Tạp chí của UBND TP. Hồ Chí Minh www.thesaigontimes.

vn

Năm thứ 31 n ISSN:0868-3344 Số 35-2021 (1.602) n 26-8-2021 Giá: 25.000 ĐỒNG

CHÍNH SÁCH KINH TẾ

THỜI COVID
QUY MÔ VÀ NGUỒN TÀI TRỢ CHO GÓI HỖ TRỢ KINH TẾ
HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP TÁI TẠO VIỆC LÀM
NGHỊCH LÝ CỔ PHIẾU NGÀNH Y TẾ
Ảnh: TUẤN ĐẠT
 Ý KIẾN
Tạp chí của giới kinh doanh,
nhà quản lý và những người
quan tâm đến kinh tế.
SAIGON TIMES GROUP XUẤT BẢN
Hội đồng biên tập
Góc nhìn cá nhân và
TRẦN MINH HÙNG, Tổng biên tập
PHẠM HỮU CHƯƠNG, Phó tổng biên tập
PHAN CHIẾN THẮNG, Phó tổng biên tập
TẤN ĐỨC, Thư ký tòa soạn
MỸ LỆ, Phó thư ký tòa soạn
góc nhìn xã hội
M
MINH CHÂU, Phó thư ký tòa soạn
Cộng tác viên trong nước ột chiến lược phòng chống Ngay lúc mới bùng phát dịch Covid-19,
VŨ THÀNH TỰ ANH, Tiến sĩ dịch Covid-19 thành công kỳ vọng vào các thành tựu công nghệ để
NGUYỄN KHẮC QUỐC BẢO, Phó giáo sư, Tiến sĩ
NGUYỄN NGỌC BÍCH, Luật gia phải là một chiến lược được hỗ trợ cho việc truy tìm dấu vết tiếp xúc từ
LÊ ĐĂNG DOANH, Tiến sĩ
HUỲNH THẾ DU
nhìn từ cả nhãn quan cộng đồng lẫn góc đó nhanh chóng khoanh vùng các ca phơi
TRƯƠNG THANH ĐỨC, Luật sư nhìn cá nhân bởi một chiến lược có thể rất nhiễm là rất lớn - thế giới đã có không biết
VÕ TRÍ HẢO, Phó giáo sư, Tiến sĩ
NGUYỄN MINH HÒA, Phó giáo sư, Tiến sĩ tốt, rất hay ho trên giấy nhưng khi triển khai bao nhiêu ứng dụng cài đặt lên chiếc điện
NGUYỄN TIẾN LẬP, Luật sư
LƯƠNG VĂN LÝ, Chuyên viên
vào thực tế lại không được suôn sẻ như ý thoại di động mà hầu như ai cũng có. Thế
HUY NAM, Chuyên viên muốn. Các nhà hoạch định chính sách hay nhưng cho đến nay các nước đều thừa nhận
TRẦN HÙNG SƠN, Phó giáo sư, Tiến sĩ
PHAN HỮU THẮNG, Tiến sĩ chiến lược cho cả cộng đồng, nếu bỏ qua số các ứng dụng này đã không đáp ứng được kỳ
TRẦN NGỌC THƠ, Giáo sư, Tiến sĩ
BÙI TRINH, Tiến sĩ
phận từng cá nhân chịu tác động của chính vọng đó vì nhiều lý do. Chúng ta cứ thử tự hỏi
NGUYỄN NGỌC TƯ sách hay chiến lược đó sẽ khó lòng đạt được đã có bao nhiêu F0 được yêu cầu nộp điện
ĐẶNG HÙNG VÕ, Giáo sư, Tiến sĩ
VÕ TÒNG XUÂN, Giáo sư, Tiến sĩ thành công như mong đợi. thoại để cơ quan y tế tổng hợp các trường
Cộng tác viên nước ngoài Nhìn từ trách nhiệm với cả xã hội, ai cũng hợp từng tiếp xúc rồi thông báo tận tay cho
Anh: HỒ QUỐC TUẤN, Tiến sĩ
Canada: NGUYỄN ĐĂNG ANH THI thấy người dân nhập cư tốt hơn cả là ở yên các trường hợp này? Không phải ai cũng nhớ
Mỹ: VŨ QUANG VIỆT, Tiến sĩ một chỗ, đừng tìm cách chạy xe máy cả ngàn để bật bluetooth hay điện thoại có sẵn 3G,
TRẦN HỮU DŨNG, Tiến sĩ
Úc: NGUYỄN VĂN TUẤN, Tiến sĩ cây số để về quê, vừa gây nguy hiểm cho bản 4G để kết nối Internet...
Nhật: TRẦN VĂN THỌ, Giáo sư, Tiến sĩ
Pháp: ĐẶNG ĐÌNH CUNG, Tiến sĩ thân và gia đình, vừa có thể là nguồn phát Khi đặt mình vào vị thế của các cá nhân
LÊ THỊ THIÊN HƯƠNG, Tiến sĩ tán bệnh tật khắp nơi trên đường đi. Nhưng chịu tác động của chính sách, các cơ quan
NGUYỄN ĐỨC KHƯƠNG, Giáo sư, Tiến sĩ
VÕ ĐÌNH TRÍ, Tiến sĩ từng cá nhân sẽ có những nỗi khổ riêng như quản lý mới có thể đưa ra các quyết định
NGUYỄN TÙNG hết tiền trả tiền thuê nhà, hết tiền dành dụm hợp lý, kịp thời hay điều chỉnh quyết định
Singapore: PHAN MINH NGỌC, Tiến sĩ
LÊ HỮU HUY để mua thức ăn, hay nỗi lo bệnh xuống không mỗi khi cần thiết. Thời gian qua chính sách
Tòa soạn và trị sự thể nương nhờ ai để được hỗ trợ. Chính vì thế phòng chống Covid-19 có sự linh hoạt rất
35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Q.1, TPHCM.
ĐT: (8428) 38295936 - 39297166 - 38225572 TPHCM đang tìm mọi cách để hỗ trợ vô điều lớn có lẽ chính nhờ vào góc nhìn này và biết
Fax: (8428) 38212043
E-mail: kinhtesaigon@thesaigontimes.vn
kiện cho hàng triệu người dân đang gặp khó đâu trong những ngày sắp tới người thân của
Văn phòng đại diện tại Hà Nội khăn - được hỗ trợ họ mới có thể yên tâm “nhà bệnh nhân F0 nặng đang nằm trong bệnh
Trưởng văn phòng: PHAN CHIẾN THẮNG
Số 9, phố Tôn Thất Thiệp, P. Cửa Đông, nào ở yên nhà đó” trong thời gian giãn cách. viện sẽ được sàng lọc để những ai đủ điều
Q. Hoàn Kiếm, Hà Nội. Hay lấy ví dụ chuyện chích vaccin, nhìn kiện được vào chăm sóc trực tiếp bệnh nhân.
ĐT: (8424) 37474351/2 - Fax: (8424) 37474350
E-mail: vphanoi@thesaigontimes.vn từ lợi ích của cộng đồng, chắc chắn ai cũng Một quyết định như thế sẽ giảm bớt áp lực
Văn phòng đại diện tại Đà Nẵng mong muốn càng nhiều người được chích cho nhân viên y tế đồng thời có thể nâng
Trưởng văn phòng: TRUNG CHÂU
70-72 Trần Phú, TP. Đà Nẵng. vaccin càng sớm càng tốt cho nên với người cao chất lượng điều trị vì không ai chăm sóc
ĐT/Fax: (84236) 3872358
E-mail: vpdanang@thesaigontimes.vn làm chính sách không hề có sự phân biệt người bệnh tốt bằng thân nhân của họ. Giãn
Văn phòng đại diện tại Cần Thơ giữa vaccin này với vaccin khác. Nhưng nếu cách xã hội (social distancing) phải đi kèm
Trưởng văn phòng: HUỲNH KIM
95 Trần Văn Hoài, Q. Ninh Kiều, TP. Cần Thơ. nhìn từ các quyết định riêng lẻ của từng cá với lắng nghe xã hội (social listening) theo
ĐT/Fax: (84292) 3824688 nhân, đằng sau mỗi quyết định đều có sự
E-mail: vpcantho@thesaigontimes.vn
quan điểm của Tổ chức Y tế thế giới chính là
Liên hệ thư từ, xin đề cân nhắc đắn đo nhiều lẽ. Nếu biết được các để nâng cao hiệu quả các biện pháp phòng
Cô PHẠM THỊ TRANG
Bài vở gửi cho trang Tòa soạn & Bạn đọc
đắn đo này chúng ta có thể tìm cách truyền chống đại dịch.
E-mail: bandoc@thesaigontimes.vn thông để giải tỏa một cách có hiệu quả. KINH TẾ SÀI GÒN

LIÊN HỆ QUẢNG CÁO: ĐẠI LÝ PHÁT HÀNH Ở NƯỚC NGOÀI

ĐT: (8428) 39153707 - ext: 44 (cô Hương) - 38214393 - Fax: (8428) 39153712 XUNHASABA: 25B Nguyễn Bỉnh Khiêm, Q.1, TPHCM - Tel: (8428) 38241320 - 38292900
E-mail: quangcao@thesaigontimes.vn Fax: (8428) 38241321 - E-mail: export@xunhasaba-hcmc.com.vn
Tài khoản Tạp chí Kinh tế Sài Gòn: FAHASA HANOI BRANCH: 27 Phùng Khắc Khoan, Q.1, TPHCM - Tel: (8428) 39011393 - 39105809
1. Tại Ngân hàng TMCP Á Châu - TPHCM (ACB) Fax: (8428) 38275079 - E-mail: fahasahanoi@hcm.vnn.vn - Website: www.vietbookhn.com
- Số tài khoản: VNĐ 147 536 939 - USD 186 899 009 (Swift code: ASCBVNVX). Hoặc: CANADA: Cavius Inc. 5747 Rue St. Hubert, Montreal, Quebec, H2S2L6. Canada
Tổng biên tập 2. Tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam - CN Hòa Bình - TPHCM
Tel: (514) 2784532 - Fax: (514) 278-4791
TRẦN MINH HÙNG (Eximbank Hòa Bình)
MỸ: Công ty Global Triple-T, 800-5th Avenue, Suite 4100 Seattle. Washington 98104.
Phó tổng biên tập - Số tài khoản: VNĐ 100 714 851 003318 - USD 100 714 851 018968 (Swift code: EBVIVNVX)
PHẠM HỮU CHƯƠNG PHÁT HÀNH VÀO THỨ NĂM HÀNG TUẦN tại số 35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Q.1, TPHCM. Toll-free: 1-877-993-6161 (USA/CAN). Website: www.baohay.com. E-mail: phucvu@baohay.com
PHAN CHIẾN THẮNG ĐT: (8428) 38210019 - Fax: (848) 38210018 - E-mail: phathanh@thesaigontimes.vn • Giấy phép số 133/GP-BTTTT • Chế bản và in tại Công ty In Báo Nhân Dân TPHCM.

Chuyên trang của Tạp chí Kinh tế Sài Gòn Online

26-8-2021 • 1
TRONG SỐ NÀY...

Ý KIẾN
1 Góc nhìn cá nhân và góc nhìn xã hội
GHI NHẬN
7 Đằng sau các hành động phi lý trong mùa dịch

CHÍNH SÁCH KINH TẾ DOANH NHÂN DOANH NGHIỆP

Lê Hoài Ân - Nguyễn Duy Khánh

TRONG ĐẠI DỊCH 24

26
Muôn vàn khó khăn để duy trì sản xuất
“Công dân doanh nghiệp” với sứ mệnh mới thời
An Yên

hậu dịch Covid Hồ Nguyên Thảo

10 Quy mô và nguồn tài trợ cho gói hỗ trợ kinh tế 28 Từ fusion food bàn chuyện bán thực phẩm và nông sản
Trần Hùng Sơn, trường Đại học Kinh tế - Luật, ĐHQG TPHCM Việt Nam cho thế giới
Hồ Nguyên Thảo
12 Hỗ trợ doanh nghiệp tái tạo việc làm và dòng tiền vào
30 Mã nguồn mở: chưa bao giờ là bữa tiệc bày sẵn miễn phí
Trần Hùng Sơn
ThS. Trần Châu Hoài Hận,
14 Hỗ trợ doanh nghiệp: cần biện pháp mới và 32 Thất bại mà tốt!
khẩn trường thực hiện Trần Văn Thọ Lê Hữu Huy, Giám đốc Công ty Tư vấn Vietnam Global Network, Singapore
16 Bài toán lao động nhập cư hậu phong tỏa 34 Cảnh giác với cảm xúc tiêu cực BS. Lê Hùng
Châu Phan VĂN HÓA & XÃ HỘI
18 Dự thảo sửa Thông tư 01 và 03 có đáp ứng kỳ vọng?
37 Giảm tiền nhà trọ: Đâu thể nào bắt đầu từ... “khúc giữa”?
Thụy Lê
Song Nghi
20 Sự va đập của những giá trị trong thời kỳ Covid-19 38 Nỗi lo học trực tuyến Nam Thụ
Trần Hương Giang 39 Đứng trước tương lai bất định Sông An
40 Tăng cơ hội trị liệu tâm lý cho nhóm dễ tổn thương
Nguyễn An Nam
42 Sống chậm nhưng không... lười Thanh Thảo

2 • 26-8-2021
 &
44

TÀI CHÍNH CHỨNG KHOÁN

43 Thanh khoản đạt mức kỷ lục trong phiên VN-Index
lao dốc! Thanh Thủy
44 Vì đâu cổ phiếu phân bón “ngược sóng” thị trường?
Linh Trang
46 Giải mã nghịch lý tăng trưởng của cổ phiếu ngành y tế MUÔN VÀN KHÓ KHĂN
Ngô Anh Ngọc - Lê Hoài Ân ĐỂ DUY TRÌ SẢN XUẤT
Tính đến thời điểm hiện tại, 19 tỉnh, thành
48 Chứng khoán - Vì đâu bán tháo trở lại? Triêu Dương phố trực thuộc Trung ương ở phía Nam đã
đi được một chặng đường dài trong thực
hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị số 16 để

LOGISTICS phòng chống dịch Covid-19 và đã có bảy

địa phương có chỉ số sản xuất công nghiệp
(IIP) tháng 7 sụt giảm so với cùng kỳ năm
trước. Các doanh nghiệp trong ngành
đứng trước nhiều nỗi lo khi nỗ lực và năng
50 Khi quy hoạch đi sau sự vận động của thị trường Trung Tuân lực để tiếp tục duy trì sản xuất đang bị bào
mòn (mời xem bài tr.24).
Trong ảnh: sản xuất tại một doanh nghiệp

ĐẦU TƯ ở TPHCM.
Ảnh: HÙNG LÊ

52 Cần đội tàu biển xứng với tiềm năng kinh tế biển
Lê Duy Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA)
XU HƯỚNG
54 Dữ liệu cá nhân trong dòng chảy dữ liệu xuyên biên giới
Nguyễn Lan Phương - Nguyễn Quang Đồng,
Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông ( IPS)
NHÌN RA THẾ GIỚI
56 Kiểm soát Covid-19 là biện pháp kinh tế tốt nhất, bài học
từ Thụy Điển Trần Quốc Hùng, kinh tế gia ở Mỹ
58 Internet và mạng xã hội có làm chúng ta thông minh hơn?
Thiên Kim
KINH TẾ THẾ GIỚI
60 Biến thể Delta đe dọa năng lực sản xuất của châu Á
Song Thanh
62 Châu Á tăng tốc cuộc đua vaccin nội địa Lạc Diệp
64 Vaccin và chuyện bản quyền Nguyễn Vũ 52

26-8-2021 • 3
 BẠN ĐỌC VIẾT
Cơ cấu nợ cần
chính sách dài hơi
Vận tải khách - một trong những ngành giảm sâu về doanh thu/thu nhập trong đại dich. Trong ảnh:
Cảnh vắng lặng ở bến xe An Sương, TPHCM.
Chính sách cơ cu li n theo
hưng dn c a Ngân hàng Nhà nưc
(NHNN), k t hp vi chính sách tín
d ng ưu đãi c a các t chc tín d ng
(TCTD), nhm h tr khách hàng
vay vn b ánh hưng bi đi dch
Covid-19 đã trin khai gn hai năm
nay. Tuy nhiên, dch bnh vn din
bi n vô cùng phc tp, và tình hình
sp ti rt khó lưng. Nhiu doanh
nghip vn chưa dám đ cp khá năng
quay tr li th trưng do vin cánh
ph c hi rt mong manh, không ít
trưng hp có th xem như vô vng.
Có th thy các ngành ngh suy giám
sâu (v doanh thu/thu nhp) t! đi
dch này là dch v l" hành, lưu trú,
khách sn, nhà hàng, vn tái khách,
taxi... Hàng lot cơ s vt cht, phương
tin, trang thi t b... tr giá hàng ngàn
t# đng phái tm d!ng hot đ$ng ho%c
hot đ$ng cm ch!ng, kéo theo t n tht
vô cùng ln v chi phí báo dư&ng, duy
tu... Nh"ng đa phương đu tàu, s h"u
th mnh vưt tr$i v kinh t du lch, có
t' trng đóng góp trong GDP cao đu
lao đao sut thi gian qua. Có th nói
lĩnh v+c dch v /du lch s0 là “gót chân
Achilles” c a nn kinh t có th là trong
nhiu năm ti.
4 • 26-8-2021
Ảnh: N.K
Bên cnh đó, hàng lot ngành ngh li trên thương trưng, đ%c bit, tích
khác ít nhiu đu b tác đ$ng xu bi
đi dch đang lan r$ng và kéo dài.
Doanh nghip s0 còn phái bươn chái,
vưt khó rt nhiu và cũng khó có th
ly li phong đ$ như xưa. Điu quan
ngi nht hin nay là m$t b$ phn ln
các khoán n đã chuyn sang trng
thái bt đ$ng kéo dài, không còn to
ra dòng tin và thu nhp, trong khi áp
l+c thanh toán n gc và lãi c tăng lên
t!ng ngày.
Th+c cht đây là các khoán n xu,
nhưng đưc “ân hu” chưa chuyn
nhóm n mà các ngân hàng đang phái
gng gánh.
Ch# s ít doanh nghip có năng l+c
tài chính mnh, hot đ$ng đa ngành,
h thng quán tr tt mi có khá năng
vưt qua cơn bão Covid-19 này, phn
ln còn li đang và s0 phái tính đ n
phương án phá sán, thoái lui, chuyn
hưng hot đ$ng... Đây là th+c t rt
khó khăn không ch# c a nn kinh t
mà còn là c a h thng ngân hàng, cn
có s+ điu ch#nh chính sách cho phù
hp và đng b$.
Bi cánh hin nay đòi h4i chính
sách cơ cu n m$t m%t giám nh5 áp
l+c thanh toán giúp doanh nghip tr
175
tờ TBKTSG được doanh nghiệp tặng sinh viên
tuần này. TBKTSG, sinh viên các trường chân
thành cảm ơn doanh nghiệp đã tặng báo.
Tổng công ty CP
Dịch vụ Kỹ thuật 62 tờ
Dầu khí Việt Nam (PTSC)
Công ty TNHH Nhựa Duy Tân 40 tờ
Công ty CP Địa ốc Thắng Lợi
53 tờ
(Thắng Lợi Group)
Công ty TNHH Đầu tư và
Dịch vụ Bất động sản 10 tờ
Đất Phương Nam (dpnr.vn)
www.donghotantan.vn 10 tờ
c+c h tr các doanh nghip có trin
vng phát trin lâu dài; m%t khác, m
li thoát góp phn tháo g& th+c trng
n xu tim 6n gn vi tái cơ cu hot
đ$ng đu tư, kinh doanh giám r i ro
cho h thng ngân hàng.
Vy xin ki n ngh NHNN sm s7a
đ i quy đnh v thi đim phát sinh
khoán n đ đưc xem xét cơ cu,
hin theo Thông tư 03 là trưc ngày
10-6-2020, vì điu này không còn
phù hp vi th+c t dch bnh kéo dài
và trong bi cánh luân chuyn vn
tín d ng  doanh nghip rt đa dng,
nht là đi vi hình thc vay theo hn
mc.
Ki n ngh cho phép các TCTD ti n
hành đánh giá li toàn b$ cht lưng
tín d ng c a các khoán n đã cơ cu,
phân loi mc đ$ r i ro đng thi vi
đánh giá trin vng hot đ$ng c a
doanh nghip, t! đó đ xut bán cho
Công ty Quán lý tài sán các t chc tín
d ng (VAMC) trong thi hn t! 3-5
năm đi vi các khoán n xu. Khoán
n đã bán xem như đưc khoanh,
không tính lãi, to điu kin cho
doanh nghip có cơ h$i ph c hi.
TÂM DÂN
Tự động hóa chi lương - dịch vụ đa tiện ích
cho doanh nghiệp và người lao động
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của việc thanh toán không dùng tiền mặt, việc tự động hóa chi lương qua
tài khoản ngân hàng ngày càng trở nên phổ biến tại Việt Nam và dần thay thế những phương pháp truyền
thống. Điều này mang lại nhiều ích lợi cho chính nhân viên cũng như doanh nghiệp.

NHIỀU TIỆN ÍCH VƯỢT TRỘI

Hiện nay, nhiều ngân hàng đã và đang
triển khai dịch vụ chi lương doanh nghiệp
trực tuyến. Trong đó, Sacombank nhiều
năm qua đã liên tục gia tăng tiện ích
nhằm cung cấp đến khách hàng những
ưu điểm vượt trội bao gồm cơ chế bảo
mật thông qua mô hình phê duyệt đa
cấp, phân quyền chi lương cho một số
user nhất định... Dịch vụ chi lương của
Sacombank giúp doanh nghiệp thực
hiện lệnh chi trong và ngoài hệ thống
Sacombank iBanking lên đến 5.000 người
với độ an toàn bảo mật cao. Nhằm đồng
hành cùng doanh nghiệp và đảm bảo các
giao dịch kinh doanh được thông suốt,
Sacombank đang triển khai chương trình
miễn phí dịch vụ chi lương ba năm, miễn
phí chọn tài khoản số đẹp, ngân hàng
điện tử, chuyển tiền... Với lợi thế mạng
lưới lớn tại 52/63 tỉnh thành và nằm trong
Top dẫn đầu các ngân hàng Việt Nam,
Sacombank có hệ thống ATM rộng khắp hoạt động từ doanh nghiệp siêu nhỏ đến TĂNG LỢI ÍCH CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG
giúp nhân viên doanh nghiệp dễ dàng doanh nghiệp lớn, gồm combo eBasic, Không dừng lại ở việc trợ lực cho
rút tiền mặt và linh hoạt hơn trong việc sử eMSME, eSME, eUSME, eLCORP với nhiều doanh nghiệp, gói chi lương Sacombank
dụng dịch vụ ngân hàng. tiện ích và ưu đãi, giúp tối ưu hóa dòng còn cung cấp thêm nhiều quyền lợi cho
Nhận xét về dịch vụ chi lương trực tiền, hỗ trợ hiệu quả cho hoạt động kinh nhân viên của doanh nghiệp.
tuyến, ông T.N, chủ doanh nghiệp gia doanh của doanh nghiệp. Theo đó, nhân viên có tài khoản nhận
công giày dép tại quận 6, TPHCM cho biết: Đặc biệt, khách hàng doanh nghiệp lương Sacombank được miễn phí rút tiền
“Công ty tôi là doanh nghiệp lâu năm, số mới hoặc khách hàng hiện hữu gia tăng ATM, ưu đãi phí định kỳ và miễn phí giao
lượng nhân viên tăng theo thời gian nên doanh số giao dịch hoặc trở lại giao dịch dịch trên eBanking, miễn phí thường niên
mỗi lần đến kỳ phát lương thì mất rất với Sacombank thỏa điều kiện về số lượng năm đầu tiên và giảm 50% các năm tiếp
nhiều thời gian, đôi lúc xảy ra sai sót. Từ giao dịch và số dư bình quân tài khoản theo khi mở thẻ tín dụng... Bên cạnh đó,
khi trả lương qua tài khoản ngân hàng, thanh toán sẽ được tham gia chương nhân viên của doanh nghiệp được ưu tiên
công ty đã tiết kiệm được nhiều thời gian trình quay số “Tưng bừng xế sang - Triệu xét duyệt vay tiêu dùng với lãi suất thấp
và các chi phí vận hành khác. Đặc biệt là deal thăng hạng” với cơ cấu giải thưởng hơn mức công bố 1%/năm, ưu đãi phí
trong thời điểm dịch Covid-19 như hiện gồm: 1 giải đặc biệt là ô tô Audi Q2 trị bảo hiểm và không cần tài sản đảm bảo
nay, việc chi trả lương qua tài khoản vừa giá 1,8 tỉ đồng, 6 giải nhất là Combo trị với hạn mức đến 500 triệu đồng.
thuận tiện, vừa giúp hạn chế tiếp xúc”. giá 100 triệu đồng, 12 giải nhì là Combo Đại diện Sacombank cho biết thêm,
trị giá 50 triệu đồng. Khách hàng trúng hệ thống Sacombank iBanking và
TỐI ƯU HÓA GIÁ TRỊ GIA TĂNG giải nhất và giải nhì có thể lựa chọn quà Sacombank Pay của ngân hàng luôn
Ngoài ưu đãi về phí, các doanh nghiệp tặng theo nhu cầu là Combo thiết bị văn được người tiêu dùng đánh giá cao với
lần đầu sử dụng dịch vụ chi lương của phòng hiện đại (gồm màn hình tương tác, giao diện thân thiện, hiện đại, dễ sử dụng
Sacombank hoặc quay trở lại sử dụng máy chiếu, máy tính xách tay, máy in, máy và an toàn bảo mật. Điều này sẽ giúp việc
sau một năm kể từ thời điểm tham gia tính bảng...) hoặc Combo thiết bị chăm chi lương trực tuyến của doanh nghiệp
chương trình còn được miễn phí ba tháng sóc bảo vệ sức khỏe công sở (gồm máy đạt hiệu quả cao, giúp giảm bớt chi phí
sử dụng Business eCombo. Đây là combo lọc không khí, rửa tay tự động, máy đo vận hành và tăng hiệu quả sử dụng
dịch vụ tài khoản trọn gói theo quy mô nhiệt độ...). nguồn nhân lực của doanh nghiệp.
 TIN TRONG TUẦN
Mời tham dự tọa đàm trực tuyến về an sinh xã hội
“An sinh xã hội” là thuật ngữ nói về
các chương trình hành động của chính
phủ nhằm thúc đẩy phúc lợi của người
dân thông qua các biện pháp hỗ trợ, đối
với các nhu cầu cơ bản như thực phẩm,
nơi ở, tăng cường sức khỏe..., đặc biệt
đối với các đối tượng dễ bị tổn thương
như trẻ em, người cao tuổi, người bệnh
và người thất nghiệp. Đối với các quốc
gia đang phát triển như Ấn Độ và Việt
Nam, để đảm bảo phúc lợi cho người
dân là một công tác đầy thách thức,
nhưng không kém phần thú vị.
Để góp phần giải đáp các thắc mắc,
đồng thời tăng cường giao lưu thông
tin về các chính sách an sinh xã hội tại
Ấn Độ và Việt Nam, Tổng lãnh sự quán
Ấn Độ tại TPHCM tổ chức buổi tọa đàm
trực tuyến về chính sách an sinh xã hội
Ấn Độ - Việt Nam với sự tham gia của
TS. Muniraju, Phó cố vấn Tổ chức quốc
gia về Chuyển đổi Ấn Độ (NITI Aayog),
Chính phủ Ấn Độ; PGS.TS. Đỗ Thu Hà,
nguyên Trưởng Khoa Đông phương học,
ĐHQG Hà Nội; Th.S Nguyễn Thị Thanh
Tùng, Giảng viên, Khoa Công tác Xã hội,
Đại học KHXH&NV TPHCM.
IFC hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua dịch, duy trì việc làm
Ngày 23-8, gần 2.000 doanh nghiệp
xuất nhập khẩu ở Việt Nam đã được
hỗ trợ bởi chương trình tài trợ thương
mại của Tập đoàn Tài chính quốc tế
(IFC) trong năm tài khóa 2021.
Theo IFC, trong bối cảnh gián
đoạn sản xuất kinh doanh do đại dịch
Covid-19, kéo theo hạn chế về thanh
khoản, trong 12 tháng qua IFC đã thúc
đẩy các hoạt động tài trợ thương mại
và tài trợ chuỗi cung ứng nhằm hỗ trợ
các doanh nghiệp Việt Nam, nhất là
doanh nghiệp trong ngành dệt may và
nông sản, tiếp tục hoạt động xuất nhập
khẩu hàng hóa và duy trì việc làm.
Trong 12 tháng qua, Chương trình
Tài trợ thương mại toàn cầu (GTFP)
của IFC đã giúp sáu ngân hàng tại
Việt Nam gồm ABBank, SeABank,
TienPhongbank, VIB, VPBank nhằm
nâng cao năng lực đảm bảo rủi ro
thanh toán trong tài trợ thương mại
6 • 26-8-2021
Đặc biệt, Ngài Pranay Verma, Đại
sứ Ấn Độ tại Việt Nam, sẽ có bài phát
biểu tại sự kiện.
Tọa đàm sẽ diễn ra lúc 14 giờ 30 - 16
giờ 05, thứ Ba, ngày 31-8-2021 trên
nền tảng trực tuyến: Zoom Meeting.
Để tham gia tọa đàm, quý bạn đọc vui
lòng đăng ký với chị Trịnh Thanh Tâm,
Trợ lý Tổng lãnh sự, trước 23h59, Chủ
nhật, ngày 29-8-2021 qua email: com1.
hcm@mea.gov.in/trnhthanhtam@
gmail.com, điện thoại: 0908559433
hoặc tại website https://forms.gle/
qrQvjDL1sL7cdqUDA, hoặc quét Mã QR
P.T
cho các doanh nghiệp trong nước, chủ
yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Với
sự hỗ trợ của IFC, các ngân hàng đã
phát hành 974 bảo lãnh với tổng giá
trị 686 triệu đô la để hỗ trợ cho gần
2.000 nhà xuất khẩu và nhập khẩu.
Bên cạnh việc phối hợp với các
ngân hàng, IFC cũng cấp 418 triệu đô
la cho các nhà cung cấp trong nước để
duy trì thanh khoản khi đối tác mua
hàng của họ yêu cầu gia hạn thời hạn
thanh toán.
Nhằm ứng phó với tình trạng đại
dịch ảnh hưởng tới các nhà cung cấp
bị hạn chế về thanh khoản do gián
đoạn chuỗi cung ứng, tổng tài trợ
chuỗi cung ứng của IFC đã tăng thêm
28% trong năm tài chính 2021, giúp
31 doanh nghiệp may mặc và nông
nghiệp duy trì hoạt động và đảm bảo
hơn 100.000 việc làm.
C.P
Khu công nghệ cao TPHCM
duy trì tốt các hoạt động
sản xuất
Thực hiện phương án sản xuất
an toàn phòng dịch, các doanh
nghiệp trong Khu công nghệ cao
TPHCM (SHTP) dù chỉ duy trì một
phần năm lượng lao động trong
các nhà máy nhưng vẫn gia tăng
được giá trị xuất khẩu so với cùng
kỳ năm 2020.
Trong những tháng đầu năm
2021, SHTP cấp mới chứng nhận
đầu tư cho một dự án trong nước
với tổng vốn đăng ký trên 162,6 tỉ
đồng. Trong khi đó, cấp điều chỉnh
tăng 784 triệu đô la Mỹ cho ba dự
án FDI và 6,6 tỉ đồng cho một dự án
trong nước.
Mặc dù dịch Covid-19 gây khó
khăn nhưng từ đầu năm đến nay,
SHTP vẫn duy trì tốt các hoạt động
sản xuất. Hiện có 75/86 doanh
nghiệp trong SHTP duy trì sản
xuất theo các phương án an toàn,
với trên 10.000 công nhân, kỹ sư
và chuyên gia.
Bảy tháng đầu năm 2021, giá
trị sản xuất của SHTP ước đạt trên
12,9 tỉ đô la, tăng 24,9% so với cùng
kỳ năm 2020 và đạt 51,7% so với kế
hoạch đề ra. Giá trị xuất khẩu đạt
xấp xỉ 13 tỉ đô la, tăng 23,3% và giá
trị nhập khẩu đạt gần 11 tỉ đô la,
tăng 14,4% so với cùng kỳ.
Ban Quản lý SHTP nhận định
những tháng còn lại của năm
2021, hoạt động các doanh nghiệp
sẽ còn gặp rất nhiều khó khăn.
SHTP tiếp tục triển khai các biện
pháp hỗ trợ doanh nghiệp hoạt
động ổn định, đảm bảo giá trị sản
xuất cả năm 2021 trên địa bàn
giảm ở mức tối thiểu, khoảng 10-
15% so với kế hoạch đề ra nhưng
vẫn giữ giá trị sản xuất đạt 22,5
tỉ đô la; tổng vốn đầu tư thực hiện
đạt 320 triệu đô la.
SHTP phấn đấu tổng vốn đăng ký
đầu tư mới năm 2021 đạt khoảng
100 triệu đô la; vốn điều chỉnh tăng
đạt 3,4 tỉ đô la.
C.P

Đằng sau các hành động
phi lý trong mùa dịch
■ LÊ HOÀI ÂN (*)
- NGUYỄN DUY KHÁNH
D ch bnh din bin ngày
càng trm trng khin
cho nhiu v n đ b t
thư ng trong xã h i
ngày càng phát sinh. Nhng gì chúng
ta chng kin trong th i gian gn đây
là dòng ngư i lao đ ng xuôi ngưc v
quê, hàng dài ngư i rng rn xp hàng
trưc ca các siêu th, hay là nhng
phiên hp ch trưc khi TPHCM tăng
cư ng và sit cht hơn na các bin
pháp phòng chng dch. Nhng hình
ánh trên đưc cho là phi lý dưi góc
nhìn ca gii trí thc và đ i ngũ phòng
chng dch. Tuy nhiên, t t cá nhng
hành đ ng phi lý đó nu nhìn dưi
đ ng cơ kinh t li có th hp lý  m t
mc đ nh t đnh.
Đã có r t nhiu bình lu!n và các
ch" trích cho r#ng vic t!p trung đông
thiu đám báo v giãn cách ti các ca
hàng th$c ph%m và siêu th s& phá tan
thành quá chng dch trong vòng ba
tháng nay. Các bình lu!n cho r#ng cn
tuân th đúng theo ch trương “ai  nhóm d$a trên các mc thu nh!p khác
đâu,  yên đó”, chính quyn thành
ph s& có s$ h' tr kp th i ti ngư i
(**)
dân và cho r#ng không có ai cht vì đói
mà ch" cht vì dch. Nhng ý kin này
không sai nhưng câu h(i đt ra là ti
sao li đang có m t lưng ln ngư i
dân đang hành đ ng như v!y. Câu h(i
đt ra lúc này mà chúng ta cn suy
nghĩ đó là nhng ngư i đã chen đông
đn siêu th nhng ngày cui tun v*a
qua là ai và đc đim cu c sng ca h
như th nào.
Thói quen mua sắm của
người lao động
Các giái pháp v vic hn ch mua
sm ti các ca hàng truyn thng lúc
này s& ph+ thu c vào khá năng tip
c!n và s d+ng công ngh. Nhưng
không phái thành phn nào trong xã
h i cũng có th th$c hin đưc. Trong
kháo sát ngư i tiêu dùng ca Deloitte
năm 2020 ti bn thành ph ln nh t
Vit Nam là Cn Thơ, Đà N-ng, Hà
N i và TPHCM cho 1.000 h gia đình,
các h gia đình đưc chia thành sáu
nhau. Các h gia đình có thu nh!p t*
4-9 triu đng là nhóm có mc thu
GHI NHẬN
nh!p th p nh t. Kt quá kháo sát
cho th y các h gia đình có mc thu
nh!p càng th p thì khá năng s d+ng
các kênh thương mi đin t hay tr$c
tuyn càng th p. Nhóm có thu nh!p
trung bình hàng tháng t* 4-9 triu
đng m'i tháng thì t3 l h gia đình
không s d+ng các kênh thương mi
đin t hay tr$c tuyn lên đn 64%,
cao hơn đc bit so vi các nhóm còn
li. Nhóm này có đc đim là nhng
ngư i lao đ ng làm nhng công vic
không yêu cu kỹ năng cao hoc công
vic có tính ch t tm th i. Nhóm lao
đ ng này cũng chính là nhóm lao
đ ng có t3 l cám th y bi quan nh t
vi nhng b t 8n ca nn kinh t trưc
áp l$c ca dch Covid-19.
Phn ln đu  nhà thuê và phái
thư ng xuyên thay đ8i ch'  nên
nhng ngư i lao đ ng nghèo ch" l$a
chn các thit b gia d+ng như t lnh
có quy mô nh( đ phù hp vi din
tích phòng tr. Điu này khin cho
khá năng tr thc ăn ca h cũng th p
hơn r t nhiu so vi nhng gia đình
có điu kin mua sm các t lnh ln
26-8-2021 • 7
 GHI NHẬN
Cứ mỗi lần có chỉ thị mới về giãn cách xã hội, người dân lại ùn ùn kéo nhau đi mua thực phẩm, FO cứ thế tăng dần.
đ tr các thc ăn t nhng ngày trư c
đó. Cùng v i vi c thành ph b t ng
tuyên b vi c hn ch ngư i dân đi
đn các siêu th thì vi c h phái đn
bng đưc siêu th là điu t t yu.
Khi kinh tế quyết định
nhận thức
Đ i v i nhng ngư i làm vi c trong
lĩnh vc văn phòng thì vi c có th làm
ti nhà không ánh hưng quá nhiu
8 • 26-8-2021
đn thu nhp ca h nhưng đ i v i
nhng ngư i lao đng nghèo thì cuc
s ng ca h din ra đ i thc hơn r t
nhiu. Theo Cc Th ng kê TPHCM,
thu nhp bình quân đ!u ngư i ca 3
trong 5 nhóm thu nhp (tc là 60%
ngư i dân  thành ph ) đu  mc
th p hơn 5 tri u đ"ng/tháng (m#c dù
thu nhp trung bình là 6,2 tri u đ"ng/
tháng). Trong vòng ba tháng giãn
cách, ngư i lao đng đã t$n th t nhiu
thu nhp và ph!n tin d tr h!u như
cn ki t, đ#c bi t là nhng ngư i lao
đng có gia đình còn phái chăm sóc
con cái.
Bên cnh đó, theo kháo sát do Vi n
Công nhân và Công đoàn ph i hp
Ban quan h lao đng thc hi n, v i
3.000 phiu kháo sát ti 150 doanh
nghi p; thì ch& có 32,1% ngư i lao
đng có khoán tit ki m là 1,5 tri u
đ"ng m'i tháng dành cho các mc đích
d phòng và chi tiêu trong tương lai.
Thêm vào đó, kt quá kháo sát cũng
ch ra r ng có 17% ngư i lao đ ng có
dư và tích lũy, 43% ch v a đ trang
trái cu c sng trong khi gn 40% còn
li phái chi tiêu kham kh hoc thu
nhp không đ trang trái cu c sng.
Vi khoán chi tiêu hàng tháng  mc
ti thiu cho mi h gia đình t 8-10
triu thì vic  nhà chng dch trong
ba tháng v a qua đã có th tiêu sch
s tin h có th tit kim trong sut
cá năm qua.
Cu c sng ca ngư i nghèo luôn
vn đy ry nh!ng thách thc khó
khăn khi phái “chy ăn t ng b!a”, dch
Covid-19 đã làm cho v"n đ tr nên
khó khăn thêm. Chính vì môi trư ng
sng kh#c nghit, ngư i lao đ ng phái
r i thành ph đ tr v các t nh. H thông cám, vì cu c sng di/n ra vi h sc khó khăn này.
b ch trích r ng điu này s$ làm lây
lan thêm dch bnh, thm chí là cho
ngư i thân ti quê nhà. Nhưng cám
giác không an toàn, không ch#c ch#n
và kit qu v tài chính khin h ch có
m t la chn duy nh"t, s$ không m t
cha m& nào mun đèo m t đa tr' ch
mi m"y tháng tui vư(t hàng trăm
thm chí hàng ngàn cây s trên chic
xe máy đ tr v quê cá. M"u cht
ca v"n đ chng dch đn th i đim
này đó là nh!ng h tr( v tài chính t
chính quyn thành ph đã không th
nhanh chóng đn đư(c tay ca nh!ng
ngư i lao đ ng khó khăn.
Đn th i đim này, không ai trong
xã h i này không ý thc đư(c mc
đ nguy him ca dch bnh cho bán
thân gia đình mình và c ng đ*ng. Nu
có đn m t lư(ng ln ngư i trong xã
h i đang suy nghĩ khác đi thì bn hãy
không ging nh!ng gì đang di/n ra vi
bn. Ngư i nghèo khác ngư i giàu 
s la chn và khá năng tip cn các
phương tin hin đi ca cu c sng, t
công ngh cho đn tài chính. Vic hn
ch trong khá năng tip cn đó khin
cho các quyt đnh ca h đưa ra có v'
h(p lý so vi nh!ng b phn ngư i dân
có thu nhp và la chn tt hơn.
Nh!ng ni s( trong t"t cá chúng ta
đu ging nhau, ch có th t ưu tiên
ca nh!ng ni s( là khác nhau mà thôi.
Khi ni s( nào ln ch ng chúng ta thì
chúng ta s$ hành đ ng theo hưng đó.
Đ có th phán xét và ch trích thì s$
r"t d/ nhưng đ chúng ta có th hiu
đư(c bán ch"t ca v"n đ đ có s đ*ng
cám vi c ng đ*ng thì đòi h2i chúng ta
phái có m t nhn thc đa chiu hơn v
cu c sng xung quanh cũng như m t
s đ*ng cám trong nh!ng th i kh#c ht
(*)
CFA - BUH
(**)
Saigon Futures

Phát động giải thưởng hiệu quả năng lượng

trong công nghiệp, xây dựng 2021
Ngày 23-8-2021, Văn phòng Ban chỉ đạo Tiết kiệm năng lượng (Bộ Công Thương) phối hợp với Hội Khoa học và công nghệ sử dụng năng
lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam (VECEA) và Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức GIZ tổ chức Lễ phát động trực tuyến “Giải thưởng hiệu
quả năng lượng trong công nghiệp-công trình xây dựng năm 2021, Giải thưởng Hiệu suất năng lượng cao nhất năm 2021”.

