى و‬
‫ظىيى و ػلى بى العىيى و هعمؿ بى ػلى ـ که ؾق جىقات به باهك هؼكوف اوث و جى اى‬
‫شابك او قا هىبيًى و آوگاه که او قا ؾيـؿاق کـكؾى وـالم هـكا بـه او بكوـاو ـ و پـه ال او‬
‫شؼلك بى هعمؿ الّاؾم و هىوى بى شؼلك و ػلى بى هىوى و هعمؿ بى ػلـى و ػلـى‬
‫َّ‬
‫بى هعمؿ و ظىى بى ػلى و په ال او هنيام و هنکًيه هى ظصة الله ؾق لهيًً و بوية‬
‫َّ‬
‫الله ؾق بيى بًؿگايً‪ ،‬ككليؿ ظىى بى ػلى‪ ،‬ائمـه هىـلماياو ؼىاهًـؿ بـىؾ‪ .‬او کىـى‬
‫اوث که ؼؿاى جؼالى هٍـكم و هــكب لهـيى قا بـه ؾوـث او بگٍـايؿ‪ ،‬او ال ٌـيؼياو و‬
‫اوليائً ؿايب ٌىؾ‪ ،‬ؿيبحى (٘ىاليى) که بـك ػويـؿه بـه اهاهـث او بـاهى يمايـؿ‪ ،‬هگـك‬
‫‪2‬‬
‫کىىکه ؼؿاويؿ هلبً قا بهايماو اهحعاو کكؾه اوث‪.‬‬
‫ا‪٨‬مووبك هًاب‪ٌ ٟ‬ي‪١‬ه قوايات ‪٨‬كوايى ؾق هًاب‪ ٟ‬اهل وًث وشىؾ ؾاقؾ که پياهبك اومم‪ ‬ؼل‪ ٩‬ا‬
‫يا اهيكاو په ال ؼىؾ قا ؾوالؾه ي‪٩‬ك ؾايىحه= و ؾقباقۀ قوايات اذًا‪ٍ٠‬ك ؼلي‪ ٩‬ه‪ ٠ ،‬موه ب ك ‪٠‬لم اى‬

‫ُ‬ ‫َٓ‬ ‫َ ُّ َ َّ َ َ ُ َ ُ َّ َ َ َ ُ َّ َ ُ‬
‫الك ُوىل َو أ ّولى األ ٓه ّك ّه ًٓک ٓن‪ٕ D‬يىاء‪.ٔ59 :‬‬ ‫;‪E .‬يا أيها ال ّفيى آهًىا أ ّ٘ي‪١‬ىا الله و أ ّ٘ي‪١‬ىا‬
‫<‪ .‬هعمؿ بى ‪٠‬لى ابىبابىيه ‪٬‬مى ٌٕيػ ِؿو‪ ،ٔ٪‬كما الذیه و جمام الىؼمه‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.253 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬الشمله آو قوايث ايى قوايث اوث که ؾق ِعيط بؽاقى آهؿه او ث‪ :‬ش ابك ب ى َو ُمكة گ‪ ٩‬ث‪ً ٌ :‬يؿم پي اهبك‪‬‬
‫ً‪ F‬ج‪١‬ؿاؾ اهيكاو ْاهث ؾوالؾه‬ ‫َ ُ ُ ٓ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ٓ َ ٓ َ ٓ َ َ َ َّ ُ َ ُ ُّ ُ ٓ ٓ ُ َ ٓ‬
‫هىگىيؿ‪E :‬يکىو اذًى‪ٍ٠‬ك أهيكا ‪٨‬٭ال ک ّلمة لن أوم‪١‬ها ‪٨‬٭ال أبى ّايه ‪٬‬ال‪ :‬کلهن ّهى‪٬‬كي ٍ‬
‫جى اوث‪ D.‬واه‪ ،‬پياهبك ؼؿا‪ ‬کلمهاى قا گ‪٩‬ث که آو قا هى يًٍيؿم‪ .‬پؿقم گ‪٩‬ث‪ :‬قوىل ؼؿا‪٨ ‬كه ىؾه ک ه آو‬
‫ؾوالؾه اهيك و اهام‪ ،‬همگى ال ‪٬‬كيً هىباًٌؿ ٕهعمؿ بى اوما‪٠‬يل بؽاقى ش‪٩١‬ى‪ ،‬صسیر البخاسی‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق‬
‫٘ى‪ ٪‬الًصاه‪ ،٪1422 ،‬ز ‪ ،81 َ ،9‬ض ‪.ٔ7222‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪155‬‬

‫ٌي‪١‬ه بكؼى ال پژوهٍگكاو اهل وًث ييم اـ‪٠‬او کكؾهايؿ که هكاؾ ال ايى ؾوالؾه ي‪ ٩‬ك ؾق اظاؾي د‬
‫يبىى‪ ،‬ؾوالؾه ي‪٩‬ك ال اهل بيث‪ ‬اوث‪ ;،‬ليكا ايى اظاؾيد بك کىاو ؾيگك ج‪ٙ‬بي‪٫‬ؾاؾيى ييىث‪ ،‬ي ه‬
‫بك ؼل‪٩‬اى ب‪١‬ؿ ال پياهبك‪ ،‬چىو ج‪١‬ؿاؾ آياو کمحك ال ؾوالؾه ي‪٩‬ك اوث‪ ،‬و يه بك ظاکم او بً ىاهي ه‬
‫چىو ج‪١‬ؿاؾ آياو بيٍحك ال ؾوالؾه ي‪٩‬ك اوث‪٠ .‬موه بك ايًکه ظاکماو بًىاهيه ٌؿيؿا ‪ٜ‬الن بىؾي ؿ و‬
‫هاٌمى هن يبىؾيؿ‪ .‬ايى ؾوالؾه ي‪٩‬ك بك ؼل‪٩‬اى بًى‪٠‬بان ييم ج‪ٙ‬بي‪٫‬ؾاؾيى ييىث‪ ،‬ليكا ج‪ ١‬ؿاؾ آي او‬
‫ييم بيٍحك ال ؾوالؾه ي‪٩‬ك بىؾه اوث‪.‬‬
‫بًابكايى‪ ،‬ياگم يك ايى اظاؾيد يبىى بايؿ بك اهاهاو ؾوالؾهگايه که اهلبيث پياهبك‪ ‬هىحًؿ‬
‫َ‬
‫ج‪ٙ‬بي‪ٌ ٫‬ىؾ‪ ،‬ليكا آياو ال ي‪ٝ‬ك ‪٠‬لن و شملث و َو َق‪ ٞ‬و ج٭ىا و ي َى ‪ ،‬بكجك ال همگاو بىؾهايؿ‪ .‬ظؿيد‬
‫ذ٭ليى و اظاؾيد هٍابه آو ييم هئ يؿ و ٌاهؿ ايى هؿ‪٠‬اوث که هكاؾ پياهبك‪ ‬ال اهاهاو ؾوالؾهگايه‪،‬‬
‫ؾوالؾه ي‪٩‬ك ال اهلبيث آو ظٕكت بىؾه اوث‪.‬‬

‫‪ .4-5-6‬ػقمث اهاهاو‬
‫ٌي‪١‬ياو ؾوالؾهاهاهى ه‪١‬ح٭ؿيؿ که پياهبكاو‪ ،‬همئک ه و اهاه او ؾوالؾهگاي ه‪[ ‬و ظٕ كت ‪٨‬ا٘م ه‬
‫لهكا‪ ]‬همگى ال هك پليؿى پاکايؿ و هكجک هيچ گًاه ِ‪٥‬يكه و کبيكهاى يمىٌىيؿ و ه‪ٙ‬ي‪ ٟ‬اهك‬
‫ؼؿا هىحًؿ و يا‪٨‬كهايى او يمىکًًؿ و هكکه هًکك ايى هىٔى‪ٌ ٞ‬ىؾ‪ ،‬شاهل و کا‪٨‬ك او ث‪ <.‬واژۀ‬
‫=‬ ‫ْ‬
‫‪ّ٠E‬مث‪ D‬ه‪١‬ايى هح‪١‬ؿؾى ؾاقؾ‪ ،‬هايًؿ پاکؿاهًى‪ ،‬ؾوقى ال گًاه و ؼى يٍحًؿاقى‪.‬‬
‫هً‪ٝ‬ىق ال ‪ّ٠‬مث ؾق باوق ٌي‪١‬ه‪ ،‬وشىؾ هلکهاى اوث ؾق ايىاو ه‪ ّ١‬ىم ک ه او قا ال گً اه و‬
‫ؼ‪ٙ‬ا بالهىؾاقؾ‪ .‬ؼؿاويؿ به ه‪ّ١‬ىهاو گىيهاى ؾايً و آگاهى بؽٍيؿه اوث که بهواو‪ٙ‬ۀ آو گًاه‬
‫و ؼ‪ٙ‬ا يمىکًًؿ‪ .‬بؿيىجكجي ‪ ،‬ال ه‪ّ١‬ىهاو گًاهى وك يمىليؿ‪ ،‬ؼىاه ِ‪٥‬يكه باٌؿ و ؼىاه کبيكه‪.‬‬
‫>‬
‫‪ّ٠‬مث ال ه٭ىلۀ ‪٠‬لن اوث‪ F‬الايىقو‪ ،‬هًا‪٨‬اجى با اؼحياق و اقاؾۀ ايىاو يؿاقؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬ؾق قوايحى که ٌيػ وليماو ‪ً٬‬ؿولى ال ‪٠‬لى‪ ‬آوقؾه‪ ،‬ؾوالؾه ؼلي‪٩‬ه و اهام‪ ،‬هٍ ؽُ ٌ ؿه او ث‪ .‬پي اهبك ؼ ؿا‪‬‬
‫‪٨‬كهىؾ‪E :‬يا ‪٠‬لىٖ جى ْ‬
‫وِى هًى‪ ،‬شًگ با جى شًگ با هى و آٌحى با جى آٌحى با ه ى او ث و ج ى اه ام و پ ؿق ي الؾه‬
‫ه‪ٙ‬هك و ه‪ّ١‬ىمايؿ و ال شملۀ آي او [هه ؿى‪ ‬او ث] آو ک ه له يى قا پ ك ال ‪٬‬ى ٗ و ‪ ٠‬ؿل‬ ‫اهاهى‪ ،‬اهاهايى که ْ‬
‫هىوالؾ ‪ٕ D ...‬وليماو بى ابكاهين ‪ً٬‬ؿولى‪ ،‬یىابیغ المىدة‪ ،‬بيكوت‪ ،‬هئوىة اال‪٠‬لمى للم‪ٙ‬بى‪٠‬ات‪ ،٪1418 ،‬ز ‪،1‬‬
‫َ ‪.ٔ98‬‬
‫<‪ .‬هعمؿ بى ‪٠‬لى ابىبابىيه ‪٬‬مى ٌٕيػ ِؿو‪ ،ٔ٪‬االػحمادات‪ ،‬هماو‪.96 َ ،‬‬
‫=‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى ‪٨‬يكولآباؾى‪ ،‬لامىط المسیط‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاقالم‪١‬ك‪٨‬ة‪ ،٪1432 ،‬هاؾۀ ‪ ّ٠E‬ن‪ FD‬هعم ؿ ب ى هک كم‬
‫ابىهً‪ٝ‬ىق‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪ ،412 َ ،12‬هاؾۀ ‪ّ٠E‬ن‪.D‬‬
‫>‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ويؿهعمؿظىيى ٘با٘بايى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.162 َ ،11‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪156 ‬‬

‫الآيصاکه اهام بايؿ ه‪ّ١‬ىم باٌؿ و ‪ّ٠‬مث ييم اهكى ‪٬‬لبى اوث که شم ؼؿاى ؾايا به آٌکاق‬
‫ظ‪ ٫‬و وهمى يؿاقي ؿ‪ F‬الاي ىقو‪،‬‬ ‫و يهاو ايىاو به آو آگاهى يؿاقؾ هكؾم ؾق ايحؽا ٌؽُ اهام‪ْ ،‬‬
‫بايؿ ؼؿاويؿ اهام قا بكگم يًؿ و ال ٘كي‪ ٫‬پياهبك‪ ‬به هكؾم ه‪١‬ك‪٨‬ى کً ؿ‪ ،‬لي كا ه كؾم ال اه ىق ‪٬‬لب ى‬
‫يکؿيگك ا٘م‪ ٞ‬يؿاقيؿ و همکى اوث ؾق ايحؽا ؼى يً اٌحباه کًًؿ‪ .‬بًابكايى‪ ،‬اهاه ث همايً ؿ‬
‫ْ‬ ‫يبىت هعحاز ْ‬‫ْ‬
‫يُ ؼؿاويؿ اوث و ايى يُ يا بهواو‪ٙ‬ۀ پياهبك‪ ‬جع٭‪ ٫‬هىيابؿ و او به ِ كاظث‬
‫يُ اوث‪.‬‬ ‫اهام قا ه‪١‬ك‪٨‬ى هىکًؿ و يا بهواو‪ٙ‬ۀ اهاهى که ؼىؾ هًّى به ْ‬
‫‪ّ٠‬مث اهام ال٘كي‪٠ ٫‬٭ل و ي٭ل هىجىاو اذبات کكؾ که بهاؼحّاق‪ ،‬به بكؼى ال آوه ا اٌ اقه‬
‫هىٌىؾ‪:‬‬
‫الق) صليل ػولى ػصمت اهام‪:‬‬
‫يک ـ اػتماص‪ :‬يکى ال ؾليلهاى ‪٠‬٭لى بكاى ل موم ‪ ّ٠‬مث پي اهبك و اه ام‪E ،‬ؾلي ل ا‪٠‬حم اؾ‪D‬‬
‫اوث‪ F‬به ايى ه‪ً١‬ا که‪ ،‬اگك پياهبك و اهام‪ ،‬ه‪ّ١‬ىم ال گًاه‪ ،‬ؼ‪ٙ‬ا‪ ،‬يىياو و وهى يباٌؿ‪ ،‬ه كؾم ب ه او‬
‫ْ‬
‫ا‪٠‬حماؾ يکكؾه‪ ،‬گ‪٩‬حههاى او قا شؿى يؽىاهًؿ گك‪٨‬ث و به اواهك و ي ىاهى او گ ىي يؽىاهً ؿ ؾاؾ‪F‬‬
‫چكاکه هكؾم اظحمال هىؾهًؿ ؾق ايى گ‪٩‬حاق يا کكؾاق ؼىؾ ؾچاق اٌحباه ٌؿه باٌؿ ي ا ب ا پي كوى ال‬
‫هىاى ي‪٩‬ه‪ ،‬بكؼم‪ ٦‬ؾوحىق ؼؿا‪٨ ،‬كهاو ؾاؾه باٌ ؿ‪ .‬پ ه‪ ،‬اه ام باي ؿ ال هكگىي ه گً اه و ؼ‪ ٙ‬ا‬
‫ه‪ّ١‬ىم باٌؿ جا هكؾم به او ا‪٠‬حماؾ و ال او پيكوى کًًؿ‪.‬‬
‫صو ـ يوط ؿغض‪ :‬پياهبك و اهام‪ ،‬ال شاي ؼؿاويؿ ايحؽا ٌؿهايؿ جا بٍ ك قا ب هو ىى ِ كاٖ‬
‫هىح٭ين الهى و هؿ‪ ٦‬يهايى‪ ،‬که هماو کمال ه‪ٙ‬ل‪ ٫‬اوث‪ ،‬هؿايث و قاهًمايى کًً ؿ‪ .‬ظ ال اگ ك‬
‫ؼىؾ آوها ال ِكاٖ هىح٭ين هًعك‪ٌ ٦‬ؿه‪ ،‬پاىبًؿ ب ه ؾو حىقهايى ک ه ؼ ىؾ ؾاؾهاي ؿ يباٌ ًؿ و‬
‫بكؼم‪ ٦‬هعحىاى قوالحٍاو گام بكؾاقيؿ‪ ،‬ا‪٬‬حؿاق ؼىؾ قا ؾق هياو هكؾم ال ؾوث هىؾهً ؿ و ه كؾم‬
‫ق‪٨‬حاق هحًا‪ ٓ٬‬با گ‪٩‬حاقٌاو قا به ُقؼٍاو ؼىاهًؿ کٍيؿ و ؾيگك ب ه آوه ا ا‪٠‬حم اؾ يؽىاهً ؿ ک كؾ‪.‬‬
‫ْ‬
‫ؾقيحيصه‪ ،‬هؿ‪٨‬ى که ؼؿاويؿ ال قوالث و اهاهث آوها هؿ ي‪ٝ‬ك ؾاٌحه هع٭‪ ٫‬يٍؿه و ي٭ٓ ‪ ٤‬كْ‬
‫ؼىاهؿ ٌؿ و ي٭ٓ ‪٤‬كْ ٌايىحه ؼؿاويؿ ظکين ييىث‪ F‬الايىقو‪ ،‬پياهبك و اه ام باي ؿ ه‪ ّ١‬ىم‬
‫باٌؿ جا هكؾم به او ا‪٠‬حماؾ کًًؿ و ‪٤‬كٔى که ؼؿاويؿ ال ايحؽا آوها ؾاٌحه‪ ،‬ي‪ً١‬ى ه ؿايث بٍ ك‬
‫;‬
‫به ِكاٖ هىح٭ين و قوايؿو به کمال ه‪ٙ‬ل‪ ،٫‬ظاِل ٌىؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ظىى بى يىو‪ ٧‬ظلى‪ ،‬كؾف المشاد فی ؽشذ جدشیذ االػحماد‪٬ ،‬ن‪ ،‬هئوىة الًٍك االو مهى‪َ ،٪1419 ،‬‬
‫‪ 444‬و ‪.492‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪157‬‬

‫سه ـ اسىه بىصو اهام‪ :‬اهاهاو‪ ،‬همايًؿ پياهبك‪ ،‬اوىۀ جكبيحى هكؾم و هكبياو بٍك هى حًؿ‪ F‬ظ ال‬
‫اگك ه‪ّ١‬ىم يباًٌؿ و ق‪٨‬حاقٌاو بكؼم‪ ٦‬گ‪٩‬حاقٌاو باٌؿ‪ ،‬هكگ م يمىجىايً ؿ ب كاى ؾيگ كاو او ىه‬
‫باًٌؿ‪ .‬ؾقيحيصه‪ ،‬ق‪٨‬حاق و گ‪٩‬حاق آوها هكگم وب جكبيث هكؾم يٍؿه و جم ام ي٭ٍ هها و ه ؿ‪٦‬هاى‬
‫جكبيحى آوها ؾق شاه‪١‬ه ‪٠‬٭ين ؼىاهًؿ هايؿ‪.‬‬
‫الايىقو‪ ،‬پياهبك و اهام بايؿ ه‪ّ١‬ىم ال هكگىيه گًاه و ؼ‪ ٙ‬ا باٌ ًؿ و ق‪٨‬ح اق و ک كؾاق آوه ا ب ا‬
‫يکؿيگك ه‪ٙ‬اب٭ث ؾاٌحه باٌؿ‪ ،‬وگكيه هؿ‪٦‬هاى جكبيحى آوه ا هكگ م ؾق شاه‪ ١‬ه هع٭ ‪ ٫‬يٍ ؿه و‬
‫يمىجىايًؿ بكاى ؾيگكاو اوىه باًٌؿ‪.‬‬
‫چهاع ـ لؼوم اتمام دجـت‪ :‬اهام ظصث ؼؿاويؿ قوى لهيى اوث‪ .‬اگ ك اه ام ه‪ ّ١‬ىم يباٌ ؿ‪،‬‬
‫ظصث ؼؿاويؿ بك هكؾم جمام يؽىاهؿ ٌؿ‪ F‬ؾقظالىکه‪ ،‬بالؼىاوث هكؾم ؾق ‪٬‬ياهث هىحلمم اجمام‬
‫ظصث بك آوهاوث‪.‬‬
‫به‪٠‬باقتؾيگك‪ ،‬ؼؿاويؿ اگك بؽىاهؿ کىى قا ‪٠‬٭ا کًؿ بايؿ لباو ‪٠‬فق او قا کىجاه کكؾه باٌؿ‬
‫و اگك چًيى يکًؿ‪٠ ،‬٭م ‪٠‬٭ا و ‪٠‬حا کكؾو کىى به ؼا٘ك ايصام يؿاؾو ‪٨‬كاهيى اله ى‪ ِ ،‬عيط‬
‫ييىث‪ ،‬ليكا آو بًؿه ييم هىجىايؿ ‪٠‬فق بياوقؾ که اگك هى ‪٨‬مو ؾوحىق قا ايصام يؿاؾم‪ ،‬اهام که ؼ ىؾ‬
‫ظا‪ ٛ٨‬ؾيى و ٌكي‪١‬ث و ؼلي‪٩‬ه جى ؾق قوى لهيى بىؾ‪ ،‬ايصام يؿاؾ‪ F‬بههميىؾلي ل‪ ،‬ظص ث ب ك ه ى‬
‫جمام يٍؿ و هى ‪٨‬کك کكؾم که ايصام آو اللم ييىث‪ ،‬وگكيه ؼىؾ اهام که هصكى اظکام الهى اوث‬
‫بايؿ آو قا ايصام هىؾاؾ‪.‬‬
‫اؾلۀ ؾيگكى که بهاؼحّاق‪ ،‬هىجىاو بك ‪ّ٠‬مث اهام آوقؾ چً يى او ث‪ ،‬آي او ظا‪ ٝ٨‬او ٌ ك‪ ٞ‬و‬
‫هصكياو آو هىحًؿ و ال ايى ظيد همچىو پياهبكايًؿ‪ .‬به ‪٠‬موه‪ ،‬ييال به اهام بكاى وحايؿو ؾاؾ ه‪ٝ‬ل ىم‬
‫ال ‪ٜ‬الن‪ ،‬ق‪٨ ٟ٨‬ىاؾ و قيٍه کى يمىؾو ‪٠‬ىاهل ‪٨‬حًه اوث و وشىؾ اهام‪ ،‬ل‪٩ٙ‬ى اوث ک ه بهواو ‪ٙ‬ۀ آو‬
‫هعكهات جك‪٤‬ي ه ىٌ ىيؿ و‬ ‫‪٬‬ؿقجمًؿ ال جصاول بالؾاٌحه هىٌىؾ و هكؾم به ايصام ٘ا‪٠‬ات و جكک ْ‬
‫ظؿوؾ و ‪٨‬كائٓ اشكا هىٌىؾ‪ .‬اهام اوث که ‪٨‬او ٭او قا هئاؼ فه و هصكه او قا هص الات ه ىکً ؿ‪.‬‬
‫;‬
‫بًابكايى‪ ،‬اگك اهام ه‪ّ١‬ىم يباٌؿ و هكجک ه‪ّ١‬يث ٌىؾ‪ ،‬جمام ايى اهؿا‪ ٦‬ال بيى هىقوؾ‪.‬‬
‫ب) صليل يولى ػصمت اهام‪:‬‬
‫يک ـ آيۀ اهاهت دعغت ابـغاهين‪ :‬يکى ال آياجى که پٍ حىايۀ ‪٨‬ک كى و ا‪٠‬ح٭ اؾى ٌ ي‪١‬ه ‪ ٬‬كاق‬
‫گك‪٨‬حه‪ ،‬که اهام بايؿ ه‪ّ١‬ىم باٌؿ‪ ،‬ايى آيه اوث‪:‬‬

‫;‪ .‬هعمؿظىى ه‪٩ٝ‬ك يص‪٩‬ى‪ ،‬دالئل الصذق لىهح السك‪٬ ،‬ن‪ ،‬هئوىة آل البيث‪ ،٪1422 ،‬ز ‪.215 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪158 ‬‬

‫َ َ‬
‫حى هىال‬ ‫ي‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ى‬ ‫ه‬ ‫و‬‫کل َمات َك َؤ َج َّمه َّى َه َال ايى َجاػل َي ل َّلًاط ا َهاها َه َال َ‬
‫َ‬ ‫َو ا ِر اب َح َ‬
‫لى ِاب َش ِاهي َن َس به ِب‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ال يًال ػه ِذى الظ ِال ِميى (بوكه‪.)604 :‬‬
‫(به ؼـا٘ك آوقيـؿ) هًگـاهى کـه ؼؿاويـؿ‪ ،‬ابـكاهين قا بـا ووـايل گىيـاگىيى آلهـىؾ‪ .‬و او‬
‫بهؼىبى ال ػهؿۀ ايى آلهايًها بكآهؿ‪ .‬ؼؿاويؿ به او ككهىؾ‪« :‬هى جى قا اهـام و پيٍـىاى‬
‫هـكؾم هــكاق ؾاؾم!» ابـكاهين ػــكْ کــكؾ‪« :‬ال ؾوؾهـاو هــى (ييـم اهاهـايى هــكاق بــؿه!)»‬
‫ؼؿاويؿ ككهىؾ‪« :‬پيماو هى به وحمکاقاو يمىقوؿ! (و جًها آو ؾوحه ال ككليؿاو جى کـه‬
‫پاک و هؼّىم باًٌؿ‪ٌ ،‬ايىحۀ ايى هواهًؿ‪»).‬‬
‫ؾق ايى آيۀ ٌكي‪٩‬ه به چًؿ هىٔى‪ ٞ‬اٌاقه ٌؿه اوث‪:‬‬
‫َ‬
‫ؼؿا هٍؽُ ٌىؾ‪َ E :‬ج ِاػلي‬ ‫‪ .1‬اهاهث به‪ً٠‬ىاو ه٭اهى هٍؽُ ٌؿه اوث که بايؿ ال شاي‬
‫ِل َّلً ِاط ِا َهاهىا‪ D.‬ظال چگىيه ‪٠‬ؿهاى ؾق اهث اومهى هىؼىاهًؿ بگى يًؿ اهاهث ؾق ؾو ث ه كؾم‬
‫اوث و هكکه بكگم يؿيؿ او اهام اوث؟ٖ په‪ ،‬شكياو و٭ي‪٩‬ه و هعّىل آو با٘ل اوث‪ ،‬چىو ب ه‬
‫يّ الهى يبىؾ‪F‬‬
‫‪ .2‬ه٭ام اهاهث بكجك ال يبىت اوث‪ ،‬چىو ظٕكت ابكاهين‪ ‬با ايًکه يبى بىؾ‪ ،‬ولى اهام يب ىؾ‬
‫َ ََ‬ ‫َ‬ ‫و په ال پٍث وك گفاٌحى اهحعاياجى ؼؿا او قا اهام کكؾ‪َ E :‬و ا ِر اب َح َ‬
‫لى ِاب َش ِاه َن َس به ِبکل َمىات كىؤج َّمه َّى‬ ‫ِ‬
‫َ َ‬
‫هال ِايى َج ِاػل َي ِل َّلً ِاط ِا َهاها‪FD‬‬
‫َ َ‬
‫‪ .3‬بكاوان آيۀ هىقؾ بعد‪ ،‬اهاهث ‪٠‬هؿالله اوث‪ ،‬ي‪ً١‬ى ‪٠‬هؿى اوث بيى اهام و ؼؿا‪E :‬هىال‬
‫َّ‬ ‫َ‬
‫ال ي ًَال َػه ِذى الظ ِال ِميى‪ D‬په ايحؽا هكؾم ؾؼلى ؾق آو يؿاقؾ‪ .‬بًابكايى‪ ،‬شكياو و٭ي‪٩‬ه و هعّىل‬
‫آو با٘ل اوث‪F‬‬
‫َّ‬ ‫َ‬
‫‪ .4‬اهام بايؿ ه‪ّ١‬ىم باٌؿ‪ ،‬چىو ؼؿاى هح‪١‬ال ‪٨‬كهىؾ‪E :‬ال ي ًَال َػه ِذى الظ ِال ِميى‪ D‬اها چگىيه؟‬
‫آيگاه که ظٕكت ابكاهين‪ ‬اهاهث قا بكاى ْـقيۀ ؼىؾ ٘ل کكؾ‪ ،‬ؼؿاويؿ هح‪ ١‬ال ؾ‪ ٠‬اى او قا‬
‫هىحصا يمىؾ‪ْ ،‬اها يه به٘ىق ه‪ٙ‬ل‪ ،٫‬بلکه ‪٨‬كهىؾ‪ :‬جًها آوهايى ‪٬‬ابليث اهاهث ؼىاهًؿ ؾاٌث که‬
‫اون ‪ٜ‬الن بك آو ِؿ‪ ٪‬يکًؿ و ؾق وكاوك ‪٠‬مكٌاو ه‪ّ١‬ىم ال هكگىيه گًاهى باٌ ًؿ‪ F‬چكاک ه ه ك‬
‫گًاهى ال هّاؾي‪ٜ ٫‬الن اوث‪.‬‬
‫صو ـ آيۀ اولىاألهغ‪ :‬ؼؿاويؿ هح‪١‬ال به٘ىق ه‪ٙ‬ل‪ ،٫‬ؾق کًاق ا٘ا‪٠‬ث ال ؼ ىؾ و پي اهبك‪ ‬اه ك ب ه‬
‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ‬
‫ا٘ا‪٠‬ث ال اولىاألهك کكؾه و هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬أ ِؿيؼىا الل َه َوأ ِؿيؼىا َّالشعىل َوأو ِلىى االه ِىش ِهىًکن ٕيى اء‪:‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪161‬‬

