Professional Documents
Culture Documents
4. Η Γαλλική επανάσταση και η Ναπολεόντεια περίοδος (1789-1815)
4. Η Γαλλική επανάσταση και η Ναπολεόντεια περίοδος (1789-1815)
α. Η Γαλλία σε κρίση:
Κοινωνική ένταση και πολιτική αμφισβήτηση
Κατά το 18ο αιώνα οι νέες οικονομικές συνθήκες που επικράτησαν με την
ανάπτυξη του εμπορίου και την πορεία προς τη βιομηχανική επανάσταση
μετασχημάτισαν ριζικά την κοινωνία της δυτικής Ευρώπης:
Η αστική τάξη μεταβλήθηκε σε ρυθμιστικό παράγοντα των εξελίξεων.
Ωστόσο η γαλλική κοινωνία εξακολουθούσε να είναι αριστοκρατική και
φεουδαρχική. Έμενε χωρισμένη σε τρεις τάξεις που υφίσταντο από την
περίοδο του Μεσαίωνα:
Τον Κλήρο και τους Ευγενείς, που κατείχαν όλα τα προνόμια.
Την Τρίτη Τάξη, που είχε μόνο υποχρεώσεις.
Κύριο χαρακτηριστικό της γαλλικής κοινωνίας ήταν η ύπαρξη σοβαρών
αντινομιών στα τέλη του 18ου αιώνα:
Η αριστοκρατία διατηρούσε τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού και μέσω
αυτού παρεμπόδιζε την ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα.
Η αστική τάξη, αντίθετα, ενώ συγκέντρωνε στα χέρια της τη μεγαλύτερη
οικονομική ισχύ, δεν είχε ανάλογο μερίδιο στην πολιτική εξουσία.
Παράλληλα, στα κατώτερα στρώματα υπήρχε έντονη δυσαρέσκεια.
Οι λαϊκές τάξεις των πόλεων έβλεπαν να ανεβαίνουν συνεχώς οι τιμές των
αγαθών και να καθηλώνονται τα εισοδήματά τους, ενώ οι αγρότες εξαναγκάζονταν
σε καταβολή υπερβολικά υψηλών φόρων.
Οι οικονομικές δυσχέρειες
Κατά το 18ο αιώνα η γαλλική οικονομία δεν ανταποκρίθηκε στις νέες
οικονομικές απαιτήσεις παρά τις προόδους της:
Η Γαλλία, σε αντίθεση προς την Αγγλία παρέμενε κυρίως χώρα αγροτική,
ενώ στο δευτερογενή τομέα καθηλώθηκε στη βιοτεχνική δραστηριότητα και
δεν προχώρησε στην εκβιομηχάνισή της.
Κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα :
Οι σπατάλες της Αυλής και οι πόλεμοι πολλαπλασίασαν τις κρατικές δαπάνες
και αύξησαν τα ελλείμματα.
Δεν εφαρμόστηκαν οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις των οικονομολόγων
Τυργκό και Νεκέρ επί Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, λόγω της αντίδρασης των ευγενών που
δεν αποδέχονταν ούτε τον περιορισμό της βασιλικής χορηγίας προς αυτούς ούτε και
κάποιο σχέδιο για φορολόγησή τους.
Εξάλλου, οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες επιδείνωσαν την οικονομική κρίση
(1785-1789). Μάλιστα το χειμώνα του 1788-1789 η τιμή του ψωμιού ανέβηκε
στα ύψη.
γ. Η συνταγματική μοναρχία:
Ιδεολογικές τάσεις στη Συντακτική Συνέλευση :
Είχαν διαμορφωθεί τρεις τάσεις, αριστερά, δεξιά, κέντρο, ανάλογα με τις
θέσεις που είχαν καταλάβει οι εκπρόσωποί τους στην αίθουσα των συνεδριάσεων.
Πολιτική πάλη εκτός Συντακτικής :
Εκτός Συντακτικής Συνέλευσης πολιτική πάλη υπήρχε:
1. Στις εφημερίδες.
2
Κατερίνα Πόθου Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου Β΄ Λυκείου
3
Κατερίνα Πόθου Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου Β΄ Λυκείου
Εσωτερικοί εχθροί:
Στο εσωτερικό σημειώνονταν φιλοβασιλικές εξεγέρσεις.
