PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA

Z BIOLOGII

UNIWERSYTECKIE
XII LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE
W OLSZTYNIE

BEATA JÓŹWIAK-GRUDZIEŃ
MAŁORZATA DERA
EWA SUCHARZEWSKA

1
 I
Przedmiotowe Zasady Oceniania (PZO) uwzględniają główne ramy i wartości określone w dokumencie
Wewnątrzszkolne Zasady Oceniania. Dokumentami uzupełniającymi się z PZO są plany dydaktyczne dla
poszczególnych klas zawierające wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia
poszczególnych ocen śródrocznych oraz rocznych ocen klasyfikacyjnych, wynikających
z realizowanego programu nauczania.
Nauczyciel ma prawo modyfikować wymagania w ciągu roku szkolnego dodając, usuwając lub
dokonując przesunięć w wymaganiach na poszczególne oceny, dostosowując je do poziomu danego
oddziału. Nauczyciel informuje uczniów o tych zmianach z wyprzedzeniem.

II
Ocenianie ma na celu:
a) poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w zakresie wymagań
edukacyjnych wynikających z programu nauczania,
b) motywowanie ucznia do dalszej pracy,
c) dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom), uczniom i nauczycielowi informacji o postępach,
trudnościach i uzdolnieniach ucznia,
d) umożliwienie nauczycielowi doskonalenia organizacji i metod pracy.
W ocenianiu bieżącym uczniowie otrzymują oceny punktowe odpowiadające punktom procentowym
uzyskanym przez nich w poszczególnych formach sprawdzania wiedzy i umiejętności. Każdej z ocen jest
przypisana waga.
Skala ocen punktowych: od 0% do 100%.

III
PZO obejmują ocenę wiadomości, umiejętności i postaw uczniów.
1. Poznanie świata organizmów na różnych poziomach organizacji życia.
2. Pogłębienie wiadomości dotyczących budowy i funkcjonowania organizmu ludzkiego.
3. Pogłębienie znajomości metodyki badań biologicznych.
4. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji.
5. Rozumowanie i argumentacja.
6. Postawa wobec przyrody i środowiska.

2
 IV
Sposoby i formy sprawdzania osiągnięć uczniów:
a) prace klasowe – przeprowadzone po zakończeniu działu (lub innej, wskazanej przez nauczyciela
partii materiału), zapowiadane z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, poprzedzone lekcją
powtórzeniową; osiągnięcia w olimpiadzie, (awans do etapu okręgowego/wojewódzkiego,
zakwalifikowanie się pracy badawczej) – waga 5,
b) poprawiona pisemna forma sprawdzenia wiedzy – waga 1,
c) sprawdziany – obejmujące materiał z maksymalnie trzech ostatnich tematów/lekcji, mogą być nie
zapowiadane – waga 3,
d) prace domowe – pisemne (w zeszycie ucznia/kartach pracy) oraz ustne – waga 1,
e) praca na lekcjach, w tym praca w grupie - waga 1,
f) prowadzenie zeszytu przedmiotowego/kart pracy - waga 1,
g) inne prace dodatkowe (kartkówki, prezentacje, plakaty, referaty, kahoot) – waga 2
h) samoocena - raz w semestrze uczeń wypełnia arkusz samooceny dokonując oceny swoich
osiągnięć z biologii. (Na podstawie wypełnionego arkusza uczeń otrzymuje ocenę punktową
wpisaną do dziennika elektronicznego – waga 1)
i) test diagnostyczny/matura próbna – uczeń otrzymuje z niej tylko ocenę kształtującą – liczbę
punktów procentowych. Ocena ta nie jest wliczana do średniej ocen.
j) uczeń, który osiągnął sukces w olimpiadzie przedmiotowej może jednorazowo otrzymać ocenę
punktową z przedziału od 90% do 100% - waga 5.

Plusy i minusy:
a) oceny cząstkowe, śródroczne i roczne wystawiane są bez plusów i minusów,
b) uczeń może uzyskać plusy i minusy za pracę na lekcji lub pracę domową,
c) Plusy i minusy są zapisywane na karcie nauczyciela. Za uzyskane znaki uczeń otrzymuje ocenę
punktową wpisywaną do dziennika elektronicznego według przelicznika:
++++++ 100%
+++++ 80%
++++ 60%
+++ 30%
---- 0%
d) plusy i minusy uzyskane w I półroczu nie liczą się w II półroczu,
e) plusy i minusy nie redukują się wzajemnie, tzn. są rozpatrywane osobno.

