Giới thiệu

Air-jet texturing, hoạt động bằng các thiết bị điều khiển tập trung bằng cơ khí
( Mechanical interlocking ), không phải bằng định hình bằng nhiệt ( heat-setting) . Vì lí
do này nó có thể đáp ứng được hầu hết cái CF bao gồm rayon, glass và một số các xơ
hiệu năng cao khác như nylon, polyester, poplypropylene.
Nguyên tắc cơ bản của phương pháp đó là sự “ cấp dư sợi ” vào trong dòng khí nén, vì
thế những cái vòng được đẩy ra khỏi sợi. Những cái vòng này được khóa/ dính chặt lại
bên trong sợi. Vì thế máy được thiết kế có một con đường cho sợi và dòng khí để có thể
tạo ra những sự vướng mắc một cách hợp lí bên trong lõi sợi tạo tính ổn định cho những
vòng sợi
Nguyên lí tạo vòng sợi

Schematic illustration of loop formation with five filaments. From Acar et al (1986e).

Acar et al (1986e) đưa ra cơ chế hình thành vòng sợi sau đây.
Do sự khác biệt về lực cản không khí, một số sợi sẽ chuyển động nhanh hơn những sợi
còn lại. Chúng sẽ trượt qua các sợi chuyển động chậm hơn và ở góc vuông uốn cong,sẽ bị
ép về phía trước dưới dạng vòng. Các phần đầu sợi sẽ bị mắc kẹt trong lõi đan xen và sẽ
di chuyển về phía trước với tốc độ quấn sợi tương đối chậm hơn, trong khi các phần sợi
sẽ bị thổi bay ở tốc độ cao bằng tia khí.
Hình 3.3 là sơ đồ minh họa của trình tự. Trong Hình 3.3(a) các vòng L3–L5 đã được hình
thành và bị mắc kẹt, đồng thời các sợi filament 1–3 đã bị luồng không khí kéo về phía
trước. Cuối cùng, các phần cuối sợi sẽ bị kẹt và tạo thành các vòng L1 và L2 (Hình
3.3(b,c)). Tuy nhiên, điểm hình thành vòng sợi phụ thuộc vào mức độ tự do của các sợi
filament. Do đó, sợi filament 3 vẫn di chuyển ra ngoài trong Hình 3.3(c), nhưng sợi
filament 4 đã bị mắc kẹt ở dạng L4 trước L2 (Hình 3.3(b,c)).

Các thành phần về đường dẫn thì gần như giống nhau, tuy nhiên một số thành phần có thể
là tùy chọn:
1 Hai trục (vận chuyển sợi), giữa đó là sợi được kéo , thường được gắn với một chốt gia
nhiệt ( heated pin)
2 Hai trục tiếp theo là nơi sợi bắt đầu được textured . Máy texturing-jet được đặt trong
một hộp cách âm, trong đó có một thiết bị làm ướt sợi trước khi đưa sợi vào máy phun
khí
3 Hai trục giúp cho sợi có thể được kéo căng ra
4 Hai trục mà ở đó sợi có thể được làm nóng và giãn ra
5 Thiết bị bôi dầu
6 Thu sợi và đánh ống
wetting
Hầu hết các máy air-jet texturing đều sử dụng một dụng cụ phun nước trước khi phun khí.
Điều này là do hiệu quả của quy trình được cải thiện đáng kể nếu một trong các sợi bị ướt
được đưa vào máy phun khí. Sự ra đời của phương pháp làm ướt sợi đã cho phép hiện
thực hóa việc tăng tốc độ sản xuất từ 150 lên 450 m/phút.
Nước được sử dụng bằng một dụng cụ bôi trơn. Do việc sử dụng nước mang lại sự giảm
ma sát có lợi giữa các sợi với nhau, vì các sợi cần phải di chuyển qua tia với các vận tốc
khác nhau và do đó cần có khả năng trượt dọc theo nhau và việc hình thành các vòng sợi
trở nên hiệu quả hơn
Box
Cả vòi phun khí và vòi phun nước đều được đặt trong hộp cách âm. Các lỗ khoen được
cung cấp để cả sợi đầu vào và sợi kết cấu đi vào và rời khỏi hộp phun. Ngoài ra còn có hệ
thống dẫn nước đến điểm trung tâm (để xử lý) và thoát khí.
Mốt số điều lưu ý
Sử dụng những hotpin và cho sợi chạy nhanh ở nhiệu độ cao hơn nhiệt độ bình thường để
giảm độ co của sợi ( điển hình như PES )
Nếu một draw-pin được làm nóng cấp trên máy thì thông thường nó sẽ được sử dụng cho
nylon với điểm đặt thường là 80–100°C
Lượng sợi lõi cấp dư sẽ thấp hơn so với sợi hiệu ứng
Khi gia công một số sợi nhựa nhiệt dẻo, chủ yếu là những sợi sẵn có dưới dạng POY,
thông thường máy sẽ được trang bị khu vực kéo trước, bao gồm ít nhất một bộ cuộn nạp
bổ sung và draw-pin . Nếu sử dụng máy để xử lý polyester POY thì draw-pin sẽ được làm
nóng để nâng nhiệt độ của sợi lên trên nhiệt độ chuyển thủy tinh thứ hai
Tương tự, sợi nhựa nhiệt dẻo thường phải trải qua quá trình cài đặt nhiệt để giảm độ co
còn lại của sợi có kết cấu và (được yêu cầu) giảm kích thước của một số hoặc tất cả các
vòng bề mặt. Việc bổ sung một bộ gia nhiệt và ít nhất một bộ cuộn cấp sợi nữa được đặt
sau luồng khí cho phép việc cài đặt nhiệt này được thực hiện trong dây chuyền.
Máy phun khí

