1.

Przejawy kryzysu Kościoła w IX i X wieku obejmowały:

- Brak jedności w Kościele, co skutkowało różnymi nurtami teologicznymi i sporami
doktrynalnym.
- Symonia, nepotyzm i nikolaizm, czyli nadużywanie władzy i stanowisk kościelnych
dla prywatnych korzyści.
- Rozpowszechnienie praktyki inwestytury, czyli nadawania urzędów kościelnych przez
świeckich władców.
- Rozbicie jedności chrześcijaństwa między Wschodem i Zachodem, co doprowadziło do
Wielkiej Schizmy Wschodniej i Zachodniej.

2. Pierwsze reformy wewnątrz Kościoła miały miejsce w klasztorze w Cluny we Francji

w X wieku. Reformy te, znane jako Reforma Kluniacka, dążyły do oczyszczenia
Kościoła z nepotyzmu, symonii i innych nadużyć, a także do przywrócenia dyscypliny
duchownej i duchowości.

3. Spór pomiędzy Grzegorzem VII a Henrykiem IV miał swoje korzenie w kwestii

inwestytury, czyli prawa władców świeckich do mianowania biskupów i innych
dostojników kościelnych. Grzegorz VII chciał odbić tę władzę z rąk władz świeckich,
co doprowadziło do konfliktu z cesarzem Henrykiem IV, który nie zgadzał się na
utratę tego przywileju.

4. Okres uniwersalizmu papieskiego, rozpoczęty za pontyfikatu Grzegorza VII,

obejmował czas, w którym papiestwo wywierało silny wpływ nie tylko na sprawy
duchowe, ale także na sprawy polityczne w Europie. Papież był uznawany za
najwyższego autorytetu zarówno w kwestiach wiary, jak i władzy świeckiej, co
sprawiało, że papiestwo osiągnęło szczyt swojej potęgi.

5. Przyczyny wypraw krzyżowych obejmowały:

- Zdobywanie Ziemi Świętej i odbicie Jerozolimy spod panowania muzułmanów.
- Chęć uzyskania odpustów i zbawienia dla uczestników.
- Rozwiązanie konfliktów między chrześcijańskimi państwami europejskimi.
- Rozbudzenie ducha religijnego i rycerskiego obowiązku obrony wiary.

6. Łatwiejsze było zorganizowanie wypraw krzyżowych niż trwała obrona królestwa

Jerozolimy ze względu na:
- Zróżnicowanie i rozproszenie sił muzułmańskich.
- Korzystne dla chrześcijan okoliczności polityczne na Bliskim Wschodzie.
- Motywację religijną i duchową uczestników wypraw, co pozwalało na skupienie
większych sił na krótszy czas.

7. Wyprawy krzyżowe miały wpływ na pozycję papiestwa w Europie, wzmacniając jego

autorytet jako głównego organizatora i moralnego przywódcy chrześcijańskiego
świata. Papież sprawował nad nimi kontrolę, co umożliwiło mu rozszerzenie swojej
władzy zarówno w sferze religijnej, jak i politycznej.

8. Armia Czingis-chana różniła się od ówczesnych armii europejskich głównie swoją

mobilnością, organizacją oraz taktyką. Mongołowie posiadali szybkie konie, byli
mistrzami jazdy konnej i łuczniczej, co pozwalało im na szybkie manewry i ataki z
zaskoczenia. Ponadto, ich armia była dobrze zorganizowana, dyscyplinowana i
skuteczna w wykorzystaniu nowoczesnych technologii wojennych tamtego okresu.

9. Wpływ Czingis-chana na historię i kulturę był ogromny. Stworzył największe

imperium w historii, które rozciągało się od Morza Czarnego po Pacyfik. Jego
podboje przyczyniły się do rozprzestrzenienia handlu, wymiany kulturowej i
transferu technologicznego między Europą i Azj. Jego kodeksy prawne i
administracyjne wpłynęły na organizację państw w Eurazji przez wiele wieków.

10. Mongołowie mieli ogromny wpływ na kraje europejskie poprzez swoje podboje i
najazdy. Ich ekspansja spowodowała zniszczenie wielu miast i wsi, masakry ludności
oraz szerzenie strachu i chaosu. Ponadto, handel i wymiana kulturowa między Europą
a Azją zostały znacznie utrudnione przez panowanie Mongołów nad terenami
międzykontynentalnymi.