3
Oceny procentowe z prac klasowych i sprawdzianów są uzasadniane ustnie podczas ich omawiania, oraz
poprzez zaznaczanie błędów i komentarze przy zadaniach.

Zasady poprawiania prac pisemnych:

a) uczeń ma prawo do poprawy każdej zapowiedzianej pisemnej formy sprawdzenia wiedzy w roku
szkolnym,
b) daną formę sprawdzenia wiedzy można poprawiać tylko raz; poprawa odbywa się poza lekcjami w
terminie i miejscu wyznaczonym przez nauczyciela; uczeń sam pilnuje terminu zaliczenia,
c) poprawie podlegają oceny procentowe w zakresie [0% - 93%]
d) w przypadku poprawy w dzienniku elektronicznym wpisane będą dwie oceny punktowe– ocena
niższa, z wagą 1 oraz ocena wyższa z wagą odpowiadającą danej formie sprawdzania osiągnięć
ucznia. Obie oceny są wliczane do średniej. W przypadku równych ocen punktowych z pracy
pisemnej i poprawy, ocena z poprawy wpisywana jest w kategorii „próba poprawy” i nie jest liczona
do średniej
e) termin poprawy wyznaczany jest najpóźniej do10 dnia roboczego od daty poinformowania uczniów
o wynikach pisemnej formy sprawdzania wiedzy,
f) termin poprawy nauczyciel ustala z zainteresowanymi uczniami,
g) odrębny termin poprawy ustala się dla ucznia nieobecnego na poprawie z przyczyn
usprawiedliwionych przez wychowawcę oraz dla ucznia, któremu w dniu poprawy przysługuje tzw.
„okres ochronny” w rozumieniu WZO,
h) uczeń nieobecny na pisemnej formie sprawdzenia wiedzy, który nie ma tzw. „dni ochronnych”
pisze zaległą pracę na najbliższej przypadającej lekcji,
i) uczeń, który z powodu nieobecności, nie podejdzie do obowiązkowego, pisemnego sprawdzenia
wiedzy otrzymuje wpis „0” z komentarzem „brak zadania”. Uczeń ma obowiązek umówić się z
nauczycielem i podejść do sprawdzenia wiedzy w najszybszym możliwym terminie, nie później niż w
ciągu dwóch tygodni od powrotu do szkoły.
j) oceny z pozostałych form sprawdzania osiągnięć nie podlegają poprawie.

Zasady zgłaszania „nieprzygotowania” do lekcji:

Uczeń ma prawo do zgłoszenia „nieprzygotowania” do lekcji – 2 razy w półroczu w klasach realizujących
program biologii w wymiarze 2 lub więcej godzin tygodniowo,
a) „nieprzygotowanie” zwalnia ucznia z wszelkich niezapowiedzianych form sprawdzania osiągnięć
na danej lekcji, a także „usprawiedliwia” brak pracy domowej,

4
 b) uczeń zgłasza „nieprzygotowanie” do zajęć na początku lekcji, bezpośrednio po wejściu do
pracowni, zapisując swój numer z dziennika,
c) liczba wykorzystanych „nieprzygotowań” nie ma wpływu na ocenę śródroczną i roczną.

Zasady wykorzystywania tzw. „szczęśliwego numerka” zawarte są w odrębnym regulaminie. Uczeń

chcący skorzystać z tego przywileju zgłasza to nauczycielowi przed przystąpieniem do
niezapowiedzianego sprawdzianu.

Oceny śródroczne, roczne i końcowe ustalane będą przez nauczyciela. Ocena śródroczna, roczna,
końcowa nie może być niższa niż wynikająca ze średniej ocen punktowych według przelicznika:
[0% ; 35%] - ocena niedostateczna
(35% - 45%] - ocena dopuszczająca
(45% - 65%] - ocena dostateczna
(65% - 80%]- ocena dobra
(80% - 93%] - ocena bardzo dobra
(93% - 100%] – ocena celująca
Nauczyciel ma prawo wystawić ocenę wyższą niż wynikającą ze średniej uwzględniając dodatkowo
dokonane przez ucznia w ciągu półrocza postępy oraz odniesione sukcesy.

Całościowe ocenianie uczniów posiadających opinie i orzeczenia poradni pedagogiczno-

psychologicznej o dysfunkcjach odbywa się z uwzględnieniem zaleceń zawartych w tych opiniach.

