Geel: ENKEL VWO

Stamnaam bepaling:

Langste ononderbroken koolstofketen heeft een lengte van:

1: Meth
2: Eth
3: Prop
4: But
5: Pent
6: Hex
7: Heptaan
8: Octaan
9: Nonaan
10:Decaan

Naamgeving groepen:

Geen dubbele binding: Alkanen = stam + aan

Dubbele bindingen: Alkenen = stam + ‘’plaatsaanduiding’’ + een
Zuurgroepen: Stam + zuur (geen plaatsaanduiding)
OH-groepen: Alkanolen = stam + ‘’plaatsaanduiding’’ + ol
Zijtakken (alkylgroepen): ‘’plaatsaanduiding’’ + naam alkylgroep + stam
Halogenen: ‘’plaatsaanduiding’’ + naam halogeen + stam

Bij meerdere dezelfde groepen worden de groepen individueel per plaats aangeduid en
wordt gebruik gemaakt van telwoorden mono, di, tri, etc…

Bijvoorbeeld:

2,3-dimethylbutaan of butaan-2,3-diol

Functionele groep Bouw voorvoegsel achtervoegsel

Zuren n.v.t. -zuur

Alcoholen (hydroxyl) -OH n.v.t. -ol

Dubbele binding = n.v.t. n.v.t

Halogenen -Cl, -F, -Br, etc... chloor-, fluor, etc... n.v.t.

Alkyl (zijtak) -CH3, -C2H6, etc... methyl, ethyl, etc.. n.v.t.

Prioriteit:

Bij bepaling aan welke kant je gaat tellen bij meerdere karakteristieke groep wordt de
volgende prioriteit aangehouden:

Alcoholen > Dubbele bindingen > halogenen > alkylgroepen

Van structuur naar naam:

Stappenplan

1. Bepaal de langste koolstofketen, dit wordt de stamnaam

2. Nummer vanaf de kant waar de belangrijkste karakteristieke groep zit
3. Kijk of er dubbele bindingen aanwezig zijn en pas de stamnaam hier op aan. Denk
aan de plaatsaanduiding.
4. Kijk of er hydroxyl (alkanol/alcohol) groepen aanwezig zijn en verwerk deze na de
stam.
5. Kijk of er alkyl en/of halogeen groepen aanwezig zijn en verwerk deze in het
voorvoegsel op alfabetische volgorde. Denk aan de plaatsaanduiding.
6. Controleer of de plaatsaanduiding en het gebruik van telwoorden (di, tri, tetra, etc..)
goed gebruikt zijn.

Voorbeelden:

1. De langste keten is 4 C-atomen zonder dubbele binding, dus de stamnaam wordt

butaan
2. De alcoholgroep zit meer links, dus nummeren vanaf links
3. Een alcoholgroep op het 2e koolstofatoom, dus aanvullen na de stam geeft:
butaan-2-ol
4. methyl groep op het 3e C-atoom, dus voorvoegsel wordt 3-methyl
5. 3-methylbutaan-2-ol

1. De langste keten is 6 C-atomen, dus de stamnaam wordt hex

2. Dubbele binding zit rechts, dus nummeren vanaf rechts
3. Een dubbele binding na het 1e C-atoom, dus de stamnaam wordt hex-1-een
4. Een fluoratoom op het 3e C-atoom en het 4e C-atoom, dus voorvoegsel wordt
3,4-difluor
5. 3,4-difluorhex-1-een
Opgaven:

Geef de systematische naam van de volgende koolwaterstoffen:

a.

b. .

c.

d.

e.

f.

g.

h.
i.

j.

k.

l.

m.

n. MOEILIJK:
Van naam naar structuur

Stappenplan

1. Teken het juiste aantal koolstofatomen in een keten vanuit de gegeven stamnaam
2. Herleidt uit de naam welke karakteristieke groepen je hebt en zet ze op de juiste plek
1. Vul de overige C-atomen aan met H-atomen tot ieder C-atoom voldoet aan
covalentie = 4
3. Controleer of de covalentie van ieder atoom correct is.

Opgaven:

Teken de structuurformules van de onderstaande stoffen

a. pentaan
b. 3-methylhexaan
c. 1,3-difluorpropaan
d. methylprop-1-een
e. but-3-een-1-ol
f. tetrachloormethaan
g. 1,2,2-trichloorethaan
h. hexaan-3,4-diol
i. methanol
j. ethanol
k. 5-broom-5-chloor-4-fluor-2,3-dimethylpent-2-een
l. dimethylpropaan-1-ol