TẶNG TÀI LIỆU NLXH BỘ 20 BÀI VIẾT CHUYÊN SÂU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

Fanpage: Học tốt Ngữ văn 9 – Cùng Anh Phong TÀI LIỆU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI CHUYÊN SÂU
(https://facebook.com/bossphongv9) (https://facebook.com/pitunu01)
Trích tài liệu : “PHÁT TRIỂN KĨ NĂNG – LUYỆN VIẾT CHUYÊN SÂU NLXH”
29
19
TÀI LIỆU TẶNG KÈM:
08
65
20 BÀI VIẾT NGHỊ LUẬN XÃ HỘI CHUYÊN SÂU
(VIẾT HOÀN CHỈNH) 08
–
(Các bài viết đều được thầy Đào Thanh Phong chấp bút thực hiện)
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
Biên soạn – Giảng dạy: Đào Thanh Phong Số điện thoại: 0865081929 Trang 1
Tài liệu TẶNG kèm Tài liệu NLXH Chuyên sâu, quý thầy/cô giáo liên hệ: 0345834855 (Thuỳ Linh)
Xuân Diệu từng quan niệm: “Thà một phút huy hoàng rồi chợt tắt/
Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm”. Thế nhưng, Nguyễn Sĩ Đại lại nghĩ
ĐỀ BÀI 1 khác: “Người vá trời lấp bể/ Kẻ đắp luỹ xây thành/ Ta chỉ là chiếc lá/
Việc của mình là xanh”.
Trình bày suy nghĩ của anh/chị về hai ý kiến trên.
BÀI LÀM THAM KHẢO

Giống như những ngôi sao lấp lánh trên bầu trời, mỗi con người là một vì tinh tú
29
xuất hiện giữa cuộc đời. Bản thân mỗi người quyết định việc ngôi sao là hiện thân cho
19
mình có toả sáng lấp lánh giữa bầu trời của tạo hóa hay không. Cũng từ đó, con người
08
khi bước vào đời luôn cho mình một con đường, một cách sống để chắc chắn rằng ta
đã không sống hoài phí đời mình. Đối với Xuân Diệu, sống là hết mình: “Thà một phút
65
huy hoàng rồi chợt tắt/ Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm”. Nhưng Nguyễn Sĩ Đại lại
08
muốn sống như: “Ta chỉ là chiếc lá/ Việc của mình là xanh” – một cách sống bình lặng
–
và nhẹ nhàng. Giữa một cách sống đầy hoài bão, khát vọng cống hiến mãnh liệt như
Xuân Diệu, và một cách sống thoải mái, sống theo khả năng của bản thân như Nguyễn
M
KÈ
Sĩ Đại, mỗi con người đều tạo nên một màu sắc riêng trong cuộc đời mình. Nhưng giữa
cuộc sống đa màu và đa diện, con người không thể chỉ sống ép mình theo một khuôn
G
mẫu nào và việc ta sống vội vàng hay chậm rãi có lẽ đều có giá trị như nhau nếu ta
N
hiểu được bản chất thực sự của cuộc sống.

TẶ
Trong bất kì thời đại nào, mỗi con người là một cá thể độc lập tự làm chủ và điều
ỆU
khiển cuộc sống của riêng mình. Đối với nhà thơ Xuân Diệu, ông chọn cho mình cách
sống của những con người tràn đầy lòng nhiệt huyết, sẵn sàng chinh phục những đỉnh
LI
cao “huy hoàng”, bất chấp thách thức và trở ngại. Đó là một cuộc sống tận hiến để ghi
I
lại tiếng vang mạnh mẽ, sống với “phút huy hoàng” – những phút ta đạt được thành
TÀ
công vang dội, sống với sự tận hưởng lên tới tuyệt đỉnh của các giá trị tinh thần. Cuộc
sống với “phút huy hoàng” đẹp rực rỡ, chói lọi ấy đã đủ trọn vẹn, dù sau đó ta có
“chợt tắt”, cuộc sống vẫn có giá trị hơn là sống một cách buồn tẻ không tạo được dấu
ấn gì mà “le lói suốt trăm năm”. Những con người khao khát để lại cho đời một thành
tựu lớn lao đều chung mục đích là được được “phút huy hoàng” trong cuộc sống, không
cần phải tỏa sáng trọn đời mà chỉ cần một khoảnh khắc đứng trên đỉnh cao danh vọng
rồi tắt đi ánh hào nhoáng ấy cũng khiến họ hài lòng với cuộc đời mình.
Luôn có những khía cạnh khác nhau tồn tại chung trong cuộc sống của con người,
bóng tối đối lập với ánh sáng, tốt đối lập với xấu, thành công và thất bại… tất cả hiện
diện như một sự song hành. Từ đó, ta thấy bên cạnh những con người sống với sự dữ dội
và ồn ào thì vẫn có những người chọn cho mình cách sống âm thầm và lặng lẽ cùng với
lẽ tự nhiên cuộc sống vốn có. Giống như quan niệm của Nguyễn Sĩ Đại, dù ai có “vá trời
lấp bể” hay “đắp lũy xây thành” làm những công việc vĩ đại và to lớn của riêng họ, thì
đối với bản thân mình, “ta chỉ là chiếc lá”, ta chỉ cần làm tốt việc của mình, làm tốt
29
bổn phận cuộc sống đã trao cho. “Việc của mình là xanh”. “Xanh” chính là bản chất
19
vốn có của chiếc lá, cũng như khi nói con người ai trong mỗi chúng ta đều có mỗi vị trí
08
và công việc riêng với khả năng của mình vốn có một cách tự nhiên. Chúng ta sống
65
chấp nhận với những gì ta có, hoàn thành tốt công việc của bản thân, ngày qua ngày
08
bình lặng qua cuộc đời. Những người xem mình là “chiếc lá” vốn không làm việc vượt ra
khỏi khả năng của bản thân để tạo một dấu ấn đặc biệt khác người, và chỉ họ là người
–
hiểu rõ nhất chỗ đứng của mình giữa cuộc đời.
M
Liệu ta muốn chọn cách sống từ tốn và bình lặng như số phận tự nhiên vốn có hay
KÈ
ta sẽ chọn cách sống sẵn sàng dâng hiến hết mình để làm nên phút huy hoàng? Có
những người sống tỏa sáng như ánh lửa que diêm rực cháy rồi vụt tắt, cũng có người mà
G
N
ánh sáng của họ như lửa cháy trong than âm ỉ và lâu dài, mỗi thứ ánh sáng đều để lại
TẶ
giá trị tốt đẹp cho cuộc sống và có những ưu khuyết điểm riêng. Chính chúng ta sẽ
quyết định cuộc đời của mình tỏa sáng như thế nào.
ỆU
Cuộc sống luôn mở ra những chân trời mới mẻ khiến con người phải luôn tìm kiếm,
LI
khám phá các giá trị thật sự để sống không lãng phí. Chúng ta cần sống với lòng nhiệt
huyết, khát khao chinh phục thành công ở đỉnh cao, vượt lên trên bản thân để tạo nên
I
TÀ
thành tựu vĩ đại không bao giờ phai trong cuộc đời mình. Cũng từ đó, sức mạnh của ý
chí, lòng kiên cường trước bão táp đời thường được hình thành bởi ước muốn mãnh liệt
vươn tới phút huy hoàng rực rỡ. Chỉ có những con người sống cống hiến hết mình mới
hiểu được phút huy hoàng ấy giá trị nhường nào. Thay vì chấp nhận sự giam cầm của xã
hội như bao người phụ nữ khác ở Pakistan, Malala Yousafzai bất chấp sự uy hiếp của
bọn khủng bố Taliban, cô đã cất cao tiếng nói đấu tranh: “Bất kể con người ta mang
màu da gì, nói tiếng gì và theo tôn giáo gì, chúng ta nên coi nhau là những con người và
tôn trọng lẫn nhau, đấu tranh vì quyền của chúng ta, vì quyền trẻ em, quyền phụ nữ và
quyền của tất cả mọi người”. Lời nói ghi dấu trong lịch sử, đưa Malala trở thành người
trẻ tuổi nhất đoạt giải Nobel Hòa bình – phút huy hoàng ý nghĩa trong cuộc đời của
một con người. Tiếng nói của Malala là tiếng nói được cất lên với lòng khát khao được
đấu tranh đòi quyền đi học cho các em gái nơi cô sống, đó là mục đích cô có và con
đường cô chọn để từ đó tạo nên cho đời cô một dấu ấn không bao giờ phai, dẫu cho
phải đối mặt với bao hiểm nguy, gian khó. Như đối với Nick Vujicic, một diễn giả nổi
tiếng từng khẳng định: “Tôi được sinh ra không phải là một sự trừng phạt mà là sự sáng
29
tạo đặc biệt của Chúa để Chúa hiển lộ những công việc đặc biệt của Người qua tôi”.
19
Chính Nick Vujicic đã đem nguồn động lực sống, khát vọng vượt qua bản thân và để lại
08
cho đời nhiều điều có ý nghĩa sâu sắc do chính mình tạo nên. Con đường vươn tới khát
65
vọng đó có lẽ không dễ dàng với bất kì ai, nhất là với những người như Nick, những
08
người khiếm khuyết về thể xác nhưng giàu có về tinh thần. Đối với một chú chim bé nhỏ,
khoảnh khắc tiếng hót của nó vang vọng giữa bốn bề cuộc sống cũng là lúc chúng ta
–
nhận ra giá trị về sự tồn tại của loài chim ấy, cũng giống như đối với con người, giây
M
phút ta đứng trên đỉnh vinh quang là lúc chính ta khẳng định được giá trị bản thân
KÈ
mình, rằng ta đã sống, đã cống hiến hết mình và trải nghiệm được nhiều điều từ cuộc
sống muôn màu muôn vẻ.
G
N
Nhưng cũng chính trong lúc ta dấn thân vào con đường chinh phục những khó khăn
TẶ
và thử thách để làm nên những điều vĩ đại, khi mục đích sống cuối cùng của ta là
“những phút huy hoàng” rực rỡ, cũng chính là lúc ta có thể quên đi những giá trị bình dị
ỆU
trong cuộc sống. Chúng ta sẽ bỏ qua những âm vang lắng đọng và tinh tế từ chính cuộc
LI
sống thường ngày. Nhiều người quên mất khả năng của mình đang ở đâu, quên mất
những người thân thuộc xung quanh mình, họ trở nên cô độc trong chính cuộc sống ôm
I
TÀ
ấp hoài bão lớn lao của mình. Khát vọng vĩ đại mang đến cho ta sức mạnh và trái lại
chính nó có thể dẫn ta đến hành động tiêu cực và gặp rủi ro nếu ta không biết dừng
lại đúng lúc.
Thomas Fuller từng nói: “Đừng để ý chí mình gầm lên khi năng lực của mình chỉ đủ
sức thì thầm”. Mỗi chúng ta đều có một khả năng của riêng mình và điều đó tạo nên
chỗ đứng của từng người trong xã hội, quan trọng là ta làm thật tốt công việc của mình
thay vì cố thoát khỏi chỗ đứng đến một nấc thang cao hơn, nếu “năng lực của ta chỉ đủ
sức thì thầm”. Nếu ta là một chiếc lá, thì khi ấy “việc của mình là xanh”, là hoàn thành
tốt vai trò của mình trong cuộc sống. Điều đó cũng đủ để ta tỏa sáng giữa đời thường.
Chúng ta hiểu được sự cống hiến cho cuộc đời thêm tươi đẹp không phải lúc nào cũng
mãnh liệt và dữ dội, chỉ cần việc ta làm với hết khả năng mình có cũng là một cách
bình dị, chân thành ta cống hiến cho đời, cho người. Sự sống muôn hình vạn trạng như
một bản nhạc hài hòa giữa nốt trầm và nốt bổng, có những con người sống và cống hiến
một cách thầm lặng như những nốt trầm sâu lắng, âm thầm ngân vang trong cuộc đời.
Cô nữ sinh Nhật Bản Kito Aya từng bộc lộ: “Có những người sống mà sự tồn tại của họ
29
giống như không khí, êm dịu, nhẹ nhàng, chỉ khi họ mất đi người ta mới nhận ra họ quan
19
trọng nhường nào”, khi chúng ta sống trên đời dù nhẹ như một cơn gió nhưng cơn gió ấy
08
phải thổi mãi cho đời và để lại những hương sắc tô điểm cuộc sống khi lướt qua. Như
65
bác sĩ Trần Hoàng Minh, người đã từ bỏ công việc đầy danh vọng ở Mĩ trở về chữa
08
bệnh cho người dân tại Bệnh viện Đa khoa Gò Vấp. Sự tận tâm và tình yêu thương con
người của một bác sĩ đã khiến anh chọn lấy việc chữa bệnh một cách thầm lặng, chân
–
tình như điều vốn có với trách nhiệm của bác sĩ. Hay kể cả những con người không
M
được nhắc đến tên cụ thể như những người mẹ, người dì của hàng chục đứa trẻ mồ côi
KÈ
ở làng trẻ SOS Nghệ An mà họ yêu thương, chăm sóc như con ruột của mình. Mỗi ngày,
họ đem đến tình yêu và niềm hạnh phúc cho những đứa con, âm thầm và lặng lẽ nhưng
G
N
ấm áp vô bờ, những người âm thầm vẫn hằng ngày giúp ích cho đời bằng những việc tự
TẶ
nhiên mà họ có thể làm. Sự cống hiến lặng lẽ không khoác lên vẻ hào nhoáng của danh
vọng, của phút huy hoàng, ghi dấu ấn vĩ đại mà mỗi phút giây ta vẫn sống âm thầm làm
ỆU
việc để lại cho đời giá trị tốt đẹp.

LI
Tuy vậy, với sự vận động không ngừng của đời sống, chúng ta sẽ đánh mất cơ hội
được trải nghiệm, được phát triển nếu cứ chỉ an phận với sự sắp đặt của cuộc sống.
I
TÀ
Con người không thể sống thiếu niềm tin vào sự vươn lên, khát khao đạt được điều kì
diệu, bởi như thế chúng ta sẽ sống một cách yếu mềm và có thể bị vùi lấp bởi sự va
đập của cuộc đời.
Trong thực tế, con người cần có lòng nhiệt huyết và niềm đam mê cháy bỏng chinh
phục những đỉnh cao trong sự nghiệp, trong việc học tập và cả việc hoàn thiện bản
thân mình. Đó là những nấc thang nâng cao khả năng của bản thân và khiến cuộc sống
chúng ta tốt đẹp hơn, thôi thúc chúng ta hành động và mạnh mẽ trước thử thách, như
Jean Rousseu từng nói: “Sống không chỉ là thở, nó là hành động, là sử dụng những cơ
quan, cảm giác, tài năng của mình – tất cả mọi thành phần sẽ cho ta cảm giác tồn
tại”. Bên cạnh đó, đôi khi thay vì cố gắng rướn mình quá sức để tạo nên dấu ấn đặc
biệt trong đời mình, tại sao chúng ta không quan tâm đến công việc xem ta đã làm tốt
hay chưa? Làm được hoàn chỉnh những gì trong khả năng bản thân cho phép đôi khi
mang lại kết quả tốt hơn là cố gắng làm những việc to lớn ngoài tầm với. Như vậy, con
người trong cuộc sống phải tự hài hòa và cân bằng giữa hai lối sống, giữa sự khát khao
được tận hiến làm nền dấu ấn và việc sống bình lặng, sống đúng với bổn phận. Có như
29
vậy, ta mới có được một cuộc sống trọn vẹn nhất.
19
Có những con người nhìn cuộc đời bằng ánh mắt chủ quan, phiến diện và sống một
08
cách hời hợt, vô tâm. Có người sống ích kỉ trong vỏ bọc của mình, tranh đấu và làm mọi
65
thủ đoạn để đạt được mục tiêu của mình, đó không phải là khát vọng cống hiến cho
08
đời mà là chạy theo danh vọng một cách mù quáng. Trái lại, một số người lại che đậy
cho tính lười biếng của mình bằng cách sống an phận, buông xuôi mà không có bất kì sự
–
cố gắng, nỗ lực nào. Đó là những thành phần dễ bị gạt bỏ khỏi xã hội, sống với sự tụt
M
hậu và quên lãng giữa mọi người. Đối với bản thân tôi, tôi vẫn sẽ sống với tất cả niềm
KÈ
đam mê và lòng nhiệt huyết mà tôi có để khẳng định niềm tin rằng mình vẫn sống có
ích cho đời. Tôi luôn đặt mục tiêu đạt được những “phút huy hoàng” trong cuộc đời,
G
N
nhưng phút giây ấy phải giúp cho người khác hạnh phúc, cuộc sống được tốt đẹp hơn,
TẶ
sự cống hiến tôi muốn có là một điều tự nhiên đến với cuộc đời trong khả năng mà tôi
có.
ỆU
Mỗi con người sống trên đời luôn muốn lưu lại dấu ấn của riêng mình, có người sống
LI
như một đoá hoa hồng rực rỡ, đắm say, có người như loài hoa thạch thảo giản dị và
nhẹ nhàng. Tất cả loài hoa ấy đều góp phần tạo nên hương sắc của cuộc đời, tùy vào
I
TÀ
khả năng và nhận thức của mỗi người, dù bất kì vị trì nào ta đều có thể ghi lại dấu ấn
của bản thân trong cuộc đời. Đó có thể là sự cống hiến vĩ đại hay to lớn, đó cũng có
thể là sự hi sinh thầm lặng trong công việc thường ngày. Miễn sao ta thấy được rằng
mình đang sống, đang hạnh phúc và giúp ích cho đời – một cuộc sống không hoài phí.
(Chấp bút – Thực hiện: Đào Thanh Phong)
Trong bài thơ Bài học đầu đời, Đỗ Trung Quân viết: “… Quê
hương mỗi người chỉ một/ Như là chỉ một mẹ thôi…”.
ĐỀ BÀI 2
Từ ý thơ trên, anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận ngắn để bày
tỏ suy nghĩ của mình về quê hương.

