Poznać przeszłość. Karty pracy ucznia 2.

Zakres podstawowy

Odpowiedzi

I. Europa i nowy świat

1. Wielkie odkrycia geograficzne

Nr zadania Odpowiedzi
1. D
2. a) Poszukiwanie chrześcijańskich władców
b) Przykładowa odpowiedź:
Vasco da Gama chciał przekonać lokalnego władcę, że nie przybyli do niego w celu
pozyskania srebra lub złota i nie musi czuć się zagrożony.
3. Vasco da Gama – odkrycie drogi morskiej do Indii
Bartolomeu Dias – opłynięcie południowego krańca Afryki
Krzysztof Kolumb – dopłynięcie do Ameryki
Ferdynand Magellan – przepłynięcie Oceanu Spokojnego
4. Przykładowe odpowiedzi:
a) Autorzy mapy A nie wiedzieli, że poza Azją, Europą i Afryką istnieją inne
kontynenty. Na mapie B zaznaczone są nowo odkryte lądy (m.in zarys Ameryki) i
wyspy oraz Ocean Spokojny.
b) Większą nadzieję na dopłynięcie do Indii drogą zachodnią dawała mapa A,
ponieważ zakładała, że nie istnieje kolejny kontynent, a więc droga byłaby krótsza.
c) Mapa A – 1488–1492 r.
Mapa B – po 1522 r.
5. F, F, F

2. Podboje kolonialne

Nr zadania Odpowiedzi
1. B, A
2. Przykładowe odpowiedzi:
a) Nieznajomość europejskiego sposobu walki, zdecydowanie i bezwzględność
Hiszpanów.
b) Tak – pozwala. Autor tekstu ocenia Hiszpanów jednoznacznie negatywnie.
Stwierdza, że dla pozyskania złota napadliby nawet na diabła.
3. Hernán Cortés – podbił państwo Azteków i tereny Ameryki Środkowej.
Francisco Pizarro – podbił imperium Inków.
4. Przykładowe odpowiedzi:
a) niewolnictwo, rabunek, niszczenie kultur Indian.
b) Autor nie starał się przedstawić skutków odkryć geograficznych obiektywnie. W
swoim dziele wskazuje jedynie na negatywne skutki, które zostały skumulowane na
jednym obrazie, przedstawione w przerysowany sposób.
5. a) Europa – Afryka; Afryka – Ameryka; Ameryka – Europa.
b) Przykładowa odpowiedź:
 Handel trójkątny był korzystniejszy, ponieważ na każdym ze swoich odcinków
przynosił zyski handlarzom, a do Europy trafiały obok rozmaitych produktów także
kruszce. Dodatkowo był on bezieczniejszy, wolny od wysokich opłat celnych i
łatwiejszy, gdyż na statki można było zabrać więcej towaru.

3. Przemiany społeczno-gospodarcze w XVI wieku.

Nr zadania Odpowiedzi
1. B, E -> D -> A -> C
2. Przykładowe odpowiedzi:
Rzemieślnicy pozacechowi – mogli pracować w manufakturach nie będąc
ograniczanymi przez restrykcyjne przepisy cechowe. Praca w manufakturach nie
wymagała tak dużych umiejętności jak organizacje cechowe.
Mistrzowie cechowi – stracili swoje znaczenie, ponieważ produkty wytwarzane w
manufakturach były tańsze niż towary z ich warsztatów.
Zamożni kupcy – zyskali nowe źródło dochodów, dzięki zakładaniu własnych
manufaktur mogli czerpać zyski nie tylko ze sprzedaży, lecz także z produkcji.
Klienci – mieli dostęp do tańszych produktów, były one jednak wytwarzane w dużych
ilościach, a nie według oczekiwań zamawiającego.
3. B, D
4. Przykładowa odpowiedź:
Na skutek napływu złota z kolonii nastąpił w Europie wzrost cen. Na zachodzie
Europy chłopi najczęściej byli wolni i płacili stałe czynsze, przez co opłacało im się
zwiększać wydajność swojej pracy poprzez inwestycje w rozwój gospodarstw.
Hodowlę zwierząt ściśle połączono z uprawą roli, w której trójpolówkę wyparł
płodozmian.
5. powiększanie areału upraw, ograniczenie wolności chłopów, zwiększanie wymiaru
pańszczyzny
6. Przykładowe odpowiedzi:
a) Z czynszów płaconych przez dzierżawców ziemi i z własnych upraw zboża.
b) Mieszkańcy wsi byli pozbawiani swoich gospodarstw, przez co musieli przenosić
się do miast. Wysoka cena wełny doprowadziła do bezrobocia w miastach.
c) W Europie wschodniej również pozbawiano chłopów ziemi, którą przejmowali
szlachcice. Zamiast hodowli dominowała uprawa zbóż na rozległych terenach
należących do najbogatszych.

