In hoeverre is het voorstel voor de Tijdelijke wet maatregelen covid-19

verenigbaar met het staatsrechtelijke legaliteitsbeginsel ?

Nederland wordt al een lange tijd geteisterd door het nieuwe coronavirus. Daardoor had het land in
het begin bepaalde noodverordeningen om het virus te bestrijden, echter zijn deze vervangen door
de Tijdelijk wet omdat de coronacrisis langer duurder dan werd verwacht. Het parlement kan als de
wet wordt aangenomen beoordelen of de wet goed zal functioneren. Echter zal de wet overeen
moeten komen met het staatsrechtelijke legaliteitsbeginsel die we hebben in Nederland, de vraag is
of dat ook het geval zal zijn.

In het staatsrechtelijke legaliteitsbeginsel krijg je te maken met twee onderdelen. Zo moet een
handeling van de overheid altijd voortvloeien uit de grondwet. Het andere onderdeel houdt in dat de
overheid nieuwe wetten niet met terugwerkende kracht mag toepassen. Het Meerenberg-arrest uit
1879 was erg fundamenteel voor het staatsrechtelijke legaliteitsbeginsel. 1 De leden van het
Meerenberg zouden een koninklijk besluit hebben overtreden omdat ze weigerden aan te geven
welke patiënten ze behandelden. De reden waarom dit arrest dus zo belangrijk is voor de
ontwikkeling van het staatsrechtelijk legaliteitsbeginsel is omdat het eerste onderdeel ervan getoetst
wordt. Het bestuur van Meerenberg is dus onterecht vervolgd omdat ze vervolgd werden door een
wet(Blanketwet) die niet afkomstig was van de grondwet. Verder was de koning niet de hoogste
soevereiniteit maar de grondwetgever, De koning had dus niet de bevoegdheid om het bestuur van
Meerenberg te vervolgen en de Hoge raad bevestigde dit ook.

Na het behandelen van het Meerenberg-arrest met betrekking tot het staatsgerechtelijke
legaliteitsbeginsels is de vraag in hoeverre de Tijdelijke wet hiermee verenigt. Als voorbeeld neem ik
Artikel 58s die de vangnetbepaling inhoudt.2 In dat artikel staat met andere woorden dat de minister
de bevoegdheid heeft om eigen maatregelen te hanteren als ze denken dat dat nodig is. Dat verenigt
in mijn ogen dus niet bepaald met het staatsrechtelijke legaliteitsbeginsel omdat je ministers nu dus
een mogelijkheid geeft om te handelen zonder dat er in de grondwet staat dat ze deze bevoegdheid
hebben. Ook ontstaat er zo dus machtsconcentratie omdat de ministers meer macht krijgen en dat
verenigt niet echt met onze opbouw van de trias politica.

Wat je dus kan zien bij de vangnetbepaling en het Meerenberg-arrest is dat er in beide gevallen
sprake is van een bevoegdheid zonder een grondslag die in de grondwet vastgelegd staat. En dat is in
mijn ogen verkeerd want ook in tijden van onzekerheid moet de grondwet altijd gehandhaafd
worden.

1
http://arresten.eu/staatsrecht/hr-13-01-1879-w-4330-meerenberg/

2
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-35526-2.html