Trong trái tim mỗi người Việt Nam, tình yêu quê hương có lẽ là thứ tình cảm thiêng
liêng nhất. Mỗi người sinh ra, ai mà không có cội nguồn gốc gác, ai mà không có quê
29
hương, nơi chôn nhau cắt rốn, nơi gắn bó suốt thời ấu thơ và là nơi khi nghĩ về ta lại
19
thấy ấm lòng. Thật vậy, nhà thơ Đỗ Trung Quân cũng đã từng viết: “Quê hương mỗi
08
người chỉ một/ Như là chỉ một mẹ thôi”.
Câu thơ nằm trong thi phẩm viết về quê hương. Trong thi phẩm ấy, nhà thơ đã gợi
65
ra những cách hiểu sâu sắc qua cách so sánh độc đáo, thú vị: quê hương chính là mẹ
08
và mẹ là quê hương. Ý nghĩa của cách so sánh ấy là để khẳng định quê hương chính là
–
cội nguồn, nơi chôn nhau cắt rốn, nơi gắn bó, nuôi dưỡng sự sống, đặc biệt chính là
cuộc sống tinh thần lẫn tâm hồn.
M
KÈ
Quê hương là nơi ta sinh ra và lớn lên, nơi mà ta có nhiều kỉ niệm gắn liền với kí ức
và tâm hồn của mỗi con người, là một thứ vô hình, vô dạng nhưng đã in sâu vào trong
G
tâm trí chúng ta để khi đi xa ta vẫn nhớ về nó. Cho nên quê hương là một cái gì đó
N
không thể thiếu trong cuộc sống tâm hồn mỗi con người. Tình yêu quê hương, đất nước
TẶ
là một truyền thống tốt đẹp và đáng quý của dân tộc Việt Nam. Cho dù có ở nơi xa,
ỆU
nhưng mỗi người vẫn luôn nhớ về quê nhà của chính mình. Quê hương như một người mẹ
hiền ôm ta vào lòng và dành cho ta những gì tốt đẹp nhất, là nơi ấp ủ tình yêu thương,
LI
nơi nuôi ta lớn, dạy dỗ, an ủi che chở cho ta, là điều quý giá vô ngần mà mỗi người
I
không thể thiếu. Quê hương – hai tiếng thân thương mỗi lần chúng ta nghe thấy không
TÀ
khỏi xúc động bồi hồi. Hình bóng quê hương đi theo con người suốt cả cuộc đời, trở
thành điểm tựa về tinh thần của con người trong cuộc sống. Nếu thiếu đi điểm tựa này,
cuộc sống của con người sẽ trở nên chông chênh. Đồng thời qua cách so sánh tác giả
cũng khơi dậy nuôi dưỡng tình cảm với quê hương. Tình cảm với mẹ là tình cảm tự nhiên
như một bản năng, tình cảm với quê hương là tình cảm thiêng liêng tựa thuần khiết
trong tâm hồn mỗi con người.
Quê hương được ví như là một chìa khoá vạn năng giúp chúng ta biết cách sống và
biết cách làm người. Phải biết coi trọng gốc rễ, hướng về cội nguồn, biết yêu quê
hương. Thiếu đi tình cảm này là một sai lầm lớn nhất trong cuộc đời của mỗi con người,
đặc biệt là trong đời sống tâm hồn, tình cảm khiến con người không được làm người
một cách trọn vẹn. Vì vậy, dù đi đâu về đâu thì vẫn hãy nhớ nơi đó vẫn đang chờ, chờ
một ngày chúng ta trở về đem lại nhiều thành công rực rỡ vang dội về cho quê hương
– đất nước – con người Việt.
Mỗi con người được sinh ra từ một vùng quê cụ thể đều có một quê hương. Bình
29
yên những phút giây không nơi nào sánh bằng quê hương, vì nó là bến đỗ, là điểm tựa
19
tinh thần của con người trong cuộc sống đầy sóng gió này. Mỗi người muốn hay không
08
đều thừa hưởng những giá trị vật chất, tinh thần của quê mình. Chính vì thế mỗi người
65
đều ít nhiều mang dấu ấn của vùng quê nơi mình sinh ra. Nhắc đến Chủ tịch Hồ Chí
08
Minh, không thể không nói đến quê hương xứ Nghệ nơi hội tụ những truyền thống bất
khuất đã hun nên phẩm chất người con ưu tú của dân tộc. Với các nhà văn, quê hương
–
có ảnh hưởng lớn đến phong cách sáng tác của họ, làm nên những dấu ấn trong tác
M
phẩm của mỗi người. Đó là một Xuân Diệu với hồn thơ dạt dào, nồng nàn như sóng biển
KÈ
Quy Nhơn; một Hoàng Cầm đa tài, đa tình với lá Diêu bông của quê hương Kinh Bắc…
Quê hương như một người mẹ hiền ôm ta vào lòng và dành cho ta những gì tốt đẹp
G
N
nhất. Quê mẹ là nơi ấp ủ tình yêu thương, nơi nuôi ta lớn, dạy dỗ, an ủi che chở cho ta.
TẶ
Quê hương – hai tiếng thân thương mỗi lần nghe thấy chúng ta không khỏi xúc động bồi
hồi. Tuy nhiên, cần phải thấy rằng, quê hương là một khái niệm rộng. Đó còn là một
ỆU
ngôi làng cụ thể, cũng có thể là một vùng miền rộng lớn hơn, và khi quê hương chính là
LI
đất nước, là Tổ quốc. Tình yêu quê hương cũng vì thế mà gắn liền với tình yêu gia đình,
yêu giang sơn, yêu đất nước: “Lòng nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường
I
TÀ
nhất [...]. Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc” (Ilya
Grigoryevich Ehrenburg). Có như vậy thì tình yêu quê hương và tình yêu đất nước mới
ngày càng sâu nặng, thân thiết như tình cảm giữa người với người.
Yêu quê hương còn phải có trách nhiệm với quê hương, đó là trách nhiệm dựng
xây và bảo vệ. Trách nhiệm ấy không của riêng ai mà của tất cả mọi người. Tuy nhiên,
hiện nay vẫn có những người quên đi cội nguồn, quên đi quê hương. Họ đi xa lập
nghiệp, quên mất tiếng quê. Có nhiều người khi trở về quê hương mang theo thứ ngôn
ngữ “lạ” để nói chuyện với người dân quê. Điều này thật đáng buồn. Người ta bảo:
“Chém cha không bằng pha tiếng”. Chính bản thân họ đã đánh mất đi tình yêu đáng
trân trọng và thiêng liêng ấy.
Mỗi người đều có một quê hương để nhớ, để tìm về. Vậy thì ngay từ bây giờ, khi
còn đang ngồi trên ghế nhà trường chúng ta hãy là những người có ích, học tập tốt để
mai sau có thể đóng góp sức mình dựng xây quê hương. Đó là tình yêu lớn lao nhất.
29
TÀI LIỆU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI CHUYÊN SÂU
19
“PHÁT TRIỂN KĨ NĂNG LUYỆN VIẾT CHUYÊN SÂU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI”
(Biên soạn theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018)
08
MẶT TRƯỚC MẶT SAU
65
08
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
Thầy/cô liên hệ thầy Phong (0865081929, Zalo) hoặc cô Thuỳ Linh (0345834855, Zalo)
để nhận file Word – phục vụ cho việc giảng dạy!
Có học sinh viết rằng: “Tại sao bố mẹ lại cấm con đam mê và
theo đuổi Văn học”. “Bố mẹ à! Thế kỉ XXI đâu chỉ cần học Toán, Ngoại
ĐỀ BÀI 3 ngữ, Tin học, xin bố mẹ đừng cấm con học Văn”.
Anh/chị hãy viết một bài nghị luận trình bày ý kiến về vấn đề
trên.
29
Tại sao con chim lại biết bay? Con cá lại biết bơi? Lá lại có màu xanh?… Đó là
19
những câu hỏi mà tôi thường đặt ra cho bố mẹ mình khi còn nhỏ để thỏa mãn sự tò mò
08
của bản thân. Nhưng giờ đây những câu hỏi ấy không còn đơn giản như thế nữa mà nó
rắc rối và trở thành những dấu hỏi lớn trong đầu tôi. Câu hỏi khiến tôi suy nghĩ nhiều
65
nhất là: “Tại sao bố mẹ lại cấm con đam mê và theo đuổi Văn học”. “Bố mẹ à! Thế kỉ
08
XXI đâu chỉ cần học Toán, Ngoại ngữ, Tin học, xin bố mẹ đừng cấm con học Văn” đó là
–
tiếng lòng của tôi nói riêng và của các bạn trẻ yêu Văn học nói chung.
Có bao giờ bạn đặt câu hỏi cho bố mẹ bạn như tôi không? Có bao giờ bạn dám lên
M
KÈ
tiếng, nói lên nguyện vọng, nói lên đam mê, ước mơ của bạn với bố mẹ bạn chưa? Hay
các bạn đi theo những khuôn khổ, những mục tiêu mà bố mẹ bạn đặt ra? Biết rằng bố
G
mẹ là những người sinh ra ta, nuôi nấng ta, dạy bảo ta, luôn mang đến cho ta những
N
điều tốt đẹp nhất. Nhưng bạn có đồng tình với việc bố mẹ ép buộc chúng ta theo học
TẶ
những môn học mà họ cho là “thời thượng” không? Theo tôi, điều đó không sai nhưng nó
ỆU
cũng không đúng, vì bố mẹ chúng ta làm như vậy sẽ làm cho bản thân chúng ta mất đi
quyền lựa chọn, quyền định hướng cho tương lai của bản thân, hơn thế nữa là xâm phạm
LI
quyền riêng tư và làm cho chúng ta đánh mất đam mê cũng như đánh mất chính bản
I
thân mình.
TÀ
Trong xã hội hiện đại ngày nay, chúng ta không thể phủ nhận tầm quan trọng của
những môn học như Toán, Tin, Ngoại ngữ, bởi nó là những môn học thiết yếu trong xã hội
công nghiệp hoá hiện đại hoá, sẽ tốt hơn cho tương lai nếu chúng ta theo học những
môn học này. Chúng ta sẽ có một công việc ổn định với số lương kha khá, và đặc biệt
nó thuộc top những môn học của những ngành quan trọng và không khó để kiếm việc
làm sau khi ra trường… Đó là những lí do mà bố mẹ chúng ta coi trọng và ép buộc
chúng ta học những môn học “thời thượng” ấy và cho rằng Văn là một môn học “lỗi thời”
mà dần lãng quên và xem thường nó. Đối với riêng bản thân tôi, tôi cho rằng quan
điểm ấy hoàn toàn không đúng, Văn không những là môn học quan trọng đối với dân
tộc, nhân loại trên toàn thế giới mà còn là môn học “thời thượng” bậc nhất. Văn học
đối với tôi không đơn thuần là một học ở trường, là một trong ba môn chính mà Văn học
trong tôi là đam mê là khát khao cháy hết mình trong đam mê để thực hiện ước mơ
của mình. Với các bậc phụ huynh có mấy ai hiểu được như vậy. Văn học còn là nguồn
sống của tôi và của toàn nhân loại, hãy tưởng tượng xem nếu một ngày nào đó văn học
29
đột nhiên biến mất thì mọi thứ sẽ như thế nào? Cuộc sống sẽ trở nên tồi tệ lắm đấy,
19
mọi thứ sẽ trở nên khô khan, cuộc sống rồi cũng dần trở nên tẻ nhạt, vô nghĩa. Văn học
08
còn mang đến cho tôi sự thanh thản, thoải mái, nó giúp tôi gây nên những tình cảm tôi
65
không có, luyện cho tôi những tình cảm tôi sẵn có, dạy cho tôi cách sống, cách làm
08
người, giúp cho tôi hình dung cuộc sống muôn hình vạn trạng, giúp cho tôi mở lòng với
mọi người, học cách sống vị tha, nhân nghĩa. Cho tôi biết đến những địa danh, những
–
danh lam thắng cảnh, chiến dịch, chiến tích lịch sử hào hùng… với những con người bất
M
diệt, mặc dù tôi chưa bao giờ nhìn thấy hay chứng kiến điều đó. Chỉ qua những trang
KÈ
sách, những tờ báo hay cuốn tạp chí… với những dòng chữ, những dòng thơ, dòng văn
mơ mộng bay bổng nhưng đầy chân thật, sinh động mọi thứ như hiện ra trước mắt tôi
G
N
vậy.
TẶ
Bố mẹ phải biết văn học cho chúng ta biết được nhiều điều hơn cả tri thức, cho
ta biết nói yêu thương mọi người, yêu thương bố mẹ, cho ta biết cảm thông, biết sẻ
ỆU
chia mọi thứ, biết yêu, biết ghét, biết vui, biết buồn, biết mừng, biết giận… mọi cảm
LI
xúc, mọi trạng thái của con người đều được văn học miêu tả một cách rõ ràng, chân
thật đến không tưởng. Phải biết rằng văn học là nơi con em mình được tự do tưởng
I
TÀ
tượng, tự do mơ mộng, tự do trải mình, tự do sáng tạo mà không theo bất cứ một khuôn
khổ nào cả. Nhưng quan trọng hơn là khi ta được trải mình với đam mê, ta sẽ vui, và
hạnh phúc hơn. Vì vậy đừng bao giờ từ bỏ đam mê, bởi đam mê là ngọn lửa rực cháy
trong tim, toả ra thứ ánh sáng kì diệu thắp sáng con đường tương lai của chúng ta, dẫn
ta đến đích. Nếu ngọn lửa đam mê vẫn rực cháy thì ở mọi nơi mọi hoàn cảnh dù có khó
khăn đến mấy, gian lao mấy ta cũng sẽ vượt qua. Nếu không giữ trong mình sự đam mê,
sự yêu thích thì tôi tin chắc rằng sẽ khó để chúng ta tìm được đến đích và chạm được
thành công. Vì vậy đừng bao giờ từ bỏ đam mê của mình, hãy theo đuổi đam mê của ta
bằng mọi giá, đừng bị lung lay bởi những tác động bên ngoài, đừng tự đánh mất chính
mình, đừng nhường cơ hội thành công cho một ai khác ngoài ta.
Hãy giãi bày cho bố mẹ bạn hiểu rằng: Văn học hay bởi nghệ thuật độc đáo, bởi
chất riêng của nó, nó là sự kết hợp hài hoà, tinh tế của nhiều yếu tố tạo nên. Hãy
khẳng định rằng Văn học không thua kém bất cứ một môn học nào cả đừng so sánh nó
với bất kì môn nào, bởi mỗi môn đều có cái hay của nó, mà văn học còn là nền tảng cho
các môn học khác phát triển. Hãy cho bố mẹ chúng ta thấy chúng ta có một niềm đam
29
mê đủ lớn, một tố chất trời phú, một tâm hồn mơ mộng bay bổng, một trí tưởng tượng
19
tuyệt vời với một bộ óc sáng tạo mà Văn học là nơi ta thấy mình thật sự tỏa sáng, và ta
08
tự hào về điều đó.
65
Văn học Việt Nam hay và thật sự độc đáo, mang đậm chất riêng của người Việt
08
Nam ta, vì vậy nó được đông đảo bạn bè quốc tế đón nhận, họ thấy hay thấy thích thú,
họ nhận ra được chất riêng của Văn học Việt Nam, nó không lẫn vào đâu được, nó như
–
con người Việt Nam ta vậy: mộc mạc, giản đơn, chân thật nhưng vô cùng tinh tế. Đó là
M
lí do mà ngày nay nhiều bạn bè quốc tế, người ngoại quốc họ tìm tòi, họ say mê nghiên
KÈ
cứu Văn học và ngôn ngữ của chúng ta đến vậy, điều đó càng chứng tỏ rằng Văn học có
sức hút rất lớn mà chúng ta là những đứa con của đất nước thế nên chúng ta cần trân
G
N
trọng, gìn giữ và phát huy những tinh hoa văn hoá dân tộc mà tiêu biểu là giữ gìn và
TẶ
phát triển nền văn học nước nhà thay vì có suy nghĩ lãng quên hay từ bỏ nó. Đó là một
việc làm sai trái đấy, nên hãy tự mình nói với ba mẹ rằng: “Văn học không hề lỗi thời
ỆU
như bố mẹ nghĩ, hãy cho con thực hiện ước mơ hoài bão của mình và con sẽ tự chịu
LI
trách nhiệm với con đường mà con đã chọn, con sẽ không hối hận về con đường mà con
sẽ đi, vậy nên: Xin bố mẹ đừng cấm con học Văn”.
I
TÀ
Văn học luôn đóng vai trò vô cùng to lớn trong mọi hoạt động của xã hội. Nó
không “lỗi thời” như trong suy nghĩ của các bậc phụ huynh, nó vô cùng hữu ích cho
chúng ta, nếu chúng ta có thể học tốt chúng, chúng ta có thể nói chuyện, giao tiếp một
cách lưu loát, nó còn là nền tảng để chúng ta học tập các môn học khác kể cả Toán,
Ngoại ngữ, Tin học… Vì vậy, bố mẹ đừng ngăn cấm con em mình học Văn nói riêng, cũng
như các môn học khác nói chung. Hãy để cho chúng tự lựa chọn, tự quyết định tương lai
của chúng, để chúng tự chịu trách nhiệm mỗi khi chúng phạm lỗi rồi chúng sẽ trưởng
thành hơn, từ đó chúng sẽ thành công, bố mẹ chỉ nên góp ý, không nên ép buộc con em
mình theo bất cứ một khuôn khổ nào cả. Hãy cho chúng cảm nhận được sự tự do, thoải
mái làm những điều yêu thích.
TÀI LIỆU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI CHUYÊN SÂU (File WORD)

