Paglalakbay Pabalik sa Nakaraan

Sa pagsikat ng araw, tinahak ko ang daan

patungo sa Fort Santiago, isang lugar na bukod sa
taglay ang kasaysayan, ay nagdudulot rin ng
inspirasyon at pag-asa sa bawat naglalakbay dito.
Sa bawat paglipas ng sandali, bukas ang bintana
patungo sa nakaraan, sa mga kwento ng mga
bayani at biktima ng pananakop. Handa ka na
bang sumama sa akin sa paglalakbay na ito?

Sa pagbukas ng malalaking pintuan ng Fort

Santiago, unti-unting bumabalik sa akin ang
mga alaala ng nakaraan. Ang bawat hakbang
ay tila isang paglalakad sa mga pahina ng
kasaysayan, kung saan ang bawat bato at
kislap ng araw ay nagkukuwento ng tapang at
pag-asa ng mga Pilipino sa gitna ng
pananakop. Ang bawat hagod ng hangin ay parang tinatawag ang aking pangalan,
nag-aanyaya na suriin at pagnilayan ang mga kwento ng mga nagdaan.

Sa paglalakbay ko sa madilim na sulok ng

mga piitan, hindi ko maiwasang madama ang
lungkot at pighati. Ang bawat hakbang ay tila
nagpapatunay ng tapang at determinasyon ng mga
naapi at nasupil. Dito sa mga kwadrado na ito, tila
ba naririnig ko ang hinaing ng mga boses na pilit
na pinagkaitan ng kanilang kalayaan. Ngunit sa bawat pagharap sa kadiliman,
lalong lumalakas ang aking determinasyon na ipagpatuloy ang laban para sa
katarungan at pagbabago ng bayang aking minamahal.

Sa pagtahak ko sa Museo ni Rizal, hindi lang

ako naglakbay sa mga likha niya, kundi sa mga
kwento ng taong nagsikap para sa ating bayang
sinilangan. Ang bawat kuwento at larawan ay
nagbibigay buhay sa kagitingan at pagsisikap
ng ating pambansang bayani. Ang mga
artepaktong naka-display ay patunay ng
kaniyang pagmamahal sa bayan at hangarin para sa tunay na kalayaan. Sa bawat
eksibit, dama ko ang halaga ng pagpupunyagi at pagmamahal sa bayan. Ang bawat
sulok at kislap ng mga bagay dito ay nagbibigay-buhay sa mga pangarap at
adhikain ng isang bayaning Pilipino. Sa paglingon sa nakaraan, nahuhubog ang
aking pag-unawa sa kahalagahan ng pagmamahal sa bayan at pagtitiwala sa sarili.

Sa paglalakbay na ito, hindi lamang ako namulat sa mga kaganapan sa Fort

Santiago at Museo ni Rizal, kundi sa mga aral at halaga na iniwan nito sa aking
puso't isipan. Ang bawat yugto ng kasaysayan ay nagdulot sa akin ng bagong
pag-unawa sa kahalagahan ng pagmamahal sa bayan, paninindigan, at patuloy na
pag-asa sa gitna ng mga pagsubok. Kaya't sa paglisan ko sa piling ng Fort
Santiago, dala-dala ko ang alaala ng mga biktima ng kolonyalismong Espanyol at
ang hamon na ipinamana nila sa atin: ang maging boses at tanglaw ng mga naapi at
nasupil sa ating bayan, sa bawat panahon at henerasyon.