Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ......

/ 14
Imię i nazwisko ....................................................

1 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe ( ... / 1 p.)
informacje, lub F, jeśli fałszywe.
Do najważniejszych nieorganicznych składników pokarmowych
1. P F
należą cukry, białka i tłuszcze.
Głównym źródłem energii dla organizmu człowieka są
2. P F
węglowodany przyswajalne.
3. Glikogen pełni funkcję zapasową. P F
2 Zaznacz dwa zdania poprawnie charakteryzujące błonnik pokarmowy. ( ... / 1 p.)
A. Błonnik zapewnia uczucie sytości, ponieważ pęcznieje w przewodzie pokarmowym.
B. Cennym źródłem błonnika są otręby, czyli zewnętrzne części nasion.
C. Błonnik wpływa na podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, ponieważ w układzie
pokarmowym wiąże jony sodu.
D. Błonnik hamuje rozwój bakteryjnej flory jelitowej.
E. Błonnik przyspiesza trawienie wielocukrów, co pozwala na utrzymanie stałego
poziomu glukozy we krwi.
3 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Powolne rozprostowywanie się skóry po jej uszczypnięciu świadczy o tym,
że elastyczność skóry jest
A. większa, 1. dodatni.
ponieważ bilans wodny w organizmie jest
B. mniejsza, 2. ujemny.
4 Wybierz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Mikrobiom układu pokarmowego nie uczestniczy w
A. produkcji błonnika pokarmowego.
B. wytwarzaniu witamin z grupy B i K.
C. rozwoju układu odpornościowego.
D. rozwoju i funkcjonowaniu układu nerwowego.
5 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Hiperwitaminoza dotyczy głównie witamin rozpuszczalnych w
A. wodzie, 1. ich nadmiar jest usuwany z moczem.
ponieważ
B. tłuszczach, 2. kumulują się one w wątrobie i niektórych tkankach.
6 Skreśl błędne informacje w zdaniach. ( ... / 2 p.)
A. Odźwiernik łączy żołądek z jelitem cienkim / jelito cienkie z jelitem grubym.
B. Sok trzustkowy ma odczyn kwasowy / zasadowy.
C. Proces emulgacji tłuszczów zachodzi z udziałem soku żołądkowego / żółci.
D. Kosmki jelitowe zwiększają / zmniejszają powierzchnię chłonną jelita.
E. Wyrostek robaczkowy jest częścią budowy jelita cienkiego / jelita grubego.
7 Wybierz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Ośrodek głodu i sytości jest zlokalizowany w
A. rdzeniu kręgowym.
B. żołądku.
C. rdzeniu przedłużonym.
D. podwzgórzu.

Grupa A | strona 1 z 3
8 Podkreśl nazwy gruczołów trawiennych, których wydzieliny są dostarczane do ( ... / 1 p.)
światła przewodu pokarmowego za pomocą przewodów wyprowadzających.
ślinianki, gruczoły potowe, gruczoły mleczne, trzustka, wątroba, gruczoły łojowe
9 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe ( ... / 1 p.)
informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Chylomikrony to kompleksy tłuszczów i białek. P F
Chylomikrony są wchłaniane w jelicie cienkim do naczyń
2. P F
krwionośnych.
Chylomikrony w komórkach ciała są wykorzystywane do budowy
3. P F
błon komórkowych oraz jako źródło energii.
10 „Zimą aktywność fizyczna wyraźnie maleje, za to znaczne ilości energii są zużywane na ( ... / 2 p.)
utrzymanie stałej temperatury ciała. […] Wychodzenie do pracy lub do szkoły bez
zjedzenia pełnowartościowego śniadania powoduje słabszą odporność organizmu […].
Ponieważ zimą dostęp promieni słonecznych do skóry jest silnie ograniczony, wzrasta
zapotrzebowanie na witaminę D, której organizm nie może w dostatecznej ilości sam
wytworzyć”.
Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i zdrowiu, pod red. J. Gawęckiego i T.
Mossor-Pietraszewskiej, Warszawa 2004, s. 314–315.
a) Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2.
W okresie zimowym zapotrzebowanie organizmu na składniki odżywcze jest
A. zmniejszone, 1. korzysta z wcześniej zgromadzonych zapasów.
ponieważ
organizm musi zaspokoić potrzeby energetyczne podczas
B. zwiększone, 2.
niekorzystnych warunków termicznych.

b) Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe

informacje, lub F, jeśli fałszywe.
Spożywanie pełnowartościowego śniadania zimą zmniejsza ryzyko
P F
przeziębienia.
W okresie zimowym należy ograniczyć spożywanie masła, mleka i jego
P F
przetworów.
Zimą jesteśmy narażeni na hipowitaminozę witaminy D3. P F

Grupa A | strona 2 z 3
11 Choroby nowotworowe mogą dotyczyć różnych narządów układu pokarmowego. Na ich ( ... / 2 p.)
rozwój mają wpływ tzw. czynniki ryzyka, do których zaliczamy np. złe nawyki
żywieniowe. W celu diagnozy nowotworów układu pokarmowego stosuje się różnorodne
techniki badawcze.
a) Wskaż dwa przykłady nawyków żywieniowych, które mogą przyczynić się do
rozwoju chorób nowotworowych układu pokarmowego.
A. Umiarkowane spożycie czerwonego mięsa.
B. Dieta bogata w błonnik pokarmowy.
C. Spożywanie żywności przetworzonej chemicznie.
D. Spożywanie alkoholu.
E. Spożywanie umiarkowanej ilości tłuszczów.
b) Podkreśl nazwę techniki badawczej, której nie wykorzystuje się w diagnostyce
raka jelita grubego.
badanie per rectum, badanie ultrasonograficzne, gastroskopia, kolonoskopia, wykrywanie
krwi utajonej

Grupa A | strona 3 z 3
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 14
Imię i nazwisko ....................................................

1 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe ( ... / 1 p.)
informacje, lub F, jeśli fałszywe.
Głównym źródłem energii dla organizmu człowieka są
1. P F
węglowodany przyswajalne.
2. Glikogen pełni funkcję zapasową. P F
Do najważniejszych nieorganicznych składników pokarmowych
3. P F
należą cukry, białka i tłuszcze.
2 Zaznacz dwa zdania poprawnie charakteryzujące błonnik pokarmowy. ( ... / 1 p.)
A. Błonnik wpływa na podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, ponieważ w układzie
pokarmowym wiąże jony sodu.
B. Błonnik przyspiesza trawienie wielocukrów, co pozwala na utrzymanie stałego
poziomu glukozy we krwi.
C. Błonnik zapewnia uczucie sytości, ponieważ pęcznieje w przewodzie pokarmowym.
D. Błonnik hamuje rozwój bakteryjnej flory jelitowej.
E. Cennym źródłem błonnika są otręby, czyli zewnętrzne części nasion.
3 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Powolne rozprostowywanie się skóry po jej uszczypnięciu świadczy o tym,
że elastyczność skóry jest
A. mniejsza, 1. dodatni.
ponieważ bilans wodny w organizmie jest
B. większa, 2. ujemny.
4 Wybierz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Mikrobiom układu pokarmowego nie uczestniczy w
A. rozwoju układu odpornościowego.
B. wytwarzaniu witamin z grupy B i K.
C. produkcji błonnika pokarmowego.
D. rozwoju i funkcjonowaniu układu nerwowego.
5 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Hiperwitaminoza dotyczy głównie witamin rozpuszczalnych w
A. wodzie, 1. kumulują się one w wątrobie i niektórych tkankach.
ponieważ
B. tłuszczach, 2. ich nadmiar jest usuwany z moczem.
6 Podkreśl właściwe informacje w zdaniach. ( ... / 2 p.)
A. Odźwiernik łączy żołądek z jelitem cienkim / jelito cienkie z jelitem grubym.
B. Sok trzustkowy ma odczyn kwasowy / zasadowy.
C. Proces emulgacji tłuszczów zachodzi z udziałem soku żołądkowego / żółci.
D. Kosmki jelitowe zwiększają / zmniejszają powierzchnię chłonną jelita.
E. Wyrostek robaczkowy jest częścią budowy jelita cienkiego / jelita grubego.
7 Wybierz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Ośrodek głodu i sytości jest zlokalizowany w
A. rdzeniu kręgowym.
B. żołądku.
C. podwzgórzu.
D. rdzeniu przedłużonym.