29
19
08
65
08
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
Trong một bộ phim truyền hình Việt Nam mới công chiếu gần đây,
có một nhân vật đã nhắc nhở người cháu của mình rằng: “Ta có thể
ĐỀ BÀI 4 nhặt được một gói tiền nhưng sẽ không có ai đánh rơi một gói văn hoá
cho ta nhặt”.
Anh/chị suy nghĩ như thế nào về lời nhắc nhở trên?
29
19
Văn hoá là hành trang không thế thiếu trong hành trình cuộc đời của mỗi người.
08
Nhưng có được nó thì không hề đơn giản. Trong một bộ phim truyền hình Việt Nam mới
công chiếu gần đây, có nhân vật đã nhắc nhở người cháu của mình rằng: “Ta có thể
65
nhặt được một gói tiền nhưng sẽ không có ai đánh rơi một gói văn hoá cho ta nhặt”.
08
Đây thực sự là một triết lí về cuộc sống và cách sống mà có lẽ không chỉ người cháu là
–
cần ghi nhớ suốt đời.
“Gói tiền” tượng trưng cho những giá trị vật chất. “Nhặt được một gói tiền” là một
M
KÈ
tình huống tuy không thường xuyên xảy ra nhưng cũng không phải là hiếm gặp trong
cuộc sống. Đó là sự ngẫu nhiên, tình cờ, và vì thế, có thể đến với bất kì ai. “Văn hoá” là
G
một phạm trù trừu tượng, thuộc về ý thức của con người. Có thể hiểu một cách đơn
N
giản: Văn hoá là những giá trị đẹp đẽ của tâm hồn như trí tuệ, nhân cách; nó thể hiện
TẶ
ở thái độ, hành vi ứng xử của mỗi người. “Gói văn hoá” chỉ là cách nói hình ảnh, bởi văn
ỆU
hoá vốn dĩ không có hình hài, cách nói ấy chỉ có tác dụng hô ứng với vế trước để đặt
ra một tương quan nhằm nhấn mạnh ý mà thôi. Đi liền với “gói văn hoá” không còn là
LI
hai tiếng “có thể” mang tính tương đối nữa mà là thái độ khẳng định quả quyết và
I
chắc chắn: “sẽ không ai đánh rơi một gói văn hoá cho ta nhặt”. Như vậy, những giá trị
TÀ
vật chất ta có thể nhận được từ cuộc sống mà đôi khi không cần tốn chút sức lực nào.
Nhưng với những giá trị tinh thần, không ai có thể mang lại cho ta; quá trình tiếp nhận
hoàn toàn phụ thuộc vào bản thân những nỗ lực và sự chủ động tìm kiếm, tích lũy của
ta.
Ta có thể “nhặt được một gói tiền”, bởi tiền nói cho cùng cũng chỉ là vật ngoài
thân, dù được giữ gìn vẫn có thể thất lạc, dù cẩn trọng đến mấy cũng có lúc sơ suất
đánh rơi. Nhưng văn hoá thì khác, nó không tồn tại ở dạng vật chất mà – như đã nói ở
trên – thuộc về ý thức, không thể “đánh rơi”, cũng không thế “nhặt”. Hơn thế nữa, nó
là kết quả của một quá trình tích lũy, hoàn thiện lâu dài, bền bỉ nên không thể tự nhiên
xuất hiện ở con người, không ai dễ dàng có được nó chỉ nhờ vào một sự may mắn, tình
cờ trong cuộc sống.
Có thể nói, đây là một quan niệm đúng đắn, sâu sắc. Nhất là khi nó được đưa vào
lời thoại như lời khuyên của một người dành cho cháu. Vì là một lời khuyên, nên nó rất
chân thành; và vì nó thuộc về một người lớn tuổi – người đã từng trải nghiệm sâu sắc
29
cuộc đời – nên nó rất thấm thía và rất đáng để ta tin.
19
Và song song với việc cảm nhận bức thông điệp mà tác giả gửi gắm, có lẽ ta cũng
08
nên và cần phải đặt ra một câu hỏi nữa. Đó là: Làm thế nào để tự nâng cao vốn văn
65
hoá cho bản thân? Câu hỏi này không hề khó. Bởi bản thân cụm từ “tự nâng cao vốn văn
08
hoá” cũng đã bao hàm một phần câu trả lời trong đó. Vâng, ý thức tự giác là yếu tố
căn bản nhất. Bởi như đã nói ở trên, khác với vật chất, văn hoá thuộc về ý thức. Cuộc
–
sống khách quan chỉ có thể tác động chứ không thể thay đổi nó. Sự tồn tại, phát triển
M
của nó được quyết định bởi chủ thể là bản thân ta. Chẳng hạn, bạn có thể có một tủ
KÈ
đầy sách, mẹ bắt bạn đọc sách hằng ngày,… nhưng tất cả sẽ là vô nghĩa nếu như bạn
chỉ đơn thuần là đọc mà không nghiền ngẫm, không nỗ lực tiếp nhận những giá trị của
G
N
cuốn sách ấy. Đây chỉ là một ví dụ nhỏ, nhưng có lẽ nó cũng phần nào cho thấy vai trò,
TẶ
tầm quan trọng của ý thức trong quá trình trau dồi vốn văn hoá của con người.
Thế nhưng, hình thành và duy trì cho mình ý thức tự giác cũng như khát khao học
ỆU
hỏi là điều không hề đơn giản. Vì thế, ta rất cần một điểm tựa, đó là sự xác định đúng
LI
đắn mục tiêu sống của cuộc đời. Sống là một quá trình tự hoàn thiện bản thân, và nâng
cao văn hoá là phần không thể thiếu trong quá trình bền bỉ ấy. Người có văn hoá sẽ
I
TÀ
sống đúng, sống có ý nghĩa hơn, và tất nhiên, sẽ nhận được sự tôn trọng, yêu mến từ
phía mọi người, đồng thời khẳng định được vị trí của mình trong xã hội.
Bên cạnh việc hình thành cho mình ý thức ham học hỏi, khao khát hoàn thiện bản
thân, chúng ta cũng cần có những hành động cụ thể để nâng cao văn hoá. Trong đó, có
lẽ con đường hữu hiệu nhất là học tập.
Học trong nhà trường, với hệ thống giáo dục có bài bản, ta sẽ được trau dồi tri
thức, nâng cao học vấn thông qua việc tiếp nhận khoa học hiện đại. Nói “sự học là cây
cầu bắc từ bờ bên này mông muội sang bờ bên kia chân lí” là vì thế. Học trong cuộc
sống, ta sẽ được bồi đắp tâm hồn từ những bài học bình dị gần gũi quanh ta. Cô bé tật
nguyền với khao khát vươn lên cho ta hiểu thế nào là sự nỗ lực; trận đòn của mẹ cũng
là biểu hiện của yêu thương. Học từ sách vở là học từ kho tri thức khổng lồ của nhân
loại, vì thế, nó giúp ta mở rộng, nâng cao tầm hiểu biết trí tuệ. Nhưng sách còn là nơi
lưu giữ những tư tưởng, tình cảm cao đẹp của con người, nên nó cũng giúp ta làm giàu
khả năng nhận thức và năng lực cảm nhận, giúp ta sống nhân ái và hướng thiện hơn.
Đúng như một câu ngạn ngữ phương Đông đã nói: “Những người đọc sách tuy chưa thành
29
danh nhưng cũng đã có một tư cách cao thượng”.
19
Tuy nhiên, ta không thể tách bạch rõ ràng những con đường tiếp nhận, nâng cao
08
văn hoá. Vì, một cách rất tự nhiên, chúng luôn hòa quyện, gắn bó mật thiết với nhau.
65
Trong nhà trường, ngoài những tri thức khoa học, ta hoàn toàn có thể học được những
08
bài học đạo đức thấm thía, sâu sắc. Cũng như trong cuộc sống, ta vẫn có được những
hiểu biết, kinh nghiệm từ trường, lớp. Thế nên, cần tránh thái độ tuyệt đối hoá bất kì
–
con đường nâng cao văn hoá, hoàn thiện bản thân nào.
M
“Ta có thể nhặt được một gói tiền nhưng sẽ không ai đánh rơi một gói văn hoá cho
KÈ
ta nhặt”. Chủ động và nỗ lực chính là cách duy nhất để ta có được “gói văn hoá” của
riêng mình.
G
N

TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
– Giáo sư Ngô Bảo Châu với công trình chứng minh Bổ đề cơ bản
đã được trao tặng giải thưởng Fields, giải thưởng vinh danh các nhà
khoa học trẻ có những đóng góp quan trọng cho Toán học.
– Lê Thanh Thuý, cô gái bị bệnh ung thư xương, người kết nối
cộng đồng qua “Ước mơ của Thuý” – chương trình chăm sóc, hỗ trợ
29
các bệnh nhi ung thư đã trở thành sứ giả của niềm tin, nghị lực, sự lạc
19
quan và tình yêu thương.
ĐỀ BÀI 5 – Nick Vujicic, chàng trai không tay không chân đã trở thành
08
một biểu tượng rực rỡ của ý chí con người vươn lên từ nghịch cảnh.
65
– Cô gái 17 tuổi Malala Yousafzai, cô gái dũng cảm, kiên cường
08
khi đối mặt với nghịch cảnh và đấu tranh mạnh mẽ cho những người bị
tước đoạt quyền con người và tự do đã trở thành người trẻ tuổi nhất
–
trên thế giới đoạt giải Nobel Hòa bình.
M
Từ cảm xúc và suy nghĩ mà những thông tin trên gợi ra, anh/chị
KÈ
hãy viết bài văn ngắn với nhan đề: “SỐNG TỎA SÁNG”.
G

N
Như một quy luật tất yếu của cuộc sống, không ai có thể chọn nơi mình sinh ra và
TẶ
lớn lên cũng như không có quyền sắp đặt cho mình những điều may mắn và tốt đẹp
ỆU
nhất. Theo quan điểm duy tâm huyền bí thì mỗi người đều có một số phận riêng do thế
lực siêu nhiên an bài, con người không thể thoát ra khỏi: “Ngẫm hay muôn sự tại trời/
LI
Duyên kia đã bắt làm người có thân/ Bắt phong trần phải phong trần/ Cho thanh cao
I
mới được phần thanh cao” (Truyện Kiều, Nguyễn Du). Dù vậy, chúng ta vẫn có quyền lựa
TÀ
chọn cho mình những bước đi và thể hiện bản lĩnh của bản thân. Có những người tuy
thiếu thốn về mọi mặt, chịu những thử thách cam go của cuộc đời nhưng họ vẫn không
chịu thua số phận, quyết vượt lên để làm chủ cuộc đời. Họ chính là những ngôi sao sáng
chói trên bầu trời đêm bởi cách sống tỏa sáng của mình.
Sống toả sáng không phải là biến mình trở thành một ngôi sao vinh danh hay một
đóa hoa rực rỡ sắc màu trong khu vườn rộng lớn của thiên nhiên cao đẹp. Chỉ đơn giản
là toả sáng từ trong nhân cách của mình, sống để cháy hết mình với ngọn lửa đam mê.
Để làm cho cuộc đời đẹp tươi, bằng tất cả tình yêu đời, ý chí, niềm tin, nghị lực sống
vững bền. Cũng như đóng góp một phần công sức của mình cho cuộc sống bằng những
sự phát hiện mới lạ, những phát minh tiên tiến, những công trình kiến trúc,… trên nhiều
lĩnh vực. Nói tóm lại, sống tỏa sáng là sống có ích, dâng hiến cho cuộc đời mà không
cần đòi hỏi sự đáp đền, trả ơn hay mưu cầu lợi ích cá nhân. Đó là một lẽ sống đẹp như
nhà thơ Thanh Hải đã từng tâm niệm trong thi phẩm Mùa xuân nho nhỏ: “Ta làm con
chim hót/ Ta làm một cành hoa/ Ta nhập vào hoà ca/ Một nốt trầm xao xuyến”.
29
Mỗi người đều có riêng cho mình cách tỏa sáng khác nhau. Ngày xưa, những con
19
đom đóm là nguồn sáng giúp bao thế hệ miệt mài kinh sử để đỗ đạt, là trò chơi đậm
08
chất thuần tuý của lũ trẻ con. Nhưng nó chỉ hữu ích vào ban đêm, tức là nó vẫn khuyết
65
một thứ gì đó, không hoàn hảo. Con người cũng vậy, không ai hoàn hảo cả, mỗi người
08
chỉ tốt về những mặt nhất định, nhưng quan trọng là chúng ta biết biến điểm sáng đó
thành thế mạnh và giúp ích cho đời. Giáo sư Ngô Bảo Châu với công trình chứng minh
–
Bổ đề cơ bản đã được trao tặng giải thưởng Fields, giải thưởng vinh danh các nhà
M
khoa học trẻ có những đóng góp quan trọng cho Toán học. Để chứng minh một công
KÈ
trình như vậy thật không đơn giản, bởi “Chặng đường nào trải bước trên hoa hồng, bàn
chân cũng thấm đau vì những mũi gai” (Đường đến ngày vinh quang, Trần Lập) nhưng
G
N
chính khát vọng được đem tài năng của mình để cống hiến cho đất nước, để đất nước
TẶ
ngày càng phát triển đi lên đã thôi thúc, thắp lên ngọn lửa của lòng quyết tâm thực
hiện. Và rồi Ngô Bảo Châu đã thành công và thật sự tỏa sáng với thành quả của mình.
ỆU
Cũng có những người dường như bị Thượng đế bỏ quên, họ phải chống chọi với những
LI
đau đớn của bệnh tật, nhưng những đau đớn ấy nào có ngăn được ý chí phi thường của
họ. “Lê Thanh Thuý, cô gái bị bệnh ung thư xương, người kết nối cộng đồng qua “Ước mơ
I
TÀ
của Thuý” – chương trình chăm sóc, hỗ trợ các bệnh nhi ung thư đã trở thành sứ giả
của niềm tin, nghị lực, sự lạc quan và tình yêu thương”. Thật đáng ngưỡng mộ trước một
cô gái nhỏ bé đang từng ngày chịu đựng căn bệnh ung thư xương quái ác, vậy mà tấm
lòng của chị luôn lo nghĩ cho người khác – em bé tuổi đời còn nhỏ có hoàn cảnh giống
như chị. Hành động của chị là một nghĩa cử cao đẹp được báo chí ca ngợi, và chị đã
trở thành một biểu tượng cho sức sống mãnh liệt. Hành động này làm cho ta nhớ đến
câu thơ của Tố Hữu viết tặng chị Trần Thị Lý anh hùng: “Em là ai?/ Cô gái hay nàng
tiên”. Sao tôi bỗng thấy Thuý lại giống với câu thơ này đến thế! “Em sẽ đứng trên đôi
chân tuổi trẻ/ Đôi gót đỏ lại trở về quê mẹ” (Người con gái Việt Nam, Tố Hữu). Và khi
Thuý trở về với quê mẹ, chị sẽ luôn được mọi người nhớ đến bởi đóng góp của chị đã
giúp bao em thơ vượt qua nỗi đau và được sống vui vẻ trong những ngày còn lại của
cuộc đời. Câu chuyện của chị như một câu chuyện cổ tích giữa đời thường, chị như một
nàng tiên đến mang phép màu cho những đứa trẻ ngây thơ vô tội nhưng phải chịu sự
thờ ơ của ơn trên một cách đầy tính nhân văn cao đẹp. Tôi đã nghe đâu đó rằng:
“Giữa một vùng sỏi đá khô cằn, cây hoa dại vẫn mọc lên và nở những chùm hoa thật
29
đẹp.”, chị là một bông hoa không được chăm sóc kĩ lưỡng nhưng vẫn vươn lên chào đón
19
ánh bình minh. Đó chẳng phải chị đã sống toả sáng sao? Có một chương trình được
08
thực hiện mang tên “Điều ước số 7” để giúp những người không còn sống được bao lâu
65
nữa có thể hoàn thành ước mơ của mình. Ấm áp làm sao trước những con người luôn
sống tỏa sáng bởi nhân cách của mình đến thế!
08
Trong cuộc sống, đôi khi chúng ta chỉ cần thấy một khiếm khuyết của bản thân với
–
mọi người xung quanh thì đã cảm thấy bế tắc, tuyệt vọng và mất niềm tin vào cuộc
M
sống. Thật vậy, khi ta đau có bao giờ ta cảm nhận được nỗi đau của người khác đâu.
KÈ
Ta cứ mãi sống trong sự ích kỉ, hạn hẹp. Có một anh chàng đã làm thay đổi cả thế giới.
Đó là: “Nick Vujicic, chàng trai không tay không chân đã trở thành một biểu tượng rực
G
N
rỡ của ý chí con người vươn lên từ nghịch cảnh”. Anh như một đoá hoa sen vươn lên từ
TẶ
trong bùn lầy để làm đẹp cho đời. Nick đã vượt lên bản thân và trở thành một nhà
diễn thuyết tài ba được cả thế giới công nhận. Anh đã làm thức tỉnh bao nhiêu con
ỆU
người bằng khả năng của mình. Anh đã từng đến Việt Nam và thuyết trình với sinh viên
LI
và trở thành một tấm gương sáng cho chúng ta noi theo. Tình yêu đối với cuộc đời đã
giúp anh làm chủ được nó và tỏa sáng những ước mơ của mình. Và cũng chính từ đó với
I
TÀ
những khát khao cháy bỏng về cuộc sống: “Cô gái 17 tuổi Malala Yousafzai, cô gái dũng
cảm, kiên cường khi đối mặt với nghịch cảnh và đấu tranh mạnh mẽ cho những người bị
tước đoạt quyền con người và tự do đã trở thành người trẻ tuổi nhất trên thế giới
đoạt giải Nobel Hòa bình”. Cô đã không cam chịu những sự bất công mà dám đối đầu
với những thế lực bạo tàn để thực hiện ước mơ cho thế giới được bình đẳng, quyền con
người được coi trọng. Và cô đã là một gương mặt sáng giá được thế giới ghi nhận.
Hàng triệu con người đã thoát khỏi kiếp sống nô lệ lầm than nhờ có quyết định táo bạo
của cô gái trẻ này. Họ – những con người tỏa sáng giữa cuộc đời như những vị thần
được phái xuống ban phúc lành cho con người. Như vậy đó, và họ đã thật sự tỏa sáng
theo cách của họ.
Tài giỏi là thế, nhưng vì đâu họ lại có được những động lực to lớn đó? Chủ yếu là
do khát vọng, sống có ích cho đời và những khao khát muốn khẳng định giá trị của bản
thân. Họ muốn được mọi người tôn trọng mình. Họ muốn đem bản lĩnh và tài năng của
mình để phục vụ cho quê hương, đất nước. Họ đã nỗ lực không ngừng cùng với sự kiên
trì, lòng quyết tâm theo đuổi ước mơ, bằng ý chí, nghị lực phi thường họ không bị khuất
29
phục bởi những khó khăn, gian khổ. Họ đã chiến thắng bản thân mình và tỏa sáng bởi
19
những cống hiến cho nhân loại. Bên cạnh đó cũng nhờ sự giúp đỡ không nhỏ của mọi
08
người xung quanh đã động viên, an ủi, để từ đó họ phát huy thế mạnh và hăng say xây
65
đắp ước mơ của mình.
08
Khi nhận được thành quả của sự lao động miệt mài đó, họ không chỉ cảm thấy vui
sướng, tự hào với những đóng góp của mình mà còn cảm nhận được giá trị của cuộc
–
sống rằng: họ đã sống trọn vẹn từng giây phút với tài năng của mình. Cảm thấy những
M
công sức mà mình đã bỏ ra để thực hiện thật không uổng phí. Quan trọng hơn hết là
KÈ
đối với những người kém may mắn, không có được một cơ thể lành lặn và sức khoẻ như
người bình thường có thể chứng tỏ với thế giới rằng họ “tàn nhưng không phế”. Và để
G
N
họ không có cảm giác mình đang trở thành gánh nặng của xã hội. Còn những nhà khoa
TẶ
học, giáo sư, tiến sĩ,… với những công trình nghiên cứu của mình có thể tự tin khẳng
định với thế giới về giá trị của bản thân họ và làm rạng danh cho đất nước với những
ỆU
lợi ích mà công trình đó mang lại. Mỗi người như một khối màu sắc góp phần làm phong
LI
phú thêm cho bảng pha màu của tạo hoá.

Tuy nhiên, việc gì cũng có hai mặt của nó. Bên cạnh những người luôn biết phấn
I
TÀ
đấu vươn lên để đạt được mong ước của minh thì cũng có một số người thiếu nghị lực
sống, luôn đầu hàng trước những khó khăn, gian khổ. Có những người ngay từ khi sinh ra
đã không được ưu ái, không có điều kiện đủ đầy lại còn không biết cố gắng vươn lên
mà lại trở thành những phần tử xấu, làm xấu bộ mặt của đất nước và con người Việt
Nam. Có những người “Có tài mà không có đức”, tài giỏi hơn người nhưng ích kỉ, hèn
mọn… chỉ biết giữ riêng cho mình mà không biết đem tài năng của mình để giúp ích
cho đất nước. Những người như vậy thật đáng chê trách khi chỉ biết sống vị kỉ, cá
nhân, thiếu sức sống bền bỉ.
Để sống một cuộc đời đúng nghĩa tỏa sáng, ta phải luôn không ngừng trau dồi vốn
kiến thức và kĩ năng, để đem tài năng của mình cống hiến cho đời. Ca ngợi, động viên
những người biết vươn lên từ những hố sâu tăm tối để họ có thêm niềm tin và nghị lực
bước tiếp vào đời. Sáng suốt, táo bạo, dứt khoát khi đưa ra những quyết định làm thay
đổi cuộc sống. Có như vậy, bạn mới thật sự tỏa sáng, được tôn vinh giữa cuộc đời. Mỗi
người đều chọn cho riêng mình một cách tỏa sáng nên đừng bao giờ tỏa sáng từ những
ý tưởng của người khác. Hãy tỏa sáng theo cách của riêng mình!
29
Nói cho cùng, sống tỏa sáng là một lối sống tích cực, là thước đo phẩm giá của
19
con người từ xưa đến nay. Chúng ta phải biết cách làm cho mình sống tỏa sáng giữa
08
cuộc đời bộn bề những lo toan vất vả này, nếu không cuộc sống sẽ không còn ý nghĩa.
65
Nhất đã tuổi trẻ của chúng ta. Đời người chỉ sinh ra một lần và tuổi trẻ là tuổi đẹp
08
nhất, hãy sống toả sáng sao cho khi về già không nuối tiếc vì mình đã sống hoài những
năm tháng đẹp đẽ nhất của cuộc đời bạn nhé!
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
Có ý kiến cho rằng: “Bạn có thể làm mọi thứ, nhưng đừng quên
ĐỀ BÀI 6
mình là một người con”. Nêu suy nghĩ của anh/chị về ý kiến trên.