‫‪ Fٔ59‬ؼؿا و قوىل و ِاظباو اهك ال ؼىؾ قا ا٘ا‪٠‬ث يماييؿ‪ D.‬ايى آيه ذابث هىکًؿ که اولىاألهك‬
‫بايؿ همچىو پياهبك ه‪ّ١‬ىم باًٌؿ‪ ،‬جا ا٘ا‪٠‬ث ال آوها ؾق قؾي‪ ٧‬ا٘ا‪٠‬ث ؼؿا و پياهبك‪ ،‬بىچىو و‬
‫چكا باٌؿ‪.‬‬
‫اوحؿالل به ايى آيه بك ٔكوقت ‪ّ٠‬مث اهام و ِاظ اهك واليث و ؼم‪٨‬ث هحى‪ ٧ ٬‬ب ك ؾو‬
‫اهك اوث‪:‬‬
‫‪ .1‬ؼؿاويؿ هح‪١‬ال به٘ىق ه‪ٙ‬ل‪ ،٫‬اهك به ا٘ا‪٠‬ث ال ‪E‬اولىىاَلهش‪ ِ D‬اظباو اه ك يم ىؾه او ث‪F‬‬
‫ي‪ً١‬ى ال هئهًاو ؼىاوحه که ؾق جمام لهاوها و هکاوها و ؾق جمام ظاالت و ؼّىِيات‪ ،‬ال آي او‬
‫ا٘ا‪٠‬ث کًًؿ و ايى ا٘ا‪٠‬ث قا ه٭يؿ به هيچ ‪٬‬يؿى يکكؾه اوث‪F‬‬
‫‪ .2‬بؿيهى اوث که ؼؿاوي ؿ ب ه ک‪ ٩‬ك و ‪ ّ٠‬ياو و گً اه بً ؿگاو ؼ ىؾ قأ ى ييى ث‪ F‬الاي ىقو‪،‬‬
‫َ‬
‫هى‪٨‬كهايؿ‪َ E :‬و ال يش َػى ِل ِؼ َب ِاد ِ الکل َش‪ٕ D‬لهك‪ ٔ7 :‬با شم‪ ٟ‬بيى ايى ؾو ه‪ٙ‬ل ب ه اي ى يحيص ه ه ىقو ين‪:‬‬
‫اولىاألهكى که ا٘ا‪٠‬حً ؾق آيۀ ‪٨‬ى‪ ٪‬به٘ىق ه‪ٙ‬ل‪ ،٫‬واش ٌؿه باي ؿ ْهحّ ‪ ٧‬ب ه ؼّىِ يحى ـاج ى و‬
‫‪ً٠‬ايحى الهى باٌؿ جا او قا ال اهك به ه‪ّ١‬يث و يهى ال ا٘ا‪٠‬ث بالؾاقؾ و ايى ييى ث‪ ،‬هگ ك هم او ه٭ ام‬
‫‪ّ٠‬مث که ٌي‪١‬ۀ اهاهيه بؿاو ه‪١‬ح٭ؿ اوث‪ F‬الهميىقو‪ ،‬اهام و شايٍيى پياهبك‪ ‬بايؿ ه‪ّ١‬ىم باٌؿ‪.‬‬
‫ؼؿاويؿ هح‪١‬ال به٘ىق ه‪ٙ‬ل‪ ،٫‬ؾق کًاق ا٘ا‪٠‬ث ال ؼىؾ و پياهبك اهك ب ه ا٘ا‪ ٠‬ث ال اولىاأله ك‬
‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ‬
‫کكؾه و هى‪٨‬كهايؿ‪E :‬أ ِؿيؼىا الل َه َوأ ِؿيؼىا َّالشعىل َوأو ِلى االه ِش ِهًکن ٕيى اء‪ Fٔ59 :‬ؼ ؿا و قو ىل و‬
‫ِاظباو اهك ال ؼىؾ قا ا٘ا‪٠‬ث کًيؿ‪ D.‬ايى آيه ذابث هىکًؿ که اولىاألهك باي ؿ همچ ىو پي اهبك‬
‫ه‪ّ١‬ىم باًٌؿ‪ ،‬جا ا٘ا‪٠‬ث ال آوها ؾق قؾي‪ ٧‬ا٘ا‪٠‬ث ؼؿا و پياهبك‪ ،‬بىچىووچكا باٌؿ‪.‬‬
‫همۀ ه‪٩‬ىكاو ٌي‪١‬ه ؾقايىلهيًه اج‪٩‬ا‪ ٪‬ي‪ٝ‬ك ؾاقيؿ که هً‪ ٝ‬ىق ال ‪E‬اولىىااَلهش‪ ،D‬اهاه او ه‪ ّ١‬ىم‬
‫هىباًٌؿ که قهبكى هاؾى و ه‪ً١‬ىى شاه‪١‬ۀ اومهى‪ ،‬ؾق جمام ٌئىو لي ؿگى ال ٘ ك‪ ٦‬ؼؿاوي ؿ و‬
‫پياهبك‪ ‬به آوها واكؾه ٌؿه اوث‪ ،‬و ‪٤‬يك آوها قا ٌاهل يمىٌىؾ‪[ .‬البحه‪ ،‬کىايىکه ال ٘ك‪ ٦‬آوها‬
‫به ه٭اهى هًّى ٌىيؿ و پىحى قا ؾق شاه‪١‬ۀ اومهى بك‪٠‬هؿه بگيكيؿ‪ ،‬با ٌكوٖ ه‪١‬يًى ا٘ا‪ ٠‬ث‬
‫آوها اللم اوث يه به ؼ ا٘ك ايًک ه اولىااألهكي ؿ‪ ،‬بلک ه ب هؼ ا٘ك ايًک ه يمايً ؿگاو اول ىااألهك‬
‫هىباًٌؿ‪ ;].‬قواياجى چًؿ ؾق هًاب‪ٌ ٟ‬ي‪١‬ه و اهل وًث آهؿه که ه٭ّىؾ ال اولىاألهك که ؾق آيه آهؿه‬
‫<‬
‫اوث اهاهاو ه‪ّ١‬ىم هىباًٌؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ياِك هکاقم ٌيكالى‪ ،‬جفغیش ومىوه‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.439 َ ،3‬‬
‫<‪ .‬همان‪.444-443 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪160 ‬‬

‫سه ـ دضيج حولـيى‪ :‬يکى ؾيگك ال ؾليلهاى ي٭لى که ؾاللث بك ‪ّ٠‬مث اهام هىکًؿ ظ ؿيد‬
‫هٍهىق ذ٭ليى اوث که بهِىقت هحىاجك ؾق هًاب‪ٌ ٟ‬ي‪١‬ه و وًى ال پياهبك ؼؿا‪ ‬ي٭ل ٌؿه اوث‪.‬‬
‫قوىل ؼؿا‪٨ ‬كهىؾ‪:‬‬
‫هى بؼؿ ال ؼىؾم ؾق هياو ٌما ؾو چيم گكايبها هىگفاقم که اگك به آوها جمىک کًيـؿ‪،‬‬
‫هكگم گمكاه يؽىاهيؿ ٌؿ‪ ،‬يکى ال آوها که بمقگجك ال ؾيگكى اوث‪ ،‬کحاب ؼؿاوث که‬
‫قيىمايى همحؿى ال آوماو جا لهيى‪ .‬و ؾيگكى ػحكت و اهـل بيـث هـى هىـحًؿ‪ .‬آگـاه‬
‫‪1‬‬
‫باٌيؿ که ايى ؾو ال يکؿيگك شؿا يمىٌىيؿ جا ؾق کًاق ظىْ (کىذك) بك هى واقؾ ٌىيؿ‪.‬‬
‫ؾق ظؿيد ذ٭ليى که هعحىاى اِلى آو هحىاجك و هىقؾ ا‪٠‬حماؾ هك ؾو ‪٨‬ك‪٬‬ه اوث‪ ،‬با ِكاظث جمام‬
‫ال ‪٠‬ؿم شؿايى ‪٠‬حكت قوىل ؼؿا‪ ‬و ‪٬‬كآو ؼبك ؾاؾه ٌؿه و همچًيى‪ ،‬ؾق ايى قواي ث ب ه ِ كاظث‬
‫جمىک شىحى‪ ،‬شم اهام ‪٬‬كاق ؾاؾو او ث‪.‬‬ ‫اهك ٌؿه که به ‪٬‬كآو و ‪٠‬حكت جم ْىک شى ييؿ‪ .‬آيا ظ٭ي٭ث ْ‬
‫همچًيى‪ ،‬جّكيط ٌؿه که بك آياو پيٍى يگيكيؿٖ و آيا ه‪ً١‬اى اهاهث شم ايى اوث ک ه هّ ؿا‪ ٪‬آو‬
‫پيٍاپيً هكؾم باٌؿ؟ همچًيى‪٨ ،‬كهىؾيؿ که به آياو ياؾ يؿهيؿ که آوها ا‪٠‬لن ال ٌما هىحًؿ‪.‬‬
‫َ َ َ َّ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫همچًيى‪ ،‬قوىل ؼؿا‪ ‬ؾق ايى قوايث هى‪٨‬كهايؿ‪َ E :‬وايهما لى يل َح ِشها دحى ي ِشدا ػلى الذىىع‪D.‬‬
‫‪٬‬كآو و اهل بيث‪ ‬هيچگاه ال يکؿيگك شؿا يؽىاهًؿ ٌؿ و با يکؿيگك هؽال‪٩‬ث يؽىاهً ؿ ک كؾ‪.‬‬
‫ايى شمله ييم ‪ّ٠‬مث ائمه‪ ‬قا ذابث هىکًؿ‪ F‬چكاکه اگك اه ل بي ث‪ ‬هكجک گً اه و اٌ حباه‬
‫ٌىيؿ‪ ،‬ؾق هماو لع‪ٝ‬ه ال ‪٬‬كآو شؿا ٌؿهايؿ و ا‪٠‬ح٭اؾ به شؿا ٌؿو آوها ال ‪٬‬كآو‪ ،‬هًصك به جکفي‬
‫وؽى قوىل ؼؿا‪ ‬ؼىاهؿ ٌؿ‪F‬‬
‫قوىل ؼؿا‪ ‬ؾق ايى قوايث‪ ،‬جمىک به کحا ؼؿا و اهل بيث قا وب يصات ال گمكاهى ه‪١‬ك‪ ٨‬ى‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫کكؾه اوث‪E :‬ها او أ َخزجن ِب ِه لى َج ِؼلىا بؼىذى»‪ F‬پ ه‪ ،‬هماو٘ىقک ه ا٘ا‪ ٠‬ث ال ‪ ٬‬كآو و ب ه ؿايث و‬
‫يصات ال گمكاهى هىٌىؾ‪ ،‬ا٘ا‪٠‬ث ال اه ل بي ث‪ ‬يي م هم يى ؼاِ يث قا ؼىاه ؿ ؾاٌ ث و اي ى‬
‫‪ّ٠‬مث آو بمقگىاقاو قا ذابث هىکًؿ‪ .‬اگك اهل بيث‪ ‬ه‪ّ١‬ىم يباٌؿ و اهکاو ؼ‪ٙ‬ا و اٌحباه بكاى آوها‬
‫وشىؾ ؾاٌحه باٌؿ‪ ،‬چگىيه هىجىايؿ جمىک ه‪ٙ‬ل‪ ٫‬به آوها وب يصات ال گمكاهى باٌؿ؟‬

‫‪ .5-5-6‬ػلن اهاهاو‬
‫ٌي‪١‬ۀ اذًا‪ٍ٠‬كى ‪٬‬ائل اوث که اهاهاو‪ ‬ا‪٨‬مووبك ‪٠‬لىهى که پياهبك‪ ‬به ظٕكت ‪٠‬لى‪ ‬آهىؼح ه‬
‫بىؾ و آو ظٕكت به اهام ظىى‪ ‬و اهام ظى يى‪ ‬و اهاه او ؾيگ ك هم او ‪٠‬ل ىم قا ال اه ام ‪٬‬ب ل‬

‫;‪ .‬هعمؿ بى ‪٠‬لى ابىبابىيه ‪٬‬مى ٌٕيػ ِؿو‪ ،ٔ٪‬كما الذیه و جمام الىؼمه‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.238 َ ،1‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪161‬‬

‫آهىؼحه بىؾيؿ‪ ،‬ال يى‪٠‬ى ‪٠‬لىم ‪٤‬يك‪٠‬اؾى ييم بهكههًؿ بىؾهايؿ که بهِىقت ‪E‬الهام‪ D‬و ‪E‬جعؿيد‪ D‬به‬
‫ايٍاو ا‪٨‬أه هىٌؿه اوث‪ .‬ي‪ٝ‬يك الهاهى ک ه ب ه ظٕ كت ؼٕ ك و ـوال٭ كييى و ه كين و ه اؾق‬
‫هىوى‪ ‬هىٌؿ و ب‪ٕ١‬ا‪ ،‬ؾق لشآنكشیم‪ ،‬ج‪١‬بيك به ‪E‬وظى‪ D‬گكؾيؿه ک ه البح ه‪ ،‬هً‪ ٝ‬ىق ال آو وظ ى‬
‫يبىت ييىث و با چًيى ‪٠‬لمى بىؾه که ب‪ٕ١‬ى ال اهاهاو‪ ‬که ؾق وًيى ک ىؾکى ب ه ه٭ ام اهاه ث‬
‫هىقويؿيؿ ال همهچيم آگاه بىؾيؿ و ييالى به ج‪١‬لين و ‪٨‬كاگيكى ال ؾيگكاو يؿاٌحًؿ‪٠ .‬لم اى ‪٠‬ل ن‬
‫;‬
‫کمم بكاى اذبات آو به آيات و قواياجى اوحًاؾ کكؾهايؿ‪.‬‬

‫‪ .6-5-6‬ؽئىو اهاهاو‬
‫الق) عهبغى سياسى و اجتماػى‪ :‬پياهبك اومم‪ ‬په ال هصكت ب ه هؿيً ه بًي او ي ک ظکىه ث‬
‫الهى‪ ،‬وياوى و اشحما‪٠‬ى قا پىقيمى کكؾ‪ ،‬پيؿاوث که بكاى اؾاهۀ قاهً‪ ،‬بايؿ اهام ه‪ّ١‬ىم و ‪٠‬الن ب ه‬
‫اهىق قهبكى وياوى و اشحما‪٠‬ى شاه‪١‬ه قا به ‪٠‬هؿه بگيكؾ‪ .‬اهام قٔا‪ ‬ؾقايىلهيًه چًيى هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫اهاهث‪ ،‬لهاهؿاقى ؾيى و يظام هىلماياو و هىشب ِالض ؾييـا و ػـمت هإهًـاو اوـث‪،‬‬
‫جماهيث يمال و لکات و قوله و ظس و شهاؾ به اهام اوث و لياؾى كىء و ِؿهات (هاليات‬
‫اوالهى) و شكياو ظؿوؾ و اظکام و هًغ هكلهـا و ا٘ـكاف (کٍـىق اوـالهى ال ؾوـحبكؾ‬
‫‪2‬‬
‫ظالماو) با وشىؾ اهام اهکاوپفيك اوث‪.‬‬
‫يکى ؾيگك ال اهؿا‪ ٦‬ايبياى الهى و ؼاجن پياهبكاو‪ ،‬بك‪٬‬كاقى ‪ ٠‬ؿالث اشحم ا‪٠‬ى ؾق شاه‪ ١‬ه و‬
‫هباقله با هكگىيه ‪ٜ‬لن‪ ،‬اوحرماق و ‪٨‬٭ك اوث‪ .‬په ال ؼاجن پياهبكاو ييم يکى ال و‪ٜ‬اي‪ ٧‬اهام اشكاى‬
‫‪٠‬ؿالث اشحما‪٠‬ى و هباقله با جب‪١‬يٓها و بى‪٠‬ؿالحى اوث‪ .‬اهام ‪٠‬لى‪ ‬بىؾ که ؾق اشكاى ‪ ٠‬ؿالث‬
‫بيى ا‪٨‬كاؾ ظحى يمؾيکجكيى ‪٨‬كؾ به وى‪ ،‬هايًؿ بكاؾقي ‪٠‬٭يل‪٨ ،‬ك‪ ٪‬يمىگفاقؾ‪.‬‬
‫اهام ؾق بكابك بيثالمال هىلماوها هىئىل اوث و بايؿ ؾق هّك‪ ٦‬آو کىچکجكيى جب‪١‬يٕ ى‬
‫قوا يؿاقؾ‪ F‬چًاوکه اهام ‪٠‬لى‪ ‬هىئىل بيثالمال‪ ،‬که گكؾيبًؿى قا ب ه اهاي ث جٕ ميى ٌ ؿه ب ه‬
‫=‬
‫هؿت وه قول به ؾؼحك اهام ؾاؾه بىؾ‪ ،‬وكليً کكؾ و ؾوحىق ؾاؾ آو قا ‪٨‬ىقا به بيثالمال بالگكؾايؿ‪.‬‬
‫ب) هغجؼيت صيًى‪ :‬ؼؿاويؿ هح‪١‬ال بكاى هؿايث ايىاوها به قاه و‪١‬اؾت‪٬ ،‬كآو قا با هعح ىايى‬
‫‪٠‬مي‪٨ ٫‬كوحاؾ و پياهبكي قا هؤهىق بياو ه‪١‬اق‪ ٦‬آو کكؾ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿج٭ى هّباض‪ ،‬آمىصػ ػمائذ‪ ،‬هماو‪.325-321 َ ،‬‬

‫<‪ .‬هعمؿ بى ي‪١‬٭ى کليًى‪ ،‬الکافی‪ ،‬جهكاو‪ ،‬اومهيه‪ ،1362 ،‬ز ‪.211 َ ،1‬‬
‫=‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هعمؿقٔا ظکيمى‪ ،‬السیاة‪ ،‬جكشمۀ اظمؿ آقام‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾ‪٨‬حك يٍك ‪٨‬كهًگ‪ ،1381 ،‬ز ‪.416 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪162 ‬‬

‫په ال قوىل گكاهى اومم‪ ‬ييم ييال به هكش‪١‬ى ب ىؾ ک ه ‪ ٬‬كآو قا ب هؾقو حى ج‪٩‬ى يك کً ؿ و‬
‫هؿايث ؾيًى بًؿگاو ؼؿا قا ب ك ؾوي گك‪٨‬ح ه و ب ه پكو ًهاى آي او پاو ػ گى ي ؿ و هٍ کمت‬
‫َ‬ ‫َّ‬
‫ا‪٠‬ح٭اؾى‪ ،‬اؼم‪٬‬ى و ‪٨‬٭هى آياو قا بك٘ك‪ ٦‬کًؿ‪ F‬الايىقو‪ ،‬ؼؿاى هح‪١‬ال ‪٨‬كهىؾ‪E :‬ايمىا ايىث هً ِىزس َو‬
‫َ‬
‫ِلکل هىم هاد ٕق‪٠‬ؿ‪ Fٔ7 :‬همايا‪ ،‬جى بينؾهًؿهاى و بكاى هك ‪٬‬ىهى هؿايحگكى اوث‪D.‬‬
‫اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬هاؾياو هكؾهًؿ‪ ،‬آياو اهلبيث قوىل ؼؿا هىحًؿ و ال هم ۀ پي كواو پي اهبك‬
‫يىبث به وظى و ؾوحىقهاى يبىاکكم‪ ‬آًٌاجكيؿ‪ ،‬هن به ايى ؾليل که اهل ؼايه‪ ،‬بهح ك ال هى ائل‬
‫ؼايه با ؼبكيؿ ‪E‬اهل ال َبي ِث ادسى ِبما كى ال َبي ِث‪ D‬و هن بهايىؾليل که پياهبك به آياو آهىؼث جا آيص ا‬
‫که ‪٨‬كهىؾ‪َ E :‬ايا َهذي ًَة ال ِؼل ِن َو َػ ِلى بابها‪ F‬هى ٌهك ‪٠‬لمن و ‪٠‬لى ؾق آو اوث‪ ;D.‬و به ‪٠‬لى‪٨ ‬كه ىؾ‪:‬‬
‫<‬
‫‪E‬ال ؼؿا ؼىاوحن که جى قا وِى و واقخ و هؽمو ‪٠‬لن هى ‪٬‬كاق ؾهؿ که چًيى کكؾ‪ D.‬و ييم ‪٠‬لى‪‬‬
‫‪٨‬كهىؾ‪E :‬اى هكؾم‪ ،‬همايا قوىل ؼؿا‪ ‬هماق ؾق ال ‪٠‬لن به هى آهىؼث که ال هك ؾقى ه ماق ؾق ب ه‬
‫=‬
‫قوى هى گٍىؾه ٌؿ‪D.‬‬
‫هىئلۀ هكش‪١‬يث ؾيًى اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ،‬چًاو قوٌى بىؾ ک ه ؼل‪ ٩‬ا ؾق ه ك له ايى ب كاى ق‪ٟ ٨‬‬
‫هٍکمت ؾيًى ؼىؾ به آياو قوى هىآوقؾيؿ و هكؾم قا ييم به آياو اقشا‪ ٞ‬هىؾاؾيؿ جا آيصا که ‪٠‬م ك‬
‫َ َ َ‬ ‫َ‬
‫بى ؼ‪ٙ‬ا ؾق ‪ 23‬هىئله به ‪٠‬لى‪ ‬قشى‪ ٞ‬کكؾ و هك باق ا‪ٜ‬هاق هىؾاٌث‪E :‬لىال َػ ِلى ل َهلىي ػ َمىش؛‬
‫اگك ‪٠‬لى يبىؾ‪٠ ،‬مك همک هىٌؿ‪ >D.‬و ييم باقها هىگ‪٩‬ث‪E :‬ؼؿايا‪ ،‬هكا با هٍکلى با‪٬‬ى يگفاق که‬
‫?‬ ‫ْ‬
‫‪٠‬لى بكاى ظل آو يباٌؿ‪D.‬‬
‫ايى هكش‪١‬يث ؾيًى ؾق هياو اهاهاو اؾاههيا‪٨‬ث‪ F‬جاآيصاک ه‪ ،‬هم ۀ اهاه او چهاقگاي ه ه فاه‬
‫اهلوًث‪ ،‬به ِىقت هىح٭ين ي ا ‪٤‬يكهى ح٭ين‪ ،‬ال ٌ اگكؾاو اه ام ِ اؾ‪ ٪‬ب ىؾهاي ؿ و ؼل‪ ٩‬اى‬
‫بًى‪٠‬بان ييم هىائل ؾيًى قا ال اهاهاو ه‪ّ١‬ىم‪ ‬هىپكويؿيؿ‪.‬‬
‫پ) وليت باؼًى و هؼًىى‪ :‬اهام ‪٠‬موه بك قهبكى وياوى ‪ٜ‬اهكى ه كؾم ؾق اه ىق اشحم ا‪٠‬ى و‬
‫‪٨‬كؾى و قهبكى ؾيًى هكؾم ؾق جبييى اظکام الهى و‪ٜ‬ي‪٩‬ه ؾيگكى ييم ؾاقؾ که هماو ه ؿايث ب اً٘ى‬
‫يا بهج‪١‬بيكىؾيگك‪ ،‬هؿايث جکى يًى اوث‪.‬‬

‫;‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.211 َ ،41‬‬

‫َ َ ٓ ََ‬ ‫َ َ‬ ‫َٓ َ ٓ‬
‫<‪َ E .‬و َوؤل ُح ُه أو َي ٓص َ‪١‬لٯ َو ِّ ِّيى َو َو ّاق ّذى َو ؼ ّالو ّ‪٠‬ل ّمى ‪١َ ٩٨‬ل‪ٕ D‬ولين بى ‪٬‬يه هملى‪ ،‬كحاب عهیم باه لایظ هاللای‪،‬‬
‫‪٬‬ن‪ ،‬هاؾى‪.ٔ811 َ ،٪1415 ،‬‬
‫=‪ .‬هعمؿبا‪٬‬ك هصلىى‪ ،‬همان‪.128 َ ،‬‬
‫>‪ .‬همان‪.‬‬
‫?‪ .‬همان‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪163‬‬

‫َ‬ ‫َ‬
‫وو ِبؤه ِش َيا ٕايبياء‪ Fٔ73 :‬و آياو قا پيٍىاى ه كؾم‬
‫ؼؿاويؿ هح‪١‬ال هى‪٨‬كهايؿ‪َ E :‬و َج َؼل ًَاهن أئ َّمة يهذ َ‬
‫ِ‬
‫‪٬‬كاق ؾاؾين جا ؼل‪ ٫‬قا به اهك ها هؿايث کًًؿ‪D.‬‬
‫َ‬
‫وو ِبؤه ِش َيىا‪D‬‬
‫ٔميك ‪َ E‬ج َؼل ًَا هًهن‪ D‬ؾق ‪ٜ‬اهك به ابكاهين و اوعا‪ ٪‬و ي‪١‬٭ى ب الهىگ كؾؾ و ‪E‬يهىذ َ‬
‫ِ‬
‫هماو ه‪ً١‬اى اهاهث اوث‪ .‬ه٭ّىؾ ال هؿايث که ال ٌئىو اهاهث اوث‪ ،‬جًها اقائۀ ال‪ٙ‬كي‪ ٫‬و يٍاو‬
‫ؾاؾو قاه ييىث‪ ،‬ليكا ؼؿاويؿ هح‪١‬ال ظٕكت ابكاهين‪ ‬قا ب‪١‬ؿ ال يبىت به ه٭ام اهاه ث قو اييؿ و‬
‫هىؾايين که ه٭ام ْيبىت هماو بياو قاه و قاهًمايى اوث‪ .‬په‪ ،‬ه٭ّىؾ ال اهاهث و هؿايث ؾق ايى‬
‫ظ‪ ٫‬و ظ٭ي٭ث اوث‪.‬‬ ‫آيۀ ٌكي‪٩‬ه‪ ،‬ايّال الى الم‪ٙ‬لى ي‪ً١‬ى ؾوحگيكى و قوايؿو ا‪٨‬كاؾ ‪٬‬ابل به ْ‬
‫ظ‪ ٫‬و ظ٭ي٭ث بكو ايؿ‪ ،‬آي ا اللم‬ ‫ظال چًيى اهاهى که ‪٬‬كاق اوث ايىاوها وا‪٨‬كاؾ ٌايىحه قا به ْ‬
‫ظ‪ ٫‬و ظ٭ي٭ث قويؿه و ال هكگىيه گًاه و اٌحباه و يىياو هّىو باٌؿ؟‬ ‫ييىث که ؼىؾ ييم به ْ‬

‫‪ .6-6‬هؼاد‬
‫يکى ؾيگك ال اِىل ؾيى يمؾ ٌي‪١‬ه ه‪ ١‬اؾ و لي ؿه ٌ ؿو هكؾگ او پ ه ال ه كگ او ث ک ه ب ه آو‬
‫هىپكؾالين‪.‬‬

