MAL REJİMLERİ, EDİNİLMİŞ BAHAR [22-23] - TÜRK AİLE

MALLARA KATILMA REJİMİ HUKUKU

MAL REJİMLERİ
vEşlerin sahip oldukları malların yönetimi, mallardan yararlanma, mallar üzerinde tasarrufta bulunma ve
eşlerin bu konudaki sorumlulukları > mal rejimi
Önceden mal ayrılığı olan yasal mal rejimi, TMK’nın yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Ocak 2002’den
itibaren edinilmiş mallara katılma rejimi olarak değiştirilmiştir.

Yasal mal rejimi: Eşlerin aralarında bir mal rejimi sözleşmesi yaparak kanunun öngördüğü başka bir mal
rejimini seçmemiş olmaları halinde, malların yönetimi bakımından kanundan ötürü tabi olacakları mal
rejimi.
Seçimlik mal rejimi: Eşlerin yasal mal rejimi dışında seçecekleri ve tabi olacakları kanunda düzenlenmiş
olan mal rejimi: ‘’mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı ve mal ortaklığı.
MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİ
vmal rejimi sözleşmesi ne zaman yapılır?
TMK m. 203: Mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden
önce veya sonra yapılabilir. Taraflar, istedikleri mal
rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde
seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilirler.
TMK m. 205: Mal rejimi sözleşmesi, noterde
düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak,
taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal
rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler.
EHLİYET VE ŞEKİL TMK m. 204: Mal rejimi sözleşmesi, ancak ayırt etme gücüne sahip olanlar tarafından
yapılabilir.
Küçükler ile kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızasını almak zorundadırlar.
TMK m. 205/2: Mal rejimi sözleşmesinin taraflarca ve gerektiğinde yasal temsilcilerince
imzalanması zorunludur.
+Ergin olmak gerekir mi?

Evlenme kişiyi ergin kılar. Bu sebeple evlenmede töreninden sonra ayırt etme gücüne
sahip küçük, yasal temsilcinin izni olmadan mal rejimi sözleşmesi yapabilir.
Evlenme töreninden önce ergin olmayan kişi bir mal rejimi sözleşmesi yapacak olursa,
yasal temsilcisinin rızası ve yasal temsilcisinin de sözleşmeyi imzalaması gerekir.
Ayırt etme gücüne sahip kısıtlı > yasal temsilcinin izni + vesayet makamının izni gerekir.

Mal rejimi sözleşmesini eşlerin bizzat yapmaları ve imzalamaları gerekir.

+Şekil
Noter önünde resmi şekilde, düzenleme veya onaylama biçiminde. Ancak taraflar
evlenme başvurusu sırasında yazılı olarak da bildirebilir.
OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ
Olağanüstü mal rejimi: Eşler, aralarında yürürlükte olan mal rejiminden başka bir mal rejimine
geçebilecekleri gibi, bazı hallerde mevcut mal rejimi hakim kararıyla da değiştirilebilir.

i. Kendiliğinden dönüşme: eşlerin

seçmiş oldukları rejim mal ortaklığı ise
ve eşlerden birinin iflasına karar
verilmişse.
Eşlerden birinin talebiyle: Haklı bir
sebebin varlığı halinde. Haklı sebepler
özellikle nelerdir? TMK m. 206

ii. Hakim kararıyla dönüşme:

Alacaklının talebiyle: Eşler arasında
mal ortaklığı rejimi mevcutsa, eşlerden
birine karşı icra takibinde bulunan
alacaklı haciz uygulamasında zarara
uğrayacak olursa hakimden mevcut
mal rejiminin mal ayrılığına
dönüştürülmesini talep edebilir.
EŞLER ARASINDAKİ
BORÇLAR
TMK m. 217:
Mal rejimi, eşler arasındaki borçların
muaccel olmasını önlemez. Bununla
beraber bir borcun yerine getirilmesi,
borçlu eşi evlilik birliğini tehlikeye
düşürecek derecede önemli güçlüklere
sokacaksa, bu eş ödeme için süre
isteyebilir. Durum ve koşullar
gerektiriyorsa, hâkim istemde bulunan
eşi güvence göstermekle yükümlü tutar.
ENVANTER YAPILMASI
TMK m. 216:
Eşlerden her biri, diğerinden her zaman mallarının
envanterinin resmî senetle yapılmasını isteyebilir.
Bu envanter, malların getirilmesinden başlayarak
bir yıl içinde yapılmışsa, aksi ispatlanmış olmadıkça
bu envanterin doğru olduğu kabul edilir.
+bu hüküm ispat bakımından önem arz eder.
+ikinci fıkra bir adi karine getirmiştir.
+envanterin resmi şekilde noterde yapılması
gerekir.
EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ
MÜLKİYET BAKIMINDAN EŞLERİN HAKLARI

EDİNİLMİŞ MALLAR KİŞİSEL MALLAR: PAYLI MALLAR:

EDİNİLMİŞ MALLAR-1
TMK m. 219/1: Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin
devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı
değerleridir.
+iki şart: i. mal rejimi sürecinde ve ii. emek karşılığı
edinilmiş olma.
Eşlerin kişisel malları olarak nitelenemeyen bütün mallar
eşlerin edinilmiş mallarıdır.
Fikri ve bedensel bir emek karşılığı edinme.
Kişisel malların gelirleri: aksi kararlaştırılabilir bir edinilmiş
mal.
Kanun koyucu edinilmiş malları sınırlı sayıda tespit
etmemiştir. İkinci fıkrada edinilmiş mallar; özellikle, tadadi
bir biçimde belirtirmiş.
 EDİNİLMİŞ MALLAR-2

