Wes-Kaap Onderwysdepartement

Direktoraat: Kurrikulum VOO

LEWENSORIËNTERING

HERSIENINGSBOEK
KWARTAAL 2: 2024

Graad 11
Hierdie hersieningsprogram is ontwikkel om jou te help met die
hersiening van belangrike inhoud en vaardighede wat gedurende die
tweede kwartaal onderrig is. Die doel is om jou voor te berei om die
kernkonsepte te verstaan. Dit wil jou ook die geleentheid bied om die
verwagte standaard en toepassing van kennis te verkry wat nodig is om
sukses in die eksamen te behaal.
 2
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2

Die doel van hierdie hersieningspakket is om jou te help om te konsolideer, die

voltooide inhoud te hersien en natuurlik om jou te help voorberei vir die formele
assessering, of dit nou 'n taak of toets is.

Die assesseringsprogram vir jou graad 11-jaar is soos volg:

PUNTE PER KWARTAAL

ASSESSERINGSTAAK
KWARTAAL REKORDHOUDING RAPPORTERING

Brongebaseerde taak 90
100
1
LOT 10

2 Gekontroleerde toets 100 100

Projek 90 100
3
LOT 10
4 Gekontrolleerde Toets 100 100

FINALE TOTAAL 400 400

HERINNERING:
Aan die einde van elke les was daar aktiwiteite en eksamenvrae.
Gebruik dit saam met hierdie boekie om te hersien, te hersien en te hersien !!!.

This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY

 3
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
Die volgende lys is net om jou aan die betekenis te herinner Sorg dat jy dit
van die aksiewerkwoorde / instruksiewoorde wat in ken

toetse / take / eksamens gebruik word..

L1 en L2 (laer orde) L3 en L4 (middelorde) L5 en L6 (hoër orde)

Onthou Begrip Toepassing Ontleed Evalueer Skep

Vertoon Toon begrip Los Ondersoek en Lewer en Stel inligting op

geheue van van feite en probleme op deel inligting in verdedig 'n ander manier
vooraf idees deur: te in nuwe dele deur redes opinies deur saam deur
geleerde organiseer, te situasies of oorsake te uitsprake te elemente in 'n
materiaal vergelyk, te deur die identifiseer. maak oor nuwe patroon
deur feite, vertaal, te verworwe Maak afleiding inligting, te kombineer of
basiese interpreteer, kennis, feite en vind bewyse geldigheid van 'n alternatiewe
konsepte te beskrywings te tegnieke en wat idees of oplossing voor
herroep; en gee en reëls op 'n veralgemenings kwaliteit van te stel
antwoorde. hoofidees te ander manier ondersteun. werk op grond
stel. toe te pas. van 'n stel
kriteria
Kies Klassifiseer Pas toe Analiseer Pas toe Verander
Definieer Vergelyk Kies Aanvaar Beoordeel Kies
Vind Kontras Ontwikkel Kategoriseer Assesseer Kombineer
Hoe Verduidelik Identifiseer Klassifiseer Vergelyk Stel saam
Lys Illustreer Onderhoud Vergelyk Sluit af Komponeer
Pas Skets Konstrueer Kontras Oorweeg Konstrueer
Noem Som op Verslag Sluit af Kritiseer Skep
Vertel Lei af Verander Onderskei Besluit Ontwikkel
Kies Vertel Sluit af Ondersoek Verdedig Uitgebreide
Wat Wys Demonstreer Lei af Bepaal Stel jou voor
Wanneer Demonstreer Bespreek Evalueer Verbeter
Waar Verduidelik Verduidelik Beplan
Watter Illustreer Interpreteer Voorspel
Wie Interpreteer Beoordeel Stel voor
Hoekom Hersien Regverdig Los op
Som op Beveel aan Veronderstel
Vertel Ondersteun Produseer
Berei voor Beredeneer
Wys
 4
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
Volgens die Program van Assessering sal jy 'n
GEKONTROLEEDE TOETS vir 100 punte

As jy suksesvol wil wees in toetse en eksamen, moet

jy:
• Seker maak dat jy gewoont is met die
uiteensetting / raamwerk van die gekontoleede
toets.
• Ken en verstaan die
Lewensoriënteringskonsepte
• Werk deur soveel eksamentipe vrae wat tot
jou beskikking is

Uiteensetting van die gekontroleede toets/eksamen:

Afdeling A: 20 punte Afdeling B: 40 punte Afdeling C: 40 punte

Alle vrae is Alle vrae is Leerders sal TWEE 20-punt vrae uit DRIE
VERPLIGTE VERPLIGTE beantwoord