4. Kultura i sztuka renesansu

Nr zadania Odpowiedzi
1. Mecenat – finansowanie działalności artystów.
Humanizm – nurt w filozofii, który skupia swoją uwagę na człowieku i jego rozwoju.
2. a) Najazd Turków na Bizancjum, opłacenie pobytu Chrysolorasa we Florencji przez jej
władze.
b) Przykładowa odpowiedź: Przed przyjazdem Chrysolorasa znajomość kultury
 greckiej była znikoma, język był zapomniany od siedmiuset lat. Jednak znano
greckich autorów – m.in. Homera, Platona, Demostenesa, a na temat ich dzieł
krążyły rozmaite pogłoski.
3. Przykładowa odpowiedź: Dzięki wynalezieniu druku można było powielać dzieła
literackie szybciej, taniej i w większych ilościach, przez co mogło z nich korzystać
więcej osób.
4. Nauka: J, M, O, R Literatura: A, C, F, P Architektura: E, L, R Rzeźba: G, L Malarstwo:
B, D, E, G, H, I, K, L, N, Q, R
5. a) Przykładowa odpowiedź: Na miniaturze z XIII w. widać batalistyczną scenę
zbiorową, uczestnicy ubrani są w stroje właściwe dla epoki średniowiecza, wszystkie
postaci ukazane są na jednym planie. Rzeźba przedstawia nagiego, samotnego króla
Dawida tryumfującego nad poległym goliatem.
b) Przykładowa odpowiedź: Oba dzieła podkreślają waleczność króla, jednak autor
miniatury zwraca uwagę głównie na różnicę wzrostu pomiędzy Dawidem i Goliatem,
natomiast rzeźba podkreśla przede wszystkim, na wzór antyczny, doskonałość
fizyczną Dawida.

5. Reformacja w Europie:

Nr zadania Odpowiedzi
1. F, F, F
2. a) Przykładowa odpowiedź: Po lewej stronie obrazu przedstawiony jest papież i jego
zwolennicy rzucający na szalę wagi dobra doczesne, po prawej protestanci, którzy na
szali położyli Pismo Święte.
b) Przykładowa odpowiedź: Autor zajął stanowisko, ponieważ Pismo Św. Położone
na wadze przez protestantów ma według niego większą wartość (wagę).
c) Przykładowa odpowiedź: Charakterystyczne dla świątyń katolików są liczne rzeźby
i bogate zdobienia kolumn/filarów, z kolei prostota wnętrza, białe ściany i skupienie
na ołtarzu są typowe dla protestanckich zborów
3. Przykładowe odpowiedzi:
dobrych uczynków – według katolików dobre uczynki prowadzą do zbawienia,
według protestantów najważniejsza jest wiara.
pism Ojców Kościoła – protestanci uznają jedynie Biblię za źródło wiary.
kultu świętych – większość wyznań protestanckich odrzuca kult świętych.
4. a) Chłopi; Przykładowe uzasadnienie: Autorzy tekstu uskarżają się na pańszczyznę,
którą zobowiązani byli wykonywać chłopi.
b) Możliwości wyboru własnego proboszcza, który będzie nauczał jedynie na
podstawie Biblii, i prawa do jego usunięcia w razie potrzeby. Ograniczenia
dziesięciny do wysokości niezbędnej na faktyczne potrzeby parafii.
c) Hasła reformacji widoczne są w postulatach: pierwszym, drugim i trzecim.
5. E, B, D, A, C

6. Kontrreformacja:

Nr zadania Odpowiedzi
 1. C
2. język liturgii – odrzucili postulaty protestantów, językiem liturgii pozostała łacina.
znaczenie Biblii i tradycji – katolicy podtrzymali znaczenie tradycji, w tym pism
Ojców Kościoła i pism spisanych po śmierci apostołów, które odrzucili protestanci.
3. a) Korzyści: biegłość w czytaniu i pisaniu, tani dostęp do książki, rozwój nauki
języków; Wady: dostęp wiernych do nauk sprzecznych z dogmatami Kościoła.
b) Przykładowa odpowiedź: Utworzenie indeksu ksiąg zakazanych było zgodne z
bullą, ponieważ jego celem było ograniczenie dostępu wiernych do dzieł, które stały
w sprzeczności z nauką Kościoła.
4. a) Przykładowa odpowiedź: Nie. Autor pierwszego obrazu przedstawia te wydarzenia
w pozytywnym świetle jako zwycięstwo prawdziwej wiary – katolicy są tu młodzi i
piękni oraz opromienieni światłem wiary lub prawdy. Na drugim obrazie pokazano
masową rzeź bezbronnych, nagich ludzi.
b) Przykładowa odpowiedź: Bardziej wiarygodny jest obraz B, ponieważ przedstawia
stroje i architekturę zgodną z realiami epoki.
5. F, F, P
7. Potęgi europejskie w XVI wieku