2. Sosyal güvenlik
veya sosyal yardım 5. Edinilmiş malların
1. Çalışmasının 4. Kişisel mallarının yerine geçen
kurum ve gelirleri,
TMK m. 219/2: Bir karşılığı olan kuruluşlarının veya 3. Çalışma gücünün değerler.
eşin edinilmiş malları edinimler, personele yardım kaybı nedeniyle +karşılıksız
kazandırma olarak +mal rejimi devam
özellikle şunlardır: +aylık kazanç ile amacı ile kurulan ödenen tazminatlar, ederken satın alınan
satın alınan yazıcı sandık ve edinilen taşınmazın
kira getirisi aracın satılarak
benzerlerinin yaptığı yerine alınan arsa
ödemeler,
KİŞİSEL MALLAR-1
i. Kanundan ii. Eşler arasında yapılan sözleşmeden ötürü

TMK m. 220: Aşağıda sayılanlar, kanun gereğince kişisel maldır:

1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya
da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
3. Manevî tazminat alacakları,
4. Kişisel mallar yerine geçen değerler.

1. Eşlerin kıyafetleri, takıları. Kriter: özgülenme amaç

2. Bir eşin evlenme tarihinden önceki evi, arabası ve bunların evlenme tarihinden önceki
gelirleri. Bağışlama yoluyla elde edilen araç. Miras yoluyla elde edilen arsa.
4. Belirli bir malvarlığı değerinin hangi malvarlığı kesiminden karşılanmışsa o kesime dahil
olacağı kuralı.
 KİŞİSEL MALLAR-2
TMK m. 221: Eşler, mal rejimi
sözleşmesiyle, bir mesleğin icrası veya
işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan
edinilmiş mallara dahil olması gereken
malvarlığı değerlerinin kişisel mal
sayılacağını kabul edebilirler.
+avukatın dava takibinden elde ettiği
gelir ile ofisi için aldığı bilgisayar.
+bir mesleğin icrası veya işletmenin
faaliyeti sebebiyle doğan kazanç
değil!
Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kişisel
malların gelirlerinin edinilmiş mallara
dahil olmayacağını da
kararlaştırabilirler.
 ‘’… davacının ziynet eşyasına yönelik isteği "kişisel
malın" (TMK.m.220) iadesine yöneliktir. Edinilmiş
Mallara Katılma Rejimi (TMK m. 218-241) eşlerden
KİŞİSEL her birinin diğer eşte kaldığını veya diğer eş
tarafından kullanıldığını ileri sürdüğü kişisel malının
MALLARIN aynen iadesini veya bedelinin iadesini isteme hakkını

İADESİNE
engellemez.
Eşler, kişisel mallarıyla ilgili isteklerini rejim sona
İLİŞKİN ermeden, tasfiye söz konusu olmadan da ileri
sürebilirler. Bu nedenle; davacının ziynet eşyasına
YARGITAY yönelik isteğinin esasının incelenip olumlu olumsuz bir
karar verilmesi gerekirken, yazılı olduğu şekilde
KARARI usulden reddedilmesi yasaya aykırıdır.’’
2. HD., E. 2005/16299 K. 2006/467 T. 30.1.2006
PAYLI MALLAR
TMK m. 222/2-3: Eşlerden hangisine ait olduğu
ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde
sayılır.
Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar
edinilmiş mal kabul edilir.
İSPAT
Madde 222: Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu
iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür.
+bir ispat kuralı.
Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar
onların paylı mülkiyetinde sayılır.
Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş
mal kabul edilir.
+edinilmiş mal varsayımı, eşler maliki oldukları bir
malvarlığı unsurunun kişisel malları olduğunu
ispatlayamadıkları takdirde, ilgili mal edinilmiş mal kabul
edilir.
YÖNETİM, YARARLANMA VE TASARRUF
TMK m. 223: Her eş, yasal sınırlar içerisinde kişisel malları ile edinilmiş mallarını yönetme,
bunlardan yararlanma ve bunlar üzerinde tasarrufta bulunma hakkına sahiptir.
Aksine anlaşma olmadıkça, eşlerden biri diğerinin rızası olmadan paylı mülkiyet konusu maldaki
payı üzerinde tasarrufta bulunamaz.
+bir eşin tasarrufu diğerinin iznine tabi tutulmuş, bir tür tasarruf yetkisi sınırlaması.
+üçüncü kişinin iyi niyetleri korunmaz.
+Bu madde münhasıran eşlerin paydaş olduğu paylı mülkiyet ortaklığında uygulama bulur.

+kişi edinilmiş ve kişisel mallarını yasal sınırlar içerisinde bizzat yönetebilir.

+kişi edinilmiş ve kişisel mallarından yasal sınırlar içerisinde yararlanabilir. Örneğin, eşinin
rızasına gerek olmaksızın mülkiyetindeki aracı kiraya verebilir.
+kişi kendi mülkiyetinde bulunan kişisel malları ve edinilmiş malları üzerinde yasal sınırlar
içerisinde serbestçe tasarrufta bulunabilir. [istisnası: aile konutu] İkinci fıkrada bu duruma bir
istisna getirilmiş olup, bu istisna hükmü emredici nitelikte değildir.
EŞLERİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI SORUMLULUĞU
TMK m. 224: Eşlerden her biri kendi borçlarından bütün
malvarlığıyla sorumludur.

TMK m. 189: Birliği temsil yetkisinin kullanıldığı hâllerde,

eşler üçüncü kişilere karşı müteselsilen sorumlu olurlar.
Eşlerden her biri, birliği temsil yetkisi bulunmaksızın yaptığı
işlemlerden kişisel olarak sorumludur. Ancak, temsil yetkisinin
üçüncü kişilerce anlaşılamayacak şekilde aşılması hâlinde eşler
müteselsilen sorumludurlar.
MAL REJİMİNİN SONA ERMESİ
Eşlerden Birinin Ölümü • TMK m. 225/1: Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü … ile sona
erer.