• 'n Kort bron kan • Leerders sal TWEE • Vrae sal hoofsaaklik fokus op die
gebruik word om 20-puntvrae toepassing van kennis en vaardighede
sommige van die beantwoord. Kort oop • 'n Kort teks/diagram/
vrae te vrae kan wees: data/grafieke/spotprente kan as stimulus
kontekstualiseer o Scenario verskaf word
• Die vrae moet 'n gebaseer • Vrae sal hoofsaaklik fokus op die
kombinasie van toepassing van kennis en vaardighede
o Brongebaseerde
DRIE of meer • Daar sal van leerders verwag word om:
soorte vrae uit o Gevallestudie
o Verduidelik/ondersoek/ontleed/evalueer/
die onderstaande o Strokiesprente o Bespreek 'n onderwerp krities.
lys bevat: o Illustrasie o Besluiten neem en advies gee
o Veelvuldigee keuse o Grafieke o Gee aanbevelings
o Eenwoord- o Maak gevolgtrekkings.
• Vrae moet
antwoorde lui, verskaf, o Los probleme op
kennisgebaseerd wees, uit
gee) • Leerders moet antwoorde verskaf deur
o Definisies inligting wat leerders uit
die uitgebreide skryf van beskrywende paragrawe
of kort opstelle.
o Kort verduidelikings LewensOriënteringsinhoud
(waarom, hoe, beskryf, in die VOO-band geleer
• Puntetoekenning vir subvrae in hierdie
verduidelik, bespreek) jet.
afdeling kan wissel tussen 4 – 8 punte in totaal
• Leerders moet
per vraag.
• Vrae moet begrip kennis en vaardighede wat
en feitelike uit die Lewensoriëntering-
kennis toets inhoud gedoen is, vertoon,
• Antwoorde moet aanbied en toepas.
kort wees, • Puntetoekenning
vir vrae in hierdie afdeling
• Puntetoekenning kan wissel tussen 2 – 4
vir die vrae moet punte in totaal per vraag.
wissel tussen 1
– 2 punt
 5
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
INSTRUKSIEWERKWOORDE (enkele voorbeelde)

Opdrag werkwoorde Wat van jou vereis /verwag word

Noem/ Stel voor Meld iets sonder bespreking / skryf feite.
Lys Skryf 'n lys items
Gee Skryf 'n antwoord deur inligting te herroep/
Definieer Gee 'n duidelike betekenis
Beskryf Gee 'n gedetailleerde verduideliking van iets
Bespreek Skryf/praat asof jy jou kennis met iemand anders deel.
Gebruik besonderhede en voorbeelde om die onderwerp te verduidelik

Verduidelik Om die inhoud duidelik te maak, te interpreteer en uit te spel.

Beveel aan / stel voor Stel 'n idee of plan/strategie voor vir oorweging wat die geskikste in die
konteks is. ( in LO 'n oplossing)
Evalueer
Gee u eie opinies / sienings op grond van u bevindings en verdedig dit. Gee
uitsprake (is dit reg of verkeerd) oor die inligting

VRAAG: 1
1.1 Read the article below and answer the questions that follow.

KLIMAATSVERANDERING: HITTEGOLWE

Suid-Afrika sal binne die volgende dekade hittegolwe van onbekende tydsduur en
frekwensie ervaar, waarsku professor in klimatologie Francois Engelbrecht.
"Dit is 'n tipiese El Niño-somer," het Engelbrecht gesê. "Gewoonlik, wanneer ons 'n El
Niño-gebeurtenis het, is ons geneig om somers te ervaar met bo-normale temperature,
onder normale reënval en 'n hoë frekwensie van hittegolwe. Dit is tipies van 'n El Niño-
somer - voordat ons selfs oor aardverwarming praat.
 6
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
"Dit is net as gevolg van die feit dat ons gedurende El Niño-somers baie sterk
hoëdrukstelsels oor Suider-Afrika opbou en dit is die weerstelsels wat hittegolwe
veroorsaak en terselfdertyd onderdruk dit reënval."
Van Januarie tot Oktober 2023 was die planeet gemiddeld 1,43 °C warmer as pre-
industriële vlakke, het hy gesê. "Die mensdom is op die punt om vir die eerste keer die
1.5 °C-drempel van gevaarlike aardverwarming te oorskry."

In 2021 het die Interregeringspaneel oor Klimaatsverandering gesê dat die 1.5°C
drempel teen die vroeë 2030's permanent oorskry sal word, hoewel ander ramings sê
dat dit teen die einde van die 2020's sal ontvou.
Aangepas vanuit: https://mg.co.za/the-green-guardian/2023-12-05-heatwaves-this-is-just-the-
beginning/. Toegang verkry op 17 April 2024.