Tôi từng được nghe kể lại rằng: “Khi mà ông Trời tạo ra người mẹ đó, thì lúc bấy
29
giờ các vị Thần phản đối ghê lắm, vì nó mất rất nhiều thời gian để tạo ra”. Ông Trời
19
thở dài nói nói: “Ngươi không thể tưởng tượng được đâu vì ta thậm chí còn định cho nó
08
sáu cái tay và sáu con mắt nữa. Hai con mắt phía sau để theo dõi cuộc đời con nó
bước đi, hai con mắt phía trước nhìn xuyên qua phòng để theo dõi ngày con nhỏ đó,
65
con của nó sẽ ra sao? Có bị nguy hiểm gì không? Và hai con mắt còn lại để biết rằng
08
con của nó vấp ngã ở đâu. Lúc đó, những đôi tay kia sẽ giúp nó nâng đỡ con của mình
–
đứng dậy”. Các vị Thần hỏi sao nó có nước mắt thì ông Trời trả lời: “Đó là nước mắt khi
nào nó buồn, nó khóc. Nó khóc vì con, vì chồng và cuộc đời nó. Và khi nào nó vui, nó
M
KÈ
cũng khóc vì đó là những giọt nước mắt hạnh phúc”. Các vị Thần hỏi sinh vật này tồn tại
thế nào thì ông Trời đáp: “Nó có thể sống bằng nước lã và cơm thừa của con nó, nó có
G
thể nuôi cả mười đứa con vì trái tim của nó vĩ đại lắm”. Nghe vậy các vị Thần tưởng
N
rằng không có gì đánh gục được nó nhưng bất chợt ông Trời nói: “Không! Có một thứ có
TẶ
thể đánh gục được nó. Đó là con nó”. Rồi các vị Thần không biết gọi nó là gì nên hỏi
ỆU
ông Trời. Ông Trời ôn tồn nói: “Đó, ta tạm gọi là người mẹ”. Đúng vậy, người mẹ luôn là
hình tượng vĩ đại trong trái tim những người con và dù có miêu tả ở góc độ nào thì hằn
LI
sâu trong tâm trí mỗi người, mẹ vẫn là người tuyệt nhất.
I
Trong thế giới này, có một thứ tình cảm đẹp tựa như hoa thơm ngát, lấp lánh hơn
TÀ
cả các vì tinh tú trên trời cao, đó là tình mẹ thiêng liêng, cao cả. Mẹ không chỉ là
người mang nặng đẻ đau, cả đời thương con, lo lắng cho con, luôn dành cho con những
điều tốt đẹp nhất mà còn là người phụ nữ đẹp nhất trong trái tim con. Mẹ – tiếng gọi
thiêng liêng ấy thốt ra từ lồng ngực như chất chứa bao tình cảm ấp ủ bao lâu nay muốn
gửi đến mẹ, nhờ tình yêu thương của mẹ mà con lớn lên, nhờ sự che chở và khuyên răn
của mẹ mà con trưởng thành. Cả cuộc đời, mẹ dõi theo con; cả cuộc đời, con luôn là
đứa con bé bỏng của mẹ. Chỉ có mẹ là người yêu thương con vô điều kiện và cũng chỉ
có mẹ là người luôn dang tay đón con khi con lạc lối.
Tuổi thơ tôi không được may mắn như các bạn cùng trang lứa, bởi trong trái tim
tôi luôn có một khoảng trống mang tên “mẹ”. Vào một ngày nắng đẹp của bảy năm bảy
tháng về trước là ngày cuối cùng tôi nhìn thấy mẹ mình, bà đã mất ngay trên con
đường bà đi làm hằng ngày. Có lẽ cũng chính vì điều này mà tôi rất ghét tai nạn giao
thông. Vì nó mà người tôi thương yêu nhất trên cuộc đời này đã rời bỏ tôi mãi mãi.
Cũng chính vì điều đó, giờ đây tôi vĩnh viễn chỉ có thể gặp mẹ trong những giấc mơ xa
29
xăm. Mẹ tôi ra đi để lại những hồi ức, khiến cho một gia đình không có cách nào hoàn
19
thiện. Tôi còn nhớ như in ngày định mệnh đó, trước khi mẹ ra khỏi nhà có dặn tôi: “Con
08
phải nhớ cho em uống thuốc, rồi trưa mẹ sẽ về”. Tôi ngoan ngoãn trả lời, rồi đợi mãi,
65
đợi mãi. Cuối cùng những gì nghe được chính là người yêu thương tôi nhất đã đi rồi. Lúc
08
đó tôi không biết hình dung tâm trạng của mình ra sao. Đau buồn có, tuyệt vọng có,
thậm chí còn không thể tin được cho đến khi nhìn thấy bố tôi – người đàn ông tôi cho
–
rằng mạnh mẽ nhất, người mà cho dù cả bầu trời có sập xuống cũng sẽ là chỗ dựa vững
M
chắc cho tôi lại đang ôm thi thể của mẹ tôi. Đó cũng là lần đầu tiên tôi thấy ông ấy
KÈ
như vậy: Cả cơ thể run rẩy… Lời nói cũng nghẹn lại vì nước mắt. Thậm chí tôi không nhớ
mình đã khóc thế nào, có lẽ cả thế giới sụp đổ cũng không đáng sợ bằng lúc đó. Tôi
G
N
hụt hẫng trong khoảng không gian ấy, nhưng tôi còn thương em tôi nhiều hơn. Nó mới
TẶ
mười chín tháng tuổi thôi mà, còn đang bi bô tập nói, vậy mà ông trời lại nhẫn tâm
cướp mẹ của nó đi. Rồi khi đứa bé ấy ngây ngô hỏi tôi: “Mẹ đâu rồi chị? Sao mẹ lâu về
ỆU
thế?”. Câu nói đó khiến trái tim của tôi nghẹn lại còn mọi người thì lòng đau như cắt.
LI
Tất cả, không một ai dám nhìn vào đôi mắt long lanh ấy.
Thấm thoát cũng qua bảy năm và bảy năm ấy, tôi không có mẹ ở bên. Dù vấp ngã
I
TÀ
rất nhiều lần nhưng cũng phải tự mình đứng lên, tôi phải tự học cách trưởng thành từ
rất sớm. Những lúc tuyệt vọng tôi lại nhớ mẹ đã từng nói: “Can đảm lên con gái, con có
thể làm được mà”. Lúc nào tôi cũng tự nhủ với mình như vậy nhưng nói thì dễ làm thì
khó. Không có mẹ ở bên động viên, tôi cảm thấy rất đơn độc, con đường phía trước
cũng ngày một dài thêm. Bảy năm mất mẹ – mất đi cả một khoảng trời mà chẳng có
niềm hạnh phúc nào có thể lấp đầy. Nhiều lần, tôi rất hối hận. Hối hận tại sao trước
kia lại không biết trân trọng mẹ hơn, thương mẹ nhiều hơn để bây giờ không phải day
dứt đến vậy. Đúng là mất đi rồi mới biết nó quý giá đến nhường nào.
Nhìn ánh mắt của những người khác luôn sáng ngời khi nhắc về mẹ, không ai biết
lòng tôi có bao nhiêu ganh tị. Nhìn người ta giận dỗi khi mẹ chót mắng mình, không ai
hiểu lòng tôi có bao nhiêu uất nghẹn. Rất muốn khuyên họ đừng đối xử với mẹ như vậy
nhưng mà khi nhìn lại bản thân mình đã làm được gì cho mẹ, những lời nói lại như mắc
nghẹn ở cổ họng không sao cất lên tiếng. Rồi đến thời kì của con gái, trong lòng cực kì
hoang mang, lo sợ nhưng vẫn phải cố gắng gượng. Những tâm sự giấu kín bấy lâu, nay
chỉ có thể nói với bức ảnh của mẹ mỗi đêm. Khóc đến rát cổ họng, nhưng mẹ lại không
29
thể về.
19
Giờ đây, tôi đã là cô gái mười bảy tuổi. Tôi đã học được cách che giấu những cảm
08
xúc, phải luôn mỉm cười trước những thách thức trong cuộc sống. Dần dần tôi trưởng
65
thành hơn, có những hạnh phúc, những niềm vui và nhiều thành quả trong cuộc sống.
08
Sau tất cả những điều tốt đẹp ấy, giờ đây tôi chỉ còn một giấc mộng duy nhất đó chính
là được gặp mẹ để có thể mỉm cười và nói: “Mẹ không cần lo, con sẽ sống tốt mà”.
–
Tôi viết câu chuyện của mình không nhằm mục đích gì khác chỉ mong mọi người:
M
“Đừng để nước mắt mẹ rơi. Bạn có thể làm mọi chuyện, nhưng đừng quên bạn là một
KÈ
người con. Hãy nhớ, mẹ chỉ có một mà thôi”.

G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
Có ý kiến cho rằng: “Ta không được chọn nơi mình sinh ra, nhưng
ĐỀ BÀI 7 ta được chọn cách mình sẽ sống”. Nêu suy nghĩ của anh/chị về ý kiến
trên.
29
Có ai đó đã từng nói: “Ta không được chọn nơi mình sinh ra, nhưng ta được chọn
19
cách mình sẽ sống”. Trước hết, tôi sẽ kể cho các bạn nghe một câu chuyện: “Trong một
08
lần đi tìm hiểu thực tế, một phóng viên đã bắt gặp hai người, một hoàn cảnh và hai số
phận. Anh A và anh B đều có người bố nghiện ngập và vũ phu, thế nhưng khi lớn lên: anh
65
B trở thành người luôn đi đầu trong công tác phòng chống tệ nạn xã hội, còn anh A lại
08
là bản sao của bố anh. Người phóng viên đó đã đặt cho hai anh một câu hỏi: Điều gì
–
đã khiến anh trở nên như thế? Và anh phóng viên đã nhận được cùng một câu trả lời:
Có một người cha như thế nên tôi phải như thế”. Con người ta đâu có quyền lựa chọn
M
KÈ
cho mình sinh ra để lớn lên, nhưng ta lại có các quyền chọn cho mình cách sống, chọn
cho mình nhân cách.
G
“Nơi mình sinh ra” đó chính là quê hương, gia đình, là điều kiện, hoàn cảnh của
N
gia đình ta. Nó có thể là một gia đình nghèo khó trong một vùng quê “nước mặn, đồng
TẶ
chua” (Đồng chí, Chính Hữu) cũng có thể là căn biệt thự trong thành phố xa hoa lộng
ỆU
lẫy. Còn “cách mình sẽ sống” đó chính là cách học tập, rèn luyện đạo đức, trí tuệ, là
cách đối nhân xử thế của ta với mọi người, với xã hội. Là lối sống, là nhân cách của bản
LI
thân ta.
I
Vậy tại sao ta không thể chọn nơi mình sinh ra? Và lại được chọn cách mình sẽ
TÀ
sống?
Như tôi đã nói: Chúng ta có thể sẽ được sinh ra trong túp lều tranh rách nát,
trong gia đình “nghèo rớt mồng tơi”, cũng có thể sẽ được sinh ra trong căn biệt thự to
lớn xa hoa, trong một gia đình giàu có văn minh, hay trong một ổ chứa tệ nạn xã hội.
Những điều đó ta không thể quyết định hay lựa chọn cho bản thân từ lúc mới sinh ra
được. Có thể nói, đó chính là sự an bài của số phận. Còn về cách sẽ sống, tạo hoá cho
ta sự sống, cha mẹ cho ta sinh mạng và được sống đó là một diễm phúc. Nên dù ở
trong hoàn cảnh, điều kiện như thế nào thì chỉ cần ta lạc quan, biết trân trọng cuộc
đời, biết sống để trở thành công dân có ích. Biết phấn đấu rèn luyện từng ngày. Sống
có mục tiêu, hoài bão, đó là lí tưởng, là cách sống. Và đó chính là điều ta hoàn toàn có
thể lựa chọn, quyết định và thực hiện bằng chính bản thân mình.
Câu nói cho ta thấy rằng: Đừng quá quan trọng hóa vấn đề ta sinh ra ở đâu, lớn
lên trong hoàn cảnh như thế nào. Mà hãy biết lấy đó làm điểm đặt, biết nhìn về phía
trước và phấn đấu vươn lên rèn luyện cho bản thân mình nhân cách tốt đẹp, đáng quý.
29
Tạo cho mình một tâm hồn thanh thản và thoải mái. Tạo cho mình những thành quả
19
đáng tự hào. Đó chính là vấn đề đáng quan tâm trong quá trình sinh tồn của ta.
08
Như anh A và anh B trong câu chuyện của tôi kể. Họ đều được sinh ra trong hoàn
65
cảnh đáng thương, thiếu vắng đi sự dạy dỗ của cha. Nhưng khi lớn lên, hai người lại trở
08
thành hai số phận khác biệt. Điều gì khiến họ trở nên như vậy? Vì người cha ư? Không
hẳn đâu! Người cha tuy là sự thiệt thòi, là nỗi mất mát của họ nhưng đó cũng chỉ là tác
–
động bên ngoài. Nguyên nhân thật sự chính là họ. Chính bản thân họ. Chính lập trường,
M
suy nghĩ và cả quá trình rèn luyện, hoàn thiện bản thân. Một nhà văn từng nói: “Trong
KÈ
cuộc sống, ta không tiến thì ắt sẽ lùi”. Cho nên anh A đã không thể giữ vững lập trường
bản thân, không có sự phấn đấu vươn lên nên trở thành bản sao của cha anh. Còn anh
G
N
B, anh đã có sự phấn đấu, cố gắng vượt lên hoàn cảnh mà trở thành công dân có ích,
TẶ
trở thành đoá sen thắm “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” (Ca dao). Đáng là tấm
gương sáng cho chúng ta noi theo. Không chỉ anh B là tấm gương mà trong cuộc sống
ỆU
vẫn còn rất nhiều người biết vượt lên hoàn cảnh, có ý chí, nghị lực sắt đá, kiên cường,
LI
bám trụ với cuộc đời dâng hiến sức lực, trí tuệ. Các cơ sở tăm tre của hội người mù.
Hay các tấm gương vượt khó vươn lên trong học tập, trong cuộc sống, lao động như anh
I
TÀ
Nguyễn Ngọc Tuấn ở Hà Nội. Hoàn cảnh gia đình khó khăn, lại bị bệnh tim bẩm sinh
nhưng mười một năm liền anh là học sinh xuất sắc. Hay cô sinh viên bán bánh đổi chữ Lí
Thuỳ Trang ở Thành phố Hồ Chí Minh, quận Thủ Đức. Hiệp sĩ công nghệ thông tin
Nguyễn Công Hùng. Cô gái được mệnh danh là Nhà văn của nghị lực Trần Trà My ở
Quảng Trị…
Song, bên cạnh những con người biết nỗ lực vươn lên lại là những con người giống
anh A tự ti vì hoàn cảnh, về điều kiện gia đình, đổ lỗi cho hoàn cảnh, bon chen, đố kị
rồi đâm ra mặc cảm, lạnh nhạt, thờ ơ với mọi người xung quanh. Rồi đưa bản thân đi
vào con đường sai trái. Hay các công tử, tiểu thư gia đình khá giả, có điều kiện thì lại
ăn chơi đua đòi, mải sống sa đà trong những cuộc chơi đua đòi mà quên mất bản thân,
quên mất mình đang sống sai trái. Hay những kẻ không tự quyết định cuộc đời mình,
sống một cách dựa dẫm. Những con người như vậy thật đáng chê, đáng phê phán.
Các bạn thấy đấy, đâu phải cứ sinh ra trong gia đình giàu có là ta sẽ thành công
và hạnh phúc. Trong xã hội này có rất nhiều gia đình, nhiều người sinh ra trong khó
khăn mà lại có thể vươn lên đứng ở đỉnh cao của xã hội đó thôi. Nên ta hãy lạc quan,
29
tự tin đối mặt. Dù ta sống trong điều kiện như thế nào, trong hoàn cảnh ra sao. Chỉ
19
cần ta biết lấy đó làm nghị lực để phấn đấu. Lấy đó làm vốn ở điểm xuất phát để đi
08
trên con đường đến hạnh phúc và thành công. Không những vậy, ta hãy biết chọn cách
65
sống, chọn mục tiêu phấn đấu phù hợp với hoàn cảnh của mình các bạn nhé! Hãy luôn
08
tự hào về gia đình, quê hương dù sang – hèn hay giàu – nghèo. Hãy thân ái, cởi mở
giúp đỡ và chia sẻ với mọi người xung quanh. Biết cống hiến và hưởng thụ cuộc sống
–
một cách tích cực. Ta sẽ trở thành tế bào khỏe khoắn của xã hội. Và ta sẽ đạt được
M
thành công, nhận được sự yêu mến, quý trọng của mọi người.
KÈ
Nhà văn Mĩ – bà Helen Keller có nói: “Tôi đã khóc vì không có giày để đi đến khi
tôi nhìn thấy một người không có chân để đi giày”. Trong cuộc sống, không có gì là
G
N
tuyệt đối cả, như sự khó khăn, khổ sở, vẫn có người sẽ còn khổ hơn ta nữa. Nên hãy biết
TẶ
vượt lên hoàn cảnh của mình để vươn lên. Đó là cách duy nhất để khẳng định giá trị
bản thân. Hãy nhớ số phận của bạn nằm trong tay bạn và do bạn định đoạt. Hơn thế
ỆU
nữa, số phận của ta, cách sống, cuộc đời của ta thì ta hãy biết nắm bắt và quyết định.
LI
Đừng bao giờ để người khác quyết định thay việc mình sẽ sống như thế nào.
I
TÀ
Suy nghĩ về ý kiến của De Cursen: “Như người lặn xuống biển mò
ĐỀ BÀI 8
trai, chúng ta tìm thấy trong sách những điều quý báu cho tâm hồn”.