Başka Bir Mal Rejimine • TMK m. 225/1: Mal rejimi, … başka bir mal rejiminin kabulüyle
Geçme sona erer.

• TMK m. 225/2: Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma

sebebiyle sona erdirilmesine … karar verilmesi hâllerinde, mal
Evliliğin Boşanma veya rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.
• Türk Hukuku’nda boşanma kararının birliği ilkesi geçerli
İptal Sebebiyle Sona Ermesi değildir. Mal rejimi tasfiye edilmeden eşlerin tazminat ve
nafaka talepleri söz konusu olmakta ve bu durum doktrinde
eleştirilmektedir.

Mevcut Rejimin Hakim • TMK m. 225/2: Mahkemece … mal ayrılığına geçilmesine karar
Kararıyla Mal Ayrılığına verilmesi hâllerinde, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak
üzere sona erer.
Dönüştürülmesi
MAL REJİMİNİN TASFİYESİ
MALLARIN GERİ ALINMASI
TMK m. 226: Her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alır.

+eşlerin edinilmiş malları aralarında paylaşılmadığı, yani

eşlere tasfiye sonunda ayni hak tanınmayıp sadece artık
değer üzerinde bir alacak hakkı tanınmakta olduğu için,
her eş kendi zilyetliğinde bulunan ve fakat diğer eşin maliki
bulunduğu malları ona geri vermekle yükümlüdür.
EŞLERİN PAYLARININ HESAPLANMASI
TMK m. 228/1: Eşlerin kişisel malları ile edinilmiş malları, mal rejiminin
sona ermesi anındaki durumlarına göre ayrılır.

TMK m. 228/2: Eşlerden birine sosyal güvenlik veya sosyal yardım

kurumlarınca yapılmış olan toptan ödemeler veya iş gücünün kaybı
dolayısıyla ödenmiş olan tazminat, toptan ödeme veya tazminat yerine
ilgili sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurumunca uygulanan usule göre
ömür boyunca irat bağlanmış olsaydı, mal rejiminin sona erdiği tarihte
bundan sonraki döneme ait iradın peşin sermayeye çevrilmiş değeri ne
olacak idiyse, tasfiyede o miktarda kişisel mal olarak hesaba katılır.
+burada zikredilen ödemelerin edinilmiş mal olarak tasfiyede yer
alabilmeleri için bunların evliliğin devam ettiği süre içerisindeki nominal
karşılıklarının bulunması gerekir. Bu tazminatın evlilik sona erdikten
sonraki değeri ise kişisel maldır.
MALLARIN DEĞERLERİNİN
BELİRLENMESİNDE ESAS ALINACAK AN
TMK m. 235/1: Mal rejiminin sona erdiği sırada mevcut
olan edinilmiş mallar, tasfiye anındaki değerleriyle hesaba
katılırlar.
Kural tasfiye anındaki değer olmakla birlikte istisnası:
TMK m. 235/2: Edinilmiş mallara hesapta eklenecek
olanların değeri, malın devredildiği tarih esas alınarak
hesaplanır.
­ i. Eşlerden birinin mal rejiminin sona ermesinden önceki
bir yıl içinde diğer eşin rızası olmadan, olağan
hediyeler dışında yaptığı karşılıksız kazandırmalar.
­ ii. Bir eşin mal rejiminin devamı süresince diğer eşin
katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler.
ÖRNEK YARGITAY KARARI
‘’…Ne var ki; her iki aracın değerleri boşanma davasının açıldığı 20.04.2005 tarihine göre
tespit edildiği bilirkişi raporuyla belirlenmiştir. Yasal edinilmiş mallara katılma rejiminin
boşanma davasının açıldığı tarihte sona erdiği doğrudur. Ancak, değer tespiti açısından
bu tarih esas alınmaz. 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin 170. maddesi gereğince mal
ayrılığı rejiminin geçerli olduğu dönemde edinilen mallara yapılan katkı alacağı davaları için
alacak davasının açıldığı tarih esas alınır. Yasal edinilmiş mallara katılma rejiminin geçerli
olduğu dönemde edinilmiş mallara katılma alacağı için edinilen malların değeri TMK’nun
235/1.fıkrası uyarınca “…tasfiye anındaki değerleri hesaba katılır” yani karar tarihine en
yakın tarihte tespit edilecek değerin edinilmiş mallara katılma alacağında esas alınması
gerekmektedir. Mal rejiminin sona erdiği ve boşanma davasının açıldığı 20.04.2005 tarihiyle
hükmün kurulduğu 04.05.2007 tarihi arasında uzun kabul edilebilecek zamanın geçtiği açıktır.
Bu değer esas alınarak hüküm kurulamaz. Dairenin 28.01.2010 tarih, 2009/4146 Esas ve
2010/301 Karar sayılı onama ilamı açıklanan nedenlerle maddi yanılgıya dayalı bulunduğu
anlaşıldığından ortadan kaldırılması gerekmiştir. …’’
8. HD., E. 2010/2091 K. 2010/3575 T. 29.06.2010
ÖLÇÜ ALINACAK DEĞERLER
• TMK m. 232: Mal rejiminin tasfiyesinde malların sürüm değerleri esas alınır.
• sürüm değeri: objektif piyasa değeri.
sürüm değeri

• Tarımsal arazilerin çıplak satış değeri yerine o arazide yapılan tarımın türüne göre verimliliği ve işletme
için gerekli taşınır mallar da dikkate alınarak yapılacak olan değerlendirmedir.
• TMK m. 233/2’ye göre alacaklılar, değer artışı payı veya katılma alacağının, işletmenin sadece sürüm
gelir değeri değeri üzerinden hesaplanmasını isteyebilir.