‫‪ .1-6-6‬هؼًاى هؼاد و ديذگاه لشآو دسباسۀ آو‬

‫َ‬
‫ه‪١‬اؾ ال هاؾۀ ‪٠E‬ىؾ‪ ،D‬بهه‪ً١‬اى بالگٍحى اوث; و ؾق اِ‪ٙ‬مض هحکلماو‪ ،‬به ليؿگى ايى او پ ه ال‬
‫هكگ گ‪٩‬حه هىٌىؾ‪ .‬ايماو به ه‪١‬اؾ و ليؿگى پ ه ال ه كگ‪ ،‬ال هى ائل هىش ىؾ هي او هم ۀ اؾي او‬
‫آومايى اوث و ال اِىل اواوى آوها بهٌماق هىآيؿ‪ .‬پياهبكاو اله ى‪ ،‬همگ ى پ ه ال هىٔ ى‪ٞ‬‬
‫ؼؿاًٌاوى و جىظيؿ‪ ،‬وشىؾ شهاو په الهكگ قا آهىلي ؾاؾه و بٍك قا بهايماو و جىشه به ليؿگى‬
‫په ال هكگ ‪٨‬كاؼىايؿهايؿ‪.‬‬
‫اومم ييم اِل ه‪١‬اؾ قا ال اِىل و اقکاو شهاوبيًى ؼ ىؾ بكٌ مكؾه و ايم او ب ه آو قا ٌ كٖ‬
‫هىلماو بىؾو ؾايىحه اوث‪ F‬ي‪ً١‬ى اگك کىى ايماو به ليؿگى په ال هكگ يؿاٌ حه باٌ ؿ و اِ ل‬
‫ه‪١‬اؾ قا هًکك ٌىؾ‪ ،‬ال گكوه هىلماياو ؼاقز و ال ظىلۀ اومم بيكوو اوث‪.‬‬
‫بىياقى ال وىقههاى لشآنكشیم ؾقباقۀ ‪٬‬ياهث اوث‪ ،‬جاآيصاک ه ظ ؿوؾ ي کٌٍ ن آي ات آو‬
‫هكبىٖ به ه‪١‬اؾ هىباٌؿ‪ ،‬هايًؿ وىقههاى ‪٬‬اق‪٠‬ه‪٬ ،‬ياهث‪ ،‬وا‪١٬‬ه‪ ،‬للمال‪ ،‬اي‪ٙ٩‬اق و يب ؤ‪ .‬ؾق ـي ل ب ه‬
‫چًؿ ؾوحه ال آياجى که بك اهميث باوق به آؼكت ؾاللث ؾاقيؿ‪ ،‬اٌاقه هىٌىؾ‪:‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬هكجٕى ه‪ٙ‬هكى‪ ،‬مدمىػه آثاس‪ ،‬هماو‪ ،‬ز ‪.515-514 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪164 ‬‬

‫‪ .1‬آياجى کهايماو به ؼؿاويؿ و ‪٬‬ياهث قا کًاق هن جىِيه کكؾهايؿ‪:‬‬

‫ييکىکاقى آو ييىث که قوى ؼىؾ قا بهوىى هٍكم و [يا] هـكب بگكؾاييؿ‪ ،‬بلکه ييکـى‬
‫آو اوث که کىى بـه ؼـؿا و قول بالپىـيى و ككٌـحگاو و کحـاب [آوـمايى] و پيـاهبكاو‬
‫َ َ ‪1‬‬
‫ايماو آوقؾ‪.‬‬
‫هــكکه بــه ؼــؿا و ككٌــحگاو او و کحــابهــا و پيــاهبكايً و قول بالپىــيى کلــك وقلؾ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ؾقظويوث‪ ،‬ؾچاق گمكاهى ؾوق و ؾقالى ٌؿه اوث؛‬
‫‪ .2‬آياجى که بك لموم ايماو به آؼكت جؤکيؿ ؾاقي ؿ و آو قا ال ا‪٠‬ح٭ اؾات ايى اوه اى ِ الط و‬
‫واقوحه ه‪١‬ك‪٨‬ى هىکًًؿ‪:‬‬
‫پاقواياو‪ ،‬کىايىايؿ که به آيچه بك جى يالل ٌؿه اوث و آيچه هبل ال جى يالل ٌؿه بـىؾ‪،‬‬
‫‪3‬‬
‫ايماو ؾاقيؿ و به آؼكت يويى ؾاقيؿ‪.‬‬
‫هعىًيى‪ ،‬کىايىايؿ که يمال قا بك پـا هـىؾاقيـؿ و لکـات هـىؾهًـؿ و بـه آؼـكت يوـيى‬
‫‪4‬‬
‫ؾاقيؿ؛‬
‫‪ .3‬ؾوحۀ ؾيگكى ال آيات‪ ،‬پياهؿهاى ايکاق ه‪١‬اؾ قا گىٌمؾ هىکًًؿ‪:‬‬
‫و بهؾقوحى آياو که به آؼكت ايماو يمىآوقيؿ‪ ،‬بـكاى ايٍـاو ػـفاب ؾقؾيـاکى قا آهـاؾه‬
‫‪5‬‬
‫هىکًين‪.‬‬
‫بلکه واػث و هياهث قا جکفيب کكؾيـؿ‪ ،‬آجـً وـىلاو قا آهـاؾه کـكؾين بـكاى کىـىکـه‬
‫‪6‬‬
‫هياهث قا جکفيب هىکًؿ؛‬
‫‪ .4‬آياجى که بيايگك ي‪١‬مثها و ‪٠‬فا هاى ابؿى و شاوؾاوايؿ‪:‬‬
‫و وبوثگيكيؿگاو هوؿمايؿ‪ .‬آياوايؿ هماو هوكباو [ؼؿا]‪ ،‬ؾق باؿىحاوهـاى پكيؼمـث‪.‬‬
‫گكوهى ال پيٍيًياو‪ ،‬و ايؿکى ال هحأؼكاو‪ .‬بك جؽثهايى شىاهكيٍاو‪ ،‬که قوبهقوى هن‬

‫َ َ ٓ َّ َ ٓ ُ َ ُّ ُ ُ َ ُ ٓ َ َ ٓ َ ٓ َ ٓ َ ٓ َ َ َّ ٓ َّ َ ٓ َ َ َّ‬
‫الل ه َو ٓالي ٓىم ا ؼ ك َو ٓال َم َمئ َک ة َو ٓالک َ‬
‫ّ‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫;‪ .‬ليه ال ّبك أو جىلىا وشىهکن ّ‪٬‬بل المٍ ّك ّ‪ ٪‬والم‪ّ ٥‬ك ّ ول ّکى ال ّب ك ه ى آه ى ّب‬
‫ييى ٕب٭كه‪.ٔ177 :‬‬ ‫َو َّالًب َ‬
‫َ َ ٓ َ َّ َ َ‬ ‫الله َو َه َمئ َکحه َو ُک ُحبه َو ُق ُوله َو ٓال ٓ‬ ‫َ َ ٓ ّ ٓ ُ ٓ َّ‬
‫يىم ا ّؼ ّك ‪٨‬٭ؿ ٔل ٔمال َب ّ‪١‬يؿا ٕيىاء‪.ٔ136 :‬‬ ‫ّ‬ ‫ّّ‬ ‫ّّ ّّ‬ ‫ّ‬ ‫<‪ .‬وهى يک‪٩‬ك ّب ّ‬
‫َ َّ َ ُ ُ َ ُ ٓ َ َ ٓ َ َ ُ ٓ َ ٓ َ ٓ َ َ ٓ َ ُ ٓ ُ ُ َ‬
‫ىهًىو ّبما أي ّمل ّاليک و ها أي ّمل ّهى ‪٬‬ب ّلک و ّباال ّؼك ّة هن ي ّى‪ً٬‬ىو ٕب٭كه‪.ٔ4 :‬‬ ‫=‪ .‬و الفيى ي ّ‬
‫َ ُ ٓ ُ َ‬
‫يى‪ً٬‬ىو ٕل٭ماو‪.ٔ4 :‬‬ ‫ٓ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ٓ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ ُ‬
‫>‪ .‬ال ّفيى ّي٭يمىو الّمة و يئجىو المکاة وهن ّبا ّؼك ّة هن ّ‬
‫َ َ‬ ‫َ َٓ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َّ َ‬
‫?‪َ .‬وأو ال ّف َيى ال ٓيئ ّه ًُىو ّبا ّؼ َك ّة أ ٓ‪َ ٠‬حؿيا ل ُه ٓن َ‪٠‬فابا أ ّليما ٕاوكاء‪.ٔ11 :‬‬
‫الى َا‪ّ ٠‬ة َو ّ‪١‬يكا ٕ‪٨‬ك‪٬‬او‪.ٔ11 :‬‬ ‫الى َا‪٠‬ة َو َأ ٓ‪َ ٠‬ح ٓؿ َيا ل َم ٓى َک َّف َ ب َّ‬ ‫@‪َ .‬ب ٓل َک َّف ُبىا ب َّ‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪165‬‬

‫بك آوها جکيه ؾاؾهايؿ‪ .‬بك گكؾٌاو پىكايى شاوؾاو [به ؼؿهث] هىگكؾيؿ‪ ،‬با شامهـا و‬
‫‪1‬‬
‫آبكيمها و پياله[ها]يى ال باؾۀ ياب قواو‪.‬‬
‫و ياقاو چپ کؿامايؿ ياقاو چپ؟ ؾق [هياو] باؾ گكم و آب ؾاؽ و وايهاى ال ؾوؾ جـاق‪ ،‬يـه‬
‫ؼًک و يه ؼىي‪ .‬ايًاو بىؾيـؿ کـه پـيً ال ايـى يالپكوقؾگـاو بىؾيـؿ و بـك گًـاه بـمقگ‬
‫ا‬
‫پاكٍاقى هىکكؾيؿ و هىگلحًؿ‪ :‬آيا چىو ُهكؾين و ؼاک و اوحؽىاو ٌؿين‪ ،‬واهؼا [بـال]‬
‫‪2‬‬
‫ليؿه هىگكؾين؛‬
‫‪ .5‬آياجى که قاب‪ٙ‬ۀ ا‪٠‬مال ييک و بؿ قا با يحايس اؼكوى بياو هىکًًؿ‪:‬‬
‫اى ؾاووؾ‪ ،‬ها جى قا ؾق لهيى ؼليله [و شايٍيى] گكؾاييؿين‪ .‬پـه‪ ،‬هيـاو هـكؾم بـهظـن‬
‫ؾاوقى کى و ليهاق‪ ،‬ال هىن پيكوى هکى کـه جـى قا ال قاه ؼـؿا بـه ؾق کًـؿ‪ .‬ؾقظويوـث‪،‬‬
‫کىايىکه ال قاه ؼؿا به ؾق هىقويؿ‪ ،‬به [وماى] آيکه قول ظىاب قا ككاهىي کـكؾهايـؿ‪،‬‬
‫‪3‬‬
‫ػفابى وؽث ؼىاهًؿ ؾاٌث‪.‬‬

‫‪ .2-6-6‬ضشوست هؼاد‬
‫ؾييا ‪ٜ‬ك‪٨‬يث کاهل بكاى شما ؾاؾو به ؾقوحکاقاو و بؿکاقاو قا يؿاقؾ‪ .‬ايى اؾ‪٠‬ا ؾالي ل بى ياقى ؾاقؾ‬
‫که ؾق ايًصا به ؾو ؾليل بىًؿه هىکًين‪:‬‬
‫‪ .1‬لفتها و جلؽىهاى ؾييا هعؿوؾ اوث‪ .‬الايىقو‪ ،‬پ اؾاي و کي‪ ٩‬ك ايى اوها يي م هع ؿوؾ‬
‫ؼىاهؿ بىؾ‪ .‬بكاى هرال‪ ،‬کىىکه ايىاوهاى بىٌماقى قا کٍحه اوث‪٨ ،‬٭ٗ ي ک ب اق ه ىهي كؾ و‬
‫يمىجىاو او قا به ج‪١‬ؿاؾ ‪٬‬حلهايى که هكجک ٌؿه اوث‪ ،‬کٍث‪ .‬الوىىؾيگك‪ ،‬ييم به کىىکه بكاى‬
‫اهؿا‪ ٦‬ه٭ؿن الهى و ايىايى شاو ؼىؾ قا ‪٨‬ؿا کكؾه و ب ه ٌ هاؾت قو يؿه او ث‪ ،‬بههيچوش ه‪،‬‬
‫يمىجىاو ؾق ؾييا شما ؾاؾ‪ F‬ليكا او ؾيگك ليؿه ييىث جا شماى کاق ؼىؾ قا ببيًؿ‪ .‬چگىيه هىجىاو ب ه‬
‫کىىکه بكاذك ‪٠‬مل ؼى يا بؿ او يىلها و ‪ ّ٠‬كهاى ‪٨‬كاواي ى ال آذ اق آو بكؼ ىقؾاق ي ا ه‪ ١‬ف‬

‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ِ‬ ‫َٓ‬ ‫ُ َّ ِ‬ ‫َ َّ ُ َ َّ ُ َ ُ َ َ ٓ َ َ‬
‫ات َّالً ّ‪ّ ١‬ين ذلة ّه َى األ َّو ّل َيى َو‪ّ ٬‬لي ل ّه َى ا ّؼ ّك َيى َ‪٠‬ل ى ُو ُك ٍق َه ٓىٔ ىي ٍة‬ ‫ّ‬ ‫الى ّاب٭ىو أول ّئک ال ُم٭ َّك ُبىو ّ‪٨‬ى َش ًَّ‬ ‫;‪ .‬والىاب٭ىو‬
‫َ‬ ‫ٓ‬ ‫ُ َّ ّ َ َ َ َ ُ َ َ َ ُ ُ َ َ ٓ ٓ َ ِ ُ َ َّ ُ َ َ ٓ َ َ َ َ َ َ َ ٓ‬
‫هح ّک ّئيى ‪٠‬ليها هح٭اب ّليى ي‪ٙ‬ى‪٠ ٦‬ليهن ولؿاو هؽلؿوو بؤ کىا وأب ّاقي‪ ٫‬وکؤن ّهى ه ّ‪١‬يى ٕوا‪١٬‬ه‪.ٔ18-11 :‬‬
‫ک ُه ٓح َك‪٨‬يىَ‬‫َ َ ٓ َ ُ ِّ َ َ ّ َ ٓ َ ُ ِّ َ ّ ّ َ ُ َ َ ّ َ ٍّ ٍ ٓ ٓ ُ َ َ ٍ َ َ َ ٍ َّ ُ ٓ َ ُ َ ٓ َ َ َ‬
‫ّ‬ ‫<‪ .‬وأِعا الٍم ّال ها أِعا الٍم ّال ّ‪٨‬ى وم ٍىم وظ ّم ٍين و ّ‪ٜ‬ل ّهى يعم ٍىم ال ب ّاق ٍؾ وال ک ّك ٍين ّايهن کايىا ‪٬‬بل ـ ّل‬
‫َ َ َّ َ ُ َ‬ ‫ُ ُ‬ ‫َ ُ ُ ُ َ َ َ‬ ‫ٓ‬ ‫َ َ ٓ‬ ‫َ ُ‬
‫يّ ُّكوو َ‪٠‬لى ال ّع ًٓ ّد ال َ‪ّ ّٝ ١‬ين َوکايىا ي٭ىلىو أ ّئفا ّه ٓح ًَا َوک ًَّا ج َكابا َو ّ‪ٝ٠‬اها أ ّايا ل َم ٓب ُ‪١‬ىذىو ٕوا‪١٬‬ه‪.ٔ47-41 :‬‬ ‫ّ‬ ‫َوکايىا‬
‫الل ه ا َّو َّال َ‬ ‫َّ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫َ ٓ‬ ‫ٓ‬ ‫ٓ َٓ َ ٓ ُ‬ ‫ُ ُ َّ َ َ ٓ َ َ َ‬
‫فيى‬ ‫بيل ّ ّ‬ ‫ان ّبال َع ِّ‪َ ٫‬و ال ج َّح ّب‪ ٟ‬ال َهىى ‪ُ ٨‬ي ّٕلک َ‪ٓ ٠‬ى َو‬ ‫ّ‬ ‫اظک ٓن َب ٓي َى َّالً‬ ‫ْ‪٨‬‬ ‫ّ‬ ‫ًاک ؼلي‪٩‬ة ّ‪٨‬ى األق‬ ‫=‪ .‬يا ؾاوؾ ّايا ش‪١‬ل‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫َّ َ ُ ٓ َ ِ َ ِ َ ُ َ ٓ َ ٓ‬ ‫ُّ َ‬
‫َي ّٕلىو َ‪ٓ ٠‬ى َوبيل الل ّه لهن ‪٠‬فا ٌؿيؿ ّبما يىىا يىم ال ّعىا ّ َٕ‪.ٔ26 :‬‬
‫ّ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪166 ‬‬

‫ٌؿهايؿ‪ ،‬شما ؾاؾ؟ واؼحاق ي‪ٝ‬ام شمايى بايؿ بهگىيهاى باٌؿ که هكکه ؾق ه٭ابل جمام ؼىبىه ا و‬
‫بؿىهايى که ايصام ؾاؾه اوث‪ ،‬بحىايؿ باقها و باقها ل فت بب كؾ ي ا آلاق و اـي ث ببيً ؿ‪ ،‬اه ا اي ى‬
‫واؼحاق‪ ،‬اهکاو جع٭‪ ٫‬ؾق ؾييا قا يؿاقؾ‪ .‬به ياچاق‪ ،‬بايؿ ؾق ي‪ٝ‬ام ؾيگكى که واشؿ آو باٌ ؿ‪ ،‬ش ماى‬
‫کاهل ا‪٨‬كاؾ ؾاؾه ٌىؾ‪F‬‬
‫‪ .2‬بكاى شما ؾاؾو به هكکه‪ ،‬بايؿ پكويؿۀ ‪٠‬مل او قا بكقوى کكؾ جا بكاوان هصمى‪ ٞ‬ا‪٠‬مالً‬
‫به او شما ؾاؾ‪ ،‬اها پكويؿۀ ‪٠‬مل هكکه هعؿوؾ به ؾوقاو ليؿگى او ييىث‪ .‬چهبىياق ا‪٠‬مالى که ؾق‬
‫يىلهاى ب‪١‬ؿى هئذك اوث و چهبىياق ايى اوهايى ک ه ال يى ل ‪٬‬بل ى ؼ ىؾ اذ ك پفيك‪٨‬ح ه ي ا ؾق‬
‫يىلهاى ب‪١‬ؿى ؼىؾ اذكگفاقيؿ‪٠ .‬لن و ‪٠‬مل ‪٠‬الماو‪ ،‬هؽحك‪٠‬او و هکحٍ‪٩‬او‪ ،‬هئل‪٩‬او‪ ،‬بايياو ابًي ه‬
‫و اهىق ؼيك و ‪ ...‬هعؿوؾ به ‪٠‬مك آياو ييىث و جا و‪٬‬ح ى کح ا و اؼح كا‪ ٞ‬و اکحٍ ا‪ ٦‬و هؿقو ه و‬
‫بيماقوحاو آياو پابكشاوث‪٠ ،‬مل ؼيك آياو ؾق شكياو اوث و ذىا آو به ايٍاو هىقوؿ‪.‬‬
‫ؾق ٘ك‪ ٦‬کاقهاى ياؾقوث ييم چًيى اوث‪ .‬کىايىکه پايهگفاق ايؿيٍه يا ‪٠‬ملى ياؾقوثايؿ‪،‬‬
‫هاؾاهىکه آو ايؿيٍه يا ق‪٨‬حاق ؾق شاه‪١‬ه قواز ؾاقؾ‪ ،‬گًاه آو ‪٠‬مل‪٠ ،‬موه بك ‪ ٠‬اهمو هى ح٭ين‪ ،‬ب ه‬
‫پايهگفاقاو آو ‪٨‬کك يا ‪٠‬مل ييم هىقوؿ‪ .‬هًگاهى هىجىاو قأى ‪٬‬ا٘‪ ٟ‬به ذىا يا ‪٠‬٭ا پايهگ فاقاو‬
‫ا‪٨‬کاق يا ا‪٠‬مال ؼى و بؿ ؾاؾ که پكويؿۀ ‪٠‬مل آياو بىحه ٌىؾ‪.‬‬
‫ال ي‪ٝ‬ك لشآنكشیم‪ ،‬ا‪٠‬مال ‪٬‬بل و ب‪١‬ؿ ال هكگ ايىاوها و آذاق آو‪ ،‬ؾق پكويؿۀ ‪٠‬مل ايىاوها ذبث‬
‫و ٔبٗ هىٌىؾ‪E :‬بىجكؾيؿ‪ ،‬ها هكؾگاو قا ليؿه هىکًين و آيچه قا پيً ‪٨‬كوحاؾهايؿ و [ؼىبىه ا و‬
‫بؿىهاى] بكشاهايؿه ال ايٍاو قا ذبث هىکًين و همهچي م قا ؾق کح ابى قوٌ ى [ک ه اِ ل هم ۀ‬
‫;‬
‫کحا هاوث و آو لىض هع‪٩‬ى‪ ٚ‬اوث] بكٌمكؾهاين‪D.‬‬
‫ال هميى قووث که ؾق بىياقى ال آيات ‪٬‬كآو‪ ،‬يکى ال بكاهيى بكپايى ‪٬‬ياهث و ي‪ٝ‬ام ؾاؾقو ى‬
‫اؼكوى‪E ،‬شما ؾاؾو به ا‪٠‬مال‪ D‬ه‪١‬ك‪٨‬ى ٌؿه‪:‬‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ ًّ َّ‬ ‫َ‬
‫ِالي ِه َهش ِجؼکن َجميؼا َوػ َذ الل ِه َدوا ِايه يب َذإا الخل َن ذ َّن يؼيذ ِليج ِىضى الىزي َى َآهًىىا َو َػ ِملىىا‬
‫الظالذات بالوغؾ َو َّالزي َى َك َلشوا َلهن َششاب هى َدمىين َو َػىزاب َألىين بمىا كىايىا يکلىش َ‬
‫وو‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫(يىيه‪.)4 :‬‬
‫بالگٍث همۀ ٌما كوٗ بهوىى اووث‪[ .‬ؼؿا به ٌما وػؿه ؾاؾ] وػؿهاى ظن و ذابـث‪.‬‬
‫بــىجكؾيــؿ‪ ،‬اووــث کــه شهــاو آكــكيًً قا هــىآككيًــؿ‪ ،‬وــاه‪ ،‬آو قا [بــه هياهــث]‬

‫هام ُهبيى‪ٕ D‬يه‪.ٔ12 :‬‬ ‫آذاق ُه ٓن َو ُک َّل ٌَ ٓى ٍء َأ ٓظ َّ ٓي ُ‬

‫ًاه ‪٨‬ى ا‬ ‫;‪E .‬ا َّيا َي ٓع ُى ُي ٓعى ٓال َم ٓىجى َو َي ٓک ُح ُ ها َ‪َّ ٬‬ؿ ُهىا َو َ‬
‫ّ ٍ ٍ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪167‬‬

‫بــالهىگكؾايــؿ جــا کىــايى قا کـه ايمـاو آوقؾهايــؿ و کاقهــاى ٌايىــحه ايصــام ؾاؾهايــؿ‪،‬‬
‫بهػؿالث و ايّاف پاؾاي ؾهؿ‪ ،‬و بكاى کىـايى کـه کـاكك ٌـؿيؿ‪ ،‬بـه کيلـك کلـكى کـه‬
‫همىاقه هىوقليؿيؿ‪ٌ ،‬كبحى ال آب بىياق شىٌاو و ػفابى ؾقؾياک اوث‪.‬‬
‫الي‪ٝ‬ك اهيك هئهًاو‪ ،‬اهام ‪٠‬لى‪ ،‬ي‪ٝ‬ام ؾييا بكاى قويؿگى شمايى به ا‪٠‬مال اوليا و اٌ٭يا ياجىاو‬
‫اوث‪:‬‬
‫ؾييا ككيـب هـىؾهـؿ و ٔـكق هـىليـؿ و هـىگـفقؾ‪ .‬پكوقؾگـاق ياىـًؿيؿ کـه ؾييـا بـكاى‬
‫ؾووحايً‪ ،‬پاؾاي و بـكاى ؾٌـمًايً کيلـك و ػـفاب باٌـؿ‪ .‬همايـا‪ ،‬اهـل ؾييـا چـىو‬
‫کاقواوايؿ که وهحى ؾق هعلى ككوؾ هىآيًؿ‪ ،‬قئيه کاقواو ككياؾ هىليؿ که کىچ کًيؿ و‬
‫‪1‬‬
‫باق بًؿيؿ‪.‬‬
‫بؿيهى اوث قٔايحى که ؾق ايى ظؿيد ال آو وؽى ق‪٨‬حه‪ ،‬قٔايث جکى يًى اوث‪ F‬ي‪ً١‬ى ؾيي ا‬
‫ؾق ه٭ام هؽلى‪ ٪‬ؼؿاويؿ‪ٜ ،‬ك‪٨‬يث کاهل بكاى شماى اوليا و اٌ٭يا قا يؿاقؾ‪.‬‬

‫‪ .3-6-6‬داليل اثبات هؼاد‬

‫بكؼى ال ههنجكيى ؾاليل اذبات ه‪١‬اؾ ال ايى ‪٬‬كاق اوث‪:‬‬
‫الق) ػضالت سضاويـض‪ :‬شهاو ٘بي‪١‬ث و ؾيياى هاؾى‪ ،‬بهؾليل و يژگىه اى ؼاِ ً‪ٜ ،‬ك‪٨‬ي ث‬
‫پاؾاي کاهل ؾقوحکاقاو و ‪٠‬فا جبهکاقاو قا يؿاقؾ‪٠ .‬ؿالث ؼؿاويؿ ا‪٬‬حٕا ؾاقؾ که ايى هه ن‪ ،‬ؾق‬
‫شهاو ؾيگكى ‪٨‬كاهن ٌىؾ جا هؿ‪ ٦‬ال ؼل٭ث به ؾوث آيؿ‪ٔ .‬كوقت وشىؾ شهاو ؾيگك ؾق ظ ؿى‬
‫اوث که ؼؿاويؿ پؿيؿ آوقؾو آو قا بك ؼىؾ واش هىؾايؿ‪E :‬و بك‪٠‬هؿۀ اووث پؿيؿ آوقؾو شهايى‬
‫<‬
‫ؾيگك‪D.‬‬
‫ؼؿاويؿ ؾق ايى شهاو‪ ،‬ايىاوها قا بهايماو و ييکىکاقى ‪٨‬كاؼىايؿه اوث‪ .‬بكؼى ايىاوها اي ى‬
‫ؾ‪٠‬ىت ؼؿاويؿ قا پفيك‪٨‬حه و ي‪ٝ‬ام ‪٨‬کكى و ‪٠‬ملى ؼىؾ قا با بكياههها و ‪٬‬ىاييى الهىج‪ٙ‬بي‪ ٫‬ؾاؾهاي ؿ‪F‬‬
‫اها ب‪ٕ١‬ى ؾيگك ايى ؾ‪٠‬ىت الهى قا يافيك‪٨‬حه و به ‪ٜ‬لن و وحن و ‪٨‬ىاؾ و جباهى پكؾاؼحهايؿ‪.‬‬
‫‪٠‬ؿالث‪ ،‬ي‪ً١‬ى ‪٬‬كاق ؾاؾو هكچيم ؾق شاى ؼىؾ و ؾاؾو هك ظ٭ى به ِاظ آو‪ .‬ه٭حٕاى ‪٠‬ؿل‬
‫الهى‪ ،‬ايى اوث که شهاو ؾيگكى وشىؾ ؾاٌحه باٌؿ جا ييکىکاقاو پاؾاي کاقه اى يي ک ؼ ىؾ قا‬

‫َّ َ َ ُّ ٓ َ ٓ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ُّ ٓ َ ُ َ ُ َ َّ َّ‬

‫;‪E .‬الؿي َيا ج‪ُّ ٥‬ك َو جٕ ُّك َو ج ُم ُّك ّاو الل َه ُو ٓب َعاي ُه ل ٓن َي ٓكٔ َها ذ َىابا ّأل ٓو ّل َي ّائ ّه َو ال ّ‪٠‬٭ابا ّأل ٓ‪٠‬ؿ ّائ ّه َو ّاو أ ٓهل ال ؿي َيا ک َكک ٍ َب ٓي ًَ ا ُه ٓن‬
‫ُ َ َ ُ‬ ‫ُّ ٓ‬
‫َظلىا ّاـ َِ َاض ّب ّه ٓن َو ّائ٭ ُه ٓن ‪ٓ ٨‬اقج َعلىا‪ٕ D‬وهح البالغه‪ ،‬هماو‪ّ٬ ،521 َ ،‬اق ‪.ٔ415‬‬
‫ٓ َ ٓ ُٓ‬ ‫َ َّ َ‬
‫<‪َ E .‬و أو َ‪٠‬ل ٓي ّه َّالًٍؤ َة األؼكى‪ٕ D‬يصن‪.ٔ47 :‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪168 ‬‬