Nhà mĩ học và lí luận học nổi tiếng Trung Quốc – Chu Quang Tiềm đã viết trong
29
tiểu luận Bàn về đọc sách rằng: “Học vấn không chỉ là việc đọc sách nhưng đọc sách là
19
một con đường quan trọng của học vấn”. Phải chăng ông muốn khẳng định tầm quan
08
trọng của việc đọc sách. Đúng thế, sách chính là một món ăn tinh thần không thể thiếu
được đối với cuộc sống của mỗi con người. Và kì diệu hơn, “như người lặn xuống biển mò
65
trai, chúng ta tìm thấy trong sách những điều quý báu cho tâm hồn”. Đây là một ý kiến
rất xác đáng của De Cursen mà chúng ta vô cùng tâm đắc. 08
–
Vậy sách là gì? Sách chính là một loại tài liệu để ghi nhớ, phân tích, khái quát,
sắp xếp, tranh luận và giải thích những lĩnh vực cần thiết trong cuộc sống. Trong “tâm
M
KÈ
hồn”, “tâm” nghĩa là trung tâm, là trái tim, là chỗ quan trọng nhất chi phối tình cảm
của con người. Còn “hồn” nghĩa là linh hồn, là cái gì đó riêng tư nhất thể hiện bản chất
G
sống đặc sắc của con người. Và “tâm hồn” chính là ý nghĩ và tình cảm làm thành thế
N
giới nội tâm, thế giới bên trong của chúng ta.
TẶ
Khi đọc một cuốn sách hay, tâm hồn ta có những rung cảm thẩm mĩ và ta thêm
ỆU
yêu mến cuộc sống, thêm khao khát hướng tới những gì đẹp đẽ, tốt lành nhất của cuộc
đời. Và việc đọc sách được De Cursen so sánh giống như “người lặn xuống biển mò
LI
trai”, bởi đọc sách là một công việc tưởng chừng như đơn giản nhưng thực tế lại không
I
dễ dàng gì. Khi đọc sách, chúng ta phải thực sự thả lỏng, đọc từng chữ, từng câu rõ
TÀ
ràng và ngẫm nghĩ nó thì mới hiểu hết ẩn ý của tác giả gửi gắm trong tác phẩm của
mình. Và ý kiến của De Cursen đã khẳng định vai trò quan trọng của việc đọc sách
trong việc bồi đắp, hoàn thiện tâm hồn nhân cách con người.
Trước hết, việc đọc sách giúp chúng ta tìm thấy những điều quý giá trong tâm
hồn. Mỗi cuốn sách đều có những giá trị quý báu hướng tới sự nhân đạo, giúp chúng ta
thêm yêu quê hương, đất nước; dạy ta biết căm thù cái ác, biết yêu cái đẹp mở ra
trước mắt ta những chân trời cao rộng, giúp ta vươn tới những ước mơ cao đẹp. Đọc
sách chúng ta có thêm nhiều điều giá trị to lớn, bởi sách lưu trữ những kiến thức, kinh
nghiệm mà thế hệ trước ta đã đúc rút ra từ bao đời nay. Nhờ có sách vở mà chúng ta
hiểu được: Vì sao thực vật lại có chất diệp lục? Vì sao Trái đất lại chuyển động xung
quanh mặt trời? Vì sao kim loại tác dụng với axit lại tạo ra muối?... Không những vậy,
sách còn giúp ta hiểu thêm về lịch sử bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân
tộc, giúp chúng ta học tập được những bài học về cách làm người, cách đối nhân xử
thế trong cuộc sống. Vì vậy, sách khiến con người thanh lọc tâm hồn, cảm nhận được
29
những điều quý báu, kì diệu trong tâm hồn mình và tìm thấy những viên ngọc sáng ánh
19
lên từ trong sâu thẳm trái tim của chúng ta. Và đó chính là giá trị đích thực mà sách
08
đem đến cuộc sống này.
65
Bên cạnh việc cung cấp nhiều kiến thức bổ ích cho chúng ta, sách còn là nơi giao
08
thoa giữa tâm hồn với tâm hồn, là nơi gắn kết trái tim với trái tim. Khi đọc một cuốn
sách đầy xúc động, chúng ta như hoá thân vào nhân vật, sống cùng nhân vật trọn từng
–
phút từng giây. Tại sao vậy? Phải chăng lúc đó tâm hồn chúng ta đã kết nối với nhân
M
vật cũng như đồng cảm với hàng triệu bạn đọc khắp thế giới. Nhờ có sách mà chúng ta
KÈ
mở mang tầm hiểu biết ra ngoài đất nước Việt Nam, hiểu được địa lí, lịch sử, con
người, đất nước của các dân tộc khác. Ngoài ra, sách còn như một cỗ máy thần kì giúp
G
N
chúng ta quay ngược thời gian trở về quá khứ, hay đưa ta đến không gian viễn tưởng
TẶ
trong tương lai. Tất cả những điều đó chính là vai trò quý báu của sách đối với tâm
hồn của chúng ta mà ta không thể phủ nhận được. Đó chính là những viên ngọc trai đắt
ỆU
giá mà ta thu lượm được trong suốt cả cuộc đời sống hết mình với việc đọc sách.
LI
Sách mang để cho chúng ta bao nhiêu điều bổ ích, lí thú như vậy; thế nhưng,
không phải sách nào ta cũng cầm lên đọc được mà phải biết chọn sách mà đọc. Chúng
I
TÀ
ta nên chọn những cuốn sách mở mang trí óc, nâng cao tầm hiểu biết và không chọn
đọc những cuốn sách tuyên truyền lối sống ích kỉ, gieo rắc những tư tưởng tiêu cực, đồi
truỵ. Và đặc biệt, khi đọc sách tâm hồn ta phải thực sự thả lỏng vào nó để cảm nhận
sâu sắc giá trị đích thực mà sách đem đến cho cuộc sống này.
Như vậy, ý kiến của Se Cursen đã khẳng định sâu sắc giá trị của việc đọc sách:
“Như người lặn biển mò ngọc trai chúng ta tìm thấy trong sách những điều quý báu cho
tâm hồn mình”. Ngày nay, chúng ta có thể tìm kiếm kiến thức trên Internet, trên các
trang báo mạng nhưng giá trị của sách đối với cuộc sống này vẫn không hề thay đổi.
Sách mãi là một người bạn vĩ đại của chúng ta, và đọc sách mãi là một niềm vui, niềm
hạnh phúc lớn nhất của bản thân mỗi người.
Đọc câu chuyện dưới đây:

HAI CON THẰN LẰN
Một người đàn ông muốn sửa ngôi nhà đã xây mười năm của mình.
Mà ở Nhật người ta thường xây tường rỗng. Khi đập tường ra người
29
đàn ông rất ngạc nhiên khi thấy một cây đinh đã đóng trúng chân
19
một con Thằn Lằn khiến cho nó không đi lại được.
Người đàn ông kiểm tra thì thấy chiếc đinh được ông đóng cách
08
đó mười năm. Ông không hiểu tại sao trong mười năm đó con Thằn Lằn
65
ĐỀ BÀI 9 không đi đâu cả mà vẫn sống, nó làm cách nào để kiếm thức ăn. Ông
08
ta quyết định núp vào một chỗ để xem con Thằn Lằn sẽ làm như thế
nào. Một lúc sau, ông thấy một con Thằn Lằn khác đang dùng miệng
–
để đem thức ăn cho con đang bị đóng đinh.
M
Thật quá bất ngờ, người đàn ông tự hỏi: Không biết con Thằn Lằn
KÈ
kia là người yêu hay gia đình của con kia? Nhưng chỉ biết rằng con
G
Thằn Lằn kia đã kiên trì suốt mười năm trời đem thức ăn để nuôi con
N
Thằn Lằn bị đóng đinh.

TẶ
Nêu suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa của câu chuyện trên.
ỆU

Cuộc sống của con người ngày càng đầy đủ tiện nghi, nhưng chúng ta nhận ra một
LI
thực tế đó là công nghệ đang dần chia cắt con người. Khiến con người ngày càng trở
I
nên thờ ơ, vô cảm với nhau. Không muốn cố gắng vươn lên và tin tưởng vào nhau. Vậy
TÀ
cuộc sống con người sẽ ra sao nếu mỗi trái tim đều bị đóng băng. Lev Nikolayevich
Tolstoy đã từng nói: “Ở đâu có tình yêu, ở đó có sự sống”. Con người sống phải có tinh
thần tương thân tương ái, yêu thương lẫn nhau. Và câu chuyện Hai con Thằn Lằn đã trở
nên quen thuộc với chúng ta, đánh thức tình thương con người trong lòng nhiều người.
Còn bạn thì sao?
Một anh thanh niên người Nhật trong lúc sửa nhà đã nhìn thấy một con Thằn Lằn
bị đinh ghim chân vào tường gỗ đã được mười năm. Sau khi quan sát, anh thấy có một
con Thằn Lằn khác mang đồ ăn đến cho con bị ghim vào tường. Câu chuyện nhỏ nhưng
mang nhiều ý nghĩa lớn. Loài động vật chỉ sống theo bản năng của nó, vậy mà khi đồng
loại của nó gặp nạn, bản năng của nó không cho phép nó bỏ rơi đồng loại. Vậy chúng ta
là con người, có một trái tim và lí trí, chúng ta cũng phải biết yêu thương, giúp đỡ,
chia sẻ với những người xung quanh. Câu chuyện Hai con Thằn Lằn đã mang đến chúng
ta bài học về tình yêu thương con người và nghị lực sống, sức mạnh trong cuộc sống
hằng ngày.
29
Trong bài hát Để gió cuốn đi của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có câu nhạc mà chúng ta
19
vẫn hay hát: “Sống trong đời sống/ Cần có một tấm lòng/ Để làm gì? Em biết không?/
08
Để gió cuốn đi…”. Tấm lòng biết chia sẻ, cảm thông, giúp đỡ cho những người kém may
65
mắn hơn về vật chất cũng như tinh thần. Tình yêu không phân biệt đẳng cấp, giới tính,
08
màu da, giàu nghèo. Khi yêu thương, con người ta sẽ cùng đập một nhịp đập của con
tim, con người sẽ đồng cảm cho nhau. “Tình thương là hạnh phúc của con người”, ta cho
–
đi mà không tính toán thì bản thân mình cũng nhận được sự thanh thản trong lòng.
M
Những người cần chúng ta giúp đỡ luôn ở xung quanh ta. Họ luôn hi vọng sẽ có người
KÈ
sẵn sàng giúp đỡ, đồng cảm, sẻ chia với mình. Tình yêu không chỉ dừng lại ở tình yêu
lứa đôi, nhưng đó là thứ xuất phát từ nơi trái tim đang đập, trái tim biết yêu thương
G
N
đồng loại. Đó có thể là tình yêu máu mủ ruột thịt, là tình bạn bè, thầy cô, hay chỉ cần
TẶ
đó là người cần đón nhận sự yêu thương từ bạn. Chắc hẳn là chúng ta vẫn còn nhơ câu
chuyện Người ăn xin? Câu chuyện được kể lại rằng có một cậu bé nhìn thấy người
ỆU
nghèo khổ kia thì đã cố gắng tìm thứ có giá trị trên người để cho ông nhưng lại không
LI
có gì. Cậu bèn nắm lấy tay ông và xin lỗi, nhưng ông lão lại khẳng định cậu bé đã cho
ông tất cả rồi. Lúc đầu, chúng ta thấy: “Cậu bé có cho ông lão cái gì đâu mà ông lão
I
TÀ
lại nói như vậy? Tưởng rằng sẽ cho ông thứ gì đó quý giá chứ?”. Thật ra, thứ mà cậu bé
đã trao cho ông chính là: lòng thương cảm, tình nhân ái. Con Thằn Lằn mang thức ăn
cho đồng loại của nó đang gặp nạn, cũng như bao động vật khác đều không có lí trí,
vậy mà nó còn biết san sẻ cho nhau. “Lá lành đùm lá rách”, “Thương người như thể
thương thân”, trong kho tàng ca dao Việt Nam nói đến rất nhiều về tình tương thân
tương ái. Tinh thần ấy trở thành truyền thống quý báu của dân tộc ta. Biết bao nhiêu
quán ăn từ thiện dành cho người khó khăn, những trung tâm bảo trợ dành cho người
khuyết tật, vô gia cư, trẻ em bị bỏ rơi. Có những người luôn sẵn sàng dành thời gian,
công sức, tiền bạc để giúp đỡ những “chiếc lá rách” ấy. Họ không màng đến khó khăn,
gian khổ, không hề tính toán thiệt hơn. Đó mới là tình yêu cao đẹp nhất.
Cuộc sống này có những tấm lòng nhân ái, luôn san sẻ, giúp đỡ, bao dung. Thế
nhưng cũng không thiếu những kẻ mang trái tim sắt đá trong thời đại công nghệ số
này. Chỉ vì người ta sợ liên luỵ, mang vạ vào thân… Sáng 29/2/2018, vụ tai nạn xe
Camry tại Long Biên đã gây chấn động cả nước, đó là bé Trần Gia Hân – một trong ba
nạn nhân tử vong. Sau khi chiếc xe lao đến thì em vẫn còn sống, thoi thóp đến đáng
29
thương, cô giáo của bé và người dân sau khi phát hiện đã ra sức cầu cứu những chiếc
19
xe chạy ngang qua hiện trường, nhưng chỉ nhận lại được sự trốn tránh từ những người
08
điều khiển, nhiều xe còn chầm chậm di chuyển để ngó nhưng chẳng có ai mở cửa xe,
65
mặc cho em yếu dần trong vũng máu. Càng đáng trách hơn là người gây ra tai nạn lại
08
thản nhiên bấm điện thoại rồi bình thản đi mất, mặc cho ba con người vì họ mà nát tan
cơ thể. Bé Hân mất trong sự vô tâm ấy. Những hành động thiếu tình người ấy là do
–
người tài xế ngại, nếu như người bị nạn tử vong trên xe của họ thì sẽ xui xẻo, không làm
M
ăn được. Chính vấn đề tâm linh này đã dẫn đến bao cái chết oan uổng, không chỉ với
KÈ
trường hợp bé Hân. Nếu như họ sợ âm hồn người chết ám theo hại mình, thì việc cứu
người là việc tốt, thì cần gì phải sợ họ hại mình. Chắc chắn đó chỉ là sự ngụy biện cho
G
N
những hành động nhỏ nhen, ích kỉ của mình. Đó là vô cảm, là sự suy thoái trầm trọng về
TẶ
đạo đức con người. Nếu như trước đây chỉ là hiện tượng đơn lẻ và bị lên án mạnh mẽ
thì ngày nay nó đã trở thành căn bệnh “ung thư tâm hồn”, nó diễn ra thường xuyên
ỆU
trong sinh hoạt, nên mọi người xem nhẹ tính chất của nó. Con người càng ngày càng
LI
sống theo lối sống hưởng thụ, điều đó tác động đến lối sống và tinh thần mỗi người. Sự
xuất hiện của Smartphone, Laptop cùng với những thiết bị tân tiến đã khiến con người
I
TÀ
ngày càng xa nhau, ích kỉ và cá nhân hoá hơn. Con người ta sống bằng lí trí sắt đá, tình
cảm khô cằn của mình, họ mất niềm tin vào tình thương nên họ cũng trở nên vô cảm
trước những điều tốt đẹp trên cuộc đời này. Các giá trị đạo đức, tinh thần, lòng bao
dung, tình nhân ái dần thế chỗ bởi chủ nghĩa vật chất, chủ nghĩa duy lợi và chủ nghĩa
cá nhân. Bên cạnh đó là sự bất công xã hội, tình trạng quan liêu, tham nhũng, lối
“phong bì”. Người lớn không là những tấm gương đạo đức cho giới trẻ khiến cho suy
nghĩ và đạo đức suy thoái. Không thể không nhắc đến những bộ phận không biết vươn
lên trong cuộc sống, họ không nhìn thấy được giá trị của chính bản thân mình, để khi
họ vấp ngã, có người đỡ họ hoặc không, họ lại e ngại và chẳng dám bước tiếp. Điều đó
thật tệ!
Bệnh thờ ơ vô cảm không phải tội ác, nhưng là con đường dẫn đến tội ác. Bởi sức
công phá ghê gớm của nó lên nhân cách là đạo đức của con người không thể nào ngờ
đến. Từ đó phá huỷ văn hoá xã hội, nền kinh tế và chính trị của cả một dân tộc. Vì vậy,
từ cá nhân đến gia đình, từ nhà trường và ngoài xã hội phải chung tay góp sức đẩy lùi
căn bệnh ấy. Mỗi bạn trẻ cần sống đúng chuẩn mực đạo đức, biết đồng cảm với tha
29
nhân; trau dồi, học hỏi những bài học cuộc sống về lòng yêu thương, sự chia sẻ, hi sinh
19
với đồng loại của mình và quyết tâm thay đổi bản thân. Học hỏi những tấm gương biết
08
quan tâm, đồng cảm, chia sẻ và vươn lên trong cuộc sống. Gia đình đóng vai trò quan
65
trọng trong việc hình thành nhân cách con người. Vì thế, gia đình phải là nơi mọi người
08
sống yêu thương, chia sẻ, động viên và giúp nhau vượt qua khó khăn. Tăng cường giáo
dục đạo đức cho trẻ ngay từ bé. Nhà trường không chỉ trang bị kiến thức mà cần quan
–
tâm đến việc giáo dục nhân cách, đạo đức. Hơn nữa, giáo viên phải là tấm gương cho
M
học sinh noi theo. Mặt khác, nên dạy học sinh ứng xử, biết quan tâm giúp đỡ mọi người
KÈ
và kĩ năng sống bằng cách khơi dậy mạnh mẽ tinh thần dám đấu tranh, dám nói sự thật
và bảo vệ công lí. Xã hội nên quan tâm đến giới trẻ, tạo nhiều cơ hội cho họ, giúp họ
G
N
sống theo chuẩn mực đạo đức xã hội, nhất là giúp họ biết yêu thương, quan tâm, hi sinh
TẶ
và không ngừng vươn lên trong cuộc sống.

Câu chuyện về Hai con Thằn Lằn có thể phai nhạt theo thời gian, nhưng giá trị nó
ỆU
mang đến chẳng bao giờ vơi đi. Đó là hai bài học quý báu cho chúng ta: một là, trao đi
LI
yêu thương thật nhiều, chúng ta đừng bao giờ hối tiếc về điều đó vì sớm muộn gì mình
cũng sẽ nhận được sự quan tâm, giúp đỡ từ những người khác. Hai là, không bao giờ từ
I
TÀ
bỏ, luôn tin vào giá trị bản thân mình và cuộc sống. Hãy duy trì và phát huy truyền
thống tốt đẹp của dân tộc “Lá lành đùm lá rách”. Như vậy thanh thiếu niên chúng ta
mới có thể là những chủ nhân tương lai của đất nước Việt Nam giàu đẹp, hiện đại và
văn minh. Xứng đáng nòi giống “con Rồng, cháu Tiên” của dân tộc Việt Nam bốn ngàn
năm văn hiến.
ĐỀ BÀI 10 Sống là phải tỏa sáng?

Giữa lòng thành phố nhộn nhịp sôi động mà lắm những bộn bề, lo toan, lang thang
đến những con hẻm nhỏ, những góc nhìn màu bình dị ta sẽ thấy bao điều, là:
29
Một bác lao công nhịp nhịp cây chổi sương quét rác với đôi mắt ngời sáng hạnh
19
phúc, thỏa mãn nhìn con đường sạch sẽ, mát mẻ với những hàng cây.
08
Là một anh hoạ sĩ đường phố nghèo đang loay hoay vẽ những đứa bé chơi đùa
bằng khuôn mặt bừng sáng yêu thương.
65
Là một cậu học sinh học kém nhất lớp đang cố gắng ôn lại một cách khó khăn
08
những kiến thức bị hỏng mà vẫn toát lên nét vui vẻ, tự tin, đáng yêu.
–
Và tôi thấy hình như những con người giản đơn, bé nhỏ chẳng ai muốn chú ý, họ cứ
đứng nơi họ đang đứng, họ tỏa sáng theo cách của riêng họ, luồng ánh sáng đẹp đẽ
M
KÈ
toát lên từ công việc của bác lao công, của anh hoạ sĩ hay của cậu học sinh, những
người đứng cách xa chốn lung linh rực rỡ của những điều cao sang. Vậy thì sao ta lại cứ
G
phải hướng đến một điều xa vời mà quên mất giá trị của bản thân, quên đi nét đặc
N
biệt, sự quan trọng của mình, ánh sáng từ bản thân?