• TMK m. 234: Özel hâller gerektirdiği takdirde hesaplanan değer, uygun bir miktarda artırılabilir.
özel
• Özellikle sağ kalan eşin geçim koşulları, tarımsal işletmenin alım değeri, ayrıca tarımsal işletme kendisine ait
hal/hakkaniyet olan eşin yaptığı yatırımlar veya malî durumu özel hâllerden sayılır.
değeri
 ARTIK DEĞERİN HESAPLANMASI-1
TMK m. 231: Artık değer, eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil
olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar
çıkarıldıktan sonra kalan miktardır.

Artık Değer = Aktif Değerler – Pasif Değerler

Artık Değer:
[edinilmiş mallar + eklenecek değerler + kişisel mallara giden edinilmiş malların
karşılıkları] -
[değer artış payı +edinilmiş mallara giden kişisel malların karşılıkları + borçlar]

Eşin tasfiye neticesinde alacak hakkı olarak sahip olacağı katılma payı, artık değerin yarısı veya eşlerin
mal rejimi sözleşmesiyle kararlaştırdıkları orandır.
 ARTIK DEĞERİN HESAPLANMASI-2
Artık değer, her eş için ayrı ayrı hesaplanır.
Eşlerin artık değer alacakları yasa gereği kendiliğinden takasa girer.
Doktrin ve Yargıtay’a göre artık değere katılma alacağı tasfiye kararının verilmesi ile doğar.

Örnek:
E1’in TMK 231’e göre hesaplanan artık değeri 240 TL, E2'nin TMK 231’e göre hesaplanan artık değeri 200
TL’dir. Bu durumda, taraflar TMK 237’ye göre aksini kararlaştırmamışlarsa, TMK 236/I hükmünün uygulanması
sonucu E1'in artık değer alacağı, 200/2=100 TL, E2'nin artık değer alacağı 240/2=120 TL'dir. Söz konusu
alacaklar MK 236/I gereği kendiliğinden takasa gireceğinden, yapılan takas sonucu ortaya çıkan (120-100=)20
TL, E2'nin E1'den olan katılma alacağıdır.
ARTIK DEĞERE KATILMA
Edinilmiş mallara katılma rejiminde, tasfiye neticesinde eşlerin veya mirasçılarının artık değere
katılması, belli oranda bir alacak hakkına sahip olması söz konusudur. Buna katılma alacağı
da denir.
Katılma oranı:
i. Kanuna göre: TMK m. 236: Her eş veya mirasçıları, diğer eşe ait artık değerin yarısı üzerinde
hak sahibi olurlar. Alacaklar takas edilir.
ii. Sözleşmeye göre: TMK m. 237: Artık değere katılmada mal rejimi sözleşmesiyle başka bir
esas kabul edilebilir.
Bu tür anlaşmalar, eşlerin ortak olmayan çocuklarının ve onların altsoylarının saklı paylarını
zedeleyemez.

Artık değer
Katılma alacağı
Katılma oranı
FORMÜL
 ÖRNEK
Kocanın malvarlığı
a) (A) 50.000 TL'ye bir otomobil satın almıştır. Evlilik birliği sona erdiğinde 5.000 TL borcu
vardır. Otomobilin, 50.000 TL’sini (A) çalışarak kazandığı paradan ödemiştir.
Otomobilin bugünkü değeri: 18.000 TL’dir.
b) (A) kazandığı paradan 10.000 TL. arkadaşına faizsiz ödünç olarak vermiştir.
c) (A), bir pul koleksiyonunu miras yolu ile kazanmıştır. Değeri, 7000 TL’dir.
Kadının malvarlığı
a) Evlendikten sonra kazancı ile hesap açtırmıştır. Faizi ile birlikte hesapta 6.000 TL vardır.
b) Evlilik birliği içinde miras yolu ile bir taşınmaza sahip olmuştur. O zamanki değeri
100.000 TL’dir.
Bu günkü değeri 250.000 TL’dir. Miras intikal ederken üzerindeki ipotek 50.000 TL. halen
durmaktadır.
AKTİF DEĞERLER
Tasfiye sırasında mevcut
edinilmiş mallar
• Her iki eşin tasfiye sırasında
sahip olduğu edinilmiş mallardır.
• Tasfiye anındaki değerleriyle
hesaba katılırlar.
Eklenecek değerler
• TMK m. 229/1:
• 1. Eşlerden birinin mal rejiminin
sona ermesinden önceki bir yıl
içinde diğer eşin rızası olmadan,
olağan hediyeler dışında yaptığı
karşılıksız kazandırmalar,
• 2. Bir eşin mal rejiminin devamı
süresince diğer eşin katılma
alacağını azaltmak kastıyla
yaptığı devirler.
• Sağlararası, geçerli
kazandırmalar tasfiye
sırasında değerleri itibariyle
Kişisel mallara giden edinilmiş
malların karşılıkları
• TMK m. 230/1: Bir eşin kişisel
mallara ilişkin borçları edinilmiş
mallardan veya edinilmiş mallara
ilişkin borçları kişisel mallarından
ödenmiş ise, tasfiye sırasında
denkleştirme istenebilir.
• TMK m. 230/2: Bir mal
kesiminden diğer kesimdeki malın
edinilmesine, iyileştirilmesine veya
korunmasına katkıda bulunulmuşsa,
değer artması veya azalması
durumunda denkleştirme, katkı
oranına ve malın tasfiye
zamanındaki değerine veya mal
daha önce elden çıkarılmışsa
hakkaniyete göre yapılır.
• Olağan denkleştirme alacağı
• Olağanüstü denkleştirme alacağı
 DENKLEŞTİRME ALACAĞINA İLİŞKİN YARGITAY KARARI
Karşı Oy Yazısı - 2. HD., E. 2009/650 K. 2010/8269 T. 27.4.2010

