🍿

LES 1: INTRODUCTIE
Type Lecture

Materials Chapter 1.pdf

Reviewed

LES 1: INTRODUCTIE

hercompositie, de muziek van bach: voorbeeld waarbij een

kunstwerk/cultuurproduct werd gebaseerd op een ander cultuurproduct
in de muziek is het een cover, in muziek spreken we precies niet van adaptatie,
verschillende termen voor hetzelfde
film van boek: adaptatie
film op een andere film gebaseerd: remake
dans: reenactments

Het Laatste Avondmaal: Leonardo Da Vinci, in 1652 werd een deuropening

gemaakt op de afbeelding waardoor er een deel niet zichtbaar was
replica werd gemaakt op linnen, werd uitgevoerd door leerlingen Da Vinci, replica
is duidelijk in een betere staat, gedeelte is terug te zien, heel wat minder
gerestaureerd en er is minder schade aan
nog meer replica’s: mozaïek
⇒ Kunnen we die replica’s een adaptatie van het origineel noemen? OF is het een
adaptatie van de adaptatie (van het linnen)?

Is het linnen werk een duidelijkere Da Vinci dan het oorspronkelijke? Je zou
kunnen claimen dat dit beter de geest capteert dan het originele

LES 1: INTRODUCTIE 1
 ADAPTATIES zijn van alle tijden
binnen eenzelfde medium wordt er zelfs geadapteerd
nu nog veel meer media door adaptatie
bijv: Daens The Musical: film is ook zelfs een adaptatie van een boek
bijv: Persepolis: adaptatie van een stripreeks
bijv: The Marvels: gebaseerd op Marvel Comics
bijv: WTFock: remake van SKAM
bijv: Mekbet: Shakespeare adaptatie op Instagram
WAT HEBBEN ZE GEMEEN? ⇒ adaptaties met een heel uitgesproken narratieve
component

EXAMEN
Open vragen
alle voorbeelden en illustraties lessen kennen!

GEEN leerstof: laatste tekst Corrigan

lees luister en kijkopdrachten ook examenmateriaal!

VOORBEELDVRAAG: bespreek het concept van de sequel aan de hand van de

trainspotting sequel

ESSAY
minimum 3 referenties van academische literatuur!

ADAPTATIES: (on) populair?

populaire praktijk:
- “repetition with variation”: Hutcheon zegt dat we een voorkeur hebben naar
wat men al kent, link kunnen leggen ‘familiariteitsprincipe’, mensen de neiging

LES 1: INTRODUCTIE 2
 hebben voorkeur waarmee ze al gekend zijn, adaptaties spelen daarmee en ze
gaan er variaties op maken, ze hebben een verrassingsfactor, het
voorspelbare met het onvoorspelbare combineren maakt het interessant voor
de kijker
- commercieel interessant: risico op een flop is kleiner aangezien het
gebaseerd is op iets dat al bewezen is dat het goed/populair is

waarom negatief over adaptaties: originaliteit, minder origineel en daarom

minder goed
⇒ romantische opvatting van originaliteit: in romantiek hoogste vorm van
kunst is originele kunst, geniale geest van de kunstenaar, een goede
kunstenaar is een genie die los van alles tot een volledig authentiek idee komt
en dit verwerkt in de kunst

Wat betekent originaliteit?

1. iets oorspronkelijks, de oudste vorm van een bepaald iets, verwijst naar een
chronologie van werken, iets dat eerst was

2. iets dat uit iemand zelf voorkomt zonder externe invloeden, iemand volledig
op zichzelf uitgevonden zonder enkele andere invloed // positieve connotatie

is het mogelijk dat iemand iets volledig onafhankelijk maakt en

bedenkt?
Intertekstualiteit: ieder werk heeft inspiratie ergens anders gehaald waardoor
originaliteit eigenlijk onmogelijk is en niet bestaat

alle werken staan in relatie met andere werken

wat is het verschil tussen een adaptatie en niet-adaptatie? ⇒ een adaptatie staat
in relatie met andere werken MAAR is een bewuste herwerking