Επικράτηση Ορεινών :
Η Συμβατική Συνέλευση στηρίχτηκε στους Ορεινούς, που ήταν ριζοσπάστες και
κάθονταν στα υψηλότερα έδρανα της Συνέλευσης.
Συγκρότησε Επιτροπές για τη λήψη οικονομικών μέτρων υπέρ των λαϊκών
μαζών.
Ροβεσπιέρος:
Οι Ορεινοί, με αρχηγό το Ροβεσπιέρο (1758-1794), που ήταν επικεφαλής της
Επιτροπής Δημοσίας Σωτηρίας, σχημάτισαν Επαναστατική Κυβέρνηση το
Δεκέμβριο του 1793, με σκοπό να επιβάλλουν τη ριζοσπαστική επανάσταση.
Η περίοδος διακυβέρνησης του Ροβεσπιέρου ονομάστηκε Τρομοκρατία, γιατί
η διατήρηση της εξουσίας του βασίστηκε στη φυσική εξόντωση των αντιπάλων με
συνοπτικές διαδικασίες.
Καταργήθηκε η χριστιανική θρησκεία και καθιερώθηκε η λατρεία του
Ανώτατου Όντος.
Οι υπερβολές αυτές και η δυσαρέσκεια των αστών για τα οικονομικά μέτρα
δημιούργησαν αντιπολεμικό ρεύμα, και τον Ιούλιο του 1794 ο Ροβεσπιέρος μαζί με
τους οπαδούς του οδηγήθηκα στη λαιμητόμο.
4
Κατερίνα Πόθου Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου Β΄ Λυκείου
5
Κατερίνα Πόθου Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου Β΄ Λυκείου
Ρόλος μαζών:
Η Επανάσταση ανέδειξε πρωταγωνιστικό το ρόλο των μαζών στη διαμόρφωση
των πολιτικών εξελίξεων.
Ο τύπος ως εκφραστής πολιτικών και κοινωνικών ομάδων αναδεικνύει τη
σημασία της κοινής γνώμης στις εξελίξεις.
Έννοια Έθνους:
Οι ιδέες της πολιτικής και εθνικής ελευθερίας της Γαλλικής Επανάστασης
προέβαλαν την έννοια του Έθνους ως σημείου αναφοράς που συνέδεε τις διάφορες
εθνικές ομάδες, ρόλο που ως τότε έπαιζαν οι μονάρχες.
Το Έθνος προβλήθηκε ως έννοια ενοποιητική, κυρίαρχη και ανώτατη πηγή όλων
των εξουσιών.
Το 19ο αιώνα το Έθνος θα αποτελέσει κινητήρια δύναμη για όλα τα
εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα.
Εθνικός στρατός :
Πρόκειται για τα γαλλικά στρατεύματα του Ναπολέοντα, που λειτούργησαν ως
φορέας εθνικής και κοινωνικής συνείδησης και διέδωσαν στην Ευρώπη τις
ιδέες της εθνικής ανεξαρτησίας και της πολιτικής ελευθερίας.
Οικονομικός - Κοινωνικός τομέας:
Βαθιές αλλαγές:
1. Κατάργηση φεουδαρχικών δικαιωμάτων.
2. Δήμευση περιουσιών πολλών ευγενών και της Εκκλησίας.
3. Λήψη μέτρων υπέρ των ασθενέστερων τάξεων.
Εκπαίδευση:
Καθιερώνεται η δωρεάν και υποχρεωτική εκπαίδευση.
Ιδρύονται ανώτερα πνευματικά ιδρύματα.
Καθιερώνεται ο θεσμός των επιστημονικών ινστιτούτων, που προωθούν την
επιστημονική έρευνα.
Αναγνωρίζεται η αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς και για τη διαφύλαξή της
χτίζονται μουσεία.
Θρησκεία :
Υλοποιείται το αίτημα για ανεξιθρησκία, αφού το κράτος επιδεικνύει ανεκτική
στάση σε θρησκευτικά ζητήματα.
Χωρίζεται η Εκκλησία από το κράτος και περιορίζεται στις θρησκευτικές της
αρμοδιότητες.
6
Κατερίνα Πόθου Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου Β΄ Λυκείου