Davacı, dava dilekçesinde; Oyak'tan 30.000 YTL. kredi kullandığını, arkadaşından 24.000 YTL. borç aldığını ve birikimi olan 1.000 YTL.'yi de katarak 13.5.2005
tarihinde toplam 55.000 YTL.'ye dava konusu (24) parsel numaralı taşınmazı satın aldığını, eşine olan sevgisinin nişanesi olarak tapu kaydını eşi üzerine yaptırdığını
ileri sürerek, taşınmazın tapu kaydının iptali ile kendisi adına tesciline karar verilmesini istemiş; 9.11.2007 tarihinde davasını ıslah etmiştir. Islahla; edinilmiş mallara
katılma rejiminin tasfiyesi ile taşınmazın alımında 54.000 YTL. tutarındaki katkısı için Türk Medeni Kanununun 230. maddesi uyarınca denkleştirme işlemi yapılmak
suretiyle artık değere katılma alacağının hesaplanmasını, bu suretle hesaplanacak olan katılma alacağının yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini
talep etmiştir.

Taşınmaz, 13.5.2005 tarihinde, bedelinin tamamı peşin ödenerek davalı tarafından üçüncü kişiden satın alınmıştır. Davacı, taşınmaz iktisabına ilişkin akdi ilişkinin
tarafı değildir. Türk Medeni Kanununun 222. maddesinin (son) fıkrasındaki yasal karinenin aksi davalı tarafından ispatlanmadığına göre, bu mal davalının “edinilmiş
malıdır” Mal rejiminin sona erdiği tarih itibarıyla bu mala ilişkin herhangi bir borç bulunmamaktadır. Oyak'tan davacının kullandığı kredi taşınmazın alımında “katkı”
olarak verilmiş olsa dahi, davacının yasanın 227. maddesine dayanan bir alacak isteği bulunmadıkça bu borç taşınmazın borcu sayılmaz, davacıya ait bir borçtur.
Davalının, kocasının Oyak'tan aldığı krediye karşılık 18.5.2005 tarihinde taşınmazı üzerinde kredi alacaklısı lehine ipotek tesis ettirmiş olması da borcu, edinilmiş
malın borcu haline getirmez. Davacıya ait bu borç miktarı; davalı eşin kişisel malından edinilmiş malına veya edinilmiş malından kişisel malına değer kayması halinde
uygulanabilecek olan Türk Medeni Kanununun 230. maddesi kapsamında denkleştirmeye de esas alınamaz. Öyleyse, bu malın tasfiye anındaki sürüm değeri
((69.918 YTL.=TL) üzerinden davacının katılma alacağının hesaplanması gerekirken, mahkemece, davacının Oyak'a olan kredi borcu için davalı tarafından boşanma
davasının açılmasından (mal rejiminin sona ermesinden) sonra ki dönemde Oyak'a ödenen 18.552 YTL.=TL.) nın , “edinilmiş mallara ilişkin borç” kabul edilip,
taşınmazın tasfiye anındaki belirlenen sürüm değerinden düşülmesi doğru bulunmamıştır. Hükmün açıklanan bu sebeple bozulması gerektiği düşüncesiyle değerli
çoğunluğun onama görüşüne bu bakımdan iştirak etmiyoruz.
PASİF DEĞERLER
Değer artış payı

• TMK m. 227: ‘’Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine,

iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın
katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için
katkısı oranında alacak hakkına sahip olur … ‘‘

Edinilmiş mala giden kişisel malların karşılıkları

• Aktif değerlerde yer alan denkleştirmenin tersi bir durum: eşlerden birinin
edinilmiş malına ilişkin bir borcu kendi kişisel malından ödemiş olması

