ATOMOAK, MOLEKULAK ETA KRISTALAK

Elementu kimikoak hiru modutara aurki ditzakegu naturan: atomo bakartuak, molekulak
edo kristalak.

ATOMOAK MOLEKULAK

118 elementu: C, H, Elektrikoki neutroak dira. Solidoak, likidoak edo gasak izan
O, Al, Fe… atomoak daitezke.
elkartzean Molekulak eratzeko lotura desberdinak:
Atomoek gas
geldoen konfigurazio  LOTURA KOBALENTEA: ez-metalen artean,
elektronikoa izateko elektroiak konpartituz.
joera dute. Lewis-en egituraz irudikatuak:
Horretarako, beste Sinpleak:
atomo batzuekin
elkartzean,
elektroiak galdu,
irabazi edo
partekatzen dituzte.

Gilbert N. Lewis:
ZORTZIKOTEAREN
ARAUA, 8 elektroi
azken geruzan.

ATOMO
BAKARTUAK:
Gas geldoak: He,
Ne, Ar, Kr, Xe, Rn Konposatuak:
KRISTALAK
Atomo eta ioien elkarketak. Atomoak, molekulak eratzeko elkartzean, itxura
geometrikoa hartzen dutenean. Giro-tenperaturan, kristal guztiak solidoak dira.
Kristalak eratzeko lotura desberdinak:
 KRISTAL IONIKOA: Metal eta ez-metalak elkartzean (M-EM). Adibideak: NaCl,
MgCl2...
 KRISTAL KOBALENTEA: Ez-metalak elektroiak konpartitu, baina itxura
geometrikoak osatuz. Adibideak: SiO2, diamantea, grafitoa…

C itxura geometrikoak osatuz: Diamantea (hexagonoak), Grafitoa

 KRISTAL METALIKOAK: Metalak askatzen dituzten elektroiek hodeiak osatzen

dituztelarik. Adibideak: Cu, Ag, Au…
 LOTURA KIMIKOA
LOTURA KIMIKOAK SUBSTANTZIETAN
 Atomoen artekoak: kristal edo molekulak osatuz.
 Molekulen artekoak: molekulak elkartuta mantentzen dituen indarrak.

 ATOMOEN ARTEKO LOTURA MOTAK

Atomoek gas geldoen konfigurazio elektronikoa izateko joera dute. Horretarako, beste
atomo batzuekin elkartzean, elektroiak galdu, irabazi edo partekatzen dituzte.
Gilbert N. Lewis: ZORTZIKOTEAREN ARAUA, 8 elektroi azken geruzan.
Hiru lotura mota daude: ionikoa, kobalentea eta metalikoa.
 LOTURA IONIKOA
Metal eta ez-metalen elkarketak. Anioi eta katioien erakarpen-indarren
ondorioz. Adibidez, NaCl.
Ioiak sare kristalinoa osatuz antolatzen dira, ez du molekularik sortzen.
Konposatu ionikoen propietateak:
 Gogorrak eta hauskorrak.
 Batzuk uretan disolbagarriak.
 Solido egoeran ez dute korronte elektrikoa eroaten, urtuta edo
disolbatuta, bai.
 LOTURA KOBALENTEA
Ez-metalak elkartzean, elektroiak partekatuz.
Lewis-en egitura: Cl2

Nahiz eta gehienak molekulak osatu, substantzia kobalente batzuek kristalak

osatzen dituzte. Adibidea: diamantea, grafitoa…
Substantzia kobalenteen propietateak:
 Kristalak solidoak dira giro-tenperaturan, urtze-tenperatura altua,
gogorrak eta ez dute elektrizitatea eroaten.
 Molekulak: solido, likido edo gasak. Urtze eta irakite-puntu baxuak,
molekulen arteko indarrak atomoen artekoak baino ahulagoak direlako.
Bigunak eta kolpeak ongi jasan. Ez dira elektrizitatearen eroaleak,
elektroi librerik ez dutelako.
 LOTURA METALIKOA
Metalen elkarketak sortzen dute. Atomoen balentzia-elektroiek osatzen duten
hodeiaren eta ioi positiboen erakarpenaren ondorioz.
Propietateak:
 Ia guztiak solidoak dira giro-tenperaturan. Urtze eta irakite-puntuak
baxuak. Metal-distira.
 Beroaren eta elektrizitatearen eroale onak.
 Harikorrak, xaflagarriak eta marratu egiten dira.