1.1.1 Definieer die term "klimaatsverandering" en noem TWEE aktiwiteite wat daartoe
kan bydra. (2 + 2) (4)

1.1.2 Bespreek VIER negatiewe gevolge wat klimaatsverandering op die welstand van
gemeenskappe kan hê. (4 x 2) (8)

1.1.3 Evalueer TWEE strategieë wat Suid-Afrikaanse burgers kan oorweeg om te die
impak van klimaatsverandering binne die land te verlig. (2 x 4) (8)

1.2 Watter van die volgende is 'n voorbeeld van 'n omgewingskwessie?

A. Uitputting van natuurlike hulpbronne

B. Konstruksie van HOP-behuising
C. Tienerswangerskap
D. Dwelmmisbruik (1x1)

1.3. Gee een woord/stelling vir die volgende:

1.3.1 Iemand wat ander mense help en 'n baie klein salaris of glad nie salaris verdien
nie. (1x1)
1.3.2 Boerderymetodes wat wreed teenoor diere is. (1x1)
1.3.3 'n Metode waarin maatskappye of besighede eties en regverdig optree om hul
sosiale verantwoordelikheid te toon. (1x1)
 7
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
VRAAG 2:

Lees die artikel hieronder en beantwoord die vrae wat volg.

GEWELD TEEN VROUE (VAW)

Geweld teen vroue en meisies is 'n ernstige probleem in die land en in die wêreld.
Ten minste een uit elke drie vroue regoor die wêreld is in haar leeftyd geslaan, tot
seks gedwing of andersins mishandel. Die mishandelaar is gewoonlik iemand wat aan
die slagoffer bekend is. Die situasie word vererger deur ongelyke magsverhoudinge
wat vroue onderwerp aan beledigende neigings deur mans. Sommige mans besef
blykbaar nie dat hulle vroue eintlik misbruik as gevolg van sosialisering en kulturele
vooroordele nie.

Aangepas uit die Verenigde Nasies se Ontwikkelingsfonds vir Vroue (UNIFEM)

(2019)

2.1. Definieer "ongelyke magsverhoudinge" (1X2)

2.2 Gee DRIE redes waarom sommige vroue nie voorvalle van gesinsgeweld aanmeld
nie. (3x1)

2.3. Bespreek hoe ongelyke magsverhoudinge tot verkragting en of bloedskande kan

lei. (3x2)

2.4. Bespreek krities die rol van sekere kulturele praktyke en of oortuigings in die
bevordering van ongelyke magsverhoudinge (3x3)

VRAAG 3
Lees die volgende uittreksel en beantwoord die vrae wat volg.

OMGEWINGSAGTERUITGANG - NIE NET AGTERUITGANG VAN DIE NATUUR NIE

Een van die grootste uitdagings wat die mensdom in die gesig staar, is
omgewingsagteruitgang - die vernietiging van die wêreld rondom ons. Nie net ons fisiese
omgewings word vernietig deur verskeie industriële en boerderypraktyke nie, maar dit
gaan hand aan hand met sosiale agteruitgang. Omgewingsagteruitgang verhoog die
kwesbaarheid van samelewings en dra by tot die tekort aan hulpbronne. Siektes as
gevolg van besoedeling veroorsaak finansiële verlies as gevolg van die behoefte aan
medisyne en spesiale kos, en die verlies aan mannekrag.
Aangepas uit Vivlia (2018: 175)

3.1 Definieer die term 'besoedeling' en verskaf TWEE soorte besoedeling (2+2)
3.2 Bespreek die oorsake van die DRIE hooftipes besoedeling. (3x2)
 8
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
3.3 Storting raak toenemend 'n ernstige probleem in Suid-Afrika; Evalueer
krieties ten minste TWEE faktore wat tot hierdie probleem lei. (3x2)
3.4 Stel VIER strategieë voor wat plaaslike munisipaliteite kan oorweeg om
storting in gemeenskapsgebiede te beheer (4x1)

VRAAG 4

4.1 Lys VIER (4) gevolge van klimaatsverandering wat voedselproduksie in Afrika
beïnvloed. (4x1)
4.2 Verduidelik hoe hierdie toestande van klimaatsverandering mense se gesondheid
negatief sal beïnvloed. (2x3)

4.3 Verduidelik hoe landbougrond weens klimaatsverandering verlore kan gaan. (2x2)

4.4 Illustreer op DRIE maniere hoe hierdie toestande, wat deur klimaatsverandering
veroorsaak word, mense se leefwyse kan beïnvloed. (3X2)

4.5 Stel DRIE praktiese strategieë voor wat die burgers kan bydra om
klimaatsverandering te verminder. (3x1)
 9
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2

1. Oefen vorige vraestelle

2. Lees alle vrae aandagtig deur
3. Bestuur jou tyd
4. Struktureer jou antwoord
5. Hersien jou antwoord deeglik
 10
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
AFDELING A

Vraag 1

1.1.1 Definieer die term "klimaatsverandering" en noem TWEE aktiwiteite wat daartoe kan
bydra. (2+2) (4)
Punte moet soos volg toegeken word: TWEE (✓✓) punte vir die korrekte definisie.

