Portret Zygmunta I Starego, Marcello Bacciarelli

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_I_Stary
 Król Polski
Okres od 24 stycznia 1507
do 1 kwietnia 1548
Poprzednik Aleksander Jagiellończyk
Następca Zygmunt II August
wielki książę litewski
Okres od 20 października 1506
do 1 kwietnia 1548
Poprzednik Aleksander Jagiellończyk
Następca Zygmunt August
Dane biograficzne
Dynastia Jagiellonowie
Data i miejsce urodzenia 1 stycznia 1467
Kozienice
Data i miejsce śmierci 1 kwietnia 1548
Kraków
Ojciec Kazimierz IV Jagiellończyk
Matka Elżbieta Rakuszanka
Żona 1 Barbara Zápolya
2 Bona Sforza
Dzieci Jan z Książąt Litewskich

Regina Szafraniec
Katarzyna
Jadwiga Jagiellonka
Anna Jagiellonka
Izabela Jagiellonka
Zygmunt II August
Zofia Jagiellonka
Anna Jagiellonka
Katarzyna Jagiellonka
Olbracht Jagiellończyk
Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_I_Stary

1.Polityka zagraniczna Zygmunta I Starego (1506 - 1548)

  państwo zakonne w Prusach po pokoju toruńskim

Na mocy pokoju toruńskiego z 1466 r. państwo zakonne stanowiło lenno Polski.

Każdorazowy wielki mistrz Zakonu obowiązany był składać hołd królowi polskiemu
i dostarczać mu posiłki zbrojne w razie wojny. W praktyce zakon krzyżacki, mający poparcie
papiestwa i cesarstwa, nie wywiązywał się z nałożonych nań obowiązków.

W 1511 r. wielkim mistrzem został siostrzeniec Zygmunta I Starego Albrecht Hohenzollern.

Nowy mistrz dążył do całkowitego uniezależnienia się od państwa polskiego. Licząc
na poparcie cesarstwa rozpoczął przygotowania do wojny z Polską.

 ostatnia wojna z Krzyżakami (1519 - 1521)

Pod koniec 1519 r. pomiędzy Polską i Zakonem wybuchła wojna. Działania wojenne
przebiegały pomyślnie dla strony polskiej, pomimo posiłków jakie wielki mistrz otrzymywał
z Rzeszy. Jednak na skutek braku funduszy na dalsze prowadzenie działań zbrojnych oraz
nacisków cesarza król polski musiał zgodzić się na podpisanie, na początku 1521
r., czteroletniego rozejmu.

 sekularyzacja Prus i hołd pruski (1525 r.)

Do zawarcia traktatu pokojowego między Zygmuntem I a Albrechtem doszło w kwietniu

1525 r. w Krakowie. Zgodnie z nim ziemie zakonne uległy sekularyzacji (zeświecczeniu),
a państwo krzyżackie przekształcono w księstwo świeckie, w którym Albrecht jako
dziedziczny władca miał pozostawać w zależności lennej od króla polskiego. Nowo powstały
twór państwowy nazwano Prusami Książęcymi. Na stolicę Prus wyznaczono Królewiec.

Zewnętrzną oznaką uregulowania stosunków Polski z Prusami Książęcymi było uroczyste

złożenie, 10 kwietnia 1525 r. na Rynku w Krakowie, hołdu lennego przez Albrechta
Hohenzollerna Zygmuntowi I Staremu. Od tej pory każdy nowo wybrany wielki mistrz musiał
składać hołd królowi polskiemu. Ponadto lennik Polski zobowiązany był udzielać pomocy
wojskowej i finansowej, w zamian otrzymując pierwsze miejsce w senacie koronnym
(faktycznie książęta pruscy nigdy w nim nie zasiadali). Natomiast poddani książąt pruskich,
w razie konfliktu z tymi ostatnimi, otrzymali prawo do odwoływania się do trybunału
królewskiego w Polsce.

 układ wiedeński (1515 r.)

W drugiej połowie XV w. Jagiellonowie skupiali w swych rękach cztery korony. Pod ich
panowaniem obok Polski i Litwy znalazły się także królestwa Czech i Węgier. W 1471 r. syn
Kazimierza Jagiellończyka Władysław II objął bowiem najpierw tron czeski, a następnie
w 1490 r. węgierski. Sytuacja ta spowodowała wzrost znaczenia Polski na arenie
międzynarodowej, a przede wszystkim ugruntowanie wpływów Jagiellonów w Europie
Środkowej, o które to wpływy walczyła również dynastia Habsburgów.