‫بگيكيؿ و بؿکاقاو به کي‪٩‬كؼىؾ بكوًؿ‪ .‬اگك چًيى يباٌؿ‪ ،‬ؼم‪٠ ٦‬ؿالث ؼؿاويؿ اوث‪ ٬ .‬كآو يي م‬
‫بكاى اذبات ٔكوقت ه‪١‬اؾ‪ ،‬ال هميى اوحؿالل اوح‪٩‬اؾه کكؾه و ال وشؿاوهاى بيؿاق و ا‪٨‬ک اق پى ي ا‬
‫هىپكوؿ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َّ َ َ َ َ‬
‫ات كالمل ِغ ِذي َى ِكى االس ِع أم يج َؼل الم َّح ِوي َى كالل َّج ِاس‬ ‫َّ َ‬
‫ام يجؼل ال ِزيى اهًىا و ػ ِملىا الظ ِالذ ِ‬
‫(َ‪.)08 :‬‬
‫آيا ها کىايى قا کهايماو آوقؾه و ػملهاى ٌايىحه ايصام ؾاؾهايـؿ‪( ،‬ؾق هوـام پـاؾاي)‬
‫همايًــؿ كىــاؾايگيماو قوى له ـيى هــكاق هــىؾه ـين؟ ي ـا پاقوــاياو قا هايًــؿ گًهکــاقاو‬
‫هىوالين؟!‬
‫ؾق آيۀ ؾيگكى هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ َ َ َ َّ َّ َ َ‬
‫ىو ِاي َمىا يى َئخشهن ِليىىمجشىخض ِكيى ِه االب َظىاس‬ ‫ىالم‬ ‫َ‬ ‫َ َّ‬
‫و ال جذغبى الله ؿ ِاكال ػمىا يؼمىل الظ ِ‬
‫(ابكاهين‪.)40 :‬‬
‫هكگم هاًؿاق که ؼؿا ال کكؾاق وحمکاقاو‪ ،‬ؿاكل اوث‪ .‬همايا [ؼؿاويؿ] کيلك ظالماو قا‬
‫به جأؼيك هىايؿالؾ جا قولى که ؾيؿگايٍاو ؾق آو قول‪ ،‬ؼيكه و ظيكاو ٌىؾ‪.‬‬
‫بًابكايى‪٠ ،‬ؿالث ؼؿاويؿ ايصا هىکًؿ که ال په اهكول‪٨ ،‬كؾايى باٌؿ جا هكکه يحايس جل ػ‬
‫و ٌيكيى ا‪٠‬مال ؼىؾ قا هٍاهؿه کًؿ و پاؾاي و کي‪٩‬ك هًاو قا ببيًؿ‪.‬‬
‫ب) دکمت سضاويـض‪ :‬په ال ا‪٠‬ح٭اؾ به وشىؾ ؼؿا و ايماو به ظکين بىؾو او‪ ،‬به اي ى ظ٭ي٭ ث‬
‫قهًمىو هىٌى ين که بكاوان ظکمث ؼؿاويؿ‪ ،‬هكگ پاياو لي ؿگى ييى ث‪ .‬چًاوک ه ب ا ه كگ‪،‬‬
‫ظيات ايىاو بكاى هميٍه يابىؾ ٌىؾ‪ ،‬کاق ؼال‪ ٫‬ايىاو همايًؿ ک اق ک ىلهگ كى ؼىاه ؿ ب ىؾ ک ه‬
‫کىلهها قا ال ِبط جا ٌام بىالؾ و په ال ؼٍک ٌؿو بك لهيى بکىبؿ و ؼكؾ کًؿ‪ .‬اگك ؼؿا ايىاو‬
‫قا بيا‪٨‬كيًؿ‪ ،‬ال ياجىايى به جىايايى‪ ،‬ال ياؾايى به ؾايايى و قٌؿ ‪٠‬٭لى بكوايؿ‪ ،‬اها و‪٬‬حى بٍك به کمال‬
‫قويؿ‪ ،‬او قا يابىؾ کًؿ‪ ،‬کاقى ‪٤‬يك‪٠‬٭ميى و ‪٤‬يكظکيمايه ايصام ؾاؾه اوث‪.‬‬
‫ؾاليل ‪٠‬٭لى و ي٭لى بىياقى بك آو ؾاللث ؾاقيؿ که ي‪ٝ‬ام شهاو‪ ،‬هؿ‪٦‬ؾاق و ظکيماي ه ؼل ‪٫‬‬
‫ٌؿه اوث و هىشىؾات قو بهوىى کمال ؾاقيؿ‪ .‬ؾق لشآنكشیم‪ ،‬ؾق بىياقى ال هىاقؾ‪ ،‬ايى هىٔ ى‪ٞ‬‬
‫بياو ٌؿه که ي‪ٝ‬ام ‪٠‬الن‪ ،‬بيهىؾه و بؿوو هؿ‪ ٦‬آ‪٨‬كيؿه يٍؿه‪ ،‬بلکه ي‪ٝ‬ام آو بك ظ‪ ٫‬و ‪ ٠‬ؿل او حىاق‬
‫اوث‪ .‬لشآنكشیم ؾقباقۀ هؿ‪٦‬ؾاقى ؼل٭ث آوماوها و لهيى هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ََ‬
‫الػبي َى ها خلوًاهما ِاال ِبال َذن (ؾؼاو‪.)39-38 :‬‬ ‫الغمى َ َ َ َ َ َ‬‫َو ها َخ َلو ًَا َّ‬
‫ات واَلسع و هابيًهما ِ‬
‫ِ‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪171‬‬

‫ها آوماوها و لهيى و آيچه قا که بيى آو ؾو اوث‪ ،‬به باليچـه يياككيـؿين‪ .‬آو ؾو قا‪ ،‬شـم‬
‫بهظن يياككيؿين‪.‬‬
‫همچًيى‪ ،‬ؾقباقۀ بيهىؾه يبىؾو ؼل٭ث ايىاو هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫َا َك َذغبحن َا َّيما َخ َلوًاكن َػ َبرا َو َا َّيکن ا َليًا ال جش َجؼ َ‬
‫ىو (هإهًىو‪.)665 :‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آيا چًيى پًؿاٌحيؿ که ها ٌما قا بيهىؾه و بؿوو هؿف آككيؿين و بهوىى ها بك يمىگكؾيؿ؟‬
‫لشآنكشیم آيگاه که ال ؼّىِيات ‪E‬اولىا اَللباب‪ D‬يا ايىاوهاى ؼكؾهًؿ و ؽى ه ىگى ي ؿ‪،‬‬
‫يکى ال و يژگىهاى آوها قا ج‪٩‬کك ؾق ؼل٭ث آوماوها و له يى و ا‪٠‬ح٭ اؾ ب ه ه ؿ‪٦‬ؾاقى و با٘ ل‬
‫يبىؾو شهاو ؼل٭ث بكهىٌماقؾ‪:‬‬
‫ک َكوًىا َػ َ‬ ‫َ‬
‫ذاي َ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َّ َ‬
‫ىزاب‬ ‫ِ‬ ‫بىاؿال عىب‬
‫ات و االس ِع س بًا ها خلوث هىزا ِ‬
‫و يحلکشوو كى خل ِن الغمى ِ‬
‫الً ِاس (آلػمكاو‪.)696 :‬‬
‫(آيايى که) ؾق اوكاق آككيًً آوماوها و لهيى هىايؿيًٍؿ‪( ،‬و هىگىيًؿ) باقالها‪ ،‬ايـى‬
‫قا بيهىؾه يياككيؿهاى‪ ،‬هًمهى جى‪ .‬ها قا ال ػفاب آجً يگهؿاق‪.‬‬
‫با پيٍك‪٨‬ث ؾايً و ا‪٨‬مايً آگاهى ايىاو‪ ،‬کاقکكؾ و يژۀ بىياقى ال هىشىؾات بك ايىاو يماياو‬
‫ٌؿه اوث‪ .‬ال اشماى ؾاؼلى ولىل گك‪٨‬حه جا اشماى گياه و ايؿامهاى ظيىاو و ايىاو‪ ،‬و جا يکاي ک‬
‫وحاقهها و وياقات‪ ،‬ايى پيام قا به ايىاو هىؾهًؿ که هكيک ال هىشىؾات شهاو هؤهىقيحى ؼاَ‬
‫ؾاقيؿ و پى ايصام کاقى قواوايؿ‪ .‬ظكکث ‪٠‬مىهى هىش ىؾات و ظكک ث ؼ اَ ايى او ب هو ىى‬
‫کمال‪ ،‬گى ياى ايى وا‪١٬‬يث اوث که هك ظكکح ى ه٭ّ ؿى ؾاقؾ و ظكک ث ب ؿوو ه٭ّ ؿ‪ ،‬اه كى‬
‫ياه‪١‬٭ىل و ياهمکى اوث‪ .‬بكاوان ايى ظ٭ي٭ث‪ ،‬ؾق ه‪١‬اق‪ ٦‬ؾيًى ال ؾييا با ‪ً٠‬ىاو ‪E‬ؾاق گفاق‪ D‬و ال‬
‫آؼكت با ‪ً٠‬ىاو ‪E‬ؾاق ذبات‪ D‬ياؾ ٌؿه اوث‪:‬‬
‫[هــإهى آلككػــىو گلــث‪ ]:‬اى هــىم هــى‪ ،‬شــم ايــى ييىــث کــه ايــى ليــؿگى ؾييــا‬
‫بكؼىقؾاقىاى (هعؿوؾ و هىهث) اوث و همايا (ليؿگى) آؼكت اوث کـه ؼايـه ذبـات و‬
‫‪1‬‬
‫پايؿاقى اوث‪.‬‬
‫اهيك هئهًاو‪٠ ،‬لى‪ ،‬ييم هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ال ايى وكاى که گفقگاه ٌماوث‪ ،‬بكاى آو وكاى که هكاقگاه ٌماوث‪ ،‬جىٌـه بكگيكيـؿ‪.‬‬
‫پكؾههايحاو قا يمؾ کىى [ؼؿاويؿ] که اوكاقجاو قا هىؾايؿ‪ ،‬پـاقه يکًيـؿ‪ .‬پـيً ال آيکـه‬

‫َٓ‬ ‫ِ َْ‬ ‫ُْ ٓ‬ ‫ٓ‬ ‫َ َْ‬

‫;‪َ E .‬يا ‪ّ ٓ ٬‬ىم ّاي َما َه ّف ّه ال َع َي ُاة الؿي َيا َه َحا‪َ ٞ‬و ّاو ا ّؼ َك َة ّه َى َؾ ُاق ال٭ َك ّاق‪٤ٕ D‬ا‪٨‬ك‪.ٔ39 :‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪170 ‬‬

‫بؿوهاجاو قا ال ؾييـا بيـكوو بكيـؿ‪ ،‬ؾلهايحـاو قا ال ؾييـا بيـكوو کًيـؿ‪ٌ .‬ـما ؾق ؾييـا ؾق‬
‫‪1‬‬
‫هؼكْ آلهايً بىؾهايؿ‪ ،‬ليكا بكاى وكايى شم ايى آككيؿه ٌؿيؿ‪.‬‬
‫پ) جاويضاوؼلبى ايساو‪ :‬ظه ب٭ا و هيل به هايؿو‪ ،‬ؾقؼىاوث ‪ ٙ٨‬كى ايى او او ث‪ .‬هم ۀ‬
‫ايىاوها ليؿگى قا ؾووث ؾاقيؿ‪ ،‬هىؼىاهًؿ هميٍه باًٌؿ و ليؿگىٌاو با ه كگ پاي او يا فيكؾ‪.‬‬
‫ايىاوها الوى يى بًابك ا‪٬‬حٕاى ٘ب‪ ٟ‬ايىايى ال هكگ ‪٨‬كاق هىکًًؿ و الوىىؾيگك‪ ،‬ب كاى هاي ؿو و‬
‫شاوؾايه ٌؿو‪ ،‬کاقهايى قا ايصام هىؾهًؿ‪ .‬آوها هىکىًٌؿ ؼايههاى هعکن و بًاه اى او حىاق و‬
‫هايؿيى بىاليؿ‪ ،‬هال و ذكوت ‪٨‬كاواو بيًؿوليؿ‪ ،‬ال آ‪٨‬ات و بيماقىهاى شىمى ب هؾوق باٌ ًؿ‪ ،‬ب ا‬
‫يىٌحى ياؾگاقى و ؼا٘كه و گك‪٨‬حى ‪٠‬که و ‪٨‬يلن‪ ،‬ليؿگى ؼىؾ قا هايؿيى کًًؿ و ‪. ...‬‬
‫بكقوىهاى جاقيؽى و کاويهاى باوحاوًٌاوى ييم يٍاو هىؾهؿ که ا‪٬‬ىام و هلل باو حايى‪،‬‬
‫ظحى ايىاوهاى بؿوى ؾق هّ ك ‪ ٬‬ؿين و هکم ي ک‪ ،‬آ و ‪ ٤‬فا و وو ايل ؾ‪ ٨‬ا‪٠‬ى اللم قا هم كاه‬
‫<‬
‫هكؾگاو ؾق ‪٬‬بك ‪٬‬كاق هىؾاؾيؿ جا آوها ؾق ‪٬‬بك ال آو ووايل اوح‪٩‬اؾه کًًؿٖ‬
‫همۀ ايى کاقها يٍاو هىؾهؿ که ايىاو هىشىؾى شاوؾاو٘ل بىؾه‪ ،‬هايل اوث بكاى هميٍه‬
‫ليؿه بمايؿ و ليؿگى کًؿ‪ .‬ظال ايى اظىان و هيل ‪ٙ٨‬كى‪ ،‬چگىيه ؾليل بك اذبات ه‪١‬اؾ اوث؟‬
‫ؾق شهاو ٘بي‪١‬ث‪ ،‬هك ييال ٘بي‪١‬ى پاوؽى ؾاقؾ و با چيمى پاوػ ؾاؾه هىٌىؾ‪ .‬بكاى جٍ ًگى‬
‫آ وشىؾ ؾاقؾ و ؾقبكابك گكوًگى ‪ ٤‬فا‪ ،‬ه٭اب ل ليب ايى٘لب ى‪ ،‬ليب ايىه اى ‪ ٨‬كاواو و ؾق بكاب ك‬
‫ؾايً٘لبى ايىاو‪٠ ،‬لىم هؽحل‪ ٧‬و ‪ . ...‬ال اهيال و ؼىاوحههاى ايىاو‪ ،‬هيل به ب٭اوث‪ .‬ؾو حگاه‬
‫ظکيمايۀ ؼل٭ث بكاى ايى ييال و هيل ايىاو ييم پاوؽى ‪٨‬كاهن کكؾه و آو‪ ،‬ليؿگى شاوؾاو ايى او‬
‫اوث‪ ،‬اها الآيصاکه ‪٠‬الن ٘بي‪١‬ث با قيس و هكيٕى و هكگ آهيؽحه و اهکاو ظيات ش اوؾاو ؾق آو‬
‫وشىؾ يؿاقؾ‪ ،‬پاوػ ايى هيل ‪ٙ٨‬كى ؾق ‪٠‬الن ؾيگكى به يام ‪٠‬الن آؼكت ؾاؾه ٌؿه اوث‪.‬‬

‫‪ .4-6-6‬آثاس جشبيحى اػحماد به هؼاد‬

‫ا‪٠‬ح٭اؾ به ه‪١‬اؾ‪ ،‬جعىلى به ‪ٝ٠‬ين ؾق ايؿيٍه‪ ،‬قواو و ‪٠‬مل آؾهى پؿيؿ هىآوقؾ که به بكؼ ى آذ اق‬
‫واليؿۀ آؼكتباوقى اٌاقه هىکًين‪:‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َ ُ َ َ ُ َ‬ ‫َ َُ ُ‬ ‫َ ُّ َ َّ ُ َّ ُّ ٓ‬

‫ان ّاي َما الؿي َيا َؾ ُاق َه َص ٍال َو ا ّؼ َك ُة َؾ ُاق ‪َ ٬‬ك ٍاق ‪٨‬ؽفوا ّه ٓى َه َم ِّكک ٓن ّل َم٭ ِّكک ٓن َو ال ج ٓه ّحک ىا أ ٓو َح َاقک ٓن ّ‪ ًٓ ٠‬ؿ َه ٓى َي ٓ‪١‬ل ُن‬ ‫;‪E .‬أيها الً‬
‫ُ‬ ‫َ ٓ َ َ ُ ٓ َ َ ٓ ُ َ ُّ ٓ َ ُ ُ َ ُ ٓ ٓ َ ٓ َ ٓ ُ ٓ َ َ ٓ َ َ ٓ َ ُ ُ ٓ َ َ ٓ ُ ٓ ُ ٓ َ َ ٓ َ ُ ٓ‬
‫أوكاقکن و أؼ ّكشىا ّهى الؿييا ‪٬‬لىبکن ّهى ‪٬‬بل أو جؽكز ّهًها أبؿايکن ‪٩ّ ٨‬يها اؼح ّبكجن و ّل‪٥‬ي ّكها ؼ ّل٭حن‪ٕ D‬وهحالبالغه‪،‬‬
‫ّ‬
‫هماو‪ ،312 َ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ ‪.ٔ213‬‬
‫<‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ش‪٩١‬ك وبعايى‪ ،‬مؼاد اوغان و خهان‪ ،‬جهكاو‪ ،‬کحابؽاي ۀ ِ ؿق‪ 35 َ ،1358 ،‬و ‪ F36‬و يؿهصحبى هىو ىى‬
‫القى‪ ،‬مباوی اػحمادات دس اعالم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾ‪٨‬حك يٍك ‪٨‬كهًگ اومهى‪ ،1378 ،‬ز ‪.51-49 َ ،3‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪171‬‬

‫الق) اصالح يگغش ايساو‪ :‬آؼكتباوقى‪ ،‬يگكي ايىاو به ؾييا قا ج‪٥‬ييك هىؾهؿ و آو قا ابماقى‬
‫بكاى قويؿو به اهؿا‪ ٦‬واالى ايىايى و همچًيى‪ ،‬ليؿگى شاو يؿ ه‪١‬ك‪٨‬ى هىکًؿ‪ F‬ب هگىي هاىک ه‪،‬‬
‫ْ‬
‫ايىاو هيچگاه ؾق بكابك جمًيات و ج‪١‬ل٭ات ؾييىى لايى يمىليؿ و ‪٨‬كي‪٩‬ح ۀ شل ىهه اى ‪٨‬كيب اى ؾيي ا‬
‫يمىٌىؾ‪.‬‬
‫ب) آعاهص صع بيکغايههـا‪ :‬ليؿگى ايىاو ؾق شهاو هاؾه‪ ،‬پىحى و بلًؿىه اى بى ياق ؾاقؾ‪ F‬گ اه‬
‫هكيٕى‪٨ ،‬٭ك يا ؾقؾ و گك‪٨‬حاقى ليؿگى قا اظا٘ه هىکًؿ و گاهى ق‪٨‬اه‪ ،‬ؼىٌى و کاهكوايى ايى او‬
‫قا ؾق ؼىؾ ‪٨‬كو هىبكؾ‪ .‬ؾق هكيک ال ايىظاالت‪ ،‬بايؿ ‪٬‬ؿقجى ههاقکًً ؿه ايى او قا ال يااهي ؿى ي ا‬
‫وكکٍى بالؾاقؾ‪ .‬با ؾ‪٬‬ث ؾق واؼحاق وشىؾى و قواوًٌاوى ايىاو ؾقهىيابين که ‪٨‬٭ٗ ا‪٠‬ح٭ اؾ ب ه‬
‫ه‪١‬اؾ و باوق به پاؾاي و کي‪٩‬ك اؼكوى‪ ،‬چًيى ‪٬‬ؿقت ههاقکًًؿهاى ؾاقؾ‪.‬‬
‫پ) کًتغل ؿغايؼ و ضهىات‪ :‬ياؾ ه‪١‬اؾ و ظىابكو ىاي و همچً يى‪ ،‬ب اوق ب ه کي‪ ٩‬ك و پ اؾاي‬
‫وكاى با‪٬‬ى‪٤ ،‬كيمۀ وكکً ايىايى قا ههاق هىکًؿ و او قا ال ا‪٨‬ح اؾو ؾق پكجگ اه گمكاه ى و وق٘ ۀ‬
‫لٌحىها بالهىؾاقؾ‪ .‬بهقاوحى‪ ،‬اگك کىى ؾق ايى بيًؿيٍؿ که ال په اي ى شه او‪ ،‬ؾيي اى ؾيگ كى‬
‫اوث و ايىاو باق ؾيگك به ِعًۀ ليؿگى بكهىگكؾؾ و باي ؿ پاو ػگ ىى هم ۀ ا‪٠‬م الً باٌ ؿ و‬
‫وكايصاهً بك هبًاى هميى کكؾاق و ق‪٨‬حاق ؾييايى او ق‪٬‬ن هىؼىقؾ‪ F‬به٘ىق ظ حن‪ ،‬ؾق او ؾگكگ ىيى‬
‫‪٠‬مي‪ ٫‬قوظى و اؼم‪٬‬ى پؿيؿ هىآيؿ و ج‪١‬ؿيل ‪٤‬كاي م و هه اق ي‪ ٩‬ه و كکً او قا ؾقپ ى ؼىاه ؿ‬
‫ؾاٌث‪.‬‬
‫ت) بغايگيشتى ادساؽ هسـئىليت‪ :‬هىئىليث‪ ،‬ج‪١‬هؿ‪ ،‬ايراق‪٨ ،‬ؿاکاقى و ٌ هاؾت‪ ،‬واژهه ايى‬
‫ليبا هىحًؿ که ؾق جاقيػ هباقلات هلثها‪ ،‬وك لباوها بىؾهايؿ و همۀ هکح ها پيكواو ؼىؾ قا ب ه‬
‫آوها ‪٨‬كا هىؼىايًؿ‪ ،‬اها با کمى جؤهل قوٌى هىٌىؾ که ‪٨‬٭ٗ ؾق پكجى ايماو به ه‪١‬اؾ و ‪٬‬ياهث‪ ،‬ايى‬
‫کلمات ه‪ً١‬اى ظ٭ي٭ى ؼىؾ قا هىيابًؿ و چًيى باوقى اوث که ٌ ‪١‬لۀ اظى ان هى ئىليث قا ؾق‬
‫شاو ا‪٨‬كاؾ هىا‪٨‬كولؾ و ج‪١‬هؿ و و‪ٜ‬ي‪٩‬ه قا ال ل٭ل٭ۀ لب او و گ‪٩‬ح اق ‪ ٜ‬اهكى ب ه ‪٠‬م ‪ ٫‬ش او و ‪٠‬م ل‬
‫هىکٍايؿ‪.‬‬
‫ث) ظمايت اجغايى هـىاييى‪ :‬ا‪٠‬ح٭اؾ به ه‪١‬اؾ‪ ،‬با‪٠‬د هىٌياقى هميٍگى پليه ؾقويى ايى او‪،‬‬
‫ي‪ً١‬ى وشؿاو آؾهى‪ ،‬هىٌىؾ‪ .‬کىىکه به هبؿأ و ه‪١‬اؾ باوق ؾاقؾ‪ ،‬ؾق همهش ا و هم هظ ال ؼ ؿا قا‬
‫يا‪ٜ‬ك و ظاکن ؼىؾ هىبيًؿ و ب كاى ؾوقى ال جص اول ب ه ظ٭ ى‪ ٪‬ه كؾم‪ ،‬ب ه هكا‪٬‬ب ث هعى ىن و‬
‫ياهعىىن هيچ پليىى ييالهًؿ ييىث‪ .‬ؾق شاه‪١‬ۀ ه‪١‬اؾب اوق‪ ،‬ظح ى اگ ك ؾو حگاه پل يه و ‪ ٕ٬‬ا‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫اِىل ػوايؿ ٌيؼه ‪172 ‬‬

‫ا‪٬‬حؿاق بااليى يؿاٌحه باًٌؿ‪ٌ ،‬هكويؿاو آو القوى ه‪١‬اؾب اوقى و ؼؿاجكو ى‪ ،‬ظ٭ ى‪ ٪‬يک ؿيگك قا‬
‫هعحكم هىٌماقيؿ و ؼىؾ قا ؾق ‪٬‬بال ؾوحگاه ‪ٕ٬‬ايى آ‪٨‬كيًًؿۀ شهاو و ايىاو‪ ،‬پاوػگى هىؾايًؿ‪.‬‬
‫ج) ضهاهت و ضجاػت‪ :‬قلهًؿهاى که کٍحه ٌؿو ؾق قاه ؼؿا قا هايۀ و‪١‬اؾت ابؿى و وقوؾ ب ه‬
‫بهٍث و همىايه ٌؿو با قوىل ؼؿا‪ ‬و اوليا و اوِياى ؼاَ او هىؾايؿ‪ ،‬با کىىکه ه كگ قا‬
‫شم يابىؾى و پىچى يمىؾايؿ ه٭ايىهٌؿيى ييىث‪ .‬لشآنكشیم ؾقايىباقه هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ؼؿاويؿ ال هإهًاو‪ ،‬شاوها و اهىالٍاو قا ؼكيؿهاوث‪ ،‬کـه (ؾق بكابـكي) بهٍـث بـكاى‬
‫آياو باٌؿ؛ (به ايىگىيه که) ؾق قاه ؼؿا پيکاق هىکًًؿ‪ ،‬هىکًٍؿ و کٍـحه هـىٌـىيؿ؛‬
‫ايى وػؿه ظوى اوث بك او‪ ،‬که ؾق جىقات و ايصيل و هكآو ـکك ككهـىؾه؛ و چـه کىـى ال‬
‫ؼؿا به ػهؿي وكاؾاقجك اوث؟ اکًىو بٍاقت باؾ بك ٌـما‪ ،‬بـه ؾاؾووـحؿى کـه بـا ؼـؿا‬
‫‪1‬‬
‫کكؾهايؿ؛ و ايى اوث آو قوحگاقى بمقگ!‬
‫ه‪١‬اؾباوقى يهجًها شل ىى ؼم ىؾى و وى حى قا ه ىگي كؾ‪ ،‬بلک ه هًٍ ؤ ظماوهو الىه ا و‬
‫شًبًهاى ‪٨‬كواي ى ب ىؾه و هى ث‪ .‬ؾق قوايح ى آه ؿه او ث‪ :‬قولى پي اهبك‪ ‬ؾقب اقۀ جك‪٤‬ي‬
‫هىلماياو به شهاؾ وؽى هىگ‪٩‬حًؿ و به قلهًؿگاو اومم ؾق بكابك شهاؾ و ٌهاؾت يى ي ؿ بهٍ ث‬
‫ُ‬
‫هىؾاؾيؿ‪ .‬يکى ال هىلماياو به يام ‪٠‬مك بى ظمام‪ ،‬ؾق ظال ؼىقؾو ؼكها بىؾ که با ًٌيؿو وؽًاو‬
‫آو ظٕكت گ‪٩‬ث‪ :‬بهبهٖ هياو هى و بهٍث ‪٨‬اِلهاى ييىث‪ ،‬هگك ايًکه به ؾوث آوها ٕؾٌمًاؤ‬
‫کٍحه ٌىم‪ .‬او ؼكهاها قا به لهيى گفاٌث و ب ه ِ عًۀ قلم ق‪ ٨‬ث و پ ه ال قله ى شاياي ه‪ ،‬ب ه‬
‫<‬
‫ٌهاؾت قويؿ‪.‬‬
‫چ) صلگغهى و اهيـض‪ :‬ايماو به ه‪١‬اؾ‪ ،‬يىهيؿىها قا ال شاو آؾهى قيٍهکى هىکً ؿ و ب ه ايى او‬
‫اهيؿ هىؾهؿ که ه يچي ک ال ا‪٠‬م ال يي ک او ال ِ ‪٩‬عۀ هى حى پ اک يم ىٌ ىؾ و هّ اي و‬
‫ياکاهىهايً ؾق ايى ؾييا هيچيک بىپاوػ يؽىاهؿ هايؿ‪ .‬ؾق آيات ‪٬‬كآو ال اذك جكبيح ى ايم او ب ه‬
‫ه‪١‬اؾ‪ ،‬هىجىاو يمىيههايى قا شىث‪.‬‬
‫ل٭ماو ظکين‪ ،‬ؾق ايؿقلهاى ظکمثآهىل ؼىؾ به ‪٨‬كليؿي جىِيه هىکًؿ‪:‬‬
‫َ ْ‬ ‫ْ َ ٓ َ ٓ َ‬ ‫َ‬
‫٭اج ُلىو ‪٨‬ى َوبيل الله ‪َ ٨‬ي٭ ُح ُلىو َو ُي٭ َح ُلىو َو ٓ‪٠‬ؿا َ‪٠‬ل ٓي ّه َظ٭ ا‬ ‫َ ٓ ُ ٓ َ َ ٓ ُ َ ُ ٓ َ َ ٓ َ ُ ٓ َ َّ َ ُ ُ ٓ َ َّ َ ُ‬ ‫َّ ْ ٓ َ‬
‫ّ‬ ‫;‪ّ .‬او الله اٌحكى ّهى المئ ّهًيى اي‪٩‬ىهن و اهىالهن ّبؤو لهن الصًة ي ّ‬
‫ال‪ُ ١‬‬
‫‪ٝ‬ين‬ ‫ک ُه َى ٓال َ‪ٓ ٩‬ى ُل َ‬ ‫َُٓٓ َ َ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ُٓ‬ ‫ٓ‬
‫الح ٓىق ّاة َو ّااليصيل َوال٭ ٓك ّآو َو َه ٓى ا ٓو‪٨‬ى ّب َ‪ٓ ١‬ه ّؿ ّه ّه َى الله ‪ٓ ٨‬او َح ٓب ٍّ ُكوا ّب َب ٓي ّ‪١‬ک ُن الفى باي‪١‬حن ّب ّه و ّـل‬
‫‪٨‬ى َّ‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫ٕجىبه‪.ٔ111 :‬‬
‫<‪٠ .‬لى بى هعمؿ ابىاذيك شمقى‪ ،‬الکامل فی الحاسیخ‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق ِاؾق‪ ،٪1386 ،‬ز ‪.126 َ ،2‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪173‬‬