Klimaatsverandering is die ...

• geleidelike toename in die algehele temperatuur van die aarde se atmosfeer✓ wat lei
tot gereelde verandering in temperature en weerpatrone. ✓

Of

• voortdurende verhitting van die aarde se oppervlak, oseane en atmosfeer ✓ wat

ongewone uiterste weerpatrone het wat die potensiaal het om storms / vloede /
aardbewings / grondverskuiwings / uiterste reënpatrone te veroorsaak. ✓

EN

Aktiwiteite wat tot klimaatsverandering kan bydra, kan die volgende insluit:

• verbranding van steenkool/fossiele brandstowwe/gas/giftige stowwe✓

• Sloping van woude/ontbossing✓
• toename in veeboerdery✓
• gebruik kunsmis wat stikstof bevat✓
• gebruik produkte wat gefluoreerde / skadelike gasse bevat✓
• toename in fabrieke / groot uitstoot van koolstofdioksied uit fabrieke✓

1.1.2 Bespreek VIER negatiewe gevolge wat klimaatsverandering op die welstand van
gemeenskappe kan hê. (4 x 2) (8)

Punte moet soos volg toegeken word: TWEE (✓✓) punte vir 'n goed verduidelikde
antwoord.
Leerders se antwoorde moet op die volgende wyse georganiseer word: Verklaring ✓ en
kwalifiseerder ✓

• Stygende temperature kan lei tot 'n toename in hitteverwante siektes ✓ soos hitte
beroerte en dehidrasie. Dit kan ook lei tot asemhalingsprobleme soos asma en
kardiovaskulêre siektes. ✓
• Uiterste weersomstandighede soos vloede, droogtes, brande, stormsterk winde ✓ kan
lei tot lewensverlies, verplasing van bevolkings, vernietiging van infrastruktuur en
ontwrigting van noodsaaklike dienste ✓
• Veranderinge in temperatuur- en neerslagpatrone kan landbouproduktiwiteit
beïnvloed✓ wat lei tot oesmislukkings, verminderde opbrengste, hoë voedselpryse,
wanvoeding.✓
• Klimaatsverandering kan waterskaarste in baie streke vererger deur veranderinge in
neerslagpatrone ✓ wat lei tot mededinging om waterbronne, konflikte oor water en
verminderde toegang tot skoon drinkwater vir gemeenskappe.✓
 11
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
• Die negatiewe gevolge van klimaatsverandering kan beduidende ekonomiese gevolge
hê✓ , soos skade aan eiendom en infrastruktuur, verlies aan lewensbestaan, verhoogde
gesondheidsorgkoste as gevolg van klimaatverwante siektes en verminderde
produktiwiteit.✓
• As gevolg van die styging in seevlakke ✓kan gemeenskappe gedwing word om te verhuis
wat druk op hulpbronne en infrastruktuur kan plaas.✓
• Klimaatsverandering kan lei tot habitatverlies, verskuiwings in ekosisteme en uitwissing
van plant- en dierspesies ✓, wat die ekosisteemdienste wat noodsaaklik is vir menslike
welstand kan ontwrig, soos bestuiwing, watersuiwering, wat lei tot gevaarlike effekte op
menslike gesondheid. ✓
• Klimaatsveranderingverwante rampe, verlies aan lewensbestaan en onsekerheid oor die
toekoms ✓ kan 'n diepgaande uitwerking hê op die sielkundige en sosiale welstand van
gemeenskappe, insluitend verhoogde angsvlakke, depressie en sosiale onrus. ✓

1.1.3 Evalueer TWEE strategieë wat Suid-Afrikaanse burgers kan oorweeg om te die impak van
klimaatsverandering binne die land te verlig. (2 x 4) (8)

Punte moet soos volg toegeken word: VIER (✓✓✓✓) punte vir 'n goed verduidelikde
antwoord. Leerders se antwoorde moet op die volgende wyse georganiseer word:
Een positiewe stelling ✓ en 'n kwalifiseerder✓, en een negatiewe stelling✓ en 'n
kwalifiseerder✓