Kiedy Zygmunt I Stary obejmował tron polski królem Czech i Węgier był nadal jego starszy
brat Władysław II. Stwarzało to dosyć dobry układ sił w Europie, z którego nie byli
zadowoleni Habsburgowie. Sytuacja uległa zmianie, gdy Polska zaangażowała się w latach
1512 - 1522 w wojnę litewsko - moskiewską. Cesarz Maksymilian I Habsburg, widząc
dogodny moment, wymusił na Zygmuncie Starym zgodę na małżeństwo Habsburgów
z Jagiellonami czesko - węgierskimi oraz pewne ustępstwa w sprawie dziedziczenia tronu
czesko - węgierskiego.

W 1515 r. cesarz i król polski spotkali się w Wiedniu. Doszło wówczas do ułożenia
małżeństwa między dziećmi Władysława Jagiellończyka, tzn. Ludwika króla Czech i Węgier
oraz jego siostry Anny z wnukami Maksymiliana I Habsburga. Oprócz tego podpisano
specjalny układ, który mówił o tym, iż Habsburgowie mieli dziedziczyć trony w Czechach
i na Węgrzech w razie bezpotomnej śmierci Ludwika Jagiellończyka.

Kiedy w 1526 r., w wyniku ekspansji tureckiej, w bitwie pod Mohaczem zmarł Ludwik,
nie pozostawiając po sobie potomka, tron węgierski i czeski, zgodnie z układem wiedeńskim,
dostał się w ręce Ferdynanda Habsburga, wnuka cesarza Maksymiliana I i męża Anny
Jagiellonki.

 pokój wieczysty z Turcją (1530 r.)

Stała groźba zbrojnych napadów tureckich i jej wasali - Wołochów i Tatarów, skłoniła
Zygmunta I Starego do zawarcia w 1530 r. porozumienia z sułtanem Solimanem Wspaniałym,
które przekształcono w trzy lata później w wieczysty pokój. Traktat ten potwierdził również
Zygmunt II August (1548-1572) i odnawiany był przez następnych królów polskich aż do
początku XVII w., zabezpieczając w ten sposób - mimo drobnych napadów pogranicznych
- Polskę przed tureckim najazdem.

Źródło:https://www.bryk.pl/wypracowania/historia/xvi-wiek/19793-polityka-zagraniczna-
dwoch-ostatnich-jagiellonow.html

2.Polityka wewnętrzna
Sprawując rządy Zygmunt I korzystał z rady senatorów i kompetentnych ministrów
kierujących kancelarią królewską, urzędem podskarbińskim i wielkorządcami krakowskimi.
Pomimo że był niechętny systemowi parlamentarnemu i niezależności politycznej szlachty,
zwoływał coroczne sejmy, z reguły uzyskując uchwały podatkowe (pobory) na obronę
potoczną. Jednakże niepowodzeniem skończyły się próby stworzenia stałego funduszu na
obronność z podatków zależnych od dochodów.

Do sukcesów można zaliczyć częściowe oddłużenie skarbu. Zygmunt I oddzielił

rachunkowość dotyczącą podatków publicznych od skarbu królewskiego. Wzmocnił
działalność mennicy krakowskiej, zabiegał o uporządkowanie przepisów dotyczących
dochodów z eksploatacji żup solnych i kopalni, wydał statut dla Ormian ( 1519 ), zasady
procesowe ( 1523 ), zamierzał ujednolicić prawo w całym kraju (correctura iurium, zwana
korekturą Taszyckiego, 1532 , odrzucona przez sejm 1540 ).

Uporządkował gospodarkę celną ("nowe cło"), dbał o rozwój miast królewskich, odzyskał
dla skarbu liczne kompleksy dóbr koronnej domeny królewskiej, znajdujące się pod
zastawem. W działalności finansowej króla wspierała królowa Bona, dążąca do powiększenia
dóbr królewskich, także w drodze zakupów i poprawy efektywności gospodarowania.

W rokoszu lwowskim ( wojna kokosza ) 1537 wysunięto postulaty egzekwowania praw

średniej szlachty niezadowolonej z działań dworu (tzw. Egzekucja Praw). Żądania szlachty
skierowane były przeciw hegemonii elit senatorsko-ministerialnych (co wiązało się z
nieprzestrzeganiem zakazów łączenia określonych urzędów świeckich i kościelnych, tzw.
incompatibilitas ), oraz z pomijaniem przy nominacjach na urzędy ziemskie zasady
zamieszkiwania na obszarze jurysdykcji urzędu (tzw. "osiadłości"), sprzeciwiano się również
wydatnej roli w życiu politycznym królowej i jej akcji wykupu w Koronie zastawionych
królewszczyzn, wychowywaniu Zygmunta Augusta na dworze matki (bez zapewnienia mu
edukacji politycznej i rycerskiej) oraz zbyt wysokiemu "nowemu cłu". Z powodu braku
stanowczej postawy wśród przywódców szlachty, po długotrwałych rokowaniach, rokosz
zakończył się kompromisem. Szlachta rozjechała się do domów, nie angażując się w wyprawę
wojenną organizowaną przez króla ( magnaci twierdzili, że jedynym wynikiem rokoszu miało
być wyjedzenie drobiu w okolicy obozu, stąd pogardliwa nazwa " wojna kokosza ").