Pozostałe uwagi i postanowienia:

a) na pierwszych lekcjach w roku szkolnym uczniowie są zapoznawani z systemem oceniania,
b) oceny procentowe cząstkowe są jawne dla ucznia,
c) uczeń przyjęty do szkoły w trakcie roku szkolnego przedkłada zaświadczenie o uzyskanych
ocenach. Ocena śródroczna wpisywana jest z najwyższą wagą.
d) uczeń biorący udział w zawodach sportowych w dniu, w którym zaplanowana jest praca klasowa
zgłasza się do nauczyciela jeszcze przed zawodami w celu ustalenia terminu zaliczenia.
e) wszystkie obowiązkowe formy sprawdzenia wiedzy, które miały miejsce podczas nieobecności
ucznia, muszą być zaliczone w terminie nie dłuższym niż 10 dni roboczych od jego powrotu do
szkoły, dopuszcza się indywidualne i odrębne ustalenia ucznia z nauczycielem.
f) W przypadku stwierdzenia braku samodzielności podczas pisemnych form sprawdzania wiedzy
uczeń otrzymuje 0% z wagą przypisaną do danej formy.

5
 g) tryb odwołania i wnioskowania o ocenę śródroczną/roczną/końcową wyższą niż zaproponowana
przez nauczyciela opisany jest w Statucie Szkoły.
h) zasady obowiązujące podczas zajęć w formie zdalnej są zawarte w statucie szkoły.
i) pisemne prace uczniów są przechowywane do końca danego roku szkolnego,
j) rodzice (prawni opiekunowie) są informowani o ocenach procentowych cząstkowych za
pośrednictwem systemu zwanego „dziennikiem elektronicznym” na spotkaniach z
wychowawcami klas oraz podczas konsultacji
k) tryb informowania rodziców (prawnych opiekunów) o zagrożeniu ucznia niedostateczną roczną
oceną klasyfikacyjną określają przepisy WZO,
l) kwestie nieuregulowane w PZO są rozstrzygane na podstawie zapisów WZO oraz rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i
promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach
publicznych.

V
Ocenianie zewnątrzszkolne:
Uczeń :
- opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy,
- przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne;
- przedstawia związki między strukturą a funkcją na różnych poziomach organizacji życia,
- przedstawia i wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem,
- wskazuje źródła różnorodności biologicznej i jej reprezentację na poziomie genetycznym, gatunkowym
i ekosystemów;
- interpretuje różnorodność organizmów na Ziemi jako efekt ewolucji biologicznej.
- objaśnia funkcjonowanie organizmu ludzkiego na różnych poziomach złożoności;
- dostrzega związki między strukturą a funkcją na każdym z tych poziomów.
- rozumie i stosuje terminologię biologiczną;
- planuje, przeprowadza i dokumentuje obserwacje i doświadczenia biologiczne;
- formułuje problemy badawcze, stawia hipotezy i weryfikuje je na drodze obserwacji i doświadczeń; -
określa warunki doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą,
- formułuje wnioski z przeprowadzonych obserwacji i doświadczeń.
- odczytuje, selekcjonuje, porównuje i przetwarza informacje pozyskane z różnorodnych
źródeł, w tym za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych.
- objaśnia i komentuje informacje,
- odnosi się krytycznie do przedstawionych informacji,
- oddziela fakty od opinii,
- wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe, formułuje wnioski,
- formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, dobierając
racjonalne argumenty.
- dostrzega związki między biologią a innymi dziedzinami nauk przyrodniczych i społecznych.
- rozumie znaczenie współczesnej biologii w życiu człowieka.
- rozumie znaczenie ochrony przyrody i środowiska oraz zna i rozumie zasady zrównoważonego rozwoju;

6
 - prezentuje postawę szacunku wobec siebie i wszystkich istot żywych, środowiska;
- opisuje postawę i zachowanie człowieka odpowiedzialnie korzystającego z dóbr przyrody i środowiska,
- zna prawa zwierząt oraz analizuje swój stosunek do organizmów żywych i środowiska.

VI
Ocenianie wewnątrzszkolne
a) oceny cząstkowe – załącznik do PZO
b) śródroczne i roczne

klasa 1 (zakres rozszerzony)