• Suid-Afrikaners kan hernubare energiebronne bevorder ✓ deur sonpanele te installeer

wat fossielbrandstowwe sal verminder en koolstofvrystellings sal verminder ✓– maar die
aanvanklike koste van die installering van sonpanele kan baie burgers verbied om hierdie
opsie te gebruik, ✓ veral dié in lae-inkomstegemeenskappe wat die sosio-ekonomiese
gaping in toegang tot skoon energie-oplossings kan vergroot✓.
• Burgers kan waterbesparingspraktyke ✓ soos reënwateropgaring en doeltreffende
besproeiingstegnieke implementeer wat kan help om die impak van waterskaarste ✓ wat
deur klimaatsverandering veroorsaak word, te versag, maar waterbesparingspogings kan
uitdagings in die gesig staar as gevolg van onvoldoende infrastruktuur en
waterbestuurspraktyke in sommige gebiede ✓ wat moontlik nie die groeiende waterstres
wat deur klimaatsverandering vererger word, aanspreek nie. ✓
• Die aanmoediging van die gebruik van openbare vervoer ✓ kan koolstofvrystellings van
verkeersopeenhopings verminder✓, maar die toeganklikheid en betroubaarheid van
openbare vervoer kan ✓ in sommige gebiede beperk word, wat daartoe lei dat individue
steeds op private voertuie of vervoermiddele staatmaak. ✓
• Die opvoeding van ander burgers rondom klimaatsverandering ✓ kan burgers bemagtig
om op te tree en beleidsveranderinge by die plaaslike en nasionale regering te bepleit ✓,
maar die verspreiding van akkurate inligting en die bevordering van wydverspreide
betrokkenheid kan uitdagend wees ✓ as gevolg van faktore soos geletterdheidsvlakke,
taalhindernisse en mededingende prioriteite. ✓

1.2 A✓

Vraag 1.3
 12
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
1.3.1 Vrywillige ✓

1.3.2. Onmenslike boerdery ✓ 1.3.3. CSI (Korporatiewe maatskaplike belegging) ✓

VRAAG 2

2.1Definieer "ongelyke magsverhoudinge"

Een punt vir stelling (✓ ) en een punt vir kwalifiseerder (✓ )

Ongelyke magsverhoudinge manifesteer in situasies waar vroueregte geskend word✓ as gevolg van die
waargenome mag van mans oor vroue in enige verhouding en dit kan lei tot gesinsgeweld, verkragting
en selfs bloedskande. ✓

(1x2)

2.2 Gee drie redes waarom sommige vroue nie voorvalle van gesinsgeweld aanmeld nie

Een punt vir elke stelling of rede (✓ ✓ ✓ )

Die meeste vroue is afhanklik van mans vir hul bestaan. As hulle sulke voorvalle aanmeld, loop hulle die
risiko om hul lewensgehalte te verloor. Hulle rapporteer dus nie. ✓

Die meeste vroue is bang om aan te meld weens gesinsdruk. Die kwessies word deur familie bespreek
en die slagoffer kry 'n klap op die pols. ✓

Sommige meld nie sulke voorvalle aan nie uit vrees vir verleentheid. Hulle raak bang om die voorvalle
aan te meld vir wat mense mag sê. ✓

Sommige vroue word bedreig deur hul oortreders. Hulle kan dui op bereidwilligheid en paraatheid om
dood te maak indien hulle verslag doen. ✓
(3x1)

2.3 Bespreek hoe ongelyke magsverhoudinge tot verkragting en of bloedskande kan lei.

Een punt vir 'n stelling (✓ ) en een punt vir die kwalifiseerder/verduideliking (✓ ) *die verband tussen
ongelyke magsverhoudinge en verkragting/bloedskande moet duidelik wees.

Mans kan die mening hê dat hulle vroue besit as gevolg van hul posisies in gesinne. ✓ Mans kan glo dat
die huwelik met 'n vrou haar waardigheid en 'n gevoel van menswees wegneem, wat kan lui tot
gedwonge seks. ✓ Sommige mans is broodwinners en die arme vroue is aan die ontvangkant van
daardie ongelukkige situasie. ✓ Dit kan mans 'n hefboom gee om te doen soos hulle wil met vroue met
die uiteindelike effek dat sommige verkrag word✓ Sommige mans sorg vir hul stiefdogters✓ Hulle sal
allerhande gunste doen wat die meisiekind aan allerhande mishandeling, insluitend verkragting, kan
blootstel. ✓

Vroue sou glo dit is goed vir die mens om 'n oorhand in die verhouding te hê✓ aangesien hulle die
hoofde van gesinne is√ en dit kan tot verkragting lei. ✓

Kinders onder die sorg van 'n man kan blootgestel word aan verkragting en of bloedskande✓ omdat
mans hul mag en posisie in die gesin sou gebruik om bloedskande te verkrag en of te pleeg. Die
 13
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
slagoffers kan saamspeel uit vrees dat hulle as name bestempel word. ✓
(3x2)

2.4 Bespreek DRIE rolle van sekere kulturele praktyke of oortuigings in die bevordering van ongelyke
magsverhoudinge krities.

Een punt vir stelling/feit (✓ ) Een punt vir kwalifiseerder/regverdiging (✓ ) Een punt vir die uitkoms
(✓ ) *Die verband tussen 'n kulturele oortuiging en die opdrag van verkragting moet duidelik wees.