Ô
ng Trịnh Quốc Vũ, Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát
triển bền vững cho biết giải thưởng nhằm ghi nhận, tôn vinh việc
thực hiện các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả của
các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp và những
công trình xây dựng tiêu biểu. Đồng thời, tôn vinh các doanh nghiệp đi đầu
trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh sản phẩm tiết kiệm năng lượng có hiệu
suất cao hơn, chuyển dịch thị trường và từng bước loại bỏ các sản phẩm hiệu
suất thấp, tiêu tốn nhiều năng lượng.
Ông Markus Bissel, Trưởng hợp phần Hiệu quả năng lượng/Dự án Năng
lượng tái tạo và Hiệu quả năng lượng (Dự án 4E) cho biết, giải thưởng quốc
gia về hiệu quả năng lượng trong công nghiệp đầu tiên được tổ chức thành
công vào năm 2017 với sự hỗ trợ của CHLB Đức thông qua GIZ. “Giải thưởng
quốc gia về hiệu quả năng lượng trong công nghiệp năm 2021 sẽ tìm kiếm
các doanh nghiệp xuất sắc nhất trong lĩnh vực hiệu quả năng lượng”, ông
Markus Bissel nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Thăng Long, Phó chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ sử https://tietkiemnangluong.com.vn/ hoặc tại website Cộng đồng Hiệu quả
dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam, cho biết hội đồng giám năng lượng Việt Nam http://veecom.vn/ (đối với Giải thưởng khối Công nghiệp).
khảo các giải thưởng này là các chuyên gia đại diện các cơ quan nghiên Các doanh nghiệp đạt tiêu chí theo các thể lệ ban hành sẽ nhận được
cứu, các trường đại học, hiệp hội ngành nghề liên quan có nhiều năm kinh chứng nhận, cup bằng khen của Bộ Công Thương. Đặc biệt, các sản phẩm
nghiệm trong lĩnh vực năng lượng. đạt tiêu chuẩn Hiệu suất năng lượng cao nhất năm 2021 sẽ được dán nhãn
Theo đó, thời gian nhận hồ sơ tham gia bắt đầu từ ngày 25-8 đến hết chứng nhận của Bộ Công Thương với mã QR đi kèm khi lưu thông sản phẩm,
31-10-2021. Trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, Ban tổ chức sẽ hàng hóa ra thị trường.
nhận hồ sơ theo cả hai hình thức là bản giấy và bản điện tử; đồng thời tạo Người tiêu dùng khi lựa chọn sản phẩm có thể trực tiếp tham khảo thông
điều kiện hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp trong quá trình gửi hồ sơ tham tin về mức tiêu thụ năng lượng của sản phẩm từ điện thoại thông minh tại
dự Giải thưởng. Thông tin về thể lệ và cách thức nộp hồ sơ tham khảo tại địa chỉ: https://tietkiemnangluong.com.vn/top-runner.

26-8-2021 • 9
 CHÍNH SÁCH KINH TẾ TRONG ĐẠI DỊCH

Quy mô và nguồn tài trợ cho

gói hỗ trợ kinh tế
Bài viết thảo luận các lựa chọn tài trợ cho chính sách tài khóa hỗ trợ kích thích kinh tế của Việt
Nam trong bối cảnh đại dịch Covid-19.

■ TRẦN HÙNG SƠN (*)

K  t khi đi dch Covid-19

bùng n, các quc gia trên
th gi i đã có các chính
sách đ đi phó v i cu c
kh ng hoáng này.
Theo thng kê c a Quỹ tin t quc
t (IMF) trong năm 2020, các nư c
phát trin đu đưa ra các gói h tr
khng l như Mỹ đưa ra gói chi tài
khóa b sung 25,5% GDP và cho vay
và báo lãnh là 2,4% GDP, Anh ln lưt
là 16,2% và 16,1% GDP, hay thp nht
trong nhóm 20 nư c phát trin là Hàn
Quc cũng chi tài khóa b sung 4,5%
GDP và cho vay và báo lãnh là 10,2%
GDP. D ki n m t s khoán chi ti các
quc gia này s ti p tc trong thi gian
t i.
 các nn kinh t m i ni, mc chi
tài khóa b sung bình quân 4% GDP
và cho vay và báo lãnh là 2,5% GDP.
Theo ư c tính, trong năm 2020,
Vit Nam đã đưa ra gói h tr có quy
mô 1,9% GDP. Tuy nhiên, ngay cá khi
giái ngân toàn b gói h tr này thì
quy mô vn rt nh!.
Tính đ n tháng 8-2021, Vit Nam
công b tng gói h tr t đu năm là
138.000 t" đng, tuy nhiên, phn l n
gói h tr này là dư i hình thc giãn
thu . Cùng v i đó là gói chi an sinh
xã h i tr giá 26.000 t" đng. Vì th ,
nhiu chuyên gia kinh t cho r#ng Vit
Nam cn có gói chi tiêu đ l n đ cu
doanh nghip, ngưi dân và toàn b
nn kinh t . Nói cách khác, phái bơm
tin thc đ tái kh&i đ ng nn kinh t .
Theo ngưi vi t, quy mô gói h tr
kinh t cn & mc 4% GDP (3% đi v i
các khoán chi b sung và 1% đi v i
các khoán h tr cho vay và báo lãnh),
tương đương 251.000 t" đng(1), con
s này là phù hp v i quy mô và n i
lc c a kinh t Vit Nam.
Trong trong phm vi bài vi t này,
ngưi vi t đưa ra khuôn kh phân tích
m t s la ch'n tài tr cho gói kích
thích kinh t này.
Thông thưng, khuôn kh tài tr cho
chi ngân sách thưng ph thu c vào
các chính sách thu , chính sách tiêu
dùng và chính sách vay n. Ngoài ra,
đi v i các quc gia có t* tr'ng kinh t
nhà nư c cao như Vit Nam, m t công
c có th s+ dng đó là chuyn nhưng
các tài sán công như thoái vn ti các
công ty c phn thu c s& h/u nhà nư c.
Phương thc tài tr thâm ht ngân sách
cui cùng đó là tin t hóa thâm ht.
Đi v i mi phương thc tài tr
này s có bn tiêu chí ánh hư&ng đ n
SỬ DỤNG MỌI PHƯƠNG
CÁCH ĐỂ HỒI PHỤC
KINH TẾ VÀ CHẤP NHẬN
RỦI RO ĐI KÈM ĐÃ
ĐƯỢC TÍNH ĐẾN CÓ LẼ
LÀ CHÍNH SÁCH TỐT
NHẤT HIỆN NAY.
không gian tài khóa: (i) Khá năng ho;c
tim năng to ra ngun lc đ thc thi.
Ch<ng hn, các quc gia có t* l đ ng
viên thu thp ho;c có nhiu tài nguyên
s có nhiu không gian cho chính sách
thu ; (ii) Tác đ ng c a chính sách đ n
các khu vc kinh t hay th>m chí là
toàn b nn kinh t . Thông thưng ch"
tiêu này đưc phân tích thông qua các
mô hình kinh t vĩ mô ho;c các khung
phân tích kinh t khác; (iii) Thi gian đ
to ra ngun lc; và (iv) Tính bn v/ng
c a chính sách, nghĩa là liu chính sách
có th thc hin đưc nhiu ln trong
trung hn và dài hn hay không.
Đ đáp ng cho các khoán h tr t
ngân sách nhà nư c, chúng tôi đưa ra
khung phân tích các la ch'n tài tr
cho gói kích thích kinh t c a Vit Nam
như sau: (1) Tái phân b chi tiêu; (2)
Thu ; (3) Vay n; (4) Chuyn nhưng
tài sán công; (5) Tin t hóa thâm ht.

10 • 26-8-2021
 HÌNH 1. QUY MÔ HỖ TRỢ KINH TẾ
CỦA CÁC QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI (%GDP)
BẢNG 1. CÁC LỰA CHỌN CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM
Nguồn/Tiêu chuẩn Khả năng tạo ra Tác động của
nguồn lực cần thiết chính sách
Tái phân bổ chi tiêu N O
Thuế N N
Vay nợ O O
Chuyển nhượng O O
tài sản công
Tiền tệ hóa thâm hụt O N
Tái phân bổ chi tiêu
Trong bi cánh hin nay, Chính ph
có th tái phân b chi tiêu bng cách
c t giám chi thư ng xuyên và chuyn
các khoán c t giám này sang các khoán
chi cho an sinh xã h i. Như v y xét v
các tính cht tác đ ng ca chính sách,
th i gian huy đ ng ngun lc, vic tái
phân b chi tiêu hoàn toàn đáp ng.
Chính sách thuế
Hin ti không gian cho chính sách
thu là không nhiu do s thu hp
hot đ ng ca các khu vc và thành
phn kinh t. Theo m t kháo sát gn
đây v tình hình hot đ ng ca doanh
nghip cá nưc do Phòng Thương mi
và công nghip Vit Nam (VCCI) phi
hp vi Ngân hàng Th gii (WB) ti
Vit Nam tin hành, có đn 87,2%
doanh nghip b ánh hưng tiêu cc
bi đi dch Covid-19.
Nguồn: IMF (2021)
Thời gian huy Tính bền
động nguồn lực vững
O N
N O
O N
N O
O N
Ghi chú: Đáp ứng (O) và Không đáp ứng (N).
Vay nợ
Vay n là m t ngun tài tr tim
năng. Tuy nhiên, vic đi vay n s gp
rào cán đó là tính bn v!ng ca n
công khi t" l n công trên GDP đang
b khng ch  mc 60% mà Quc h i
đã thông qua(2) (t" l n công ưc tính
năm 2020 là 56,8-57,4% GDP). Do
đó, vn đ khng ch trn n công
có th cn đưc xem xét trong bi
cánh hin nay. Ngoài ra,  tm quc
t, IMF đã đưa ra gói h# tr ph$c hi
kinh t tr giá 650 t& đô la Mỹ cho các
nưc, do đó vay n quc t cũng có
th cn đưc xem xét trong bi cánh
hin nay.
Chuyển nhượng các tài sản
công
Theo k hoch, Tng công ty Đu tư
và kinh doanh vn nhà nưc (SCIC)
s thoái vn ti 88 doanh nghip
trong năm 2021 (tăng ba doanh
nghip so vi năm 2020), trong đó
có nhiu doanh nghip đang niêm
yt vi giá tr vn hóa th trư ng ln.
Tuy nhiên, vn đ đt ra là th i gian
đ thc hin vic này, khi mà trong
năm 2020, SCIC ch& thoái vn thành
công  10 doanh nghip, thu v cho
Nhà nưc 1.521 t& đng, gp hai ln
giá vn.
Tiền tệ hóa thâm hụt
Tin t hóa thâm h$t là phương
thc tài tr thâm h$t ngân sách hin
đã đưc s/ d$ng ti các quc gia/
khu vc phát trin như Mỹ, Anh,
Nh t Bán, châu Âu và các quc gia
đang phát trin như Indonesia và :n
Đ ... Vic s/ d$ng phương thc này
đòi h;i phái xác đnh lưng tin cung
ng, th i gian thc hin cũng như
nh!ng h u quá không mong mun 
hin ti hay tương lai. Đ làm điu
này cn da trên các mô hình phân
tích kinh t vĩ mô. Tuy v y, đây là
m t s đánh đi đt ra cho Vit Nam
khi thc hin chính sách này, đó là
hi ph$c kinh t và chp nh n các
ri ro kèm theo.
M#i la ch=n chính sách đu có ưu
và nhưc đim nht đnh và cũng s
không có câu trá l i đơn gián cho các
la ch=n này. Tuy nhiên, s/ d$ng m=i
phương cách đ hi ph$c kinh t và
chp nh n ri ro đi kèm đã đưc tính
đn có l là chính sách tt nht hin
nay.
Cui cùng, khác vi các cu c
khng hoáng đã t>ng xáy ra, đi dch
Covid-19 đòi h;i Chính ph phái có
các chính sách sáng to, th m chí
khác bit vi các chính sách đã t>ng
áp d$ng trong quá kh đ đt đưc
m$c tiêu đó là to tm đm cho vic
hi ph$c kinh t.
(*)
Trường Đại học Kinh tế - Luật, ĐHQG TPHCM
(1)
GDP ước tính năm 2020 là 6.293,1 ngàn tỉ
đồng.
(2)
Ngày 28-7-2021, Quốc hội đã thông qua
Nghị quyết về kế hoạch tài chính quốc gia
và vay, trả nợ công năm năm giai đoạn
2021-2025.
26-8-2021 • 11
 CHÍNH SÁCH KINH TẾ TRONG ĐẠI DỊCH
Hỗ trợ doanh nghiệp tái tạo
việc làm và dòng tiền vào
Trước ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến doanh nghiệp, các quốc gia trên thế giới đều đã có
các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, vượt qua cuộc khủng
hoảng. Việt Nam đang và nên như thế nào?
■ TRẦN HÙNG SƠN
Hỗ trợ doanh nghiệp trong
đại dịch: thực tiễn trên
thế giới
Nhìn chung, các chính sách h tr
doanh nghip ca các quc gia trên
th gii t p trung vào vic h tr dòng
ti n cho doanh nghip b suy giám do
ánh hưng ca đi d ch.
Theo đó, các bin pháp h tr dòng
ti n vào đưc thc hin cho hai nhóm
doanh nghip:
- Doanh nghip gp vn đ v thanh
khoán nhưng chưa mt khá năng
thanh toán. Các doanh nghip này
s đưc h tr tip c n các khoán vay
ngn hn t chính ph hoc các đ nh
ch tài chính nhà nưc.
- Doanh nghip gp vn đ v
thanh khoán và mt khá năng thanh
toán nhưng có khá năng phc hi sau
khng hoáng Covid-19. Các doanh
nghip này cn đưc h tr các khoán
vay dưi hình thc báo lãnh mt phn
hoc toàn phn ca chính ph hoc t
các đ nh ch tài chính nhà nưc. Đó
có th là các khoán đu tư c phn ưu
đãi, các khoán cho vay không th chp
hoc đng đu tư t chính ph hoc
các đ nh ch tài chính nhà nưc.
Các bin pháp h tr dòng ti n ra
ca doanh nghip s t p trung vào:
- Giãn các nghĩa v tài chính cho
doanh nghip như hoàn trá n gc,
ti n lãi và các nghĩa v n khác.
- H tr giám chi phí cho doanh nghip.
- Giãn, giám thu cho doanh nghip.
Tình hình tại Việt Nam
Ti Vit Nam, theo thng kê ca
12 • 26-8-2021
Quỹ Ti n t quc t (IMF), tính đn trình 5347 ca B KH&ĐT.
tháng 7-2021, tng quy mô h tr H tr doanh nghip tái to vic làm:
cho doanh nghip và h gia đình Đi vi vic h tr doanh nghip
ưc tính là 116.000 t# đng. Đn tái to li vic làm, ngư%i vit s phân
tháng 8-2021, B Tài chính công tích trư%ng hp TPHCM, nơi đang b
b thêm các khoán giãn, giám thu ánh hưng nng n bi làn sóng d ch
cho doanh nghip, cá nhân/h gia Covid-19 ln th 4, t trư%ng hp ca
đình vi tng gói h tr tính t đu TPHCM vic h tr có th áp dng
năm là 138.000 t# đng (báng 1). trên toàn quc.
Có th thy phn ln gói h tr này K t khi làn sóng d ch ln th 4 xáy
là dưi hình thc giãn thu, đi u này ra, phn ln doanh nghip  TPHCM
giúp doanh nghip giám dòng ti n phái đóng c<a, ch# còn mt s doanh
ra  hin ti. Ngân hàng Nhà nưc nghip hot đng theo phương thc
(NHNN) cũng đã có các chính sách 3T (làm vic, ăn, ng ti ch) trong
h tr các doanh nghip trong vic các khu ch xut, khu công nghip và
tip c n vn thông qua Thông tư 01 khu công ngh cao.
và 03. Trong T% trình 5347 ca B Kháo sát ca Trung tâm D báo
K hoch và Đu tư (KH&ĐT) ngày ngun nhân lc và thông tin th trư%ng
16-8-2021, B KH&ĐT cũng đưa ra lao đng TPHCM (Famil) vi 4.140
các nhóm nhim v và giái pháp h doanh nghip cho thy s lao đng b
tr ct giám chi phí, tháo g' khó khăn ánh hưng bi d ch Covid-19 trong
v dòng ti n cho doanh nghip, cơ s quí 2-2021 là 125.277 ngư%i (chim
sán xut kinh doanh. 37,70% tng s lao đng trong doanh
Trong phm vi bài vit này, ngư%i nghip kháo sát). Trong tng s lao
vit mun đ c p đn hai vn đ quan đng b ánh hưng có 92% ngư%i lao
tr+ng trong bi cánh hin nay, đó là: đng b giãn vic/ngh# luân phiên;
(1) h tr doanh nghip tái to vic còn li là tm hoãn hp đng lao đng
làm; (2) h tr dòng ti n vào cho (2,43%); tm ngh# vic có hưng mt
doanh nghip theo tinh thn ca T% phn lương (2,35%); tm ngh# vic
HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP TÁI KHỞI ĐỘNG HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH THÔNG QUA VIỆC TUYỂN DỤNG LẠI LAO
ĐỘNG NGAY SAU KHI KẾT THÚC LÀN SÓNG DỊCH LẦN
THỨ 4 LÀ RẤT QUAN TRỌNG CHO VIỆC PHỤC HỒI KINH TẾ
CỦA TPHCM NÓI RIÊNG VÀ CẢ NƯỚC NÓI CHUNG.
 BẢNG 1. QUY MÔ CÁC KHOẢN HỖ TRỢ nưc nói chung. Theo đó, Nhà nưc s!
Quy mô Chính phủ đề xuất (tỉ đồng) % GDP h tr doanh nghi p chi trá m t phn
Tổng hỗ trợ tài khóa 138.000 2,19% thu nh"p cho ngư*i lao đ ng đã ngh+
Hoãn thuế giá trị gia tăng 68.800 1,09% vi c ho c ngh+ không lương.
Hoãn thuế thu nhập doanh nghiệp 40.500 0,64% Da trên kt quá kháo sát c&a Famil,
Hoãn thuế thu nhập cá nhân và hộ gia đình 1.300 0,02% ngư*i vit đưa ra hai kch bán tương
Hoãn tiền thuê đất 4.400 0,07% ng vi t l s lao đ ng đưc h tr cho
Giảm các loại phí 1.000 0,02%
hai nhóm doanh nghi p: (i) nhóm năm
ngành ct giám lao đ ng nhiu nht;
Đề xuất bổ sung tháng 8-2021 của Bộ Tài chính 22.000 0,35%
và (ii) các ngành còn li. Quy mô h tr
An sinh xã hội 26.000 0,41%
đưc xác đnh theo: (1) s lao đ ng đưc
Nguồn: IMF
h tr; (2) t l h tr; (3) th*i gian h
tr. Theo đó, năm ngành ct giám lao
đ ng nhiu nht có t l lao đ ng đưc
BẢNG 2. QUY MÔ HỖ TRỢ CHO CÁC DOANH NGHIỆP h tr ưc tính 50% t-ng s lao đ ng,
TÁI KHỞI ĐỘNG HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT, các ngành còn li t l lao đ ng đưc h
KINH DOANH TRONG BA THÁNG tr là 40% t-ng s lao đ ng; t l h tr
A. Nhóm ngành cắt giảm nhiều lao động (tỷ lệ hỗ trợ 50% số lao động) theo phn trăm c&a lương ti thi#u vùng
Tỷ lệ chi hỗ trợ theo lương tối thiểu/tháng Số lao động hỗ trợ (người) Tổng số tiền hỗ trợ (tỉ đồng) và th*i gian h tr là ba tháng. Quy mô
20% 1.115.333 2.958 h tr đưc xác đnh  báng 2 bên dưi.
30% 1.115.333 4.437 Sau th*i hn ba tháng, các cơ quan quán
40% 1.115.333 5.916 lý có th# rà soát li vi c h tr đ# quyt
50% 1.115.333 7.395 đnh có tip tc chương trình h tr hay
60% 1.115.333 8.874 không đ# đt mc tiêu tái to vi c làm.
B. Nhóm ngành còn lại (tỷ lệ hỗ trợ 40% số lao động) H tr dòng tin vào cho doanh
Tỷ lệ chi hỗ trợ theo lương tối thiểu/tháng Số lao động hỗ trợ (người) Tổng số tiền hỗ trợ (tỉ đồng) nghip:
20% 299.286 397 Đi vi vi c h tr dòng tin vào,
30% 299.286 595 m c dù T* trình 5347 c&a B KH&ĐT
40% 299.286 794 có đ c"p đn vi c NHNN cn b- sung
50% 299.286 992 các chính sách h tr doanh nghi p.
60% 299.286 1.191 Tuy nhiên, theo ngư*i vit, trong tình
Nguồn: Tính toán từ Niên giám thống kê TPHCM 2019. hình hi n nay Chính ph& cn có gói h
Ghi chú: Lương tối thiểu vùng của TPHCM được lấy là 4,42 triệu đồng/lao động. Số lao động trong doanh nghiệp các tr tín dng và báo lãnh cho h kinh
ngành được lấy từ Niên giám thống kê TPHCM năm 2019 là 2.978.881 người, trong đó năm nhóm ngành bị ảnh doanh, doanh nghi p siêu nh$, doanh
hưởng nặng có tổng số lao động là 2.230.665 người. Quy mô hỗ trợ có thể thay đổi theo thực tế thống kê lao động tại nghi p nh$ và v9a. Đây là đi tưng
doanh nghiệp. Thời gian hỗ trợ là ba tháng. Thu nhập bình quân tháng của lao động các ngành là 10,416 triệu đồng. chu t-n thương nghiêm tr'ng nhưng
năng lc t h i phc kém. S suy ki t
tài chính c&a nhóm đi tưng này to
không hưng lương (2,18%); b chm d kin giám lao đ ng nhiu nht gánh n ng cho an sinh xã h i, làm
dt hp đ ng lao đ ng ho c cho thôi g m: bán buôn, bán l, sa cha ô tô, ch"m s h i phc kinh t.
vi c (1,2%). xe máy; công nghi p ch bin ch to; Các chính sách h tr tín dng và
Kt quá kháo sát cho bit, t l dch v lưu trú, ăn ung; xây dng và báo lãnh cho các đi tưng này cn
doanh nghi p d kin ct giám lao hot đ ng chuyên môn và công ngh . thc hi n trên quan đi#m Chính ph&
đ ng trong sáu tháng cui năm 2021 Cn lưu ý rng, s! rt khó khăn chp nh"n vi c dch chuy#n r&i ro
chim 46,47%. Đi vi các doanh th"m chí không th# thoát kh$i kh&ng c&a ch& n v phía mình và chu<n b
nghi p ct giám lao đ ng, trong đó có hoáng nu không có s phc h i c&a ngu n lc đ# hp th r&i ro này. Vi c
hơn 21% doanh nghi p cho lao đ ng vi c làm. Do đó, h tr doanh nghi p thc hi n chương trình báo lãnh tín
thôi vi c. Đi vi doanh nghi p áp tái khi đ ng hot đ ng kinh doanh dng c&a Nhà nưc  đây s! đóng vai
dng hình thc cho lao đ ng thôi vi c thông qua vi c tuy#n dng li lao đ ng trò tương t như đám báo tin gi và
thì có khoáng 35% doanh nghi p d ngay sau khi kt thúc làn sóng dch ln ngư*i cho vay cui cùng. Chính sách
kin không h tr đi vi lao đ ng. th 4 là rt quan tr'ng cho vi c phc này, xét trên t-ng th# s! giúp gia tăng
Tp 5 ngành có lưng doanh nghi p h i kinh t c&a TPHCM nói riêng và cá phúc li xã h i. 

26-8-2021 • 13
 CHÍNH SÁCH KINH TẾ TRONG ĐẠI DỊCH

Hỗ trợ doanh nghiệp:

cần biện pháp mới và
khẩn trương thực hiện
Tuy trước mắt phải dồn sức lực cho chống dịch nhưng việc hỗ trợ doanh nghiệp cũng phải được
tiến hành. Ngoài việc duy trì sản xuất và lưu thông, phân phối các mặt hàng thiết yếu, giúp cho
doanh nghiệp ở những lĩnh vực khác để họ chịu đựng được trong thời gian dịch bệnh bùng
phát là tiền đề để ổn định cuộc sống của lao động và khôi phục sản xuất trong giai đoạn tới.

■ TRẦN VĂN THỌ

N hưng làm sao h tr doanh nghip mt cách

hiu quá? Ngoài n lc tăng ngân sách giái
c u doanh nghip, tăng ngu n cung c p
vaccin và phân b cho lao đng theo mt th
t ưu tiên hp lý, cn cái thin vic quán lý, thc thi gói h
tr đ nhanh chóng đn nhng doanh nghip cn c u giúp.
Tôi đ xu t năm v n đ và các bin pháp liên quan.
Th nht, tăng ngu n lc tài chính cho vic giái c u doanh
nghip. Chính ph còn nhiu dư đa đ tăng nhiu hơn
ngân sách h tr cho ngưi dân và cho doanh nghip. Như
TS. Đinh Trưng Hinh phân tích trên Kinh t Sài Gòn hai
tun trưc(*), tính đn gia tháng 7-2021, Vit Nam mi chi
khoáng 1,4% GDP cho vic h tr ngưi dân và doanh nghip
t các ngu n liên quan ngân sách. M c này th p hơn nhiu
so vi trung bình 4% GDP ca các nn kinh t mi n i. Mt
khác, dư đa chính sách tài khóa ca Vit Nam vn còn. T l
n công/GDP năm 2020  m c 55,8% (theo cách tính toán
GDP cũ, theo cách mi thì còn th p hơn), th p hơn đáng k
so vi m c 62% GDP cu!i năm 2015. Như v"y, Chính ph
có th tăng ngân sách hơn na cho gói h tr. Chính ph cn
phân b nhiu hơn cho vic h tr dân chúng nhưng vn còn
dư đa đ giúp doanh nghip hơn na. Tiêm vaccin cho công nhân ở các khu chế xuất, khu công nghiệp có ý tích
Th hai, ngoài vic h tr t ngân sách (cho đn nay mi cực đến sản xuất trong nước và kết nối chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ảnh: HÙNG LÊ
ch yu dưi hình th c hoãn thu hoc tin thuê đ t), cn
áp d#ng các bin pháp giám các phí t n cho doanh nghip,
ch$ng h&n phí báo him xã hi, phí công đoàn, phí cáng cơ s y t và nhng cán b nhân viên ph# trách nhng vic
bin, tin đin... Quỹ báo him xã hi và công đoàn đang phái tip xúc vi dân. Ưu tiên tip theo là công nhân viên,
có kt dư r t ln nên có th ngng thu và mi+n cho doanh lao đng trong sán xu t và lưu thông, phân ph!i các mt
nghip và ngưi lao đng, trong mt năm ch$ng h&n. hàng thit yu cho đi s!ng ca dân.
Th ba, kh3n trương tăng ngu n cung vaccin và phân K đn là ngưi cao tu i, ngưi có bnh nn và công nhân
b đn ngưi lao đng cũng là bin pháp quan tr9ng đ h  các khu ch xu t, khu công nghip đ duy trì sán xu t cho
tr doanh nghip. Vi lưng cung c p vaccin còn h&n ch xu t kh3u, duy trì v trí tham gia m&ng lưi cung ng toàn cu.
nhưng s: tăng dn, Chính ph cn đt ra th t ưu tiên các Các th trưng xu t kh3u chính ca Vit Nam hin tương
đ!i tưng đưc tiêm: Đu tiên là nhng ngưi ph#c v#  các đ!i ít b ánh hưng bi dch bnh và kinh t tng bưc h i

14 • 26-8-2021
 Th năm, mt vn đ$ na cn cái thin là thông tin v$
KHẨN TRƯƠNG TĂNG NGUỒN CUNG tình hình dch bnh và chính sách h tr# phái đư#c ph;
VACCIN VÀ PHÂN BỔ ĐẾN NGƯỜI LAO bin chính xác và nhanh đn doanh nghip. Đó là ý kin ca
ĐỘNG CŨNG LÀ BIỆN PHÁP QUAN mt s doanh nghip mà tôi quen bit và h/i thăm qua đin
TRỌNG ĐỂ HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP. thoi. Báo cáo ca Ngân hàng Th gii nói trên cũng cho
thy có ti 17% s doanh nghip đư#c đi$u tra cho bit là
h> không bit gì v$ chính sách h tr# ca Chính ph. Ngoài
vic công b trên trang web ca các b ngành, cn gii thiu
phc nên vic duy trì xut khu đn các th trư ng đó s nhi$u ln trên truy$n hình, trên radio. Ch:ng hn mi ngày
đóng góp đáng k vào vic tăng sán xut, gi vic làm cho đnh ra ba ln phát sóng trên truy$n hình công b thông
lao đng trong nưc. Năm 2020, dù dch bnh lan khp th tin v$ chính sách h tr#, v$ di?n tin và ánh hưng ca dch
gii, Vit Nam xut sang Mỹ tăng 24% và sang Trung Quc bnh. Ba ln y đ$u theo các gi c đnh đ dân chúng và
tăng 17%. Các mt hàng xut khu ch lc ca ta như linh doanh nghip d? theo dõi. Mt chính sách mi đư#c ban ra
kin đin t, đin thoi di đng ngày càng gn vào chui nên phát đi phát li nhi$u ln trong 1-2 tun.
cung ng toàn cu và tác đng tích cc đn sán xut trong
(*)
https://www.thesaigontimes.vn/td/319331/viet-nam-co-the-tang-chi-
nưc. Trong na đu năm 2021, so vi cùng kỳ năm trưc, bao-nhieu-cho-covid-19-ma-van-giu-on-dinh-kinh-te-vi%CC%83-mo.html
GDP tăng 5,6% nhưng riêng ngành ch bin ch to tăng
11,4% nh các sán phm xut khu ch lc tăng mnh (linh
kin đin thoi tăng 39%, đin thoi di đng tăng 18%).
Tiêm vaccin cho công nhân  các khu ch xut, khu công DOANH NHÂN
CHÍNH TRUYỆN
Signature voice
nghip có ý nghĩa như v!y. Rt m"ng là  TPHCM, trên 80%
công nhân  các khu vc y đã đư#c tiêm mt li$u. Tuy nhiên
 nhi$u khu vc phía Bc mà nn dch đang lây lan mnh, vic
tiêm vaccin cho công nhân  khu ch xut, khu công nghip
chưa đư#c quan tâm nhi$u. Theo tìm hi u ca tôi, mt công ty
ln xut khu toàn b thành phm và có s lư#ng công nhân
ln nhưng mi ch& 5% s công nhân đư#c tiêm mt li$u.
Th tư, vn đ$ tip theo là làm sao gói h tr# đn đư#c
doanh nghip cn giúp đ'. H thng hành chính phc tp,
cơ ch xin - cho, th tc nhiêu khê, quy đnh ch+ng chéo
ca Vit Nam ngay trưc khi có dch đã t+n ti và ch& đư#c
cái cách t"ng bưc rt ch!m làm nhi$u chính sách h tr#
doanh nghip nh/ và v"a, như doanh nghip sán xut trong
ngành công nghip h tr# ch:ng hn, không thc hin đư#c
như mc tiêu đ$ ra.
Kt quá đi$u tra ca Ngân hàng Th gii “Tác đng ca
đi dch Covid-19 lên doanh nghip Vit Nam” (trình bày
tháng 11-2020) cho thy các gói h tr# thc hin cho đn
tháng 9-2020, ch& có 27% doanh nghip nh/ và 37% doanh
nghip ln (trong s các doanh nghip đư#c đi$u tra) đã
tip c!n đư#c chính sách h tr#. Nhng cán tr chính làm
doanh nghip không nh!n đư#c h tr# là không th/a mãn Giám
Gi
Giám
á đđốc ốc CCông
ônng tyy TTNHH
NH
N HH Lư
HH Lưới
ưới
ới ccông
ông tr
ôn
ông ttrình:
rìn
ình:
ìn
nhh::
đư#c đi$u kin xin h tr# dù đang gp khó khăn, th tc “T
Tín
nh thích
“Tính tth
hícch nghi
híc nghi
ng hi làlà một
mộ
m ột ưu
ưu điểm
điể
iểm
ểm củacủủa
rư m rà nên khó xin và không bit có chính sách h tr#. doan
do anh nghiệp
doanh ngh
ng hiiệp
iệp
p để
để vượt
vượt
vư ợt qua
ợt qua
ua sóng
sóng
ónng gió
giió
g
Chng dch như chng gic, b máy hành chính và quan ttrron
trongong giai
giai
gi ai đoạn
đoạ
oạn dịch
dịch
dị h bệnh”.
bện
ệnh”
bệnh”h”
chc ph trách phái khn trương, vi tinh thn trách nhim
cao đ như th i chin mi cái thin đư#c tình hình, và gói
h tr# mi đn đư#c doanh nghip cn giúp đ'. Trong tình
trng khn cp hin nay, cn nghĩ thêm các bin pháp mi,
ch:ng hn cán b ph trách ca chính quy$n đa phương
cùng hành đng vi các hip hi doanh nghip khn trương
www.thesaigontimes.vn
tri n khai các gói h tr# ca Chính ph.

26-8-2021 • 15
 CHÍNH SÁCH KINH TẾ TRONG ĐẠI DỊCH

Bài toán lao động nhập cư

hậu phong tỏa
Lao động nhập cư bế tắc trên đường phố TPHCM. Ảnh: N.K

Đại dịch kèm phong tỏa, giãn cách đã buộc hàng chục ngàn người lao động nhập cư từ các địa
phương khác đến các trung tâm công nghiệp ở miền Bắc và miền Nam phải trở về quê quán
cách xa đó vài trăm, thậm chí đến cả ngàn ki lô mét trong hoảng loạn bởi không thể nương náu
lại khi doanh nghiệp đóng cửa, không còn tiền ăn và tiền trọ.

■ CHÂU PHAN

K hi đi dch du đi, các

doanh nghip s m
ca tr li (n u còn
s ng sót!) nên s tuy n
d ng tr li. Lúc đó có th kỳ vng
mt làn sóng ngưc ngưi lao đng t
khp nơi li đ v các trung tâm công
nghip cá nưc. Tuy nhiên, kỳ vng
này ch thành s tht n u ngưi lao
đng bi t chc rng ln quay tr li
này s là lâu dài, và s không (sm)
có mt cuc tháo chy tng lc tìm
đưng s ng ln th hai, ba như va
r"i.
Vì không có gì đám báo rng dch
bnh s không quay tr li và phong
t#a s không tái di$n nên thi gian
đu, có th kéo dài hàng tháng, các
doanh nghip  các trung tâm công
nghip nhiu khá năng s phái chng
ki n tình trng thi u h t lao đng,
thm chí đ n mc trm trng.
Đ cân bng cung cu lao đng trong
hoàn cánh (tm thi) thi u h t như
vy thì các doanh nghip buc phái
tăng mc đãi ng đ h'p d*n ngưi lao
đng ti ch+, vùng lân cn, và đ-c bit
là t các đa phương khác quay tr li
làm vic, b't ch'p các r/i ro an sinh
v*n rình rp. Ngoài ra, doanh nghip
còn phái t n thêm tin đào to, tái đào
to li nhân công, bi hoàn toàn có th
mt lưng nhân công đã ri kh#i doanh
nghip là “mt đi không tr li”.
Hu quá c/a gánh n-ng trên đ i vi
doanh nghip là hi n nhiên và s ánh

16 • 26-8-2021

HẬU ĐẠI DỊCH, CÁC
DOANH NGHIỆP Ở CÁC
TRUNG TÂM CÔNG
NGHIỆP NHIỀU KHẢ
NĂNG SẼ PHẢI CHỨNG
KIẾN TÌNH TRẠNG THIẾU
HỤT LAO ĐỘNG, THẬM
CHÍ ĐẾN MỨC TRẦM
TRỌNG.
hưng đn chin lưc sán xut kinh
doanh dài h n c a doanh nghi p.
Nhưng h cũng chng bit làm gì hơn,
mt khi mô hình sán xut, kinh doanh
c a h vn phái da vào ngun lao
đng nhp cư di dào (và lương thp)
so vi tuyn dng t i ch.
Cn lưu ý thêm rng không ch đ i
dch mà các bin c khác cũng có th
đy các doanh nghi p ph thuc vào
lao đng nhp cư rơi vào tình cánh
tương t. L m phát cao làm cho đng
lương c a ngưi lao đng nhp cư teo
tóp trong khi nhu cu chi tiêu cho cuc
sng và gia đình, con cái không th c!t
giám hơn đưc n"a. Rơi vào cánh này
thì nhi#u ngưi lao đng nhp cư s$ l i
ch n con đưng quay v# quê đ tn t i
ch% không th sng mòn mãi nơi đô th.
Tình cánh/r i ro trên đ&t ra mt
s vn đ# ng!n và trung h n. V# phía
doanh nghi p, trong ng!n h n, mt
m&t cn h tr ngưi lao đng ti đa
đ h quay tr l i làm vi c, t m thi
yên tâm vi mt tương lai còn nhi#u
bt đnh. Ti#n lương có th không tăng
(m nh), nhưng doanh nghi p cn cam
kt đám báo cung %ng mt s đi#u
ki n tn t i cơ bán cho ngưi lao đng
trong m i hoàn cánh, nht là khi có
bin c xáy ra, như h tr mt phn
ti#n thuê nhà và tr cp (t m thi)
ngh vi c khi doanh nghi p phái t m
thi đóng c*a vì mt lý do nào đó.
Tt nhiên là s$ có nhi#u doanh
nghi p không đáp %ng đưc, ho&c vì
ngun lc m+ng, khi đóng c*a dù là
t m thi thì cũng không có ngun thu
nhp/d tr" nào khác; ho&c vì mô
hình kinh doanh c a h là da trên lao
đng giá càng r- càng tt.
Vi lo i doanh nghi p ngun lc
m+ng, Chính ph có th đóng vai trò
“bà đ0” trong nh"ng lúc khó khăn
thông qua vi c (cam kt) cho doanh
nghi p vay vi lãi sut thp, ho&c tài
tr, đ trá lương, h tr cho ngưi lao
đng. Đi#u này thì Chính ph cũng
đang làm, cho dù kt quá thì như...
chưa làm!
Vi lo i doanh nghi p sng nh Vi nh"ng trung tâm kinh t, công
vào thâm dng nhân công, có th h
cũng tn dng s tr giúp tương t c a
Chính ph . Nhưng do bán cht c a mô
hình kinh doanh c a h nên s$ đn
mt thi đim nào đó mà chi phí nhân
công, k cá sau khi đã tr3 đi h tr c a
Chính ph , nu có, tr nên đ!t đ+,
không còn hp dn đ duy trì mô hình
kinh doanh c a h . Lúc đó, hãy coi đ i
dch và hu đ i dch là mt cuc sàng
l c t nhiên đ g t b+ nh"ng yu t lý nht là ngun mà các đa phương
không còn hp thi, không đáng đưc
lưu gi" bng m i cách.
Chính ph cũng có th tr giúp
doanh nghi p hu đ i dch thông qua
vi c phi hp vi doanh nghi p và
chính quy#n các đa phương t4 ch%c
các đt đưa ngưi lao đng t i các đa
phương tr l i các trung tâm kinh t,
công nghi p trong trt t, an toàn, vi
chi phí hp lý.
Trong trung h n, Chính ph cn
kéo giãn các trung tâm kinh t, công
nghi p ra cá nưc. Mc đích không
ch đ xóa b+ chênh l ch phát trin và
thu nhp gi"a các đa phương và ngưi
dân, mà còn giám các tác h i kinh t,
văn hóa, gia đình và xã hi đi đôi vi
vn đ# lao đng nhp cư. Mt li ích
hin nhiên khác là doanh nghi p s$ ít
chu r i ro bin đng nhân lc hơn.
Đ thc hi n kéo giãn các trung tâm
kinh t, công nghi p đi đôi vi phát
trin cơ s h tng đưng b, đưng
s!t và đưng th y, Chính ph cn tăng
cưng năng lc giáo dc và đào t o
cho các đa phương đ đáp %ng nhu
cu nhân lc đ m i cp đ c a các
doanh nghi p đang và s$ chuyn đn
ho t đng t i đa phương.
Bên c nh đó, đi#u quan tr ng mà
Chính ph cn làm là phi hp, giám
sát các đa phương đ đám báo cuc
đua phát trin gi"a các đa phương là
mt cuc đua lành m nh, bng nh"ng
giái pháp và công c lành m nh - như
đơn gián hóa th tc hành chính, tăng
minh b ch và cht lưng ho t đng c a
chính quy#n đa phương - ch% không
phái là cuc đua xung h thông qua
giám/mi6n thu, tăng ưu đãi.
nghi p ln c a đt nưc như TPHCM,
Hà Ni, Bình Dương..., do s hp dn
riêng có c a chúng nên luôn có mt b
phn ln lao đng nhp cư tìm cách
g!n bó lâu dài. Mt trong nh"ng vi c
Chính ph có th làm đ giúp cho b
phn lao đng này cũng như doanh
nghi p tuyn dng h là cung cp nơi
/ký túc xá vi giá thuê r-, 4n đnh.
Ngun cung các ch ăn  kiu này hp
này đã, đang và s$ có k ho ch dành
cho phát trin nhà  xã hi. Hình th%c
nhà này hi n t i theo hình th%c mua
đ%t bán đo n, không giúp gì my cho
s đông lao đng nhp cư bi chúng
ch dành cho mt s ít là ngưi đưc
mua, ít hơn nhi#u s ngưi có nhu cu
thuê trong thi gian làm vi c t i đa
phương, trong khi vn có nhi#u sai sót
v# đi tưng đưc mua, vn phái tiêu
phí ngun lc công như h tr lãi sut,
ưu đãi thu, phí đt đai... 
26-8-2021 • 17
 CHÍNH SÁCH KINH TẾ TRONG ĐẠI DỊCH
Dự thảo sửa Thông tư 01 và
03 có đáp ứng kỳ vọng?
Nhìn vào các quy định về chính sách tái cơ cấu nợ liên tục cập nhật và phải thay đổi theo tình
hình mới, có thể thấy tầm nhìn chính sách thời gian qua vẫn đang ít nhiều mang tính chất ngắn
hạn, không thể theo kịp những biến động của tình hình thực tế, cũng như khả năng dự báo của
chính sách còn hạn chế.
■ THỤY LÊ
Những thay đổi
Trưc nhng ánh hưng và thit hi
nghiêm tr ng đ n n n kinh t c a đt
bùng phát dch Covid-19 ln th 4 kéo
dài t cui tháng 4-2021 đ n nay, tc
đã gn bn tháng - dài nht k t khi
dch bt đu xut hin ti Vit Nam
t đu năm ngoái, Ngân hàng Nhà
nưc (NHNN) mi đây đã ban hành
D tháo sa đi Thông tư 01/2020/
TT-NHNN và 03/2021/TT-NHNN
v vic t chc tín dng (TCTD), chi
nhánh ngân hàng nưc ngoài cơ cu
li thi hn trá n, min, giám lãi,
phí, gi nguyên nhóm n nhm h! tr
khách hàng chu ánh hưng bi dch
Covid-19.
Như v"y, ch# sau ba tháng Thông tư
03 (v vic sa đi Thông tư 01) đi vào
hiu lc (17-5-2021), nhà đi u hành
bu$c phái có nhng c"p nh"t và thay
đi chính sách. Thc t , nhng d
đoán v khá năng NHNN s% phái ti p
tc c"p nh"t chính sách cơ cu n theo
tình hình mi đã đưc đưa ra, như
trong bài vi t “Thông tư 03 - Mi ra
đã e lc hu!”(*) trên Kinh t Sài Gòn
s 29 phát hành ngày 15-7-2021.
Theo d tháo thông tư sa đi ln này,
nhng sa đi ch y u t"p trung vào
đi u 4 v “Cơ cu li thi hn trá n”.
Th nh t, v các khoán vay đáp ng
đưc các đi u kin cho phép cơ cu
n, s% b sung thêm các khoán vay,
cho thuê tài chính phát sinh trưc
ngày 1-8-2021, thay vì ch# trưc ngày
10-6-2020 như quy đnh cũ. Đi u này
có nghĩa là tt các các khoán vay phát
18 • 26-8-2021
sinh trong hơn m$t năm qua, t sau ngày thông tư mi này có hiu lc thi
ngày 10-6-2020 đ n trưc ngày 1-8- hành. Cơ s xác đnh mc 17-7-2021
2021 s% có cơ h$i đưc các ngân hàng là vì đây là thi đim Th tưng Chính
cơ cu li thi hn trá n n u đưc xác ph có Công văn 969/TTg-KGVX v
đnh b ánh hưng bi dch bnh. vic thc hin giãn cách xã h$i phòng,
Th hai, b sung thêm các khoán chng dch ti m$t s đa phương,
vay có phát sinh nghĩa v trá n gc trong đó cho phép 19 t#nh, thành ph
và/ho:c lãi trong khoáng thi gian thc hin Ch# th 16/CT-TTg, nên
t ngày 23-1-2020 đ n ngày 30- đã ánh hưng tiêu cc lên hot đ$ng
6-2022, thay vì ch# tính đ n ngày sán xut kinh doanh, d?n đ n làm
31-12-2021. Vic xác đnh mc 30- suy giám khá năng trá n c a doanh
6-2022 da trên cơ s kỳ v ng t< l nghip và các h$ kinh doanh, cá nhân.
tiêm ch ng nga Covid-19 toàn dân Đi vi đi u 5 v quy đnh min,
s% đt 70-75% vào cui năm 2021, giám lãi, phí, d tháo thông tư sa đi
đu năm 2022, theo đó các khách cũng b sung thêm đi tưng là các
hàng b ánh hưng bi dch Covid-19 khoán n phát sinh trưc ngày 1-8-
s% có thêm khoáng thi gian sáu tháng 2021 mà nghĩa v trá n gc và/ho:c
đ phc h>i sán xut, kinh doanh. Vì lãi đ n hn thanh toán trong khoáng
v"y, chính sách thc hin cơ cu li thi gian t ngày 23-1-2020 đ n ngày
thi hn trá n cho khách hàng cũng 30-6-2022, theo đó các khoán n này
s% đưc kéo dài thêm sáu tháng, đ n có th đưc xem xét min giám lãi, phí
ngày 30-6-2022. n u khách hàng đưc xác đnh b ánh
Th ba, b sung thêm s dư n hưng bi dch bnh và không có khá
c a khoán n phát sinh t ngày 10- năng trá n gc/lãi đúng hn. Tương
6-2020 đ n trưc ngày 1-8-2021 và t, vic thc hin min, giám lãi, phí
quá hn t ngày 17-7-2021 đ n trưc cho khách hàng theo quy đnh mi
SAU THỜI GIAN GIÃN CÁCH XÃ HỘI, CÁC DOANH NGHIỆP
ĐÃ VÀ ĐANG TẠM NGỪNG HOẠT ĐỘNG KHÔNG PHẢI MUỐN
LÀ CÓ THỂ NỐI LẠI NGAY CÁC HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH
DOANH. VIỆC TÌM KIẾM LẠI CÁC THỊ TRƯỜNG, ĐƠN HÀNG,
HAY KHÔI PHỤC QUAN HỆ VỚI ĐỐI TÁC CẦN PHẢI CÓ MỘT
KHOẢNG THỜI GIAN NHẤT ĐỊNH. XÂY DỰNG LẠI ĐỘI NGŨ
LAO ĐỘNG CŨNG SẼ LÀ MỘT THÁCH THỨC KHÔNG NHỎ.
 TÀI CHÍ