Borçlar

• TMK m. 231: Artık değer, ... her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden
bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır.
 DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI-1
TMK m. 227: ‘’Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya
korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu
malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur … ‘‘
+diğer eşten hiçbir karşılık veya uygun bir karşılık almaksızın, bağışlama kastı olmaksızın
­ Katkı neticesinde şirkete ortak olma, belli oranda taşınmaza malik olmak.
+bir maddi edim yahut iş görme edimi, fakat bu katkı mutat olmamalıdır.
+katkı, diğer eşin edinilmiş malına ya da kişisel malına yapılabilir.
+talep edilebilmesi için muaccel olması gerekir: ‘tasfiye sırasında’
+değer artık payı alacağından yazılı bir anlaşma ile vazgeçilmemiş olması gerekir.
+katkıda bulunulan malın değeri artmak yerine azalabilir, bu durumda başlangıçta yapılan
katkının o andaki değeri değer artış payı olarak talep edilir.
+mal elden çıkarılmışsa, alacak miktarı hakkaniyete uygun olarak hakim tarafından.
 DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI-2
+Değer artış payı alacağı nasıl hesaplanır?
-A, eşi B’ye babasından kalan aracın tamiri için 12.000 TL vermiştir. Aracın değeri
60.000 TL olup, tamir neticesinde bu değer 72.000 TL olmuştur. Bir süre sonra edinilmiş
mallara katılma rejimi tasfiye edilmiş ve aracın değeri tasfiye anında 108.000 TL
olmuştur.
*değer artışı: 108.000-(60.000+12.000):36.000
*katılma ilişkisi: 12.000/72.000:1/6
*değer artış payı: 36.000%6:6.000
*değer artış payı alacağı: temel alacak + değer artış payı: 12.000+6.000:18.000
 KOLAY YOL:
Önce ve Sadece Katılma İlişkisini Bul:
-A, eşi B’ye babasından kalan aracın tamiri için 12.000 TL vermiştir.
Aracın değeri 60.000 TL olup, tamir neticesinde bu değer 72.000 TL
olmuştur. Bir süre sonra edinilmiş mallara katılma rejimi tasfiye edilmiş ve
aracın değeri tasfiye anında 108.000 TL olmuştur.
*Katılma ilişkisindeki oranı bul: 12.000/72.000:1/6
*Aracın değeri tasfiye anındaki değerini bul: 108.000 TL
*Değer artış payı alacağı: Aracın değeri tasfiye anındaki değeri/Katılma
ilişkisindeki oran: 108.000/6:18.000
ZAMANAŞIMI
Tasfiye davası bir zamanaşımı yahut
hak düşürücü süreye tabi değildir,
davanın zamansal sınırını dürüstlük
kuralı belirler.
Tasfiye sonrası doğan katılma
alacağı ise Yargıtay’ın yerleşik
içtihatları çerçevesinde mal rejiminin
sona erdiği tarihten itibaren on yıl
içerisinde zamanaşımına uğrar.
 ZAMANAŞIMI HAKKINDA YARGITAY KARARI
HGK., E. 2013/1013 K. 2013/816 T. 12.6.2013
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’na bakıldığında, yasal mal rejimi olarak kabul edilen edinilmiş mallara katılma rejiminde, katılma alacağına
özgü olarak bir zamanaşımı süresi öngörülmemiştir. Bu durum, edinilmiş mallara katılma rejiminden doğan katılma alacağına uygulanacak
zamanaşımı konusunda tartışmalara neden olmuştur
Öğretide, mal rejimlerinden doğan davaların boşanmanın fer’î olmadığı kabul edilmekle birlikte; mal rejiminin tasfiyesinin aile hukukunun bir
parçası olduğu, bu nedenle katılma alacağı davalarında, zamanaşımı süresinin TMK. m. 178’e göre belirlenmesinin isabetli olacağı
savunulmaktadır
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu sistematiği incelendiğinde; 178. maddenin, Kanunun “İkinci Kitap, Birinci Kısım, İkinci Bölüm-Boşanma”
düzenlemesi içinde, “Boşanmada tazminat ve nafaka” kenar başlığı altında yer aldığı görülür. Oysa katılma alacağı aynı Kanun’un, “İkinci Kitap,
Birinci Kısım, Dördüncü Bölüm- Eşler Arasındaki Mal Rejimi” düzenlemesi kapsamında(TMK m. 231 vd.) yer almaktadır. Bu nedenle, mal rejiminin
boşanma nedeniyle sona ermesi halindeki zamanaşımı süresini, salt TMK. m. 178’deki “evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava
hakları” ifadesine dayandırmak kanun koyucunun amacına uygun düşmemektedir. Zira, kanun koyucu mal rejimleri için ayrı ve özel bir zamanaşımı
süresi öngörmek isteseydi, bunu ayrıca düzenler ve salt boşanma ile sınırlı olarak değil de mal rejiminin diğer sona erme halleri için de öngörürdü.
Bu durumda katılma alacağında zamanaşımı süresinin TMK m. 178 uyarınca belirlenmesine imkân bulunmamaktadır.
Katılma alacağı Kanundan doğan bir (parasal) alacak hakkı olup, doğumuyla birlikte temlik edilebilir, haczedilebilir ve rehnedilebilir.
Katılma alacağının bu niteliği nedeniyle, TMK m. 5 yollaması ile Borçlar Kanunu genel hükümlerinin bu alacak bakımından da uygulanacağı açıktır
6098 sayılı TBK. m. 146 maddesinde “kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak on yıllık zamanaşımına tabidir” düzenlemesi yer
almakta olup, katılma alacağında zamanaşımı süresi TBK m. 146 (mülga 818 sayılı BK m. 125) uyarınca on(10) yıl olarak uygulanmalıdır.
KATILMA ALACAĞININ ALACAKLISI VE BORÇLUSU
Katılma alacağının alacaklısı kural olarak eşlerdir. Ancak mal rejimi
ölüm neticesinde sona ermişse, katılma alacağı mirasçılarına geçer.
Katılma alacağı devredilebilen bir haktır.
Katılma alacağının borçlusu kural olarak eşlerdir. Ancak mal rejimi
ölüm neticesinde sona ermişse, katılma alacağının borçlusu ölen eşin
mirasçılarıdır.
Katılma alacağının borçlusu istisnaen üçüncü kişi de olabilir. TMK m.
241/1:
Tasfiye sırasında, borçlu eşin malvarlığı veya terekesi, katılma
alacağını karşılamadığı takdirde, alacaklı eş veya mirasçıları, edinilmiş
mallarda hesaba katılması gereken karşılıksız kazandırmaları
bunlardan yararlanan üçüncü kişilerden eksik kalan miktarla sınırlı
olarak isteyebilir.
KATILMA ALACAĞININ VE DEĞER ARTIŞ PAYININ ÖDENMESİ
TMK m. 239/1: Katılma alacağı ve değer artış payı ayın veya para
olarak ödenebilir. Aynî ödemede malların sürüm değeri esas alınır; bir
mesleğin icrasına ayrılmış birimler ile işletmelerin ekonomik bütünlüğü
gözetilir.
­ +Ayın ile ödemede, bir tür ifa yerini tutan edim söz konusudur.
­ +Hüküm borçluya ayın ile ödeme kolaylığı sunmaktadır. Alacaklı,
nakit yerine ayın talep edemez.