‫َ‬ ‫َّ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ََ‬ ‫َ َ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ‬

‫يابًى ِايها ِاو جک ِهروال دبة ِهى خشدل كحکى ِكى طخ َشة او ِكىى الغىمى ِ‬
‫ات او ِكىى االس ِع‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫يا ِت ِب َها الله ِا َّو الل َه لـيق خبيش (لوماو‪.)66 :‬‬
‫پىكم! اگك (اػمال ييک و بؿ)‪ ،‬بهايؿالۀ وًگيًى ؾايۀ ؼكؾلى باٌؿ و ؾق ؾل ِـؽكهاى‬
‫يا ؾق گىٌهاى ال آوماو يا ؾقوو لهـيى شـاى گيـكؾ‪ ،‬ؼؿاويـؿ آو قا ؾق ؾاؾگـاه هياهـث‬
‫ظأك هىکًؿ و ظىاب آو قا هىقوؿ‪ ،‬ليكا ؼؿاويؿ ؾهين و آگاه اوث‪.‬‬
‫ح) ػبغتآهىػى‪ :‬ال ؾيگك هيىههاى ٌيكيى ؾقؼث پكباق آؼكتباوقى‪٠ ،‬بكتآهىلى ال جاقيػ‬
‫گفٌحگاو و پًؿآهىلى ال ‪٨‬كالويٍي ليؿگى آياو اوث‪.‬‬
‫جعىالت ؾييا‪ ،‬ؾگكگىيىهاى قولگاق‪ ،‬و آهؿوها و ق‪٨‬حىها همگى آيًههاى جماميم ايىاي ؿ ک ه‬
‫بهؼىبى ياپايؿاقى ايى ؾييا و شلىههاى ‪٨‬كيباى آو قا يٍاو هىؾهًؿ و ايىاو قا ال ؾلبىحى به ؾييا‬
‫و ‪٨‬كو ق‪٨‬حى ؾق گكؾا ‪٩٤‬لث بكظفق هىؾاقيؿ‪ F‬بهٌكٖ آيکه ايىاو ‪٨‬٭ٗ جماٌاگك ظىاؾخ يباٌؿ‪،‬‬
‫بلکه ال هؿقوۀ قولگاق‪ ،‬ؾقن ‪٠‬بكت آهىلؾ و ؼىؾ قا بكاى ؾايٍگاه ‪٬‬ياهث ههيا والؾ‪.‬‬
‫اهيك هئهًاو‪٠ ،‬لى‪ ،‬ؾق و‪٩‬اقي به پًؿپفيكى ال جاقيػ هى‪٨‬كهايؿ‪:‬‬
‫ا‬
‫اگك قاهى بكاى ليؿگى شاوؾايه وشىؾ هىؾاٌث‪ ،‬يا ال هكگ گكيمى بىؾ‪ ،‬ظحما وـليماو‬
‫بى ؾاووؾ‪ ‬چًيى هىکكؾ؛ او که ؼؿاويؿ ظکىهث بك شـى و ايـه قا همـكاه بـا يبـىت و‬
‫هوام بلًؿ هكب و هًملث ؾق اؼحيـاقي هـكاق ؾاؾ‪ ،‬اهـا آيگـاهکـه پيمايـۀ ػمـكي لبكيـم و‬
‫قولى او جمام ٌؿ‪ ،‬جيكهاى هكگ ال کماوهاى ييىحى بك او باقيؿو گككث و ؼايه و ؾيـاق‬
‫ال او ؼالى گٍث‪ ،‬ؼايههاى او بىِاظب هايؿ و ؾيگكاو آوها قا به اقخ بكؾيؿ‪.‬‬
‫هكؾم! بكاى ٌما ؾق جاقيػ گفٌحه ؾقنهاى ػبكت ككاواو وشىؾ ؾاقؾ‪ .‬کصايًؿ ػمالوـه‬
‫و ككليؿايٍاو؟ کصايًؿ ككػـىوهـا و ككليؿايٍـاو؟ کصايًـؿ هـكؾم ٌـهك َقن‪ ،‬آيـاو کـه‬
‫پياهبكاو ؼـؿا قا کٍـحًؿ و چـكاؽ يـىقايى وـًث آوهـا قا ؼـاهىي کكؾيـؿ و قاه و قوـن‬
‫‪1‬‬
‫وحمگكاو و شباقاو قا ليؿه واؼحًؿ؟‬

‫;‪ .‬وهح البالغه‪ ،‬هماو‪ ،248 َ ،‬ؼ‪ٙ‬بۀ ‪.182‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫فقل هفحن‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫عوسىايى و عواوسىايى هغآوکغين‬

‫ٌكٖ اول ؾق اوح‪٩‬اؾه ال و‪٩‬كۀ هحًى‪ ٞ‬و ب ىايحه اى لاشآنكاشیم‪ ،‬ي اؾگيكى ؼىاي ؿو و جىاي ايى ؾق‬
‫بهكهگيكى ال آيات آو اوث‪ .‬ؾق اظاؾي د او مهى ب ك آه ىلي و ي اؾگيكى لشآنكاشیم و ‪٩‬اقي‬
‫بىياقى ٌؿه و بكاى آو اشك و پاؾاي ‪٨‬كاوايى ؾق ي‪ٝ‬ك گك‪٨‬حه ٌؿه اوث‪ .‬ايى اهك هىلماياو قا بك آو‬
‫ؾاٌحه جا به‪ً٠‬ىاو يک جکلي‪ ٧‬الهى ‪٬‬كآو قا بياهىليؿ و به ؾيگكاو ييم آهىلي ؾهًؿ‪.‬‬
‫پياهبك اکكم‪٨ ‬كهىؾه اوث‪:‬‬
‫هيچ لو و هكؾ هإهًى چه آلاؾ و چه بكؾه ييىث‪ ،‬هگك ايًکه ؼؿاويؿ بـك او ظـن واشبـى‬
‫ؾاقؾ که بايؿ به ايؿاله جىايً هكآو قا بياهىلؾ و ؾق آو بيًؿيٍـؿ (و يىـبث بـه هؼـاقف و‬
‫‪2‬‬
‫اظکاهً) آگاهى پيؿا کًؿ‪.‬‬
‫بكاى آهىلي ؼىايؿو يا ‪٬‬كائث ‪٬‬كآو ؾق هك ‪ّ٠‬ك و لهايى‪ٌ ،‬يىۀ ؼاِى به کاق گك‪٨‬حه ٌ ؿه و‬
‫اهكوله‪ ،‬با گىحكؾه ٌؿو ‪ً٨‬ىو آهىلي و باجىشهبه هٍحكکات ‪٨‬كاواو ‪٨‬كهًگ ‪٨‬اقوى ب ا ‪٠‬كب ى ک ه‬
‫لباو ‪٬‬كآو اوث بكاى ا‪٨‬كاؾى که ؼىايؿو و يىٌحى ‪٨‬اقوى قا هىؾايًؿ‪ ،‬قوي بى ياق و اؾهاى ؾق‬
‫شهث آهىلي ‪٬‬كآو اقائه ٌؿه که ال آو به قوؼىايى و قواوؼىايى يام بكؾه هىٌىؾ‪.‬‬
‫ؾق ايى ٌيىه‪ ،‬يؽىث بايؿ با اِىل کحابث و ‪٠‬مهثگفاقى کحا الهى آًٌا ٌؿه و بكاوان‬
‫آو ‪٬‬كائث ‪٬‬كآو قا آ‪٤‬ال کكؾ‪ ،‬قواوؼىايى هكظله و گام ب‪١‬ؿى يىبث به قوؼىايى او ث ک ه ب ا ب ه‬
‫ؾوثآوقؾو ههاقت کا‪٨‬ى ؾق قوؼىايى بهؾوث هىآيؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬ق‪.‬ک‪ .‬ويؿهعمؿ بم‪٤‬ى‪ ،‬آمىصػ سوخىاوی و سوانخىاوی لشآنكشیم و جدىیذ الصهىة‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾ‪٨‬ا‪.1396 ،ٞ‬‬
‫<‪ .‬ظىيى بى هعمؿج٭ى يىقى‪ ،‬همان‪ ،‬ز ‪.233 َ ،4‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪175‬‬

‫بًابكايى‪ ،‬قوؼىايى ي‪ً١‬ى ؼىايؿو ؾقوث و ٌمكؾۀ کلمهها و ‪٠‬باقتهاى آي ات لاشآن مدیاذ‬
‫بكاوان ًٌاؼث ظكکثها و ‪٠‬مهثها‪ ;F‬قواوؼىايى ‪٠‬باقت اوث ال‪ :‬ؼىاي ؿو پيىو حه و قواو‬
‫آيات و وىقههاى لشآن مدیذ‪ <F‬و هؿ‪ ٦‬ال ياؾگيكى ايى هكاظل‪ ،‬ي ا‪٨‬حى جىاي ايى ب ك ‪٬‬كائ ث قواو‬
‫آيات لشآنكشیم اوث‪.‬‬
‫يکحۀ ههن‪ :‬جىلٗ به قوؼىايى و قواوؼىايى ‪٬‬كآو جًها ؾق وايۀ جمكيى ‪٨‬كاواو و بهؾو ثآوقؾو‬
‫ههاقت کا‪٨‬ى ؾق قوؼىايى به ؾوث ؼىاهؿ آهؿ‪.‬‬

‫‪ .1-7‬حزوف الفبا و حزوف همطؼه‬

‫اگك بؽىاهين ؼىايؿو ‪٬‬كآو قا‪ ،‬که به لباو ‪٠‬كبى اوث‪ ،‬ياؾ بگيكين يؽىث باي ؿ ب ا ال‪٩‬ب اى لب او‬
‫‪٠‬كبى آًٌا ٌى ين‪ F‬ال‪٩‬باى لباو ‪٠‬كبى ؼيل ى و اؾه و آو او و ال ي‪ ٝ‬ك ٌ کل هر ل ال‪٩‬ب اى لب او‬
‫‪٨‬اقوى هىباٌؿ‪ F‬البحه‪ ،‬به اوحرًاى چه اق ظ ك‪ٕ ٦‬پ‪ ، ،‬ژ‪ ،‬گٔ ک ه هؽّ ىَ لب او ‪٨‬اقو ى‬
‫اوث و ؾق ‪٠‬كبى وشىؾ يؿاقؾ و ظك‪ ٦‬کا‪ ٦‬بمقگ ٕکٔ که ؾق ‪٠‬كب ى ب ه اي ى ٌ کل ٕٮٔ يىٌ حه‬
‫هىٌىؾ‪.‬‬
‫اواهى ظكو‪٠ ٦‬كبى هن بيٍحكٌاو هرل اواهى ظكو‪٨ ٦‬اقوى هىباٌؿ‪:‬‬

‫اسم حزف‬ ‫شماره شکل حزف‬ ‫اسم حزف‬ ‫شماره شکل حزف‬
‫ٔاؾ‬ ‫ْ‬ ‫‪15‬‬ ‫ال‪ٕ ٧‬هممهٔ‬ ‫ا ٕءٔ‬ ‫‪1‬‬
‫٘اء‬ ‫ٖ‬ ‫‪16‬‬ ‫باء‬ ‫‪2‬‬
‫‪ٜ‬اء‬ ‫‪ٚ‬‬ ‫‪17‬‬ ‫جاء‬ ‫ت‬ ‫‪3‬‬
‫‪٠‬يى‬ ‫‪ٞ‬‬ ‫‪18‬‬ ‫ذاء‬ ‫خ‬ ‫‪4‬‬
‫‪٤‬يى‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪19‬‬ ‫شين‬ ‫ز‬ ‫‪5‬‬
‫‪٨‬اء‬ ‫‪٦‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ظاء‬ ‫ض‬ ‫‪6‬‬

‫;‪ .‬ه‪١‬اويث آهىلي و پژوهً والهاو ؾاق ال٭كآو الکكين‪ ،‬كهیات و آییهوامۀ اخشایی بشگضاسی دوسههای آماىصػ لشائاث‬
‫لشآنكشیم‪٘ ،‬كض ج‪ّ٩‬يلى بكگماقى ؾوقههاى آهىلي ‪٬‬كائث ‪٬‬كآو کكين‪.8 َ ،1391 ،‬‬
‫<‪ .‬همان‪.14 َ ،‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫قوؼىايى و قواوؼىايى هكآو کكين ‪176 ‬‬

‫‪٬‬ا‪٦‬‬ ‫‪٪‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ؼاء‬ ‫غ‬ ‫‪7‬‬

‫کا‪٦‬‬ ‫ٮ‬ ‫‪22‬‬ ‫ؾال‬ ‫ؾ‬ ‫‪8‬‬
‫الم‬ ‫ل‬ ‫‪23‬‬ ‫ـال‬ ‫ـ‬ ‫‪9‬‬
‫هين‬ ‫م‬ ‫‪24‬‬ ‫قاء‬ ‫ق‬ ‫‪11‬‬
‫يىو‬ ‫و‬ ‫‪25‬‬ ‫لاء ٕلاىٔ‬ ‫ل‬ ‫‪11‬‬
‫واو‬ ‫و‬ ‫‪26‬‬ ‫ويى‬ ‫ن‬ ‫‪12‬‬
‫هاء‬ ‫ه‬ ‫‪27‬‬ ‫ٌيى‬ ‫ي‬ ‫‪13‬‬
‫ياء‬ ‫ي‬ ‫‪28‬‬ ‫ِاؾ‬ ‫َ‬ ‫‪14‬‬

‫ال‪٩‬باى ‪٨‬اقوى به ؾو ٌکل بمقگ و کىچک يىٌحه ه ىٌ ىيؿ‪ ،‬ؾق ‪٠‬كب ى ه ن‪ ،‬چً يى او ث‪،‬‬
‫ٌکلهاى آوها هيچ ج‪٩‬اوجى با هن يؿاقيؿ به اوحرًاى ٕ ة ةٔ که ؾق ‪٠‬كب ى يک ى ال ٌ کله اى‬
‫ظك‪ٕ ٦‬تٔ هىباٌؿ‪.‬‬
‫اکًىو که با اواهى ظكو‪٠ ٦‬كبى آًٌا ٌؿيؿ بهقاظح ى‪ ،‬ه ىجىايي ؿ ظ كو‪ ٦‬ه٭‪ ١ٙ‬ۀ ‪ ٬‬كآو قا‬
‫بؽىاييؿ‪٬ .‬كآو ؾاقاى ‪ 114‬وىقه اوث که ‪ 29‬وىقۀ آو با کلمههايى آ‪٤‬ال ه ىٌ ىؾ ک ه ب كؼم‪٦‬‬
‫ٌکل ‪ٜ‬اهكى آوها هىبايىث ‪١ٙ٬‬ه‪١ٙ٬‬ه و شؿاشؿا و هك ظك‪٨‬ى با اون ؼىؾي ؼىاي ؿه ٌ ىؾ و‬
‫بههميىؾليل‪ ،‬به آوها ظكو‪ ٦‬ه٭‪١ٙ‬ه هىگى يًؿ‪ ،‬هايًؿ ٕالنٔ ک ه ؼىاي ؿه ه ىٌ ىؾ ٕال ‪ ،٧‬الم‪،‬‬
‫هينٔ‪.‬‬
‫يکحه‪ :‬ؾق اؾاى ظكو‪٠ ٦‬كبى که آؼك آو هممه ؾاقؾ‪ ،‬يبايؿ هممه ؼىايؿه ٌىؾ‪:‬‬

‫ظا‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ظاء‬

‫يا‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ياء‬

‫;‬
‫اکًىو با ظكو‪ ٦‬ه٭‪١ٙ‬ه ؾق لشآنكشیم‪ ،‬بؿوو ـکك هىاقؾ جکكاقى آوها‪ ،‬آًٌا هىٌى ين‪.‬‬

‫;‪ .‬هممۀ پايايى اواهى ظكو‪ ٦‬ؾق ظكو‪ ٦‬ه٭‪١ٙ‬ه هن‪ ،‬جل‪ ٛ٩‬يمىٌىؾ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪177‬‬

‫خىانده میشىد‬ ‫نىشته شده‬

‫يىو‬ ‫و‬
‫ِاؾ‬ ‫َ‬
‫٘ا‪ ،‬ها‬ ‫٘ه‬
‫ظا‪ ،‬هين‬ ‫ظن‬
‫يا‪ ،‬ويى‬ ‫يه‬
‫٘ا‪ ،‬ويى‬ ‫٘ه‬
‫ال‪ ،٧‬الم‪ ،‬هين‬ ‫الن‬
‫ال‪ ،٧‬الم‪ ،‬قا‬ ‫الك‬
‫٘ا‪ ،‬ويى‪ ،‬هين‬ ‫٘ىن‬
‫ال‪ ،٧‬الم‪ ،‬هين‪ ،‬قا‬ ‫المك‬
‫ال‪ ،٧‬الم‪ ،‬هين‪ِ ،‬اؾ‬ ‫المُ‬
‫ظا‪ ،‬هين‪٠ ،‬يى‪ ،‬ويى‪٬ ،‬ا‪٦‬‬ ‫ظن ‪٠‬ى‪٫‬‬
‫کا‪،٦‬ها‪ ،‬يا‪٠ ،‬يى‪ِ ،‬اؾ‬ ‫کهي‪ُ١‬‬

‫‪ .2-7‬صداهاى کىتاه و کطيده‬

‫بكاى ايًکه همۀ هىلماوها ٕبهو يژه ‪٤‬يك ‪٠‬ك لباوهأ بهقاظحى بحىايًؿ ‪٬‬كآو قا ِ عيط بؽىايً ؿ‪،‬‬
‫کلمههاى ‪٬‬كآو قا ‪٠‬مهثگفاقى کكؾهايؿ جا ِؿاى جمام کلمهها هٍ ؽُ باٌ ؿ‪ .‬ؾق اؾاه ه‪ ،‬ب ا‬
‫ِؿاهاى کىجاه وکٍيؿه آًٌا هىٌى ين‪.‬‬

‫‪ .1-2-7‬فذاهاى کىجاه (فحذه‪ ،‬کغشه‪ ،‬ضمه)‬

‫ِؿاها يا ظكکات کىجاه‪ِ ،‬ؿاهايى هىحًؿ که هكگاه با ظك‪٨‬ى بيايًؿ آو ظك‪ ٦‬با کٍٍى به اي ؿالۀ‬
‫يک ٔك ٕؾق ظؿ لؾو يک ٔكبه قوى هيمٔ ؼىايؿه هىٌىؾ‪.‬‬
‫الق) صضاى کىتاه كتذه‪ :‬يکى ال ِؿاهايى که با آو آًٌا هىحين ِؿاى ‪٨‬حعه ٕ َـ ٔ هىباٌ ؿ‪،‬‬
‫َ‬
‫هايًؿ او ‪َ ،‬و َبؿ‪َ ،‬بك َاؾق‪.‬‬
‫بكاى ايًکه بحىايين کلمههاى ‪٬‬كآو قا ِعيط بؽىايين ابح ؿا اللم او ث قوى ظ كو‪ ٦‬جم كيى‬
‫کًين‪:‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫قوؼىايى و قواوؼىايى هكآو کكين ‪178 ‬‬

‫َ َ َ َ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫ا‪َ ،‬ب‪َ ،‬ت‪ ،‬خ‪َ ،‬ز‪َ ،‬ح‪ ،‬ر‪َ ،‬د‪ ،‬ر‪َ ،‬س‪َ ،‬ص‪َ ،‬ط‪َ ،‬ػ‪َ ،‬ص‪ ،‬ع‪ ،‬ؽ‪ ،‬ف‪َ ،‬ع‪ ،‬ؽ‪ ،‬ف‪ ،‬م‪ ،‬ى‪ ،‬ل‪َ ،‬م‪َ ،‬و‪َ ،‬و‪،‬‬
‫َ ‪َ ،‬ى‬
‫ب) صضاى کىتاه کسغه‪ِ :‬ؿاى ؾيگكى که با آو آًٌا هى حين ِ ؿاى کى كه ٕ ِـ ٔ ه ىباٌ ؿ‪،‬‬
‫ياؾق‪.‬‬
‫هايًؿ ّاهكول‪ّ ،‬کحا ‪ّ ،‬‬
‫ظكو‪ ٦‬قا با ِؿاى کىكه جل‪ ٛ٩‬هىکًين‪:‬‬
‫ِا‪ِ ،‬ب‪ِ ،‬ت‪ِ ،‬خ‪ ،‬ز‪ ،‬ح‪ ،‬ر‪ِ ،‬د‪ِ ،‬ر‪ِ ،‬س‪ِ ،‬ص‪ِ ،‬ط‪ِ ،‬ػ‪ِ ،‬ص‪ِ ،‬ع‪ِ ،‬ؽ‪ِ ،‬ف‪ ،‬ع‪ ،‬ؽ‪ِ ،‬ف‪ِ ،‬م‪ِ ،‬ى‪ِ ،‬ل‪ِ ،‬م‪ِ ،‬و‪ِ ،‬و‪،‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ِ ‪ِ ،‬ى‬
‫پ) صضاى کىتاه ّ‬
‫ظمه‪ِ :‬ؿاى ؾيگكى که با آو هؤيىن هىحين ِؿاى ٕ ُـ ٔ ه ىباٌ ؿ‪ ،‬هايً ؿ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫اهيؿ‪ ،‬ؼؿا‪ُ ،‬ؾ ُقوث‬
‫ٔمه‪ D‬هىگى يًؿ‪ .‬جل‪ ٛ٩‬ظكو‪ ٦‬با ِ ؿاى ٔ ْمه‬‫ؾق ‪٬‬كآو هن چًيى ِؿايى ؾاقين که به آو ‪ْ E‬‬
‫چًيى اوث‪:‬‬
‫ا‪ ،‬ب‪ ،‬ت‪ ،‬خ‪ ،‬ز‪ ،‬ح‪ ،‬ر‪ ،‬د‪ ،‬ر‪ ،‬س‪ ،‬ص‪ ،‬ط‪ ،‬ػ‪ ،‬ص‪ ،‬ع‪ ،‬ؽ‪ ،‬ف‪ ،‬ع‪ ،‬ؽ‪ ،‬ف‪ ،‬م‪ ،‬ى‪ ،‬ل‪ ،‬م‪ ،‬و‪ ،‬و‪،‬‬
‫‪،‬ى‬
‫بكاى آيکه ههاقت اللم قا بكاى ؼىايؿو ‪٬‬كآو به ؾوث آوقين‪ ،‬بايؿ با ايصام چًؿ يى‪ ٞ‬جم كيى‪،‬‬
‫ابحؿا ظكو‪ ٦‬و کلمات ‪٬‬كآو قا به ِىقت بؽًبؽً ٕج‪٩‬کيکٔ جل‪ ٛ٩‬کًين جا کنکن جىاو ؼىايؿو‬
‫کلمات قا به ِىقت بههنپيىوحه و قواو ٕجكکي ٔ پيؿا کًين‪.‬‬

‫‪ .2-2-7‬فذاهاى کؾيذه‬
‫ٔمه‪ D‬ظكو‪٨‬ى همصًه آوها ‪٬‬كاق گي كؾ‪ ،‬آو ظ كو‪٦‬‬ ‫هكگاه ب‪١‬ؿ ال ِؿاى کىجاه ‪٨E‬حعه‪ ،‬کىكه و ْ‬
‫وب کٍيؿهٌؿو ِؿاى ظكکث ب‪١‬ؿ ال ؼىؾ به اي ؿالۀ ؾو ٔ ك ٕؾق ظ ؿ لؾو ؾو ٔ كبه قوى‬
‫هيمٔ هىٌىيؿ که به ٌكض هك کؿام هىپكؾالين‪:‬‬
‫الق) صضاى کطيضۀ كتذـه‪ :‬اگك ب‪١‬ؿ ال ظك‪ ٦‬ه‪٩‬حىض‪ ،‬ال‪ ٩‬ى ‪ ٬‬كاق گي كؾ ٕأ اي ى ال ‪ ٧‬و ب‬
‫کٍيؿه ٌؿو ِؿاى ‪٨‬حعه ٌؿه و هايًؿ ‪E‬آ‪D‬ى ‪٨‬اقوى ؾق واژۀ ‪َ E‬ب َابا‪ D‬جل‪ ٛ٩‬هىٌىؾ‪ .‬به اي ى ال ‪،٧‬‬
‫ْ‬
‫‪E‬ال‪ ٧‬هؿى‪ D‬ييم هىگى يًؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ‬
‫ِط َشاؽ ى ِا َه َام ى كوال ى َػزاب‬
‫ْ‬
‫ؾق بكؼى ‪٬‬كآوها يعىۀ يىٌحى ال‪ ٧‬هؿى به گىيۀ ؾيگكى اوث که ج‪٩‬اوجى ؾق ؼىاي ؿو ايص اؾ‬
‫يمىکًؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪181‬‬

‫ماوات = َع َمىٰ َى ٰٰ ِت)‬ ‫َ‬ ‫( َه َغاج َذ = َه َ َ َ َ َ َ َ‬

‫ات = ع ِ‬‫غاجذ = هغى ِٰجذ) (عماو ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ب) صضاى کطيضۀ کسغه‪ :‬هكگاه ب‪١‬ؿ ال ظك‪ ٦‬هکىىق ٕکىكهؾاقٔ ظك‪ ٦‬ياء ‪٬‬كاق گيكؾ ٕىٔ ايى‬
‫ياء با‪٠‬د کٍيؿه ٌؿو ِؿاى کىكه هىگكؾؾ ٕهايًؿ ِؿاى ‪E‬اى‪ D‬ؾق ل‪٨ ٛ٩‬اقوىٔ ال اي ى قو ب ه‬
‫ْ‬
‫آو ‪E‬ياء هؿى‪ D‬هىگى يًؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ‬ ‫ََ‬
‫كـ َش ِيى ى ِكي َها ى ك ِش ي ِن ى َػ ِض ي ِض‬
‫ظـمه‪ :‬هكگاه ب‪١‬ؿ ال ظك‪ْ ٦‬‬
‫ٔمهؾاق ٕهٕمىمٔ ظك‪ ٦‬واو ‪٬‬كاق گي كؾ ٕؤ آو‬ ‫پ) صضاى کطيضۀ ّ‬

‫ٔمۀ کٍيؿه ٕهايًؿ ‪E‬و‪D‬ى ‪٨‬اقوىٔ جل‪ ٛ٩‬هىٌىؾ‪ .‬به ايى واو ک ه و ب کٍ يؿه‬‫ظك‪ ٦‬با ِؿاى ْ‬
‫ٔمه گكؾيؿه‪E ،‬واو ْ‬
‫هؿى‪ D‬هىگى يًؿ‪.‬‬ ‫ٌؿو ِؿاى ْ‬
‫بكؼى ال کلماجى که ِؿاى ْ‬
‫ٔمۀ کٍيؿه ؾاقيؿ‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫وو‬
‫وو ى كيکىو ى لظىٰ ِلمىو ى ك ِکيذ ِ‬
‫هش ِ‬