Ʊã e
3 - mȝi ra
Thông tɚ 0
lƛc hƕu! ng tư 03, Ngâ
n hàng Nhà nướ
h Thô
c (NHNN) cũn
hiện nay.
g không lường
g như
i điểm ban hàn phát dịch mới nghiêm trọn
Có lẽ vào thờ g
m một đợt bùn
trước sẽ có thê
n tăng
g nhưng áp lc
mt vài thán
ӹ THŦY LÊ
h5 tr
cũng thc hin đn ngày 30-6- - khách hàn
thành nhi u kỳ hn trá
sau đó là
g th phân b 12 tháng ti đ sao cho ngay h nghip đ thoát kh(i khó khănu
. chưa th&t s
n Theo đó, n cơ c u ln 2 s b xp
n.
Tái cğ cħu nť n trong vòng doan nhi
h ca khách hàng d! hi u vì sao
vĭn gĹp khó nghĩa v tài chín Chính vì v&y, th i gian cơ
2022, tc cũng kéo dài thêm sáu g d7ng
Sau ba thán
dc ch đi, đu mi
Ngân hàng Nhà
hoàn t t trư
nưc phái
c khi đn hn, nh7m
ch ri ro cho
doan h nghi p cho r7ng
chính mình.
ng/n .
đã c u n
t i đa 12 thán
g là quá
đn vic khôn
g ít
vào nhóm 4 và cơ c u ln 3 s xp
và
tháng 4 năm nay Thông hn s khách hàng Đó là chưa nói
h thc ban hành Theo đó, mt hưng
tháng so vi quy đ nh cũ. (NHNN) đã chín
tư 03/2021/
TT-NHNN v
s điu ca
vic sa
Thôn g tư phán
cho phép
ánh r7ng tuy
cơ c u n
đưc ngân hàng
b n tháng - tc
khách hàng dù
bi d ch bnh
thc t ch u ánh
, đã làm đơn
đ ngh
xin h5
vào nhóm 5, càng gây áp lc lên chi
và
đi, b sung mt nh v vic g c và lãi tron
gb n cơ c u n hoc
NHNN, quy đ hoãn trá tin đưc phép tái các khoán vay
g sau đó s tin
01/2020/TT-
các t chc tín
dng, chi nhán
th
h ngân đưc
i hn thán
g d ch bnh, nhưn này s cng tr giám
g
lãi su t ca
g không d! đ
đưc đáp phí trích l&p d phòng ri ro tín dng
ph
Đã đáp ứng kỳ vọng?
c u li ca b n thán ti, nhưn
i cơ g c và lãi hin g tư 03,
hàng nưc ngoà gi* nguyên trá trong t i Cũng theo Thôn
giám lãi, phí, chia đu đ phái ng k p th i. phí cho
trá n, mi!n, ch u d"n và mi!n, giám lãi,
nhóm n nh7m
ánh hưng bi
h5 tr khách hàng
d ch Covi d-19 .
t+ ngày
đa tám tháng
Vi thc t
tip theo.
tình hình d
tp,
ch bnh v$n
ánh hưng
vic thc hin
khác h hàng
2-20
cũng ch> thc hin
21, tc ch> còn
đn
năm
hàng năm ca các ngân hàng.
hà
hiu lc di!n bin phc 31-1
Theo thông tư
có
hàng s đang chung và nn
ngày c tình hình này,
Có th th y hai m c th i gian đángg 17-5 v+a qua
đưc phép tip
này, các ngân
tc thc hin cơ c u n lên mi
g bi kinh
mt xã hi nói
t nói riêng , nhi u doan h nghip thán
ch+ng hoc
nu
g rưGi n*a. Trư giám lãi su t
khác h hàng có đưc
i gian ti thì rõ
ràng th i gian
Ngoài ra, đ xu t giãn th i hn trích
hàng b ánh hưn hot đng cm đ a trong th tr này
đ i vi khách nay. ch> đang hFn m5i khi chính sách h5
chú ý nh t đưc sa đi, b sungg d ch Covid -19
Tuy nhiên, đáng
cho đn ht năm cơ th&m chí phái d+ng
lưu ý là th i
gian
ng phương
áp đt giãn cách
xã hi. Rõ
điu kin tái cũng
đưc hưng
không còn đưc
bao nhiêu. l&p d phòng b sung đ i vi các
l&
n hàng
(k cá trư đáp ng
c u li th i hn
trá n ràng, dù có th v$n phái cũa ngâ
quá cuc
ThŁ khó
thêm trong d tháo thông tư ln nàyy hp gia hn n)
12 tháng k
không
t+ ngày ngân
đưc vưt
hàng thc
Chính đám
cơ c u nhưng
vi
báo thanh toán
ràng
ht khoán vay
t+ lúc b/t đu
Vi nh*ng khó
h hàng doan
khăn nêu trên
h nghip, các
, nhiu
hip kkhoán n tái cơ c u t+ ba năm lên năm
th i hn trá n. trong mt năm g nhiu khác th i
hin cơ c u li không ít ngay quy đ nh, khôn đã có kin ngh
hi ngành ngh
là m c ngày 1-8-2021, tc th i đi m quy đ nh này
thách thc cho
đang đt ra
nh*ng khác
đưc
h hàng
cho
cơ c u n theo
là doanh nghi
p có th thc
khó
hin
khăn
đưc.
ca nn gian
cơ c
hp
u li
gia
th
hn
i hn trá n,
n, nên đưc
k cá
ni năm cũng không đưc b sung vào d
n
đưc tái cơ c
u n và cũng Trong b i cánh n vng tương trư
ng
thi u là 24 tháng k
t+
và tri t i
áp dng cho các khoán vay phát sinh nh thiu khá thi.
Ví d mt khác
h hàng có phát
g c và/ hoc
lãi
sinh kinh
tron g
t hin nay
lai v$n chưa th&t
s rõ ràng, các
phái m t hàng
doanh rng
năm tr i ngày
hơn,
thc hin cơ c
Có như th mi
u li th i gian
mon
trá
g đ th i gian
h"i
ttháo thông tư sa đi ln này. Tng
nghĩa v trá n đ đưc nghip có khi doan h thu như n. h nghi p th&t s phc
đ điu kin li đưc các doan ẢN CHO VAY
và m c ngày 30-6-2022 là th i đi m tháng 7 này và
hưng chính
sách tái cơ c
hin điu ch>n
u n, ngân
mi h"i phc tm ngưng trá
c, thì vic cho A THÁNG 5-20
h kỳ hn trưCHO ĐẾN GIỮ
n đ CÁC
21,
TĂNG TRƯỞNG
KHO
TÍN DỤNG, n tái cơ c u theo Thông tư 01 và
hàng s thc đn tháng TỤC DẪN DẮT G 4,32% G CỦAĐÃ CƠ
khách hàng DÀI HẠN TIẾP VỚI MỨ C TĂN C TÍN DỤN
chính sách kt thúc. Nu như m c ngày ày trá n cho
7-2022, đáp
ng quy đ
12 tháng k
nh
t+
khôn
ngày
g
ĐẠT MỨ
ĐẾN CUỐ
CITĂN
G KỲTHỜ NĂM
G
THÁNG 5-20
4,68 %
ỚC,
SO CÁC
21,
CHO
TRƯTRẢ NỢ CHO
THẤ
TỔ CHỨ
Y TỐC
257 .602
VIỆ
ĐỘ KHÁ
TĂN
C CHO
G TRƯỞNG
CH HÀNG
VAY
TĂNG
LIÊN
Thông tư 03 có l chưa đn mc báo
đưc vưt quá trá n. CÙN LẠI I HẠN
PHẦ N LỚN VÀO G, TỨC CHỈ
c u li th i hn CẤU G VẪN DỰA ẢNG 336.633
TỈ ĐỒN
1-8-2021 là khá rng m so vi m c thc hin cơ
Tuy nhiên, điu
này không có
đưc b/t đu
nghĩa
hoàn trá
TÍN DỤN
VỚI DƯ NỢ KHO
N
QUAM KHOẢNG
THÊ
ĐẾN BẤT ĐỘNG
2.60 0
SẢN
TỈ
.
ĐỒNG SO VỚI
CUỐI NĂM 202
0.
đng, do đó trích l&p 30% theo s
khách hàng s hoc lãi t+
n n g c và/
theo quy đ nh cũ là ngày 10-6-2020, 20, toàn b khoá
kỳ tháng 7 năm
sau, mà ngân
hàng có
này như quy đ nh ca Thông tư 03
15 7-2021
thì ngưc li m c ngày 30-6-2022 khá không phái là áp lc quá ln. Nhưng
kh
cht tay so vi m c cũ là ngày 31-12- có mt khoáng th i gian nh t đ nh. nu quy đ nh sa đi (cho phép các
2021. Điu này, như đã nói, da trên Đó là chưa nói đn vic xây dng li ngân hàng tái cơ c u cho các khoán vay
kỳ vng t l tiêm chng s đt đ bao đi ngũ lao đng s là mt thách thc phát sinh trưc ngày 1-8-2021) đưc
ph đ đáp ng mi!n d ch cng đ"ng, không nh(, khi mà d ch bnh v+a qua thông qua, có khá năng s n tái cơ c u
khi đó nn kinh t s m ca tr li và đã khin nhiu lao đng, đc bit là ti tăng vt trong giai đon ti. Khi đó, chi
hot đng ca các doanh nghip quay TPHCM, h"i hương và sau này nu có phí trích l&p theo t l 30% riêng trong
li bình thư ng. la chn quay tr li thành ph đ làm năm 2021 này cho các khoán vay tái cơ
Tuy nhiên, các nn kinh t phát tri n vic cũng cn phái m t mt khoáng c u có th s tăng r t mnh.
đã đt đưc t l tiêm chng toàn dân th i gian suy xét. Theo s liu th ng kê t+ Hip hi
ph rng như Irsael hay Mỹ gn đây v$n Nhìn vào các quy đ nh v chính sách Ngân hàng, tng dư n phát sinh t+
chng kin các đt bùng phát mi vi tái cơ c u n liên tc c&p nh&t và phái ngày 10-6-2020 đn đu tháng 8 v+a
chng Delta khó lư ng, do đó đã buc thay đi theo tình hình mi, có th th y qua ca các ngân hàng là hơn 1,19 triu
phái tri n khai chích vaccin thêm mũi tm nhìn chính sách th i gian qua v$n t> đ"ng; hơn 600.000 t> đ"ng trong đó
th 3 cho ngư i dân, đ"ng th i phái tái đang ít nhiu mang tính ch t ng/n hn, đang b ánh hưng bi d ch bnh và con
áp đt mt s hn ch. Di!n bin này không th theo k p nh*ng bin đng ca s này ch/c ch/n s còn tăng sau các
cho th y vic tiêm chng nhiu không tình hình thc t, cũng như khá năng d chính sách giãn cách xã hi ngày càng
có nghĩa đ đám báo nn kinh t s v&n báo ca chính sách còn hn ch. Song cht ch hơn. Còn theo s liu Tng cc
hành hoàn toàn bình thư ng và không cũng không loi tr+ khá năng nhà điu Th ng kê, trong báy tháng đu năm nay,
chng kin thêm các đt bùng d ch phát hành không mu n m rng chính sách có gn 79.700 doanh nghip tm ng+ng
mi. Vit Nam cho đn nay v$n chưa th vi th i gian cho phép tái cơ c u quá dài, kinh doanh có th i hn, ng+ng hot
ch đng đưc ngu"n cung vaccin như mà có th xem xét khi đn hn cu i ca đng ch làm th tc giái th và hoàn
các qu c gia phát tri n, do đó khá năng chính sách - da trên tình hình thc t t t th tc giái th , tăng đn 25,5% so
đưc tiêm mũi 3 v$n là k ch bán b( ng(. đ quyt đ nh có nên tip tc gia hn, vi cùng kỳ năm 2020.
Đáng lưu ý là th i gian cơ c u li th i kéo dài thêm chính sách hay không. Phái chăng nhà điu hành nh&n
hn trá n, k cá trư ng hp gia hn n, Tuy nhiên, vic chính sách mang th y các ngân hàng v$n đ sc đáp
tip tc đưc gi* nguyên  m c không tính ch t điu hành ng/n hn như ng các t l trích l&p d phòng theo
vưt quá 12 tháng k t+ ngày cơ c u n, v&y s làm ánh hưng đn chính sách quy đ nh trong năm nay mà không
b t ch p các đ xu t nên đưc ni rng quán lý ca các ngân hàng cũng như ánh hưng quá ln lên li nhu&n? Dù
hơn lên t i thi u là 24 tháng, đ doanh k hoch hot đng ca các doanh v&y, cũng cn lưu ý r7ng nhiu ngân
nghip thc s có th phc h"i. nghip. Mt ví d là vi th i gian tái hàng đã phái giám mnh lãi su t cho
Sau th i gian giãn cách xã hi, các cơ c u quá ng/n và cng nh/c, khách vay k t+ gi*a tháng 7 đn nay đ h5
doanh nghip đã và đang tm ng+ng hàng chưa k p phc h"i thì buc ngân tr khách hàng, do đó biên li nhu&n
hot đng không phái mu n là có th hàng phái h5 tr b7ng cách tái cơ c u cũng đã phn nào b thu hBp li so vi
n i li ngay các hot đng sán xu t tip ln 2, ln 3, trong khi theo quy na đu năm nay.
kinh doanh. Vic tìm kim li các th đ nh v phân loi n và trích l&p d
trư ng, đơn hàng, hay khôi phc quan phòng hin nay, s ln tái cơ c u s là (*)
https://www.thesaigontimes.vn/td/318307/
h vi đ i tác, nhà cung c p cn phái tiêu chí xác đ nh đ phân loi nhóm thong-tu-03--moi-ra-da-e-lac-hau.html

26-8-2021 • 19
 CHÍNH SÁCH KINH TẾ TRONG ĐẠI DỊCH
Sự va đập của
những giá trị trong
thời kỳ Covid-19
TPHCM đang bước vào một giai đoạn mới trong công tác
phòng chống đại dịch Covid-19 khi quyết tâm kiểm soát dịch
bệnh được nâng lên cao với các chính sách hạn chế việc ra
đường nghiêm ngặt hơn.
■ TRẦN HƯƠNG GIANG
T
uy nhiên, thc t công tác
ng phó đi dch Covid-19
ti TPHCM thi gian qua
đang cho th y đây là v n
đ nan giái khó giái quyt. Thc trng
này th hi n rõ nh t khi các chính
sách xoay quanh chng dch đã gây
ánh hưng chng chéo r t ln đn các
hot đng kinh t, xã hi và to phán
ng mâu thun t phía các đi tưng
có liên quan. Chính t đây, nhng giá
tr khác bi t trong xã hi bt đu có s
va đp ln nhau khin cá cng đng
như mt con thuy n mun tin lên
nhưng c mãi xoay vòng trong vòng
xoáy do b tác đng bi nhng lc kéo,
đy khác nhau.
Tại sao kiểm soát và
đẩy lùi dịch Covid-19 lại là
vấn đề nan giải?
Nhìn li các chính sách ki m soát
dch b nh t trên xung, ánh hưng
tiêu cc di n rng ca virus SARS-
CoV-2 chưa có ti n l nên có th nói
là v n đ duy nh t tính đn lúc này,
không có công thc và quy lut dng.
Các giái pháp ng phó đi dch là hot
đng mt ln, chưa tng đưc th bi trong ki m soát và đy lùi dch
nghi m. Tính ch t khn c p và ri ro
cao khin ngưi lp k hoch và quyt
đnh chính sách không có cơ hi đưc
sai đ hc h!i kinh nghi m vì nu sai
s" gây hu quá nghiêm trng. Do đó,
20 • 26-8-2021
chính sách đưc thit k s" có khuynh
hưng giao quy n t đnh cho ngưi
thc thi bên dưi nhi u hơn đ có th
linh hot x lý đúng theo tng tình
hung c# th .
Ngưc li,  khía cnh t dưi lên,
các cơ quan ban ngành thc thi các
chính sách có các m#c đích hot đng
khác nhau, thói quen, nhu cu và các
mi quan tâm cũng khác bi t. Khi thc
thi các chính sách ng phó đi dch,
m%i b phn s" có cách hi u và cách
làm khác nhau. Đó là chưa k ngay
trong mt cơ quan ban ngành thì m%i
công chc cũng có cá tính, văn hóa
và cách hành x khác nhau. S khác
bi t y khin cho vi c đi u đng và
phi hp trong quán lý trên di n rng
tr nên khó thng nh t và ít nhi u có
s chênh nhau v cách ng x cũng
như phán ng trưc nhng v n đ
phát sinh phc tp. S khác bi t này
trong giai đon bình thưng vn tn
ti nhưng là v n đ có th ch p nhn
đưc, tuy nhiên, trong giai đon ki m
soát dch b nh khn c p như hi n nay,
nhng k" h trong phi hp dù nh!
cũng có th là nguyên nhân gây th t
b nh.
Ngoài ra, các v n đ nan giái trong
đi dch Covid-19 tuy có nhi u nguyên
nhân nhưng li ph# thuc ln nhau
nên r t phc tp v m(t xã hi. Các
ĐÃ XÁC ĐỊNH KIỂM
SOÁT VÀ ĐẨY LÙI ĐẠI
DỊCH COVID-19 LÀ
VẤN ĐỀ NAN GIẢI THÌ
CÓ NGHĨA LÀ VẤN
ĐỀ NÀY KHÓ CÓ THỂ
GIẢI QUYẾT CHỈ BẰNG
PHƯƠNG PHÁP ÁP
DỤNG KỶ LUẬT TRUYỀN
THỐNG MÀ CẦN CÓ
HƯỚNG TIẾP CẬN PHỨC
TẠP HƠN, ĐÒI HỎI TƯ
DUY ĐỔI MỚI VÀ SỰ
PHỐI HỢP ĐẾN TỪ RẤT
NHIỀU PHÍA.
v n đ này hu như không hoàn toàn
n)m trong trách nhi m giái quyt ca
b t kỳ mt t+ chc nào. Mt chính
sách ra đi nu c khăng khăng giái
quyt mt v n đ c# th nào đó thì s"
có nguy cơ gây ra mâu thun đn các
v n đ khác. Vi cách thc t+ chc b
máy quán lý hi n nay, mt cơ quan,
ban ngành s" có khuynh hưng quan
tâm nhi u hơn nhng v n đ liên
quan đn các m#c đích mà t+ chc ca
mình chu trách nhi m. Trong khi đó,
vi c kt ni mc đ ánh hưng và th
t ưu tiên cho các m#c tiêu khác nhau
là đi u r t khó vì trong bi cánh hi n
nay, dưng như r t nhi u v n đ n+i
lên đ u có tính ch t khn c p và cn
Việc hạn chế lưu thông giữa các quận, huyện và địa phương đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động cung ứng nguyên vật liệu đầu vào và vận
chuyển các sản phẩm đầu ra đến nơi tiêu thụ. Trong ảnh: shiper bị buộc quay đầu khi di chuyển liên quận.
đưc giái quyt gp rút như nhau.
Những mục tiêu, giá trị
cần đạt được đang bị
mâu thuẫn?
Mc tiêu kép đã t ng là giá tr đưc
đ cao và giúp n n kinh t Vi t Nam
đ t đưc nhng kt quá khá quan
trong năm 2020. Nhưng trong năm
2021, s xut hi n ca bin chng
Delta có nguy cơ lây lan và tính ri ro
cao hơn đang khin vi c đ t đưc giá
tr này tr nên khó khăn và đy mâu
thun. Các chính sách kim soát d ch
b nh nghiêm ngt nht l i đang vô
tình cán tr nhng n lc ho t đng
kinh t trong bi cánh đy khó khăn
ca d ch b nh. Chính sách “3 t i ch”
v a giúp duy trì ho t đng sán xut
kinh doanh, t o công ăn vi c làm cho
ngưi lao đng v a đám báo kim soát
d ch b nh trong môi trưng làm vi c
t i các doanh nghi p, tuy nhiên, chi
phí vn hành phát sinh cao, ngun
lc thc hi n h n ch và nhng ri
ro trong quán lý khin s lưng các
doanh nghi p tham gia chưa nhi u.
Trong khi đó, vi c h n ch lưu thông
gia các qun, huy n và đ a phương
đang ánh hưng nghiêm trng đn
ho t đng cung ng nguyên vt li u
đu vào và vn chuyn các sán ph!m
đu ra đn nơi tiêu th. Đi u này cho
thy mc tiêu kim soát d ch b nh
Ảnh: N.K
đang có mâu thun v#i mc tiêu duy
trì các ho t đng kinh t.
Kim soát thc tr ng lây lan mm
b nh trong cng đng đang đưc thc
hi n theo hư#ng h n ch ti đa vi c
ngưi dân ra đưng, đây là mt giái
pháp hp lý khi có th c$t đt đưc
chui lây nhi%m và giúp khoanh vùng
các khu vc theo hư#ng ri ro t thp
đn cao. Tuy nhiên, trên thc t, ngoài
mc tiêu kim soát d ch b nh, thành
ph vn cn phái quan tâm đn nhu
cu cung ng hàng hóa thit yu cho
ngưi dân. Các sán ph!m thit yu
đưc đ nh nghĩa khá khác bi t tùy
theo nhu cu ca t ng đi tưng và
đ mua hàng hóa y, trong mt ch ng
26-8-2021 • 21
 CHÍNH SÁCH KINH TẾ TRONG ĐẠI DỊCH
mc nào đó, lc lưng quán lý vn
phái chp nh n đ cho ngư i dân đi ra
đư ng. Xác đ nh đâu là nhu c u thit
yu và không thit yu cũng là mt
phm trù khó phân đ nh mà nu càng
ni lng thì vic ra đư ng càng nhiu
s khin d ch bnh tr nên khó ki m
soát, nhưng nu xét đoán các nhu c u
quá nghiêm ngt thì s d dn đn
b phán ng mnh bi mt vài nhóm
ngư i có quan đi m v nhu c u thit
yu khác nhau. Như v y, mc tiêu
ki m soát d ch bnh cũng mâu thun
vi mc tiêu đám báo đáp ng nhu c u
thit yu cho cng đng.
T chc hot đng tiêm chng
vaccin đang là giái pháp duy nht
hưng đn to giá tr min d ch cng
đng nhanh nht có th trong tương
lai, hoc chí ít, hưng đi này cũng
giúp thành ph! giám t" l t# vong.
Tuy nhiên, các đi m t chc tiêm
chng li là nơi có khá năng t t p và
gây nguy cơ lây nhim cao. Hơn n%a,
đ đn đưc đi m tiêm chng, ngư i
dân vn buc phái ra đư ng. Trong
rt nhiu trư ng hp, ngư i đưc
tiêm chng chính thc không đi mt
mình mà c n có ngư i thân đi cùng.
Đây cũng là mt lý do khin vic ki m
soát lưu thông bên ngoài đư ng ph!
tr nên khó khăn hơn. Ngoài ra, vic
tiêm chng hàng lot cho ngư i lao
đng ti các công ty cũng gp nhiu
tr ngi. Mt s! công ty có quy mô
nh và v'a s có s! lưng ngư i lao
đng chưa đ ln đ có th m i lc
lưng y t t' các bnh vin, cơ quan
y t Nhà nưc xu!ng tiêm chng t n
nơi. Tuy nhiên, khá năng t chc đưa
ngư i lao đng đn các đi m tiêm
chng t p trung cũng s gây ra nhiu
ri ro lây nhim trong quá trình v n
chuy n. Điu này cho thy, bán thân
mc tiêu ki m soát d ch bnh cũng
ít nhiu có mâu thun vi mc tiêu
tiêm chng to min d ch cho cng
đng.
Hướng đi nào cho thành
phố trong thời gian sắp tới?
Đã xác đ nh ki m soát và đ(y lùi
22 • 26-8-2021
NẾU NGƯỜI DÂN ĐƯỢC
CUNG CẤP THÔNG TIN
VỀ ĐẠI DỊCH CHÍNH
XÁC, CÓ THỂ NHẬN
DIỆN ĐƯỢC THÁCH
THỨC MỘT CÁCH ĐÚNG
ĐẮN VÀ ĐẦY ĐỦ THÌ HỌ
SẼ CÓ KHẢ NĂNG CHẤP
NHẬN ĐÁNH ĐỔI MỘT
SỐ QUYỀN LỢI HOẶC
GÁC LẠI MỘT SỐ NHU
CẦU RIÊNG ĐỂ HƯỚNG
ĐẾN MỤC TIÊU ĐỐI PHÓ
VỚI ĐẠI DỊCH LÀ VẤN
ĐỀ CẦN ĐƯỢC ƯU TIÊN
HƠN LÚC NÀY.
đi d ch Covid-19 là vn đ nan giái
thì có nghĩa là vn đ này khó có th
giái quyt ch* b+ng phương pháp áp
dng k" lu t truyn th!ng mà c n có
hưng tip c n phc tp hơn, đòi hi
tư duy đi mi và s ph!i hp đn t'
rt nhiu phía.
T' phía Chính ph, mô hình quán
lý công truyn th!ng vi các t chc
chuyên bit đưc giao mt s! nhim
v đơn l/ c th nên đưc điu ch*nh
thay b+ng mô hình h0n hp có b sung
thêm các mc tiêu chung cho vic ng
phó vi Covid-19 kt hp vi các tác
nhân hưng đn mt s! nhu c u thit
yu không kém ph n quan tr2ng khác.
Cách t chc mô hình quán lý nên đ
cao mc tiêu giúp các cơ quan ban
ngành cùng nhìn v mt mc tiêu
và giá tr chung đ d dàng ph!i hp
và th!ng nht trong cách hành x# và
phán ng hiu quá trưc nh%ng vn đ
trc trc phát sinh.
Rt nhiu mc tiêu c n quan tâm
trong th i gian này là mt bài toán
khó giái đ!i vi h th!ng quán lý
công trong nưc. Trong m0i giai
đon, không th ch* xem mt hoc
mt vài mc tiêu là quan tr2ng hay
c n ưu tiên hơn so vi các mc tiêu
khác là có th giái quyt đưc vn
đ. Đ!i vi mt vn đ phc tp và
khó giái quyt như đi d ch Covid-19,
vic phân đ nh mc đ ưu tiên gi%a
các mc tiêu c n đưc xác đ nh càng
chi tit càng t!t. Th t ưu tiên các
mc tiêu không ch* đưc xét theo giai
đon, mà còn c n xét theo khu vc,
th i gian và t'ng loi tình hu!ng c
th đ có th đưa ra quyt đ nh đem
li hiu quá cao nht và tránh gây ra
tn thương cho cng đng nhiu nht
có th .
Covid-19 là mt vn đ trc trc
chưa có tin l và trong mt s! tình
hu!ng, vic đưa ra quyt đ nh x# lý
hoc giái pháp tm th i là chuyn
không d dàng. Mt vài công chc
nhà nưc chưa th làm t!t các công
vic mang tính trit lý khi hành x#
trong giái quyt vn đ. Trong khi đó,
mt vn đ ln có tính cht bao trùm
đn m2i đ!i tưng và m2i hot đng
trong xã hi khó có th đưc điu
ch*nh b+ng mt văn bán hay điu l
chung đ giúp t'ng thành viên trong
b máy quán lý có th đưa ra cách
hành x# chu(n xác trong m2i trư ng
hp. Trong tình hu!ng cp bách như
hin nay, cách hay hơn là bên cnh các
chính sách, c n cung cp mt cu trúc
phân tích cho suy nghĩ ca công chc
đ h2 có cách ng x# phù hp cho các
tình hu!ng c th .
3 góc đ ngư i dân, vn đ ng phó
đi d ch đã là mt thách thc thích
ng trong đó vai trò ca Chính ph và
các chuyên gia là v n đng ngư i dân
nh n din đúng nh%ng khó khăn mà
m2i ngư i phái đ!i mt đ vưt qua.
Thông tin cung cp cho ngư i dân
phái chính xác và nh%ng vn đ khó
khăn mà tt cá ngư i Vit Nam phái
cùng vưt qua c n đưc xác đ nh rõ.
Nu ngư i dân có th nh n din đưc
thách thc mt cách đúng đ4n và đ y
đ thì h2 s có khá năng chp nh n
đánh đi mt s! quyn li hoc gác
li mt s! nhu c u riêng đ hưng đn
mc tiêu đ!i phó vi đi d ch là vn đ
c n đưc ưu tiên hơn lúc này. 
&

MUÔN VÀN KHÓ KHĂN

ĐỂ DUY TRÌ SẢN XUẤT
Tính đến thời điểm hiện tại, 19 tỉnh, thành
phố trực thuộc Trung ương ở phía Nam đã
đi được một chặng đường dài trong thực
hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị số 16 để
phòng chống dịch Covid-19 và đã có bảy
địa phương có chỉ số sản xuất công nghiệp
(IIP) tháng 7 sụt giảm so với cùng kỳ năm
trước. Các doanh nghiệp trong ngành
đứng trước nhiều nỗi lo khi nỗ lực và năng
lực để tiếp tục duy trì sản xuất đang bị bào
mòn (mời xem bài tr.24).
Trong ảnh: sản xuất tại một doanh nghiệp
ở TPHCM.
 Ảnh: HÙNG LÊ
 SẢN XUẤT TRONG MÙA DỊCH

Muôn vàn khó khăn

để duy trì sản xuất
Tính đến thời điểm hiện tại, 19 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung
ương ở phía Nam đã đi được một chặng đường dài trong thực
hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị số 16 để phòng chống dịch
Covid-19 và đã có bảy địa phương có chỉ số sản xuất công
nghiệp (IIP) tháng 7 sụt giảm so với cùng kỳ năm trước. Các
doanh nghiệp trong ngành đứng trước nhiều nỗi lo khi nỗ lực
và năng lực để tiếp tục duy trì sản xuất đang bị bào mòn.

■ AN YÊN Theo Sở Công Thương tỉnh Sóc

S
ố liệu thống kê cho thấy,
bảy địa phương có chỉ
số sản xuất công nghiệp
(IIP) tháng 7 vừa qua
giảm và 12 địa phương tăng. Cụ thể,
TPHCM giảm 19,4%; Long An giảm
14,6%; Cà Mau giảm 13,7%; Đồng Tháp
giảm 5,7%; Trà Vinh giảm 5,3%; Bà Rịa
- Vũng Tàu giảm 1,9%; Bến Tre giảm
0,2%. Ở các địa phương có chỉ số IIP
tăng là nhờ một số khu công nghiệp cố
gắng và có khả năng triển khai phương
án sản xuất “3 tại chỗ” nhằm thực hiện
các đơn hàng sản xuất đã ký kết hợp
đồng trước đó, góp phần giữ liền mạch
chuỗi cung ứng. Tuy duy trì được sản
xuất, có sự tăng trưởng trước mắt nhưng
là “sự tăng trưởng khó bền vững” khi
hầu hết các doanh nghiệp đều đối mặt
với mức tổng chi phí tăng cao.
Thắt ruột lo chi phí
tăng cao
Tại cuộc họp trực tuyến về đảm bảo
nguồn cung hàng hóa và hỗ trợ duy trì
hoạt động sản xuất, kinh doanh cho
các tỉnh, thành phố trực thuộc trung
ương phía Nam của Tổ Công tác đặc
biệt thuộc Bộ Công Thương với các
tỉnh trọng điểm phía Nam hôm 17-8,
đại diện các địa phương dự họp cho
hay doanh nghiệp sản xuất gặp khó
trăm bề.
Trăng, hiện nay, doanh nghiệp sản
xuất trên địa bàn tỉnh gặp nhiều khó
khăn do chi phí nhân công tăng (phí
đưa rước, chi phí bố trí “3 tại chỗ” cho
công nhân theo quy định giãn cách;
quy trình khử khuẩn, xét nghiệm...).
Hiện số doanh nghiệp đang hoạt động
và số người lao động trực tiếp làm việc
không nhiều. Dịch bệnh cũng khiến
một số dự án cụm công nghiệp, dự án
điện gió bị chậm tiến độ.
Tình trạng này ở Trà Vinh còn buồn
hơn khi hầu hết các doanh nghiệp
trong, ngoài khu công nghiệp, khu
kinh tế, cụm công nghiệp đã ngừng
hoạt động sản xuất theo phương án “3
tại chỗ”, do không bảo đảm quy định
phòng chống dịch Covid-19.
Tỉnh Đồng Nai có gần 44.000 doanh
nghiệp với khoảng 1,2 triệu người lao
động, riêng số người đang làm việc ở
gần 1.900 doanh nghiệp thứ cấp trong
32 khu công nghiệp là hơn 600.000.
Sở Công Thương tỉnh này nói các
doanh nghiệp không gặp nhiều khó
khăn về đơn hàng, nguyên vật liệu như
năm ngoái nhưng lại chịu khốn đốn vì
chi phí phòng chống dịch ngày càng
tăng, còn nguồn lực sản xuất giảm do
bị giới hạn về số lượng người làm trực
tiếp theo quy định. Chưa kể việc vận
chuyển nguyên vật liệu, hàng hóa ngày
càng khó vì địa bàn có nhiều khu vực
bị phong tỏa, cách ly y tế. Đã có 184
doanh nghiệp giải thể và 257 doanh
Mô hình sản xuất “3 tại chỗ” phải
kéo dài thời gian ảnh hưởng tâm
sinh lý người lao động, chi phí cho
công nhân cũng đội lên.
Ảnh: HÙNG LÊ
nghiệp tạm ngừng hoạt động, 300.000
người lao động buộc nghỉ việc.
Với Bà Rịa - Vũng Tàu, Sở Công
Thương tỉnh cho hay một số doanh
nghiệp thiếu hụt nguyên liệu đầu vào,
thiếu người sản xuất nên sản lượng
giảm. Trong khu công nghiệp, khoảng
77 doanh nghiệp - với gần 20.000
người lao động - đã phải chọn cách
tạm ngưng hoạt động cho đến khi
hết giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16.
Nguyên nhân chủ yếu do không sắp
xếp thực hiện phương án “3 tại chỗ”,
không bố trí được nơi ở tập trung để
thực hiện “1 cung đường - 2 địa điểm”,
số lượng đơn đặt hàng giảm.
Siết giãn cách từ 23-8:
bốn phương án cho
doanh nghiệp TPHCM
Hôm 20-8, UBND TPHCM ban
hành Công văn 2789/BCĐ-VX về việc
tăng cường một số biện pháp thực hiện
công tác phòng chống dịch Covid-19.
Một trong những nội dung quan trọng
là từ ngày 23-8 đến 6-9, tăng cường
kiểm tra, giám sát các doanh nghiệp,
chỉ được tiếp tục hoạt động nếu đảm
bảo các yêu cầu tại Kế hoạch 2715/

24 • 26-8-2021

KH-BCĐ ngày 15-8-2021 của Ban
Chỉ đạo phòng, chống dịch Covid-19
thành phố. Theo kế hoạch này, nếu
doanh nghiệp đáp ứng sản xuất an
toàn từ một trong bốn phương án mà
UBND TPHCM đưa ra sẽ được sản
xuất trở lại, gồm “3 tại chỗ”, “1 cung
đường - 2 địa điểm”, “4 xanh” (gồm
người lao động xanh, cung đường
xanh, vùng sản xuất xanh, nơi ở xanh)
và phương án 4 là kết hợp các phương
thức nêu tại các phương án nêu trên.
Đến lượt mình, Ban quản lý các khu
chế xuất - khu công nghiệp TPHCM
(Hepza) cũng gửi công văn khẩn ghi
ngày 21-8, yêu cầu các công ty phát
triển hạ tầng, các doanh nghiệp sản xuất
trong khu chế xuất - khu công nghiệp
rằng “ai ở đâu ở yên đó” và không di
chuyển khỏi nơi sản xuất, để thực hiện
công tác phòng, chống dịch Covid-19 kể
từ 0 giờ ngày 23-8 đến hết ngày 6-9.
Theo đó, các doanh nghiệp hoạt
động trong khu chế xuất khu công
nghiệp nào sản xuất theo phương thức
“3 tại chỗ” và “1 cung đường - 2 địa
điểm” (gọi chung là phương thức vừa
cách ly, vừa sản xuất) vẫn tiếp tục
được phép hoạt động, nhằm tạo điều
kiện để các doanh nghiệp duy trì việc
sản xuất, hạn chế đứt gãy chuỗi sản
xuất, ổn định việc làm cho người lao
động sao cho an toàn.
Hepza không tiếp nhận đăng ký
mới đối với các doanh nghiệp sản
xuất phương thức vừa cách ly, vừa sản
xuất. Không thay đổi, bổ sung, giảm
lao động trong các doanh nghiệp sản
xuất phương thức vừa cách ly, vừa sản
xuất, trừ trường họp cấp cứu phải ra
khỏi nơi sản xuất.
Để đảm bảo không phát sinh ổ dịch
trong doanh nghiệp, các doanh nghiệp
tiếp tục tuân thủ nghiêm túc thực hiện
xét nghiệm định kỳ 7 ngày/lần. Doanh
nghiệp không được di chuyển người
lao động ra khỏi nơi sản xuất để thực
hiện xét nghiệm. Tổ chức giao thông
cho một số phương tiện vận chuyển
liên quan Giấy nhận diện có mã QR
- tạo luồng xanh cho các phương tiện
lưu thông vận chuyển chuyên gia,
công nhân (theo phương thức “1 cung
đường - 2 địa điểm”).
Các phương tiện vận tải hàng hóa (xe
chở nguyên vật liệu sản xuất, cung cấp
thực phẩm, suất ăn cho người lao động
hàng ngày, xe chở sản phẩm hàng hóa
của doanh nghiệp) tiếp tục sử dụng
Giấy nhận diện có mã QR do Sở Giao
thông Vận tải cấp theo quy định. Các
tổ chức, cá nhân có phương tiện đã
được cấp Giấy nhận diện có mã QR
chịu trách nhiệm quản lý, kiểm soát
người lái xe, người đi cùng trên phương
tiện thực hiện đầy đủ các quy định về
phòng, chống dịch theo quy định hiện
hành về phòng, chống dịch Covid-19.
Cần có hướng dẫn cụ thể
Theo đánh giá từ cuộc họp của Tổ
Công tác đặc biệt, những phương án
mà chính quyền các tỉnh, thành phố
đưa ra được cho là có sự linh hoạt hơn
và tạo điều kiện để doanh nghiệp quay
trở lại sản xuất. Tuy nhiên, nhiều đơn
vị cũng cho biết cần có hướng dẫn cụ
thể cho doanh nghiệp trong trường
hợp F0 sau khi khỏi bệnh có được
tiếp tục làm việc không và F1 không
có triệu chứng sẽ cách ly như thế nào.
Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng
ngoài TPHCM, Đồng Nai, hiện vẫn
còn nhiều địa phương chưa có phương
án linh hoạt cho doanh nghiệp, điều
này cũng phần nào thu hẹp điều kiện
hoạt động của khối sản xuất.
Tại cuộc hội nghị gặp gỡ giữa lãnh
đạo TPHCM và đại diện các doanh
nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trên
địa bàn hôm 20-8, Chủ tịch UBND
TPHCM Nguyễn Thành Phong cho biết
Thành phố đã thành lập Tổ hỗ trợ các
doanh nghiệp gặp khó khăn bởi dịch
Covid-19 do một Phó chủ tịch UBND
TP đứng đầu, cùng một số đại diện của
các ngành có liên quan. Tổ công tác
này có nhiệm vụ đồng hành với doanh
nghiệp tháo gỡ khó khăn do dịch bệnh,
tập hợp các kiến nghị vượt quá thẩm
quyền quyết định của UBND TPHCM
để báo cáo với Chính phủ.
Theo ông, về phương thức hoạt
động “3 tại chỗ”, trước đây, TPHCM
có tổ chức ký cam kết thực hiện quy
định, quy chế tổ chức an toàn trong
sản xuất giữa doanh nghiệp và chính
quyền. Giai đoạn đầu, các cam kết này
đã đảm bảo được an toàn trong sản
xuất, không làm đứt gãy các hợp đồng
mà doanh nghiệp đã ký kết trước đó.
Tuy nhiên, tình hình dịch bệnh diễn
biến phức tạp đã khiến mô hình sản
xuất “3 tại chỗ” phải kéo dài thời gian.
Từ đó, ảnh hưởng tâm sinh lý người
lao động, chi phí cho công nhân cũng
đội lên. Ông Phong nhận định rằng
mô hình “3 tại chỗ” chỉ thích hợp cho
doanh nghiệp có quy mô vừa phải.
Trên thực tế, Bộ Y tế đã có công
văn xác định không bắt buộc doanh
nghiệp phải áp dụng “3 tại chỗ” hoặc
“1 cung đường - 2 địa điểm” mà chính
quyền địa phương có thể tùy tình hình
địa phương để đề xuất các giải pháp áp
dụng cho phù hợp. Trong bối cảnh sức
khỏe doanh nghiệp đang bị “bào mòn”
bởi dịch bệnh, những giải pháp cần
sớm được đề xuất trên tinh thần sáng
tạo và chủ động, để sau khi thông qua
được đưa vào áp dụng kịp thời nhằm
giảm thiểu phần nào những khó khăn
trong sản xuất.  n
26-8-2021 • 25
Trách nhiệm xã hội là một trong những bước đệm để doanh nghiệp thực hiện các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG) theo tiêu
chuẩn quốc tế. Trong ảnh là Siêu thị 0 đồng ở phường Hiệp Bình Chánh, Thủ Đức do chương trình từ thiện Vòng tay Việt tổ chức.  Ảnh: QUỲNH TRẦN

“Công dân doanh nghiệp” với

sứ mệnh mới thời hậu dịch Covid
Khái niệm trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) hình thành từ 50 năm trước và lan truyền
đến Việt Nam theo sau làn sóng đầu tư nước ngoài giữa thập niên 1990. Gần đây, khái niệm
ESG - các tiêu chuẩn môi trường, xã hội và quản trị - được nhắc tới như là một tiêu chuẩn kinh
doanh tốt của doanh nghiệp muốn vươn tầm quốc tế. Dù với CSR hay ESG, quá trình hội nhập
và tìm đến các thị trường lớn và bền vững là thách thức của công dân doanh nghiệp trong thời
hậu dịch.