Grupa B | strona 1 z 3
8 Podkreśl nazwy gruczołów trawiennych, których wydzieliny są dostarczane do ( ... / 1 p.)
światła przewodu pokarmowego za pomocą przewodów wyprowadzających.
gruczoły potowe, ślinianki, trzustka, wątroba, gruczoły mleczne, gruczoły łojowe
9 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe ( ... / 1 p.)
informacje, lub F, jeśli fałszywe.
Chylomikrony są wchłaniane w jelicie cienkim do naczyń
1. P F
krwionośnych.
2. Chylomikrony to kompleksy tłuszczów i białek. P F
Chylomikrony w komórkach ciała są wykorzystywane do budowy
3. P F
błon komórkowych oraz jako źródło energii.
10 „Zimą aktywność fizyczna wyraźnie maleje, za to znaczne ilości energii są zużywane na ( ... / 2 p.)
utrzymanie stałej temperatury ciała. […] Wychodzenie do pracy lub do szkoły bez
zjedzenia pełnowartościowego śniadania powoduje słabszą odporność organizmu […].
Ponieważ zimą dostęp promieni słonecznych do skóry jest silnie ograniczony, wzrasta
zapotrzebowanie na witaminę D, której organizm nie może w dostatecznej ilości sam
wytworzyć”.
Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i zdrowiu, pod red. J. Gawęckiego i T.
Mossor-Pietraszewskiej, Warszawa 2004, s. 314–315.
a) Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2.
W okresie zimowym zapotrzebowanie organizmu na składniki odżywcze jest
musi zaspokoić potrzeby energetyczne podczas
A. zmniejszone, ponieważ 1.
niekorzystnych warunków termicznych.
organizm
B. zwiększone, 2. korzysta z wcześniej zgromadzonych zapasów.

b) Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe

informacje, lub F, jeśli fałszywe.
Spożywanie pełnowartościowego śniadania zimą zmniejsza ryzyko
P F
przeziębienia.
Zimą jesteśmy narażeni na hipowitaminozę witaminy D3. P F
W okresie zimowym należy ograniczyć spożywanie masła, mleka i jego
P F
przetworów.

Grupa B | strona 2 z 3
11 Choroby nowotworowe mogą dotyczyć różnych narządów układu pokarmowego. Na ich ( ... / 2 p.)
rozwój mają wpływ tzw. czynniki ryzyka, do których zaliczamy np. złe nawyki
żywieniowe. W celu diagnozy nowotworów układu pokarmowego stosuje się różnorodne
techniki badawcze.
a) Wskaż dwa przykłady nawyków żywieniowych, które mogą przyczynić się do
rozwoju chorób nowotworowych układu pokarmowego.
A. Dieta bogata w błonnik pokarmowy.
B. Umiarkowane spożycie czerwonego mięsa.
C. Spożywanie umiarkowanej ilości tłuszczów.
D. Spożywanie alkoholu.
E. Spożywanie żywności przetworzonej chemicznie.
b) Podkreśl nazwę techniki badawczej, której nie wykorzystuje się w diagnostyce
raka jelita grubego.
badanie per rectum, gastroskopia, badanie ultrasonograficzne, kolonoskopia, wykrywanie
krwi utajonej

Grupa B | strona 3 z 3