TMK m. 239/2: Katılma alacağının ve değer artış payının derhâl

ödenmesi kendisi için ciddî güçlükler doğuracaksa, borçlu eş
ödemelerinin uygun bir süre ertelenmesini isteyebilir.
­ +Bu hüküm ile de borçluya bir tür ödeme kolaylığı sağlanmıştır.

TMK m. 239/3: Aksine anlaşma yoksa, tasfiyenin sona ermesinden

başlayarak katılma alacağına ve değer artış payına faiz yürütülür;
durum ve koşullar gerektiriyorsa ayrıca borçludan güvence istenebilir.
ALACAKLARIN TAKASI
TMK m. 236: … Alacaklar takas edilir.
­ Eşlerin birbirlerinden olan karşılıklı
alacakları kendiliğinden takas edilir.
­ Bu özel bir hüküm olması sebebiyle, takas
iradesi aranmaksızın alacaklar
kendiliğinden takas edilir. Hakim tasfiye
sırasında durumu re’sen nazara alır.
AİLE KONUTU VE EV EŞYASI ÜZERİNDE AYNİ HAK TALEBİ-1
TALEP NORMU

Madde 240- Sağ kalan eş, eski yaşantısını devam ettirebilmesi için, ölen eşine ait olup birlikte
yaşadıkları konut üzerinde kendisine katılma alacağına mahsup edilmek, yetmez ise bedel
eklenmek suretiyle intifa veya oturma hakkı tanınmasını isteyebilir; mal rejimi sözleşmesiyle kabul
edilen başka düzenlemeler saklıdır.
Sağ kalan eş, aynı koşullar altında ev eşyası üzerinde kendisine mülkiyet hakkı tanınmasını
isteyebilir.
Haklı sebeplerin varlığı hâlinde, sağ kalan eşin veya ölen eşin yasal mirasçılarının istemiyle intifa
veya oturma hakkı yerine, konut üzerinde mülkiyet hakkı tanınabilir.
Sağ kalan eş, miras bırakanın bir meslek veya sanat icra ettiği ve altsoyundan birinin aynı meslek
veya sanatı icra etmesi için gerekli olan bölümlerde bu hakları kullanamaz. Tarımsal taşınmazlara
ilişkin miras hukuku hükümleri saklıdır.
AİLE KONUTU VE EV EŞYASI
ÜZERİNDE AYNİ HAK TALEBİ-1
Kanun koyucu bu hüküm ile katılma
alacağına sahip hayatta kalan eşe aile
konutu ve ev eşyası üzerinde ayni hak
tanınmasını isteme hakkını tanımaktadır.
Sosyal ve insani amaçlarla getirilen bu
hüküm, edinilmiş mallara katılma
rejiminde kural olarak eşlere tanınan
alacak hakkının tek istisnasıdır.
Kanun tarafından tanınan bu ayni hakkın
ölen eşin daha önce yapmış olduğu bir
hukuki işlem dolayısıyla kullanılamaz hale
gelmiş olması durumunda?
AİLE KONUTU VE EV EŞYASI ÜZERİNDE AYNİ HAK TALEBİ-2
TALEP NORMUNUN UNSURLARI

1. Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejimi mevcut olmalı ve bu rejim eşlerden birinin
ölümü ile sona ermelidir.
2. Hayatta olan eşin ölen eşin mirasçılarına yönelik bir katılma alacağı mevcut olmalıdır. Salt
değer artış talebine ilişkin olarak TMK m. 240 uygulanmaz. Katılma alacağının değeri ilgili
talep için yeterli olmazsa, bedel eklenmek suretiyle denkleştirilir.
3. Eşin ölümünden sonra oluşan miras şirketine yönelik bir talepte bulunulur.
4. Hayatta kalan eş, ancak ‘eski yaşantısını devam ettirebilmek için’ bu talepte bulunabilir.
5. Hak iddiasında bulunulan aile konutu ve ev eşyasının ölen eşin terekesinde bulunması
gerekir.
6. Mal rejimi sözleşmesi ile bu talep hakkına ilişkin başka bir düzenleme getirilmemelidir.
ÖRNEK YARGITAY KARARI
14. HD., E. 2015/12176 K. 2016/1702 T. 11.2.2016
‘’… Medeni Kanunumuz bu düzenleme ile eşlerin birlikte yaşadıkları konut ve kullandıkları
bu eşyalar ile ilgili olarak sağ kalan eşe, mal rejimi hükümleri dışında mirastan ayrı bir
takım haklar tanımıştır. Mal rejimi ne olursa olsun, sağ kalan eşe tereke malları arasında
bulunan aile konutu ve ev eşyaları üzerinde mülkiyet hakkı, eğer haklı nedenler varsa
mülkiyet yerine oturma veya intifa hakkını isteme olanağı getirmiştir.
Bu madde gereğince, eşin miras hakkına mahsuben aile konutunun kendisine özgülenmesini
talep etmesinde, öncelikle mülkiyet hakkı talebinin değerlendirilmesi gereklidir. İntifa
hakkı tanınmak suretiyle özgüleme için haklı sebeplerin varlığını aramak
gerekmektedir.
Somut olayda mahkemece, davacının öncelikli talebi aile konutunun mülkiyet hakkı
tanınması suretiyle özgülenmesi olmasına rağmen ikinci kademedeki talep olan intifa hakkı
tanınması doğru görülmemiş, bu nedenle hükmün bozulması gerekmiştir. …’’
PAYLI MÜLKİYETİN TASFİYESİ-1
TALEP NORMU

TMK m. 226/2: Tasfiye sırasında, paylı mülkiyete konu bir mal varsa, eşlerden biri kanunda öngörülen
diğer olanaklardan yararlanabileceği gibi, daha üstün bir yararı olduğunu ispat etmek ve diğerinin
payını ödemek suretiyle o malın bölünmeden kendisine verilmesini isteyebilir.