3. een niveau van creativiteit: zijn ze minder creatief? neen, je kan bijzondere
adaptaties hebben
Hutcheon: to be second is not to be secondary or inferior, to be first is not to
be originary or authoritative: je mag het niet chronologisch bekijken, niet ‘het
origineel’ worden, maar ‘het geadapteerde werk’

LES 1: INTRODUCTIE 3
 ADAPTATIES ALS ADAPTATIES
Hutcheon: we kunnen adaptaties zowel als autonoom werk als adaptatie kunnen
beschouwen

als autonoom werk: als zodanig bekijken en bestuderen, je gaat niet het boek
er gaan bijhalen, je gaat de film als een artefact gaan beschouwen

adaptatie als adaptatie: je erkent dat de adaptatie een specifieke relatie heeft
tot een ander voorgaand werk, je gaat openlijk de relatie tussen film en bv.
boek gaan erkennen

waarom onderscheid belangrijk? het publiek! sommige niet door dat het een
adaptatie is en behandelen het dan ook niet als een adaptatie ⇒ unknowing
audiences, als je het weet is er een ander engagement van de kijker, je hebt
andere verwachtingen: knowing audiences!

maar is dit niet te binair? Je hebt ook mensen die weten dat het gebaseerd is op
een boek maar het boek nog nooit gelezen hebben

HUTCHEON: ADAPTATIES ALS DELIBERATE ANNOUNCED AND EXTENDED

REVISITATIONS OF PRIOR WORKS

DEFINITIE ADAPTATIE: EEN WERK DAT EEN OF MEERDERE ANDERE WERKEN OF

EEN VERHAALWERELD BEWUST EN OPENLIJK HERWERKT!

Wat hoort er niet bij volgens Hutcheon?

allerlei intertekstuele referenties die bij die niet bewust of openlijk te linken zijn
aan het werk bv. wanneer een film in een andere film wordt genoemd!

bv. plagiaat, geen erkenning gegeven aan het geadapteerde werk

bv. sequels & prequels behoren er ook niet toe

WAT IS ADAPTATIE? 3 INVALSHOEKEN:

1. an acknowledged transposition of a recognisable other work or works,

adaptatie als product
ADAPTATIE ALS PRODUCT
- binnen of tussen media

LES 1: INTRODUCTIE 4
 - verandering van genre
- verandering van vertelperspectief: van non-fictie naar fictie
diverse benamingen voor het product: verfilming, adaptatie, remake, cover,…

2. a creative and an interpretive act of appropriation/ salvaging, adaptatie als een

proces
ADAPTATIE ALS PROCES
- proces van adapteren zelf: als een actieve daad waarbij altijd in eerste
instante een vorm van interpretatie aan bod komt, een reeds bestaand werd w
geïnterpreteerd daarna dat ze iets nieuw gaan maken, creatie binnen proces
van adaptatie
proces van APPROPRIATIE/TOE-EIGENING zijn: je eigent iets toe dat niet van
jou is (negatieve connotatie met dat)
Of ook positief: het doorgeven van erfgoed, aan de hand van een adaptatie tot
leven gewerkt: PROCES VAN SALVAGING: iets redden dat zonder de adaptatie
in vergetelheid zou geraakt zijn
voorbeeld: Chantal Akerman die het werk Singer wou adapteren, positieve
lezing van proces van adaptatie, auteur van de brontekst levend wordt
gehouden via de stem van Akerman

3. an extended intertextual engagement with the adapted work: adaptatie vanuit

publiek/receptie
ADAPTATIE VANUIT RECEPTIE
- adaptatie als palimpsest: een vorm van intertekstualiteit, een soort van
hergebruikt manuscript waarbij de bovenste laag wordt weggedaan waardoor
het opnieuw kan gebruikt worden, maar die eerst laag is toch een beetje
behouden blijft en nog doorschemert, adaptatie in sommige gevallen zoals
palimpsest. Als publiek vertrouwd is met kroonwerk en vervolgens adaptatie
bekijkt, publiek zal eigenzinnige ervaring hebben aangezien ze het zullen
herkennen, kan tot plezier leiden of tot frustratie
- wetende en onwetende publieken
MAAR natuurlijk rekening houden met de tijd tussen het eerste werk en de
adaptatie, kan tot een andere reactie leiden