11. Wzrost efektywności upraw w XI-XIII w. był rezultatem wprowadzenia nowych

technik rolniczych, takich jak trójpolówka czy rotacja płodozmianu. Ulepszenia w
narzędziach rolniczych i technikach uprawy również przyczyniły się do zwiększenia
wydajności rolnictwa w tym okresie.

12. Rozwój efektywności upraw w XI-XIII w. doprowadził do wzrostu produkcji rolnej,

co z kolei sprzyjało rozwojowi miast. Zwiększona podaż żywności umożliwiła rozwój
handlu, rzemiosła i usług, co przyczyniło się do powstawania nowych ośrodków
miejskich oraz zwiększenia liczby ludności w już istniejących miastach.

13. Społeczeństwo średniowiecznego miasta składało się z różnych warstw

społecznych, takich jak patrycjat (najzamożniejsi mieszkańcy), pospólstwo (średnia
klasa), oraz plebs (najniższa klasa społeczna). Patrycjat kontrolował życie
gospodarcze i polityczne miasta, pospólstwo zajmowało się handlem i rzemiosłem,
natomiast plebs często pracował na rzecz patrycjatu jako robotnicy lub służba.

14. Ruchy żądające ubóstwa w Kościele powstały w odpowiedzi na rosnące zamożność i

zepsucie duchowieństwa oraz Kościoła. Często były to ruchy eremickie, takie jak
katarzy czy waldensi, które odrzucały bogactwo i luksus duchownych, nawoływały do
prostoty życia i żywienia się ubóstwem.

15. Cystersi, franciszkanie i dominikanie to trzy główne zakony mendykanckie, które

powstały w średniowieczu. Wszystkie one kładły nacisk na ubóstwo, prostotę życia i
pracę na rzecz ubogich, ale różniły się swoimi regułami i celami. Cystersi skupiali
się głównie na modlitwie i pracach rolniczych, franciszkanie na posłudze ubogim i
ewangelizacji, a dominikanie na nauczaniu i walce z herezją.

16. Kryzys w Kościele w późnym średniowieczu był spowodowany m.in. nadmiernym

bogactwem i zepsuciem duchowieństwa, nadużyciami władzy papieskiej, nepotyzmem i
symonią, a także szerzeniem się herezji i schizmy. Zanik dyscypliny duchownej i
brak moralności wśród kleru przyczyniły się do spadku autorytetu Kościoła i jego
kryzysu.

17. Kryzys w późnym średniowieczu był spowodowany wieloma czynnikami, takimi jak
nadmierny wpływ Kościoła na życie społeczne i polityczne, wzrost konfliktów między
władzą świecką a duchowną, upadek wartości moralnych i duchowych, oraz pojawienie
się nowych zagrożeń dla chrześcijaństwa, takich jak herezje i schizma.

18. Upadek Konstantynopola w 1453 r. może być uznany za symboliczny koniec

średniowiecza ze względu na to, że miasto było ostatnim bastionem Cesarstwa
Bizantyjskiego i centrum chrześcijaństwa wschodniego. Zdobycie Konstantynopola
przez Turków osmańskich oznaczało upadek wielowiekowej tradycji bizantyjskiej oraz
ostateczne zakończenie epoki średniowiecza w Europie.

19.
Styl romański:
panował w architekturze i sztuce we wczesnym śrd.
Cechy:
-budowle z kamienia
-masywne grube mury
-niewielkie okna, półmrok
-kościoły na planie krzyża lub koła, orientowane, absydy
-sklepienia kolebkowe, półkoliste łuki

Styl gotycki:
panował w architekturze i sztuce w dojrzałymi i późnym średniowieczu
Cechy:
-wyskokie, ceglane kościoły i katedry
-ostre łuki, sklepienia żebrowe, przypory i filary podtrzymujące strop
-wysokie okna z witrażami
-strzeliste wieże

20.

21. Średniowieczne uniwersytety powstały w XI-XIII w. jako centra nauki i kultury,

gdzie studenci mogli zdobywać wiedzę z różnych dziedzin, takich jak teologia,
filozofia, prawo i medycyna. Uniwersytety w Paryżu, Oksfordzie, Bolonii i Salamance
należały do najważniejszych ośrodków naukowych w średniowieczu i odegrały kluczową
rolę w rozwoju intelektualnym Europy.