Dynamika i jej rodzaje.

Dynamika (gr. dynamikós - posiadający siłę) jest to element muzyczny określający wszystkie
zjawiska związane z głośnością dźwięku i jej zmianami w utworze muzycznym.
W praktyce muzycznej jako oznaczenia dynamiczne używane są tylko włoskie określenia
słowne, ich skróty a w niektórych przypadkach także ich odpowiedniki graficzne. Należy
pamiętać, że zawsze są to oznaczenia subiektywne tzn. np. czym innym jest forte
na fortepianie, czym innym na skrzypcach czy w orkiestrze itp.

Rodzaje oznaczeń dynamicznych:

• oznaczenia stałe: ppp pp p mp mf f ff fff
• oznaczenia zmienne:
crescendo (cresc.) lub <
decrescendo, diminuendo (dim.) lub >
forzato, sforzato, sforzando (fz, sfz, sf)
forte piano (fp)
piano forte (pf)
subito piano (sp)
subito forte (sf)

Wnikając w głąb istoty zjawiska można wyróżnić następujące rodzaje dynamiki:

dynamika płaszczyznowa - oddziaływująca na dłuższych przestrzeniach utworu, ten rodzaj

szczególnie przyczynia się do uwypuklenia formy (np. w utworze o schemacie ABA części
skrajne mogą być w piano a środkowa w forte), zmiany dynamiczne nie występują
samodzielnie ale w powiązaniu ze zmianami rytmu, trybu, tonacji, tempa, faktury, itp.

dynamika gradacyjna - zmieniający się w przebiegu utworu, ten rodzaj był szczególnie
popularny w szkole mannheimskiej gdzie często powtarzające się zmiany dynamiczne
wynikały z podporządkowania tego elementu i innych treści utworu

dynamika zewnętrzna - efektywna siła brzmienia wynikająca z siły pobudzenia a niezależna

od budowy akordu, ten rodzaj dynamiki precyzują określenia włoskie stałe i zmienne

dynamika wewnętrzna - wynikająca z samej struktury akordów występujących w dziele

muzycznym, wiąże się ze stopniem stopliwości interwałów tworzących akord: interwały
stopliwe (konsonanse) dają w akordzie małą dynamikę wewnętrzną, interwały mało stopliwe
(dysonanse) tworzą dużą dynamikę wewnętrzną.