na ocenę dopuszczającą uczeń:
wymienia etapy badań biologicznych, wymienia związki chemiczne i pierwiastki wchodzące w skład
żywych organizmów, zna podstawowe struktury budujące komórki, zna podstawowe procesy chemiczne
zachodzące w organizmach,
na ocenę dostateczną uczeń:
wymienia etapy doświadczenia, definiuje próbę badawczą i kontrolną, dokonuje klasyfikacji związków
organicznych i pierwiastków, wymienia funkcje organelli komórkowych, definiuje podstawowe procesy
metaboliczne
na ocenę dobrą uczeń:
omawia zasady prowadzenia i dokumentowania badań , formułuje główne etapy badań do konkretnych
obserwacji i doświadczeń biologicznych, wymienia podstawowe cechy budowy związków organicznych i
rolę pierwiastków, określa budowę organelli komórkowych, wymienia poszczególne etapy procesów
metabolicznych
na ocenę bardzo dobrą uczeń:
porównuje procesy metaboliczne, planuje doświadczenia i obserwacje, formułuje wnioski, porównuje
związki organiczne, wyjaśnia wpływ pierwiastków na organizm, wyjaśnia funkcje organelli
komórkowych, porównuje procesy metaboliczne zachodzące w warunkach tlenowych i beztlenowych,
foto i chemosyntezę
na ocenę celującą uczeń:
analizuje kolejne etapy prowadzenia badań, wykonuje doświadczenia biologiczne, formułuje problem
badawczy, hipotezę, wnioski, wyjaśnia związek między budową związku chemicznego a jego funkcją w
organizmie, wyjaśnia wpływ procesów metabolicznych na funkcjonowanie organizmu, porównuje
budowę z funkcją organelli komórkowych, wyjaśnia znaczenie procesów metabolicznych w utrzymaniu
homeostazy, wykazuje związki przyczynowo-skutkowe między procesami metabolicznymi a
funkcjonowaniem organizmów.

7
klasa 2 (zakres rozszerzony)
na ocenę dopuszczającą uczeń:
zna zasady klasyfikacji organizmów żywych, wymienia przykłady i podstawowe cechy organizmów
należących do określonych jednostek systematycznych, wymienia procesy fizjologiczne roślin, zna
podstawowe procesy chemiczne zachodzące w organizmach,
na ocenę dostateczną uczeń:
charakteryzuje organizmy należące do poszczególnych jednostek systematycznych, charakteryzuje
procesy fizjologiczne roślin, definiuje podstawowe procesy metaboliczne
na ocenę dobrą uczeń:
charakteryzuje choroby wywoływane przez organizmy z różnych jednostek systematycznych, podaje
przykłady roślin u których zachodzą poszczególne procesy fizjologiczne, wymienia poszczególne etapy
procesów metabolicznych

na ocenę bardzo dobrą uczeń:

porównuje budowę i funkcjonowanie organizmów należących do tych samych jednostek
systematycznych, określa wpływ procesów fizjologicznych na rozwój roślin,
na ocenę celującą uczeń:
zauważa ewolucyjne zmiany i osiągnięcia organizmów w kolejnych jednostkach systematycznych,
wyjaśnia związek między fizjologią a funkcjonowaniem roślin, wyjaśnia wpływ narządów i układów
narządów na utrzymanie homeostazy
klasa 3 (zakres rozszerzony)
na ocenę dopuszczającą uczeń:
przedstawia hierarchiczną budowę organizmu, wymienia parametry istotne w utrzymaniu homeostazy,
wymienia funkcje powłoki ciała u zwierząt, podaje nazwy elementów skóry, wymienia układy zwierząt
kręgowych i bezkręgowych, wymienia i zna budowę układów człowieka, definiuje oddychanie
komórkowe, fotosyntezę i inne procesy metaboliczne
na ocenę dostateczną uczeń:
opisuje główne funkcje poszczególnych układów narządów człowieka, przedstawia powiązania między
narządami w poszczególnych układach i powiązania między układami narządów człowieka, wymienia
choroby poszczególnych narządów, wymienia etapy procesów metabolicznych
na ocenę dobrą uczeń:

8
wykazuje związek budowy narządów z pełnionymi przez nie funkcjami w poszczególnych układach,
przedstawia powiązania funkcjonalne między układami narządów człowieka, opisuje etapy procesów
metabolicznych
na ocenę bardzo dobrą uczeń:
dowodzi, że ciało człowieka stanowi wielopoziomową strukturę, podaje na podstawie różnych źródeł
przykłady narządów współpracujących ze sobą i wyjaśnia, na czym polega ich współpraca, przedstawia
korelację między poszczególnymi procesami metabolicznymi,
na ocenę celującą uczeń:
przedstawia argumenty potwierdzające tezę, że między narządami w obrębie poszczególnych układów
istnieją powiązania funkcjonalne, wykazuje współdziałanie narządów człowieka w utrzymaniu
homeostazy, wyjaśnia rolę procesów metabolicznych w utrzymaniu homeostazy organizmów
zwierzęcych i roślinnych