TẶ
“Tỏa sáng” là khi ta, chính ta nỗ lực và cố gắng đạt được một thành công nào đó,
ỆU
dâng hiến cho cuộc đời những giá trị vật chất và tinh thần, là khi ta sống như ngọn lửa,
cháy bỏng với những mơ ước và khao khát, khi ta truyền đi hơi ấm của sự sống toả sáng
LI
sẽ làm cho con người trải nghiệm niềm hạnh phúc đích thực được sống ở đời. Đó là một
I
cách để khẳng định ý nghĩa tồn tại của bản thân mình trước cuộc đời. Nó đòi hỏi con
TÀ
người phải bộc lộ, giải phóng toàn bộ nguồn năng lượng tiềm ẩn bên trong, ngỡ ngàng
trước những khả năng mà bản thân chưa từng ngờ tới. Đạt được thành công, được công
nhận và trân trọng, đó cũng là một niềm hạnh phúc, là sự đáp đền đối với những nỗ lực
không ngừng nghỉ của con người. Và sống là phải tỏa sáng, có rực rỡ hay dịu êm, có
chói loà hay mát dịu, đó là do ta.
Chúng ta sinh ra không chọn được hình hài…
Mỗi thiên thần bé nhỏ xin chào cuộc đời, trong mắt mọi người đó là điều thật đẹp
đẽ, thiêng liêng, là món quà vô giá mà cuộc sống đã ban tặng. Để đứa trẻ đến được
với cuộc sống này, người mẹ phải trải qua chín tháng mang nặng đẻ đau; trái tim của
mẹ, của cha luôn đập những nhịp đập mong ngóng và nồng ấm nhất, hoà cùng với trái
tim nhỏ bé của ta trong lồng ngực. Nhưng những đứa trẻ ấy, chúng không được chọn
cho mình hoàn cảnh sống, chúng không thể tạo cho mình một dáng vẻ mới… Có người
được sinh ra đã là hoàng tử, công chúa quyền lực của cả một quốc gia với ngoại hình
đẹp. Ánh sáng từ họ làm chói mắt mọi người. Rồi cũng có người lớn lên trong một gia
29
cảnh không tốt, không đủ đầy, không thể cho họ điều kiện cao sang… Thế nhưng dẫu
19
vậy, chẳng phải họ đã là công chúa, hoàng tử trong lòng bố mẹ rồi sao. Họ không may
08
mắn, họ không có điểm khởi đầu tốt đẹp… Nhưng đó không phải là lí do khiến những
65
con người ấy chùn chân, lặng bước trên con đường tương lai của mình.
Nhưng ta lại có thể chọn cho mình một cách sống.
08
Như một ngôi sao chạy đến cầu xin thần Dớt thay đổi vị trí của mình để đứng ở
–
một nơi nó có thể phát sáng rực rỡ, chói chang nhất, chúng ta cũng từng cầu xin cuộc
M
đời hãy thay đổi vị trí của mình trên bầu trời cuộc sống lắm những điều bất công. Thế
KÈ
nhưng sao ta không nhìn nó theo một cách nghĩ lạc quan hơn? Ta đã sống trong hoàn
cảnh thiếu điều kiện ấy, thế là ta không thể tỏa sáng ở một vùng trời của riêng ta hay
G
N
sao? Bằng sự nỗ lực phi thường, tập đoàn Coca Cola trứ danh lúc mới khởi đầu chỉ bán
TẶ
được khoảng bằng 400 lon nước ngọt, vậy mà giờ đây đã tỏa sáng trên toàn thế giới,
trở thành thương hiệu thức uống bán chạy nhất. Hay như hàng trăm năm sau người ta
ỆU
còn nhắc tới cái tên Lê-ô-na Davinci như một huyền thoại trong ngành mĩ thuật, nhắc
LI
tới Isaac Newton với giai thoại quả táo rơi, định luật vạn vật hấp dẫn, nền tảng quan
trọng của toán học hiện đại… Trên bầu trời đêm đầy những tài năng ấy, có những vì
I
TÀ
sao lấp lánh không giống nhau, không nhất thiết cứ phải như Beethoven, Moza, Albert
Einstein,… mới thực sự là tỏa sáng. Mỗi thời, mỗi nơi đều có những vì sao của riêng
mình. Ta có thể được như họ, có thể không. Thế nhưng chỉ cần muốn tỏa sáng, ta sẽ làm
được nhiều điều.
Bạn muốn tỏa sáng trong bao nhiêu cá thể của lớp mình, tôi tin chỉ cần bạn chăm
chỉ học tập sẽ làm được. Bạn muốn tỏa sáng trong mắt những người qua đường, bạn chỉ
cần giúp đỡ một ai đó đang cần mình, bạn sẽ làm được. Những lần tỏa sáng như thế sẽ
giúp bạn có thêm thật nhiều trải nghiệm, giúp bạn khẳng định bản thân và được lòng
mọi người. Chúng ta đã cố gắng làm hết sức ở nơi mình đang đứng, đánh đổ bức tường
hoàn cảnh ngăn cách ta chứng tỏ bản thân, thế thì biết đâu lại bơi ra được ngoài biển
rộng và tỏa sáng thì sao?
Bất kì ai trong chúng ta cũng mong được tỏa sáng, được ngưỡng mộ, được yêu
thương, được tự tin ngẩng cao đầu trước cả thế giới… đó là mong muốn chính đáng.
Thế nên ta phải nỗ lực, phải làm hết sức. Tuy nhiên, toả sáng không phải là tỏ ra bản
thân mình khác người để được nổi bật, để được chú ý, làm những điều phản cảm, sống
29
mà bị bệnh ngôi sao, ta không cần những phát ngôn gây sốc, càng không cần những
19
phong cách thời trang dị biệt, điều ta cần là sống giản dị với luồng ánh sáng yên bình
08
và dịu nhẹ tỏa ra nhờ sự cống hiến, giúp đỡ, chứng tỏ bản thân từng ngày và ngọn lửa
65
đam mê với điều mình mong muốn. Được như thế bạn đã rực rỡ lắm rồi đấy. Ta không
08
thể như ai đó chỉ sống với quá khứ, mơ tưởng về tương lai và mãi mong chờ cơ hội đổi
đời. Sự tỏa sáng không đến với những người hài lòng với điều đang có, sống lẻ loi, cô
–
độc, ích kỉ, không để lại điều tốt đẹp hay ánh sáng đẹp đẽ để dành tặng cho cuộc đời
M
– nơi đã cho ta sống, cho ta những trải nghiệm, những bài học quý giá. Và bạn ơi, hãy
KÈ
như một đoá hoa toả sáng bằng hương sắc mê người, hãy như một chú chim toả sáng
bằng tiếng hát mê li. Hãy như một điều lung linh mà không chói loá, đưa vào đời vẻ đẹp
G
N
thanh khiết của bản thân. Muốn được như thế thì ngay từ bây giờ tôi và bạn hãy bắt
TẶ
đầu hành động. Tuỳ thuộc vào khả năng, sở trường, điều kiện thực tế để có cách toả
sáng thích hợp. Ta cần ra sức học tập để trang bị kiến thức, rèn luyện cách sống, bản
ỆU
lĩnh, ý chí và vững tin ở bản thân để bước tới thành công.
LI
Không có cuộc đời nào trên hành tinh là vô nghĩa. “Tất cả chúng ta đều là thiên
tài” – Anhxtanh đã từng nói vậy. Chỉ là ta có thể đánh thức kẻ thiên tài đang say giấc
I
TÀ
ấy trong tâm hồn mình hay không mà thôi. Quả là sống cần toả sáng, để khẳng định
mạnh mẽ sự tồn tại của bản thân. Nhưng hãy nhớ, đừng chạy theo những gì lấp lánh,
đừng bán linh hồn mình cho tiền tài, danh vọng, cho những điều vọng tưởng, xấu xa. Ánh
sáng thực phát ra từ tâm, từ cái thiện ẩn sâu trong lòng người. Bạn là chính bạn, bạn
tỏa sáng theo cách rất riêng, chẳng ai có thể bắt chước được đâu!
Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa được gợi ra từ câu chuyện sau:
Một chiếc lá vàng tự bứt khỏi cành rơi xuống gốc. Cái gốc tròn
ĐỀ BÀI 11 mắt ngạc nhiên hỏi: Sao sớm thế?
Lá vàng giơ tay lên chào, cười và chỉ vào những lộc non.
29
(Theo Những câu chuyện ngụ ngôn chọn lọc, NXB Thanh niên, 2023)
19
08
“Bàn tay tặng hoa hồng bao giờ cũng phảng phất hương thơm”. Trái tim biết sẻ
chia, cống hiến chính là trái tim đẹp nhất, tâm hồn cao quý nhất. Nếu cuộc sống trở
65
nên xấu xa, tăm tối bởi những toan tính nhỏ nhen, thấp hèn thì sự cao thượng của tâm
08
hồn, sự vị tha của trái tim giúp cho cuộc sống có thêm những vì sao sáng. Cùng trong
–
dòng mạch cảm xúc ấy, ta thấy được lẽ sống cao đẹp, bài học đạo đức triết lí về sự hi
sinh, cống hiến vì người khác trong câu chuyện ngụ ngôn xúc động kể về chiếc lá vàng
M
KÈ
trích từ Những câu chuyện ngụ ngôn chọn lọc, NXB Thanh niên, 2023.
Câu chuyện kể về chiếc lá vàng – nó có hồn, suy nghĩ và hành động. Việc chiếc lá
G
tự mình bứt khỏi cành rơi xuống gốc cây tượng trưng cho lòng vị tha, hết mình cống
N
hiến cho người khác, thậm chí hi sinh bản thân để gieo mầm sự sống, tiếp nhựa cho
TẶ
những “lộc non” – sự sống mới, hi vọng mới đang nảy nở, căng tràn. Cái chào, cái cười,
ỆU
cái thản nhiên của chiếc lá không chỉ gợi quy luật của tự nhiên, vạn vật trên cõi đời
này mà ẩn đằng sau đó là cả một bài học nhân sinh sâu sắc, lời khuyên chân thành mà
LI
câu chuyện muốn gửi gắm tới bạn đọc: Sống trong cuộc đời, con người không nên chỉ
I
sống cho riêng mình mà hãy hướng lòng mình đến cả những người khác, chấp nhận hi
TÀ
sinh, cống hiến cho họ.

Cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã viết trong ca khúc Để gió cuốn đi những ca từ rất
hay: “Sống trong đời sống/ Cần có một tấm lòng/ Để làm gì em biết không?/ Để gió
cuốn đi…”. “Tấm lòng” ấy là trái tim cao cả, vị tha, là cái “cho” cao quý trong cuộc
đời. Hạnh phúc là gia vị ngọt ngào của cuộc sống, giúp con người sống có ý nghĩa hơn.
Nếu con người cứ ích kỉ nghĩ đến cá nhân mình thì sẽ không bao giờ thưởng thức được
thứ gia vị ấy. Giống như chiếc lá vàng kia, nó rời khỏi thân mẹ để gieo sự sống cho
những lộc non. Nếu nó cứ ích kỉ ở lại cành thì liệu có những nhành non mới, sự sống mới
hay không? Nếu chúng ta biết cống hiến, chúng ta sẽ đem cơ hội và hạnh phúc đến cho
mọi người, cả những người khốn khó, bất hạnh và cả những người cần được quan tâm.
Việc làm suốt cuộc đời tần tảo của người mẹ chính là sự hi sinh cao cả nhất cho những
đứa con của mình. Mẹ hi sinh tuổi xuân, công sức, tình cảm, mọi thứ tốt đẹp và đáng
quý nhất trao cho đứa con thân yêu của mình tất cả, bằng một trái tim đong đầy tình
cảm, bằng sự sẵn sàng cho đi những gì cao đẹp nhất. Đúng là “Đi khắp thế gian không
29
ai tốt bằng mẹ”, “Chẳng có gì so được tình thương/ Của mẹ dành cho con như đất dành
19
cho cây sự sống/ Dẫu biển kia có sâu, có rộng/ Sánh chi bằng ở mẹ tấm lòng tiên”.
08
Chúng ta xúc động trước những chiến sĩ dũng cảm, những anh hùng đã ngã xuống trên
65
chiến trường khốc liệt. Họ nguyện đem thân mình, máu thịt mình hoà vào sắc cờ đỏ
08
thắm của dân tộc Việt Nam hôm nay. Nhờ có lòng vị tha và trái tim khoan dung, nghệ sĩ
Phan Anh đã tình nguyện quyên góp của cải vật chất, quyên góp cả “tình thương” của
–
mình cho đồng bào miền Trung đang phải đối mặt với bão lũ, hiểm họa thiên nhiên. Như
M
vậy, lẽ sống vì người khác được thể hiện ở cả những hành động đời thường nhất.
KÈ
Việc trao đi cơ hội và niềm vui cho những người khác giúp cho chính những người
cho đi ấy được sống hạnh phúc hơn. “Bạn càng cho nhiều, bạn càng nhận được nhiều”.
G
N
Câu danh ngôn rất đúng. Lá vàng kia rời cành, nhường chỗ cho sự sống khác, màu xanh
TẶ
khác. Nó rơi xuống đất, tưởng như mọi thứ kết thúc nhưng chính hành động ấy bồi cho
đất thêm tốt. Dưới gốc cây, chiếc lá được chứng kiến sự sống mới, thành quả mà nó đã
ỆU
làm được, chắc hẳn là hạnh phúc. Niềm vui ấy đáng quý hơn nhiều lần việc cứ ngồi chờ
LI
đợi trên cành cây chờ thời gian bóc mòn. Cùng lắng nghe tâm sự của người phụ nữ tình
nguyện hiến thận cho một bệnh nhân trong cơn nguy kịch: “Tôi rất vui vì đã làm được
I
TÀ
điều gì đó có nghĩa cho họ, cảm giác thật tuyệt vời khi nhận từ họ lời cảm ơn chân
thành nhất”. Thật đáng quý, hạnh phúc nhận lại đôi khi chỉ giản dị như thế: một cái ôm
thay lời muốn nói, cái nhìn trìu mến, cảm kích, cái nắm tay thật chặt, nụ cười chân
thành hay giọt nước mắt xúc động…
Có ai đó đã nói: “Chỉ có cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý” quả
không sai. Khi chúng ta biết mở rộng lòng mình, đem tình thương và sự cao thượng vốn
ẩn rất sâu ở bên trong để trao cho mọi người thì cũng chính là lúc sợi dây yêu thương
giữa con người ngày càng bền chặt. Cuộc sống sẽ tốt đẹp, nhân văn, con người sống với
nhau bằng tình cảm thay vì sự hờ hững, vô tình, vô cảm. Còn ngược lại, nếu có những
tấm lòng đẹp thì cũng có những tâm hồn đen, đó là biểu hiện của những kẻ dửng dưng,
ích kỉ, không chia sẻ, không quan tâm, không còn biết đến tình người trong cuộc sống
vốn tươi đẹp này. Những kẻ đó sẽ không bao giờ biết đến sự khoan dung, biết vươn đến
vẻ đẹp của chân – thiện – mĩ. Nếu không có hành động cao đẹp của cụ Bơ-men trong
truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng, chắc hẳn Giôn-xi sẽ chết. Tuổi trẻ của cô giống như
chiếc lá thật vậy, bị gió bão và sương tuyết dập vùi. Nếu không có sự cống hiến hết
29
mình của anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa, liệu có người tự nguyện dậy
19
lúc một giờ sáng trên đỉnh núi để đo gió, đo mưa và cam chịu cái rét đến thấu xương
08
của thời tiết khắc nghiệt?
65
Sống vì người khác, hi sinh để trao cơ hội và niềm vui cho người khác nhưng đó
08
phải là một sự hi sinh sáng suốt, tỉnh táo. Nếu đem cơ hội cho những người xấu xa, vụ
lợi, đem sự giúp đỡ, độ lượng cho những kẻ hèn kém thì chẳng phải sự cho đi ấy là vô
–
nghĩa hay sao?
M
Từ câu chuyện về chiếc lá vàng, mỗi người hãy tự mình nhận thức, biến hành động
KÈ
của chiếc lá thành lẽ sống của bản thân. Cần có bản lĩnh, tấm lòng đẹp, bao dung, độ
lượng, lòng nhân ái để đem những gì tinh túy, tốt đẹp cho xã hội của chúng ta, cho
G
N
những con người đang rất cần đến sự giúp đỡ ấy. Cho đi bằng sự chân thành, không
TẶ
đòi hỏi thì hạnh phúc sẽ tự đến với mọi người. Hãy thẳng thắn phê phán những kẻ còn
quá ích kỉ, nhỏ nhen, sống trong vỏ bọc của mình mà vô cảm với người khác, thậm chí
ỆU
phê phán chính bản thân chúng ta nếu chúng ta là những người như thế.
LI
“Người giàu có không phải là người có nhiều, mà là người cho nhiều” (Erich Fromm).
Qua câu chuyện về chiếc lá vàng, chúng ta học được bài học sâu sắc về sự cho đi
I
TÀ
trong cuộc sống. Sống trên đời này là để “in dấu trên mặt đất, in dấu trong tim người
khác”, vậy nên hãy chọn mình lối sống phù hợp nhất để đem lại cho cuộc đời những gì
tốt đẹp nhất. Là thế hệ trẻ, là những con người chịu trách nhiệm về tương lai của xã
hội, chúng ta hãy tôi rèn bản thân để sống đẹp nhất, để cảm nhận hạnh phúc từ những
hành động của mình: “Đủ nắng hoa sẽ nở/ Đủ yêu thương hạnh phúc sẽ đong đầy”.
Trình bày suy nghĩ của anh/chị về câu nói: “Tôi đã khóc khi
ĐỀ BÀI 12 không có giày để đi, cho đến khi tôi nhìn thấy một người không có
chân để đi giày” (Helen Keller).
29
Không có gì hoàn hảo cả, bất cứ cái gì cũng tồn tại hai mặt: tích cực và tiêu cực.
19
Trong xã hội này cũng vậy, xấu – tốt luôn song hành. Vậy nên mới có người tốt – kẻ
08
xấu, có nụ cười, nước mắt và có sự tồn tại song song giữa hạnh phúc và bất hạnh.
Chẳng ai có đủ khả năng để khẳng định người này hạnh phúc hay người kia bất hạnh
65
cả. Điều đó tuỳ thuộc vào cách mà người khác đón nhận những điều đến với bản thân
08
họ. Nữ nhà văn Mĩ Helen Keller đã từng cất lời: “Tôi đã khóc khi không có giày để đi,
–
cho đến khi tôi nhìn thấy một người không có chân để đi giày”. Có những người tự cho
mình là người đau khổ chỉ vì sự thiếu thốn, khó khăn hiện tại mà quên đi một điều: mình
M
KÈ
đã rất may mắn trong hàng triệu người thật sự thiếu may mắn trên thế giới. Cũng như
con người ta khi gặp phải những chông gai, thách thức chỉ biết khóc than, trách móc
G
thay vì quyết tâm vượt qua nó, thay đổi nó. Vậy chẳng phải đáng thương lắm sao!
N
Con người vốn là loài thông minh nhất nhưng cũng tham vọng nhất. Nếu chỉ đơn
TẶ
giản là sự khát khao để có được điều gì đó bằng con đường chân chính thì là điều rất
ỆU
tốt. Nhưng tham vọng quá mức khiến họ mù quáng, làm những điều không tưởng, sai
trái. Và thường thì rất ít ai biết thỏa mãn với những gì mình có, thay vì bằng lòng thì họ
LI
lại cảm thấy vẫn chưa đủ và muốn hơn nữa, nhiều hơn nữa. Ở đây, họ đã “khóc”. Khóc
I
là một hành động thể hiện trạng thái tâm lí của con người. Bạn có chuyện buồn, có nỗi
TÀ
đau, bị tổn thương hay uất ức, căm phẫn… bạn sẽ khóc. Hoặc niềm vui, niềm hạnh phúc
ngập tràn trong tim… làm bạn oà khóc. Còn nguyên nhân mà Helen đã nói đến chính là
“không có giày”. Tức là bạn phải mang đôi chân trần bước trên những con đường. Nó
chỉ đơn giản là sự thiếu thốn về vật chất, một phần nhỏ trong cuộc sống. Nhưng bạn lại
khóc. May mắn thay, người ta đã kịp choàng tỉnh – “cho đến khi” – nhìn thấy nỗi bất
hạnh của người “không có chân để đi giày” – mất mát về thể chất lẫn tinh thần. Ở
đây, Helen muốn nhắc nhở chúng ta phải biết chấp nhận, biết hài lòng với những cái
mình đang có và phải biết quan tâm, sẻ chia cùng mọi người. Hơn hết là không bi quan,
mặc cảm với chính mình và không từ bỏ trước khó khăn, thử thách.
Cuộc sống này không ai hạnh phúc hơn ai và cũng không ai bất hạnh hơn ai. Điều
quan trọng là chúng ta nhìn nhận và đối đãi với chúng như thế nào. Có thể, với bạn,
một thứ gì đó không là gì cả nhưng với người khác nó là cả một kho báu quý giá. Bạn
sống trong điều kiện tốt, không biết đến những người ngày đêm lang thang đi kiếm
từng hạt cơm lót dạ. Bạn được sinh ra có cha và mẹ, không biết đến những đứa trẻ mồ
29
côi, phải tự lực kiếm sống trong xã hội đầy rẫy những lo toan, hiểm nguy. Và bạn là
19
người khoẻ mạnh, cơ thể không khiếm khuyết, bạn cũng chẳng biết những người khuyết
08
tật hay mắc bệnh phải nỗ lực mỗi ngày để được sống như một người bình thường… Tất
65
cả những gì bạn có là những thứ mà người khác ao ước có được, dù chỉ trong một giây
08
phút ngắn ngủi và sự thật đau lòng là hầu hết họ sẽ không bao giờ có được. Vì vậy,
trước hết hãy học cách trân trọng những gì mình đang có. Rồi dần dần, bạn sẽ học
–
được cách đồng cảm, cách mở rộng vòng tay, mở cánh cửa trái tim để chia sẻ với
M
những số phận đáng thương. Khó khăn hôm nay bạn vấp phải chỉ là một vấn đề mang
KÈ
tính tạm thời, rồi bạn sẽ có cách để vượt qua. Cứ bình tĩnh. Đừng vội chùn bước bởi
niềm hạnh phúc sẽ đến với bạn nơi cuối con đường và chỉ dành cho những ai thực sự nỗ
G
N
lực và biết yêu thương.