Lựa chọn đầu tiên phải được đưa ra là liệu tia phản lực hướng trục hay hướng tâm phù
hợp hơn cho quá trình đang được phát triển. Mặc dù các tia phun hướng tâm được giới
thiệu cho sợi mịn hơn so với các tia phun hướng trục ban đầu (phần lớn là vì lý do tiết
kiệm, vì chúng được thiết kế để tiêu thụ ít không khí hơn), hiện nay có nhiều loại sợi có
thể được sản xuất bằng cách sử dụng cả hai loại tia. Phạm vi này là từ 500–5000 denier
(550–5500 dtex).
Máy phun phản lực hướng trục có thể được vận hành với lượng cấp sợi thực cao hơn
đáng kể. Thực tế là sử dụng lượng cấp sợi dư trong lõi trong khoảng 4–20% để mang lại
độ ổn định cho sợi có kết cấu .Vì sự gia tăng denier tỷ lệ thuận với lượng cấp liệu dư
trung bình nên có thể hiểu rằng sợi được tạo ra bằng phương pháp phun tia hướng trục
thường cồng kềnh và nhiều khối những sợi cồng kềnh này phù hợp nhất để làm vải trang
trí nội thất, bao gồm một số loại dùng để bọc ghế ô tô. Một ví dụ điển hình là sợi được sử
dụng rộng rãi cho vải dệt phẳng, vải bọc ghế ô tô và có độ denier kết cấu cuối cùng là
1215 (1350 dtex) khi chuẩn bị dệt.
Máy phun hướng tâm được sử dụng khi cần tổng lượng cấp sợi dư thấp hơn và cần tốc độ
xử lý cao. Đây sẽ là trường hợp sợi đầu vào và sợi cuối cùng có denier gần nhau hơn, khi
tổng số denier dưới 700 (<770 dtex) hoặc khi sợi mịn cần có sợi có vòng nhỏ đều đặn.
Không chỉ tổng lượng nạp quá mức thông qua loại tia phản lực hướng tâm phải được giữ
ở mức dưới 40% mà chênh lệch giữa lượng nạp quá mức lõi và hiệu ứng cũng không
được vượt quá 30%.
Ứng dụng
- nylon có kết cấu phun khí mịn dùng cho vải dệt thoi và dệt kim;
- polyester có kết cấu phun khí trung bình dành cho vải dệt thoi và dệt kim (ứng dụng
trong ô tô)
- Polypropylen có kết cấu phun khí từ trung bình đến thô dành cho đồ nội thất dệt vải
- sợi chỉ may bằng tia khí polyester

- Chất liệu nylon có kết cấu dành cho quần áo trượt tuyết là thị trường đầu tiên dành cho
sợi ngang được tạo ra bằng quy trình tạo kết cấu bằng khí nén
- Đối với nội thất bên trong ô tô (bọc ghế, tựa lưng ghế, tấm lót cửa và mui) polyester
chiếm ưu thế trong phân khúc xe giá trung bình. Mặc dù sợi có kết cấu khí nén đã được
sử dụng trong tất cả các lĩnh vực này, nhưng đây là loại vải bọc ghế có đặc tính lý tưởng
của polyester có kết cấu. Chống nhiệt từ nắng nóng và sự mài mòn. Sợi đã đáp ứng các
nhu cầu trên
- Trong số các quy trình của air-jet texturing, đây là quy trình đơn giản nhất, vì hầu hết
polypropylene dùng cho mục đích trang trí nội thất đều được sản xuất bằng cách sử dụng
máy kéo sợi quá trình và không yêu cầu vẽ thêm trước khi kết cấu. Vấn đề phát sinh từ
các nguồn khác