RENESANS

1. Odrodzenie – nowa interpretacja antyku

Renesans oznacza dosłownie odrodzenie, ponowne narodziny. Podstawową cechą renesansu
było odrodzenie zainteresowania całym dobytkiem kultury antycznej. W języku polskim nazw
renesans i odrodzenie używamy zamiennie.
KONTEKST HISTORYCZNY
Nowa epoka kultury powstała we Włoszech. Za prekursora renesansu uważa się poetę
Francesco Petrarkę. Zmarł on w 1374 roku w Italii, jest to umowna granica czasowa między
średniowieczem a odrodzeniem. W Polsce, odrodzenie trwało cały XVI w. W tym wieku
nastał długotrwały kryzys dwóch instytucji średniowiecznej Europy; cesarstwa i papiestwa.
Wiek XV przyniósł 3 doniosłe zmiany.
 W połowie tego wieku Johanes Gutenberg wynalazł ruchome czcionki,
a ok. 1455 r. wydał tzw. Biblię Gutenberga.
 Upadek cesarstwa wschodnio rzymskiego w 1453 r.
 Duży wpływ na zmianę poglądów ówczesnych ludzi na świat i
wytwory kultury miały też wielkie odkrycia geograficzne
KONTEKST RELIGIJNY
Ważnym prądem religijnym była reformacja ( łac. – zmiana). Początkowo zmierzała
do zreformowania kościoła katolickiego.
KONTEKST KULTUROWY
Przewodnią ideą był antropocentryzm – przekonanie że człowiek jest najdoskonalszą
istotą w wszechświecie. Hasłem tej idei była maksyma ‘Homo sum, humani nihil a me
alienum puto’ – ‘Jestem człowiekiem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce.’. Ceniono również
indywidualizm – bogactwo osobowości twórców. Kolejne hasło epoki to ‘imitatio
antiquorum’ – naśladowanie starożytnych oraz ‘ad fonets’ – od źródeł ( powrót do źródeł
kultury śródziemnomorskiej ). Głoszono potrzebę pisania w języku ojczystym. Renesans cenił
kostium antyczny – o sprawach teraźniejszych mówiono odwołując się do mitologii. Sztuka i
literatura odrodzenia przyniosły afirmację (pochwałę) ludzkiego ciała. Powszechny stał się
kult wiedzy, była to wiedza bardziej praktyczna, służąca rozwiązywaniu problemów życia
codziennego i obywatelskiego. Kult sławy (non omnis moriar – nie wszystek umre)
sprawił, że artyści rywalizowali ze sobą. Kult rzemiosła – praca nad własnym warsztatem,
aprobatą dla ogólnych reguł tworzenia.