Osiągnięciem było włączenie Mazowsza do Polski (po wygaśnięciu w 1526 męskiej linii
książąt czersko-warszawskich) jako województwa mazowieckiego ( 1529 ), oraz
wprowadzenie do sejmu posłów mazowieckich sejmików ziemskich.

Za namową swojej żony – Bony, uzyskał przyznanie, za swego życia, swemu małoletniemu
synowi Zygmuntowi Augustowi tronu wielkoksiążęcego na Litwie ( 1522 ), jak i tronu
polskiego ( 1529 ) (w wyniku elekcji vivente rege ). Był to pierwszy i zarazem ostatni, tego
typu wybór władcy na tron królewski w Polsce.

Rozwaga i pokojowe usposobienie Zygmunta I Starego sprawiły, że w chwili śmierci cieszył

się ogólnym szacunkiem w kraju i za granicą. Okres jego panowania określany jest jako
złoty wiek w Polsce .

Źródło: https://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Zygmunt_I_Stary
 Portret Zygmunta II Augusta, warsztat Lucasa Cranacha, ok. 1555 r.
Źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_II_August

Król Polski
Okres od 1 kwietnia 1548
do 7 lipca 1572
Koronacja 20 lutego 1530
Poprzednik Zygmunt I Stary
Następca Henryk Walezy
Wielki książę litewski
Okres od 1 kwietnia 1548
do 7 lipca 1572
Koronacja 18 października 1529
Poprzednik Zygmunt I Stary
Następca Henryk Walezy
Dane biograficzne
Dynastia Jagiellonowie
Data i miejsce urodzenia 1 sierpnia 1520
w Krakowie
Data i miejsce śmierci 7 lipca 1572
w Knyszynie
Ojciec Zygmunt I Stary
Matka Bona Sforza
Żona 1. Elżbieta Habsburżanka
2. Barbara Radziwiłłówna
3. Katarzyna Habsburżanka

Źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_II_August

WAŻNE DATY:
 1530 – koronacja Zygmunta Augusta na króla Polski
1548 – objęcie przez Zygmunta Augusta władzy w Polsce po śmierci ojca
1561 – włączenie części Inflant do Polski
1562-63 – ogłoszenie egzekucji dóbr królewskich podczas sejmu w Piotrkowie
1563-70 – wojna siedmioletnia północna o Inflanty
1568 – utworzenie Komisji Morskiej
1569 – unia lubelska
1572 – śmierć Zygmunta II Augusta, wygaśnięcie dynastii Jagiellonów

Zygmunt II August (1520–1572), król polski – formalnie od

1530 r., faktycznie od 1548 r., wielki książę litewski od 1522 r. (rządy na Litwie
od 1544 r.), syn Zygmunta Starego i Bony; ostatni władca z dynastii Jagiellonów. Po śmierci
ojca (1548), przejąwszy rządy w Polsce, zmagał się początkowo z niezadowoloną z trybu
objęcia przez niego tronu polskiego opozycją (został bowiem koronowany jeszcze za życia
ojca). Również małżeństwo Zygmunta Augusta z Barbarą Radziwiłłówną budziło niechęć
magnatów i szlachty. Rządy swe król opierał początkowo na senacie, ale potrzeba uzyskania
funduszy na prowadzenie wojen, skłoniła go do sojuszu ze szlachtą. Podczas sejmu
w Piotrkowie (1562–63) uchwalono egzekucję dóbr królewskich i utworzono stałe wojsko
zaciężne, tzw. kwarciane. Wprowadzenie reform i uzyskanie poparcia szlachty umożliwiły
królowi zaangażowanie w politykę zagraniczną.