TẶ
Thực tế, không khó để bạn chứng thực điều tôi nói ở trên. Nếu bạn than phiền về
bộ quần áo cũ, ngôi nhà chật hẹp thì vẫn đang có những người vô gia cư phải chấp
ỆU
nhận cuộc sống thiếu thốn mọi thứ vật chất, dù tối thiểu nhất. Nếu bạn chần chừ, ngần
LI
ngại thậm chí nản lòng, bước lùi lại phía sau khi vấp phải viên đá lớn trên đường thì
Nick Vujicic, Beethoven, Stephen Hawking,… chính là những tấm gương sáng cho bạn
I
TÀ
noi theo, suy nghĩ về chính mình, cũng như học cách đứng lên và đi tiếp. Có lẽ không ai
không biết đến Nick Vujicic, một diễn thuyết gia người Úc. Anh bị cụt cả hai tay và hai
chân nhưng lại chính là người thành công và truyền niềm tin, động lực sống cho mọi
người. Hay Beethoven, một thiên tài âm nhạc của thế giới khi bị điếc hoàn toàn. Và cả
nhà Vật lí học Stephen Hawking, cả cuộc đời phải gắn bó với chiếc xe lăn và cơ thể
gần như không cử động được… Tất cả đã vượt qua bằng khả năng, bản lĩnh của mình và
bằng tình yêu của người khác dành cho mình. Bạn thấy đó, những gì người bình thường
chúng ta chưa làm được thì họ đã làm được và còn rất thành công. Vậy tại sao chúng
ta không nỗ lực phấn đấu, vượt qua mọi rào cản thay vì bi quan, từ bỏ mọi thứ một
cách dễ dàng như thế. Ai trong chúng ta cũng có thể tạo nên điều kì diệu, miễn là
chúng ta luôn sống đúng đắn và lạc quan, nhìn về phía trước. Bởi thành công không tự
đến mà là cả một quá trình chúng ta trải nghiệm.
Mặc dù không thể chối bỏ một sự thật tàn nhẫn: nhiều người dù cố gắng đến đâu
đi chăng nữa thì cũng mãi là kẻ thất bại trong sự nghiệp. Không ít người đã từng tin
vào nỗ lực sẽ mang đến thành công, tin vào điều may mắn của bản thân. Nhưng hết lần
29
này đến lần khác, họ đều thua cuộc. Và – “Chẳng thể tin vào điều viển vông đó nữa”
19
– có lẽ nhiều người nghĩ vậy. Trong Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu, Rosie Nguyễn đã nói:
08
“Ngày hôm nay trôi qua sẽ là mãi mãi không quay trở lại. Mọi chuyện rồi cũng sẽ qua.
65
Trong khi đó, thì đừng chìm trong những thất vọng của đời mình nhé. Hãy bơi đi”. Nếu
08
chúng ta thất bại trên con đường này thì hãy chọn một con đường mới, cân nhắc thật
kĩ về nó. Tìm cách tạo nên cuộc đời của riêng ta với những điều đáng để tự hào nhất.
–
Khi bạn đang dần chìm trong lòng sông thì hãy “bơi”, nếu không biết bơi thì tìm một cái
M
gì để bạn bám vào, dù là bất cứ cái gì có thể cứu sống bạn. Khi đã sống, bạn sẽ thấy
KÈ
cuộc đời là quý giá và không lãng phí nó nữa. Một công việc mới trong danh sách những
nơi bạn xin việc, một mối quan hệ mới trong những người bạn muốn quen,… làm mới lại
G
N
và sống với nó. Không ai mãi mãi thất bại trừ khi từ bỏ. Khi đã làm được, bạn sẽ thấy
TẶ
vượt qua chính mình là chiến công hiển hách nhất, đáng kiêu hãnh nhất.
Tôi chẳng phải là người hoàn thiện về mọi thứ. Đôi khi tôi vô cùng bi quan, nghĩ
ỆU
rằng chẳng có điều gì tốt đẹp cả vì khó khăn nối tiếp khó khăn, có những lúc dường
LI
như ta cứ mãi chạy đua mà không kịp thở. Nhưng rồi tôi chợt tỉnh: “Được sống đã là
một điều may mắn”. Tại sao trong hàng triệu người mất đi tôi vẫn còn sống. Tôi hạnh
I
TÀ
phúc vì mình là người may mắn. Từ khi sinh ra, nếu chúng ta đã bị lấy đi một cái gì đó
thì cuộc sống sẽ dần trả lại cho ta nhiều hơn những gì chúng ta mất. Nhưng điều đó
không đồng nghĩa với việc bạn ngồi lì một chỗ “ôm cây đợi thỏ”. Bạn phải hành động,
phải khiến cho cuộc đời cảm phục sự nỗ lực, quyết tâm của bạn, để nó hoàn trả và
trao tặng bạn. Trong cuộc chạy đua với thời gian, cuộc sống để giành lấy công việc,
tình yêu và tuổi trẻ, hãy nghỉ khi mệt, nhưng đừng ngủ quên mà phải nạp thêm năng
lượng để tiếp tục. Và, hãy nghĩ đến cái đau, cái thiếu thốn của người khác để thấy
mình còn may mắn mà lấy đó làm động lực. Khi bạn đã quá mệt, hãy tựa vào người bên
cạnh bởi không dễ dàng gì khi bị cô lập, tự chiến đấu một mình – nó như bất khả thi. Vì
con người luôn cần tình thương. Và, cuộc sống luôn cần lắm những trái tim ấm áp biết
sẻ chia, hòa nhịp với cộng đồng. Cần lắm những vòng tay xiết chặt con người với con
người. Cần lắm những hành động đẹp để vơi bớt thương tổn trong lòng người… Ngay cả
bản thân chúng ta ai cũng cần cả. Cần và cần lắm. Biết bao nhiêu là đủ để xoa dịu mọi
thứ? Không ai biết và có lẽ không bao giờ là đủ nếu ta cứ ích kỉ giữ mãi cho riêng ta.
Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn từng chạm khẽ trái tim hàng triệu người với ca khúc cảm động
29
Để gió cuốn đi mang những lời ca chất chứa tình người: “Sống trong đời sống/ Cần có
19
một tấm lòng/ Để làm gì em biết không?/ Để gió cuốn đi/ Để gió… cuốn… đi”.
08
Đừng “khóc” khi gặp khó khăn trước mắt, hãy cười để biến nó thành điều dễ dàng,
65
hãy lạc quan nhìn về phía trước bằng đôi mắt của niềm tin, hãy yêu thương con người
08
để cuộc sống trở nên tươi đẹp, và hãy sống để cuộc sống mà bạn có không uổng phí.
Bạn hãy nhớ rằng: sẽ không có bất hạnh nếu bạn biết nắm giữ hạnh phúc và tạo hạnh
–
phúc cho chính mình. Một niềm kiêu hãnh khi trái tim bạn cảm nhận được nỗi đau, mất
M
mát của người khác và có thể chia sẻ cùng họ – niềm vui lẫn nỗi buồn – bởi không phải
KÈ
ai cũng làm được điều đó. Đừng mãi thở dài ngao ngán hay chìm ngập trong những thất
bại của bản thân mà hãy hướng đến ngày mai với một chặng đường mới. Bạn nên biết
G
N
ơn vì bạn có thêm một ngày để làm những điều bạn có thể. Và đừng “khóc khi không có
TẶ
giày để đi”. Và hãy luôn nói lời cảm ơn cuộc đời này, bạn nhé!
ỆU
LI
I
TÀ
Đọc câu chuyện dưới đây:

HAI HẠT LÚA
Có hai hạt lúa nọ được giữ lại để làm hạt giống cho vụ sau, vì cả
hai đều là những hạt lúa tốt, đều to khoẻ và chắc mẩy.
29
Một hôm, người chủ định đem chúng gieo trên cánh đồng gần đó.
19
Hạt thứ nhất nhủ thầm: “Dại gì ta phải theo ông chủ ra đồng. Ta
không muốn cả thân mình phải nát tan trong đất. Tốt nhất ta hãy giữ
08
lại tất cả chất dinh dưỡng mà ta đang có, ta sẽ cứ ở khuất trong kho
65
ĐỀ BÀI 13 lúa thôi”. Còn hạt lúa thứ hai thì ngày đêm mong được ông chủ mang
08
gieo xuống đất. Nó thật sự sung sướng khi được bắt đầu một cuộc đời
mới.
–
Thời gian trôi qua, hạt lúa thứ nhất bị héo khô nơi góc nhà, bởi vì
M
nó chẳng nhận được nước và ánh sáng. Lúc này chất dinh dưỡng chẳng
KÈ
giúp ích được gì – nó chết dần chết mòn. Trong khi đó, hạt lúa thứ
G
hai dù nát tan trong đất nhưng từ thân nó lại mọc lên cây lúa vàng
N
óng, trĩu hạt. Nó lại mang đến cho đời những hạt lúa mới…
TẶ
(Theo Hạt giống tâm hồn, NXB Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 2023)
ỆU

Cuộc sống là chuỗi ngày mỗi con người tự hoàn thiện mình. Mỗi ngày là một bài
LI
học vô giá ta nhận được từ cuộc sống. Quá trình hoàn thiện mình này chính là gạt bỏ đi
I
những cái xấu và vun đắp thêm những cái tốt dù là rất nhỏ. Và bài học mà tôi nhận ra
TÀ
được sau khi đọc câu chuyện Hai cây lúa là về sự ích kỉ cùng với khát khao cống hiến
trong lòng mỗi người.
Có người đã từng nói: “Đừng để sự ích kỉ trở thành con rắn độc luồn vào trong
tim, ăn mòn lí trí của bạn”. Đúng như vậy, sự ích kỉ đem lại rất nhiều tác hại, không chỉ
bản thân ta mà còn ảnh hưởng đến cả những người xung quanh, gia đình, xã hội.
Vậy bạn hiểu “ích kỉ” là gì? Còn đối với tôi, “ích kỉ” là lối sống lệch lạc, chỉ biết
suy nghĩ và hành động cho lợi ích của bản thân mình mà không màng đến lợi ích của
người khác. Thậm chí sẵn sàng giẫm đạp lên lợi ích của người khác để đạt được mục
đích của mình.
Trong xã hội hiện đại ngày nay, càng ngày có càng nhiều người sống với suy nghĩ
tiêu cực như trên. Nguy hiểm hơn, là trong số họ, chiếm đa số là những người trẻ tuổi –
là thành phần nòng cốt trong xã hội.
Biểu hiện của sự ích kỉ trong lòng mỗi người rất rõ nét. Họ sẽ sống trong tư thế
không chịu mở lòng, hành động theo sự toan tính hơn thua với người khác. Nếu thấy cái
29
lợi về mình thì mới làm. Ích kỉ là một lối sống tiêu cực, bào mòn đi tâm hồn và lí trí của
19
ta. Họ luôn sống trong lớp vỏ bọc mà chính mình tạo ra, để rồi phải “chết dần chết
08
mòn” trong đó, như hạt lúa thứ nhất trong câu chuyện trên. Nó vì lợi ích của bản thân,
65
không muốn thân mình phải “tan nát trong đất” như hạt lúa thứ hai nên đã sống trong
08
lớp vỏ bọc của mình. Đến khi sử dụng hết chất dinh dưỡng mà nó có thì đành phải sống
trong bóng tối đến suốt quãng đời ngắn ngủi còn lại… Trong cuộc sống của con người
–
cũng vậy, khi tham gia một hoạt động tập thể, trong khi đa số mọi người đều năng nổ,
M
tham gia nhiệt tình thì còn có một bộ phận không ít người chỉ nghĩ đến mình, ngại khó,
KÈ
ngại khổ…
Vậy theo bạn, nguyên nhân nào dẫn đến “hội chứng ích kỉ” trên? Có nhiều nguyên
G
N
do một con người trở nên ích kỉ, vị kỉ như vậy, nhưng có lẽ nguyên nhân chính và lớn
TẶ
nhất là nằm ở suy nghĩ và nhận thức của mỗi người. Nhận thức của họ bị sai lệnh, họ
nghĩ cho đi là thiệt thòi, là sự mất mát… cũng như cây lúa thứ nhất, nó nghĩ rằng “Dại
ỆU
gì ta phải theo ông chủ ra đồng. Ta không muốn cả thân mình phải nát tan trong đất.
LI
Tốt nhất ta hãy giữ lại tất cả chất dinh dưỡng mà ta đang có, ta sẽ cứ ở khuất trong
kho lúa thôi”. Chính vì suy nghĩ lệch lạc, sai lầm đó mà dẫn đến những hành động ích kỉ,
I
TÀ
vị kỉ đáng lên án trong xã hội.