■ HỒ NGUYÊN THẢO các cá nhân, nhóm và tổ chức có liên Doanh nghiệp trong nước:

T
rong một bài luận nổi
tiếng năm 1970, nhà
kinh tế học Mỹ Milton
Friedman - người sau
này đoạt giải Nobel Kinh tế năm 1976
- đã viết: “Trách nhiệm xã hội của
doanh nghiệp là tìm kiếm tăng trưởng
lợi nhuận”. Kể từ thời điểm đó, người
ta chứng kiến sự dịch chuyển và hiểu
những gì Friedman bàn luận theo
cách mở rộng hơn. Đó là các quyết
định của doanh nghiệp ảnh hưởng đến
quan mật thiết đến doanh nghiệp chứ
không chỉ với cổ đông đơn thuần.
Vai trò của doanh nghiệp trong xã
hội đã được thảo luận và khai triển
rộng hơn trong vòng 50 năm qua
kể từ bài luận đó của Friedman. Sự
thay đổi triết lý đạt đến cao trào tại
Hội nghị bàn tròn doanh nghiệp ở
Washington vào năm 2019. Khi đó,
181 vị CEO tham dự đã ký thông cáo
chung cam kết “dẫn dắt công ty vì
lợi ích của người lao động, nhà cung
ứng, người tiêu dùng, cộng đồng và
cổ đông”.
khi cần thì có
Khái niệm CSR đã ra đời và trở nên
hoàn chỉnh hơn trong nửa thế kỷ qua.
Sự thực hành kinh doanh mang ảnh
hưởng cộng đồng, có tính bền vững
đã đặt lên mình doanh nghiệp trách
nhiệm mới.
Lý tưởng mà nói thì doanh nghiệp
phải tạo ra ảnh hưởng tích cực. Các
hoạt động tình nguyện, tổ chức các
ngày nhận thức cùng nhiều lợi ích
là các tiêu chuẩn của CSR. Bên cạnh
đó là chính sách tái chế và các nỗ lực
để giảm lượng khí thải, bảo vệ môi

26 • 26-8-2021

trường. Tuy nhiên, các hoạt động cộng
đồng ở doanh nghiệp trong nước vẫn
còn tùy sự vụ “khi cần thì mới có”, như
hoạt động thiện nguyện trong lúc dịch
Covid-19 căng thẳng mấy tháng qua.
Mối quan hệ Việt - Mỹ được bình
thường hóa vào năm 1995, mở màn
cho làn sóng đầu tư từ các công ty Mỹ
và nước ngoài vào Việt Nam. Thời gian
đầu chỉ các công ty Mỹ và châu Âu
thực hiện nghiêm túc các tiêu chuẩn
CSR. Rồi dần đến là các công ty Hàn
Quốc và Nhật và lan dần sang các công
ty trong nước. Một trong số ít người
chứng kiến sự thay đổi này là chuyên
gia quản trị Phạm Phú Ngọc Trai -
người đã kinh qua nhiều vị trí lãnh đạo
ở các Công ty nước giải khát Tribeco,
SPCo rồi Công ty nước giải khát quốc
tế IBC, trở thành Chủ tịch kiêm Tổng
giám đốc Pepsi Đông Dương. Ông nói:
“Chỉ trong vài năm gần đây, những
yếu tố như thân thiện môi trường, tính
bền vững, kinh tế tuần hoàn cùng các
mục tiêu phát triển bền vững của Liên
Hiệp Quốc mới được thảo luận và áp
dụng nhiều hơn tại Việt Nam”.
Đầu tư cho tương lai
Thường thì các đối thủ cạnh tranh
trực diện sát sạt nhau như Pepsi-Cola
và Coca-Cola thường không chơi với
nhau. Nhưng trong PRO Vietnam
(Liên minh tái chế bao bì Việt Nam)
mà ông Phạm Phú Ngọc Trai làm chủ
tịch, họ lại ngồi cùng nhau thảo luận
và bắt tay vào các kế hoạch bảo vệ môi
trường tại Việt Nam. Coca-Cola Việt
Nam bắt đầu chiến dịch tái chế các lon
nhôm với khẩu hiệu “Recycle me” đầu
tháng 8 này.
Cũng trong đầu tháng 8 này, Coca-
Cola Việt Nam thông báo tạm dừng
quảng cáo ít nhất một tháng và dành
ngân sách quảng cáo trong tháng
8 cho công tác phòng chống dịch
Covid-19. Bước đầu khoảng 7 tỉ đồng
sẽ được trao cho Hội Chữ thập Đỏ Việt
Nam để mua vật phẩm y tế và thức
uống dinh dưỡng cho người dân.
Tạo thêm việc làm, gia tăng giá trị
sản phẩm tại địa phương là một tiêu
SẢN XUẤT TRONG MÙA DỊCH
chí của CSR mà Pepsi theo đuổi nhiều tảng này không thể thay thế cho nhau
năm. Hồi tháng 3 năm nay, PepsiCo bởi hai lý do: Một, CSR là những gì
Foods mới công bố thành quả tám năm doanh nghiệp phải có trách nhiệm,
tìm kiếm vùng đất thích hợp để trồng nhưng lại không có các chuẩn mực.
khoai tây tại Việt Nam có thể đáp ứng Hai, các tiêu chuẩn ESG lại là thước đo
tiêu chuẩn của họ và chọn mở rộng nỗ lực của doanh nghiệp với các chuẩn
vùng trồng khoai tây nguyên liệu tại mực rõ ràng.
Đắk Lắk và Gia Lai trong năm 2020. Và ESG lại rất gần với thực hành
PepsiCo theo kế hoạch sẽ ký với nông kinh doanh có trách nhiệm (RBP -
dân địa phương hợp đồng bao tiêu sản resposible business practice). Một
phẩm đầu ra, hỗ trợ về kỹ thuật, cùng nghiên cứu gần 300 doanh nghiệp tại
đầu tư ứng giống, phân bón với chi phí 30 tỉnh, thành phố tại Việt Nam của
ước tính khoảng 40% cho một héc ta. Chương trình Phát triển Liên Hiệp
Nông hộ đầu tư 60% cho việc thuê đất, Quốc (UNDP) chỉ ra rằng: Mức độ
nông dược, nhân công, điện nước. Với nhận thức về RBP của doanh nghiệp
sản lượng bình quân 26 tấn/héc ta, lợi Việt Nam khá thấp, đặc biệt ở khu
nhuận sau khi trừ chi phí sản xuất dự vực tư. Trong khi đó, RBP là điều kiện
kiến từ 90-100 triệu đồng/héc ta cho quan trọng để đất nước hội nhập sâu.
bốn tháng canh tác. Hai hiệp định thương mại lớn nhất mà
Đầu tư cho lợi ích cộng đồng trong Việt Nam đã ký là EVFTA (Hiệp định
tương lai dài hạn là xu thế của các tập thương mại tự do EU - Việt Nam) và
đoàn doanh nghiệp, trong đó năng CPTPP (Hiệp định đối tác toàn diện và
lượng tái tạo có tầm quan trọng. Đề cập tiến bộ xuyên Thái Bình Dương) đều
đến các dự án đầu tư khủng nhiều tỉ đô có các điều khoản liên quan đến kinh
la của Mỹ trong năm 2020 ở lĩnh vực doanh có trách nhiệm, như thương
năng lượng tái tạo, Giám đốc Phòng mại và phát triển bền vững, các vấn đề
Thương mại Mỹ (AmCham) Mary về lao động và môi trường.
Tarnowka, nói: “Các doanh nghiệp Để thâm nhập các thị trường phát
lớn về năng lượng của Mỹ đang đầu tư triển và khó tính đòi hỏi đòi hỏi doanh
vào tương lai. Chúng tôi tin rằng năng nghiệp Việt Nam phải có tham vọng và
lượng tái tạo có thể thay đổi cuộc chơi vạch ra lộ trình trong tương lai. “Việt
cho sự phát triển kinh tế ở Việt Nam, Nam đã quá chú trọng vào sản lượng
đặc biệt là ở đồng bằng sông Cửu và khối lượng gạo xuất khẩu chẳng hạn,
Long”, bà Tarnowka phát biểu. và quá tự hào là một nhà xuất khẩu có
thứ hạng trên thế giới về số lượng thay
Lộ trình phát triển mới vì chất lượng và giá trị gia tăng. Vì vậy,
CSR là nền tảng tạo cho khung tiêu nên Việt Nam chủ yếu chỉ có thể xuất
chuẩn ESG (environmental, social khẩu đến các thị trường dễ tính và
and corporate governance) về môi không đòi hỏi cao”, chuyên gia kinh tế
trường, xã hội và quản trị. Hai nền Phạm Chi Lan nhận định.  n
NHỮNG QUYẾT ĐỊNH ẢNH HƯỞNG CỘNG ĐỒNG
Hãng bia Kirin của Nhật Bản huấn luyện kỹ thuật canh tác bền vững cho
350 trang trại cà phê ở Tây Nguyên. Tập đoàn đa ngành Mitsubishi của Nhật
Bản cũng quyết định rút khỏi dự án nhà máy nhiệt điện than Vĩnh Tân 3 tại
Bình Thuận và chuyển sang các dự án điện ít gây ngại cho môi trường như khí
hóa lỏng hay năng lượng tái tạo. Trước đó, Ngân hàng StandardChartered rút
khỏi việc tài trợ hơn 7 tỉ đô la cho các dự án Vũng Áng 2 và Vĩnh Tân 3 ở Việt
Nam, Java 9 và Java 10 ở Indonesia. Ngân hàng Credit Suises của Thụy Sỹ, DBS
của Singapore và tổ hợp HSBC cũng rút nguồn vốn cho vay đối với các dự án
điện than trong hai năm 2019-2020...
26-8-2021 • 27
 CHUYỆN LÀM ĂN

Từ fusion food bàn chuyện

bán thực phẩm và nông sản
Việt Nam cho thế giới

Pizza 4P’s đã tạo nên hiện tượng mạng xã hội với các loại pizza với topping biến tấu từ các thành phần nguyên liệu chính của cơm tấm, chả cá và bún
đậu mắm tôm...

Fusion food là dòng ẩm thực chọn cách phối trộn hay kết hợp nguyên liệu bản địa và nước
ngoài, dung hòa các phong cách ẩm thực khác nhau để tạo ra món mới. Trào lưu này đã bén rễ
nhiều năm nay tại Sài Gòn - nơi vốn luôn đón nhận và hấp thụ cái mới, biến thành cái riêng của
mình. Nhưng liệu chúng ta sẽ đi xa đến đâu nếu nương theo trào lưu fusion food để đưa cà phê,
nước mắm và nông sản Việt lên bàn ăn ở nước ngoài?

■ HỒ NGUYÊN THẢO từng xuất hiện nhiều lần trong mục bì, rồi trứng cùng mỡ hành của món

T
rào lưu phối trộn các
nguyên liệu và phong
cách ẩm thực thật ra bén
rễ ở Việt Nam từ hơn
thập niên qua. Năm 2011, anh Yosuke
Masuko và vợ là Sanae Tagasugi bạo
gan lập nghiệp tại Việt Nam với vốn
liếng vỏn vẹn chỉ 100.000 đô la. Họ
mở quán Pizza 4P’s đầu tiên trên
đường Lê Thánh Tôn ở TPHCM.
Không chỉ nổi tiếng trong nước vì có số
tiệm nhân lên 10 trong thời gian ngắn
mà Pizza 4P’s còn nổi tiếng thế giới
bởi chất lượng các món ăn. Chuỗi này
phê bình ẩm thực của tờ Washington
Post, Mỹ và các tạp chí nổi tiếng khác.
Các loại pizza tuyệt chiêu
và chocolate vị phở
Hai vợ chồng trẻ người Nhật quyết
tâm đưa các nguyên liệu địa phương
vào các thức ẩm thực Ý theo phong
cách fusion food. Đầu tiên, cả hai thử
nghiệm với chiếc bánh nướng với nhân
topping là những lát sashimi cá hồi.
Dần dà những lát chả cá Lã Vọng và cả
mâm bún đậu mắm tôm - hai món đặc
sản rất “signature dish”của Hà thành
- được các đầu bếp của Pizza 4P’s chọn
làm topping. Rồi đến lượt sườn nướng,
cơm tấm đặc trưng của Sài Gòn...
Trào lưu mới do Pizza 4’s dẫn dắt
được nhiều chuỗi khác hưởng ứng. Năm
2017, chuỗi The Pizza ra mắt topping
là những món nhân trong ổ bánh mì
thịt kiểu Sài Gòn. Vài tuần trước khi
TPHCM bước vào giãn cách hồi cuối
tháng 5-2021, chuỗi Domino tung ra
tuyệt chiêu pizza bánh xèo Nhật Bản
với nhân hải sản và lớp sốt béo ngậy
làm điên đảo giới trẻ TPHCM...
Nhưng không phải sáng tạo nào
cũng tồn tại theo thời gian. Ngay cả
các food blogger người Việt đều nói
các món mới đó là đáng thử, nhưng
mua ăn thường xuyên thì “không”.

28 • 26-8-2021
Món Á vào xã hội
phương Tây
Có khi nào bạn nghĩ đến hai câu hỏi:
Món ăn Việt nào phổ biến nhất trên thế
giới? Liệu doanh nghiệp Việt Nam có
thể nương theo “độ nổi tiếng” của món
ăn Việt trên toàn cầu và đưa các loại
thực phẩm và nông sản vào nhà bếp và
lên bàn ăn của người nước ngoài?
Trước khi trả lời câu hỏi đó, ta hãy
lần theo hành trình thâm nhập và hòa
vào dòng chính xã hội Bắc Mỹ của
món ăn Hoa trong gần 200 năm qua.
Trong sách “China to Chinatown:
Chinese Food in the West” - tạm dịch
“Từ Trung Quốc đến phố Tàu: Món
ăn Trung Hoa ở phương Tây”, tác giả
đồng thời là tiến sĩ ngành nhân chủng
học J.A.G Roberts đã viết: “Vàng được
phát hiện ở Saccramento Valley năm
1848. Ba năm sau, những di dân đầu
tiên từ phía Nam Trung Quốc đã tìm
đường đến vùng California. Số lượng
ước tính trong năm đầu tiên 1851 là
khoảng 25.000 người”.
Roberts kể tiếp rằng phu đào vàng
đã đem theo các nguyên liệu nấu ăn
là gạo và bột mì, cùng chiếc chảo mà
người phương Tây gọi là wok. Cơm
hay mì xào ban đầu đặt trong hộp
giấy. Rồi cộng đồng người Hoa lớn
dần, nhà hàng món Hoa mọc lên.
Phương Tây dần trở nên quen thuộc
hơn với các món Hoa tại các nhà hàng
Trung Quốc ở các khu phố Tàu. Đặc
biệt là giai đoạn sau 1979-1980 trở đi
khi quan hệ Mỹ - Hoa phá băng. “Tuy
vậy, sự phổ biến của món ăn Trung
Hoa lại tùy thuộc vào sự sẵn có của
nguyên vật liệu tại địa phương và sự
thuận tiện của cách thức nấu nướng”,
Roberts viết.
Nhà nhân chủng học cũng chỉ ra
rằng việc nấu cơm và ăn thường xuyên
tại nhà như thực phẩm chính ngày
càng phổ biến hơn chút ở xã hội đa
chủng như ở Mỹ. Người Việt hay người
Hoa hay gốc Á khác thì ăn cơm. Dân Ý
thì pasta hay pizza. Còn người Mexico
vẫn ăn tacos và các loại bánh làm từ
bột ngô... Bởi đó chính là “quốc hồn
quốc túy” trong ẩm thực.
Mami là thương hiệu nước mắm được ưa
chuộng hơn so với các nhãn cùng ngành hàng
trên Amazon, với 70% khách là dân Âu - Mỹ.
Món Việt lặng lẽ lên bàn
ăn người bản xứ
Dòng người nhập cư từ Việt Nam
vào xã hội Mỹ và phương Tây chậm
hơn rất nhiều và chỉ tăng dần từ sau
1975. Nhưng xét về quy mô dân số,
cộng đồng người Việt vẫn ít hơn cộng
đồng người Hoa và các sắc dân khác.
Dựa trên các số liệu về giao dịch
trên thẻ tín dụng tại các nhà hàng ở
Úc trong những năm đầu thập niên
2010, Visa và Mastercard đã chỉ ra sự
ưa chuộng của người bản xứ đối với các
món ăn trong đó món Ý và Pháp đồng
hạng nhất, tiếp theo là các món Hoa,
Nhật và Thái rồi đến các món Việt. Kết
quả chưa tuyệt đối chính xác bởi các
nhà hàng Việt và châu Á ít chấp nhận
thanh toán thẻ hơn so với các nhà hàng
phương Tây. Nhưng các khảo sát này ít
ra cũng cho thấy sự ưa chuộng phổ quát
các trường phái ẩm thực khác nhau tại
xã hội đa văn hóa. Vậy thực phẩm nào
hay món Việt nào phổ biến ở trời Tây?
Câu trả lời thường gặp sẽ là cơm tấm,
phở, bánh mì và cà phê.
Nhưng xét về khía cạnh nào đó, các
món này khó vào nhà bếp phương Tây
và trở thành món chính trong bữa ăn
gia đình. Bởi nguyên liệu phức tạp và
quá trình chuẩn bị, nấu nướng mất
thời gian. Cà phê Việt Nam có thể
được chuộng hơn, nhưng pha phin và
uống với sữa đặc thì... còn khuya lắm.
Tất cả chỉ bởi “sự sẵn có của nguyên
liệu địa phương và sự tiện lợi trong xã
hội phương Tây” như đúc kết của Tiến
sĩ J.A.G Roberts.
Gỏi cuốn và chả giò của người Việt
bất ngờ lại là món phổ biến nhất mà
các công ty catering ở Úc chẳng hạn
chọn cho các buổi tiệc đứng finger
food và cả tiệc ngồi. Chả giò kém được
chuộng bởi phương Tây thích độ tươi
mới và có lợi cho sức khỏe của món ăn.
Đường vòng qua fusion food
Hiểu tâm lý dân bản địa, sự phổ
biến của thương mại điện tử và trào
lưu food fusion đã đem lại cơ hội cho
ngành cung ứng thực phẩm và nông
sản Việt Nam.
Phải mất tròn 10 năm, Công ty
Pacific Foods ở TPHCM mới có thể đưa
các thương hiệu nước mắm Mami lên
sàn thương mại điện tử Amazon. Tháng
4-2020, Mami là loại nước mắm được
tiêu thụ nhiều nhất trên Amazon hơn
cả nước mắm từ Thái Lan. Bình quân
mỗi tháng, Pacific Foods có thể bán
đến 18.000 chai. Có đến 70% số khách
mua nước mắm Mami là người Mỹ và
châu Âu, trong khi số khách người Việt
và gốc Á chỉ chiếm 30%.
“Người phương Tây không “ăn”
nước mắm như kiểu của người Việt.
Họ dùng nước mắm tương tự như
dùng rượu đỏ và cam tây để khử bớt
thịt cừu (trừu) nặng mùi. Nước mắm
còn trở thành gia vị làm món mì pasta
hay súp tăng hương vị”, Giám đốc
Pacific Foods Lê Bá Linh cho biết.
Giờ thì doanh nhân Matsuo
Tomoyuki đã hợp tác với Pacific Foods
để bán nước mắm Mami sang xứ hoa
anh đào. Từng mở nhiều nhà hàng món
Nhật trong tám năm qua ở Việt Nam,
người đầu bếp dày dạn này đã đưa nước
mắm Mami và mắm cá cơm Phan Thiết
vào các loại mì ramen và các món ăn
truyền thống Nhật Bản. “Bán cho người
Nhật cả chai nước mắm to đùng nửa lít
hay chỉ 330 mi li lít thôi thì “đừng có
mơ”, ông nói bằng tiếng Việt. “Nhưng
cho họ ăn thử các món Nhật có nêm
nước mắm và khi họ thích rồi thì chúng
tôi có cơ hội bán được nước mắm. Mà
cũng phải tặng cho họ dùng thử từng
chai nhỏ xíu 15 mi li lít, dần dà...”,
doanh nhân Nhật nói về kế hoạch
kinh doanh của ông. Ông còn dự định
mở quán ăn bình dân cơm Sài Gòn ở
Tokyo, rồi phát triển thành chuỗi và có
cơ hội bán nhiều các nguyên liệu thực
phẩm cho người Nhật.
Rõ ràng là đi thẳng thì khó, nhưng
đường vòng kiểu food fusion thì lại có
vẻ rộng thênh thang!  n
26-8-2021 • 29
 DOANH NGHIỆP VÀ PHÁP LUẬT

Mã nguồn mở: chưa bao giờ là

bữa tiệc bày sẵn miễn phí
Tính dễ tiếp cận, tự do sử dụng và điều chỉnh của các mã nguồn mở là những đặc điểm khiến
các mã nguồn mở trở thành yếu tố làm thay đổi cuộc chơi trong giới công nghệ. Lợi ích của các
mã nguồn mở là điều không còn tranh cãi. Tuy nhiên, các mã nguồn mở chưa bao giờ là một
bữa tiệc bày sẵn miễn phí. Rất nhiều doanh nghiệp dùng mã nguồn mở đã bị kiện vì... vi phạm
quyền tác giả.

Đ
■ THS. TRẦN CHÂU HOÀI HẬN(*)

ối với các công ty
công nghệ, phần
mềm (hay chương
trình máy tính) là
loại tài sản trí tuệ phổ biến và có
giá trị lớn. Thông thường, với một
phần mềm đã hoàn thiện bao gồm
dữ liệu, các yếu tố có thể bảo hộ
quyền tác giả bao gồm mã nguồn,
giao diện đồ họa người dùng, hình
ảnh, âm thanh, chữ viết. Tuy nhiên,
khi nói đến việc bảo hộ quyền tác
của chương trình máy tính thuần
túy, đối tượng chính được bảo hộ
quyền tác giả chính là bộ mã nguồn
của chương trình máy tính đó.
Nói một cách đơn giản, mã nguồn
là các dãy lệnh được viết bằng ngôn
ngữ lập trình để tạo nên một chương
trình máy tính. Các hành vi là đối
tượng điều chỉnh phổ biến của luật
sở hữu trí tuệ bao gồm hành vi sao
chép, chỉnh sửa và phân phối phần
mềm sử dụng bộ mã nguồn nhất
định.
Mã nguồn “đóng” và
mã nguồn mở
Một cách truyền thống, nếu một
phần mềm do một nhà lập trình hoặc
một công ty, thông qua các nhân viên
lập trình của mình, tạo ra và là chủ sở
hữu quyền tác giả đối với phần mềm đó
thì người khác sẽ không được sử dụng,
sao chép, chỉnh sửa hoặc phân phối lại
phần mềm này mà không được sự cho
phép cụ thể của chủ sở hữu quyền tác
giả. Đây là quyền độc quyền mà luật
sở hữu trí tuệ đảm bảo cho các chủ sở
hữu quyền tác giả. Hiểu nôm na, các
phần mềm như vậy có thể được gọi là
phần mềm mã nguồn “đóng”.
Ngược lại, mục đích nền tảng của
các mã nguồn mở là thúc đẩy việc
công khai các mã nguồn cho cộng
đồng. Theo đó, mã nguồn mở là mã
nguồn của một phần mềm hoặc tính
năng mà bất kỳ ai cũng có thể tự do
truy cập vào, sử dụng, thay đổi hoặc
chia sẻ các mã nguồn này. Định nghĩa
mã nguồn mở được quốc tế công
nhận hiện nay phải đáp ứng mười
tiêu chí do Tổ chức sáng kiến nguồn
mở (Open Source Initiative) quy
định. Một phần mềm và giấy phép
phân phối phần mềm phải đáp ứng
đầy đủ các điều kiện được công nhận
của mã nguồn mở để được xem là
một phần mềm mã nguồn mở. Trong
khi đó, mã nguồn của phần mềm mã
nguồn “đóng” thường không được tiết
lộ cho công chúng hoặc chỉ được tiết
lộ trong một số trường hợp hạn chế
và tuân theo các nghĩa vụ bảo mật
nghiêm ngặt.
Chiếc hộp Pandora
“Mã nguồn mở”
Hiện nay, việc sử dụng mã nguồn
mở trong các phần mềm nội bộ hoặc
phần mềm thương mại là rất phổ biến
bởi tính dễ tiếp cận của nó. Tuy nhiên,
việc sử dụng mã nguồn mở nhưng
thiếu một kế hoạch và quy trình bài
bản có thể là một bước đi lợi bất cập
hại cho doanh nghiệp.

30 • 26-8-2021
 Đầu tiên, việc sử dụng mã nguồn
mở khiến khả năng nhà lập trình hoặc
doanh nghiệp vi phạm quyền tác giả
chương trình máy tính của người khác
cao hơn rất nhiều. Điều này xuất phát
từ thực tế rằng các quy trình kiểm soát
và giám sát khi tạo lập một mã nguồn
mở thường bị buông lỏng hơn so với
quy trình thường thấy đối với các phần
mềm thương mại.
Một ví dụ thực tế là trường hợp một
nhà lập trình sử dụng mã nguồn mở
công khai trên Internet mà người đăng
tải mã nguồn mở này đã thêm vào một
số phần mã nguồn vi phạm quyền tác
giả của bên khác, dù vô tình hay cố ý.
Khi đó, nhà lập trình sử dụng mã nguồn
mở có thể phải chịu trách nhiệm pháp
lý về chương trình máy tính có sử dụng
mã nguồn vi phạm quyền tác giả đó.
Việc đảm bảo mọi thành phần trong
bộ mã nguồn mở đều không vi phạm
quyền tác giả của bên khác là điều rất
khó, đặc biệt khi bộ mã nguồn mở đã
được điều chỉnh nhiều lần. Chính vì
điều này, một số công ty có quy trình
rất khắt khe về việc sử dụng phần mềm
chứa mã nguồn mở trong nội bộ cũng
như với các nhà thầu thuê ngoài.
Thứ hai, các quyền cụ thể của người
dùng sau đối với một mã nguồn mở
nhất định sẽ phụ thuộc vào nội dung
của giấy phép cấp quyền của mã nguồn
mở đó. Hiện nay, thế giới có rất nhiều
mô hình cấp phép mã nguồn mở. Một số
giấy phép mã nguồn mở cho phép người
dùng điều chỉnh mã nguồn mở để tạo
ra các tác phẩm phái sinh mà không có
hạn chế nào về cách các tác phẩm phái
sinh này sẽ được cấp phép lại sau đó.
Ngược lại, một số giấy phép mã nguồn
mở hạn chế hơn có thể yêu cầu bên tạo
ra tác phẩm phái sinh từ mã nguồn mở
cũng phải công bố toàn bộ mã nguồn
của các tác phẩm phái sinh đó ra công
chúng để tiếp cận tự do. Phiên bản giấy
phép GPLv3 (phiên bản gần nhất của
GPL - một trong những giấy phép mã
nguồn mở phổ biến nhất hiện nay) thậm
chí còn quy định các hạn chế gián tiếp
mạnh hơn. Theo đó, các phần mềm phái
sinh phải được phát hành cùng với giấy
phép cho phép bên thứ ba sử dụng bất
kỳ sáng chế nào cần thiết đi kèm để sử
dụng phần mềm đó, nếu có.
Việc không tuân thủ nghiêm ngặt các
quy định cấp phép của từng mã nguồn
mở khi sử dụng có thể dẫn đến hậu
quả là quyền sử dụng mã nguồn mở bị
chấm dứt. Ngoài ra, các trường hợp sử
dụng mã nguồn mở không tuân thủ yêu
cầu của giấy phép mã nguồn mở cũng
có thể bị xem là hành vi vi phạm quyền
tác giả. Ví dụ điển hình là rất nhiều
công ty đã bị khởi kiện vì sử dụng mã
nguồn mở Busybox (vốn được cấp phép
theo giấy phép mã nguồn mở GPLv2)
nhưng không cung cấp bản sao bộ mã
nguồn của phần mềm như yêu cầu của
giấy phép cấp quyền. Một vụ việc khác
là vụ kiện năm 2008 của Free Software
Foundation với Cisco Systems, Inc. vì
hành vi vi phạm giấy phép mã nguồn
mở. Do vậy, một trong những vấn đề
cần lưu ý là các mã nguồn mở cho phép
tự do sử dụng không đồng nghĩa với
việc cho phép tự do khai thác hay phân
phối mà không có bất kỳ điều kiện gì.
Thứ ba, việc sử dụng mã nguồn mở
trong các sản phẩm công nghệ cốt lõi
của công ty có thể khiến nhà đầu tư e
ngại trong quá trình gọi vốn hoặc mua
bán, sáp nhập doanh nghiệp, đặc biệt
là các công ty startup công nghệ. Thực
tế, rất nhiều công ty công nghệ lớn
hoặc quỹ đầu tư đã xây dựng một quy
trình thẩm định nghiêm ngặt đối với
việc sử dụng mã nguồn mở. Một công
ty mục tiêu không đáp ứng được quy
trình thẩm định này sẽ tạo ra các rủi
ro pháp lý về vi phạm quyền tác giả của
bên khác. Nếu các vi phạm xuất hiện ở
các công nghệ cốt lõi của công ty, đây
có thể là điểm khiến thương vụ đổ vỡ.
Điều này không có nghĩa là một
công ty không được sử dụng mã nguồn
mở. Vấn đề cần lưu tâm là đảm bảo
việc sử dụng và khai thác phù hợp.
Công ty cần tuân thủ tất cả yêu cầu của
giấy phép mã nguồn mở. Nếu ưu thế
của công ty đã hoặc sẽ được tạo dựng
dựa trên việc nắm giữ một độc quyền
về công nghệ và muốn giữ bí mật bộ
mã nguồn, việc sử dụng mã nguồn mở
có thể cần được cân nhắc lại.
Việc sử dụng mã nguồn mở có thể
là một giải pháp tối ưu về công nghệ
trong bối cảnh nguồn lực con người và
tài chính có giới hạn. Tuy nhiên, điều
cần lưu tâm là thời gian và chi phí mà
doanh nghiệp bỏ ra để đảm bảo tính
pháp lý của việc sử dụng mã nguồn
mở chính là chi phí ngầm mà doanh
nghiệp phải chịu đi kèm với sự “miễn
phí” của mã nguồn mở. Nếu việc sử
dụng mã nguồn mở không được cân
nhắc kỹ lưỡng ngay từ giai đoạn phác
họa ngành, thị trường và sản phẩm cốt
lõi, việc sử dụng mã nguồn mở một
cách tự do không khác gì mở ra chiếc
hộp pandora cho chính doanh nghiệp.
(*)
Công ty luật TNHH Apolat Legal
26-8-2021 • 31
 GIÁO DỤC

Thất bại mà tốt!

Để nuôi dưỡng sự sáng tạo, cần có một bầu không khí khác ở môi trường học đường, nơi mọi
người có thể thử nghiệm, sai lầm, thất bại và tìm ra cách vượt qua thất bại của mình...

■ LÊ HỮU HUY(*)

“T hành công không

nói lên được
điều gì. Thất
bại cho chúng
ta biết rằng có điều gì đó không ổn...
tại sao nó sai và bạn có thể vượt qua
như thế nào”. Đó là ý kiến của doanh
nhân người Anh James Dyson, Chủ
tịch kiêm sáng lập viên của công ty
công nghệ Dyson trong Diễn đàn Đổi
mới thiết kế do Đại học Công nghệ và
Thiết kế Singapore (SUTD) phối hợp
với nhật báo The Straits Times tổ chức
trực tuyến vào tháng 3 năm nay.
Theo nhà phát minh máy hút bụi
không túi nổi tiếng thế giới này, điều
quan trọng là phải thử nghiệm, chấp
nhận thất bại trên đường đời và học gia tích cực của người học; học tập phát triển bằng cách sử dụng những
hỏi từ những thất bại này, và các cơ sở trước hết là một hoạt động xã hội; kiến phương cách hiệu quả và linh hoạt
giáo dục cần tạo ra môi trường để thúc thức mới được hình thành trên cơ sở giúp người học hiểu, lập luận, ghi nhớ
đẩy quá trình này. những gì đã hiểu và tin; và việc học tập và giải quyết vấn đề. Học viên phải

Ba giai đoạn học tập BẢNG 1: BA GIAI ĐOẠN HỌC TẬP

Trong quyển sách “How people
learn - brain, mind, experience, and
NOVICE CAPABLE PROFICIENT
school” (tạm dịch “Con người học như
NHẬP MÔN HIỂU BIẾT THÀNH THẠO
thế nào - não bộ, tư duy, trải nghiệm
và trường học”), các tác giả là nhà tâm Học viên đến lớp với Để được người thầy Trên cơ sở những
lý học người Mỹ John Bransford, RR những ý niệm trước giúp phát triển năng năng lực này,
Cocking và Ann L Brown đã đưa ra đó về bên ngoài. lực, học viên phải có một cách tiếp cận
ba giai đoạn mà người học sẽ trải qua Người thầy cần giúp nền tảng kiến thức siêu nhận thức
trong quá trình lĩnh hội kiến thức và học viên hình thành thực tế sâu sắc, hiểu (metacognitive) trong
trang bị kỹ năng (bảng 1). những hiểu biết ban các ý tưởng trong bối giảng dạy có thể giúp
Chúng ta có thể thấy trong giai đoạn đầu này. Nếu không, cảnh của một khuôn học viên học cách
đầu, việc học được dựa trên những gì học viên không thể khổ khái niệm và tổ kiểm soát việc học
học viên đã có. Sau đó, học viên đạt nắm bắt được các chức kiến thức theo của bản thân bằng
khái niệm và thông những cách thức tạo cách xác định mục
được sự cân bằng giữa sự hiểu biết
tin mới. thuận lợi cho việc truy tiêu học tập và theo
phiến diện và hiểu biết sâu sắc. Và xuất và áp dụng. dõi sự tiến bộ của
cuối cùng, học viên có thể kiểm soát mình trong việc đạt
quá trình học của mình. Theo các tác được mục tiêu
giả, các giai đoạn này cần có sự tham

32 • 26-8-2021
được dạy cách lập kế hoạch và theo dõi
quá trình học tập, cách đặt mục tiêu
học tập và sửa chữa lỗi lầm hay sai sót
của riêng mình.
Trong một quyển sách khác mang
tựa đề “How we learn: why brains
learn better than any machine... for
now” (tạm dịch: “Chúng ta học như
thế nào: tại sao não bộ học tốt hơn
bất kỳ máy móc nào,... cho hiện tại”),
nhà khoa học thần kinh nhận thức
người Pháp Stanislas Dehaene cho
rằng “học cách học (learning to learn)
có thể được cho là yếu tố quan trọng
nhất để thành công trong học tập”.
Tại Singapore, “học cách học” là
một ý tưởng đang được chính phủ
và các nhà giáo dục quan tâm. Đầu
năm nay, Viện Giáo dục Quốc gia
đã ra mắt Trung tâm khoa học học
tập trong giáo dục để phát triển các
phương pháp và công cụ học tập hiệu
quả cho sinh viên dựa trên nghiên
cứu đa ngành. Riêng Đại học Quốc
gia Singapore (NUS) đã đưa “khoa
học của việc học” trực tiếp đến sinh
viên thông qua học phần tự chọn tên
là “Learning to learn better” (Học
cách học tốt hơn).
Học cách học
Bước đầu tiên của phương pháp này
khuyến cáo học viên tích cực phản
ánh những gì họ đang thực sự làm khi
xử lý câu hỏi thực hành. Cụ thể hơn,
học viên nên suy nghĩ thấu đáo về lý
do đằng sau các bước họ thực hiện khi
làm bài tập về nhà trong kỳ nghỉ hoặc
các câu hỏi thực hành. Thực hành vẫn
quan trọng khi học các khái niệm mới
hoặc chuẩn bị cho các kỳ thi, nhưng
nó nên được thực hiện một cách có ý
nghĩa, không phải một cách vô tâm.
Kế đó, học viên tích cực tạo mối liên
hệ giữa các khái niệm khác nhau mà
họ đang học. Ví dụ, khi ôn tập một
chương cụ thể, học viên nên cố gắng
trình bày rõ các khái niệm khác nhau
trong chương đó được liên kết với
nhau như thế nào. Ngoài ra, khi được
dạy nội dung mới, họ nên tích cực
phản ánh xem kiến ​​thức mới có liên
quan như thế nào với những gì đã
được dạy trước đó. Cuối cùng, khi lập
kế hoạch học tập, học viên nên sắp
xếp thời gian ôn tập cho từng môn học
một cách chiến lược trong các kỳ nghỉ
và trong thời gian học của học kỳ.
Một cách tiếp cận khác phù hợp
với tinh thần học hỏi từ thất bại
theo khuyến cáo của doanh nhân
người Anh James Dyson là học viên
phải được rèn luyện tính kiên cường
(resilience). Một công trình nghiên
cứu được xuất bản trên trên tạp chí
học thuật quốc tế Current Psychology
hồi đầu năm nay đã chỉ ra rằng kiên
cường là một kỹ năng có thể học được.
Được thực hiện trong khoảng chín
tháng từ năm 2018-2019, công trình
này đã tìm hiểu điều gì đã khiến một
nhóm 107 sinh viên chưa tốt nghiệp
đã đứng vững sau thất bại trong học
tập và cho thấy sinh viên nào có mức
độ kiên cường cao hơn sẽ ít bị kiệt sức
hoặc kiệt quệ về mặt tinh thần và tâm
lý theo thời gian.
Và học cách “thất bại tốt”
Các nhà nghiên cứu đã xác định
năm khía cạnh của tính kiên cường
là: a) Cách tiếp cận đối phó bằng cách
chủ động tìm cách giải quyết vấn đề;
b) Niềm tin vào khả năng của mình để
đưa ra những quyết định khó khăn; c)
Nỗ lực phải làm việc chăm chỉ để đạt
được mục tiêu và được thúc đẩy bởi ý
thức về mục đích; d) Có các nguồn lực 8

BẢNG SO SÁNH TÍNH CÁCH HỌC SINH KIÊN CƯỜNG VÀ HỌC SINH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG

Học sinh kiên cường Học sinh dễ bị tổn thương

Mục tiêu Nhận nhiệm vụ mới để thử nghiệm bản
thân, hướng tới thành thạo.
Nhiêm vụ Tích cực tìm kiếm thách thức mới.
Thách thức Tin rằng nỗ lực quan trọng hơn khả năng.
Để thành công “Thất bại tốt” - Nhận trách nhiệm, phân
tích quy trình thực hiên thay đổi, tiếp tục.
Phản ứng trước thất bại Không có phản ứng cảm xúc với thất bại.
Nhận ra rằng đối phó tốt với thất bại là
một phần quan trọng để ra thành công.
Phản ứng trước thành Nghĩ rằng bản thân có thể tạo ra thành
công công cho riêng mình.
Góc nhìn về trí thông minh Tin rằng trí thông minh của mình rất linh
hoạt, có thể được phát triển và nâng cao.
Thành tích Đạt thành tích cao.
Kỳ vọng tương lai Lạc quan.
Thực hiện nhiêm vụ mới để được chấp
thuận hoạc tránh bị từ chối.
Tránh tất cả những thách thức mới.
Tin rằng khả năng quan trọng hơn nỗ lực.
“Thất bại xấu” - Không nhận trách nhiệm,
đổ lỗi cho người khác hoạc hệ thống, lặp
lại quy trình tương tự hoạcvthậm chí làm ít
hơn, bỏ cuộc.
Có phản ứng cảm xúc đối với thất bại.
Nghĩ rằng bất cứ thành công nào có được là
nhờ hành động của người khác.
Tin rằng trí thông minh của mình là cố định,
không thể thay đổi với một giới hạn xác
định.
Ở mức thấp.
Bi quan.