‫‪ .3-7‬هد‪ ،‬سکىو‪ ،‬تطديد‬

‫ؾق لشآنكشیم کلمههايى قا هىبيًين که بك قوى بكؼى ال ظكو‪ ٦‬آوها ‪٠‬مهثهايى چىو‪،D ٓ E :‬‬
‫‪ْ E‬ـ ‪ D‬و ‪ّ E‬ـ ‪٬ D‬كاق ؾاؾهايؿ‪ .‬با ايى ‪٠‬مهثها و کاقبكؾ آو ؾق ؼىايؿو ‪٬‬كآو آًٌا هىٌى ين‪.‬‬

‫‪ .1-3-7‬هذ « ـٓ »‬
‫هكگاه قوى ِؿاهاى کٍيؿه ‪٠‬مهث هؿ ‪٬ D ٓ E‬كاق گيكؾ‪ ،‬آو ظكکث بيٍحك ال ؾو ٔ ك کٍ يؿه‬
‫ْ‬
‫هىٌىؾ‪ .‬ايى کًٍ بىحه به يى‪ ٞ‬هؿ; ال ‪ 4‬جا ‪ٔ 6‬كبه اوث‪ .‬هايًؿ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫هآء ى َج َآء َها ى َء َابآإهن ى ِارآ َأس َاد ى ِكيٓ َءارا ِي ًَا‬
‫َ‬

‫‪ .2-3-7‬عکىو « ْـ »‬
‫بكؼى کلمهها ؾق لباو ‪٠‬كبى ؾاقاى ظكو‪ ٨‬ى هى حًؿ ک ه آو ظ ك‪٦‬ه ا ه يچي ک ال ِ ؿاها ي ا‬
‫ُ‬
‫ظكکثهايى قا که جاکًىو ؼىايؿين‪ ،‬ي‪ً١‬ى ‪َ E‬ـ ‪ِ ،‬ـ ‪ُ ،‬ـ ‪َ ،‬ءا‪ ،‬اى‪ ،‬او‪ D‬يؿاقيؿ‪ ،‬هايً ؿ ظ ك‪ ٦‬ي ىو ؾق‬
‫کلمۀ ‪ّ E‬ه ٓى‪ .D‬ظك‪٨‬ى قا که هيچ ظكکحى يؿاٌ حه باٌ ؿ‪ ،‬و اکى ه ىياهً ؿ‪ .‬اي ى ظ ك‪ ٦‬ک ه ؾاقاى‬
‫‪٠‬مهث وکىو اوث به کمک ظك‪ِ ٦‬ؿاؾاق ‪٬‬بلً ؾق يٯبؽً ؼىايؿه هىٌىؾ‪ ،‬هرل‪:‬‬

‫ْ‬
‫;‪ .‬ايى هبعد با ‪ً٠‬ىاو ‪E‬هؿ و ‪ّ٬‬ك‪ D‬ؾق ؾوقهه اى آهىلٌ ى ‪ ّ٨E‬يطؼىايى و جصىي ؿ‪ D‬ب ه ٘ ىق کاه ل آه ىلي ؾاؾه‬
‫هىٌىؾ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫قوؼىايى و قواوؼىايى هكآو کكين ‪180 ‬‬

‫َ‬ ‫َ‬
‫أو ى خز ى ِهى ى كى ى لن ى رم ى هل ى هن‬
‫يکحه‪ :‬هكگاه ب‪١‬ؿ ال ِؿاى‪َ E‬ـ ‪E ،D‬واو‪ D‬يا ‪E‬ياء‪ D‬بيايؿ که ؾاقاى وکىو باٌ ؿ ‪E‬واو‪ D‬و ‪E‬ي اء‪D‬‬
‫بايؿ به يكهى ؼىايؿه ٌىيؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫كي َق ى ؿي ِش ى يى ِم ى ك َغىف‬
‫ؾق ايى هىاقؾ بايؿ ؾ‪٬‬ث کًين که ِؿاى ‪َ E‬ـ ‪٬ D‬بل ال وکىو جمايل به ِؿاى ‪ُ E‬ـ ‪ D‬ي ا ‪ِ E‬ـ ‪D‬‬
‫پيؿا يکًؿ‪.‬‬

‫‪ .3-3-7‬جؾذيذ « ّـ »‬
‫و‪٬‬حى ؾو ظك‪ ٦‬هايًؿ هن‪ ،‬پٍث وك هن ‪٬‬كاق بگيكيؿ و ْاولى واکى و ؾوهى ِؿاؾاق باٌؿ‪ْ ،‬اولى قا‬
‫يمىيى يىًؿ و به شاى آو قوى ظك‪ ٦‬ب‪١‬ؿى ايى ‪٠‬مهث ‪ّ E‬ـ ‪ D‬قا که جٍؿيؿ يام ؾاقؾ‪ ،‬هىگفاقيؿ جا‬
‫ْ‬
‫ب‪٩‬همايًؿ که ايى ظك‪ ٦‬بايؿ با ٌؿت و هعکن اؾا ٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َّ َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ َ َّ َ َ‬
‫َد َّن ى ِايا ى أػل ى ك َؼ َّضصيا ى َس ِبى ى لي َم َّغ ًَّکن ى ه َّض ِهل ى يشون‬

‫‪ .4-7‬تًىيى‬
‫جًى يى‪ ،‬يىو واکى لائؿى اوث که ؾق آؼك ب‪ٕ١‬ى ال کلمهها يىٌحه يٍؿه ولى ؼىايؿه هىٌ ىؾ و‬
‫يٍايۀ آو جکكاق ‪٠‬مهث ِؿاى ظك‪ ٦‬هىباٌؿ‪.‬‬
‫جًى يى بك وه ‪٬‬ىن اوث‪ :‬جًى يى ‪٨‬حعه‪ ،‬جًى يى کىكه و جًى يى ٔمه‪.‬‬
‫جًى يىهاى وهگايه قا هىجىاو به ٌکلهاى ليك يمايً ؾاؾ‪:‬‬

‫ٓ‬
‫جًى يى ‪٨‬حعه‪َ :‬ـ ‪ +‬و = ًـ‬
‫ٓ‬
‫جًى يى کىكه‪ِ :‬ـ ‪ +‬و = ٍ‬
‫ٓ‬
‫جًى يى ٔمه‪ُ :‬ـ ‪ +‬و = ِ‬

‫کلمههاى ليك قا به ؾ‪٬‬ث بؽىاييؿ‪:‬‬

‫ٓ‬
‫َهاء = َه َاءو‬
‫ٓ‬
‫َشماء = َشم َاءو‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪181‬‬

‫ٓ ٓ‬ ‫ٓ‬
‫ّـک ٍك = ّـک ّكو‬
‫ٓ‬
‫هاؾو‬‫هاؾ = ّش ّ‬
‫ّش ٍ‬
‫ُ ٌّ ُ ُّ ٓ‬
‫کل = کلو‬
‫َ ِ َ ُٓ‬
‫ماءو‬ ‫وماء = و‬
‫يکحه‪ :‬ه‪١‬مىال ؾق آؼك کلماجى که به جًى يى ‪٨‬حعه ؼحن هىٌىيؿ ال ‪ ٧‬آوقؾه ه ىٌ ىؾ‪ ،‬هايً ؿ‬
‫ْ‬
‫‪ّ E‬ک َحابا‪ D‬و ايى بؿاوؾليل اوث که ؾق هًگام و‪ ٧٬‬باي ؿ ب ه ِ ىقت ال ‪ ٧‬ه ؿى ؼىاي ؿه ٌ ىيؿ‪:‬‬
‫‪ّ E‬ک َح َابا‪D‬‬
‫ؾق وه هىقؾ ليك ال‪ ٧‬آوقؾه يمىٌىؾ‪:‬‬
‫َ‬ ‫ٓ‬
‫‪ .1‬کلماجى که به جاء گكؾ ؼحن ٌىيؿ هايًؿ‪َ E :‬قظ َمة‪ ،‬ظياة‪ D‬و ؾق هًگام و‪ ،٧٬‬ج اء جب ؿيل ب ه‬
‫َ‬ ‫ٓ‬
‫هاء واکى هىٌىؾ‪َ E :‬قظ َم ٓه‪ ،‬ظيا ٓه‪D‬‬
‫ْ‬
‫‪ .2‬کلماجى که ال‪ ٧‬هؿى آوها به ِىقت ياء يىٌحه ٌؿه باٌ ؿ‪ ،‬هر ل ‪ُ E‬ه ؿى‪ D‬و ؾق هًگ ام‬
‫َ‬
‫و‪ُ E ٧٬‬هؿ َٰى‪ D‬ؼىايؿه هىٌىؾ‪.‬‬
‫‪ .3‬ب‪ٕ١‬ى ال کلماجى که به هممه ؼحن هىٌىيؿ‪ ،‬هرل ‪َ E‬ش َماء‪ D‬و ؾق هًگام و‪ ،٧٬‬هممه واکى‬
‫هىگكؾؾ ‪َ E‬ش َم ٓاء‪.D‬‬

‫‪ .5-7‬حزوف ياخىايا‬
‫ؾق قونالؽٗ ‪٨‬اقوى ؾق ب‪ٕ١‬ى کلمهها به ظك‪E ٦‬واو‪ D‬بكهىؼىقين که يىٌحه ٌؿه ولى ؼىاي ؿه‬
‫يمىٌىؾ‪ ،‬هايًؿ ؼىايؿو‪ ،‬ؼىاوحى‪ ،‬ؼىاهك‪ ،‬ؼىاهً‪.‬‬
‫ؾق لشآنكشیم ييم چهاق ظك‪E ٦‬و ا ل ى‪ D‬ؾق ب‪ٕ١‬ى ال کلمات يىٌحه ٌؿه‪ ،‬ولى ؼىاي ؿه‬
‫يمىٌىيؿ‪.‬‬
‫‪E‬ظكو‪ ٦‬ياؼىايا‪ D‬به ؾو ؾوحه ج٭ىين هىٌىيؿ‪:‬‬
‫ؾوحۀ اول‪ :‬ظكو‪٨‬ى که هميٍه ياؼىايا هىحًؿ‪F‬‬
‫ؾوحۀ ؾوم‪ :‬ظكو‪٨‬ى که ب‪ٕ١‬ى و‪٬‬ثها ياؼىايا هىباًٌؿ‪.‬‬

‫‪ .1-5-7‬دشوف هميؾه ياخىايا‬

‫الق) پايه و کغسى همؼه‪ :‬هكگاه وه ظك‪E ٦‬ا و ى‪ D‬پايه و کكوى بكاى هممه باًٌؿ‪ ،‬ؼىايؿه‬
‫يمىٌىيؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫قوؼىايى و قواوؼىايى هكآو کكين ‪182 ‬‬

‫ُ‬ ‫ُ ُ‬
‫ُء ّه ٓكت‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫أ ّه ٓكت‬
‫ُم ٓء ّه ُى‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ُه ٓئ ّه ُى‬
‫َب ّاق ُء‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫َب ّاق ُة‬

‫يکته‪:‬‬
‫اگك ياء ‪٤‬يك آؼك ٕىٔ پايه و کكوى هممه وا‪ٌ ٟ٬‬ىؾ ي٭‪ٙ‬ههاى آو قا يمىيى يىًؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫ََ‬
‫َهال ِئکة‬
‫چًايچه هممه بؿوو پايه و کكوى باٌؿ‪ ،‬ظكو‪E ٦‬ا و ى‪٬ D‬ب ل و ي ا ب‪ ١‬ؿ ال آو ؼىاي ؿه‬
‫هىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫يشآء ى عىٓء ى ِجيٓ َء ى شيء ى َءا ِيية ى َء َاب َآءكن ى َء َاب ِآءى ى َبآءو‪.‬‬
‫ب) پايه و کغسى الق ّهضى (و‪َ ،‬ـ ي)‪ :‬واو و ي اء ؾق ب‪ ٕ١‬ى ال کلم ات باي ؿ ب ه ِ ىقت ال ‪٧‬‬
‫ؼىايؿه ٌىيؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬

‫َ‬ ‫َ‬
‫َِم ُة‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫َِل َٰى ُة‬
‫ىوا‬‫ُه َ‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ىو َٰى‬ ‫ُه َ‬

‫ؾق قونالؽٗ ‪٬‬كآو‪ ،‬قوى ايى ؾو ظك‪ٕ ٦‬واو و ياءٔ‪ ،‬ال‪ ٧‬کىچکى ‪٬‬كاق ؾاؾهايؿ جا ‪٬‬اقى ‪ ٬‬كآو‬
‫ْ ْ‬
‫هحىشه جل‪ِ ٛ٩‬عيط آوها باٌؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِهشک ٰىة ى َصك ٰىة ى َدي ٰىة ى َه ًَ ٰىة ى ػ َذ ٰى ى ي َش ٰيي‬
‫پ) الق ػيًت يا «الق جمـغ (وا)»‪ :‬ؾق ‪١٨‬لهايى که ظك‪ ٦‬آؼك آوها واو شم‪ ٟ‬اوث چًايچه‬
‫ب‪١‬ؿ ال واو شم‪ٔ ،ٟ‬ميكى ييايؿ ال‪٩‬ى آوقؾه هىٌىؾ‪ .‬ايى ال‪ ٧‬ياؼىاياوث وب ه ال ‪E ٧‬ليً ث‪D‬‬
‫هٍهىق اوث‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫هالىا ى كايىا ى َء ِاهًىا‬
‫البحه ؾق قونالؽٗ ‪٬‬كآو‪ ،‬ال‪ ٧‬ليًث ؾق ايحهاى بكؼى کلمات ؾيگك هن آهؿه اوث‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ‬
‫ذمى َدا‬
‫ْ‬
‫ت) واو ّهضى صع ضص کلمه (و)‪ :‬ؾق قونالؽٗ ‪٬‬كآو‪ ًٌ ،‬کلمه با واو هؿى يا ِؿاى کٍ يؿۀ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ٕاؤ يىٌحه ٌؿه که واو هؿى آوها ؼىايؿه يمىٌىؾ‪ ،‬بلکه با ِؿاى کىجاه ٕأ ؼىاي ؿه ه ىٌ ىؾ‪.‬‬
‫ٌيىۀ کحابث و ‪٬‬كاءت آو ًٌ کلمه به ‪٬‬كاق ليك اوث‪:‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪183‬‬

‫خىانده میشىد‬ ‫نىشته میشىد‬

‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ا ّلى‬ ‫أ ّولى‬
‫ُُ‬ ‫ُ ُ‬
‫الىا‬ ‫أولىا‬
‫َُ‬ ‫ُ َ‬
‫اال ّء‬ ‫أوال ّء‬
‫َُ‬ ‫ُ َ‬
‫اال ّت‬ ‫أوال ّت‬
‫َُ َ‬ ‫ُ َٰ َ‬
‫اال ّئٯ‬ ‫أول ّئٯ‬
‫ُ ُ‬ ‫َُ ُ‬
‫َوا ّقيک ٓن‬ ‫وقيک ٓن‬ ‫وؤ ّ‬

‫‪ .2-5-7‬دشوف بؼضى ولثها ياخىايا‬

‫ْ‬
‫ٌؿو جل‪ ٛ ٩‬کلم اجى ک ه‬
‫الق) همؼۀ وصل صع وسػ کالم ( ـــا ‪ :)...‬بكاى وهىلث و اهکاوپفيك ّ‬
‫ابحؿاى آوها واکى اوث‪ ،‬ال ال‪ْ ٧‬‬
‫هحعكکى به يام ‪E‬هممۀ وِ ل‪ D‬کم ک ه ىگيكي ؿ ک ه اگ ك ؾق‬
‫ابحؿاى کمم وا‪ٌ ٟ٬‬ىؾ‪ ،‬ؼىايؿه هىٌىؾ و چىو ؾق ووٗ ؾو کلمه بيايؿ‪ ،‬ؼىايؿه يمىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ‬
‫أدخلىا ى يا هى ِم ٱدخلىا‬
‫ؾق قونالؽٗ ‪٬‬كآو بكاى جٍؽيُ هممۀ وِل‪ ،‬قوى ال‪ ٩‬ى ک ه هم مۀ وِ ل او ث‪ ِ ،‬اؾ‬
‫کىچکى ‪E‬ٱ‪٬ D‬كاق ؾاؾهايؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫زاب ى َسب ٱج َؼل‬‫ؼ‬‫َو َّٱلزي َى ى بٱل َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫يک ـ يذىۀ سىايضو همؼۀ وصل صع ابتضاى کلمهها‪:‬‬
‫هممۀ وِل ؾق آ‪٤‬ال ‪١٨‬ل‪ ،‬اون و ظك‪ ٦‬هىآيؿ‪.‬‬
‫ؾق ‪E‬ظكو‪ ،D٦‬هممۀ ‪E‬ال ج‪١‬كي‪ ،;D٧‬هممۀ وِل بىؾه و هميٍه ‪E‬ه‪٩‬حىض‪ D‬اوث‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َٓ‬ ‫ٓ‬
‫ال ّک َٰحا‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ٱل ّک َحا‬
‫ََٓ‬ ‫َٓ‬
‫ال٭ َمك‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ٱل٭ َمك‬
‫ؾق ‪E‬اوماء‪ ،D‬هممۀ وِل هميٍه هکىىق اوث‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫ّا ٓب ُى‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ٓٱب ُى‬
‫ّا ٓو َن‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ٓٱو َن‬

‫;‪ .‬هً‪ٝ‬ىق ال ‪E‬ال ج‪١‬كي‪ ،D٧‬ال‪ ٧‬و الهى اوث که بك وك اونهاى يکكه هىآيؿ و آوها قا به ه‪١‬ك‪٨‬ه جبؿيل هىکًؿ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫قوؼىايى و قواوؼىايى هكآو کكين ‪184 ‬‬

‫ؾق ‪E‬ا‪١٨‬ال‪ ،D‬باجىشهبه ؾوهيى ظك‪ ٦‬ب‪١‬ؿ ال هممه‪ ،‬اگك ‪E‬ه‪٩‬حىض يا هکىىق‪ D‬بىؾ ب ا ‪E‬کى كه‪ D‬و‬
‫اگك هٕمىم باٌؿ با ‪ْ E‬‬
‫ٔمه‪ D‬ؼىايؿه هىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬

‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫ّا‪َ ٨‬ح ٓط‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ٱ‪َ ٨‬ح ٓط‬
‫ا ٓٔك ٓ‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬
‫ٱٔك ٓ‬ ‫ٓ‬
‫ُّ ّ‬ ‫ّ‬
‫ُ‬ ‫ٓ‬ ‫ٓٱي ُّكٓ‬
‫ايّ ٓك‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬

‫ْ‬
‫ب) دغوف ّهضى يؼص همؼۀ وصل (ا‪ِ ،‬ـ ى‪ُ ،‬ـ و ‪ +‬ٱ)‪ :‬هكگاه ظكو‪ ٦‬هؿى ب ه هم مۀ وِ ل بكو ًؿ‪،‬‬
‫ْ‬
‫هياو ظكو‪ ٦‬هؿى ٕکه هميٍه واکى هىباًٌؿٔ و ظكو‪ ٦‬ب‪١‬ؿ ال هممۀ وِل ٕکه هميٍه و اکى‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫يا هٍؿؾ اوثٔ الح٭اى واکًيى پيً هىآيؿ‪ .‬بكاى ق‪ ٟ٨‬الح٭ اى و اکًيى‪ ،‬ظ كو‪ ٦‬ه ؿى ؼىاي ؿه‬
‫يمىٌىيؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬

‫َٓ ُ‬ ‫َ ٓ ُ‬
‫َو ّاـل ّص َٰبال‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫َو ّاـا ٱل ّص َبال‬
‫ْ‬ ‫ق‬‫‪َ ٓ ٨‬م ٓ‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ْ‬ ‫ق‬ ‫‪٨‬ى ٱ ٓ َأل ٓ‬
‫ُّ ٓ ّ‬ ‫ُّ ٓ ّ‬
‫ـل َ‪ٓ ١‬ك ّي‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ـوٱل َ‪ٓ ١‬ك ّي‬

‫پ) لم (ال) تؼغيق يؼص بغسى دغوف‪E :‬ال‪ D‬ج‪١‬كي‪ٌ ٧‬اهل ؾو ظك‪E ٦‬ال‪ ٧‬و الم‪ D‬ه ىباٌ ؿ‪.‬‬
‫ال‪ ،٧‬هممۀ وِل اوث ٕکه ؾق ابحؿاى کمم ؼىايؿه هىٌىؾ و ؾق ووٗ شمله ؼىايؿه يمىٌىؾٔ‪F‬‬
‫ْ‬
‫په ال هممۀ وِل‪ ،‬الم ‪٬‬كاق ؾاقؾ که اگك ظك‪ ٦‬په ال آو هٍؿؾ يباٌؿ‪ ،‬آو الم ؼىايؿه ه ىٌ ىؾ‪،‬‬
‫ْ‬ ‫َُٓ‬ ‫ََٓ‬
‫هرال‪ :‬أل٭ َمك‪ ،‬أل٭ ٓك َءاو‪ .‬ولى اگك ظك‪ ٦‬په ال الم هٍ ؿؾ باٌ ؿ‪ ،‬الم ؼىاي ؿه يم ى ٌ ىؾ‪ ;،‬هر ال‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ َّ‬
‫ألٍ ٓمه‪ .‬أ َّلك ّظين‬
‫به هرالهاى ليك جىشه کًيؿ‪:‬‬

‫;‪ .‬الم ج‪١‬كي‪ ٧‬يمؾ ظكو‪ ،٦‬ؾو ظالث ؾاقؾ‪ :‬يمؾ چهاقؾه ظك‪٬ ٦‬مكى ٕ‪٠‬صبا که ؼى‪ْ ٦‬‬
‫ظ‪٤ ٫‬مىٔ‪ ،‬ا‪ٜ‬هاق و ي مؾ چه اقؾه‬
‫ظك‪ٌ ٦‬مىى ٕهاب٭ى ظكو‪ ٔ٦‬اؾ‪٤‬ام و جبؿيل به ظكو‪ٌ ٦‬مىى هىٌىيؿ‪ .‬بكاى قاهًمايى ‪٬‬اقى ؾق چًيى هىاقؾى‪،‬‬
‫ْ‬
‫الم قا بؿوو ‪٠‬مهث وکىو و ؾق ‪٠‬ىْ ظك‪ ٦‬ب‪١‬ؿى قا هٍؿؾ يىٌحهايؿ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪185‬‬

‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫ّه َى َّقظ َم ّة‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ّه َى ٱ َّلكظ َم ّة‬
‫ُ َٰ‬ ‫َ ُ َّ َ‬
‫آج َّمک َاة‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ٱلمک َٰى َة‬ ‫ءاجىا‬
‫َّ َّ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫ّاي َن ج ٓى َبة‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ّاي َما ٱ َّلح ٓى َبة‬
‫ىق‬ ‫ُّ‬ ‫ُّ‬
‫ّ‪ّ ّ٨‬‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ىق‬ ‫ّ‪٨‬ى ٱلّ ّ‬

‫‪ .6-7‬لاػدۀ اضباع هاء ضميز‬

‫ُ‬
‫‪E‬اٌبا‪ Dٞ‬ؾق اِ‪ٙ‬مض ‪٬‬كائث به ه‪ً١‬اى ‪E‬پك کكؾو و ويك کكؾو ظكکث اوث به ٌکلى که ال ‪٨‬حعه‪،‬‬
‫ْ‬ ‫هؿى و ال ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ٔمه‪ ،‬واو هؿى جىليؿ هىٌىؾ‪E D.‬هاء ٔميك‪٠ D‬باقت او ث‬ ‫ال‪ ٧‬هؿى‪ ،‬ال کىكه‪ ،‬ياء‬
‫َ‬
‫ال ‪ E‬ه ه‪ D‬که ؾق آؼك کلمه هىآيؿ و ه‪ً١‬ى ‪E‬او آو‪ D‬هىؾهؿ‪ ،‬هرال‪ :‬ل ُه ٕبكاى اؤ‪٨ّ ،‬ي ّه ٕؾق آؤ‪.‬‬
‫هاء ٔميك ؾقِىقجىکه ظك‪٬ ٦‬بل و ب‪١‬ؿ ال آو هحعكک باٌ ؿ‪ ،‬اٌ با‪ ٞ‬ه ىٌ ىؾ‪ F‬پ ه‪ ،‬اگ ك‬
‫ظكکث هاء‪ ،‬کىكه باٌؿ ‪ّ E‬ه ّه‪ ،D‬و ‪٬‬بل ال آو ييم ظك‪٨‬ى با ِ ؿاى کىج اه کى كه ٕ ّه‪ِ ،‬ـ ّهٔ ‪ ٬‬كاق‬
‫ْ‬
‫بگيكؾ ِؿاى کىجاه کىكۀ هاء جبؿيل به ِؿاى کٍيؿۀ ٕ ّاىٔ يا هماو ياء هؿى هىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫ّبهى‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ّب ّه‬
‫باؾهى‬
‫ّ‪ّ ٠‬‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫باؾ ّه‬
‫ّ‪ّ ٠‬‬
‫ؾقِىقجىکه ظكکث هاء‪ْ ٔ ،‬مه باٌؿ ‪ُ E‬ه ُه‪ ،D‬و ‪٬‬بل ال آو ييم ظك‪٨‬ى با ِؿاى کىجاه ٔمه يا‬
‫ُ‬ ‫‪٨‬حعه ٕ ُه‪ُ ،‬ـ ُه‪َ F‬ـ ُه‪َ ،‬ـ ُهٔ ‪٬‬كاق بگيكؾ ِؿاى کىجاه ْ‬
‫ٔمۀ هاء جبؿيل به ِؿاى کٍيؿۀ ٕاؤ يا هم او‬
‫ْ‬
‫واو هؿى هىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫‪ٓ ٬‬ى ُه ُهى‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫‪ٓ ٬‬ى ُه ُه‬
‫باؾ ُهى‬
‫‪ُ ٠‬‬
‫ّ‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬
‫‪ُ ٠‬‬
‫باؾ ُه‬ ‫ّ‬
‫َق َّبهىُ‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬
‫ُ‬
‫قبه‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫‪ٓ ٠‬بؿ ُهى‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫‪ٓ ٠‬بؿ ُه‬

‫‪ .1-6-7‬هىاسد اؽباع يؾذو هاء ضميش‬

‫هاء ٔميك ؾق وه هىقؾ ـيل اٌبا‪ ٞ‬يمىٌىؾ‪:‬‬
‫‪٬ .1‬بل ال هاء ٔميك‪ ،‬ظك‪٨‬ى با ‪٠‬مهث وکىو باٌؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِالي ِه ى ي ِضد ى ِر َس َاػي ِه ى لذيه ى كٱػبذ ى يؼلمه ى ِهًه‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫قوؼىايى و قواوؼىايى هكآو کكين ‪186 ‬‬