Nr zadania Odpowiedzi
1. Zmniejszenie wpływów Francuskich w Italii, wzrost znaczenia dynastii Habsburgów w
Europie.
2. Przykładowe odpowiedzi:
Ekspansja kolonialna – kolonie były źródłem ogromnych dochodów dla Habsburgów,
dzięki czemu mogli oni finansować kosztowne wojny..
Rozwój reformacji – wystąpienie Lutra i wojna chłopska zmusiły Karola V do
większego zaangażowania w sprawy Rzeszy, we Francji napięcia religijne pojawiły się
później.
3. a) Wojska tureckie składają się z jazdy, piechoty i artylerii – uzbrojone są w broń
palną – działa i arkebuzy, podczas gdy Węgrzy dysponują jedynie ciężką kawalerią..
b) Przykładowa odpowiedź: Armię turecką, ponieważ wykorzystywano w niej broń
palną, która dopiero upowszechniała się na polach bitew.
4. Bitwa pod Lepanto – powstrzymała ekspansję Turecką w rejonie Morza
Śródziemnego.
Klęska Wielkiej Armady – wzmocniła znaczenie floty angielskiej, ograniczyła potęgę
morską Hiszpanii.
5. a) Przykładowa odpowiedź: Obaj polscy królowie odrzucali prawa władcy
moskiewskiego do używania tytułu cesarza (cara), ponieważ według nich istniał tylko
jeden chrześcijański cesarz, który wywodzi swoje pochodzenie z czasów rzymskich.
b) Przykładowa odpowiedź: Tak. W źródle z 1547 r. Zygmunt August co prawda
odrzuca prośbę Iwana, ale nazywa go swoim chrześcijańskim bratem, a więc odnosi
się do niego z pewnym szacunkiem. W źródle z 1579 r. Iwan faktycznie obraża
Stefana Batorego, podkreślając wyższość władzy pochodzącej od Boga nad władzą
nadaną przez ludzi. Relacje wydają się więc bardziej wrogie.

Karta powtórzeniowa:
Nr zadania Odpowiedzi
1. Ferdynand Magellan – podjęcie wyprawy dookoła świata
Vasco da Gama – dopłynięcie do Indii
Hernán Cortés – podbicie imperium Azteków
Francisco Pizarro – podbicie imperium Inków
Krzysztof Kolumb – dopłynięcie do Ameryki
2. Przykładowa odpowiedź: Odkrycia geograficzne i zakładanie kolonii w Ameryce
Południowej zrodziły zapotrzebowanie na niewolników. Ich źródłem stała się Afryka.
3. A, C
4. Typowe dla sztuki renesansu są: zastosowanie perspektywy linearnej i nawiązania do
starożytności: widoczny bogato zdobiony łuk tryumfalny i posąg ustawiony na
kolumnie oraz ukazanie postaci w strojach stylizowanych na rzymskie. Typowe dla
architektury są łuki pełne widoczne np. w arkadzie po prawej stronie, gzymsy i
pilastry zdobiące fasady budowli.
5. Przykładowe odpowiedzi:
wynalezienie druku przez Jana Gutenberga – pozwoliło na wytwarzanie tańszych i
szerzej dostępnych ksiąg, co ułatwiło dostęp do wiedzy i pozwoliło na szybsze
upowszechnianie nowych odkryć
ogłoszenie teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika – przyczyniło się do powstania
wielu nowych dzieł z zakresu badań kosmosu, otworzyło drogę do kwestionowania
obowiązującej wizji świata.
6. B, F, E, D, A, C
7. Przykładowe odpowiedzi:
Królestwo Anglii – powstanie wyznania anglikańskiego;
Królestwo Francji – działalność hugenotów, edykt nantejski;
Skandynawia – przyjęcie protestantyzmu, zagarnięcie dóbr kościelnych;
Niderlandy – powstanie protestanckiej Republiki Zjednoczonych Prowincji.
8. Indeks ksiąg zakazanych – ograniczać dostęp wiernych do nauk sprzecznych z
nauczaniem Kościoła katolickiego;
Inkwizycja – miała ograniczać wpływy reformacji;
Kolegia jezuickie – prowadzić edukację na wysokim poziomie.
9. F, F, F, P