26-8-2021 • 33
 Cảnh giác với
cả bên trong (ví dụ: khả năng tìm
thấy sự hài hước trong tình huống)
lẫn bên ngoài (như có các mối quan
hệ an toàn và biết nơi để tìm kiếm
sự trợ giúp trong nghịch cảnh); và
e) Tâm linh, tức là có thể chấp nhận
cảm xúc tiêu cực
những thất bại tốt hơn trong bối Hầu hết trong chúng ta đều có thể nhận biết mỗi khi có một
cảnh của một mục đích hoặc đức tin
cảm xúc tiêu cực trỗi dậy. Những giận hờn, buồn lo, sợ hãi,
cao hơn. Theo một đồng tác giả của
công trình nghiên cứu này là giáo thất vọng, căm ghét... nhiều khi phải cố đè nén để bảo toàn
sư trợ lý ngành tâm lý học Cheung những mối quan hệ với xung quanh. Rồi khi ta thấy tâm đã
Hoi San thuộc Đại học Yale-NUS, bình an trở lại, ta tưởng những cảm xúc xấu xí đó đã được loại
mặc dù một số nội dung trên đây trừ. Nhưng ta đã... lầm to!
có thể được coi là đặc điểm hoặc
kỹ năng, nhưng hầu hết chúng là
những phản ứng “có thể dạy được”, ■ BS. LÊ HÙNG

chứ không phải là những phần bẩm
sinh trong tính cách của một người.
Theo Lance King, tác giả của “Sách
bài tập các kỹ năng tiếp cận học tập
cho học sinh trung học tú tài quốc
tế” (DP ATL Student Workbook),
tính kiên cường là một khái niệm
nhiều khía cạnh gồm các yếu tố của
nhiều kỹ năng tính cách (character
skills) trong đó có việc “thất bại tốt”
(failing well). Thất bại theo cách này
là bản chất của khả năng cải thiện
hiệu suất. Nếu bạn muốn cải thiện
thành tích của mình ở trường hoặc
bên ngoài trường học trong bất kỳ
lĩnh vực nào của cuộc sống, bạn cần
phải học cách “thất bại tốt”. Những
người “thất bại tốt” sẵn sàng thừa
nhận thất bại, tự chịu trách nhiệm về
hành động của mình, tìm ra những gì
mình đã làm sai, thực hiện thay đổi
và tìm ra hướng đi mới. Còn những
người “thất bại xấu” (failing badly)
thường đổ lỗi cho hệ thống, đổ lỗi
cho người khác, làm ra vẻ như không
bao giờ gặp bất kỳ thất bại nào, thêm
kịch tính cho những thất bại để
tránh đối phó với chúng, tránh bất
kỳ hoạt động nào có thể dẫn đến thất
bại, bỏ bất kỳ hoạt động nào sau lần
thất bại đầu tiên, lặp đi lặp lại cùng
một sai lầm và cho rằng thất bại này
ở đâu cũng có.
Giám đốc Công ty Tư vấn Vietnam
(*)
Global Network, Singapore
C
ảm xúc tiêu cực thường
không biến mất mà
chúng sẽ rơi vào
trong tiềm thức (store
consciousness), trú ngụ tại đó dưới
dạng những nội kết (internal knots)
hay còn được xem là những hạt giống
bất thiện (unwholesome seeds).
Nơi những hạt giống
bất thiện trỗi dậy
Những hạt giống bất thiện vốn ngủ
ngầm (dormant) và âm thầm chờ đợi
“thời cơ” xuất hiện một cách mạnh mẽ
và nguy hiểm.
Chính những tình huống bất toại
nguyện, ngang trái hay bị đối xử tệ, bị
phản bội... là môi trường thuận lợi cho
những cảm xúc tiêu cực đó bùng dậy,
xuất hiện trở lại với cường độ mạnh
hơn. Khi ấy, nếu ý thức của chúng ta
còn vững vàng và ta còn kiểm soát
được thái độ, hành vi, thì một lần nữa,
chúng sẽ bị đè nén và rơi trở lại vùng
tiềm thức, nhưng lần này, chúng tiềm
ẩn với một năng lượng mạnh mẽ hơn,
ác độc hơn.
Hoàn cảnh sống của chúng ta ngoài
những lúc thư thái, vui tươi, hạnh
phúc thì cũng vẫn sẽ lại quay trở về
với những lo toan, giận hờn, oán
hận... Cứ thế, những nội kết tiêu cực
có nơi dung dưỡng mà ngày càng âm
thầm lớn mạnh. Để đến một thời điểm
u ám nào đó, nó xuất hiện trở lại trên
vùng ý thức cá nhân với tâm thế của
một con quỷ dữ. Khi nó quá mạnh, nó
có đủ khả năng điều khiển ta, làm cho
ta tê liệt, mê mờ và tuân theo sự sai
khiến của nó.
Những chuyện như cướp của, hãm
hiếp, giết người... cũng tuân theo quy
luật ấy chứ đâu phải ngày một ngày
hai con người ta trở thành tội phạm!
Trong những câu chuyện vô luân
thường đạo lý khủng khiếp như cha
giết con, vợ giết chồng, anh chị em
giết hại lẫn nhau, đâu phải đơn giản
chỉ vì những nguyên nhân ngớ ngẩn,
vu vơ như báo chí đăng tin, mà nó có
cội rễ từ những hạt giống bất thiện
trong tiềm thức. Chúng đã được tưới
tẩm, nuôi dưỡng ngày này qua ngày
khác, cho đến khi ý thức của con
người không còn kềm chế nổi chúng
nữa. Những thảm cảnh có thể xảy đến
cho tất cả mọi người, dĩ nhiên còn tùy
thuộc vào sự giáo dục trong gia đình,
vào tập quán sinh hoạt, trạng thái
tinh thần... mà hạt giống bất thiện
có thể bị hóa giải hoặc thể hiện dưới
những cấp độ khác nhau.
Trong hoàn cảnh dịch bệnh hiện
tại, tiếng còi xe cấp cứu hú ngày đêm
là thứ âm thanh gây hoang mang, sợ
hãi, đặc biệt cho những người già.
Hàng ngày, những tin tức về số lượng
ca bệnh gia tăng, số người tử vong

34 • 26-8-2021

ngày càng nhiều, những vùng cách
ly được mở rộng, vaccin thiếu, thực
phẩm thiếu; những lo toan việc tự trị
bệnh phải như thế nào, khi cần cấp
cứu thì phải làm sao; những bức bối,
tù túng vì giãn cách quá lâu..., có thể
nói đó là một khối áp lực khổng lồ.
Tất cả những lo âu, buồn bực, căng
thẳng dính líu đến chuyện “sinh tử”
lúc này đều là chất dinh dưỡng nuôi
lớn những nội kết xấu đang sẵn trong
tiềm thức. Không lạ khi một số người
rơi vào trầm cảm. Nhưng nếu hiểu vấn
đề, chúng ta cần quan tâm sử dụng
thời gian giãn cách xã hội một cách
tích cực nhất.
Đừng nuôi dưỡng!
Để tránh tổn hại sức khỏe, làm suy
giảm sức đề kháng, chúng ta cần nhìn
sâu để thấy được bản chất và nguồn
gốc của những hạt giống bất thiện,
để từ đó, tìm cách làm cho chúng suy
yếu, hoặc tích cực hơn nữa thì chuyển
hóa chúng thành những hạt giống
thiện lành. Có nhiều phương pháp
để chuyển hóa nhưng đơn giản nhất
là đừng cho chúng “ăn”, đừng “nuôi
dưỡng” chúng.
Trong những ngày này, nếu sức khỏe
thể chất luôn được quan tâm chăm sóc
bằng những thức ăn bổ dưỡng, những
thức uống phù hợp để tăng cường sức
SỨC KHỎE
lực chống chọi với bệnh dịch, thì sức
khỏe tinh thần cũng cần được tẩm bổ
để chống stress. Do vậy, cần tính toán
những “món ăn” gì giúp cho tinh thần,
cho tâm hồn được nhẹ nhàng, an ổn.
Trước hết, đừng đưa vào tâm trí
những suy nghĩ tiêu cực. Dù có nhiều
thời gian, cũng không sa vào những
loại phim ảnh, sách báo đồi trụy;
không chơi các trò chơi (game) độc
hại. Loại phim hành động hay kinh
dị sẽ đổ vào tâm trí những hình ảnh
tra tấn máu me, thây người đổ gục hay
tiếng súng nổ vang rền... Loại phim
tình cảm bi lụy thì có thể khiến cho
người ta đắm chìm trong nước mắt
của ly tán, của đau thương, tan
vỡ... Dịch bệnh thực tế ngoài
kia đã sẵn nhiều cảnh tượng bi
thương rồi, nếu còn thêm khóc
than theo phim ảnh nữa thì
cơ thể sao không sầu lụy, suy
yếu?! Còn nếu lạm dụng xem
phim khiêu dâm hay nghiện
chơi những game sex, bạo lực...
thì chính chúng là những thức
ăn tẩm độc làm cho tinh thần
con người èo uột, bấn loạn và bệnh
hoạn... Sách báo cũng vậy, phải biết
chọn lọc sách nào nên đọc, sách nào
không nên đọc.
Nghĩa là không để những thú vui
hay phương thức giải trí độc hại ảnh
hưởng đến sức khỏe tâm thần, nuôi
dưỡng những nội kết xấu và một ngày
nào, chúng sẽ đẩy ta rơi vào thảm
kịch. Thay vào đó, hãy suy nghĩ tích
cực, năng tập thể dục, yoga, thiền
định, thư giãn..., xem những bộ phim,
đọc những cuốn sách giúp nâng đỡ
tinh thần, xây dựng những tình cảm,
cảm xúc đẹp như là niềm tin, sự bao
dung, lòng tha thứ...
Nếu tích cực thay đổi tư duy, thay
đổi cách sống, chúng ta sẽ có sức
mạnh thể chất và tinh thần để chuyển
hóa những hạt giống bất thiện, đồng
thời chống lại stress hiện diện trong
cuộc sống hàng ngày, đặc biệt trong
giai đoạn dịch bệnh đang bao trùm
này.  n
26-8-2021 • 35
 TIN DOANH NGHIỆP
VinFast, Gotion High-Tech
hợp tác sản xuất cell pin LFP
cho xe điện
Công ty TNHH Sản xuất và Kinh
doanh VinFast và Công ty Gotion
High-Tech Co., Ltd. (Trung Quốc)
vừa ký kết biên bản thỏa thuận hợp
tác cung ứng pin LFP và nghiên cứu
kế hoạch xây dựng Nhà máy Giga
sản xuất cell pin LFP đầu tiên tại
Việt Nam.
Pin LFP là công nghệ pin phổ biến
nhất, vượt trội về độ an toàn, tuổi thọ
cao, không sử dụng các nguyên liệu
hiếm... Đặc biệt, pin LFP có chi phí
cạnh tranh, giúp giảm giá thành và
phù hợp với các dòng xe ô tô điện cỡ
nhỏ, vừa.
Bà Thái Thị Thanh Hải - Phó chủ
tịch Vingroup, chia sẻ: “Hợp tác với
Gotion High-Tech là một trong các
kế hoạch quan trọng của VinFast
trong việc phát triển các dòng ô tô
điện thông minh và tự chủ chuỗi
cung ứng. Mục tiêu của chúng tôi
là thiết lập hệ sinh thái năng lượng
sạch, giảm phát thải carbon ở Việt
Nam cũng như góp phần vào mục
tiêu này tại các thị trường trên thế
giới mà VinFast tham gia hoạt động
kinh doanh”.
Ngoài ra, Gotion Hi-tech, VinFast
đã và đang đẩy mạnh hợp tác với
nhiều đối tác đến từ Mỹ, Israel, Đài
Loan... để nghiên cứu phát triển và
khả năng ứng dụng sản xuất các công
nghệ pin tiên tiến nhất như sạc siêu
nhanh, pin 100% thể rắn, công nghệ
về nguyên vật liệu mới, thiết kế pin
tiên tiến... K.D
Nam Long cùng Hankyu
Hanshin Properties Corp
phát triển dự án Izumi City
Tập đoàn Nam Long và tập đoàn
bất động sản đến từ Osaka - Nhật
Bản Hankyu Hanshin Properties
Corporation vừa ký kết hợp tác chiến
lược để phát triển khu đô thị tích hợp
Izumi City tại Đồng Nai. Dự án có
diện tích 170 héc ta, với tổng số vốn
đầu tư dự kiến 18.600 tỉ đồng.
Izumi City tọa lạc tại xã Long
36 • 26-8-2021
Hưng, thành phố Biên Hòa, có
khoảng 3.000 sản phẩm nhà ở thấp
tầng đặt trong hệ sinh thái bất động
sản gồm các tiện ích dịch vụ, y tế,
trường học... dự kiến sẽ hoàn thành
và ra mắt những sản phẩm đầu tiên
vào cuối quí 3-2021.
Đây là một trong những dự án khu
đô thị trọng điểm của Nam Long
trong giai đoạn 2021-2025 bên cạnh
Akari City 8,5 héc ta, Mizuki Park 26
héc ta, Waterpoint 355 héc ta, Nam
Long Central Lake 43 héc ta, Nam
Long Đại Phước 45 héc ta và Nam
Long Hải Phòng 21 héc ta ...
K.D
Gojek ra mắt dịch vụ gọi xe
ô tô công nghệ GoCar tại
TPHCM
Tuần rồi, nền tảng công nghệ đa
dịch vụ Gojek đã công bố ra mắt dịch
vụ gọi xe công nghệ GoCar. Đây là
dịch vụ được sự phối hợp và hỗ trợ
của Sở Giao thông Vận tải và Sở Y tế
TPHCM.
Cụ thể, GoCar sẽ dành riêng phục
vụ đội ngũ y, bác sĩ và nhân viên y tế
đi và đến ba Trung tâm hồi sức tích
cực người bệnh Covid-19 trực thuộc
Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Việt
Đức và Bệnh viện Trung ương Huế;
Sở Y tế và Trung tâm kiểm soát bệnh
tật TPHCM (HCDC). Danh sách hệ
thống bệnh viện, đơn vị phục vụ có
thể mở rộng thêm theo hướng dẫn và
chỉ định của Sở Y tế TPHCM.
Tất cả ô tô của dòng GoCar Protect
đều được trang bị máy lọc không khí
SHARP, thiết kế đặc biệt và công nghệ
Plasmacluster ion, nhằm vô hiệu hóa
virus trong không khí. Ngoài ra, mạng
lưới xe này đều được trang bị dung
dịch diệt khuẩn và tấm chắn bảo vệ
ngăn giữa tài xế với hành khách.
Nhằm đảm bảo nguyên tắc “1 cung
đường 2 điểm đến”, an toàn trong
phòng chống dịch Covid-19, Gojek
đã tổ chức cho đối tác tài xế tập trung
lưu trú tại hệ thống khách sạn từ nay
đến cuối tháng 9-2021 - thời điểm
chương trình kết thúc.
T.T
Vinamilk tặng quà cho người
dân gặp khó khăn
Nhân dịp kỷ niệm 45 năm thành lập,
Vinamilk đã trao tặng 45.000 phần
quà dinh dưỡng cho người dân, người
lao động tại TPHCM, Bình Dương,
Đồng Nai gặp khó khăn do dịch bệnh.
Đây là hoạt động nằm trong chương
trình “San sẻ gánh lo mùa dịch” của
Vinamilk nhằm chia sẻ khó khăn với
người tiêu dùng và trao tặng “món quà
sức khỏe” đến cộng đồng.
Ngoài trao quà cho người lao động,
người dân gặp khó khăn, chương trình
còn trợ giá bằng sản phẩm dinh dưỡng
cho người tiêu dùng cả nước với ngân
sách ước tính 170 tỉ đồng. Đại diện
doanh nghiệp chia sẻ thay vì tổ chức
những hoạt động kỷ niệm, công ty
quyết định triển khai chương trình hỗ
trợ người tiêu dùng, xuất phát từ mong
muốn “trao tặng món quà sức khỏe
đến cộng đồng” bằng chính những sản
phẩm dinh dưỡng thiết yếu được tin
dùng suốt nhiều năm qua. K.D
Petrovietnam trao tặng 200
máy thở dòng cao điều trị
Covid-19
Ngày 20-8, Tập đoàn Dầu khí
Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam)
đã trao tặng 200 máy thở chức năng
cao cùng các vật tư y tế để phục vụ
điều trị cho bệnh nhân Covid-19
nặng, góp phần bảo vệ sức khỏe và
tính mạng người dân. Như vậy, tính
đến 15-8-2021, Petrovietnam và các
đơn vị thành viên đã chung tay cùng
cả nước chống dịch với tổng kinh phí
hỗ trợ trên 620 tỉ đồng.
Chủ tịch HĐTV Petrovietnam
Hoàng Quốc Vượng chia sẻ, một
trong những nhiệm vụ trọng tâm của
tập đoàn trong thời gian tới là không
ngừng nâng cao công tác phòng chống
dịch bệnh, bảo đảm an toàn sức khỏe
cho người lao động, duy trì ổn định
hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh.
Ông cũng hy vọng các thiết bị, vật tư
y tế thiết thực sẽ góp phần giảm nguy
cơ tử vong và giảm bớt gánh nặng cho
ngành y tế trong việc chăm sóc, điều trị
bệnh nhân Covid-19 nặng. C.P
 &
NGHĨ DỌC ĐƯỜNG
Giảm tiền nhà trọ:
Đâu thể nào bắt đầu từ... “khúc giữa”?
■ SONG NGHI
Đ ợt bùng dịch Covid-19 lần thứ tư kéo dài
từ cuối tháng 4 đến nay đã gần bốn tháng.
Hoạt động kinh tế đình đốn khiến hàng
triệu người lao đao, đặc biệt là nhóm người
lao động nhập cư ở nhà trọ trong các khu vực có đông công
nhân như TPHCM, Long An, Bình Dương, Đồng Nai.
Hồi tuần rồi, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã có
công văn đề nghị UBND các tỉnh thành chỉ đạo miễn giảm
tiền điện, tiền nước và vận động các chủ cho thuê nhà miễn
giảm tiền thuê cho những người lao động gặp khó khăn(*).
Đây là một chủ trương đúng nhằm giúp giảm nhẹ gánh
nặng khó khăn cho người nghèo trong mùa dịch, nhưng
đáng tiếc là việc vận động này mang tính nửa vời và thiếu
tính thực tế. Vì sao vậy?
Chủ nhà trọ - đối tượng được bộ kêu gọi giảm tiền thuê
nhà cho khách thuê trong công văn nói trên - thực ra có hai
nhóm. Nhóm thứ nhất không nhiều, là người vốn có sẵn
diện tích đất khá lớn, nhân đà công nghiệp hóa trong khu
vực họ ở thì bán được đất giá cao lấy tiền đầu tư xây nhà trọ.
Nhóm thứ hai là người có một vài tỉ đồng, đi mua/thuê đất
và xây nhà trọ và đây là nhóm đa số.
Mang tiếng là chủ nhà trọ nghe có vẻ oai nhưng thực ra
giới chủ trọ nhóm hai này cũng chỉ hơn người thuê trọ vài
phần mà thôi. Do ít vốn, họ thường phải thế chấp tài sản để
vay ngân hàng khi xây nhà trọ. Nguồn tiền thu được từ cho
thuê nhà trọ hàng tháng được dùng để trả gốc lãi tiền vay
cho ngân hàng. Một số “ông bà chủ” trong nhóm này còn
sống ngay trong khu nhà trọ chung với người thuê với mức
sống không khá hơn bao nhiêu.
Còn nhớ, hồi cuối tháng 7, UBND một phường thuộc
quận Gò Vấp, TPHCM cũng đã nhanh nhẩu phát hành công
văn đề nghị các chủ nhà trọ trên địa bàn phường giảm 50%
hoặc miễn phí cho người thuê nhà và hoãn thu tiền thuê
cho đến khi hết giãn cách xã hội.
Việc vận động của bộ và phường không có gì sai nhưng
không thực tế và bất hợp lý vì việc hỗ trợ không thể ngắt
ngang ở khúc giữa như vậy được. Trong bối cảnh cả xã hội
khó khăn vì đại dịch hoành hành thì các ngành ngân hàng,
điện lực, viễn thông lại ăn nên làm ra, lãi hàng ngàn, thậm
chí hàng chục ngàn tỉ đồng và năm 2021 còn cao vượt hơn
năm trước đó (**). Muốn việc hỗ trợ cho người thuê trọ có
hiệu quả thì phải bắt đầu từ “khúc đầu” của chuỗi hỗ trợ
gồm các ngành ngân hàng, điện, nước, Internet đến “khúc
giữa” là chủ nhà trọ rồi mới đến nhóm được trợ giúp là
người thuê trọ.
Đáng tiếc là suốt cả năm qua, các động thái hỗ trợ từ
nhóm “nhà giàu” này lại rất nhỏ giọt. Mãi đến gần đây thì
các ngân hàng mới đưa ra chính sách giảm lãi suất tối đa
1% nhưng đa số mức giảm chỉ từ 0,3-0,5%. Các chủ nhà trọ
vẫn đầu tắt mặt tối xoay tiền trả ngân hàng mỗi tháng trong
suốt mùa dịch, trong khi nguồn thu từ nhà trọ giảm nhiều
vì không cho thuê được hay người thuê nợ tiền nhà.
Thực ra, không chờ đến khi có sự kêu gọi của nhà nước,
bản thân nhiều chủ nhà trọ cũng đã chủ động giảm tiền
thuê cho người trọ nhưng sức họ có hạn. Với nhóm chủ trọ
còn đang vay ngân hàng thì dù muốn hỗ trợ cho người thuê
cũng khó vì họ phải xoay tiền hàng tháng để trả nợ.
Vì vậy, việc kêu gọi, vận động giảm tiền thuê nhà trọ
không thể “ngắt ngang khúc giữa” như công văn kêu gọi
giới chủ nhà trọ của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội
hay UBND phường nọ được. Đáng tiếc là, việc kêu gọi hỗ
trợ lại bỏ quên nhóm doanh nghiệp “khúc đầu” có nguồn
lực mạnh mẽ nên khó khả thi. Việc chủ nhà trọ giúp người
trọ khó đạt hiệu quả cao vì nguồn lực “khúc giữa” này rất
hạn chế, nếu có thì đó chỉ là hình thức “lá rách đùm lá nát”
mà thôi.
https://tuoitre.vn/de-nghi-63-tinh-thanh-giam-tien-dien-nuoc-van-
(*)
dong-giup-mien-giam-tien-thue-nha-20210816171012965.htm
(**)
https://tuoitre.vn/cac-ngan-hang-thuong-mai-du-loi-nhuan-
khung-van-khong-chiu-giam-lai-cho-vay-20210820225906666.htm
26-8-2021 • 37
 GÓC NHÌN
Thông tin về việc khai giảng năm học mới cho các cấp học vào cuối tháng 8, đầu tháng 9 của
Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM mới đây gây nên những lo lắng và thiếu đồng tình của các gia
đình. Nỗi lo về một năm học trực tuyến đè nặng thêm lên nỗi lo dịch bệnh.
L
■ NAM THỤ
àm trực tuyến, học
trực tuyến đang là câu
chuyện thời thượng
trong mùa dịch này, khi
sự giao tiếp trực tiếp bỗng trở thành
nguy cơ lây nhiễm cao, một mầm nguy
hiểm. Nhưng như mọi hoạt động của
đời sống, trực tuyến không thể là môi
trường đáp ứng đầy đủ các hoạt động
của con người, từ sản xuất, làm việc
đến học tập. Trực tuyến là một giải
pháp, một phương tiện cộng thêm, bổ
túc, làm đầy đặn các hoạt động của
con người, kể cả học tập. Trực tuyến
có thể là một môi trường học từ xa,
học thêm, đầy thú vị, nhưng không
thể thay thế hoàn toàn cho việc đến
trường học tập phổ thông, nhất là ở
các cấp nhỏ như tiểu học. Nếu sử dụng
trực tuyến làm môi trường chính, đó
chỉ có thể là giải pháp tình thế, trong
thời gian ngắn. Đó chính là nỗi lo lắng
của nhiều phụ huynh khi được biết
con em mình sẽ phải khai giảng sớm,
học trực tuyến liên tục tối thiểu cho
đến hết học kỳ 1 năm học này.
Học trực tuyến có thể hiểu đơn
thuần là việc truyền thụ kiến thức qua
môi trường Internet đến người tiếp
nhận, mà phương tiện đầu cuối là máy
tính, máy tính bảng hay điện thoại. Để
có thể tiếp nhận kiến thức qua màn
hình, người học phải có sự chuẩn bị và
tập trung cao. Điều này chỉ có thể đáp
38 • 26-8-2021
Nỗi lo
học trực tuyến
ứng khi người học có nhận thức đầy
đủ, tối thiểu là ở các học sinh khoảng
giữa cấp 2.
Với học sinh tiểu học, khi mục tiêu
học tập theo Luật Giáo dục là “nhằm
giúp học sinh hình thành những cơ
sở ban đầu cho sự phát triển đúng
đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể
chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản”,
thì việc các em được đến trường, tiếp
xúc, giao tiếp, hoạt động tập thể, vui
chơi, tương tác với bạn và thầy cô...
còn quan trọng hơn cả việc tiếp thu
các kiến thức cơ bản. Trước màn hình,
trong phòng nhỏ, các học sinh khó có
thể hình thành sự phát triển về thể
chất hay thẩm mỹ. Các con không
thể đá bóng bằng bàn phím hay ném
bóng rổ trên màn hình để khỏe và cao
hơn. Các con không thể hoạt động
cùng nhau với các hoạt động đòi hỏi
sự tương tác cơ thể, thậm chí đến các
ngôn ngữ giao tiếp ngoài lời nói cũng
bị hạn chế ở phương pháp này. Đó là
chưa kể tới các yêu cầu có sự tập trung
nhìn vào màn hình nơi cô giáo đang
dạy. Hiệu quả, đó là điều khó có thể
tìm kiếm ở phương pháp học này, với
các trẻ nhỏ tuổi.
Học trực tuyến với bậc học phổ
thông, cần có sự kèm sát của phụ
huynh. Với các học sinh lớp lớn có
thể dễ dàng tự học hơn nhưng vì
thế cũng dễ dàng “trốn”, lười, bỏ giờ
hơn khi được giao toàn quyền với
máy tính hay điện thoại. Với trẻ tiểu
học, có thể nói, phụ huynh phải gần
như học cùng suốt buổi với con em
mình, để may ra, trẻ có thể tiếp thu
được phần nào đó của kiến thức trong
buổi học. Khác với học trên lớp, khi
trẻ ý thức sự quan sát, theo dõi của
thầy cô trong không gian lớp học để
có trách nhiệm chú ý, tiếp thu, trước
màn hình, ở nhà, trẻ hầu như không
xem mình đang đi học. Sự giảm chú
ý, ý thức về trách nhiệm thiếu hẳn,
khiến buổi học trở thành buồn chán,
chịu đựng. Để đảm bảo việc học diễn
ra ổn, một, hoặc thậm chí cả hai phụ
huynh phải theo kèm cặp. Và như đã
nói, kiến thức cho trẻ tiểu học qua
cách học trực tuyến đã biến thành
kiến thức khô cứng, đứt gãy khi tách
rời với toàn bộ hoạt động của trẻ ở
một môi trường chung, thực tế.
Trong hoàn cảnh mà dịch bệnh đã
khiến toàn bộ hoạt động kinh tế gia
đình ở mức báo động đỏ, nỗi lo lắng
về sức khỏe, sinh mạng, an toàn, sinh
kế, tương lai đang đè nặng trên mỗi
gia đình thì việc khiến các gia đình
phải chịu thêm việc bỏ toàn thời gian
học cùng, kiểm soát con cái cho một
kết quả học tập biết trước là thiếu hụt,
dở dang, thật không phải là mục đích
nhân văn của giáo dục.
Và điều quan trọng hết thảy, vượt
quá các suy luận về kiến thức hay triết
lý học tập, hiện trạng đời sống nhiều
bi kịch và thảm cảnh đang bày ra trước
mắt chúng ta những ngày này cho thấy
nếu sử dụng cách học trực tuyến
như là phương pháp chính, chúng ta
đang đào sâu hơn sự bất bình đẳng
giáo dục.
Không thiếu những câu chuyện
về những gia đình hoàn cảnh khó
khăn, phải bán đi các tài sản thiết
yếu để duy trì việc tồn tại, buộc các
gia đình đó phải trang bị các thiết
bị công nghệ đủ tốt, các gói cước
Internet đủ mạnh để con em họ có
thể “đi học” là việc bất khả và bất
nhẫn. Những gia đình tan tác, chia
cắt trong dịch bệnh khi con cái phải
về quê rau cháo “tránh dịch”, ba
mẹ ở lại thành phố để chờ đợi hy
vọng, những đứa trẻ chia lìa ấy sẽ
học bằng cách nào trên môi trường
số, giữa những chuỗi nhị phân? Còn
những đứa trẻ đang phải ở trong
khu cách ly, trong các bệnh viện dã
chiến, giữa ngổn ngang máy thở và
người bệnh, chúng sẽ học qua màn
hình nào cho vừa với hoàn cảnh của
mình? Sẽ có rất nhiều đứa trẻ như
thế, không có cơ hội bước vào năm
học mới, qua những màn hình 5, 7,
10, 15 inch, không có cơ hội được
tiếp thu cả những kiến thức không
đầy đủ.
Với các gia đình có điều kiện
hơn, khi cả ba mẹ đều phải làm
việc tại gia, qua máy tính, thiết bị
nào sẽ là kênh cho các đứa trẻ học
mà không xung đột thời gian, cách
quản lý? Đã có người đề nghị về
việc cung cấp phương tiện học trực
tuyến cho mọi học sinh, tất nhiên,
đó là một giải pháp không tưởng.
Ngoài câu chuyện ngân sách khổng
lồ, thì hiện nay, nhiều phụ huynh
tìm mua thiết bị rất khó khăn, vì
“sự không thiết yếu”.
Với tất cả những điều đó, có lẽ,
giải pháp tốt nhất cho một năm học
mới là lùi thời gian khai giảng, đến
khi tình hình ổn thỏa hơn. Một năm
học mới hoàn hảo, đẹp đẽ, rạng rỡ,
là năm học mà mọi đứa trẻ đều có
quyền được nô nức học tập, bằng
phương tiện mà phụ huynh dễ dàng
cung cấp cho chúng.  n Tương lai là bất định. Mỗi ngày, cơ
Đứng trước tương lai
bất định
■ SÔNG AN
K
hi ngồi viết những
dòng này là lúc tôi
vừa trải qua một ca
phẫu thuật cấp cứu.
Một khối u trong cơ thể bị xuất huyết
mà tôi không hề hay biết cho đến khi
nó trở nên quá đau đớn. Ngày tôi nằm
viện cùng là ngày nhập viện của một
người quen và dì ấy đã không qua khỏi.
Vài ngày sau đó, cháu họ của tôi mất,
cậu bé bị dị tật não và mất do ngạt.
Tôi nghĩ về tương lai, có những ý
nghĩ thoáng qua nhưng cũng có lúc
nghĩ cách nghiêm túc. Tôi tự hỏi tình
hình dịch bệnh những ngày tới sẽ như
thế nào, công việc của tôi sau này là
gì, liệu tương lai một, hai năm tới ra
sao... Những câu trả lời rất mơ hồ.
Tôi nhớ cách đây nhiều năm, khi tôi hội có thể đến và nguy cơ luôn có khả
ôm nỗi lo lắng của mình và diễn tả về năng xảy ra. Điều chúng ta cần làm là
những khó khăn trong cuộc sống, một tự trang bị cho mình khả năng thích
người thầy trẻ của tôi nói đại ý: mỗi ứng trước các tình huống, khả năng
ngày còn sống là một ngày may mắn, hòa nhập vào nhiều kiểu môi trường.
tương lai sẽ tốt nếu chúng ta thật sự cố Việc trang bị được bắt đầu từ tri
gắng, bình an là đại phúc. thức, ý thức, kỹ năng sống để có thể
Tôi lại nghĩ nhiều người cũng như sống thật mạnh mẽ và kiên cường.
tôi, lúc này đang dành thời gian nhìn Việc trang bị đến từ nhiều hướng tiếp
lại bản thân một cách khách quan cận thay vì chỉ một hướng. Mọi sự
nhất có thể, chiêm nghiệm nhiều hơn việc cần được hiểu một cách rõ ràng
những gì diễn ra trong cuộc sống và nhất có thể thay vì chung chung, mơ
rút ra được nhiều điều. Bản thân tôi, hồ. Và tôi cũng như bạn, hãy thử học
tôi nhìn thấy những thiếu sót trong thêm một hoặc một vài ngôn ngữ
quá khứ, những cơ hội mà mình đã thay vì chỉ một ngôn ngữ hiện có.
không nắm bắt một cách tốt nhất, Điều quan trọng, hãy học sống tử tế
thấy sự rụt rè trong tính cách và cả để như lời của Đức Đạt Lai Lạt Ma:
những tổn thương, và tôi nghĩ chúng “sống một cuộc sống cao quý để khi
đang giúp tôi thiết lập, định hình cách về già nghĩ lại sẽ được tận hưởng nó
tư duy mới, cách thích ứng cho hiện lần thứ hai”.
tại và tương lai, cho các mối quan hệ Những năng lượng tích cực nho nhỏ
trong đời sống. ấy, ở một cá thể, vài cá thể, sẽ lan tỏa
Covid-19 với những biến chủng đến các cộng đồng một ngày không
vẫn là ẩn số chưa được lý giải đầy đủ. xa. Và không được bỏ qua niềm tin
vào ngày mai tươi sáng, bạn nhé!  n
26-8-2021 • 39
 GÓC NHÌN

THẠC SĨ TRỊ LIỆU NGHỆ THUẬT NGUYỄN HƯƠNG LINH:

Tăng cơ hội trị liệu tâm lý cho nhóm

dễ tổn thương
Là họa sĩ, nhà thiết kế, tác giả của 10 cuốn sách về hướng nghiệp cộng đồng và tránh xâm hại tình
dục cho thiếu nhi, các vấn đề giới tính, tâm lý cho thanh thiếu niên, NGUYỄN HƯƠNG LINH còn
được biết đến là nhà tâm lý trị liệu nghệ thuật. Cô đã có cuộc trao đổi về sự du nhập của trị liệu
nghệ thuật (Art Therapy) - ngành nghề mà cô được đào tạo tại Mỹ - vào bối cảnh Việt Nam.

KTSG: Việc dùng nghệ thuật để trị liệu, xoa dịu các
khủng hoảng tâm lý có gặp khó khăn gì không khi
ứng dụng tại Việt Nam, thưa chị?
- ThS. NGUYỄN HƯƠNG LINH: Do đây là lĩnh vực
mới mẻ ở Việt Nam nên có những mặt thuận lợi và khó
khăn của nó. Mặt thuận lợi là nó nhanh chóng thu hút sự
chú ý từ cộng đồng, đặc biệt những người trẻ độ tuổi 20-30.
Các bạn ấy không chỉ quan tâm tới trị liệu tâm lý nói chung
mà còn tò mò về việc sử dụng nghệ thuật vào trị liệu. Với ưu
điểm này, tôi cùng các đồng nghiệp có nhiều cơ hội để thực
hành. Nhưng mặt khó khăn là vẫn còn nhiều người nghĩ
nghệ thuật chỉ hướng tới trẻ em nhưng kỳ thực trị liệu nghệ
thuật hướng tới cả những người lớn. Bên cạnh đó, nhiều
người kỳ vọng tham vấn trị liệu tâm lý phải giống như đi
khám bác sĩ, được chẩn đoán, kê đơn, cho thuốc uống và
bệnh khỏi nhanh, nhưng thật ra, công việc này đòi hỏi thời
gian và sự kiên nhẫn, tùy vấn đề mà thân chủ phải đối mặt.
Ngoài ra, sự khác biệt về văn hóa cũng cần được dung
hòa. Tôi đang linh động trong cách tiếp cận và can thiệp
cho phù hợp với văn hóa của người Việt, bao gồm lối sống,
niềm tin, tín ngưỡng, hệ giá trị, hình thức sáng tạo... Ở Việt
Nam chưa có nhiều nhà trị liệu nghệ thuật dày dặn kinh
nghiệm để dẫn dắt người mới vào nghề nhưng may mắn là
tôi nhận được sự hỗ trợ từ những chuyên viên giám sát có
phông nền văn hóa châu Á.
KTSG: Lĩnh vực này quá mới mẻ nên sẽ phải cần
đến một hệ thống điều kiện “chính quy”?
- Đúng vậy, trị liệu nghệ thuật chưa được công nhận là
một ngành nghề chính quy tại Việt Nam. Cho đến năm
ngoái mới có mã nghề cho nhóm nghề tâm lý. Điều này có
nghĩa có rất ít hoặc không có các quy chuẩn, các yêu cầu
đào tạo cũng như các quy chuẩn đạo đức để bảo vệ cho cả
nhà trị liệu lẫn thân chủ. Một số cá nhân và đơn vị gọi tên
dịch vụ hoặc sự kiện của họ là “trị liệu nghệ thuật” nhưng
trong thực tế có thể không có đào tạo chính quy. Điều này
dễ gây bối rối, ngộ nhận về ngành trị liệu nghệ thuật và dễ
gây thêm những tổn thương tâm lý với người cần trị liệu.
KTSG: Về Việt Nam thời dịch bệnh, nghe đâu chị đã
thử nghiệm mở cuộc thảo luận với bạn bè ở trong
khu cách ly về trị liệu nghệ thuật. Hiệu quả của thử
nghiệm ấy ra sao?
- Đó là một kỷ niệm thú vị đối với tôi. Tôi nhận ra mình thực
sự cần kết nối lại với tiếng Việt và văn hóa Việt trước khi hành
nghề. Và nhờ được cách ly cùng với các anh chị cũng du học
từ Mỹ về, tôi đã mời mọi người chiêm nghiệm về hành trình
du học ở nước ngoài và tái hòa nhập văn hóa gốc qua hoạt
động vẽ. Trong một workshop khác, tôi mời mọi người kết nối
với bên trong của chính mình, như một cách kết nối với năng
lượng bình yên trong giai đoạn căng thẳng vì bệnh dịch.