W 1561 r., działaniami dyplomatycznymi, doprowadził Zygmunt August do sekularyzacji

Zakonu Kawalerów Mieczowych i przyłączenia do Polski części Inflant. Spowodowało to
wybuch wojny siedmioletniej północnej (1563–70) i podział Inflant między Polskę, Litwę,
Szwecję, Danię i Rosję. Tym samym Zygmunt August włączył Polskę w rywalizację
o panowanie nad Morzem Bałtyckim (Dominium Maris Baltici). W 1568 r. król rozpoczął
budowę polskiej floty wojennej, powołał w tym celu Komisję Morską- jej zadaniem było
rozliczanie kapitanów okrętów oraz czuwanie nad dyscypliną wśród załóg, a także
opracowywanie planów rozbudowy polskiej floty. W 1569 r. w Lublinie doszło do
zawarcia unii polsko-litewskiej, która dała początek Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Odtąd Polska i Litwa miały mieć wspólny sejm, wspólną elekcję króla, politykę zagraniczną
i system pieniężny. Zachowano oddzielne wojsko, skarb i szereg odrębności ustrojowych.

Okres panowania Zygmunta II Augusta to czas rozkwitu kultury, nauki i sztuki

polskiego odrodzenia, szczytowy okres „złotego wieku” kultury polskiej. Król, sam
starannie wykształcony, otaczał się wybitnymi twórcami i artystami. Będąc miłośnikiem
tkactwa artystycznego, zebrał bogatą kolekcję arrasów. Zmarł bezpotomnie w 1572 r.,
kończąc panowanie Jagiellonów w Polsce.

Polityka zagraniczna Zygmunta II Augusta w latach 1548 – 1572

Inflanty- kraina historyczna nad Zatoką Ryską i Zatoką Fińską która
obejmowała tereny dzisiejszej Łotwy i Estonii.

 wojna o Inflanty (1557 - 1570)

W drugiej połowie XVI w. istniejące na terenie Inflant państwo Kawalerów Mieczowych

przeżywało kryzys wewnętrzny, związany z szerzeniem się luteranizmu. Nieuchronnie
zmierzający do rozkładu Zakon zamienił się szybko w łatwą zdobycz dla potężnych sąsiadów,
dążących do opanowania handlu bałtyckiego. Szczególną uwagę przyciągały bogate miasta
portowe i handlowe nad Bałtykiem, jak Ryga, Rewel (obecnie Tallin) czy Dorpat (obecnie
Tartu).

W latach 1557 - 1570 o wpływy w Inflantach rozpoczęły walkę: Dania, Szwecja, Moskwa
i państwo polsko - litewskie. Wojna wybuchła najpierw między Polską i Moskwą, kiedy
w 1557 r. Zygmunt August zawarł z wielkim mistrzem przymierze w Poswolu, którego ostrze
skierowane było przeciwko Moskwie. W odwet Iwan IV, w następnym roku uderzył
na Inflanty, zajął Narwę, port nad Zatoką Fińską i uruchomił tzw. żeglugę narewską. Dwa lata
później do akcji wkroczyła Dania, co spowodowało z kolei reakcję Szwecji. W trakcie
prowadzenia działań wojennych zmieniali się sojusznicy. W początkowym okresie Polska
występowała obok Danii przeciwko Szwecji, potem przeszła na stronę Szwedów.

 włączenie Inflant do państwa polskiego (1561 r.)

Kiedy w 1558 r. Iwan IV zajął Narwę, port nad Zatoką Fińską Zygmunt August zawarł
w 1561 r. w Wilnie układ z wielkim mistrzem, Gotardem Kettlerem. Na jego mocy Inflanty
uległy sekularyzacji i podziałowi na dwie części: Kurlandię i Semigalię, stanowiące
dziedziczne księstwo Kettlera, pod zwierzchnością lenną Polski i Litwy, oraz Inflanty
właściwe włączone bezpośrednio do Korony.

Dalszy przebieg wojny okazał się jednak niepomyślny dla Zygmunta Augusta. W 1563
r. Moskwa zagarnęła Połock, twierdzę nad Dźwiną i znaczną część Inflant. W posiadaniu
Szwecji znalazła się Estonia z Rewlem, natomiast Dani wyspy na Bałtyku.

 kongres szczeciński (1570 r.)

W 1570 r. odbył się w Szczecinie kongres, na którym zawarto układ pokojowy między Danią
i Szwecją oraz rozejm polsko - rosyjski. Uchwały kongresu szczecińskiego potwierdziły
rozbiór terytorium dawnego państwa inflanckiego, nie rozwiązując przy tym do końca
tej kwestii. Polska zdołała utrzymać w swoich rękach Kurlandię, jako lenno aż do 1795 r.

Źródło:https://www.bryk.pl/wypracowania/historia/xvi-wiek/19793-polityka-zagraniczna-
dwoch-ostatnich-jagiellonow.html
Korona Królestwa Polskiego i Wielkie Księstwo Litewskie w 1561
Źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_II_August