Okres wiek dorastania 12-15 lat

Rozwoj fizyczny i motoryczny

Intensywny przyrost wysokości u dziewcząt zaczyna się co najmniej od 11,5 r. ż. i trwa do 14,5 r. ż., po czym
gwałtownie spada. Chłopcy najbardziej intensywnie rosną od 13,5 r. ż. do 15,5 r. ż. W następnych latach chłopcy
bardziej przewyższają dziewczęta osiąganym wzrostem. Ciężar ciała u dziewcząt wzrasta najbardziej w 14 i 15 r.
ż., a u chłopców między 15 a 17 r. ż. Skok pokwitaniowy jako zjawisko wzmożonego tempa przyrostu długości
ciała i jego ciężru w przeciągu krótkiego czasu (2 – 3 lata), jest zjawiskiem stałym. Występuje wcześniej u
dziewcząt w zakresie wysokości i ciężaru ciała, natomiast później w zakresie podściółki tłuszczowej. Jej
przyrost jest jednak większy u dziewcząt, natomiast przyrost siły mięśniowej – większy i szybszy u chłopców.
Przejściowe dysproporcje w sylwetkach ciała. Pojawiają się drugo- i trzeciorzędne cechy płciowe. U dziewcząt
rozszerzają się kości miednicowe, formują się piersi. U chłopców rozrastają się kości barkowe, pojawia się
zarost na twarzy, następuje mutacja głosu. U obu płci pojawia się owłosienie w okolicach narządów płciowych i
pod pachami. Wzmaga się działalność gruczołów wydzielniczych skóry. Między 12 a 16 r. ż. wzrost ciężaru i
objętości serca. Zwiększają się komórki mózgowe, różnicują się ich funkcje, wzrost rozgałęzień końcowych
dendrytów i neurytów, powstawanie nowych włókien i coraz większa ich specjalizacja. Moment dojrzałości
płciowej u dziewcząt-13, 14 r. ż. (różnice indywidualne bardzo duże). U chłopców przeciętnie 15-16 r. ż.

Rozwoj procesow poznawczych

Spostrzeżenia dokładniejsze, bogatsze w szczegóły, wielostronne w treści, bardziej świadomie ukierunkowane.

Doskonalenie się uwagi dowolnej i procesów myślowych umożliwia dokładniejszą analizę i syntezę
spostrzeganej rzeczywistości. Częstsze posługiwanie się pamięcią logiczną. Od 11-12r. ż. skokowo wzrasta
liczba zapamiętywanych słów abstrakcyjnych. Przekształcanie się pamięci mimowolnej w dowolną.
Porównywanie, uogólnianie, wnioskowanie, dowodzenie, klasyfikacja osiągają coraz wyższy poziom.
Rozumowanie przybiera postać operacji formalnych ( w przeciwieństwie do konkretnych). Myślenie staje się
myśleniem hipotetyczno – dedukcyjnym. Wyobraźnia znajduje swój wyraz najczęściej w marzeniach i
twórczości młodzieży. Wyobraźnia wiąże się ściśle z ich wzmożoną emocjonalnością.

Rozwój procesów emocjonalnych

Niezwykła intensywność i żywość przeżyć uczuciowych. Przeżycia osiągają stopień wysokiego napięcia: smutek
przeżywany bywa głęboko i często ma charakter “tragedii”, radość osiąga wysokie szczyty uniesienia. Łatwość
oscylacji między nastrojami krańcowymi: łatwe przejście od radości do smutku, od nadziei do rozpaczy.
Chwiejność emocjonalna. Bezprzedmiotowość uczuć. Większe w porównaniu z poprzednim okresem
opanowanie w manifestowaniu przeżyć emocjonalnych, a także wzmożenie kontroli nad sposobem wyrażania
swoich uczuć. Bardziej subtelne i mniej gwałtowne sposoby reagowania. Maskowanie swoich uczuć wobec
dorosłych. Kształtowanie się uczuć wyższych

Rozwój społeczny

Porównywanie własnych rodziców z innymi ludźmi, z wzorami dostarczanymi przez literaturę często prowadzi
do rozczarowań. Rodzice stają się w oczach dorastających dzieci zwykłymi ludźmi, pełnymi błędów i uchybień.
Tracą zaufanie do rodziców, przestają zwierzać się ze swoich przeżyć, szukają wsparcia wśród rówieśników lub
starszych kolegów. Ingerencję dorosłych w osobiste sprawy przyjmuje młodzież niechętnie, a nawet z objawami
protestu i buntu. Młodzież wrażliwa na wpływ grupy rówieśniczej i jej zachowanie się często jest
determinowane przez różne elementy życia społecznego w klasie szkolnej, jak: normy grupowe, pozycja ucznia
w grupie, rola, jaką pełni, stopień integracji członków grupy, ogólna atmosfera klasy. Typy nieformalnych grup
rówieśniczych: najbliżsi przyjaciele, małe paczki, szersze grupy koleżeńskie, bandy.

Dominujący rodzaj działania

Próby swych sił na niwie twórczości, zwłaszcza literackiej: piszą wiersze, nowele, dramaty czy pamiętniki.
Rozwój zainteresowań. Młodzież dorastająca koncentruje się na pewnych określonych dziedzinach, a
poszczególne jednostki angażują się silnie w wybranej przez siebie dziedzinie. Kształtowanie się światopoglądu