40 • 26-8-2021
 Qua đó, một số người chia sẻ họ chưa bao giờ nghĩ có
thể dùng việc vẽ để hiểu thêm về bản thân. Họ cũng cảm
thấy thoải mái vì không bị áp lực phải vẽ đẹp, vẽ đúng mà
có thể tự do đi theo trực giác. Một gia đình hai vợ chồng
và hai con cho biết họ đã hiểu thêm về trải nghiệm của
nhau khi nhìn tác phẩm của người kia, và nhận ra rằng
dù sống cùng nhau nhưng ai cũng có những tâm tư chưa
được biết tới.
KTSG: Chị đã làm dự án ở Hà Nội, TPHCM và bây
giờ chị về Hội An. Chị di chuyển vì lý do cá nhân
hay chị muốn thể nghiệm chuyên môn ở những bối
cảnh khác nhau?
- Hoàn toàn là lý do cá nhân. Tôi muốn chọn một nơi
gần gũi thiên nhiên, thuận tiện chăm sóc bản thân để có
thể phụng dưỡng thân chủ nhưng vẫn có lối sống thiên về
cộng đồng. Tôi thấy Hội An đáp ứng được các tiêu chí đó.
Nhiều người cho rằng tôi làm vậy là giới hạn sự phát triển
chuyên môn của mình vì “chỉ người ở thành phố lớn mới
cần trị liệu”. Nhưng khi tới Hội An và Đà Nẵng, tôi vẫn tìm
được chỗ đứng bởi nhận thức và nhu cầu về hỗ trợ tinh thần
chuyên nghiệp đang tăng. Bên cạnh đó, việc thực hành độc
lập của tôi đặt trọng tâm vào phát triển các dịch vụ và hoạt
động trực tuyến để thu hẹp khoảng cách cho các thân chủ
ở các tỉnh, thành. Việc sống ở miền Trung cũng thuận tiện
cho tôi di chuyển đến Hà Nội hay TPHCM để làm các dự
án ngắn hạn.
KTSG: Trong bối cảnh nhận thức về tầm quan
trọng trị liệu tâm lý còn hạn chế, bên cạnh các yếu
tố khác như văn hóa cộng đồng,
khoảng cách giữa các nhóm
NGUYỄN HƯƠNG LINH
Cử nhân Kiến trúc (BA
in Architecture) tại Korea
National University of Arts,
Seoul, Hàn Quốc (2014); Thạc
sĩ Trị liệu nghệ thuật (MPS Art
Therapy) tại School of Visual Arts,
New York, Mỹ (2020). Cô cũng được chứng nhận của
các khóa học ngắn hạn về Lòng trắc ẩn chánh niệm
(Mindful Compassion Training) tại Đại học Naropa
(Colorado, Mỹ), Fly By Light về kỹ năng làm việc với
thanh thiếu niên và cộng đồng do One Common Unity
tổ chức (Washington DC, Mỹ)...
Cô là người sáng lập các dự án MAI:tri (dịch vụ trị liệu
nghệ thuật và nâng cao sức khỏe tâm trí), Quàng khăn
xanh & Thích nghịch đất (kho thông tin trực tuyến giúp
trao quyền cho trẻ em gái, giáo dục giới tính và chống
xâm hại), Gia đình nào cũng tuyệt (dự án chia sẻ kiến
thức về đa dạng mô hình gia đình).
xã hội..., có lẽ việc thực hành trị liệu tâm lý trước
hết cần một mạng lưới các chuyên gia tâm huyết và
sáng tạo?
- Đúng là vấn đề tâm lý trị liệu chưa được nhận thức đúng
mực, sức khỏe tinh thần thường được tiếp cận tách rời với
sức khỏe thể lý và ngược lại. Dịch vụ tham vấn tâm lý trị
liệu đã xuất hiện ở các không gian như trường quốc tế, các
tổ chức phi chính phủ, nhưng chưa được mang nhiều vào
các không gian công như bệnh viện, trường học, nhà dưỡng
lão... Chi phí một phiên trị liệu một giờ đồng hồ có thể là vài
trăm ngàn đồng nên những người có đời sống kinh tế dưới
mức trung bình khó có thể chi trả.
Việc tạo ra các mạng lưới và hiệp hội là rất cần thiết để
qua đó thống nhất các yêu cầu, quy định, quy chế về đào
tạo; chuẩn mực đạo đức khi hành nghề nhằm bảo vệ quyền
lợi và sự an toàn cho các bên cung cấp và sử dụng dịch vụ;
mang lại cơ hội học hỏi, phát triển cho những người trong
ngành; giúp người cần tìm đến dịch vụ có nhận thức tốt
hơn, hiểu rõ hơn quyền lợi của mình với tư cách thân chủ;
tăng cơ hội hỗ trợ tâm lý, sức khỏe tinh thần cho các nhóm
cộng đồng dễ tổn thương.
KTSG: Chị nghĩ gì về vai trò của trị liệu tâm lý hậu
đại dịch Covid-19?
- Rất cần thiết, để giải quyết một số vấn đề tâm lý có thể
gặp phải, như lo âu, căng thẳng khi tái hòa nhập đời sống
xã hội, hoặc những căng thẳng tồn đọng trong gia đình do
dịch kéo dài, do bất ổn kinh tế, xích mích cá nhân, hay đơn
giản là những căng thẳng đến từ bất đồng quan điểm, như
các quan điểm liên quan tới tiêm vaccin chẳng hạn.
Ngoài ra, còn các vấn đề khác cũng rất nhức nhối như
sang chấn y tế của người mắc bệnh, kiệt quệ sức lực của
nhân viên tuyến đầu, đau thương và mất mát của những ai
có người thân mất trong dịch bệnh...
KTSG: Về lâu dài, chị muốn hướng tới nhóm
cộng đồng nào nhất trong trị liệu, và có sự hỗ trợ
họ ra sao?
- Ở thời điểm hiện tại, bên cạnh các thân chủ chủ động
tìm đến, tôi đang làm các dự án hỗ trợ một vài cộng đồng
dễ tổn thương ở Hội An và Đà Nẵng, bao gồm trẻ em gái có
hoàn cảnh khó khăn, bệnh nhân ung thư và người LGBT.
Trong tháng tới, chúng tôi sẽ khởi động dự án cùng các
học sinh cấp hai và cấp ba tại Hội An tìm hiểu thêm về bạo
lực giới, bạo lực gia đình, và các kỹ năng xây dựng mối quan
hệ lành mạnh. Chúng tôi có chương trình tám tuần ứng
dụng trị liệu nghệ thuật qua ngôn ngữ của nhiếp ảnh và
phim để các học sinh có thể chia sẻ góc nhìn về các mối
quan hệ. Sau tám tuần, chúng tôi sẽ tổ chức triển lãm và
cuối năm sẽ có một chuỗi hội thảo trực tuyến miễn phí về
chủ đề này.
NGUYỄN AN NAM thực hiện
26-8-2021 • 41
 TRÀ DƯ TỬU HẬU
Sống chậm nhưng không... lười
■ THANH THẢO
“C hậm như lười”, có thể có một câu ca
thán như vậy. Đúng là con lười (một
loài vật sống chủ yếu ở các khu rừng
nhiệt đới Nam Mỹ) rất chậm, chúng
có thể tiêu biểu cho sự sống chậm ở một loài động vật. Con
lười biết tiết kiệm tối đa năng lượng, mỗi ngày một con lười
chỉ tiêu tốn 110 calo, ngang với lượng calo từ một củ khoai
tây nướng. Nhưng chúng vẫn sống khỏe. Sự chậm chạp ở
giống lười là sự chậm chạp có chủ ý, nhằm mục đích duy trì
giống loài, vì thế ta cũng đừng vội trách chúng vì sao chậm,
vì sao “lười” như thế, trong khi cả thế giới động vật, nhất là
loài người, hùng hục vội vã cả ngày cả đêm.
Có thể nói, sống nhanh cũng nhằm mục đích duy trì
giống loài, và sống chậm cũng không ngoài mục đích ấy.
Tôi không phải con lười, dĩ nhiên, và tôi không lười nhác,
rất ham việc và chăm việc. Nhưng tôi lại muốn sống chậm
như... lười, thế thì làm sao nhỉ? Cuộc đời không dài, mình
lại sống chậm, chẳng biết có nên? Nhưng tôi sẽ cảm thấy
mệt mỏi nếu bị buộc phải sống gấp, sống nhanh, phải nói
tía lia cái miệng, phải vừa nói vừa diễn, như kiểu các vị giám
khảo trong các chương trình truyền hình thực tế bây giờ.
Không ai nói họ giả vờ, mà nếu họ có giả vờ thật, cũng chả
bận gì tới ai! Nhưng tôi sẽ cảm thấy mệt mỏi, nếu lâm vào
hoàn cảnh của họ. Cũng có thể, tôi thích sống chậm như
con lười, vì như con lười, tôi không thích sống nhanh, tôi
muốn nhẩn nha để tận hưởng cuộc sống, chẳng hạn. Con
lười có triết lý sống của nó, và ta nên tôn trọng những gì nó
42 • 26-8-2021
nghĩ. Sống chậm để hòa hợp với môi trường, để tiết kiệm tối
đa năng lượng, tiết kiệm thức ăn (là lá cây), lối sống ấy đâu
có tệ. Nó cũng chả hại ai. Con lười không muốn tranh giành
với ai về bất cứ cái gì.
Nhưng, với con người, vẫn có thể sống chậm mà vẫn
không... lười, điều này hoàn toàn có thể thực hiện được.
Nhất là trong thời dịch Covid-19 đầy hiểm nguy này, khi
buộc phải ở nhà, phải sống trong phạm vi hẹp, nhiều khi
rất hẹp, thì mỗi người chúng ta phải tự tìm mọi cách để
có thể làm việc, có thể kiếm được việc làm trong không
gian hẹp. Và với sinh hoạt tiết giảm, thậm chí tối giản,
chúng ta có thể tiếp tục sống cho qua thời dịch bệnh.
Sống như thế, dĩ nhiên tốc độ phải chậm, và chúng ta
chấp nhận sống chậm. Nhưng tư duy lại phải năng động,
đầu óc phải nhanh, và như thế, dù những tìm kiếm của
chúng ta có kết quả rất nhỏ, đó vẫn là “mini - sáng tạo”.
Như thế, sống chậm vẫn có ích. Và đó không hề là chuyện
lười biếng.
Lười là khi ta tránh việc, lánh nặng tìm nhẹ, không muốn
hoàn thành trách nhiệm và nghĩa vụ của mình mà đẩy việc
sang cho người khác. Còn chỉ sống chậm như một cách thích
ứng, một cách hòa nhập với điều kiện sống trong thời gian
có hạn, thì hoàn toàn không phải lười. Sống chậm nhưng
vẫn đầy trách nhiệm với cuộc sống. Sống chậm nhưng
không bao giờ từ chối nghĩa vụ của mình. Sống chậm nhưng
biết sống vì người khác. Tất cả những điều ấy đều đối lập
với sự lười biếng.  n
 &
Thanh khoản đạt mức kỷ lục
trong phiên VN-Index lao dốc!
■ THANH THỦY
T un giao dch t ngày 16
đn 20-8-2021 din ra
không my tích c c v i
th trư ng ch ng khoán
(TTCK) Vit Nam. Áp l c bán mnh
trong phiên giao dch cui tun (20-
8) khin ch s VN-Index cht tun
ti mc 1.329 đim, giám 2,04% so
v i tun trư c đó, đng th i chm d t
chui ba tun tăng liên tip.
Din bin đi lp trong phiên giao
dch th 5 và th 6 cũng là đim
đáng lưu ý trong giao dch tun qua.
Trong khi VN-Index bt ng đưc
kéo lên mnh trong nhng phút cui
ca phiên đáo hn phái sinh thì ngay
hôm sau, ch s này đã quay li trng
thái “trá đim”, thm chí m c giám
đim còn mnh hơn rt nhiu so v i
d tính ca gi i đu tư.
Mt đim nhn khác là s bùng n VNDiamond ETF do Dragon Capital
ca thanh khoán trong phiên giao
dch cui tun v i giá tr kh p lnh
đt m c cao nht t trư c đn nay
(hơn 38.000 t đng trên sàn HOSE).
Cùng v i din bin kém tích c c v 3,4 triu ch ng ch quỹ, tương ng giá
đim s, giao dch ca khi ngoi cũng
là đim tr trong tun qua khi h! tip
t"c bán ròng mnh, lên t i gn 5.700
t đng trên sàn HOSE, đánh du
tun bán ròng mnh nht trong gn
ba tháng. Như vy, ch sau hai tun
giao dch, khi ngoi đã bán ròng lên
đn 7.811 t đng. VHM là c phiu
b bán ròng mnh nht v i giá tr 816
t đng. SSI đ ng sau khi b bán ròng
796 t đng. Tuy nhiên, nu tính v ch+t hơn na vic giãn cách xã hi.
kh p lnh thì SSI đưc mua ròng 71
t đng. Daiwa Securities Group Inc
thông báo đã bán xong 15,3 triu c
phiu SSI. Giao dch đưc th c hin
trong hai phiên 18 và 19-8. Sau giao
dch, Daiwa Securities Group Inc v#n
là c đông l n ca SSI v i vic n$m
gi 103 triu c phiu (15,67%).
Áp l c bán ròng ca khi ngoi có
vai trò không nh& t các quỹ ETF khi
xu hư ng rút vn đang din ra khá
mnh, ni bt ti b ba quỹ ETF gm
Fubon FTSE Vietnam ETF; DCVFM
VNDiamond ETF và DCVFM VN30
ETF. C" th, Fubon FTSE Vietnam
ETF đã b rút ròng trong cá năm phiên
giao dch v i tng giá tr 33 triu đô la
Mỹ (khoáng 765 t đng), nâng lũy k
rút ròng t đu tháng 8 t i nay lên 76
triu đô la Mỹ (khoáng 1.763 t đng).
Cũng trong xu hư ng rút vn, DCVFM
quán lý đã b rút ròng 17,1 triu ch ng
ch quỹ, tương ng giá tr 435,6
t đng trong tun qua. Tương t ,
DCVFM VN30 ETF cũng b rút ròng
tr 84 t đng. Như vy, ch tính riêng
ba quỹ ETF k trên, th trư ng đã b
rút vn gn 1.300 t đng.
Vic dòng vn ETF b rút ròng
mnh cho thy các nhà đu tư đang
có phn lo ngi v xu hư ng ca VN-
Index trong ng$n hn. Điu này là
hoàn toàn d hiu nu xét đn din
bin ph c tp ca dch Covid-19 hin
nay. TPHCM đã kéo dài và đang sit
Hà Ni cũng kéo dài vic giãn cách
xã hi. Th i gian giãn cách xã hi
ti các thành ph và tnh tr!ng đim
càng kéo dài, hot đng kinh doanh
ca các doanh nghip s/ càng b ánh
hư:ng, nht là đi v i nhng ngành
hàng không phái dch v" thit yu.
S bt đnh đang là ri ro l n nht
đi v i din bin ca TTCK lúc này.
Trên cơ s: đó, nhng thông tin liên
quan đn vic các ngân hàng thương
mi tip t"c điu chnh giám lãi sut
cho vay đi v i khách hàng và doanh
nghip b ánh hư:ng b:i dch hay d
tháo thông tư m i ca Ngân hàng Nhà
nư c v vic n i th i gian các khoán
n xu đưc cơ cu li… dư ng như
là chưa đ đ h tr cho th trư ng
trong ng$n hn.
V m+t kỹ thut, phiên giám mnh
cui tun qua đã thi bay thành quá
trong cá hai tun trư c. Điu tích c c
duy nht là th trư ng đã lôi kéo đưc
dòng tin vào b$t đáy đ giúp hãm đà
rơi ca ch s.
Sau phiên lao dc ngày th Sáu,
trong bán tin ca mình, đa phn các
công ty ch ng khoán đu khuyn ngh
nhà đu tư thn tr!ng, chưa nên xem
xét giái ngân m i, tn d"ng các phiên
hi ph"c đ giám t< tr!ng c phiu.
Vùng h tr gn nht ca VN-Index
hin đưc xác đnh : 1.320-1.300
đim trong khi vùng 1.350-1.354
đim là vùng kháng c cho các đt
hi ph"c ng$n ca ch s. Trên cơ s:
đó, tun giao dch m i ch$c ch$n s/
=n ch a nhiu th> thách và bin đng
khó lư ng đi v i TTCK Vit Nam! 
26-8-2021 • 43
 TÀI CHÍNH - CHỨNG KHOÁN

Vì đâu cổ phiếu phân bón

“ngược sóng” thị trường?

Giá cổ phiếu ngành phân bón tuy vẫn còn tiềm năng tăng giá trong ngắn hạn nhưng triển vọng tăng giá trong năm 2022 sẽ không còn hấp dẫn. Trong
ảnh: nông dân ĐBSCL bón lót phân trước khi sạ lúa. Ảnh: H.P

Việc nhóm cổ phiếu phân bón “dậy sóng” xuất phát từ hai nguyên nhân chính. Thứ nhất là kết
quả kinh doanh tích cực của nhóm doanh nghiệp ngành này trong sáu tháng đầu năm và thứ
hai là kỳ vọng về kết quả kinh doanh sẽ tiếp tục cải thiện sau khi Trung Quốc ban hành lệnh tạm
thời ngừng xuất khẩu phân bón.

■ LINH TRANG

Hai nguyên nhân chính
K t đu tháng 7 đn nay, trong khi
VN-Index có nhng phiên st giám
m nh do di n bin ph c t p c a dch
Covid-19 thì trên sàn ch ng khoán
vn có mt nhóm c phiu “li ngưc
dòng”. Đó chính là nhóm c phiu
phân bón vi nhiu mã đã tăng 60-
120%. C th, cht phiên giao dch
ngày 19-8-2021, so vi thi đim đu
năm, c phiu LAS đã tăng gn 109%,
c phiu DPM tăng 95%, c phiu
DCM tăng 73%, c phiu BFC tăng
120%, c phiu SFG tăng 57%...
Vic nhóm c phiu phân bón “dy
sóng” xut phát t hai nguyên nhân
chính. Th nht là kt quá kinh doanh
tích cc c a nhóm doanh nghip
ngành này trong sáu tháng đu năm
và th hai là kỳ vng v kt quá kinh
doanh s! tip tc cái thin sau khi
Trung Quc ban hành lnh t m thi
ngng xut kh"u phân bón.
V nguyên nhân th nht, n#a đu
năm nay ch ng kin đà tăng trư$ng li
nhun phi mã c a nhóm doanh nghip
phân bón. C th, li nhun sau thu
c a Đ m Phú Mỹ (DPM) tăng 110%,
Đ m Cà Mau (DCM) tăng 20%; Phân
bón Bình Đin (BFC) tăng 88%; Phân
bón Min Nam (SFG) tăng 362%...
Vi Đ m Phú Mỹ, dù trong quí
2-2021, nhà máy phái dng sán xut
do báo dư'ng đnh kỳ gn mt tháng,
nên doanh thu sáu tháng ch* tăng
26%, song nh giá tăng m nh, li

44 • 26-8-2021
nhun ca công ty này đã tăng gp đôi
cùng kỳ. So vi k ho ch, công ty mi
th c hi n đưc 59% mc tiêu doanh
thu nhưng v li nhun thì đã vưt
gn 140%.
Tương t , Đ m Cà Mau cũng có hai
quí kinh doanh thun li khi đã hoàn
thành 55,4% k ho ch doanh thu và
vưt 108,2% k ho ch li nhun cá
năm.
Nhiu doanh nghi p phân bón khác
cũng đã sm vưt mc tiêu li nhun
cá năm ch trong vòng sáu tháng. Đin
hình như Supe pht phát và Hóa cht
Lâm Thao (LAS) có li nhun sau
thu 52,7 t đng, trong khi cùng kỳ
l 10,8 t đng, vưt 86% k ho ch li
nhun trưc thu cá năm 2021; DAP
- Vinachem (DDV) đ t li nhun sau
thu 54,6 t đng, trong khi cùng kỳ l
27,4 t đng, vưt 32,5% k ho ch li
VIỆC MỘT TRONG NHỮNG CÔNG TY CHỨNG KHOÁN
HÀNG ĐẦU ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG TĂNG GIÁ CỦA NHÓM
CỔ PHIẾU PHÂN BÓN KHÔNG CÒN NHIỀU TRONG NĂM
2022 LÀ ĐIỂM ĐÁNG CHÚ Ý ĐỂ NHÀ ĐẦU TƯ THAM KHẢO.
nhun cá năm; Phân bón và Hóa cht
du khí Đông Nam B (PSE) cũng vưt
63,8% k ho ch li nhun năm 2021…
V nguyên nhân th hai, cui tháng
7 va qua, y ban Cái cách và Phát
trin quc gia Trung Quc (NDRC)
đã tri u tp khn lãnh đ o các công ty
sán xut phân bón nưc này, yêu cu
t m dng xut khu đ ưu tiên đám
báo ngun cung cho nhu cu ni đ!a.
Đng thái trên di"n ra trong bi cánh
giá phân bón # Trung Quc đã đ t
mc cao k$ lc trong năm nay trong
khi nhu cu t nưc ngoài tăng m nh
hơn, còn sán xut trong nưc giám và
chi phí nhiên li u tăng cao.
Theo s li u hái quan, Trung Quc
là nhà xut khu pht phát (phân lân)
hàng đu th gii và tính đ n n&a đu
năm nay nưc này xut khu t'ng
cng 3,2 tri u tn phân bón pht phát
diammonium và 2,4 tri u tn urê
sang các nưc là khách hàng ln như
*n Đ và Pakistan. Vi c Trung Quc
t m dng xut khu đưc đánh giá s+
giúp các doanh nghi p sán xut phân
bón trong nưc hư#ng li cá t giá bán
tăng và t nhu cu tiêu th sán phm
ni đ!a tăng, khi sán phm t các nhà
máy phân bón Trung Quc chi m đ n
50% lưng phân bón nhp khu vào
Vi t Nam. Hay nói cách khác, đây là cơ
hi ln đ các doanh nghi p ni chi m
lĩnh l i th! phn trong nưc khi các
ngun phân bón nhp khu b! ch:ng
l i, qua đó đám báo tăng trư#ng trong
dài h n.
Lợi nhuận tăng nhưng mức
giá có còn hấp dẫn?
M<c dù trin v=ng tăng trư#ng
doanh thu và li nhun ca các doanh
nghi p phân bón đưc đánh giá khá
tích c c nhưng theo báo cáo mi đây
ca Công ty Chng khoán SSI, c'
phi u ngành phân bón tuy v>n còn
tim năng tăng giá trong ng?n h n
nhưng trin v=ng tăng giá trong năm
2022 s+ không còn hp d>n.
C th, vi Đ m Cà Mau, công ty
này nhn đ!nh năm 2022, giá khí đu
vào tăng 39% trong khi giá bán urê
tăng nh@ 1%, sán lưng tiêu th urê
tăng 3%, phân bón thương m i tăng
8%, nhà máy NPK đi vào ho t đng
t quí 1-2022 vi sán lưng tiêu th
khoáng 90.000 tn (30% công sut).
Biên li nhun gp ca Đ m Cà Mau
tăng t 17,4% lên 19,3% trong năm
2021, nhưng có th s+ giám nh@ v
18,1% trong năm 2022. V giá, c'
phi u DCM đang giao d!ch # mc đ!nh
giá P/E năm 2021 và 2022 khoáng
15,6 ln và 15,2 ln; mc đ!nh giá EV/
EBITDA tương ng khoáng 3 ln và 4
ln, cao hơn nhiu so vi trung bình
P/E và EV/EBITDA giai đo n 2018-
2019 là 12 ln và 2 ln. Điu này là
do trin tr=ng khá quan ca giá urê.
T năm 2023, li nhun ca Đ m Cà
Mau ưc tính tăng trư#ng m nh, do
khu hao nhà máy urê giám và công
sut nhà máy NPK mi tăng. Do Đ m
Cà Mau đang phát sinh chi phí khu
hao ln, SSI s& dng EV/EBITDA
đ đ!nh giá c' phi u. Áp dng EV/
EBITDA mc tiêu là 5,5 ln cho ưc
tính năm 2022, công ty chng khoán
này đưa giá mc tiêu là 25.000 đng/
c' phi u, ch cao hơn 7% so vi th! giá
hi n t i.
Vi Đ m Phú Mỹ, SSI cũng cho
rJng, năm 2022, giá bán các sán
phm ca công ty tăng không đáng k
trong khi giá khí đu vào v>n ti p tc
tăng cao, biên li nhun gp s+ giám
v mc 24% (năm 2021 là 26%).
Đng thOi, li nhun trưc thu năm
2022 ca công ty này s+ giám 15%
so vi năm 2021. Trong khi đó, giá
c' phi u DPM cũng đã có mc tăng
m nh n&a đu năm nay. U mc giá
32.600 đng/c' phi u, DPM đang
giao d!ch t i P/E giai đo n 2021-
2022 là 10,9x. SSI cho rJng tăng
trư#ng li nhun ca công ty giai
đo n 2021-2022 đã đưc phán ánh
vào c' phi u nên đã đ!nh giá l i c'
phi u này # mc giá mc tiêu mi là
32.000 đng/c' phi u, thp hơn 8%
so vi mc giá hi n t i.
Vi c mt trong nh:ng công ty chng
khoán hàng đu đánh giá tim năng
tăng giá ca nhóm c' phi u phân bón
không còn nhiu trong năm 2022 là
đim đáng chú ý đ nhà đu tư tham
kháo. Tuy vy, vi c d báo này luôn
hàm cha rt nhiu giá đ!nh và vi c
thay đ'i d báo có th thưOng xuyên
di"n ra tùy vào di"n bi n th c t .
Nhưng dù sao sau nh!p tăng “nóng”
trong hơn mt tháng tr# l i đây, c'
phi u ngành phân bón có l+ cũng cn
mt nh!p ngh, nht là trong bi cánh
th! trưOng chung đã chuyn hưng
tiêu c c trong phiên cui tun va
qua. 
26-8-2021 • 45
 TÀI CHÍNH - CHỨNG KHOÁN

Giải mã nghịch lý tăng trưởng

của cổ phiếu ngành y tế
Trong bối cảnh dịch bệnh, ngành y tế trên toàn cầu vẫn có thể tăng trưởng vượt trội do được
“hưởng lợi” nhiều từ nhu cầu gia tăng về điều trị và chăm sóc sức khỏe. Thực tế, mức sinh lời
của các doanh nghiệp ngành y tế ở thị trường chứng khoán các nước đã cho thấy điều đó. Tuy
nhiên, ở Việt Nam lại cho thấy một câu chuyện khác, phản ánh những đặc điểm trong cấu trúc
đặc thù của ngành y tế Việt Nam.
■ NGÔ ANH NGỌC (*)
- LÊ HOÀI ÂN (**)

Mức tăng trưởng thấp của
ngành y tế trong năm 2021
Trung Quc là quc gia đu tiên
bùng phát dch bnh và cũng t đó các
nhu cu y t c a quc gia này gia tăng
đ t bi n. Thêm vào đó, ho t đ ng đu
tư c a các doanh nghip trong ngành y
t vn đang duy trì xu hưng m r ng
t giai đo n bùng phát dch cho đ n
nay, thm chí mc gia tăng đu tư cao
hơn so vi các giai đo n trưc. D liu
đu tư bên dưi đưc tp hp t ho t
đ ng đu tư c a các doanh nghip y
t trên sàn chng khoán Trung Quc.
Điu này là m t y u t chính giúp
ngành y t tr thành ngành đ t mc
sinh li vưt tr i hơn nhiu so vi các
ngành ngh khác  quc gia này.
Ngưc l i, ngành y t Vit Nam
không nhng không có s gia tăng
trong các ho t đ ng đu tư mà còn
đang có du hiu suy giám bi nhng
tác đ ng c a đ i dch. Thc t , ho t
đ ng đu tư c a các doanh nghip đã
không có s tăng trưng  các giai đo n
trưc dch, khi luôn thu c nhóm thp
nht toàn th trưng. Điu này đã khi n
cho c phi u các doanh nghip y t trên
th trưng chng khoán Vit Nam đ t
mc sinh li thp hơn rt nhiu so vi
các ngành ngh khác. Trong giai đo n
đu c a đt dch năm ngoái, các c vi các quc gia tiên ti n thì phn ln
phi u ngành dưc cũng nhanh chóng
tăng vt trưc nhng kỳ vng đưc
hưng li, tuy nhiên đã không th! duy
trì đưc đà tăng và quay đu.
Ngành y t và dưc ph"m Vit Nam
có tim năng phát tri!n ln bi thu
nhp và mc sng c a ngưi dân ngày
càng gia tăng. Theo báo cáo c a Fitch
Solution, th trưng dưc ph"m Vit
Nam có th! đ t mc tăng trưng 11%
trong giai đo n 2021-2026, t 7,7 t#
đô la Mỹ năm 2021 lên 16,1 t# đô la
năm 2026. Vit Nam đang  thi kỳ
dân s vàng, tc đ già hóa s& di'n ra
nhanh, m ra tri!n vng tăng trưng
cho ngành dưc.
Tuy nhiên, chính nhng vn đ
đ(c thù trong cu trúc ngành ngh
đã khi n cho các doanh nghip dưc
ph"m và các doanh nghip y t nói
chung  Vit Nam g(p rt nhiu khó
khăn đ! phát tri!n m(c dù có m t nn
táng rt ln t đ(c đi!m th trưng.
Nền tảng ngành ở mức thấp
Khi nói đ n các doanh nghip y t
ln đang niêm y t  Vit Nam thì s&
ch# gii h n vào các doanh nghip
ngành dưc, m(c dù ngành y t r ng
hơn rt nhiu, bao g)m cá ho t đ ng
chăm sóc sc kh*e và nghiên cu y
khoa. Điu đó cũng phn nào cho thy
đưc bc tranh v cu trúc c a ngành.
Ngành công nghip dưc có t+ trng
ln là nhóm thuc generic và ph/
thu c đa s vào ngu)n nhp kh"u. So
các nhà máy sán xut thuc  Vit Nam
không nghiên cu bào ch thuc mà
ch y u da vào vic sán xut các lo i
thuc đã h t bán quyn trên th gii
(đc bài Hot đng R&D và an ninh
y t quc gia đ! hi!u hơn vì sao các
doanh nghip dưc Vit Nam không
th! tham gia vào th trưng thuc bào
ch ). Đi vi các lo i thuc đ(c tr, Vit
Nam phái nhp kh"u t nưc ngoài
hàng năm vi giá tr rt ln. Bên c nh
đó, nguyên liu sán xut dưc ph"m 
Vit Nam cũng ph/ thu c ti 80-90%
vào ngu)n nhp kh"u. Dch Covid-19
khi n nhiu nhà máy sán xut thành
phn ho t cht dưc ph"m (API) 
Trung Quc và 5n Đ t m ngng ho t
đ ng ho(c h n ch xut kh"u. S liu
thng kê cho thy hàng năm Vit Nam
nhp kh"u lên đ n gn 5 t# đô la giá tr
hàng hóa cho cá nguyên liu và thuc
cho ngành dưc.
Đu tháng 6, C/c Quán lý Dưc đã
công b m t lo t đơn v đ th"m quyn
nhp kh"u, kinh doanh, báo quán
vaccin phòng Covid-19, trong đó có
Công ty c phn (CTCP) Dưc ph"m
B n Tre, CTCP Dưc ph"m Trung ương
CPC1, CTCP Dưc ph"m Trung ương
Codupha... Tuy nhiên, hin t i nhiu
đơn v sán xut vaccin như Astrazeneca,
Pfizer, Moderna, Johnson & Johnson...
cam k t ch# bán cho Chính ph . Điu
đó khi n cho các c phi u ngành dưc
sau khi đưc m t vài phiên tăng đi!m
l i ti p t/c th/t lùi.
Kênh ETC sụt giảm, doanh
nghiệp dược niêm yết ảnh
hưởng nguồn thu
Kênh ETC chi m khoáng 70% th
phn c a th trưng thuc và đang s/t

46 • 26-8-2021
Tỉ đô la Mỹ
Tỉ đồng
giám mnh do ngưi dân không đn
bnh vin vì s lây nhi m. Nhi u năm
trư c, kênh ETC vn là đng lc tăng
trưng chính ca ngành dư c, nhưng
trong năm 2020 ch đt 5%, thp hơn
đáng k so v i con s hơn 10% ca
năm 2019. S hi phc ca kênh này
không đư c đánh giá cao trong năm
2021 khi dch Covid-19 vn đang di n
bin ht sc phc tp. Mc dù vy,
kênh ETC d kin s vn là đng lc
tăng trưng chính cho ngành trong
dài hn trư c xu hư ng thay th dn
các loi thuc ngoi b!ng các loi
thuc sán xut trong nư c.
Triển vọng vẫn sáng sủa
nhưng rủi ro bị thâu tóm
là rất lớn
Chính bi ti m năng tăng trưng
và th trưng còn nhi u phân mánh
nên các doanh nghip dư c ph"m Vit
Nam đang tr thành mc tiêu ca rt
nhi u doanh nghip dư c nư c ngoài
mun thâm nhp th trưng. Do đc
thù và ti m năng ca ngành dư c,
thâu tóm doanh nghip ni là bư c đi
nhanh và hiu quá nht ca các đi tác
ngoi. T# năm 2016 đn nay, các tp
đoàn đn t# EU, Nht Bán, Mỹ đã chi
ra hơn 12.000 t đng đ n&m quy n
chi phi và có ánh hưng l n đn các
công ty dư c n'i ting ca Vit Nam.
Theo Công ty Chng khoán Sài Gòn
(SSI), t'ng giá tr M&A năm 2020 ư c
đt 1.680 t đng, v i s tham gia ca
nhi u nhà đu tư ngoi như Tp đoàn
SK (Hàn Quc) mua 25% c' phn
ca CTCP Dư c ph"m Imexpharm
(IMP), ASKA (Nht Bán) s h+u 25%
CTCP Dư c ph"m Hà Tây (DHT), hay
Stada (Đc) nâng s h+u ti CTCP
Pymepharco (PME) t# 70% lên 76%.
Đu năm 2021, SK Investment Vina
III thuc SK Group tr thành c'
đông l n nht ti Imexpharm, s h+u
29,22% c' phn. Trư c đó, nhi u
doanh nghip dư c có tên tu'i trong
nư c cũng đã b thâu tóm bi các tp
đoàn quc t. Đơn c4, Abbott (Mỹ) s
h+u 51% c' phn ti CTCP Xut nhp
kh"u Y t Domesco (DMC). CTCP
Dư c Hu Giang (DHG) cũng đã tr
thành công ty con ca Tp đoàn Taiso
(Nht Bán).
Th trưng chng khoán trong dài
hn luôn là mt phong vũ biu ca n n
kinh t cũng như th hin mc hp
dn ca các ngành ngh khác nhau.
Mc tăng trưng ca ngành dư c 
Vit Nam khác bit so v i các nư c đã
phán ánh n n táng trong năng lc cnh
tranh ca nư c ta so v i các nư c.
(*)
CEO Babuki
(**)
CFA - BUH
26-8-2021 • 47
 TÀI CHÍNH - CHỨNG KHOÁN

Chứng khoán - vì đâu bán

tháo trở lại?
Điểm số giảm mạnh kèm với khối lượng tăng vọt là tín hiệu rất xấu, cho thấy bên bán muốn
thoát hàng bằng mọi giá. Ngoài nỗi lo ngại về tình hình dịch bệnh trong nước, chứng khoán Việt
Nam cũng chịu ảnh hưởng từ diễn biến điều chỉnh của các thị trường toàn cầu, nhất là khi khối
ngoại mạnh tay bán ròng trở lại.

■ TRIÊU DƯƠNG

Bán bất chấp
Bt chp các d báo đy lc quan
gn đây ca các công ty chng khoán
v m c tiêu lên 1.400 hay 1.500 đi m
cho ch s VN-Index, th trưng chng
khoán (TTCK) phiên th Sáu (ngày
20-8-2021) đã bt ng lao d c mnh,
vi ch s VN-Index giám hơn 45,4
đi m, tương đương 3,3%, đánh du
phiên giám mnh nht tính t ngày
12-7-2021.
Đáng lưu ý là đi m s giám mnh
kèm vi kh i lưng tăng vt là tín hiu
rt xu, cho thy bên bán mu n thoát
hàng bng mi giá, đc bit khi càng
v cu i phiên lưng bán càng dn dp
đã đy ch s giám sâu.
C th , phiên ngày 20-8 ghi nhn
k l c mi v thanh khoán, vi t!ng
kh i lưng giao dch đt 1,2 t c! phi"u
tính riêng trên sàn HOSE, tương ng
giá tr giao dch là 38.349 t đng.
Sàn UpCom cũng đt k l c v thanh
khoán vi 220 triu c! phi"u đưc
trao tay. Tính trên toàn th trưng,
t!ng giá tr giao dch đt hơn 47.700
t đng, tương đương hơn 2 t đô la
Mỹ, cao nht t trưc đ"n nay.
Trong khi không ít nhà đu tư đang
h h&i ch đi chuy"n thăm chính
thc ca Phó t!ng th ng Mỹ Kamala
Harris đ"n Vit Nam vào ngày 24-8
có th m& ra nh'ng cơ h*i mi trong
quan h gi'a hai nưc, đc bit là &
lĩnh vc kinh t" khi Vit Nam đang n!i
lên vi v th" là đ i tác thương mi ln
ca Mỹ và có vai trò quan trng trong
chu/i cung ng toàn cu, mà t đó s6
thu hút thêm dòng v n đu tư, m& TPHCM cũng s6 tn d ng thi gian
r*ng cơ h*i kinh doanh cho các doanh này đ tăng t c xét nghim toàn thành
nghip n*i đa và to thêm nhi u công ph nhm phát hin sm nht F0, kp
ăn vic làm, thì phiên lao d c cu i thi ngăn chn lây lan. Đây có l6 là
tun qua đã tác đ*ng tiêu cc lên tâm n/i lo ngi ln nht hin nay đ i vi
lý th trưng. không ít nhà đu tư, vì vic xét nghim
Hu h"t ý ki"n cho rng thông tin trên din r*ng m*t ln n'a n"u phát
TPHCM s6 tăng cưng bin pháp hin s ca F0 quá ln có th tác đ*ng
ch ng dch Covid-19 vi yêu cu “ai & tiêu cc lên tâm lý th trưng. Ngưc
đâu & yên đó” lan truy n t ngày 19- li, n"u s ca F0 phát hin mi trong
8, cùng vi nh'ng tin đn “đóng c:a đt xét nghim ln này không đáng k
thành ph ” đã khi"n nhi u nhà đu tư so vi d báo, tâm lý th trưng có th
lo ngi và tm thoát kh;i th trưng. bình !n hơn và theo đó th trưng có
Thc t" là thành ph sau đó đã thông th phán ng lc quan tr& li.
báo ch si"t cht các bin pháp ki m
soát, giãn cách xã h*i k t ngày 23-8, Nhưng liệu còn có lý do
vi s tham gia ca quân đ*i đ nâng nào khác?
cao hiu quá ch ng dch, nhm đt Ngoài n/i lo ngi v tình hình dch
m c tiêu ki m soát dch đ"n ngày 15-9 bnh trong nưc, TTCK Vit Nam
như Ngh quy"t 86 ca Chính ph. cũng chu ánh hư&ng t di=n bi"n đi u
Đáng lưu ý là cùng vi vic giãn ch nh ca các TTCK toàn cu, đc bit
cách nghiêm ngt hơn, chính quy n là ti Mỹ trong nh'ng ngày gn đây.
CÁC PHIÊN GIẢM ĐIỂM MẠNH NẾU TIẾP TỤC DIỄN
RA, HIỆU ỨNG CALL MARGIN SẼ LẠI XẢY RA VÀ CÀNG
ĐẨY THỊ TRƯỜNG CHỊU THÊM ÁP LỰC SUY GIẢM.

48 • 26-8-2021
 THANH KHOẢN TĂNG VỌT LÊN KỶ LỤC MỚI TRONG PHIÊN GIẢM ĐIỂM MẠNH
Ch trong ba phiên 17,18 và 19-8, ch
s Dow Jones ca Mỹ đã rt hơn hơn
730 đi m, tương ng hơn 2%. Ngoài
nguy cơ chng Delta đang hoành hành
t i Mỹ khi n s ca nhim Covid-19
mi tăng vt tr l i, nhà đu tư cũng
đang lo ng i nn kinh t ln nht th
gii này có th ch ng ki n chính sách
tin t sm tht cht tr l i.
Biên bán cuc hp chính sách tháng
7 mi đưc công b ca Cc D tr liên
bang Mỹ (Fed) cho thy, ngày càng có
nhiu thành viên ca cơ quan này đng
tình vi khá năng Fed s! giám quy mô
mua tài sán trong vài tháng ti, da
trên các điu kin kinh t và tài chính
hin nay đã đưc cái thin đáng k .
Theo đó, cơ quan này có th chm d t
chương trình mua trái phi u vào cui
năm nay hoc đu năm sau, trưc khi
quy t đ"nh nâng lãi sut tr l i.
Trưc nhng d báo này, các kênh
đu tư như ch ng khoán đang ch"u áp
lc điu chnh rt ln khi các nhà đu
tư toàn cu s! ch y sang nhng kênh
đu tư hưng li t# chính sách mi
này. Ngoài ra, các th" trư$ng ch ng
khoán mi n&i và đang phát tri n
cũng s! ch"u áp lc rt ln, trong bi
cánh dòng vn hưng li t# chính sách
tin r' trong th$i gian qua có th ch y
l i v Mỹ khi nưc này dn tht cht
chính sách tin t tr l i.
Thc t sau chu*i mua ròng báy
phiên liên ti p t# ngày 30-7 đ n 9-8,
các nhà đu tư nưc ngoài đã quay l i
bán ròng m nh m! trên TTCK Vit
Nam t# đó đ n nay, vi t&ng giá tr"
bán ròng tính riêng trên sàn HOSE t#
ngày 9-8 đ n ngày 20-8 lên ti hơn
7.900 t đng, tính ra bình quân m*i
phiên bán ròng gn 880 t đng, đánh
du đt bán ròng ln nht tính t# cui
tháng 5 - đu tháng 6 đ n nay.
D tháo s+a đ&i Thông tư 01/2020/
TT-NHNN và Thông tư 03/2021/TT-
NHNN mi đưc công b đ ly ý ki n
cũng có th đang có nhng tác đng
khó lư$ng lên TTCK Vit Nam. Dù
th$i gian tái cơ cu n đưc kéo dài
hơn nhưng th$i gian kéo dài ch có sáu
tháng, trong khi đó chính sách trích
l4p d phòng b& sung đi vi n tái cơ
cu v:n đưc gi nguyên  th$i h n ba
năm, t# 2021-2023.
Đáng lưu ý là vi vic các khoán vay
phát sinh trưc ngày 1-8-2021 cũng
đ điu kin tái cơ cu, các khoán n
tái cơ cu có th tăng vt trong th$i
gian ti và t# đó s! gây áp lc rt ln
lên chi phí trích l4p d phòng ri ro
tín dng cũng như li nhu4n ca các
ngân hàng ngay trong năm nay, càng
tác đng xu lên giá c& phi u.
Thc t nhóm c& phi u ngân hàng
cũng d:n đu đà lao dc trong phiên
ngày 20-8, vi m c giám gn 3,9%,
trong đó các c& phi u ngân hàng vn
hóa ln như VCB, TCB, BID, CTG…
đóng góp ln vào s đi m giám ca ch
s chung VN-Index. Ngoài ra, nhiu c&
phi u ngân hàng cũng đ t thanh khoán
“khng” trong phiên này, như STB,
MBB, TCB, CTG, SHB ghi nh4n khi
lưng giao d"ch t# 20-40 triu đơn v".
K t# đt điu chnh hi gia tháng
7, nhóm c& phi u ngân hàng th$i gian
qua din bi n không my tích cc,
vi m c tăng trưng ch4m hơn so vi
th" trư$ng chung cũng như các nhóm
ngành khác trong đt phc hi v#a
qua. Nay nhóm này l i ch"u tác đng
giám m nh hơn cùng vi thanh khoán
tăng vt cho thy nhà đu tư ti p tc
m nh tay bán ra và thoát kh=i nhóm
c& phi u vua. Trưc tình hình này, các
phiên giám đi m m nh n u ti p tc
din ra, hiu ng call margin s! l i xáy
ra và càng đ>y th" trư$ng ch"u thêm áp
lc suy giám. 
26-8-2021 • 49
 LOGISTICS

Khi quy hoạch đi sau sự

vận động của thị trường
Trong những ngày gần đây, đứng trước thực trạng cảng Cát Lái (TPHCM) hoạt động căng thẳng
và chịu sức ép từ lượng hàng nhập tồn rất lớn, đã có những quan điểm xem xét hoạt động của
cảng Cát Lái từ góc độ quy hoạch...