⇒ an adaptation is a derivation that is not a derivative: a work that is second

without being secondary. It’s in its own palimpsestic thing

LES 1: INTRODUCTIE 5
 HET PUBLIEK
veranderingen in film en literaire studies in jaren 1980

Roland Barthes (1968): la naissance du lecteur doit se payer de la mort de

l’auteur
- teksten hebben evenveel betekenissen als lezers, betekenissen komen niet
direct voort uit wat de schrijver met die tekst heeft bedoeld, betekenissen zijn
niet op voorhand besloten, ze ontstaan in de hoofden van het publiek, door
linken te leggen met andere teksten, auteur is niet in staat om een soort van
gefixeerde betekenis in de tekst te gaan vastleggen
- gevolgen voor adaptatie studies, het bronwerk wordt niet langer als enige
origineel beschouwd, iedere tekst heeft oneindige betekenissen, adaptatie is
een herinterpretatie van een tekst
- reader response theory in literatuurwetenschap: tekst staat niet op zichzelf
en krijgt pas betekenis wanneer die gelezen wordt, iedere lezing van een tekst
wordt een ‘literair event’, de act van het lezen leidt tot de creatie van
betekenissen
- cultural studies jaren 1980: aandacht voor empirische ipv theoretische
kijker/lezer, we gingen er niet meteen meer vanuit dat lezer/kijker van het
bronwerk afweet

INTERTEKSTUALITEIT

Dood van de auteur: teksten worden gevormd door veelheid aan andere
teksten, nadruk op INTERTEKSTUALITEIT ipv ORIGINALITEIT

Julia Kristeva: conceptualiseert intertekstualiteit adhv Bakhtins DIALOGISME:

“any text is constructed as a mosaic of quotations, any text is the absorption
and transformation of another, de woorden die we uitspreken staan niet
zomaar op zichzelf, zijn ook al in andere contexten gebruikt, het speelt zich
ook tussen teksten af

ROBERT STAM

LES 1: INTRODUCTIE 6
 heeft theorie toegepast op adaptaties, moeten adaptaties zien als
intertekstueel dialogisme waarbij filmadaptaties, we moeten onderscheid
tussen origineel en adaptatie overboord gooien!

adaptaties verhouden zich tot bronwerk, maar ook tot andere teksten en tot
discoursen over teksten

adaptatie als bijzondere vorm van intertekstualiteit: relatie met een of meer
werken is “deliberate, announced”

ADAPTATIES EN CONTEXT

ruimere maatschappelijke context: interpretatie tekst gelinkt aan ruimere

context, tijd en cultuur zijn belangrijk om rekening mee te houden als we
adaptatie bestuderen, zowel voor maakproces en receptie
Bijv: Duitse opvoeringen van Shakespeare tijdens WOI & WOII, ook al werd
Engeland als vijand beschouwd, bepaalde belangen tekst werden aangezien

specifieke productie-en receptiecontext

VERANDERING VAN CULTUUR

lokalisering: aanpassing aan doelcultuur (Hutcheon: indigenization: inheems

maken van een werk, we gaan het culturele raamwerk aanpassen)

bekendste: amerikanisering, zoals Old Boy!

delokalisering: tijdens het adaptatieproces culturele specifiteit gaan vermijden,

waardoor een film gedenationaliseerd wordt, een van de voornaamste
drijfveren hiervoor: meer interesse van internationaal doelpubliek, meestal
vindt het dan plaats in een grootstad die niet wordt benoemd, bepaalde
tradities verwijderen, proberen verhaal universeler maken

LES 1: INTRODUCTIE 7