‫ْ‬
‫‪ .2‬اگك ‪٬‬بل ال هاء ٔميك‪ ،‬ظكو‪ ٦‬هؿى ٕظك‪٨‬ى با ِؿاى کٍيؿهٔ باٌؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ‬
‫أي َضل ًَا ى خزو ى يه ِذي ِه ى كؤعک ًَّا ى ي َظشو ى َه َذا‬
‫‪ .3‬اگك ب‪١‬ؿ ال هاء ٔميك‪ ،‬ظك‪٨‬ى با ‪٠‬مهث وکىو يا جٍؿيؿ باٌؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫اؿل ى ِاعمه ٱل َم ِغيخ ى ِب ِه ٱل ِزي َى‬ ‫َ‬
‫له ٱلذمذ ى يظ َش ٱلله ى دو ِي ِه ٱلب ِ‬
‫يکتهها‪:‬‬
‫َ َٓ‬ ‫َ‬
‫‪ .1‬هاء ٔميك ؾق کلمههاى ‪E‬أ ٓق ّش ٓه‪ D‬و ‪٨E‬ؤل ّ٭ ٓه‪ D‬واکى اوث‪F‬‬
‫َ َ ُ‬
‫‪ .2‬هاء ٔميك ؾق ‪E‬ي ٓكٔ ُه لک ٓن‪ D‬اٌبا‪ ٞ‬يمىٌىؾ‪F‬‬
‫‪ .3‬هاء ٔميك ؾق ‪٨ّ E‬ي ّه ُه َٰه ًا‪ D‬اٌبا‪ ٞ‬هىٌىؾ‪F‬‬
‫َٓ َ َ‬
‫‪ .4‬ظك‪ ٦‬هاء ؾق ‪َ E‬ها ي‪٩‬٭ ُه ک ّريكا‪ D‬ـاجى اوث; و اٌبا‪ ٞ‬يمىٌىؾ‪F‬‬
‫‪ .5‬ظك‪ ٦‬هاء ؾق کلمۀ ‪َٰ E‬ه ّف ّه‪ D‬با ايًکه ـاجى اوث‪ ،‬اٌبا‪ ٞ‬هىگكؾؾ‪.‬‬
‫جىشه‪ :‬ؾق قونالؽٗ ‪٬‬كآو بكاى قاهًمايى ‪٬‬اقى‪ ،‬ظك‪ ٦‬واو و ياء جىلي ؿ ٌ ؿه ال اٌ با‪ ٞ‬قا ب ه‬
‫هاء ٔميك يىٌحهايؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬ ‫ِىقت کىچک‪ ،‬ب‪١‬ؿ ال ّ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ‬
‫أيهو ى ي َش و ى ِػ َباد و ى ِهى كؼ ِل ِهے ى ي ِمي ًِ ِهے ى ك ِمر ِل ِهے‪.‬‬
‫ْ‬
‫واو هٕمىم ٕ ُؤ ؾق بكؼى کلمهها اٌبا‪ ٞ‬هىگكؾؾ ي‪ً١‬ى‪ ،‬با ِؿاى کٍيؿه ٕؾو ٔك ٔ جل‪ٛ ٩‬‬
‫هىگكؾؾ‪ ،‬هرال‪َ :‬ؾ ُاوؾ‪ .‬بكاى قاهًمايى ‪٬‬اقى واو کىچکى قا ؾق پاييى واو هٕمىم يىٌحهايؿ‪:‬‬
‫وسى‪.‬‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫داوود‪ ،‬ؿاووو‪ ،‬يلىوو‪ ،‬يغحىوو‪ ،‬و ِ‬

‫‪ .7-7‬لاػدۀ رفغ التماء ساکًيى‬

‫ْ‬
‫الح٭اء واکًيى‪ D‬يا ‪E‬کًاق هن ‪٬‬كاق گك‪٨‬حى ؾو ظك‪ ٦‬واکى ؾق هًگ ام جل‪ Dٛ ٩‬ؾق لب او ‪٠‬كب ى ش ايم‬
‫‪ّ E‬‬
‫َ‬ ‫ُ ٓ ٓ َ ٓ ُ َ َ ٓ ََٓ‬
‫ييىث‪ ،‬هرال‪٬ :‬ل ٱلعمؿ ‪٬‬الث ٱهكأة ‪ .‬و ؾق ِىقجى که ايى ‪٠‬مل اج‪٩‬ا‪ ٪‬بي‪٩‬حؿ و ؾو ظك‪ ٦‬و اکى ؾق‬
‫کًاق هن ‪٬‬كاق گيكيؿ‪ ،‬بكاى ‪E‬ق‪ ٟ٨‬الح٭اء واکًيى‪ D‬ظك‪ ٦‬واکى اول قا با ‪E‬کىكه‪ D‬هىؼىايًؿ‪ <،‬هرال‪:‬‬
‫ََ‬ ‫َ َ‬
‫ه ِل ٱل َذمذ ى هال ِث ٱه َشأة‬
‫بكاى قاهًمايى ‪٬‬اقى‪ ،‬ؾق قونالؽ ٗ ‪ ٬‬كآو بيٍ حك ه ىاقؾ الح٭ اء و اکًيى قا ظكک ثگ فاقى‬
‫کكؾهايؿ‪.‬‬

‫;‪ .‬هً‪ٝ‬ىق ال ـاجى بىؾو يک ظك‪ ٦‬ؾق کلمهاى‪ ،‬آو اوث که‪ ،‬ظك‪ ٦‬هىقؾ اٌاقه ش مو ظ كو‪ ٦‬اِ لى جٍ کيلؾهًؿۀ آو‬
‫کلمه اوث و ٔميك ييىث که به کلمه أا‪٨‬ه ٌؿه باٌؿ‪.‬‬
‫<‪ .‬به اوحرًاى ظالث و‪.٧٬‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪187‬‬

‫يکحه‪ :‬يکى ال هىاقؾ ههن ؾق ق‪ ٟ٨‬الح٭اء واکًيى که ييال به جىٔيط ؾاقؾ‪ ،‬يعىۀ ؼىايؿو جً ى يًى‬
‫اوث که ب‪١‬ؿ ال آو هممۀ وِل ‪٬‬كاق گك‪٨‬حه اوث‪ .‬ؾق ج‪١‬كي‪ ٧‬جًى يى ؼىايؿين‪ :‬يىو و اکًى او ث‬
‫که يىٌحه يٍؿه‪ ،‬اها ؼىايؿه هىٌىؾ‪ .‬ظال اگك ب‪١‬ؿ ال کلمۀ جًى يىؾاق‪ ،‬کلمهاى وا‪ٌ ٟ٬‬ىؾ ک ه اول‬
‫ْ‬
‫آو واکى يا هٍؿؾ باٌؿ‪ ،‬ؾو ظك‪ ٦‬واکى يمؾ هن ‪٬‬كاق ؼىاهًؿ گك‪٨‬ث که بكاى ق‪ ٟ ٨‬اي ى ظال ث‪،‬‬
‫;‬ ‫ْ‬
‫يىو جًى يى قا ؾق جل‪ ٛ٩‬با ظكکث کىكه هىؼىايًؿ‪ ،‬هرال‪:‬‬

‫َ َ ٓ َ ُّ‬ ‫َ ٓ َ ُّ‬
‫هى ّو ٱي‪ٕ٩‬ىا‬ ‫ل‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫لهىا ٱي‪ٕ٩‬ىا‬
‫َ ٓ َ ٓ ُُ‬ ‫ُُ‬ ‫ٓ‬
‫ّبكظم ّة ّو ٱؾؼلىا‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ّب َكظ َم ٍة ٓٱؾؼلىا‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫ّ‪ٓ ٨‬ى ُ‪ّ ٫‬و ٱلي ٓى َم‬ ‫ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ّ‪ٓ ٨‬ى ِ‪ ٫‬ٱلي ٓى َم‬

‫‪ .8-7‬ولف‬
‫هك ايىايى ؾق هًگام ِعبث کكؾو و يا ؼىايؿو ‪٠‬باقاجى ياچاق اوث بكاى ي‪٩‬ه جاله کكؾو‪ ،‬کمم‬
‫ؼىؾ قا ‪ ٟٙ٬‬و په ال جاله کكؾو ي‪٩‬ه به ِعبث يا ؼىايؿو ؼىؾ اؾاهه ؾهؿ‪.‬‬
‫ايى ‪ِ ٟٙ٬E‬ؿا که به هً‪ٝ‬ىق جاله کكؾو ي‪٩‬ه و اؾاهۀ ‪٬‬كائ ث ِ ىقت ه ىگي كؾ‪ D‬قا ‪E‬و‪D٧ ٬‬‬
‫هىگى يًؿ‪.‬‬
‫ْ‬
‫‪E‬يعىۀ و‪ ٧٬‬کكؾو بك آؼك کلمهها‪ D‬و ‪E‬ايحؽا هعل هًاو بكاى و‪ ٧٬‬ک كؾو‪ D‬ؾو هى ئلۀ‬
‫ه‪ٙ‬كض ؾق هىٔى‪E ٞ‬و‪ D٧٬‬اوث‪.‬‬

‫‪ .1-8-7‬ايىاع ولف (يذىۀ ولف کشدو بش آخش کلمهها)‬

‫الق) وهق بضوو تـييغ‪ :‬اگك ظك‪ ٦‬آؼك کلمه ؾاقاى ‪٠‬مهث وکىو ٕ ْـ ٔ يا ِؿاى کٍيؿۀ ٕا‪ِ ،‬ـ‬
‫ى‪ُ ،‬ـ ؤ باٌؿ‪ ،‬ؾق هًگام و‪ ٧٬‬هيچ ج‪٥‬ييكى ؾق آو ؾاؾه يم ىٌ ىؾ و ب ه هم او ِ ىقت ؼىاي ؿه‬
‫هىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ ََ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ََ‬
‫هن كؤي ِزس ى َو َس َّبي كک ِبش ى َو ٱلؼ َذ ٰى ى كٱيـلوىا ىى َوٱدخ ِلىى َج ًَّ ِحىى ىى أ ك َؼ َظىيث أه ِىشى ىى َو‬
‫َ َّ ٰ‬ ‫َ‬
‫الجغ ِشكىا ى أال جوى ِحلىا‪.‬‬
‫ب) وهق ابضال‪E :‬ابؿال‪ D‬ي‪ً١‬ى جبؿيل کكؾو‪ ،‬اگك ظك‪ ٦‬آؼك کلمه ج اء گ كؾ ٕ ة ةٔ باٌ ؿ‪،‬‬
‫هًگام و‪ ٧٬‬به هاء واکى ٕ ٓه ٓهٔ جبؿيل هىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬

‫;‪ .‬ايى ‪٬‬ا‪٠‬ؿه و‪٬‬حى پيً هىآيؿ که ب‪١‬ؿ ال جًىيى هممۀ وِل باٌؿ‪.‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫قوؼىايى و قواوؼىايى هكآو کكين ‪188 ‬‬

‫َّ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ‬

‫لّل َٰى ٓه‬ ‫أ ّ‪٬‬ي ُمى ٱ‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫لّل َٰى َة‬ ‫أ ّ‪٬‬ي ُمى ٱ‬
‫ٓ‬ ‫َ‬ ‫ٓ ُ‬ ‫َ‬
‫َو‪ّ ١َ ٬‬ث ٱل َى ّا‪ٓ ١َ ٬‬ه‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫َو‪ّ ١َ ٬‬ث ٱل َى ّا‪١َ ٬‬ة‬
‫َٓ َ‬ ‫َٓ َ‬
‫يؽل ؼ ّاو ي ٓه‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫يؽل ؼ ّاو ي ٍة‬
‫َ‬ ‫ٍ‬ ‫َ‬ ‫ٍ‬
‫‪٠‬لي ّه ٓن ُه ٓئ َِؿ ٓه‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫‪٠‬لي ّه ٓن ُه ٓئ َِؿ ِة‬

‫ْ‬
‫و اگك ظك‪ ٦‬آؼك کلمه ؾاقاى جًى يى ‪٨‬حعه ًٕـٔ باٌؿ‪ ،‬ؾق هًگام و‪ ٧٬‬به ال‪ ٧‬هؿى ي ا ِ ؿاى‬
‫کٍيؿۀ ‪٨‬حعه ‪َE‬ـ ا‪ D‬جبؿيل هىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬

‫َٓ‬ ‫َٓ‬
‫أ‪َ ًَ ٠‬ابا‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫أ‪ًَ ٠‬ابا‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ّ‪َ ٍ٠‬اءا‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ّ‪ٍ٠‬اء‬
‫َ‬
‫ُهؿ َٰى‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ُهؿى‬
‫پ) وهق اسـکاو‪E :‬اوکاو‪ D‬ي‪ً١‬ى ‪E‬واکى کكؾو‪ ،D‬اگك ظك‪ ٦‬آؼك کلمه ؾاقاى ِ ؿاى کىج اه‬
‫ُٕـٔ و يا جًى يى کىكه و ْ‬
‫ٔمه ٕـٍــٌـٔ باٌؿ‪ ،‬ؾق هًگام و‪ ٧٬‬واکى هىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫ٓ‬ ‫ٓ‬
‫ُهؿى ّلل ُم َّح٭ي ٓى‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ُهؿى ّلل ُم َّح٭ي َى‬
‫َ ُ ُٓ‬ ‫َ َُ ٓ ُُ‬
‫‪ّ ٠‬ا‪َ ٬‬بة ٱأل ُه ٓىق‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ىق‬‫‪ّ ٠‬ا‪٬‬بة ٱأله ّ‬
‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ّاياٮ ي ٓى َح ّ‪١‬ي ٓى‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ّاياٮ ي ٓى َح ّ‪١‬ي ُى‬
‫َْ َ‬ ‫َْ َ‬
‫ظ ٍ‪ٝ٠ ٛ‬ي ٓن‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ظ ٍ‪ٝ٠ ٛ‬ي ٍن‬
‫َ ََ َ‬ ‫َ ََ َ‬
‫َو ل ُه ٓن ‪٠‬فا ِ أ ّلي ٓن‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫َو ل ُه ٓن ‪٠‬فا ِ أ ّلي ِن‬

‫يکتهها‪:‬‬
‫اگك ظك‪ ٦‬آؼك کلمه‪ ،‬هاء ٔميكى باٌؿ که اٌبا‪ ٞ‬هىٌىؾ‪ ،‬ؾق هًگام و‪ ،٧٬‬هاء ٔ ميك‪ ،‬و اکى‬
‫هىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫َق َّب هٓ‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬
‫ُ‬
‫قب هى‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫ّبي ّؿ ٓه‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ّبي ّؿ ّهے‬
‫ْ‬
‫اگك ظك‪ ٦‬آؼك کلمه هٍؿؾ باٌؿ‪ ،‬ؾق هًگام و‪ ،٧٬‬ظك‪ ٦‬آؼك واکى هىٌىؾ ولى جٍؿيؿ آو‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫با‪٬‬ى هىهايؿ و بايؿ با ٌؿت جل‪ٌ ٛ٩‬ىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪211‬‬

‫َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ظ ٓمل ُه ْٓى‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ظ ٓمل ُه َّى‬
‫َ ٓ َ‬ ‫َ ٓ َ‬
‫أي َى ٱل َم‪ْٓ ٩‬ك‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫أي َى ٱل َم‪ُّ ٩‬ك‬

‫واو ه‪٩‬حىض و ظك‪٬ ٦‬بل ال آو هٕمىم باٌؿ‪ ،‬ؾق هًگ ام و‪ ،٧ ٬‬و اکى‬
‫اگك ظك‪ ٦‬آؼك کلمه‪ّ ،‬‬
‫ْ‬
‫هىگكؾؾ‪ F‬ؾق يحيصه به ِىقت واو هؿى يا ِؿاى کٍيؿۀ ْ‬
‫ٔمه ‪ُ E‬ـ و‪ D‬ؼىايؿه هىٌىؾ‪ ،‬هرال‪:‬‬

‫ُه ٓى‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ُه َى‬

‫همچًيى‪ ،‬اگك ظك‪ ٦‬آؼك کلمه ياى ه‪٩‬حىض و ظك‪٬ ٦‬بل ال آو هکىىق باٌؿ‪ ،‬ؾق هًگام و‪،٧٬‬‬
‫ْ‬
‫واکى هىٌىؾ‪ F‬ؾقيحيصه‪ ،‬به ِىقت ياى هؿى يا ِؿاى کٍيؿۀ کىكه ‪ِE‬ـ ى‪ D‬ؼىايؿه ه ىٌ ىؾ‪،‬‬
‫هرال‪:‬‬

‫ّهي‬ ‫ؾق هًگام و‪ ٧٬‬ؼىايؿه هىٌىؾ ←‬ ‫ّهي‬

‫ْ‬ ‫ْ‬
‫واو هٍؿؾ ها ‪٬‬بل هٕمىم و ياى هٍؿؾ ها‬
‫کلماجى که ظك‪ ٦‬آؼكٌاو ّ‬ ‫جىشه‪ :‬ؾق هًگام و‪ ٧٬‬بك‬
‫ْ‬ ‫َُْ َ‬
‫‪٬‬بل هکىىق هىباٌؿ‪ ،‬هايًؿ ‪٠E‬ؿ ٍو‪ ،‬ي ّبى‪ D‬ؾ‪٬‬ث ٌىؾ که جٍؿيؿ ظ ك‪ ٦‬آؼ ك ظحم ا جل‪ ٌ ٛ ٩‬ىؾ‪:‬‬
‫َُ َ‬ ‫َُ َ‬
‫‪٠E‬ؿ ْٓو‪ ،‬ي ّبى‪ D‬و به ِىقت واو و ياى واکى ‪٠E‬ؿ ٓو‪ ،‬ي ّبى‪ D‬ؼىايؿه يٍىؾ‪.‬‬
‫جا ايًصا همۀ هباظد واؾهؼىايى ي ا قوؼ ىايى لشآنكاشیم ب ه ِ ىقت هؽحّ ك بي او ٌ ؿ‪.‬‬
‫هماو٘ىق که ؾق ه٭ؿهه هن آهؿ‪ ،‬آگاهى ال ايى ‪٬‬ىا‪٠‬ؿ‪ ٌ ،‬كٖ اللم ب كاى جى لٗ ب ك قوؼ ىايى و‬
‫قواوؼىايى اوث‪ F‬اها ٌكٖ کا‪٨‬ى بكاى هى‪٨‬٭يث‪ ،‬جمكيى لياؾ و به ؾوثآوقؾو ههاقت کا‪٨‬ى بكاى‬
‫ؼىايؿو کحا الهى اوث‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫کحابًاهه‬

‫لشآنکشيم‪.‬‬‫‌‬
‫وهحالبالغه‪ ،‬جكشمه هعمؿ ؾٌحى‪ ،‬هن‪ ،‬هصكت‪6464 ،‬م‪.‬‬ ‫ٌكيق الكٔى‪ ،‬هعمؿ بى العىيى‪‌ .‬‬
‫وهحالبالغه‪ ،‬جّعيط ِبعى ِالط‪ ،‬هن‪ ،‬هصكت‪6464 ،‬م‪.‬‬ ‫ـــــــــــــــ ‪‌ .‬‬
‫وهحالبالغه‪ ،‬كيٓ االوالم‪.‬‬‫ـــــــــــــــ ‪‌ .‬‬
‫ػلى بى العىيى‪ .‬صسيفۀ‌عداديه‪ ،‬هن‪ ،‬الهاؾى‪.6376 ،‬‬
‫آهاشمــال ؼىايىــاقى‪ ،‬هعمــؿ بــى ظىــيى‪ .‬ؽررشذ‌غررشسالس م‌ر‌دسسال ررم‌‪ ،‬جعويــن و جّــعيط‬
‫شاللالؿيى ظىيًى اقهىى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾايٍگاه جهكاو‪.6366 ،‬‬
‫ؽرشذ‌وهحالبالغره‪ ،‬بيـكوت‪ ،‬ؾاق اظيـاء الحـكاخ الؼكبـى‪،‬‬
‫‌‬ ‫ابىابىالعؿيؿ‪ ،‬ػبؿالعميؿ بـى هبةاللـه‪.‬‬
‫‪6967‬م‪.‬‬
‫ابىاذيك شمقى‪ ،‬ػلى بى هعمؿ‪ .‬ال امل‌فى‌الحاسيخ‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاقِاؾق‪6386 ،‬م‪.‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬ال امل‌فى‌الحاسيخ‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاقِاؾق‪6979 ،‬م‪.‬‬
‫ابىاػرن کىكى‪ ،‬اظمـؿ‪ .‬الفحرحذ‪ ،‬جكشمـۀ هىـحىكى هـكوى‪ ،‬جّـعيط ؿالهكٔـا ٘با٘بـايى هصـؿ‪،‬‬
‫جهكاو‪ ،‬ايحٍاقات و آهىلي ايوالب اوالهى‪.6370 ،‬‬
‫ابىبابىيه همى‪ ،‬هعمؿ بى ػلى (ٌيػ ِؿوم)‪ .‬ػيحن‌اخباس‌الشضا‪ ،‬جهكاو‪ ،‬شهاو‪6378 ،‬م‪.‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬مه‌ ‌ليسض ‌شه‌الفميه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاقالکحب االوالهيه‪.6385 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬کمال‌الذ‌يه‌ر‌جمام‌الىؼمة‪ ،‬جهكاو‪ ،‬اوالهيه‪6395 ،‬م‪.‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬الػحمادات‪ ،‬هن‪ ،‬المإجمك الؼالمى للٍيػ المليؿ‪6464 ،‬م‪.‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬الححزيذ‪ ،‬هن‪ ،‬شاهؼۀ هؿقويى‪6398 ،‬م‪.‬‬
‫ابىؼلــؿوو‪ ،‬ػبــؿالكظماو بــى هعمــؿ‪ .‬ممذمرره‪ ،‬جكشمـۀ هعمــؿپكويى گًابــاؾى‪ ،‬جهــكاو‪ ،‬ػلمـى و‬
‫ككهًگى‪.6360 ،‬‬
‫ابىوؼؿ‪ ،‬هعمؿ‪ .‬الطبمات‌ال بشى‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق ِاؾق‪6923 ،‬م‪.‬‬
‫ابىٌؼبه ظكايى‪ ،‬ظىى بى ػلى‪ .‬جسف‌الؼمحل‪ ،‬جكشمۀ اظمؿ شًحى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬اهيكکبيك‪.6380 ،‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪211‬‬

‫ابى٘و‪ٙ‬وى‪ ،‬هعمـؿ بـى ػلـى‪ .‬جراسيخ‌فخرشى‪ ،‬جكشمـۀ هعمؿوظيـؿ گلاايگـايى‪ ،‬جهـكاو‪ ،‬ػلمـى و‬
‫ككهًگى‪.6367 ،‬‬
‫ابىهحيبه ؾيًىقى‪ ،‬ػبؿالله بى هىلن‪ .‬المؼاسف‪ ،‬هن‪ ،‬الٍكيق الكٔى‪6465 ،‬م‪.‬‬
‫ابىهىکىيه قالى‪ ،‬اظمؿ بى هعمؿ بى يؼوىب‪ .‬جداسب‌المم‪ ،‬جكشمه و جعٍـيۀ ابىالواوـن اهـاهى‪،‬‬
‫جهكاو‪ ،‬وكوي‪.6389 ،‬‬
‫ابىهّؼب المبيكى‪ ،‬هّؼب بى ػبؿالله‪ .‬وغب‌لشيؼ‪ ،‬هاهكه‪ ،‬ؾاقالمؼاقف‪.‬‬
‫ابىهًظىق‪ ،‬هعمؿ بى هکكم‪ .‬لغان‌الؼشب‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق ِاؾق‪0222 ،‬م‪.‬‬
‫سعحلال ه‪ ،‬جكشمۀ قكيغالؿيى اوـعام بـى هعمـؿ همـؿايى‪ ،‬جهـكاو‪،‬‬ ‫‌‬ ‫ابىهٍام‪ ،‬هعمؿ‪ .‬عيشت‌‬
‫ؼىاقلهى‪.6366 ،‬‬
‫ابىكاقن‪ ،‬هعمؿ‪ .‬المذسعه‌الىبحيه‌الؼغ شيه‪ ،‬ػماو‪ ،‬ؾاقاللكهاو‪6463 ،‬م ‪6993 /‬م‪.‬‬
‫اظمؿى هيايصى‪ ،‬ػلى‪ .‬م اجيب‌الشعحل‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاقالعؿيد‪6469 ،‬م‪.‬‬
‫اؼىى‪ ،‬قٔا‪« .‬ظکمـث و ؾليـل اظکـام»‪ ،‬ؽرميم‌مؼشفرث‪ ،‬ن ‪ ،7‬ي ‪ ،00‬بهـاق ‪-623 َ ،6389‬‬
‫‪.666‬‬
‫اؾاک‪ِ ،‬ابك‪ .‬سزمث‌وبحى‌خؾحوث‌خاه ى (قويکكؾى يى به قكحاق پيـاهبك‪ ‬بـا هؽاللـاو)‪ ،‬جهـكاو‪،‬‬
‫کىيك‪.6389 ،‬‬
‫اقؾبيلى‪ ،‬اظمؿ بى هعمؿ‪ .‬مدمغ‌الفائذة‌ر‌البشهان‌فى‌ؽشذ‌اسؽاد‌الرهان‪ ،‬هن‪ ،‬ؾكحـك ايحٍـاقات‬
‫اوالهى‪6423 ،‬م‪.‬‬
‫خپژرهى‪ ،‬جكشمۀ هىؼىؾ ِاؾهى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ومث‪.6385 ،‬‬ ‫اوحًلىقؾ‪ ،‬هايکل‪ .‬دسآمذى‌بش‌جاسي ‌‬
‫اوعاهى‪ ،‬ويؿ ظىيى‪ .‬شام ػبكت (بكقوى ػملکكؾ ػىام و ؼـىاَ ؾق ظاؾذـۀ ػاٌـىقا بـا جکيـه بـك‬
‫بيايات هوام هؼظن قهبكى)‪ ،‬هن‪ ،‬بىوحاو کحاب‪.6385 ،‬‬
‫اِلهايى‪ ،‬ابىاللكز‪ .‬مماجرل‌الطرالبييه‪ ،‬جّـعيط ػلىاکبـك ؿلـاقى‪ ،‬جكشمـۀ وـيؿ هاٌـن قوـىلى‬
‫هعالجى‪ ،‬کحابلكوٌى ِؿوم‪.‬‬
‫اهيًى‪ ،‬ػبؿالعىيى‪ .‬الغذيش‌فى‌ال حاب‌ر‌الغىة‌ر‌الدب‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاقالکحب االوالهيه‪.6366 ،‬‬
‫ىهها‌ر‌فشايىذ‌ؽ ل‌گيشى)‪‌،‬هـن‪ ،‬هكکـم‬ ‫باباپىق گلاكٍايى‪ ،‬هعمؿههؿى‪ .‬اومالب‌اعالمى‌ايشان‌(صمي ‌‬
‫بيىالمللى جكشمه و يٍك المّ‪ٙ‬لى‪.‬‬
‫باهًك‪ ،‬هعمؿشىاؾ‪ .‬مبازثى‌پيشامحن‌فشهىگ‌اومالب‌اعالمى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾكحك يٍك ككهًگ اوـالهى‪،‬‬
‫‪.6387‬‬
‫بؽاقى شؼلى‪ ،‬هعمؿ بى اوماػيل‪ .‬صسير‌البخاسى‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق ٘ىم الًصاه‪6400 ،‬م‪.‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬صسير‌البخاسى‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق اظياء الحكاخ الؼكبى‪.‬‬
‫بالـقى‪ ،‬يعيى بى شابك‪ .‬اوغاب‌الؽشاف‪ ،‬هن‪ ،‬اظياء الرواكة االوالهية‪6466 ،‬م‪.‬‬
‫لشآنکرشيم‌ر‌جدحيرذ‌الصر حة‪ ،‬جهـكاو‪ ،‬ؾكـاع‪،‬‬
‫سرانخرحاوى‌ ‌‬‫بالؿى‪ ،‬ويؿ هعمؿ‪ .‬آمحصػ‌سرخرحاوى‌ر‌ ‌‬
‫‪.6396‬‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫کحابًاهه ‪212 ‬‬