■ TRUNG TUÂN

Q uan đim này cho rng

tình trng tc nghn cáng
Cát Lái v n đã r t nghiêm
tr ng trong năm năm tr
li đây và sán lưng hàng hóa thông qua
khu bn cáng Cát Lái đã liên tc tăng và
vưt công su t quy hoch cáng đn năm
2030. Chúng ta cn đc bit thn tr ng
vi nhng nhn đnh này.
Những nhận định chưa
trọn vẹn
Đu tiên là v n đ tc nghn cáng.
Tính t gia năm 2018 đn thi đim
cu i tháng 7-2021 va qua, chúng ta
mi li tip nhn thông tin v ri ro ùn
tc hot đng cáng bin, vi câu chuyn
năm 2018 liên quan đn hàng ph liu
nhp khu. Sau mt thi gian các cơ
quan ch"c năng như B Tài nguyên và
Môi trưng, T#ng cc Hái quan, B Giao
thông Vn tái (GTVT) ph i hp cùng
các cáng bin đ x$ lý, tình trng này đã
đưc tháo g% và các cáng bin hot đng
bình thưng cho đn nay. K cá trong ba
làn sóng bùng phát dch Covid-19 trưc
đây ti Vit Nam, hot đng các cáng
v&n đưc duy trì bình thưng.
QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN CẢNG BIỂN CỦA CHÚNG TA
TRONG NHỮNG NĂM TRƯỚC ĐÂY VẪN CÒN NHỮNG
ĐIỂM BẤT CẬP, VÀ CHÚNG TA KHÔNG NÊN DỰA VÀO
NHỮNG ĐIỂM BẤT CẬP NÀY ĐỂ NHẬN ĐỊNH VỀ TRƯỜNG
HỢP VẬN HÀNH THEO NHU CẦU THỊ TRƯỜNG ĐỂ MANG
LẠI THÀNH CÔNG.
Nhng đt ùn tc liên quan đn
cáng bin ti TPHCM trong nhng
năm qua, đương nhiên là có, nhưng
đó là ùn tc đưng vào cáng do các s'
c khác nhau như tai nn giao thông
ti các nút tht c# chai, mùa cao đim
hàng hóa. Mc dù s' ùn tc này có
ánh hư ng đn hot đng ca cáng và
doanh nghip như giao nhn hàng hóa
chm hơn, chi phí logistics ca doanh
nghip gia tăng, nhưng không vì th
mà hot đng khai thác cáng b đình
tr. Nói cách khác, đây là v n đ ùn tc
h th ng giao thông ch" không phái là
ùn tc cáng bin.
Chính vì lý do này, UBND TPHCM
đã xác đnh rng cơ s h tng giao
thông ca TPHCM không đáp "ng
kp t c đ tăng trư ng ca sán lưng
hàng hóa lưu thông qua cáng và đã xây
d'ng k hoch đu tư mnh m vào
h th ng h tng giao thông TPHCM
trong thi gian ti thông qua phí h
tng cáng bin.
V n đ tip theo là công su t khai
thác cáng.
Quan đim cho rng cáng Cát Lái đã
hot đng vưt công su t cáng đã d&n
ra m"c công su t theo quy hoch ca
Cát Lái đn năm 2020 là 4,01-4,02
triu TEU và đn năm 2030 là 4,02-
4,03 triu TEU (Quyt đnh 3655/
QĐ-BGTVT ngày 27-12-2017 ca B
trư ng B GTVT phê duyt quy hoch
chi tit nhóm cáng bin Đông Nam
b), và cho bit trong năm 2020, Cát
Lái đt sán lưng 5,585 triu TEU, t"c
đã vưt xa công su t khai thác.
Quan đim này là không phù hp
v th'c ti*n khai thác cáng, không
th ng nh t vi nhìn nhn ca UBND
TPHCM và cũng không phù hp vi
chính... quy hoch ca B GTVT.
Quy hoch theo Quyt đnh 3655
ch: cho phép các cáng ti khu bn
cáng Cát Lái đón tàu có tr ng tái đn
30.000 t n. Tuy nhiên, hin nay Cc
Hàng hái Vit Nam (thuc B GTVT)
đã c p gi y phép cho tàu có tr ng tái
g p rư%i (45.000 t n) ra vào khu v'c
cáng này. Đón đưc tàu ln hơn g p
rư%i thì công su t cáng không th ch:
dng li m"c công su t quy hoch
cho khá năng đón tàu nh; hơn. Và
trong d' tháo quy hoch cáng bin
Vit Nam mi, c% tàu vào Cát Lái đã
đưc cp nht là 45.000 t n.
Bên cnh đó, con s x p x: 4 triu
TEU là quá th p so vi năng l'c khai
thác th'c ca cáng Cát Lái. Công th"c
thưng dùng đ tính năng l'c khai
thác mt bn cáng container là 1 cu
b - 3 cu bãi - 6 xe đu kéo s khai
thác đưc đn 200.000 TEU/năm,
Cát Lái hin đang có 26 cu b - 89
cu bãi - 255 xe đu kéo, như vy

50 • 26-8-2021
Tắc nghẽn tại cảng Cát Lái.
năng lc khai thác ca cáng này có
th đt t i thiu 5,2 tri u TEU/năm.
T ng công ty Tân Cáng Sài Gòn cho
bi t công su t t i đa ca Cát Lái là 5,5
tri u TEU/năm, còn UBND TPHCM,
ti T trình 4602/TTr-UBND v vi c
ban hành mc thu phí h tng cáng
bin ngày 3-12-2020 ghi nhn công
su t ca Cát Lái là 5,3 tri u TEU và có
th tăng lên đ n 6,5 tri u TEU n u các
tuy n đưng ra vào cáng đưc đu tư
đúng theo quy hoch.
Như vy, mc dù vào năm 2020
cáng Cát Lái đã hot đng vưt công
su t quy hoch ban hành t năm 2017,
tuy nhiên công su t quy hoch cho Cát
Lái ca B GTVT đã phn nào lc hu.
Vai trò của khu bến cảng
Cát Lái
Trong quy hoch ca B GTVT, khu
b n cáng Cát Lái (chính xác là khu
b n cáng trên sông Đng Nai thuc
cáng bin TPHCM) có ba b n cáng
container là b n cáng Tân Cáng - Cát
Lái, b n cáng B n Nghé - Phú Hu
và b n cáng qu c t SP-ITC. Đáng
chú ý là trong báng x p hng ca các
cáng container ln nh t th gii, cáng
TPHCM đng th 21 vi sán lưng
7,2 tri u TEU, đng phía trên cáng
TPHCM là 20 cáng nưc sâu và do đó
cáng TPHCM nhn danh hi u không
chính thc là cáng không phái nưc
sâu ln nh t th gii. Cáng TPHCM
đng trên nhng cáng nưc sâu, thm
chí là cáng trung chuyn, cc ln như
Colombo (Sri Lanka), Piraeus (Hy
Lp), hay Đi Liên (Trung Qu c).
V trí không chính thc này không
nh t thi t phái dn đ n s t hào v th
bc, nhưng cũng cho chúng ta mt s
tht hin nhiên rng, cho dù không phái
là cáng nưc sâu, cáng bin TPHCM vn
hot đng hi u quá đ tr! thành c"a ngõ
xu t nhp kh#u hàng đu Vi t Nam, v Chúng ta không l gì trưc vi c
th này có đưc ch y u t đóng góp ca
khu b n cáng Cát Lái.
Khu b n cáng Cát Lái hi n nay
là la ch$n hàng đu đ i vi cá các
hãng tàu và các doanh nghi p xu t
nhp kh#u giao nhn hàng hóa.
Mc dù chúng ta đã kỳ v$ng rng s
hình thành ca c&m cáng Cái Mép -
Th Vái (CM-TV) s' góp phn dch
chuyn hàng hóa t cáng TPHCM
ra CM-TV, nhưng điu đó chưa di*n
ra, ch y u ch+ có lưng hàng đi châu
Âu và Mỹ dch chuyn ra CM-TV. Vì
trong khi các quy hoch cáng bin
Vi t Nam trưc đây có xu hưng chia
nh9 các b n cáng đ to ra tình trng
phân máng và cnh tranh ln nhau,
thì khu b n cáng Cát Lái li r t tp
trung, cùng đt dưi s quán lý v
mt hái quan ca Chi c&c Hái quan
c"a kh#u Cáng Sài Gòn khu vc 1, và
dù có nhiu b n cáng khác nhau, toàn
khu vc ch+ có hai doanh nghi p khai
thác chính là T ng công ty Tân Cáng
Sài Gòn và Công ty c phn Vn tái
và Thương mi Qu c t (ITC).
Vi đc thù ca ngành vn tái bin,
vi c các cáng nm lin k nhau và có th
Ảnh: H.P
to điu ki n đ vn chuyn container
qua li gia các cáng là mt đim cng,
giúp các cáng t i ưu hóa năng lc khai
thác, còn các hãng tàu thì giám thiu ri
ro “rt” container, chuyn tàu..., chính
nhng điu này mang li li ích cho
doanh nghi p khi giao nhn container
ti khu b n cáng Cát Lái.
ngành vn tái container th gii đang
chng ki n s hp nh t và s hp tác,
thm chí gia các đ i th cnh tranh,
r t mnh m' trong thi gian qua. Đ i
vi ngành cáng bin, đã có nhng
đng thái tương t như liên minh gia
b n nhà khai thác cáng hàng đu là
Hongkong International Terminals
(HIT), Cosco-HIT, Asia Container
Terminals và Modern Terminals, khi
h$ to ra mt liên minh đ cùng quán
lý, khai thác tám b n cáng gm 23
cu cáng ti Hng Kông; hay Cosco
Shipping Ports, Tianjin Port Holdings
và China Merchants đã th ng nh t sáp
nhp các b n cáng ca ba nhà khai thác
cáng này ti Thiên Tân đ t i ưu hóa
ngun lc chung ca ba cáng. Ti Vi t
Nam, khu b n cáng Cát Lái có th đưc
xem là đưc phát trin thành công,
thay vì b dán nhãn phá v< quy hoch.
Quy hoch phát trin cáng bin ca
chúng ta trong nhng năm trưc đây
vn còn nhng đim b t cp, và chúng
ta không nên da vào nhng đim b t
cp này đ nhn đnh v trưng hp
vn hành theo nhu cu th trưng đ
mang li thành công. 
26-8-2021 • 51
 ĐẦU TƯ

Cần đội tàu biển xứng với

tiềm năng kinh tế biển

Đội tàu biển Việt Nam chỉ chiếm khoảng 7% thị phần vận tải, còn lại nằm trong tay các hãng tàu nước ngoài. Ảnh: H.P

Năm 2020, mặc dù bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, sản lượng container thông qua cảng biển
đạt trên 22 triệu TEU, với gần 700 triệu tấn hàng hóa. Tuy nhiên, đội tàu biển Việt Nam chỉ chiếm
khoảng 7% thị phần, số còn lại nằm trong tay các hãng tàu nước ngoài. Vì vậy, việc Việt Nam phát
triển đội tàu container lớn chuyên chở hàng hóa xuất nhập khẩu là quan trọng và cần thiết.

■ LÊ DUY HIỆP (*)

N gh quyt Đi hi Đáng

ln th 13 đã đ ra m c
tiêu đn năm 2045 Vit
Nam “tr thành nưc
phát trin, thu nhp cao”, “khơi dy
khát vng phát trin đt nưc phn
vinh, hnh phúc”... Đ thc hin m c
thương mi nói riêng trong đi u kin
hi nhp kinh t sâu rng. Mt trong
nhng đ xut ca hip hi là phát
trin đi tàu container ln ph c v
vic chuyên ch hàng hóa xut nhp
khu ca Vit Nam bng đư!ng bin.
Ngh quyt 09/NQ/TW 9-2-2007
logistics Vit Nam đn năm 2025”,
cũng đã đ ra nhim v “nâng cao
năng lc vn chuyn hàng hái”.

Thị phần quá nhỏ

tiêu đó, các ngành kinh t, các doanh
nghip phái đ ra và thc hin nhng
nhim v mang tính đt phá chin
lưc. Trong s đó, Hip hi Doanh
nghip dch v logistics Vit Nam
(VLA) đang có nhi u n lc nhm
đưa ngành dch v logistics phát trin
đt phá, góp phn vào vic giám chi
phí logistics, nâng cao năng lc cnh
tranh ca n n kinh t nói chung và
ca Ban Chp hành Trung ương Đáng
khóa 10 v Chin lưc bin Vit Nam
đã xác đnh bưc đt phá v kinh
t bin, trong đó có k hoch phát
trin đi tàu bin Vit Nam. Quyt
đnh 221/QĐ-TTg, 22/2/2021 “S"a
đ#i, b# sung Quyt đnh 200/QĐ-
TTg ngày 14-2-20217 v phê duyt
K hoch hành đng nâng cao năng
lc cnh tranh và phát trin dch v
Vit Nam có v trí đa chính tr quan
trng, nm trên tuyn vn tái hàng hái
trng yu Đông - Tây bán cu, chim
trên 80% khi lưng vn chuyn hàng
hóa toàn cu. Khoáng 90% khi lưng
hàng hóa xut nhp khu ca Vit Nam
đưc chuyên ch bng đư!ng bin.
Tc đ hàng hóa thông qua cáng bin
nưc ta tăng bình quân 13-15% năm.
Năm 2020, năm khó khăn do đi dch
Covid-19 nhưng hàng container thông
qua cáng bin đt 22.143.000 TEU,

52 • 26-8-2021

vi 690 triu tn hàng. Tuy nhiên, đi
tàu bin Vit Nam ch chi m khoáng
7% th ph n v n tái, còn li nm trong
tay các hãng tàu nưc ngoài. Các tàu
container ca Vit Nam ch y u hot
đng trên tuy n ngn trong khu vc
ni Á.
Hin nay, tình trng thi u ht v
container, đng thi giá cưc v n tái
bin tăng vt... đã ánh hưng nng n phái có (5x7) tàu mi duy trì tuy n đi
ti hot đng xut nh p khu và khá
năng cnh tranh ca hàng hóa. 100%
tin cưc v n chuyn hàng hóa bng
container các tuy n xa vào túi các ch
tàu nưc ngoài. Vì v y vic hình thành
đi tàu container mnh không ch đơn
thu n hn ch s chèn ép ca các hãng
tàu nưc ngoài v giá cưc cũng như
ph phí, mà v lâu dài là công c đ
báo đám an ninh kinh t ca đt nưc,
thc hin t!t các hip đ nh thương mi
đã ký vi EU, Mỹ, Hàn Qu!c, Nh t...
Đ xây dng và phát trin đi tàu
container qu!c gia, không th ch tính
toán l$ lãi trong thi gian ngn mà phái
có t m nhìn lâu dài (gi& li toàn b s!
tin cưc rt ln ca khoáng 90% kh!i
lư'ng hàng hóa v n chuyn bng tàu
container đi bin tuy n xa) và phái coi
đây là bin pháp quan trng giúp h
thp chi phí logistics qu!c gia, nâng
cao năng lc cnh tranh ca hàng hóa
Vit Nam. Đây còn là bin pháp báo
đám thc hin t!t vic phát trin kinh
t ca đt nưc, mt qu!c gia có nhiu
tim năng v kinh t bin.
Đâu là giải pháp?
Tình hình thc t đòi hi Vit Nam
phái nhanh chóng phát trin đi tàu
v n chuyn container có trng tái ln,
đi xa; phái tr thành qu!c gia có đi
tàu vi*n dương x+ng t m khi so sánh
vi các nưc, vùng lãnh th- nh trong
khu vc như Đài Loan, Singapore.
Phát trin đi tàu container có
trng tái ln phái chia làm các giai
đon. Giai đon 1 (2021-2025) có
2-4 tàu container trng tái ln. Đóng
mi hoc mua tàu đã qua s3 dng. C8
tàu 50.000-100.000 DWT, có th
chuyên ch 4.000-8.000 TEU. Các
giai đon sau s< tăng s! lư'ng tàu đ
đ duy trì d ch v hàng tu n (weekly
service). N u không có nhiu tàu hơn
đ duy trì đư'c d ch v chuyên tuy n
(liner service - fixed sailing day) thì
s< rt khó cnh tranh. N u weekly
service thì s! tàu s< là bi s! ca 7.
Con s! bao nhiêu là tùy thuc hành
trình, l trình. Tuy nhiên, ít nht cũng
b Tây nưc Mỹ và (6x7) tàu đ đi các
cáng chính châu Âu.
Nguồn vốn phát triển
Đó là v!n ca các doanh nghip tư
nhân k t h'p vi ngun v!n đ u tư
ca Nhà nưc, v!n vay; kêu gi các t p
đoàn tư nhân cùng đ u tư l p nhóm
(group) khai thác đi tàu container,
hoc xem xét khá năng liên doanh...
Trong ngành d ch v logistics, có th
kêu gi Gemadept, Tân Cáng Sài Gòn,
Vinalines/VIMC... và cá các doanh
nghip ch hàng ln tham gia. Hin
nay, Vit Nam có nhiu doanh nghip
tư nhân đ u tư phát trin đi tàu bay
hin đi, phát trin cáng bin, sân bay,
đưng cao t!c vi s! v!n rt ln...
Cơ chế chính sách
Đ xut Nhà nưc có mt cơ ch
đc bit và mt s! chính sách, ch
trương ln áp dng c th cho nh&ng
đ!i tư'ng liên quan. Ví d như đu
th u, ch đ nh th u, giám, mi*n thu ,
h$ tr' tài chính trong giai đon đ u
ca vic phát trin đi tàu. Có chính
sách khuy n khích đào to và s3 dng
thuyn viên nhm thu hút thuyn viên
Vit Nam làm vic trên tàu trong mt
thi gian nht đ nh. Chính sách cho
thuê thuyn viên nưc ngoài khi c n
thi t, như k t h'p thuê mt s! sĩ quan
nưc ngoài làm vic cùng thuyn viên
Vit Nam...
C n có s h'p tác ca các doanh
nghip ch hàng ln, như dt may, da
giày, đ g$, thy sán... trong vic báo
đám k t h'p ngun hàng xut nh p
khu vi kh!i lư'ng ln cho đi tàu.
Các doanh nghip xut nh p khu có
hàng lưu cưc tàu s< nh n đư'c nh&ng
khuy n khích, ưu đãi nht đ nh. Vai
trò ca B Công Thương là h t s+c
quan trng, báo đám ngun hàng
xut nh p khu ca Vit Nam, nht
là khi thc hin đ y đ các Hip đ nh
thương mi t do (FTA) th h mi.
Các doanh nghip cung cp d ch v
logistics có s ph!i h'p cht ch< trong
vic lưu cưc tàu. Đây là mt trong
nh&ng điu kin đ d án thành công.
Đ có đư'c nh&ng giái pháp h&u
hiu, Hip hi s< ch đng tháo lu n
c th v nh&ng đ xut trên vi Cc
Hàng hái Vit Nam, cơ quan quán lý
nhà nưc v hàng hái ca Vit Nam và
các t p đoàn ln làm ht nhân đ t-
ch+c vic trin khai. Khó khăn rt ln,
nhưng không phái không làm đư'c.
Và, lúc này là thi cơ t!t nht. Nhưng
điu kin tiên quy t là Chính ph phái
phê duyt đ án c th vi cơ ch đc
thù, và quy t tâm ch đo thc hin
cho bng đư'c.
(*) Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ
logistics Việt Nam (VLA)
26-8-2021 • 53
 XU HƯỚNG

Dữ liệu cá nhân trong dòng

chảy dữ liệu xuyên biên giới
Với sự bùng nổ của Internet, điện thoại thông minh và mạng xã hội ở châu Á - Thái Bình Dương
nói chung, Việt Nam nói riêng, dữ liệu và dòng chảy dữ liệu giữa các quốc gia ngày càng đóng
vai trò trọng yếu đối với hoạt động kinh tế, dịch vụ và thương mại số. Tuy nhiên, dòng chảy này
cũng “mang theo” thông tin và dữ liệu cá nhân của hàng tỉ người sử dụng dịch vụ Internet và
đặt ra các thách thức lớn đối với việc bảo vệ an toàn và quyền riêng tư cho dữ liệu người dùng.
■ NGUYỄN LAN PHƯƠNG - NGUYỄN QUANG ĐỒNG (*)

Dữ liệu cá nhân và vấn đề
dữ liệu cá nhân xuyên
biên giới
Trong cách hiu ph bin nht, d liu
cá nhân (personal data) là thông tin cho
phép xác đ nh/nh n d ng tr c tip ho c
gián tip mt con ngưi c th. D a vào
khá năng tác đng ca d liu ti đi
sng, tâm lý con ngưi, d liu cá nhân
đưc chia thành hai lo i: (i) D liu cá
nhân cơ bán gm nhng thông tin c th
cho phép xác đ nh tr c tip danh tính
mt con ngưi như: tên, tui, gii tính,
dân tc; (ii) D liu cá nhân nh y cám
gm nhng thông tin liên quan tr c tip
đn quyn cơ bán và t do ca con ngưi
và khi x lý nhng thông tin này có th
t o ra ri ro đi vi quyn này, tác đng
nghiêm trng đn danh d , nhân phm
ca con ngưi như: quan đim chính tr ,
quan đim tôn giáo, tình tr ng đi sng
tình dc, đ c đim di truyn hc.
Trong dòng cháy d liu gia các
quc gia, d liu cá nhân là mt thành
t quan trng. Chuyn d liu cá nhân
qua biên gii (cross-border transfer
of personal data) do đó đưc xem xét,
cũng như đ t trong chnh th không
tách ri vi d liu qua biên gii
(cross-border data).
Hin nay, theo s liu đưc công b
b!i Nikkei(1), tình hình chuyn d liu
qua biên gii trên th gii cho thy
châu Á là khu v c năng đng b c nht
trên th gii và Vit Nam tr! thành
quc gia ni b t v ho t đng trao đi
d liu xuyên quc gia.
Th nht, v danh sách xp h ng
quc gia có dòng d liu xuyên biên gii
ln nht, có đn năm quc gia thuc
châu Á (Trung Quc, "n Đ, Singapore,
Vit Nam và Nh t Bán) n$m trong danh
sách 11 quc gia có dòng d liu xuyên
biên gii ln nht th gii. Đáng chú ý
là, Trung Quc xp v trí th% nht vi
lưu lưng 111 triu Mbps (Megabit per
second), b& xa Mỹ xp ! v trí th% hai vi
60 triu Mbps và Anh ! v trí th% ba vi
51,22 triu Mbps. Trong danh sách này,
Vit Nam n$m ! v trí th% báy vi lưu
lưng 7,99 triu Mbps.
Th hai, v m%c đ tăng trư!ng ca
dòng cháy d liu qua biên gii giai
đo n 2001-2019 ca 11 quc gia có
dòng d liu xuyên biên gii ln nht,
Vit Nam là quc gia có m%c đ tăng
trư!ng cao nht vi 230.000 l*n, gp
khoáng 30 l*n so vi quc gia đ%ng
đ*u v lưu lưng luân chuyn d liu
là Trung Quc vi 7.500 l*n. Các quc
gia châu Á khác cũng có m%c đ tăng
trư!ng n tưng, "n Đ vi 22.000
l*n và Singapore vi 3.000 l*n.
Th ba, v s thay đi t+ trng d
liu đưc chuyn đn các quc gia gia
năm 2001 và năm 2020, t+ trng d
liu đưc chuyn đn Vit Nam và
Singapore (Nikkei xp chung Singapore
và Vit Nam) t4 Mỹ, Trung Quc và "n
Đ vào năm 2020 ln hơn so vi năm
2001. Đáng chú ý, năm 2001, Trung
Quc ch yu chuyn d liu đn Mỹ,
Nh t Bán thì đn năm 2020, t+ trng
d liu đưc chuyn đn Vit Nam và
Singapore t4 Trung Quc ln hơn t+
trng d liu đưc chuyn đn Mỹ,
Nh t Bán t4 Trung Quc.
Dữ liệu cá nhân xuyên biên
giới và những vấn đề chính
sách - pháp lý đặt ra
Dòng cháy d liu xuyên biên gii
nói chung và dòng d liu cá nhân
xuyên biên gii nói riêng đ t ra nhiu
vn đ cho m8i quc gia trong thi đ i
hi nh p s, trong đó có bn vn đ
chính sách - pháp lý ni b t như sau.
Th nht là an ninh m ng. Dòng
d liu xuyên biên gii đ t ra s quan
ng i v khá năng ca ngưi dùng l<n
nhà nưc trong vic kim soát và báo
m t d liu khi chúng ! ngoài biên gii
lãnh th quc gia. Đi vi ngưi dùng,
nu xáy ra s c mt an toàn vi d
liu ca mình nhưng d liu đó l i do
mt ch th ! quc gia khác n=m gi,
s> rt khó đ th c hin đưc quyn t
kim soát hay báo v. Và trong trưng
hp đó, nhà nưc cũng có rt ít khá
năng đ h8 tr công dân ca mình
th c hin các quyn v d liu do b
gii h n v thm quyn tài phán. Mt
ví d, trưc xì căng đan Facebook làm
l d liu ca ngưi dùng trong v
vic Cambridge Analytica, ngưi dùng
! Vit Nam không đưc đn bù thit
h i, cũng như không th t th c hin
các giái pháp báo v khi v vic xáy ra.
Th hai là vn đ báo v quyn riêng
tư ca ngưi dùng. Dòng d liu xuyên
biên gii đ t ra mi lo l=ng v khá năng

54 • 26-8-2021
 MỘT HỆ THỐNG CHÍNH SÁCH “ĐA CÔNG CỤ” CÓ THỂ SẼ
PHỤC VỤ TỐT CHO VIỆT NAM HƠN LÀ THUẦN TÚY DỰA
VÀO CÁC LUẬT LỆ VÀ QUY ĐỊNH “CỨNG”. BÊN CẠNH BIỆN
PHÁP “CỨNG”, CÁC BIỆN PHÁP BỔ TRỢ GỒM TIÊU CHUẨN
“MỀM” (MANG TÍNH KHUYẾN KHÍCH DOANH NGHIỆP TỰ
TUÂN THỦ) NHƯ TIÊU CHUẨN AN TOÀN DỮ LIỆU, CÁC n"m trong tp 10 th gi i v luân
GIẢI PHÁP CÔNG NGHỆ GIÚP BẢO VỆ DỮ LIỆU TỐT CẦN chuyn d liu cũng b*t đ$u quan
ĐƯỢC CÂN NHẮC ÁP DỤNG. tâm và đ xut cách tip cn pháp lý
c th hơn cho vn đ này. Tuy nhiên,
khi xem kinh t s là đ ng l c m i
cho phát trin, l a ch+n ca Vit Nam
báo v quyn riêng tư ca ch th d Th tư là báo h ngành công nghip ch*c ch*n s rt thách th!c và c$n
liu cá nhân khi d liu này đư c trong nư c, đc bit v i các quc gia đư c cân nh*c cn tr+ng v cách tip
chuyn sang m t khu v c tài phán đư c coi là “m i n#i”. M t s quc gia cn và báo v. M t h thng chính
khác v i nhng quy đnh pháp lut đt ra yêu c$u bán đa hóa d liu nh"m sách “đa công c” có th s phc v
báo v d liu cá nhân không tương phc v chính sách phát trin công tt cho Vit Nam hơn là thu$n túy d a
thích v i quy đnh ca quc gia “gc” nghip nói chung và phát trin công vào các lut l và quy đnh “c!ng” -
ca d liu. Điu này xut phát t th c ngh thông tin nói riêng. Các quc gia vn đt ra thách th!c l n v năng l c
t, mi quc gia s có các chun m c này coi d liu như “nguyên liu” ca th c thi. Bên cnh bin pháp “c!ng”
pháp lý v quyn d liu khác nhau. nghiên c!u, sán xut cũng như hoch không to ra chi phí tuân th quá l n
Ví d, các nư c châu Âu trao quyn đnh chính sách, do đó chuyn d liu cho doanh nghip, các bin pháp b#
cao nht v d liu cho công dân ca ra kh(i biên gi i có th làm suy giám tr gm tiêu chun “mm” (mang tính
mình, đng thi đt ra các chun m c khá năng phát trin kinh t đt nư c. khuyn khích doanh nghip t tuân
và nghĩa v pháp lý cht ch v báo th) như tiêu chun an toàn d liu,
v d liu. Trong khi đó  nhiu quc Ứng xử pháp lý với dữ liệu các giái pháp công ngh giúp báo v
gia khác, pháp lý nư c s ti thm chí xuyên biên giới d liu tt c$n đư c cân nh*c áp dng.
chưa quy đnh v quyn d liu. Đ!ng trư c nhng thách th!c này, V cơ bán, mc tiêu thúc đy dòng
Th ba là th c thi pháp lut quc mi quc gia trên th gi i đu có cách cháy d liu an toàn tin cy không
gia. Dòng d liu xuyên biên gi i đt tip cn và quy đnh pháp lut v mâu thu3n v i vic báo v d liu cá
các quc gia trư c thách th!c th c thi chuyn d liu cá nhân qua biên gi i nhân. Cân b"ng đư c yu t thúc đy
các quy đnh pháp lý v i các ch th sao cho phù h p v i th c ti)n và nhu và báo v s giúp Vit Nam phát trin
không n"m trong lãnh th# quc gia c$u ca đt nư c v phát trin kinh t, kinh t s và chuyn đ#i s toàn din
mình. Điu này là rt ph# bin trong h i nhp quc t và đám báo quyn mà v3n đám báo đư c quyn d liu
không gian mng - là m t không gian công dân, an ninh quc gia. Nhìn cho ngưi dân.
không có biên gi i, do đó v cơ bán, chung, xét v m!c đ cht ch ca các
(*)
m t doanh nghip có th cung cp bin pháp báo v, t ch không có quy Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển
truyền thông (IPS)
dch v, có th kinh doanh  nư c đnh c th, các quc gia tng bư c (1)
Nikkei Asia thu thập lượng dữ liệu đến và
khác mà không c$n đt “văn phòng” đt ra yêu c$u v trách nhim giái đi của mỗi quốc gia từ Liên minh Viễn thông
hay tr s. Điu này đt ra thách th!c trình v i d liu; quy đnh v điu kin quốc tế (International Telecommunication
Union) và công ty phân tích dữ liệu
rt l n cho cơ quan th c thi pháp lut an toàn khi chuyn d liu; cp phép Telegeography (Mỹ)
trong trưng h p th c hin nghĩa v cho tng trưng h p luân chuyn d Nikkei Asia, Divided Internet - China and
U.S switch places as data powerhouse,
theo lut đnh như thanh tra, x& lý vi liu c th, hoc cm chuyn d liu. https://vdata.nikkei.com/en/newsgraphics/
phm, giái quyt khiu ni. Vit Nam, v i tư cách là quc gia splinternet/

26-8-2021 • 55
 NHÌN RA THẾ GIỚI
Kiểm soát Covid-19 là
biện pháp kinh tế tốt nhất,
bài học từ Thụy Điển
Sau gần hai năm phải đối phó với đại dịch Covid-19, trải qua nhiều biến chủng của nó, vẫn còn
tranh cãi về các biện pháp tối ưu để chống dịch.
■ TRẦN QUỐC HÙNG (*)
H in nay, tiêm chng
nhanh đ đt t l bao
ph ít nht trên 70%
dân s đư c nhi u
ngư i coi là bin pháp hu hiu nht
đ kim soát dch. Tuy nhiên,  nhi u
nưc vn còn khá đông ngư i (khoáng
20-30% dân s ) không chu tiêm
chng vì nhi u lý do khác nhau, thành
ra cũng không d dàng gì đ đt mc
tiêu này. Gây tranh cãi nhi u hơn na
là các bin pháp phong ta và giãn
cách xã hi bng lut l có tính cách
cưng bc. Có nhi u lý do đư c đưa
ra đ ch ng các bin pháp này, t vic
cho là giãn cách xã hi như đeo khu
trang… không có hiu quá trong vic
giám và tránh lây nhim nhưng gây
suy thoái kinh t!; đ!n mc coi các bin
pháp y t! công cng bng lut l là đc
tài và vi phm quy n t" do ca công
dân.
Bài vi!t này trình bày kinh nghim
ca Thy Đin -mt nưc tiên ti!n
duy nht trên th! gii đã ch đng
không ban hành lut l phong ta và
giãn cách xã hi đ ch ng Covid-19;
ch$ khuy!n khích dân chúng đeo khu
trang và tránh t tp đông đáo nhưng
không b&t buc.
Chính ph Thy Đin có mt s cơ
s đ áp dng sách lư c thá lng này:
dân Thy Đin có truy n th ng trách
nhim xã hi cao; t l h gia đình ch$
có mt ngư i khá cao nên ít nguy cơ
lây nhim trong nhà; và vi mng lưi
y t! sâu rng và tiên ti!n, nhi u chuyên
56 • 26-8-2021
gia nghĩ là có th đám báo cha tr các
ca bnh và x* lý các ca (có nguy cơ) t*
vong đ cho lây bnh nhm đt mc
min nhim cng đ+ng t" nhiên.
Chính ph Thy Đin hy v/ng có
th đ i phó vi Covid-19 mà không
phái áp dng các bin pháp y t! công
cng có tính cách cưng bc, và như
th! s4 giám bt các hu quá tiêu c"c v
kinh t! và xã hi.
Tuy Thy Đin có mt s đi u kin
cá bit và kích c mu n=1, kinh
nghim y t! và kinh t! ca nưc này
trong dch Covid-19 vn cung cp
nhi u d kin khách quan đáng suy
ngm.
Quan tr/ng nht, cho đ!n nay
 Thy Đin s ca nhim bnh và
t* vong do Covid-19 tính trên mt
triu dân thuc hng cao nht th!
TUY CÓ MỨC NHIỄM
BỆNH VÀ TỬ VONG RẤT
CAO, TÌNH HÌNH TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ CỦA
THỤY ĐIỂN KHÔNG
KHÁC NHIỀU LẮM SO
VỚI BA NƯỚC LÁNG
GIỀNG, VỐN ĐÃ ÁP
DỤNG LUẬT LỆ PHONG
TỎA VÀ GIÃN CÁCH XÃ
HỘI CHẶT CHẼ HƠN.
gii: 109.784 và 1.438 - ch$ kém
hơn Mỹ đôi chút: 115.251 và 1.934.
T l nhim bnh và t* vong  Thy
Đin cao hơn h>n so vi ba nưc B&c
Âu (Nordic) láng gi ng, v n đã áp
dng lut l phong ta và giãn cách
xã hi ch?t ch4 hơn: 57.906 và 441
 Đan Mch; 27.070 và 148  Na
Uy; và 21.898 và 182  PhAn Lan.
CAn đ ý là t l tiêm chng hai li u
 Thy Đin đt 50,4%, thp hơn t
l 68,3%  Đan Mch nhưng cao hơn
47%  Na Uy và 45,3%  PhAn Lan.
Thành th* s" khác bit tương đ i nh
v t l tiêm chng không giái thích
đư c s" khác bit quá ln trong t l
nhim bnh và t* vong gia b n nưc
B&c Âu.
Tuy có mc nhim bnh và t* vong
rt cao, tình hình tăng trưng kinh t!
ca Thy Đin không khác nhi u l&m
so vi ba nưc láng gi ng. Trong năm
2020, GDP tht sau khi tr lm phát
tăng trưng âm 3%  Thy Đin; âm
2,7%  Đan Mch; âm 2,5%  Na Uy
và âm 3,1%  PhAn Lan. Theo d" báo
cho năm 2022 và 2023, GDP s4 tăng
3,4% và 3,3%  Thy Đin; tăng 3%
và 3,4%  Đan Mch; 3,6% và 3,4% 
Na Uy; 2,8% và 2%  PhAn Lan.
Nói chung, trên cơ s so sánh b n
nưc B&c Âu vi nhau, có th nhn
xét là n!u thá lng vic phong ta
và giãn cách xã hi thì s4/có th b
t l nhim bnh và t* vong rt cao;
nhưng kinh t! vn b suy thoái (như
trong năm 2020) và phc h+i gi ng
Chỉ một người đàn ông đeo khẩu trang nơi công cộng ở Stockholm (Thụy Điển).
như các nưc áp dng các bin pháp y
t cng đ ng mt cách ch t ch hơn.
Nói cách khác, không có ho c ít có s
trao đi (tradeoff) gia các bin pháp
phong ta và giãn cách xã hi và hu
quá kinh t. C th hơn, không th
suy nghĩ là th c hin các bin pháp
phong ta và giãn cách xã hi mm
mng mt chút thì hu quá kinh t
s bt xu mt chút - vì làm như th
thì các bin pháp phong ta không
hiu nghim, không giám bt mc
lây nhim bnh và không có tác dng
tích c c gì cho nn kinh t.
Quan trng hơn na, vi mc truyn
nhim cao và nhanh ca bin chng
Delta, kỳ vng là đ lây bnh nhm
đt đưc min nhim cng đ ng t
nhiên có v tr! thành áo ánh - càng
ti g"n càng thy nó xa thêm. Nu như
trưc đây nhiu nhà khoa hc cho là
c"n có t# l min d$ch khoáng 70-80%
dân s& mi có tình trng min nhim
cng đ ng, thì nay có ngư'i nghĩ rng
t# l này phái trên 90% - mt con s&
rt khó th c hin vì trong xã hi có
nhng ngư'i không ch$u tiêm chng.
Ngoài ra, tình trng min d$ch vì cơ
th có kháng th sau khi lây và lành
bnh cũng không tích c c gì, vì hin
Ảnh: Getty Images
THỬ THÁCH GAY GO HƠN VIỆC CÓ BIỆN PHÁP ĐÚNG LÀ
THỰC HIỆN CÁC BIỆN PHÁP ĐÓ MỘT CÁCH HỮU HIỆU
VÀ ĐỒNG BỘ, KHÔNG BỊ VẤP VÁP, TẠO KẼ HỞ GÂY RA Ổ
HAY SỰ KIỆN SIÊU NHIỄM - THÍ DỤ NHƯ ĐỂ NHIỀU NGƯỜI
TRANH NHAU VÀO PHÒNG THIẾU THÔNG THOÁNG ĐỂ
TIÊM CHỦNG, HAY CHEN LẤN Ở CÁC CHỢ, SIÊU THỊ ĐỂ
MUA THỰC PHẨM.
nay khoáng 30% s& ngư'i lành bnh lúc tin hành tiêm chng thì phái có
có triu chng Covid mãn tính trong bin pháp phong ta và giãn cách xã
mt th'i gian dài sau đó - tr! thành hi thích hp - không nhng phái có
mt vn đ y t cho xã hi. hiu quá mà còn phái đám báo cho
Đ kt lun, có th nói là kim soát dân nghèo có th s&ng trong th'i gian
d$ch Covid-19 là bin pháp kinh t t&t phong ta, nht là khi kéo dài.
nht! Và sau g"n hai năm vt ln vi Th4 thách gay go hơn vic có bin
Covid-19, bin pháp t&t nht này ngày pháp đúng là th c hin các bin pháp
càng rõ nét hơn. Đó là: đó mt cách hu hiu và đ ng b,
1. Tiêm chng nhanh theo th t không b$ vp váp, to k h! gây ra 
ưu tiên đúng (nhng ngư'i trên 65 hay s kin siêu nhim - thí d như
tui hay có bnh nn, cùng vi nhân đ nhiu ngư'i tranh nhau vào phòng
viên y t ! tuyn đ"u ch&ng d$ch và thiu thông thoáng đ tiêm chng,
công nhân các ngành sán xut thit hay chen ln ! các ch, siêu th$ đ mua
yu). Tt nhiên làm sao cho k$p th'i th c ph=m. Trong th'i gian qua, trên
đ vaccin đ vic tiêm chng không b$ th gii đã có mt s& nưc không vưt
gián đon t nó cũng là mt th4 thách qua đưc th4 thách này.
ln.
2. Nu lây nhim v<n còn cao trong (*)
Kinh tế gia ở Mỹ.
26-8-2021 • 57
 NHÌN RA THẾ GIỚI
Internet và mạng xã hội có làm
chúng ta thông minh hơn?
Cách mạng công nghệ đang đặt mỗi cá nhân chúng ta trước một thử thách mới: đó là khả năng
tìm ra câu trả lời chính xác từ vô số những nguồn thông tin khác nhau, thậm chí trái ngược, để
giải quyết những vấn đề mới mẻ, độc lập với biển kiến thức đã có sẵn.
■ THIÊN KIM
N ăm 2010, mt điu
tra do Pew Research
Center (Mỹ) thc hin
trên g n 900 ngư i,
bao g m các nhà khoa h c ting tăm,
ch doanh nghip, nhà tư vn, nhà
văn và kỹ sư công ngh, v ch đ s
ánh hưng ca Internet ti trí thông
minh con ngư i đã cho thy c ba trên
bn ngư i đưc phng vn cho rng
Internet giúp chúng ta tr nên thông
minh hơn, và c hai trên ba ngư i thì
đ ng ý rng vic s dng Internet giúp
nâng cao năng lc đ c, vit, cũng như
mang li kin thc.
 th i đim đó, h tin tưng rng
58 • 26-8-2021
vào năm 2020, Internet s! thc s
nâng cao trí thông minh ca con ngư i.
Hal Varian, mt nhà kinh t h c làm
cho Google kh"ng đ#nh “Google làm
cho chúng ta n$m thông tin tt hơn.
Mt khi chúng ta đưc tip c%n đn
thông tin thì bt c ai cũng có th đem
li li ích ln nht có th cho cá th
gii”. Tuy nhiên, nh&ng năm v'a qua,
s lc quan đó có v* không h"n kéo
dài. Ngưc li, s bi quan v tác đng
tiêu cc ca công ngh ti con ngư i
đang d n rõ nét hơn. Nicholas Carr,
mt nhà báo ngư i Mỹ, tác giá cun
The Shallows (2010) nói v tác đng
ca công ngh ti trí thông minh con
ngư i, cho rng “Gi đây chúng ta đã
 năm 2020. Chúng ta không thông
minh hơn, chúng ta cũng ch"ng có
nh&ng quyt đ#nh khôn ngoan hơn”.
Mư i năm trưc, khi trá l i điu tra ca
Pew Research Center, ông cho rng
Internet đang làm thay đ+i hình thc
thông minh, t' dng trí thông minh
có đưc nh suy nghĩ và trái nghim
(contemplative intelligence) sang trí
thông minh “thc dng” (utilitarian
intelligence). Theo ông, khi ngư i ta
thu nh%n quá nhiu thông tin, thì h%u
quá s! là thiu suy nghĩ sâu.
Rõ ràng là Internet đã làm chúng ta
thay đ+i cách đánh giá năng lc. Hin
 môi trưng mng. Nhng yu t này b& sung là gn đây, Jean-François
ĐỐI VỚI NHIỀU CHUYÊN có th tác đng ti năng l c trí tu c a Bouvet, mt chuyên gia v sinh hc
GIA, INTERNET KHÔNG cá nhân. thn kinh ngưi Pháp đã ch* ra mt
LÀM CHÚNG TA “NGU” Đó là Internet nói chung, còn khi ngh%ch lý. Theo ông, khi nhìn li l%ch
nói v tác đng c a mng xã hi ti s, thì có th th y r0ng trình đ tri
ĐI, NHƯNG CÓ THỂ SẼ
khá năng tư duy, thì nhiu ngưi còn thc c a con ngưi tăng lên. Ví d
LÀM CHO RẤT NHIỀU bi quan hơn. Umberto Eco, nhà văn, như  Pháp, cách đây na th k2 thì
NGƯỜI TRỞ NÊN LƯỜI nhà trit hc ngưi Ý, tác giá cun ch* có khoáng 20% dân s có b0ng tt
TƯ DUY, VÌ HỌ SỬ sách n&i ting “Tên ca hoa hng” nghi p c p 3, còn ngày nay t2 l đó
DỤNG INTERNET ĐỂ đã t'ng ch* trích d di mng xã hi. là 80%. Tuy nhiên, kt quá kim tra
Trưc khi cht, ông tuyên b “Mng ch* s thông minh (IQ) cho th y có s
NẠP THÔNG TIN CHỨ
xã hi đã giúp cá mt đi quân nhng st giám t' nhiu th#p niên gn đây.
KHÔNG DÙNG NÓ NHƯ k+ ngu dt lên ting, th mà h vn 7 Pháp, kt quá kim tra IQ cho th y
MỘT PHƯƠNG TIỆN ch* có th nói ra  quán bar sau vài ch* s này giám 4 đim t' năm 1999-
ĐỂ HỖ TRỢ SUY NGHĨ cc rưu”. S th c là, chúng ta không 2009. Khuynh hưng này cũng có
SÁNG TẠO. m t nhiu thi gian đ có th tìm th y th th y  Anh, Úc, Phn Lan, Thy
nhng phát ngôn nhám nhí, nhng ý Đin, Đan Mch, Hà Lan và gn đây
kin phán khoa hc trên các mng xã nh t là Na Uy (theo s li u 2018), vi
hi. đ st giám còn cao hơn. T t nhiên,
gi, nm rõ trong đu mt thông tin Không ch* th, hi u ng “đám IQ không phái là ch* s duy nh t và
mà ngưi khác có th tìm th y mt đông” cũng là mt điu đáng lo ngi. b t bin quyt đ%nh s thông minh
cách d dàng trên Internet không còn Trên mng xã hi, chúng ta thưng c a con ngưi. Nhiu nghiên cu ch*
là d u hi u c a s thông minh. Ngưc có khuynh hưng kt ni vi nhng ra là kt quá IQ có th thay đ&i tùy
li, ngưi thông minh s là ngưi có ngưi có cùng cách suy nghĩ. Vì th, thi đim và tùy vào cách “kích thích
khá năng tìm kim thông tin hu ích mt trong nhng h#u quá tiêu c c c a tư duy”. Tuy nhiên, s st giám ch* s
mt cách nhanh chóng và hi u quá nó chính là s đóng khung suy nghĩ, IQ  các nưc nói trên cũng khá b t
đ giái quyt v n đ. Đi vi nhiu thiu tương tác vi các lu$ng thông ng, gây kinh ngc, và các chuyên gia
chuyên gia, Internet không làm chúng tin, ý kin khác bi t. Mt s nghiên đang đ"t ra nhng câu h;i v phương
ta “ngu” đi, nhưng có th s làm cho cu đã đưc th c hi n v mi liên h pháp giáo dc, v ánh hưng c a
r t nhiu ngưi tr nên lưi tư duy, vì gia các mng xã hi và năng l c tư mng Internet, cũng như v tác đng
h s dng Internet đ np thông tin duy, nhưng kt quá không đ$ng nh t. c a ô nhi m lên môi trưng sng.
ch không dùng nó như mt phương Ví d, gn đây, mt nghiên cu th c Internet đang là mt phn không
ti n đ h tr suy nghĩ sáng to. hi n trên nhng ngưi s dng mng th thiu trong cuc sng mi cá nhân
Mt v n đ khác đ"t ra là vi c tip xã hi  Hà Lan cho th y Twitter có chúng ta. Nh vào Internet, chúng ta
c#n ngu$n thông tin nào, thông tin tác đng tích c c ti vi c nâng cao có th đưa ra nhng quyt đ%nh chính
có giá tr% (thông tin chính xác, đy kin thc, trong khi đó Facebook li xác hơn, nh vào lưng thông tin có
đ , giúp ngưi s dng có th nâng mang li kt quá ngưc li. Có th nói th đón nh#n trong thi gian ngn.
cao kin thc) hay đc hi (thông các mng xã hi có ánh hưng khác Internet cũng làm cho chúng ta hiu
tin giá, không chính xác ho"c không nhau ti ngưi dùng(1). bit hơn. Tuy nhiên, cách mng công
khách quan), vn không thiu trên Đ có cái nhìn toàn di n hơn, xin ngh đang đ"t mi cá nhân chúng ta
trưc mt th thách mi: đó là khá
năng tìm ra câu trá li chính xác t' vô
s nhng ngu$n thông tin khác nhau,
MƯỜI NĂM TRƯỚC, KHI TRẢ LỜI ĐIỀU TRA CỦA PEW th#m chí trái ngưc, đ giái quyt
RESEARCH CENTER, NHÀ BÁO NGƯỜI MỸ NICHOLAS nhng v n đ mi m+, đc l#p vi bin
CARR CHO RẰNG INTERNET ĐANG LÀM THAY ĐỔI HÌNH kin thc đã có s=n.
THỨC THÔNG MINH, TỪ DẠNG TRÍ THÔNG MINH CÓ
ĐƯỢC NHỜ SUY NGHĨ VÀ TRẢI NGHIỆM (CONTEMPLATIVE (1)
Mark Boukes, «Social network sites and
acquiring current affairs knowledge. The
INTELLIGENCE) SANG TRÍ THÔNG MINH “THỰC DỤNG” impact of Twitter and Facebook usage
(UTILITARIAN INTELLIGENCE). on learning about the news», Journal of
Information Technology & Politics, vol. XVI, n°
1, 2019