TALEP NORMUNUN UNSURLARI

1. Talepte bulunan eşin paylı malın tamamına sahip olmakta diğer eşten daha üstün bir yararı
olduğunu ispat etmesi
2. Diğer eşin payının karşılığını ödemesi
PAYLI MÜLKİYETİN TASFİYESİ-2
TMK m. 226/2: Tasfiye sırasında, paylı mülkiyete konu bir mal varsa, eşlerden biri kanunda öngörülen
diğer olanaklardan yararlanabileceği gibi, daha üstün bir yararı olduğunu ispat etmek ve diğerinin payını
ödemek suretiyle o malın bölünmeden kendisine verilmesini isteyebilir.

Üstün yarar: mesleki ya da ticari ihtiyaç, yahut salt duygusal sebepler.

Bu hükümle ilgili eşe bir tür yasal alım hakkı tanınmıştır.
Yasal alım hakkının konusu taşınır ya da taşınmaz olabilir.
Aile konutunda yasal alım hakkı ilk planda intifa ve oturma hakkına, ve ancak şartları varsa
mülkiyet hakkına yönelik olurken, ev eşyası bakımından doğrudan doğruya mülkiyet hakkına
yönelik bulunmaktadır.
 ÖRNEK SORULAR

I. Zina
II. Suç işleme veya haysiyetsiz hayat sürme
III. Hayata kast
IV. Terk
Yukarıdaki boşanma nedenlerinden hangileri hakimin boşanmaya sebep olan fiili
gerçekleştiren eşin artık değer üzerindeki payını azaltmasına veya kaldırmasına sebep olur?
A. Yalnız I B. I ve II C. I ve Ill D. Il ve III E) III ve IV

CEVAP: C
 ÖRNEK SORULAR

Edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesiyle ilgili aşağıdaki, ifadelerden hangisi

yanlıştır?
A. Her eş, diğer eşin zilyetliğinde bulunan malını geri alır.
B. Her eş, diğer eşin mülkiyetinde bulunan mallardaki değer artışını katkısı oranında talep eder.
C. Paylı mülkiyette, mülkiyet üzerinde en fazla menfaati olan taraf, diğer eşin payının karşılığını
ödeyerek malın tümünün kendisine verilmesini talep eder.
D. Eşlerden birinin ölümü üzerine sağ kalan eş, katılma alacağına mahsuben aile konutunun
kendisine bırakılmasını isteyebilir.
E. Boşanma halinde eşlerden birinin talebi üzerine hakkaniyet gerektiriyorsa, hakim aile
konutunu talep eden eşe bırakabilir.

CEVAP: E
 ÖRNEK SORULAR

A ile B evlidirler. Başka bir mal rejimini seçmedikleri için aralarında edinilmiş mallara
katılma rejimi geçerlidir. A ölmüştür. Buna göre, mal rejimiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur?
A. В, kendi mal varlığını muhafaza eder ve A'nın edindiği malların ve kişisel malların üzerinden
miras payını alır.
B. B, miras payını talep etmeden önce kendi edindiği mal varsa bu malların değerinin yarısı
A'nın edinilmiş mallarına dahil olur. B de A'nın edindiği malların değerinin yarısını
talep eder.
C. B, kendi edindiği malı yoksa A'nın edindiği malların değerinin yarısının kendisine verilmesini
talep edemez.
D. B, A'nın edindiği malların tümünün kendisine verilmesini talep eder.
E. B, isterse A'nın edindiği malların değerini para olarak, isterse mal olarak aynen kendisine
verilmesini talep edebilir.

CEVAP: B
 ÖRNEK SORULAR

Edinilmiş mallara katılma rejiminde aşağıdakilerden hangisi tarafların anlaşmasıyla

edinilmiş mallardan sayılmayabilir?
A. Вir eşin çalışmasının karşılığı olarak aldığı ücret
B. Bir edinilmiş malın satımından elde edilen bedel
C. Eşlerden birine çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminat
D. Eşlerden birine ait ticari işletmeden elde edilen kazanç
E. Emekli Sandığından eşlerden birine ödenen emekli aylığı

CEVAP: D
 ÖRNEK SORULAR

Edinilmiş mallara katılma rejimi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. Eşler başka bir seçim yapmadığı takdirde, hukukumuzda yasal mal rejimi, edinilmiş mallara
katılma rejimidir.
B. Bu rejimde geçerli olan temel ilke, hak sahipliliğinin evlilik süresince edinilen mallarla
sınırlı olması ilkesidir.
C. Rejimin tasfiyesi sonucunda kadın ve erkek birbirine karşı yöneltilebilecek bir ayni hak
elde eder.
D. Edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesinde önemli olan, artık değerin bulunmasıdır.
E. Edinilmiş mallara katılma rejiminde, evlilik süresince kadın ve erkeğin edindiği mallarla, kişisel
malları farklı mal grupları olarak değerlendirilmektedir.

CEVAP: C
 ÖRNEK SORULAR

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'na göre aşağıdakilerden hangisi edinilmiş mallara katılma
rejimindeki kişisel mallardan biridir?
A. Çalışmanın karşılığı olan edinimler
B. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar
C. Kişisel malların gelirleri
D. Manevi tazminat alacağı
E. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile
kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler

CEVAP: D
 ÖRNEK SORULAR

Edinilmiş mallara katılma rejiminin geçerli olduğu bir evliliğin aşağıdaki boşanma
nedenlerinden hangisiyle sona ermesi durumunda hâkim, kusurlu eşin artık değerdeki pay
oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir?
A. Suç işleme
B. Pek kötü veya onur kırıcı davranış
C. Zina
D. Terk
E. Evlilik birliğinin sarsılması

CEVAP: C