‫ـــــــــــــــ ‪ .‬آؽىايى‌با‌دفاع‌ممذط‪ ،‬هن‪ ،‬لهمم هؿايث‪.6397 ،‬‬

‫البهرراى‌خهرران‪ ،‬هــن‪ ،‬پژوهٍــکؿۀ‬
‫بهكاهـى‪ ،‬هؿقتاللــه و ههــؿى يظكپــىق‪ .‬اومررالب‌اعررالمى‌ر‌اوم ‌‬
‫جعويوات اوالهى‪.6387 ،‬‬
‫بهٍحىوكٌث‪ ،‬هعىـى‪ .‬ومرؼ‌ػ مرا‌دس‌عياعرث‪ ،‬جهـكاو‪ ،‬پژوهٍـکؿۀ اهـام ؼميًـى‪ ‬و ايوـالب‬
‫اوالهى‪.6395 ،‬‬
‫بى يان‪ ،‬شاو‪ .‬جاسيخ‌خامغ‌اديان‪ ،‬جكشمۀ ػلىاِـك ظکمث‪ ،‬جهكاو‪ ،‬پيكول‪.6354 ،‬‬
‫بيهوى‪ ،‬ابىبکك اظمؿ بى ظىيى‪ .‬دلئل‌الىبحه‪ ،‬جكشمۀ هعمىؾ ههؿوى ؾاهــايى‪ ،‬جهـكاو‪ ،‬ػلمـى و‬
‫ككهًگى‪.6366 ،‬‬
‫پايًؿه‪ ،‬ابىالواون‪ .‬وهح‌الفصازه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾيياى ؾايً‪.6380 ،‬‬
‫پژوهٍکؿه جعويوات اوالهى‪ .‬فشهىگ‌ؽيؼه‪ ،‬هن‪ ،‬لهمم هؿايث‪.6385 ،‬‬
‫پژوهٍگاه ػلىم و هؼاقف ؾكاع هوؿن‪ .‬آؽىايى‌با‌دفاع‌ممذط‪ ،‬هن‪ ،‬ؼاؾمالكٔا‪.6387 ،‬‬
‫جوىلاؾۀ اکبكى‪ ،‬ػلى‪ .‬خهاد‌دس‌آيىۀ‌لشآن‪ ،‬هن‪ ،‬لهمم هؿايث‪.6386 ،‬‬
‫شاؾ المىلى‪ ،‬هعمؿ اظمؿ و ؾيگكاو‪ .‬ايام‌الؼشب‌فى‌الداه يه‪ ،‬هاهكه‪ ،‬ؾاقاظياءالکحب الؼكبى‪.‬‬
‫شؼلكى‪ ،‬هعمؿجوى‪ .‬امام‌زغيه‌ؽهيذ‌فشهىگ‌پيؾشر‌اوغاويث‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هإوىۀ جؿويى و يٍك آذاق‬
‫ػالهه شؼلكى‪.6386 ،‬‬
‫شؼلكياو‪ ،‬قوىل‪ .‬زيات‌ف شى‌عياعى‌امامان‌ؽيؼه‪ ،‬هن‪ ،‬ايّاقياو‪.6379 ،‬‬
‫شمؼى ال يىيىًؿگاو‪ .‬آؽىايى‌با‌اومالب‌ر‌وظام‌خمهحسى‌اعالمى‪ ،‬هـن‪ ،‬هكکـم جعويوـات اوـالهى‬
‫يمايًؿگى ولى كويه ؾق وااه‪.6378 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬اومالب‌اعالمى‌ايشان‪ ،‬هؼاقف‪.6384 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬اومالب‌اعالمى‌چگحوگى‌ر‌چشايى‌سخذاد‌آن‪ ،‬هن‪ ،‬يهاؾ يمايًؿگى هوام هؼظن قهبكى‬
‫ؾق ؾايٍگاهها‪.6384 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬اومالبى‌محمايض (شىحاقهايى ؾق ايوالب اوالهى ايكاو)‪ ،‬هن‪ ،‬بىوحاو کحاب‪.6385 ،‬‬
‫شىاؾى آهلى‪ ،‬ػبؿالله‪ .‬جبييه‌بشاهيه‌اثبات‌خذا‪ ،‬ويكاوحۀ ظميؿ پاقواييا‪ ،‬هن‪ ،‬اوكاء‪.6374 ،‬‬
‫ُ‬
‫لشآنکشيم (وظى و يبىت ؾق هكآو)‪ ،‬هن‪ ،‬اوكاء‪.6388 ،‬‬ ‫ـــــــــــــــ ‪ .‬جفغيش‌محضحػى‌ ‌‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬واليث كويه (واليث‪ ،‬كواهث و ػؿالث)‪ ،‬هن‪ ،‬اوكاء ‪.6396‬‬
‫شيمم‪ ،‬ويليام‪ .‬ديه‌ر‌سران‪ ،‬جكشمۀ ههؿى هائًى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬بًگاه جكشمه و يٍك کحاب‪.6356 ،‬‬
‫رعائلالؾيؼه‪ ،‬هن‪ ،‬هإوىۀ آلالبيث‪6429 ،‬م‪.‬‬ ‫‌‬ ‫ظك ػاهلى‪ ،‬هعمؿ بى ظىى‪.‬‬
‫ظىًى‪ ،‬ػلىاکبك‪ .‬جاسيخ‌جس ي ى‌ر‌عياعى‌اعالم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾكحك يٍك ككهًگ اوالهى‪.6373 ،‬‬
‫ظىيًى ؼاهًهاى‪ ،‬ويؿ ػلى‪« .‬هىائل هحلكهه جوليؿ‪ ،‬اوـحلحائات شؿيـؿ»‪ ،‬ؾوحكوـى ؾق‪ :‬پايگراه‌‬
‫اطالعسعاوى‌دفحش‌سهبش‌مؼظم‌اومالب‌اعالمى‪.www.leader.ir ،‬‬
‫‌‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬اخحبةالعحفحائات‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ايحٍاقات بيىالمللى الهؿى‪.6386 ،‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪213‬‬

‫ـــــــــــــــــ ‪ .‬بياوررات‪ ،‬پايگــاه ا٘العقوــايى ؾكحــك هوــام هؼظــن قهبــكى‪ ،‬ؾوحكوــى ؾق‪http//: :‬‬
‫‪.Farsi.khamenei.ir‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬سعالۀ‌آمحصؽى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬كوه قول‪.6395 ،‬‬
‫لصههاى‌لشآن‌(بشگشفحه‌اص‌جفغريش‌ومحوره)‪‌،‬جهـكاو‪ ،‬ؾاق الکحـب االوـالهيه‪،‬‬ ‫ظىيًى‪ ،‬ويؿ ظىيى‪‌ .‬‬
‫‪.6386‬‬
‫ظّاقى‪ ،‬ػلىاکبك‪ .‬جاسيخ‌فشهىگى‌عياعى‌مؼاصش‪ ،‬هن‪ ،‬هاشك‪.6389 ،‬‬
‫ظکيمى‪ ،‬هعمؿقٔا‪ .‬السياة‪ ،‬جكشمۀ اظمؿ آقام‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾكحك يٍك ككهًگ‪.6382 ،‬‬
‫ظلبى الٍاكؼى‪ ،‬ػلى بى بكهاوالؿيى‪ .‬الغيشه‌الس بيه‪ ،‬جعوين ليًـى ؾظـالو‪ ،‬بيـكوت‪ ،‬ؾاق اظيـاء‬
‫الحكاخ الؼكبى‪.‬‬
‫ظلى‪ ،‬ظىى بى يىوق (ػالهه ظلى)‪ .‬کؾف‌المشاد‌فى‌ؽشذ‌جدشيذ‌الػحماد‪ ،‬هن‪ ،‬هإوىة الًٍـك‬
‫االوالهى‪6469 ،‬م‪.‬‬
‫ظميكى‪ ،‬ػبؿالملک بى هٍام (ابىهٍام)‪ .‬الغي ‌شة‌الىبحيه‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاقالمؼككه‪.‬‬
‫ؼاجمى‪ ،‬ويؿ اظمؿ‪ .‬قوالث ؼىاَ (يگاهى به بيايات هوـام هؼظـن قهبـكى ؾق شمـغ ككهايـؿهاو‬
‫لٍکك ‪ 07‬هعمؿ قوىل الله‪ ،)‬هن‪ ،‬ؾكحك جبليـات ظىلۀ ػلميۀ هن‪.6376 ،‬‬
‫ؼىاقلهى‪ ،‬هىكن بى اظمؿ‪ .‬ممحل‌السغيه‪ ،‬هن‪ ،‬هکحبة المليؿ‪.‬‬
‫الؽىقى الٍـكجىيى‪ ،‬وـؼيؿ‪ .‬الرشب‌المرحاسد‌فرى‌فصرر‌الؼشبيرة‌ر‌الؾرحاسد‪ ،‬هـن‪ ،‬کحابؽايـۀ آيثاللـه‬
‫هكػٍى‪6423 ،‬م‪.‬‬
‫غثوامۀ‌دهخذا‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾايٍگاه جهكاو‪.6378 ،‬‬ ‫ؾهؽؿا‪ ،‬ػلىاکبك‪ .‬ل ‌‬
‫ؾهواو‪ ،‬ظميؿ‪ .‬ايوالب اوالهى يو‪ٙ‬ۀ ػ‪ٙ‬لى ؾق جاقيػ‪ ،‬هن‪ ،‬هؿيى‪.6384 ،‬‬
‫ؾيًىقى‪ ،‬اظمؿ بى ؾاووؾ‪ .‬اخباسالطحال‪ ،‬جكشمۀ هعمىؾ ههؿوى ؾاهـايى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬يى‪.6364 ،‬‬
‫قاؿب اِلهايى‪ ،‬ظىيى بى هعمؿ‪ .‬مفشدات‌الفاظ‌لشآن‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق الٍاهيه‪6460 ،‬م‪.‬‬
‫قئيىى‪ ،‬ػلىاکبك‪ .‬صوگ‌جاسيخ‪ ،‬هن‪ ،‬يىين ظيات‪.6384 ،‬‬
‫قكيؼى‪ ،‬ػلى‪ .‬جاسيخ‌جس ي ى‌پيؾحايان‪ ،‬هن‪ ،‬لهمم هؿايث‪.6388 ،‬‬
‫لقگكىيژاؾ‪ ،‬ؿالهعىيى‪ .‬جاسيخ‌جس ي ى‌صذس‌اعالم‪ ،‬هن‪ ،‬بٕؼة الكوىل‪.6386 ،‬‬
‫لقياب ؼىيى‪ ،‬ػبان‪ .‬عيشۀ‌سعحل‌ال ه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬وكوي‪.6388 ،‬‬
‫وايث ظىلهييىل‪. ... .‬‬
‫وبعايى‪ ،‬شؼلك‪ .‬مؼاد‌اوغان‌ر‌خهان‪ ،‬جهكاو‪ ،‬کحابؽايه ِؿق‪.6358 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬فشاصهايى‌اص‌جاسيخ‌پيامبش‌اعالم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هٍؼك‪.6389 ،‬‬
‫خوگاسى‌دس‌اعالم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ومث‪.6386 ،‬‬ ‫وصاؾى‪ ،‬ويؿ ِاؾم و هاؾى ػالنلاؾه‪ .‬جاسي ‌‬
‫غموامررۀ‌کررشبال (جكشمــۀ اللهــىف)‪ ،‬هحــكشن هعمــؿ هعمــؿى‬ ‫وــيؿبى٘اوون‪ ،‬ػلىبىهىوــى‪‌ .‬‬
‫اٌحهاقؾى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ه‪ٙ‬هك‪.6377 ،‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫کحابًاهه ‪214 ‬‬

‫ويى٘ى‪ ،‬شاللالؿيى ػبؿالكظمى‪ .‬جاسيخ‌الخ فاء‪ ،‬بـه کىٌـً قظـاب ؼٕـكى‪ ،‬بيـكوت‪ ،‬هإوىـۀ‬
‫ػمالؿيى‪6990 ،‬م‪.‬‬
‫ٌــليؼىكــك‪ ،‬هعمــؿ‪ .‬مبرراوى‌ف ررشى‌اومررالب‌اعررالمى‌اي رشان‪ ،‬هــن‪ ،‬يهــاؾ يمايًــؿگى ول ـىكوي ـه ؾق‬
‫ؾايٍگاهها‪.6378 ،‬‬
‫ٌکىقى‪ ،‬ابىاللٕل‪ .‬گزسى‌بش‌کشاوۀ‌لشآن‪ ،‬هن‪ ،‬ػول وكغ‪.6384 ،‬‬
‫ه‪ ،‬جكشمۀ ههؿى پيٍىايى‪ ،‬هن‪ ،‬جىظيؿ‪.6360 ،‬‬ ‫اومالب‌زغي ‌‬
‫‌‬ ‫ٌمهالؿيى‪ ،‬هعمؿههؿى‪ .‬اسصيابى‌‬
‫ٌهيؿى‪ ،‬ويؿ شؼلك‪ .‬جاسيخ‌جس ي ى‌اعالم‌جا‌پايان‌امحيان‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هكکم يٍك ؾايٍگاهى‪.6360 ،‬‬
‫ٌيػ ظك ػاهلى‪ ،‬هعمؿ بى ظىى‪ .‬رعائل‌الؾيؼه‪ ،‬هن‪ ،‬هإوىه آل البيث‪6429 ،‬م‪.‬‬
‫٘با٘بايى‪ ،‬ويؿ هعمؿظىيى‪ .‬جفغيش‌الميضان‪ ،‬جكشمۀ وـيؿ هعمـؿباهك هىوـىى همـؿايى‪ ،‬هـن‪،‬‬
‫ؾكحك ايحٍاقات اوالهى شاهؼۀ هؿقويى ظىلۀ ػلميۀ هن‪.6380 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬ؽيؼه‌دس‌اعالم‪ ،‬هن‪ ،‬ؾاق الحبليؾ اوالهى‪.‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬الميضان‌فى‌جفغيش‌المشآن‪ ،‬بيكوت‪6392 ،‬م‪.‬‬
‫٘بكوى‪ ،‬كٕل بى ظىى‪ .‬مدمغ‌البيان‌فى‌جفغيش‌الم ‌شآن‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ياِك ؼىكو‪.6370 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬مدمغ‌البيان‌فى‌جفغيش‌المشآن‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق اظياء الحكاخ الؼكبى‪6379 ،‬م‪.‬‬
‫٘بكى‪ ،‬هعمؿ بى شكيك‪ .‬جاسيخ‌طبشى‪ ،‬جكشمۀ ابىالواون پايًؿه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬اوا٘يك‪.6373 ،‬‬
‫٘كيعى‪ ،‬كؽكالؿيى‪ .‬مدمغ‌البسشيه‪ ،‬بيكوت‪ ،‬هإوىة االػلمى‪6066 ،‬م‪.‬‬
‫٘الن‪ ،‬هّ‪ٙ‬لى‪ .‬پيامبشى‌ر‌آييه‌وبشد‪ ،‬جكشمۀ ظىى اکبكى هكلياک‪ ،‬جهكاو‪ ،‬بؼرث‪.‬‬
‫٘ىوى (ٌيػ)‪ ،‬هعمؿ بى ظىى‪ .‬سخال‌طحعى‪ ،‬هن‪ ،‬الٍكيق الكٔى‪.‬‬
‫ػبؿاللهى‪ ،‬هعىى‪ .‬يظكيههاى ايوالب و ايوالب اوالهى ايكاو‪ ،‬جهكاو‪ٌ ،‬كض‪.6388 ،‬‬
‫ػكب ابىليؿآباؾى‪ ،‬ػبؿالكٔـا‪« .‬بكقوـى ػلـث ػـؿم ظٕـىق وليماوبىِـكؾ ؾق کـكبال»‪ ،‬فصر ىامۀ‌‬
‫جاسيخ‌دس‌آيىۀ‌پژرهؼ‪ ،‬ي ‪ ،02‬جابىحاو ‪.630-609 َ ،6387‬‬
‫ػىکكى‪ ،‬ويؿ هكجٕى‪ .‬ومؼ‌ػايؾه‌دس‌جاسيخ‌اعالم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هًيك‪.6377 ،‬‬
‫ػکبكى بـؿاؾى‪ ،‬هعمؿ بى هعمؿ بى يؼماو (ٌـيػ هليـؿ)‪ .‬السؽراد‌فرى‌مؼشفرة‌زدرح‌ال ره‌ػ رى‌‬
‫الؼباد‪ ،‬هن‪ ،‬کًگكه ٌيػ هليؿ‪6460 ،‬م‪.‬‬
‫ػاليى‪ ،‬ظىيى‪ .‬جاسيخ‌جس ي ى‌خىگ‌ايشان‌ر‌ػشاق‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هكل و بىم‪.6395 ،‬‬
‫ػليؽايى‪ ،‬ػلىاکبك‪« .‬جعليلـى بـك شًگهـاى پيـاهبك اکـكم‪ ‬بـا کلـاق»‪ ،‬عياعرث‌وبرحى‪‌،‬مبراوى‪‌،‬‬
‫مؤلفهها‌ر‌ساهبشدها‪ ،‬جهكاو‪ ،‬پژوهٍکؿۀ ه‪ٙ‬الؼات ككهًگـى و اشحمـاػى ولاقت ػلـىم‪،6386 ،‬‬ ‫‌‬
‫َ ‪.492‬‬
‫خىگهراى‌اسجرذاد‌ر‌بسرشان‌خاوؾريىى‌پيرامبش‪ ،‬هـن‪ ،‬هإوىـۀ آهىلٌـى و‬ ‫‌‬ ‫ؿالهى ؾهوى‪ ،‬ػلـى‪.‬‬
‫پژوهٍى اهام ؼميًى‪.6383 ،‬‬
‫كالضلاؾه‪ ،‬هعمؿظىيى‪ .‬ساهىماى‌فحارا‪ ،‬هن‪ ،‬هؼكوف‪.6379 ،‬‬
‫كياْ الهيصى‪ ،‬ػبؿالكلام‪ .‬گحهش‌مشاد‪ ،‬جّـعيط ليـىالؼابـؿيى هكبـايى‪ ،‬جهـكاو‪ ،‬ولاقت ككهًـگ و‬
‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪215‬‬

‫اقٌاؾ اوالهى‪.6370 ،‬‬

‫كيكولآباؾى‪ ،‬هعمؿ بى يؼوىب‪ .‬لامحط‌المسيط‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاقالمؼككة‪6430 ،‬م‪.‬‬
‫ؾههاى‌فمهى‌عياعى‌امام‌خميىى‪ ،‬هكکـم جعويوـات اوـحكاجژيک قياوـث‬ ‫هأىلاؾه‪ ،‬کاظن‪ .‬اوذي ‌‬
‫شمهىقى‪.6377 ،‬‬
‫هكٌى‪ ،‬ػلىاکبك‪ .‬لامحط‌لشآن‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاقالکحاب االوالهى‪.6350 ،‬‬
‫هًؿولى‪ ،‬وليماو بى ابكاهين‪ .‬يىابيغ‌المحدة‪ ،‬بيكوت‪ ،‬هإوىة االػلمى للم‪ٙ‬بىػات‪6468 ،‬م‪.‬‬
‫کليًى‪ ،‬هعمؿ بى يؼوىب‪ .‬ال افى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾاقالکحب االوالهيه‪6427 ،‬م‪.‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬ال افى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬اوالهيه‪.6360 ،‬‬
‫کههجشيه‌سرصگاس‌جا‌عذۀ‌مرا‪ ،‬جكشمـۀ ػبؿالعىـيى آـقيـگ‪ ،‬جهـكاو‪،‬‬ ‫لىکان‪ ،‬هًكى‪ .‬جاسيخ‌جمذن‌اص‌ ‌‬
‫هإوىۀ کيهاو‪.6366 ،‬‬
‫هصلىى‪ ،‬هعمؿباهك‪ .‬بساس‌األوحاس‪ ،‬بيكوت‪ ،‬ؾاق ئظياء الحكاخ الؼكبى‪6423 ،‬م‪.‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬بساساألوحاس‪ ،‬بيكوت‪ ،‬هإوىة الىكاء‪6983 ،‬م‪.‬‬
‫خهانبيىى‌جحزيذ‪ ،‬هن‪ ،‬ؾكحك جبليـات اوالهى‪.‬‬‫‌‬ ‫هعمؿى قىٌهكى‪ ،‬هعمؿ‪ .‬ػذل‌دس‌‬
‫خىگهراى‌پيرامبش‌‬
‫‌‬ ‫هكکم جعويوات اوالهى يمايًؿگى ولى كويه ؾق وااه‪ .‬اسصيابى‌عياعرى‌وظرامى‌‬
‫اعالم‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هؼاويث آهىلي والهاو ػويؿجى ـ وياوى ولقات ؾكاع و پٍحيبايى ييكوهاى‬
‫هىلط‪.6376 ،‬‬
‫هكکم ِهبا (هإوىۀ شهاؾى)‪ .‬اوغان‌‪052‬عاله (بيايات هوام هؼظن قهبكى ؾقباقۀ ليؿگى وياوى‬
‫ـ هباقلاجى ائمۀ هؼّىم‪ ،)‬جهكاو‪ ،‬هإوىۀ ايماو شهاؾى‪.6392 ،‬‬
‫مشرجالزهب‪ ،‬جكشمۀ ابىالواون پايًـؿه‪ ،‬جهـكاو‪ ،‬بًگـاه جكشمـه و يٍـك‬‫‌‬ ‫هىؼىؾى‪ ،‬ػلى بى ظىيى‪.‬‬
‫کحاب‪.0536 ،‬‬
‫هّباض يمؾى‪ ،‬هعمؿجوى‪ .‬آمحصػ‌ػمايذ‪ ،‬جهكاو‪ ،‬والهاو جبليـات اوالهى‪.6377 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪.‬خذاؽىاعى‌(هؼاقف هكآو ‪ ،)6‬هـن‪ ،‬هإوىـۀ آهىلٌـى و پژوهٍـى اهـام ؼميًـى(قه)‪،‬‬
‫‪.6389‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬ساهىماؽىاعى (اِىل ػوايؿ ‪ ،)0‬جهكاو‪ ،‬اهيكکبيك‪.6375 ،‬‬
‫ه‪ٙ‬هكى‪ ،‬هكجٕى‪ .‬خاجميث‪ ،‬جهكاو‪ِ ،‬ؿقا‪.6389 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬ػذل‌الهى‪ ،‬هن‪ِ ،‬ؿقا‪.6389 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬مدمحػه‌آثاس‪ ،‬هن‪ِ ،‬ؿقا‪.6387 ،‬‬
‫هظلك يصلى‪ ،‬هعمؿظىى‪ .‬دلئل‌الصذق‌لىهح‌السك‪ ،‬هن‪ ،‬هإوىۀ آل البيث‪6400 ،‬م‪.‬‬
‫وامۀ‌اخشايى‌بشگرضاسى‌درسههراى‌‬
‫‌‬ ‫هؼاويث آهىلي و پكوقي والهاو ؾاق الوكآو الکكين‪ .‬ک يات‌ر‌آييه‌‬
‫آمحصػ‌لشائث‌لشآن‌کشيم‪٘ ،‬كض جلّيلى بكگماقى ؾوقههاى آهىلي هكائث هكآو کكين‪.6396 ،‬‬
‫هؼّىهى‪ ،‬ويؿ هىؼىؾ‪ .‬از ام‌سرابرط‌صن‌ر‌مرشد‌ر‌مغرائل‌اخحمراػى‌آوران‪ ،‬هـن‪ ،‬بىوـحاو کحـاب‪،‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
‫کحابًاهه ‪216 ‬‬

‫‪.6389‬‬
‫هؼيى‪ ،‬هعمؿ‪ .‬فشهىگ‌فاسعى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬اهيكکبيك‪.6362 ،‬‬
‫هـكبى‪ ،‬يؼماوبىهعمؿ‪ .‬ؽرشذ‌الخبراس‌فرى‌فضرائل‌األئمرة‌الطهراس‌ػ ريهم‌الغرالم‪ ،‬هـن‪ ،‬شاهؼـۀ‬
‫هؿقويى‪6429 ،‬م‪.‬‬
‫هوؿوى‪ ،‬ه‪ٙ‬هك بى ٘اهك‪ .‬البذء‌ر‌الحاسيخ‪ ،‬جهكاو‪ ،‬بًياؾ ككهًگ ايكاو‪.6349 ،‬‬
‫هکاقم ٌيكالى‪ ،‬ياِك‪ .‬پيام‌لشآن‪ ،‬هن‪ ،‬هؿقوة االهام اهيكالمإهًيى‪.6376 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬جفغيش‌ومحوه‪ ،‬هن‪ ،‬ؾاقالکحب االوالهيه‪.6368 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬ػذل‌الهى‪ ،‬هن‪ ،‬ه‪ٙ‬بىػاجى هؿف‪.6360 ،‬‬
‫هًّىقى القيصايى‪ ،‬اوماػيل‪ .‬جاسيخ‌دفاع‌ممذط‪ ،‬هن‪ ،‬ؼاؾمالكٔا‪.6380 ،‬‬
‫هىوىى ؼميًى‪ ،‬ويؿ قوضالله‪ .‬جسشيش‌الحعي ه‪ ،‬جكشمۀ ػلـى اوـالهى‪ ،‬جهـكاو‪ ،‬هإوىـۀ جًظـين و‬
‫يٍك آذاق اهام ؼميًى‪.6386 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬جحضير‌المغائل‪ ،‬جهكاو هكکم يٍك ككهًگى قشاء‪.6366 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬صسيفۀ‌امام‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هإوىۀ جًظين و يٍك آذاق اهام ؼميًى‪.6378 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬صسيفۀ‌وحس‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هإوىۀ جًظين و يٍك آذاق اهام ؼميًى‪.6378 ،‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬کحاب‌البيغ‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هإوىه جًظين و يٍك آذاق اهام ؼميًى‪6406 ،‬م‪.‬‬
‫ـــــــــــــــ ‪ .‬ر ‌ليث‌فميه‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هإوىه يٍك آذاق اهام ؼميًى‪.6373 ،‬‬
‫هىوىى القى‪ ،‬ويؿ هصحبـى‪ .‬مبراوى‌اػحمرادات‌دس‌اعرالم‪ ،‬جهـكاو‪ ،‬ؾكحـك يٍـك ككهًـگ اوـالهى‪،‬‬
‫‪.6378‬‬
‫هىاليى‪ ،‬ظىيى‪« .‬ؼىاقتهاى شكياو واليکاق ؾق گفاق جاقيػ»‪ ،‬مشکرض‌اعرىاد‌اومرالب‌اعرالمى‪،‬‬
‫ؾوحكوى ؾق‪ 64 ،http://www.irdc.ir/fa/news/2345 :‬اولًؿ ‪.6396‬‬
‫هإوىه ؾايكةالمؼاقف كوه اوـالهى‪ .‬فشهىرگ‌فمره‌(مطرابك‌مرزهب‌اهرل‌بيرث‪‌،)‬هـن‪ ،‬هإوىـه‬
‫ؾايكةالمؼاقف كوه اوالهى‪.6390 ،‬‬
‫انؽىاعى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬هؼاويث آهىلي ييكوى هواوهـث بىـيس‪،‬‬ ‫يظكپىق‪ ،‬ههؿى و ل‪ٙ‬لؼلى ل‪ٙ‬يلى‪ .‬خشي ‌‬
‫‪.6386‬‬
‫يكاهى‪ ،‬اظمؿ بى هعمؿ‪ .‬ػحائذ‌اليام‌فى‌لحاػذ‌الز ام‪ ،‬هن‪ ،‬ؾكحك جبليـات اوالهى‪6467 ،‬م‪.‬‬
‫يىقى‪ ،‬ظىيى بى هعمؿجوى‪ .‬مغحذسک‌الحعائل‌ر‌مغحىبط‌المغائل‪ ،‬هـن‪ ،‬هإوىـه آل البيـث‪،‬‬
‫‪6428‬م‪.‬‬
‫وقام بى أبىككان‪ ،‬هىؼىؾ بى ػيىى‪ .‬مدمحػه‌رسام‪ ،‬هن‪ ،‬هکحبة كويه‪6462 ،‬م‪.‬‬
‫واليحى‪ ،‬ػلىاکبك‪ .‬جاسيخ‌عياعى‌خىگ‌جسمي ى‌ػشاق‌ػ يه‌خمهحسى‌اعالمى‌ايشان‪ ،‬جهـكاو‪ ،‬ؾكحـك‬
‫يٍك ككهًگ اوالهى‪.6376 ،‬‬
‫هاللى‪ ،‬ولين بى هيه‪ .‬کحاب‌ع يم‌به‌ليظ‌هاللى‪ ،‬هن‪ ،‬هاؾى‪6425 ،‬م‪.‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬
 ‫‪ ‬هّباض‬ ‫‪217‬‬

‫هيرمى‪ ،‬يىقالؿيى ػلى بى ابىبکـك‪ .‬مدمرغ‌الضرائرذ‌ر‌مىبرغ‌الفحائرذ‪ ،‬بيـكوت‪ ،‬ؾاقالکحـب الؼلميـه‪،‬‬

‫‪6428‬م‪.‬‬
‫هيىم‪ ،‬قابكت ا‪ .‬اديان‌صوذۀ‌خهان‪ ،‬جكشمۀ ػبؿالكظين گىاهى‪ ،‬جهكاو‪ ،‬ؾكحك يٍك ككهًـگ اوـالهى‪،‬‬
‫‪.6369‬‬
‫يؼوىبى‪ ،‬اظمؿ بى ابىيؼوىب‪ .‬جاسيخ‌يؼمحبى‪ ،‬جكشمۀ هعمؿابكاهين آيحـى‪ ،‬جهـكاو‪ ،‬بًگـاه جكشمـه و‬
‫يٍك کحاب‪.0536 ،‬‬

‫صفحهآرايي‌مجدد‌ـ‌?‪‌:::‬ـ‌ج‌ر‌ـ‌?‪‌9;AA/@/:‬ـ‌?@?<‪‌A‬کلمه‌ـ‌@‪;8‬ص‌ـ‌وزيرى‌ـ‌چاپ‌<‌ـ‌‪A-MO-032‬‬
‫‌‬