Sodra mans lobola betaal✓ glo sommige dit gee hulle eienaarskapsregte ✓ en die vroue se gevoelens
en sienings is nie meer belangrik in die familie ✓ nie .

Kinders uit gesinne waar manlike chauvinisme (oormatige of bevooroordeelde ondersteuning van u eie
saak, groep of geslag) beoefen word✓ word gesosialiseer✓ en sal dieselfde aan hul gesinne doen✓ .

Die oortuiging dat vroue onderdanig is aan mans-In sekere kulture √, maak hulle swak ✓ en mans kan
voordeel trek uit dit wat lei tot verkragting/ bloedskande. ✓

Sommige meen om teen mans op te staan is taboe √en dit kan lei tot verbanning/verkragting ✓ wat
nooit aangemeld mag word nie, aangesien dit as normaal beskou word. ✓

As 'n vrou weier om aan die tradisionele norme en standaarde te voldoen, kan ✓ sy vir skadevergoeding
betaal√ ens✓

Die oortuiging dat vroue nie moet werk nie√; haar rol is om na die gesin om te sien ✓ vroue in sulke
posisies hul regte verloor, aangesien mans uiteindelik alles sou doen en dit gee hulle 'n hefboom om
mag van beheer en onnodige druk op vroue uit te oefen. ✓ Die toewysing van onbelangrike rolle aan
vroue deur sekere kulture√ deur minder belangrike pligte te gee√ en dit maak hulle onderdane aan
mans✓ .

Glo dat mans die belangrikste en betekenisvolle pligte sal verrig√ en vroue sal afhang van die mans vir
daardie aktiwiteite√, wat mans op 'n boonste vlak vir vroue plaas. ✓

(3x3)

VRAAG 3

3.1 Definieer die term 'besoedeling' en gee 2 voorbeelde van besoedeling.

Een punt vir die stelling/feit (✓ ) en een punt vir die kwalifiseerder (✓ ).

Een punt vir elke voorbeeld van besoedeling (✓ ✓ ).

Besoedeling is die aksie of proses om grond, water, lug vuil ✓ te maak en nie geskik vir menslike en
dierlike gebruik nie. ✓

bv Waterbesoedeling✓ , Lugbesoedeling✓ , Geraasbesoedeling✓ , Grondbesoedeling✓.

(2+2)
3.2. Bespreek die oorsake van die DRIE hooftipes besoedeling.

Een punt vir elke stelling/feit (✓ ) en Een punt vir verduideliking/regverdiging (✓ ) *Die leerder moet
'n duidelike bespreking van die oorsake van die drie hooftipes besoedeling soos volg gee:
 14
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
Grondbesoedeling

Besoedeling word veroorsaak deur mense wat oormatige afval produseer wat oral gestort word✓
hierdie afval is nie afbreekbaar nie of neem tyd om ✓ af te breek.

Onvolhoubare boerderypraktyke (meganisasie, gebruik van onkruiddoders en plaagdoders, ontbossing )

✓ die grond en plantegroei uitput en vergiftig✓ .

Mense bederf die land waarin ons woon deur oral ✓ vullis te gooi deur hul vullisdromme oral weg te
gooi. ✓ Lugbesoedeling

Dit word veroorsaak deur giftige afval wat in die atmosfeer vrygestel word√, aangesien nywerhede
gifstowwe vrystel wat die atmosfeer besoedel. ✓ Voertuie stel koolstofmonoksied vry✓ wat die
kwaliteit van suurstof wat mense inasem, uitput. ✓

Die lug word besoedel deur die verbranding van giftige stowwe √ en hul uitstoot na die atmosfeer ✓ .

Waterbesoedeling

Hulle bederf ons waterbronne deur gevaarlike stowwe in ons waters, riviere en damme te mors√; soos
oliestortings van skeepsvaartuie die see kan besoedel. ✓

Dit word veroorsaak deur chemikalieë, alge en deur lewende organismes, gewoonlik van ontlasting soos
virusse, bakterieë, swamme ✓ , wat siekte veroorsaak, ens✓ .

Nywerhede stort dikwels chemikalieë in riviere ✓ wat deur diere en mense gedrink word. ✓
(3x2)

3.3 Storting raak toenemend 'n ernstige probleem in Suid-Afrika; Evalueer ten minste twee faktore wat
tot hierdie probleem lei, krities.

Een punt vir stelling/feit (✓ ) Een punt vir kwalifiseerder/regverdiging (✓ ) Een punt vir die uitkoms
(✓ ) *Antwoorde sal verskil. Die leerder moet 'n gebalanseerde evaluering van die faktore kan gee.
Oorweeg die volgende en plaas bosluise soos voorgestel.