26-8-2021 • 59
 KINH TẾ THẾ GIỚI

Biến thể Delta đe dọa năng lực

sản xuất của châu Á
Trong giai đoạn đầu của đại dịch Covid-19, châu Á đã ứng phó tốt hơn các khu vực khác và trở
thành động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, sự xuất hiện của biến
chủng Delta đã và đang đẩy nhiều nhà máy và bến cảng châu Á vào tình trạng hỗn loạn.

■ SONG THANH

Ngành sản xuất Trung

Quốc có dấu hiệu hụt hơi
Trung Quốc đã bắt đầu tái áp dụng
các biện pháp mạnh mẽ để chống dịch
Covid-19 ngay sau khi biến thể Delta
quét qua nước này vào cuối tháng
7-2021 và nhanh chóng lan rộng.
Mặc dù số ca mắc Covid-19 vẫn còn
tương đối thấp so với Mỹ hay châu Âu,
Bắc Kinh đã tích cực hồi sinh chiến
lược “zero-Covid” (không ca nhiễm
Covid-19) bao gồm việc giãn cách một
thành phố, đóng cửa các địa điểm giải
trí, hủy bỏ các chuyến bay và triển
khai xét nghiệm trên diện rộng để
ngăn chặn sự lây lan của đại dịch.
Những động thái quyết liệt đó đã
khiến một số nhà kinh tế cắt giảm dự
báo tăng trưởng của nền kinh tế lớn
thứ hai thế giới.
Các nhà phân tích của Goldman
Sachs dự báo, tổng sản phẩm quốc nội
(GDP) của Trung Quốc chỉ tăng 2,3%
trong quí 3-2021 so với quí trước,
thấp hơn đáng kể so với mức tăng
5,8% mà họ dự đoán ban​​ đầu.
Trong khi đó, các nhà phân tích tại
JP Morgan cũng viết trong một báo
cáo mới đây rằng, tăng trưởng kinh tế
Trung Quốc sẽ giảm một nửa, xuống
còn 2% trong quí hiện tại, so với ước
tính trước đó là 4,3%. Họ cũng cắt
giảm dự báo tăng trưởng GDP của
Trung Quốc trong năm 2021 xuống
8,9%, từ mức 9,1%. Tương tự, các
nhà phân tích của Morgan Stanley
cũng cắt giảm dự báo tăng trưởng
GDP của Trung Quốc xuống 8,2%
cho năm 2021.
Số liệu kinh tế tháng 7-2021 do Cục
Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS)
công bố cũng cho thấy, nền kinh tế số
hai thế giới đã tiếp tục sụt giảm trong
tháng 7-2021. Bên cạnh sự suy giảm
của lĩnh vực dịch vụ, hoạt động sản
xuất cũng có những dấu hiệu chững
lại vì dịch bệnh.
Sản xuất công nghiệp Trung Quốc,
thước đo hoạt động trong các lĩnh vực
sản xuất, khai thác mỏ và tiện ích đã
chậm lại trong tháng 7, chỉ tăng 6,4%
so với một năm trước đó sau khi tăng
8,3% trong tháng 6. Đầu tư vào tài sản
cố định, thước đo chi tiêu cho các hạng
mục cơ sở hạ tầng, tài sản, máy móc,
thiết bị trong giai đoạn từ tháng 1 đến
tháng 7-2021 chỉ tăng ở mức 10,3%
so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn
mức 12,6% trong giai đoạn từ tháng 1
đến tháng 6-2021.
Những lo ngại càng gia tăng sau khi
Trung Quốc phải đóng cửa một phần
tổ hợp cảng biển Ninh Ba - Châu Sơn,
cụm cảng container lớn thứ ba thế
giới vì một công nhân dương tính với
Covid-19. Cảng xử lý khoảng 78.000
container mỗi ngày. Trước đó, cảng
Diêm Điền tại Thâm Quyến cũng bị
đóng cửa, ảnh hưởng nghiêm trọng
đến vận chuyển quốc tế, khiến chi phí
vận chuyển đường biển tăng vọt.
“Thách thức lớn đối với chúng tôi là
chi phí vận chuyển quốc tế cao, gấp
đôi, thậm chí gấp ba trước đại dịch”,
ông Lanm Lai, Giám đốc ngoại thương
của CNC Electric (Chiết Giang, Trung
Quốc), chia sẻ. “Năm ngoái, vào thời
kỳ đỉnh dịch, tôi cho rằng điều này
chỉ là ngắn hạn. Nhưng càng ngày, tôi
càng nhận thấy sẽ rất khó có một sự
thay đổi đáng kể”.
Chuỗi sản xuất Đông Nam
Á đối mặt với mối đe dọa
Còn tại Đông Nam Á, một trong
những khu vực chịu ảnh hưởng nặng
nề từ dịch bệnh, hoạt động sản xuất

60 • 26-8-2021
cũng sụt giảm trong bối cảnh các nhà
máy phải chật vật để duy trì hoạt
động. Nhiều doanh nghiệp đã phải
ngừng sản xuất.
Việc hãng sản xuất ô tô Nhật Bản
Toyota tuyên bố cắt giảm sản lượng
trong tháng 9 tới đã làm dấy lên những
lo ngại về các lỗ hổng trong chuỗi cung
ứng của ngành công nghiệp ô tô tại
Đông Nam Á.
Giá cổ phiếu của nhà sản xuất ô
tô lớn nhất thế giới có thời điểm đã
giảm 5% trong phiên giao dịch ngày
thứ Sáu (20-8) - chỉ một ngày sau
khi hãng thông báo cắt giảm 40%
sản lượng toàn cầu trong tháng 9,
xuống còn 500.000 xe. Theo Toyota,
nguyên nhân là do thiếu hụt linh kiện
khi dịch bệnh Covid-19 lan rộng, làm
gián đoạn hoạt động của các nhà máy
ở Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam
và Malaysia.
Nỗi lo ngại cũng đã lan sang các nhà
sản xuất ô tô Nhật Bản khác, khiến cổ
phiếu Nissan Motor có thời điểm giảm
8%, còn Honda Motor lao dốc 5%.
Các nhà cung cấp ô tô Nhật Bản
trong những năm qua đã xây dựng
mạng lưới cung ứng trên khắp Đông
Nam Á, nhằm tận dụng lợi thế sản
xuất hiệu quả, chi phí cạnh tranh
của khu vực. Tuy nhiên, với việc dịch
bệnh diễn biến phức tạp tại đây, ông
Sanshiro Fukao, thành viên cấp cao
của Viện nghiên cứu Itochu, cho biết:
“Điều này có nghĩa là nếu một vụ
đóng cửa vì đại dịch xảy ra ở các nước
ASEAN, nguy cơ tạm ngừng hoạt động
hoặc cắt giảm sản lượng sẽ cao hơn”.
Những khó khăn tương tự cũng
đang xảy ra với các doanh nghiệp
nước ngoài khác đầu tư vào khu
vực. Đầu tháng này, nhà sản xuất
chip Infineon của Đức đã phải đóng
cửa nhà máy ở Malaysia, trong khi
Samsung Electronics hồi tháng trước
tiết lộ, doanh thu trong lĩnh vực điện
thoại di động đã bị ảnh hưởng bởi đợt
bùng phát dịch tại Việt Nam.
Theo ước tính của Natixis, Indonesia,
Malaysia, Philippines, Việt Nam và
Thái Lan chiếm 5,7% tổng kim ngạch
xuất khẩu toàn cầu. Tuy nhiên, những
quốc gia này có thể tác động rất lớn
đến các nền kinh tế lớn hơn như Mỹ
và Trung Quốc, nhất là trong lĩnh vực
điện tử. Các số liệu thống kê cho thấy,
Trung Quốc nhập khẩu 38% máy xử lý
dữ liệu và 29% thiết bị viễn thông từ
năm quốc gia Đông Nam Á, trong khi
một nửa lượng nhập khẩu chất bán dẫn
của Mỹ là từ khối này.
Những tác động tiêu cực
đến kinh tế toàn cầu
Bloomberg nhận định, những khó
khăn tại châu Á - nơi xuất phát của
42% lượng hàng xuất khẩu của toàn
thế giới, theo ước tính của Liên hiệp
quốc, có nguy cơ làm xáo trộn chuỗi
cung ứng toàn cầu.
Những đợt bùng phát dịch mới đang
gia tăng sức ép lên các nhà xuất khẩu,
vốn đã trải qua một năm tệ hại khi
chi phí vận chuyển leo thang do tình
trạng thiếu hụt container. Bên cạnh
đó, các nguyên liệu thô như chất bán
dẫn cũng trở nên đắt đỏ và khó kiếm
hơn do nhu cầu tăng cao.
Trong khi đó, sự khan hiếm nguồn
cung làm dấy lên những lo ngại về việc
tình trạng lạm phát gia tăng đối với
các nhà sản xuất Trung Quốc và người
tiêu dùng Mỹ, đồng thời thách thức
các kỳ vọng của giới hoạch định chính
sách về việc giá cả sẽ được hạ nhiệt
trong thời gian ngắn.
Sự bùng nổ xuất khẩu vốn được coi
là lá chắn vững chắc của các nền kinh
tế dựa nhiều vào thương mại trong
thời kỳ đại dịch. Tổ chức Thương mại
Thế giới (WTO) từng dự báo châu Á sẽ
là khu vực dẫn đầu mức tăng trưởng
8% trong năm nay của hoạt động
thương mại hàng hóa toàn cầu.
Tuy nhiên, giờ đây, các nhà kinh tế
đã bắt đầu hạ dự báo tăng trưởng của
châu Á khi các chỉ số thời gian thực
cho thấy, nhiều lĩnh vực kinh tế đang
bắt đầu chịu ảnh hưởng. Mặc dù các
dữ liệu từ Bloomberg Economics cho
thấy nền kinh tế toàn cầu đã sẵn sàng
để tăng tốc trong quí này, với mức tăng
trưởng GDP 1,8% so với quí trước, thế
nhưng chỉ riêng sự bùng phát dịch tại
Trung Quốc đang ảnh hưởng đến các
khu vực chiếm hơn một phần ba sản
lượng kinh tế của nước này.
Các nhà kinh tế của Morgan Stanley
lo ngại, dịch Covid-19 lan rộng hơn
nữa có thể gây sức ép lên hoạt động
sản xuất của Trung Quốc, dẫn đến sự
gián đoạn trong chuỗi cung ứng toàn
cầu - vốn phụ thuộc nhiều vào nước
này để cung cấp thiết bị điện tử, y tế và
các hàng hóa khác. Bên cạnh đó, khi
lý giải về việc hạ dự báo tăng trưởng
toàn cầu trong thời gian gần đây,
các chuyên gia kinh tế tại JPMorgan
Chase & Co. cũng nhấn mạnh rủi ro từ
các quốc gia châu Á khác, có tỷ lệ tiêm
chủng thấp.
Một số chuyên gia kinh tế dự báo,
sự đình trệ tại các trung tâm sản xuất
châu Á sẽ là trung tâm của tình trạng
suy thoái thương mại trong giai đoạn
nửa cuối năm nay. Nhà kinh tế cấp cao
Bansi Madhavani của ANZ Research
nhận định, giai đoạn tháng 8 đến
tháng 12 là mùa cao điểm đối với hàng
xuất khẩu công nghệ của châu Á. Tuy
nhiên năm nay, tình hình đại dịch tồi
tệ đã làm chậm lại hoạt động sản xuất
của các nhà máy.
Theo bà Shahana Mukherjee
- chuyên gia kinh tế tại Moody’s
Analytics, tổn thất kinh tế của các đợt
bùng phát dịch mới là vấn đề nghiêm
trọng nhất tại khu vực châu Á - Thái
Bình Dương, trong bối cảnh ngay
cả các quốc gia khống chế dịch tốt
như Trung Quốc và Úc giờ đây cũng
gặp khó khăn với hàng triệu người
bị phong tỏa. Bà nhận định: “Những
biện pháp hạn chế kéo dài sẽ không
chỉ làm gián đoạn sự hồi sinh của nhu
cầu nội địa, mà còn có khả năng tiết
chế lợi nhuận từ thương mại, đến mức
làm trầm trọng thêm tình trạng gián
đoạn nguồn cung trong khu vực, buộc
các nhà sản xuất phải nâng giá sản
phẩm để giảm bớt thiệt hại từ việc nhu
cầu sụt giảm”.
Nguồn: Bloomberg, Nikkei Asia Review,
SCMP
26-8-2021 • 61
 KINH TẾ THẾ GIỚI

Châu Á tăng tốc cuộc đua

vaccin nội địa
Trong bối cảnh dịch Covid-19
tiếp tục diễn biến phức tạp,
nhiều quốc gia châu Á đang
cố gắng tự phát triển vaccin
để đảm bảo đầy đủ nguồn
cung cho hoạt động tiêm
chủng và giảm dần sự phụ
thuộc vào các nhà cung cấp
nước ngoài.

■ LẠC DIỆP

Thái Lan phát triển

vaccin nội địa cho
mũi tiêm tăng cường
Để giảm sự phụ thuộc vào vaccin
nhập khẩu và tăng cường nguồn cung
cấp cho quốc gia, các nhà khoa học
Thái Lan đã nghiên cứu tự phát triển
một số loại vaccin. Ba trong số sáu
“ứng cử viên” đã bắt đầu được thử
nghiệm lâm sàng hồi đầu năm nay.
Mặc dù chưa có “ứng cử viên” nào
được chấp thuận đưa vào sử dụng,
nhưng các nhà phát triển vaccin hy
vọng chúng sẽ đóng vai trò là mũi tiêm
nhắc lại trong tương lai gần.
Cho đến nay, các nhà khoa học đã
báo cáo kết quả thuận lợi cho hai trong
số các loại vaccin được thử nghiệm
lâm sàng là ChulaCov-19 dựa trên
công nghệ mRNA và NDV-HXP-S sử
dụng virus bất hoạt.
Nhà nghiên cứu Kiat Ruxrungtham
của Đại học Chulalongkorn cho biết
vaccin ChulaCov-19 sẽ bắt đầu giai
đoạn hai - thử nghiệm lâm sàng trong
tuần này. Trước đó, vaccin NDV-
HXP-S của Tổ chức Dược phẩm Chính
phủ cũng đã bắt đầu giai đoạn thử
nghiệm tiếp theo, trong khi một loại
vaccin khác là Covigen dựa trên công
nghệ AND đang trong giai đoạn một -
thử nghiệm trên cơ thể người.
Một loại vaccin khác sẽ được thử
nghiệm trên cơ thể người trong tháng
9 tới là Baiya Sars-CoV-2 Vax 1. Một
trong những nhà khoa học tham gia
phát triển loại vaccin này, Tiến sĩ
Suthira Taychakhoonavudh khẳng
định, yêu cầu phát triển các loại vaccin
nội địa là rất cấp bách, nhưng không
thể vội vàng.
Ngoài ra, hoạt động thử nghiệm trên
cơ thể người đối với hai loại vaccin
được sử dụng qua đường xịt mũi cũng
sẽ được khởi động vào cuối năm nay.
Đài Loan: Vaccin nội địa
dần được đưa vào sử dụng
Tại Đài Loan, sau hơn một năm thử
nghiệm, loại vaccin Covid-19 nội địa
đầu tiên đã ra mắt công chúng hôm 23-
8. Trung tâm chỉ đạo phòng chống dịch
bệnh trung ương (CECC) của Đài Loan
Nguồn: Strait Times
cho biết, khoảng 600.000 liều vaccin
do Medigen Vaccine Biologics Corp sản
xuất đã sẵn sàng để đưa vào sử dụng.
Theo CECC, các thử nghiệm
giai đoạn hai cho thấy, vaccin của
Medigen có khả năng đạt hiệu quả
ngừa Covid-19 khoảng 90%, với nồng
độ kháng thể ở những người được
tiêm vaccin Medigen cao hơn 3 lần so
với nhóm 200 người đối chứng (tiêm
vaccin AstraZeneca).
“Tôi nghĩ chính quyền có thể đã cam
kết hỗ trợ các loại vaccin nội địa hồi
đầu năm ngoái, bằng cách tài trợ hoặc
cam kết mua vaccin với số lượng lớn khi
chúng được giới thiệu ra công chúng”,
Tiến sĩ Chi Chia-yu tại Viện Nghiên cứu
quốc gia về Bệnh truyền nhiễm và Vắc-
xin cho biết. Theo bà, điều này sẽ góp
phần thúc đẩy nhiều nhà sản xuất tham
gia vào cuộc đua phát triển vaccin và có
thể đẩy nhanh quá trình này.
Các chính trị gia hàng đầu tại Đài
Loan bày tỏ sự tin tưởng vào chất

62 • 26-8-2021
lượng của vaccin nội địa. Nhà lãnh
đạo Đài Loan, bà Thái Anh Văn chia
sẻ hình ảnh bà đăng ký tiêm vaccin
Medigen trên mạng xã hội, trong khi
cấp phó của bà - ông Lại Thanh Đức
cho biết, sẽ chờ một loại vaccin nội địa
khác là UB-612 do United Biomedical
Inc Asia (UBI Asia) sản xuất.
Nhiều khả năng, ông Lại Thanh Đức
sẽ phải chờ thêm một thời gian nữa
mới có thể tiêm phòng. Bởi hôm thứ
Hai tuần trước (16-8), FDA Đài Loan
cho biết, hội đồng chuyên gia của cơ
quan này đã từ chối cấp phép sử dụng
khẩn cấp cho UB-612 vì không đáp
ứng được các tiêu chuẩn bắt buộc.
Hàn Quốc tham vọng trở
thành cường quốc vaccin
Tại Hàn Quốc, Tổng thống Moon
Jae In cam kết sẽ hỗ trợ thúc đẩy hoạt
động sản xuất vaccin nội địa. Seoul
cũng có kế hoạch đầu tư 2.200 tỉ won
(1,92 tỉ đô la Mỹ) để hỗ trợ các nhà
sản xuất vaccin trong nước.
Tổng thống Hàn Quốc cũng cho biết
ông sẽ chỉ định vaccin ngừa Covid-19
là một trong ba công nghệ chiến lược
quốc gia (cùng với chất bán dẫn và
pin) để tăng cường đầu tư, giảm thuế
và hưởng các ưu đãi khác.
Các chuyên gia cho biết, Hàn Quốc
có đủ khả năng để trở thành một
thế lực lớn trong ngành công nghiệp
vaccin toàn cầu. Hiện có bảy công ty
Hàn Quốc đang tiến hành thử nghiệm
lâm sàng trong các giai đoạn khác
nhau đối với bốn loại vaccin ngừa
Covid-19.
SK Bioscience là công ty đầu tiên
được chấp thuận cho việc bắt đầu thử
nghiệm giai đoạn ba đối với vaccin
kháng nguyên protein GBP510. Công
ty này dự định sẽ bước vào giai đoạn
thử nghiệm cuối cùng vào đầu năm
sau trước khi chính thức tung ra loại
vaccin này vào giữa năm.
Bộ Y tế Hàn Quốc cho biết sẽ triển
khai rộng rãi việc tiêm các loại vaccin
nội địa cho người dân trong năm tới.
Tuy nhiên, tiến sĩ Jerome Kim - Tổng
giám đốc Viện nghiên cứu Vắc-xin
quốc tế có trụ sở tại Seoul lưu ý rằng,
vào thời điểm đó, hầu hết người dân
Hàn Quốc có thể đã được tiêm phòng
đầy đủ. Tiến sĩ Kim nhận định: “Vì lý
do đó, vaccin GBP510 có thể là loại
dùng để tiêm tăng cường hoặc sử
dụng cho các nhóm tuổi cụ thể, nơi
các vaccin khác bị coi là gây nhiều rủi
ro hơn”.
Nhật Bản nỗ lực để
không bị tụt lại phía sau
Trong khi đó, Nhật Bản lại đang có
phần tụt lại phía sau trong cuộc đua
phát triển vaccin. Hiện đã có bốn nhà
sản xuất dược phẩm tiến hành các thử
nghiệm lâm sàng trên người đối với
vaccin ngừa Covid-19 tại Nhật Bản,
nhưng việc phê chuẩn dự báo sẽ còn
kéo dài trong nhiều tháng nữa.
Hiện đã có khoảng một nửa dân số
Nhật Bản được tiêm ít nhất một liều
vaccin Pfizer hoặc Moderna, nên số
vaccin sản xuất trong nước có thể
sẽ được sử dụng cho mục đích ngoại
giao vaccin hoặc tiêm tăng cường mũi
thứ ba.
Công ty khởi nghiệp công nghệ sinh
học AnGes là công ty đầu tiên ở Nhật
Bản bắt đầu thử nghiệm lâm sàng trên
người vào tháng 6 năm ngoái và đã
thử nghiệm vaccin dựa trên công nghệ
ADN trên 500 người.
Tiếp theo đó là công ty dược phẩm
Shionogi với sản phẩm vaccin protein
tái tổ hợp sử dụng tế bào côn trùng
biến đổi gen để tạo ra protein gai
Covid-19. Công ty này cũng đang
phát triển phương pháp điều trị bằng
thuốc viên mỗi ngày một lần cho
bệnh nhân Covid-19 và có thể sản
xuất 120 triệu liều vaccin mỗi năm
sau khi được phê duyệt.
Một doanh nghiệp khác là Daiichi
Sankyo đặt mục tiêu tung ra vaccin
dựa trên công nghệ RNA vào năm tới,
trong khi KM Biologics, một công ty
con của tập đoàn thực phẩm khổng
lồ Meiji Holdings, cũng có kế hoạch
tung ra 35 triệu liều vaccin virus bất
hoạt trong vòng sáu tháng sau khi
được phê duyệt.
Ấn Độ: Giá thành sẽ là
yếu tố quan trọng
Khi Thủ tướng Ấn Độ Narendra
Modi tiêm mũi vaccin Covid-19 nội
địa đầu tiên hôm 1-3, ông tuyên bố:
“Điều đáng chú ý là cách các bác sĩ và
nhà khoa học của chúng ta đã nỗ lực
trong thời gian nhanh nhất có thể để
hỗ trợ cuộc chiến chống Covid-19 trên
toàn cầu”.
Ba tháng trước đó, Covaxin, do
Bharat Biotech International phát
triển bằng cách sử dụng virus bất hoạt,
đã nhận được sự chấp thuận khẩn cấp
từ cơ quan quản lý dược phẩm của Ấn
Độ. Sự phê chuẩn thậm chí đã diễn ra
trước khi giai đoạn thứ ba quan trọng
của thử nghiệm lâm sàng trên người.
Kể từ đó tới nay, 12 triệu liều Covaxin
đã được sử dụng, với hiệu quả được
cho là ở mức 77,8%.
Ấn Độ đang chạy đua để phát triển
thêm vaccin ngừa Covid-19 nội địa,
qua đó đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng
và phục vụ mục đích xuất khẩu. Hiện
Ấn Độ có ít nhất 15 loại vaccin ngừa
Covid-19 nội địa đang ở trong các giai
đoạn phát triển khác nhau.
Một loại vaccin ba liều không dùng
kim tiêm của Zydus Cadila đang trong
giai đoạn thử nghiệm lâm sàng thứ ba.
Với tên gọi ZyCov-D, đây là loại vaccin
ADN plasmid đầu tiên trên thế giới.
Loại vaccin này đang được thử nghiệm
trên những người từ 12 đến 18 tuổi.
Một doanh nghiệp khác là
Biological E hiện đang nghiên cứu
về kháng nguyên, trong khi Gennova
Pharmaceuticals phát triển vaccin dựa
trên công nghệ mRNA, với sự hợp tác
của các công ty Mỹ.
Bà Malini Aisola, chuyên gia tại
Mạng lưới Hành động Dược phẩm
Ấn Độ, cho biết “một nguồn cung cấp
đầy hứa hẹn” các loại vaccin nội địa có
thể sẵn sàng trong vài tháng tới hoặc
nhiều khả năng là vào năm 2022. Tuy
nhiên, điều quan trọng là Ấn Độ phải
“mở rộng quy mô sản xuất và khiến
giá cả vaccin trở nên hợp lý hơn”.
Nguồn: Strait Times, Reuters, Mainichi
26-8-2021 • 63
 KINH TẾ THẾ GIỚI
Vaccin và chuyện bản quyền
■ NGUYỄN VŨ
T
ờ Financial Times mở
đầu một bài viết về vấn
đề bản quyền vaccin
bằng một câu chuyện:
tháng 4-2020 khi Đại học Oxford sắp
sửa chính thức bắt tay với hãng dược
AstraZeneca để sản xuất vaccin chống
Covid-19, một nhóm các nhà nghiên
cứu Oxford đã đóng gói các mẫu tế
bào được nuôi cấy, là thành phần thiết
yếu làm ra loại vaccin họ đang nghiên
cứu rồi yên lặng gửi chúng qua Ấn Độ.
Đó là bởi họ lo sợ đối tác tương lai,
Astra Zeneca muốn kiểm soát quyền
sở hữu trí tuệ đằng sau công nghệ làm
vaccin sẽ không cho họ chia sẻ với Viện
Serum của Ấn Độ, từ đó ngăn không
cho các nước nghèo tự sản xuất vaccin
dựa trên công nghệ họ tìm ra.
Hóa ra nỗi lo này không có cơ sở vì
sau đó Oxford và AstraZeneca đã ký các
hợp đồng cấp phép cho Viện Serum và
một số nơi khác quyền sản xuất vaccin
do họ đăng ký bản quyền; các nơi này
đã sản xuất hàng trăm triệu liều vaccin
giá rẻ cho các nước nghèo. Tuy nhiên
tình hình không được sáng sủa như
thế với hai loại vaccin của Pfizer và
Moderna.
Tháng 10 năm ngoái khi Ấn Độ và
Nam Phi vận động với Tổ chức Thương
mại thế giới (WTO) đồng ý với đề xuất
tạm hoãn thực thi quyền sở hữu trí tuệ
với mọi loại thuốc và công nghệ liên
quan đến Covid-19, họ bị từ chối. Ấn Độ
và Nam Phi lập luận khi miễn trừ quyền
sở hữu trí tuệ, các bên thứ ba sẽ nhanh
chóng sản xuất vaccin và thuốc men
cung cấp đủ cho mọi người trên thế giới
bất kể giàu nghèo. Hơn 60 nước đồng
tình nhưng các hãng dược phản đối,
cho rằng bản quyền là rất quan trọng để
Tổng biên tập: TRẦN MINH HÙNG • Phát hành thứ Năm hàng tuần, tại trụ sở: 35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Q.1, TPHCM - ĐT: (8428) 38295936 - 39297166 - 38225572; Fax: (8428) 38212043; E-mail: kinhtesaigon@thesaigontimes.vn
• Giấy phép số 133/GP-BTTTT, do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 2-3-2021 • Khổ 20 x 28 cm • Chế bản và in tại Công ty In Báo Nhân Dân TPHCM • Giá: 25.000 đồng.
64 • 26-8-2021
bảo vệ các khoản họ đầu tư vào nghiên thử nghiệm lâm sàng tại nước mình:
cứu và hơn nữa miễn trừ bản quyền “Lẽ ra các hãng dược phải ưu tiên
chưa chắc đã làm tăng sản lượng vaccin giao vaccin cho các nước nghèo từng
bởi các bên thứ ba thiếu kinh nghiệm và tham gia vào quá trình thử nghiệm và
nền tảng công nghệ để sản xuất các loại sản xuất. Bởi nếu không, chẳng khác
vaccin đời mới phức tạp. nào một nước làm ra thức ăn cho thế
Tháng 5-2021, Mỹ tuyên bố ủng hộ giới trong khi dân nước mình lại chịu
việc tạm miễn trừ bản quyền vaccin đói”. Nhiều nước phương Tây từng
vì đại dịch Covid-19 phải được xem cấm xuất khẩu vaccin sản xuất trong
như một cuộc khủng hoảng y tế toàn nước nhưng Nam Phi không thể áp
cầu nên đòi hỏi các biện pháp đặc biệt dụng chính sách này vì hợp đồng với
mang tính ngoại lệ. Từ đó đến nay đã Johnson & Johnson đòi hỏi Chính phủ
hơn ba tháng trôi qua nhưng WTO vẫn Nam Phi miễn trừ quyền áp dụng lệnh
chưa đưa vấn đề này ra thảo luận một cấm xuất khẩu vaccin!
cách chính thức. Mặc dù Tổng giám Điều mỉa mai là trong khi với đa số
đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala yêu người dân trên thế giới, Moderna là
cầu các nước thành viên rút ngắn lịch tên một loại vaccin họ mơ ước được
nghỉ suốt hè để sớm tái họp, chưa có chích sớm để được bảo vệ trước đại
lịch trình nào mới mãi cho đến tháng dịch Covid-19; với dân Wall Street,
9 năm nay. Ngoài tuyên bố vào tháng Moderna là tên một cổ phiếu có giá quá
5 cho đến nay phía Mỹ chưa có thêm cao, hàm chứa rủi ro bị điều chỉnh giá.
động thái gì để thúc đẩy việc chuyển Vào đầu tháng 8-2021, giá cổ phiếu
giao công nghệ trong khi Anh và châu Moderna tăng cao đến mức đưa giá trị
Âu giữ nguyên lập trường phản đối. thị trường hãng dược non trẻ này lên
Hiện nay Pfizer và Moderna hạn 195 tỉ đô la Mỹ. Để duy trì mức giá này,
chế chuỗi cung ứng cho dây chuyền các nhà phân tích cho rằng Moderna
sản xuất vaccin vào một số nhà máy ở phải bán liên tục được 1,5 tỉ liều vaccin
một số nước. Thế nhưng cũng từ các Covid-19 mỗi năm trong vòng 17 năm
nơi này đã nảy sinh nghịch lý: sản tới và các vaccin khác phải thành công,
xuất vaccin để xuất đi nước khác trong đem về doanh thu trên 30 tỉ đô la nữa.
khi trong nước không có vaccin cho Giá cổ phiếu Moderna từ đó đến nay
người dân. Chẳng hạn, hãng Johnson đã giảm mạnh nhưng Wall Street cho
& Johnson có nhà máy đóng lọ vaccin rằng giá cổ phiếu Moderna phải sụt
Covid-19 tại Nam Phi và đã xuất khẩu thêm 70% để đưa thị giá công ty về
hàng triệu liều vaccin này cho châu Âu. mức 46 tỉ đô la mới mong bền vững.
Thế nhưng Nam Phi vẫn chờ Johnson Có lẽ vì thế mà cả hai hãng Pfizer và
& Johnson giao đủ 31 triệu liều Moderna đều mới nâng giá vaccin của
vaccin nước này đã mua vì Johnson & họ lên; nay mỗi liều Pfizer ở châu Âu
Johnson giao hàng nhỏ giọt; cho đến có giá 19,5 euro so với giá cũ là 15,5
nay Nam Phi mới chích được 2 triệu euro, mỗi liều Moderna tăng từ 22,6
liều vaccin Johnson & Johnson cho đô la lên 25,5 đô la. Cả hai hãng đều
người dân. đồng tình với chủ trương của Chính
Tờ New York Times trích lời Glenda phủ Mỹ tiêm mũi thứ 3 cho người đã
Gray, một nhà nghiên cứu Nam Phi chích đủ hai mũi bất kể thế giới đang
từng hỗ trợ Johnson & Johnson tổ chức thiếu vaccin trầm trọng.  n
 TẠP CHÍ CỦA UBND TP. HỒ CHÍ MINH www.thesaigontimes.vn TẠP CHÍ CỦA UBND TPHCM

Chuyên trang của Tạp chí Kinh tế Sài Gòn Online

TÒA SOẠN: QUẢNG CÁO:

35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Quận 1, TPHCM ĐT: (8428) 39153707 • Fax: (8428) 39153712
ĐT: (8428)38295936-38297166-38225572 Email: quangcao@thesaigontimes.vn
Fax: (8428) 38212043
Email: sgt@thesaigontimes.vn PHÁT HÀNH:
ĐT: (8428) 38210019 • Fax: (8428) 38210018
Email: phathanh@thesaigontimes.vn
 “Saigon Times - Nối vòng tay lớn”
ĐỒNG HÀNH CHỐNG DỊCH

Nhằm lan tỏa tinh thần tương thân tương ái, nghĩa cử cao đẹp của cộng đồng
với người gặp khó khăn và lực lượng tuyến đầu chống dịch,
Tạp chí Kinh tế Sài Gòn kêu gọi các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp
cùng chung tay, góp sức tham gia chương trình
“Saigon Times - Nối vòng tay lớn” năm 2021 với chủ đề:
ĐỒNG HÀNH CHỐNG DỊCH

Thời gian nhận đóng góp: từ ngày 2-6 đến ngày 31-8-2021

Quý doanh nghiệp, bạn đọc có nhu cầu ủng hộ vui lòng liên hệ:
Chị Huỳnh Hương: 0913118711. Email: huynhuong@kinhtesaigon.vn
hoặc Anh Huy Hân: 0902696617. Email: huyhan@thesaigontimes.vn

Hoặc chuyển khoản đến:

TẠP CHÍ KINH TẾ SÀI GÒN
STK: 1007 1485 1003318
Ngân hàng Thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) - Chi nhánh Hoà Bình - TPHCM.
Nội dung chuyển khoản: Họ tên_UnghoSaigon Times -NVTL-Donghanhchongdich