klasa 4
na ocenę dopuszczającą uczeń:
zna budowę kwasów nukleinowych, definiuje podstawowe procesy genetyki molekularnej, zna
podstawowe mechanizmy dziedziczenia, mutacje, choroby genetyczne i zmienność organizmów,
wymienia dowody i mechanizmy ewolucji, zna zależności między organizmami, wymienia podstawowe
pojęcia związane z ekologią
na ocenę dostateczną uczeń:
opisuje budowę kwasów nukleinowych, wymienia etapy poszczególnych procesów genetyki
molekularnej, zna zasady zapisu krzyżówek genetycznych, wymienia rodzaje mutacji i choroby
genetyczne, wymienia rodzaje zmienności organizmów, przedstawia współczesne zastosowania metod
biotechnologii klasycznej w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym, rolnictwie, wymienia przykłady
dowodów ewolucji z zakresu embriologii, biogeografii oraz biochemii, pisuje działania doboru
stabilizującego, kierunkowego oraz rozrywającego, wyjaśnia, czym się zajmują: ekologia, ochrona
środowiska i ochrona przyrody, charakteryzuje cechy populacji
na ocenę dobrą uczeń:
charakteryzuje poszczególne etapy procesów biologii molekularnej, analizuje i zapisuje wyniki
krzyżówek jednogenowych i wielogenowych, oraz zna odstępstwa od praw Mendla, wyjaśnia, w jaki
sposób niezależna segregacja chromosomów, crossing-over oraz losowe łączenie się gamet wpływają na

9
genetyczną zmienność osobniczą, wyjaśnia pojęcia: mutacje letalne, mutacje subletalne, mutacje
neutralne, mutacje korzystne, protoonkogeny, onkogeny, geny supresorowe, opisuje podstawowe
narzędzia i techniki inżynierii genetycznej, porównuje dobór naturalny z doborem sztucznym, porównuje
dobór naturalny z doborem sztucznym, wskazuje różnice między zakresem badań ekologii a działaniami
na rzecz ochrony przyrody i ochrony środowiska,
na ocenę bardzo dobrą uczeń:
wyjaśnia, na czym polega regulacja dostępu do genu w komórce eukariotycznej i prokariotycznej, widzi
korelację między procesami genetyki molekularnej, wykazuje celowość i określa sposób wykonania
krzyżówek testowych, określa fenotypy i liczbę osobników należących do różnych klas pokolenia F2,
omawia rodzaje i źródła zmienności genetycznej, ustala typ dziedziczenia na podstawie analizy
rodowodu, omawia różnice między biotechnologią klasyczną a biotechnologią molekularną, wyjaśnia, w
jaki sposób można wykorzystać mikroorganizmy zmodyfikowane genetycznie w ochronie środowiska,
wykazuje związek między działaniem doboru naturalnego a występowaniem chorób genetycznych,
ocenia stan czystości wód na podstawie składu gatunkowego bioindykatorów, odróżnia rozrodczość
potencjalną (fizjologiczna) od rozrodczości realizowanej (ekologiczna)
na ocenę celującą uczeń:
planuje doświadczenie mające na celu wykazanie semikonserwatywnego charakteru replikacji DNA,
wyjaśnia, w jaki sposób w komórkach eukariotycznych dochodzi do zwiększenia wydajności translacji,
wykazuje różnicę między dziedziczeniem jądrowym a dziedziczeniem pozajądrowym, wyjaśnia, dlaczego
w pokoleniach F1 i F2 mogą nie pojawić się określone fenotypy, których obecność można stwierdzić w
pokoleniu rodzicielskim, wyjaśnia przyczyny zmienności obserwowanej u organizmów o identycznych
genotypach, wyjaśnia różnice między kariotypem organizmu aneuploidalnego a kariotypem organizmu
poliploidalnego, wykazuje zasadność stosowania produktów wytwarzanych dzięki biotechnologii
tradycyjnej i biotechnologii molekularnej w życiu człowieka, na podstawie dostępnych źródeł wskazuje,
jakie normy dotyczące upraw i hodowli GMO obowiązują w krajach UE oraz w dwóch państwach poza
UE, charakteryzuje prawidłowości ewolucji na poziomie mikroewolucji i makroewolucji na podstawie
przykładów, doświadczenie wykazujące oddziaływania antagonistyczne między osobnikami wybranych
gatunków, określa skutki działania substancji allelopatycznych, wykazuje wpływ działalności człowieka
(intensyfikacji rolnictwa, urbanizacji, industrializacji, rozwój komunikacji i turystyki) na różnorodność
biologiczną,