Storting/gooi van papiere

Die meeste Suid-Afrikaners gee nie om vir die gesondheid van die omgewing nie, aangesien hulle oral
afval stort✓ . Dumpsites word nie behoorlik gebruik nie✓ aangesien die meeste nie omhein en beheer
word nie. Sommige mense gebruik nie die stofbakke nie en afval word oral versprei. ✓

Ondoeltreffendheid van plaaslike munisipaliteite

Dit lyk asof munisipaliteite nie vaardighede het om behoorlike afvalbestuur in hul jurisdiksiegebied te
doen nie✓ . Dit lei tot onnodige storting en bederf van die landskap ✓ . Boonop kan munisipaliteite in
SA nie vullisverwydering beheer nie, aangesien daar laksheid en geen beroep is nie. ✓

Industrialisering

Maatskappye produseer en stort afval oral ✓ . Hierdie storting van groot hoeveelhede afval bederf die
omgewing in groter verhoudings. Daarbenewens is sulke afval gevaarlik vir die gesondheid ✓ van
diegene wat in die gebied van die bedryf bly en veroorsaak swak gesondheid ✓
 15
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
(2x3)

3.4 Stel VIER strategieë voor wat Plaaslike munisipaliteite kan oorweeg om stortingsterreine in
gemeenskappe te beheer.

Een punt vir elke stelling/feit (✓ )

Munisipaliteite kan enige van die volgende doen:

Maak afdwingbare verordeninge oor storting✓

Oortreders aankeer en vervolg✓

Voer 'n veldtog oor omgewingsgesondheid uit✓

Voorsien voldoende vullisverwyderingsdienste✓

Moedig gemeenskappe aan oor herwinning en hergebruik✓

(4x1)

VRAAG 4

4.1 Lys VIER gevolge van klimaatsverandering wat voedselproduksie in Afrika beïnvloed.

Een punt vir elke stelling/feit (✓ )

Mense sal minder toegang tot kos hê. ✓ Gesondheid van mense sal afneem.✓

Mense sal finansiële probleme ondervind. ✓ Boerderygrond sal verlore gaan. ✓ Daar sal 'n van plae
wees. ✓

Boere kan oesmislukking ervaar.✓

Baie infrastruktuur sal beskadig word. ✓ Daar sal 'n afname in grondwatervlakke wees. ✓

Daar sal 'n afname in Visvoorrade wees. ✓

(4x1)

4.2 Verduidelik hoe hierdie toestande mense se gesondheid beïnvloed.

Een punt vir stelling/feit (✓ ) Een punt vir kwalifiseerder/regverdiging (✓ ) Een punt vir die uitkoms
(✓ ) *Daar moet 'n verband wees tussen die toestand en mense se gesondheid.

As mense minder toegang tot voedsel het as gevolg van klimaatsverandering ✓ , is die waarskynlikheid
dat hulle van hongersnood sal sterf of die min natuurlike hulpbronne sal uitput in 'n poging om te
oorleef✓ en dit beïnvloed hul kwaliteit van gesondheid. ✓

Boere kan finansiële probleme ervaar✓, aangesien hulle die lenings wat hulle vir landbouproduksie
aangegaan het✓ moet terugbetaal. As daar geen gewasse is om mee handel te dryf nie, sal hul finansies
geraak word en kan hulle verskeie emosionele probleme ontwikkel. ✓
 16
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
Klimaatsverandering kan die kwaliteit van bewerkbare (landbou) grond verander ✓ wat tot groot verlies
in landbouproduksie lei. ✓ As dit gebeur, kan boere en diegene wat daarvan afhanklik is, ernstige
finansiële en emosionele uitdagings ervaar. ✓

As gevolg van klimaatsverandering kan boere groot plae ervaar uitbreking✓ wat dalk meer geld nodig
het om te beheer✓ en dit kan lei tot groot finansiële verliese wat boere op verskeie maniere kan
beïnvloed. ✓

Klimaatsverandering kan voedselproduksie en gewasse beïnvloed ✓ omset kan ly✓ wat lei tot verliese in
inkomste met gevolglike gevolg dat boere op verskeie maniere geraak kan word. ✓

Onstuimige weerveranderinge het die potensiaal om infrastruktuur te beïnvloed✓ wat

bestedingsprioriteite kan herfokus en wat die verskaffing van basiese dienste aan arm burgers van 'n
land kan beïnvloed✓ tot die ontwikkeling van baie psigososiale uitdagings kan lei. Infrastruktuur word
beskadig✓ Die voortdurend veranderende weerpatrone✓ as gevolg van klimaatsverandering, het die
potensiaal om die kwaliteit van grondwater te beïnvloed wat lei tot styging in seevlakke✓ en dit het die
potensiaal om baie mense te beïnvloed wat hulself nie kan kussing nie, vorm die gevolge daarvan. ✓

Klimaatsverandering verander mense se keuse van voedsel deurdat gerieflike✓ en verwoestende

voedselproduksieneigings aangeneem word om te oorleef, ✓ wat kan lei tot die afname in visvoorrade
en die verbruik van voedsel van swak gehalte. ✓

Wanneer voedselpryse ✓ styg as gevolg van uitgeputte voedselvoorrade, neig mense na elke
goedkoper kos ✓ en dit het 'n potensiaal om hul lewens te beïnvloed. ✓

(2x3)

4.3 Verduidelik hoe landbougrond weens klimaatsverandering verlore kan gaan.

Een punt vir elke stelling/feit (✓ ) en een punt vir kwalifiseerder/regverdiging (✓ ) *Daar moet 'n
verband wees tussen landbougrond en klimaatsverandering.

Wanneer klimaatsverandering vloede tot gevolg het, word bewerkbare grond ryk aan die nodige
landbouvoedingstowwe weggespoel, wat ✓ lei tot die skaarste aan voedsel in die mark. ✓

As daar weens klimaatsverandering geen reën is nie, kan die land te droog wees vir landboudoeleindes
✓ As dit gebeur, word landbou-opbrengste beïnvloed en sal daar minder voedsel in die mark wees. ✓

Voortgesette droogte kan die grondwatervlakke uitput✓ wat dit vir boere moeilik maak om toegang tot
hierdie waardevolle hulpbron te kry, selfs deur boorgate. ✓

Die grond word te droog en sout om ✓ te vorm en gewasse kon nie geproduseer word soos benodig
nie. ✓

(Enige ander relevante antwoord) (2X2)

4.4. Illustreer op DRIE maniere hoe hierdie toestande mense se leefwyse beïnvloed.

Een punt vir elke stelling/feit (✓ ) Een punt vir kwalifiseerder/regverdiging (✓ )

As minder kos geproduseer word, sal pryse styg✓ en mense sal meer moet betaal vir hul basiese
voedselvoorrade. ✓
 17
LO Hersieningsboekie 2024 Graad 11 Kwartaal 2
As die kwaliteit van die ploeggrond beïnvloed word, sal ✓ mense selfs dinge koop wat hulle
normaalweg sou produseer. ✓

Indien daar op geaffekteerde grond geploeg word✓ sal die opbrengste beïnvloed word wat tot
vermorsing lei. ✓

Die infrastruktuur wat deur onstuimige weerpatrone geraak kan word✓ kan baie kos om te herstel. ✓

Te veel reën sal vloede veroorsaak ✓ wat lewensverlies en eiendom tot gevolg sal hê. ✓

(3X2)

4.5 Stel DRIE praktiese strategieë voor wat die burgers kan bydra om klimaatsverandering te verminder.

Een punt vir elke stelling/feit (✓ )

Ry doeltreffend - gaan maklik met die gas en breek, tesame met die gebruik van vaartbeheer en om u
motor gereeld te bedien om seker te maak dat dit doeltreffender werk. ✓

Gaan jou bande na – lae banddruk kan jou gas kilometers negatief beïnvloed. ✓

Ruil 'n paar vleis-swaar maaltye uit vir vegetariese of veganistiese resepte om u omgewingsimpak
aansienlik te verminder✓

Maak gereeld voorraad van jou yskas. Skep vooraf 'n kruidenierslys en hou daarby terwyl jy inkopies
doen sodat jy nie dinge oorkoop of koop wat jy nie nodig het nie. ✓

Wees versigtig vir grootmaat. Dit lyk dalk na 'n goeie deal, maar jy mag nie uiteindelik alles eet voordat
dit sleg gaan nie. ✓

Beplan jou etes. Moenie meer kook as wat jy kan eet nie en pas resepte aan by jou behoeftes. ✓

Raak kreatief en hergebruik oorskiet in plaas daarvan om dit te gooi. ✓

Vries jou kos as jy dit nie gou gebruik nie. Dit verleng die lewe van jou kos✓

Neem groot restaurantdienste huis toe, maar probeer om slegs omgewingsvriendelike geregte en
eetgerei te gebruik. ✓

Hou die temperatuur stabiel in u huis. Skakel die hitte af, gebruik 'n programmeerbare of slim
termostaat as jy kan, en hou blindings toe. ✓

Onthou wat jou ouers vir jou gesê het: skakel ligte en toestelle af wanneer jy dit nie gebruik nie.
Ontkoppel indien moontlik om nog meer energie te verminder. ✓

Stroom flieks deur 'n slim-TV, nie jou spelkonsole nie. Speladviseurs gebruik ongeveer 10 keer meer
elektrisiteit, aangesien dit nie geoptimaliseer is om films te speel nie.✓

Gebruik 'n skootrekenaar. Desktops gebruik baie meer en gebruik 'n konstante bron van elektrisiteit. ✓

Vervang ligte met LED-ligte aangesien dit tot 85% minder energie gebruik en tot 25% langer hou. ✓

(3x1)