Nó ảnh hưởng rất lớn đến bản thân, gia đình và xã hội. Một người ích kỉ là do bản
thân họ có những hành động và suy nghĩ chỉ hướng đến mình mà sẵn sàng hi sinh lợi ích
vốn có của người khác thì dần dần mọi người sẽ xa lánh, khi đó họ không còn giữ được
những mối quan hệ trong xã hội, thậm chí là trong gia đình. Bởi lẽ, không ai muốn giữ
một con rắn độc, sẵn sàng làm hại mình bên cạnh. Không chỉ dừng lại ở đó, sự ích kỉ
của một người còn làm cho những người khác thiệt thòi, xã hội mất tính công bằng,
đoàn kết… Như hạt lúa thứ nhất, nó đã “hi sinh” đi lợi ích – làm mất đi năng suất lao
động của chính người đã tạo ra nó, cho nó “cuộc sống” này. Còn sự mất công bằng ở
chỗ, trong khi hạt lúa thứ nhất chỉ nằm trong kho, hưởng thụ cuộc sống nhàn hạ thì hạt
lúa thứ hai phải “tán mình trong đất”, chịu đựng cái khắc nghiệt của môi trường bên
ngoài để “từ thân nó lại mọc lên cây lúa vàng óng, trĩu hạt… mang đến cho đời những
hạt lúa mới…”.
Trái ngược với hạt lúa thứ nhất – luôn giữ khư khư lợi ích của bản thân, thì hạt lúa
thứ hai lại “hào hứng”, sẵn sàng hi sinh “cuộc đời” mình để một thế hệ mới ra đời, mở
29
ra cho đời nhiều sự sống tươi đẹp hơn nó. Nhắc đến khát khao cống hiến, tôi liền nhớ
19
đến bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của nhà thơ Thanh Hải: “Một mùa xuân nho nhỏ/ Lặng lẽ
08
dâng cho đời/ Dù là tuổi hai mươi/ Dù là khi tóc bạc”. Khát khao cống hiến là không có
65
giới hạn. Dù là hạt lúa hay con người, dù già hay trẻ, dù giàu hay nghèo, dù nam hay
08
nữ…, tất cả đều có thể cống hiến cho đời, cho người. Trong thực tế, sự hi sinh, cống
hiến thể hiện rõ nhất ở những cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do dân tộc của những
–
con người dũng cảm, can trường… Họ hi sinh thân mình để đổi lấy hòa bình, đổi lấy
M
cuộc sống ấm no hạnh phúc cho thế hệ mai sau… Tất cả họ đều là những con người vĩ
KÈ
đại, là tấm gương sáng mà chúng ta cần học hỏi. Vậy ta nhận được gì khi cống hiến?
Đừng nghĩ cho đi là mất mát, khi cho đi nghĩa là ta đang nhận lại. Ta nhận được
G
N
gì? Ta nhận được sự yêu mến, kính trọng từ những người xung quanh, ta nhận được sự
TẶ
thanh thản, yên bình trong tâm hồn, ta sẽ tràn ngập trong hạnh phúc… Hẳn là vậy, khi
cho đi, hạt lúa thứ hai sẽ vô cùng tự hào khi nó đã tạo ra những mầm xanh mới, mở ra
ỆU
nhiều cuộc đời mới, như chính những điều mà những “hạt lúa mẹ” đã làm với nó… Nếu
LI
trong cuộc đời này, ai ai cũng “hào hứng” cho đi như cây lúa thứ hai thì có lẽ, cuộc đời
này sẽ tràn ngập tình yêu thương, niềm hạnh phúc… Nhưng nếu, tất cả những người
I
TÀ
trong xã hội đều ích kỉ như hạt lúa thứ nhất thì có lẽ cuộc sống này sẽ trở nên khô
khan, đầy rẫy những hiểm nguy mà chính những con người ích kỉ gây ra cho nhau.
Vậy để làm mất đi sự ích kỉ và thay vào đó là khát khao được cống hiến thì ta cần
phải là những gì? Trước tiên, hãy thay đổi suy nghĩ của bản thân mình theo hướng tích
cực bằng cách tích cực tham gia những hoạt động tập thể để nhận ra lợi ích của cống
hiến đem lại. Thứ hai là, tuyên truyền, tổ chức các hoạt động ngoại khóa về chủ đề
“ích kỉ” trong xã hội đặc biệt là trong ngành giáo dục. Cần lên án, tố cáo những hành
vi nguy hiểm xuất phát từ sự ích kỉ.
Còn đối với tôi, là một học sinh ngồi trên ghế nhà trường, tôi sẽ giữ cho mình suy
nghĩ đúng đắn về “sự ích kỉ” như chính những điều mà hôm nay tôi đã nói với các bạn.
Tích cực tham gia các hoạt động tập thể của trường lớp địa phương tổ chức để góp
một phần nhỏ bé nào đó giúp cho xã hội ngày càng công bằng tốt đẹp như chính lời
của nhà thơ Tố Hữu đã viết trong bài Một khúc ca xuân: “Nếu là con chim, chiếc lá/
Con chim phải hót, chiếc lá phải xanh/ Lẽ nào vay mà không trả/ Sống là cho, đâu chỉ
nhận riêng mình”.
29
19
08
65
MẶT TRƯỚC
08 MẶT SAU
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
“Thời gian là hữu hạn, vì thế đừng phí phạm thời gian để sống
ĐỀ BÀI 14 cuộc sống của người khác”.
Anh/chị có suy nghĩ gì về câu nói trên?
29
19
Có khi nào trong vài phút tĩnh lại, ta đã suy nghĩ rằng mình sinh ra mục đích làm
08
gì? Vì sao ta nên trân trọng cuộc sống quý giá này? Để trả lời những câu hỏi này, sẽ
mang cho ta những trăn trở, kích thích trong ta những khao khát riêng trong mỗi người.
65
Sẽ có những cách sống giống nhau, ước mơ giống nhau – điều không thể tránh khỏi
08
trong con người trên thế giới này. Nhưng rồi bạn sẽ phải nhận ra chân lí rằng nên chọn
–
cách sống kiểu gì cho phù hợp với xã hội và thời gian luôn công bằng cho tất cả mọi
người, vậy nên tìm ra con đường đúng đắn nhất để khai thác nó, để sau này khi nhìn lại
M
KÈ
ta không phải hối tiếc tháng ngày qua vì đã sống hoài sống phí.
Chắc hẳn khi nhắc đến thời gian, tuy vô hình nhưng ý nghĩa của nó với cuộc sống
G
vô cùng quan trọng, không thể lấy lại được, giống như câu ngạn ngữ: “Ngày đi, tháng
N
chạy, năm bay/ Thời gian nước chảy, chẳng quay được về”. Có thể nói thời gian là vô
TẶ
hạn giữa vạn vật đất trời, nhưng đối với con người nó luôn là thứ hữu hạn như năm tháng
ỆU
chúng ta sống trên cuộc đời không dài mãi. Vì vậy để thời gian tuột mất dù bất cứ hình
thức nào cũng là một điều đáng buồn. Ta sử dụng thời gian của ta sai cách, vì ta lầm
LI
tưởng rằng thời gian tích lũy như tiểu thành đại từng ngày trong một cuộc đời mà con
I
số sáu mươi năm tuổi trung bình sống của một con người sẽ mang đến cho ta vô số
TÀ
giây, vô số phút để “sống” – một khái niệm bao hàm toàn bộ hoạt động thể chất, tinh
thần của con người. Suy nghĩ mà sai lệch sẽ dẫn đến lối sống cũng không đúng chuẩn
mực; và rồi lao vào sống hưởng thụ, bắt chước hình tượng nào đó, sống chỉ dành cho
ăn, ngủ, nghỉ, sống đeo đuổi quá nhiều khát vọng, tiền tài, khẳng định danh tiếng của
mình với xã hội,… Thời gian xoay vần sẽ nhanh chóng qua đi, khiến ta hối tiếc khi về
già, bởi cuộc đời hạn hẹp ngắn lại vì tuổi trẻ ta sống không có ý nghĩa, quá mệt mỏi,
bỏ qua những điều đẹp đẽ khác nữa mà thời trẻ của riêng bản thân bạn mới khám phá
ra được.
Có những người sống không được lâu, nhưng để lại cho đời rất nhiều giá trị quý
báu; tên tuổi của họ được lưu danh mãi đến bao đời sau. Song cũng có không ít người
thời gian sống rất dài nhưng những ngày sống cho thật có ý nghĩa thì chẳng bao nhiêu.
Vậy mới thấy, thời gian mỗi một ngày sống đúng thực chất, làm tăng thêm được giá trị
của cả một đời người. Một ngày trôi qua là sẽ trôi qua mãi mãi, bạn không thể níu kéo,
không thể mua, không thể tìm lại được nữa. Vì thế phải quý trọng thời gian, nhất là
29
trong thời đại trí tuệ này, nếu như để thời gian trôi qua vô vị là có tội với đời, với
19
tương lai của chính bạn và đất nước.
08
Như bạn đã biết, để trở thành một người thành công cần vô số điều kiện, tiên
65
quyết trong đó là cách sử dụng thông minh thời gian, biết làm việc có ích cho tương lai
08
của bản thân, vì tương lai mua bằng hiện tại. Và có thể nói, điều dại dột nhất của
chúng ta khi sống ở hiện tại là sống không có mục đích, không có mơ ước, không thể
–
hiện được tình yêu của bản thân, nhỏ bé yếu đuối đến mức không thể khẳng định được
M
con đường phát triển cho chính mình thì quả là đáng trách, đáng buồn. Chúng ta sống
KÈ
hạnh phúc nhất khi ở trong giấc mơ của chính bản thân mình, quyết định theo đuổi nó
từng giây, từng phút chính là bạn đang tạo được sự thay đổi kì diệu cho tương lai sau
G
N
này.
TẶ
Câu nói này là đúng, sâu sắc, vì không chỉ là sống như thế nào để thực sự có ích
cho đời, cho xã hội, nhưng phải hiểu rằng “sống cuộc sống của người khác” thì chẳng
ỆU
khác gì bạn đang lãng phí thời gian ít ỏi trong cuộc sống của chính mình, chẳng khác
LI
gì tâm hồn của Trương Ba thanh khiết, lưỡng lự, day dứt sống trong xác của anh hàng
thịt phàm tục (Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Lưu Quang Vũ). Và cũng chẳng khác gì khi
I
TÀ
bạn sống mà phớt lờ tương lai bản thân, làm toàn những điều vô nghĩa. Sống không
được làm điều mình muốn, phân vân không biết được mình thực sự muốn gì, và dần dần
đánh mất điều giá trị của bản thân. Đã sống mà tìm ra mục đích, khám phá bạn là ai,
theo đuổi đến cùng khao khát, đam mê của bản thân thì bạn sẽ chẳng có gì phải hối
tiếc.
Để tránh những rủi ro, tiếc nuối khi đưa ra những quyết định sai lầm ảnh hưởng
đến tương lai như nhiều người hiện nay mắc phải. Hết thảy, bạn nên xác định đúng con
đường, không thể để người khác dẫn đường chỉ lối toàn bộ, gạt bỏ các thứ làm bạn
phân tâm, sắp xếp thời gian hợp lí, khi đã có thời gian bạn nên dành toàn tâm toàn lực
cho nó từng ngày, từng ngày, từng chút, từng chút, vì không gì diễn ra dễ dàng.
Khi sống “cuộc sống của mình” là biết thu thập những thông tin có ích với bản
thân, nhưng phải phân tích, chọn lọc, đừng để nó dung hoà hết sự suy nghĩ của mình.
Sống luôn phải có bản lĩnh trước những khó khăn ập đến. Sống trọn vẹn với cảm xúc của
bản thân, vui thì cười, buồn thì khóc, vì bạn không thể đeo chiếc mặt nạ do người khác
đội lên mặt suốt được, phải học tập để biết hành động đúng, kiên cường tin tưởng bảo
29
vệ chân lí, hành động có hiệu quả với công việc và nghề nghiệp mà mình đang theo
19
đuổi để giúp cho sự phát triển của xã hội, nếu không bạn sẽ sớm trở thành người vô
08
dụng.
65
Con người ngày càng hoàn thiện là ta đang từng bước khẳng định mình là ai, chấp
08
nhận những thiếu sót, sai lầm trong quá trình gian nan nhưng vẫn đầy cảm xúc quý giá
này, vì thực sự sửa chữa khuyết điểm là xoá bỏ nguyên nhân của thất bại, là xác định
–
được động cơ đúng đắn cho những công việc sắp tới. Điều đó sẽ hứa hẹn cho sự xuất
M
hiện hết thành công này đến thành công khác một cách vững chắc hơn.
KÈ
Chọn hướng tu tỉnh về tác phong, thái độ, cách cư xử sao cho phù hợp với con
người văn minh, tử tế, có đạo đức, có giáo dục cũng quan trọng không kém: rõ ràng
G
N
hình thức sẽ không quan trọng bằng nội dung như câu tục ngữ: “Tốt gỗ hơn tốt nước
TẶ
sơn” của nhân dân ta tự ngàn đời, nếu chỉ dùng hình thức mà che đậy nội dung, không
lâu sau ta hiểu bề ngoài chẳng đánh lừa được thiên hạ, chẳng cải tạo được cái bên
ỆU
trong rỗng tuếch, thiếu văn hoá… Việc của chúng ta sẽ là phải tìm đúng nguyên nhân
LI
đích thực, mục tiêu cho bản thân, không bị chi phối quá nhiều, không chạy theo người
khác, liên tục xoá bỏ nó mới mong kiểm soát được kết quả cuối cùng.
I
TÀ
Không một ai có thể nói mình là hoàn hảo, sẽ có mặt tốt và sẽ có mặt chưa tốt
song song tồn tại. Và ta nhận ra sẽ chỉ có thể nhận xét người khác qua cách người ta
nhìn thấy người khác một phần biểu hiện với cuộc sống nhiều hơn, chứ không thể đánh
giá được toàn bộ con người nào đó. Mà để rồi bắt chước bất cứ một người nào khác sẽ
làm bạn phải áy náy, mệt mỏi vì không thể hiểu hết được quá trình hoàn thiện bản thân
của họ, có khi lại vì điều kiện của ta không cho phép… Đừng tự biến mình thành “tam
sao thất bản” của một ai đó để phải dở khóc dở cười, sống không thể thoải mái, khổ
biết nhường nào!
Hãy biết sống trọn vẹn từ bây giờ, yêu quý bản thân hơn, vì nó quá quý giá, đừng
mù quáng mà bất chấp sa chân sống trong giấc mơ của người khác. Can đảm đi theo
tiếng gọi bên trong, lắng nghe nhịp đập của trái tim mình mách bảo là bạn đã thành
công được một nửa, kết quả như thế nào còn tùy thuộc vào sự kiên trì từng chút, từng
ngày, nỗ lực sẽ không bao giờ là đủ, có lẽ là thông điệp tuyệt vời mà câu nói: “Thời
gian là hữu hạn, vì thế đừng phí phạm thời gian để sống cuộc sống của người khác.”
của người truyền lửa là bài học quý giá giúp cho mỗi chúng ta tu dưỡng mình để trở
29
thành con người toàn diện.
19
08
65
MẶT TRƯỚC
08
MẶT SAU
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
Hãy bàn luận về câu nói: “Tôi khóc những chân trời không có
ĐỀ BÀI 15
29
người bay. Lại khóc những người bay không có chân trời”.
19
08
Cuộc sống ngày càng vận động và phát triển theo chiều hướng mới. Để tồn tại và
có một cuộc sống bền vững thì mỗi người chúng ta cần có những phương hướng sống
65
nhất định, một lí tưởng để thực hiện trong cuộc đời. Vương Dương Minh đã từng nói:
08
“Người không có chí hướng như ngựa không cương, như thuyền không lái, trôi dạt lông
–
bông không ra thế nào cả”. Cuộc đời sẽ ra sao nếu mỗi người chỉ sống với những mục
đích không rõ ràng và không có đích đến. Những câu hỏi băn khoăn, trăn trở ấy đã gọi
M
KÈ
thành tên trong những câu thơ của nhà thơ Trần Dần: “Tôi khóc những chân trời không
có người bay. Lại khóc những người bay không có chân trời”.
G
“Chân trời” là gì? Mỗi lần ta nhìn lên bầu trời vào những buổi bình minh, ta hướng
N
mắt ra xa thấy chân trời. Đó là nơi thật xa vời mà ta không thể biết nó nằm cụ thể là
TẶ
đâu. Đặt vào hành trình của mỗi người, chân trời cũng chính là lí tưởng, mục đích, đích
ỆU
đến của chúng ta. Đó chính là cái đích của cuộc sống mà mỗi con người khát khao đạt
được. Vậy “tôi khóc những chân trời không có người bay” là gì? Cuộc sống luôn có
LI
những đích đến, những chân lí, nhưng thành tựu vô cùng kì diệu đang chờ con người
I
khám phá và nhận vào bản thân. Khi ấy chúng ta phải dám bay lên cùng hoài bão, niềm
TÀ
tin tới con đường thành công. “Lại khóc những người bay không có chân trời” đó là
những người sống ảo tưởng mờ nhạt, không có hướng đến đích đến rõ ràng. Thành công
đó là thành quả rực rỡ của một cuộc sống có lí tưởng. Qua đó, ta thấy câu thơ mang
một ý nghĩa rõ ràng: sống trên đời, con người không chỉ biết mình việc ước mơ mà còn
có một ước mơ cụ thể, thiết thực. Và từ đó cần đặt cho mình mục tiêu, một đích đến
cuối cùng cho bản thân.
Tôi còn nhớ câu nói của đại văn hào Nga Lev Nikolayevich Tolstoy: “Lí tưởng là
ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không
có phương hướng kiên định thì không có cuộc sống”. Lí tưởng là rất quan trọng với
chúng ta. Vì sống mà không có lí tưởng thì ta như bị lạc vào khu rừng âm u, tối tăm, cứ
mò mẫm tìm đường mà không có lối ra, tức là không có phương hướng kiên định thì đích
đến cuối cùng của ta rất khó xác định. Đứng giữa muôn vàn hỗn độn cuộc đời, ta sẽ
không tìm thấy cột neo vững chắc để bám vào. Mục đích sẽ mở ra phương hướng dẫn
dắt mọi hành động của con người. Có mục đích, con người mới có động lực thúc đẩy
29
trong công việc, có niềm vui và niềm tin vào việc mình làm. Ngược lại, sống không có
19
mục đích sẽ cảm thấy vô nghĩa với tất cả. Như trong học tập, nếu không xác định mục
08
tiêu học để làm gì thì ta sẽ gặp nhiều khó khăn, dễ buông xuôi và không có sự phấn
65
đấu. Bên cạnh đó, khả năng thực hiện sai hướng hay khó khăn hơn khi không xác định
được đích đến cho mình là rất lớn.
08
Có khi nào bạn ước mơ một điều gì đó hay không, chắc là có. Bản thân tôi cũng
–
vậy, ước được là cô gái xinh đẹp, dễ thương lúc còn nhỏ; ước được học giỏi, ước là một
M
cô công an gan dạ… Bất cứ ai mà không ước mơ, ước rất nhiều, ước không có gì là xấu,
KÈ
vì có ước mơ người ta mới có lí tưởng để sống. Chính những ước mơ, khát vọng ấy là tạo
động lực giúp chúng ta sống tích cực hơn để đạt được những ước mơ khát vọng ấy.
G
N
Nhưng nếu chỉ biết ước mơ thôi thì vẫn chưa đủ mà còn phải đốt cháy nó để biến ước
TẶ
mơ thành hiện thực. Ước làm một nữ chiến sĩ công an mà không chịu học thì làm sao có
thể với tới. Nếu bạn ước quá nhiều sẽ làm cho bản thân không biết là mình nên làm gì,
ỆU
nghĩa là không chọn cho mình một con đường cụ thể. Vậy làm sao ta có thể vươn tới
LI
những “chân trời” xa xôi ấy được.

Trong cuộc sống hiện đại, ngoài những con người luôn đặt ra hướng đi cho bản
I
TÀ
thân thì vẫn có một số người sống theo lối sống trông chờ, ỉ lại. Bay lên không phải do
đôi cánh của mình mà là đôi cánh do người khác tạo. Đó là sự ảo danh mà tôi gọi là sự
bất công, vì một số không chịu học tập, nỗ lực vẫn có thể vào an ninh không đúng với
năng lực bản thân do quen biết hay nhờ sự trợ giúp của đồng tiền. Bạn muốn có đích
đến cuối cùng, vươn xa tới mọi chân trời không có nghĩa là bất chấp mọi thủ đoạn, mọi
hành vi để đạt được. Trên hành trình bay ấy, ta đâu có thể thủ tiêu để một mình bay
và tỏa sáng.
Nói về thời xưa, tôi muốn đối sánh với hôm nay, tuy là thời thế đã khác và tất
nhiên quan niệm sẽ thay đổi, chúng ta đang sống trong thời đại mở cửa với những công
nghệ tiên tiến du nhập từ Âu, Mĩ vào Việt Nam. Trong lúc tiến trình hừng hực khí thế ấy
chúng ta lại càng phải tỉnh táo để nỗ lực hết mình. Ta nên biết sống đẹp, sống có ý
nghĩa, sống để làm gì để chọn cho mình lối sống phù hợp, tạo dựng vị thế cho bản thân.
“Hãy sống trong bản hòa ca xưa và nay” chúng ta bay lên, tìm cho mình đích đến
nhưng đừng quên rằng mình còn góp chung vào sự nghiệp của cả đất nước. Đừng có
những ý tưởng ích kỉ, chỉ biết lợi ích cho bản thân. Cuộc đời luôn có nhiều ngã rẽ,
29
nhưng quan trọng là ta tự tìm ra một hướng đi cho riêng mình. Xã hội đi lên, cuộc sống
19
sẽ hiện đại hơn và sẽ nảy sinh những lối sống hưởng thụ dẫn tới những tệ nạn rất nguy
08
hiểm. Một số bạn trẻ hiện nay đừng nghĩ rằng bay lên là bay cùng sự thăng hoa thịnh
65
vượng của nhân loại, chỉ chạy theo lối sống cao sang là ”mốt” là “độc” mới đúng. Đó là
08
bỏ học đi chơi, giao du với những thành phần bất hảo để bị rủ rê, sa ngã vào con
đường cờ bạc, rượu chè, hút chích,… và khi đứng trước ngã rẽ cuộc đời họ sẽ đi vào
–
con đường mê muội, đen tối, không có tương lai.
M
Chính vì lí do trên, ta nên xác định cho bản thân một mục đích sống rõ ràng đó là
KÈ
sống có lí tưởng, ước mơ. Chúng ta đừng quá tham lam, nên biết dừng chân đúng chỗ
để tìm ra chân trời thực sự cho bản thân. Thanh niên ngày nay cần phải sống hết mình,
G
N
đó là phải sống có ích cho gia đình và xã hội. Thanh niên có quyền mưu cầu lợi ích vật
TẶ
chất và tinh thần cho mình, cần khẳng định mình không nên quá rụt rè khi bày tỏ chính
kiến, suy nghĩ của bản thân. Nhờ đó bản lĩnh sống của thanh niên được thể hiện trong
ỆU
cuộc cạnh tranh đầy khốc liệt của toàn nhân loại, để đưa chính mình bay cao, bay xa
LI
hơn. Nhưng ta cần bài trừ, lên án những con người quá yếu đuối và hèn nhát với bản
thân, quá ích kỉ khi không cho mình một ước mơ, từ đó ảo tưởng, sống chậm tiến để bị
I
TÀ
bỏ rơi, bị động trong thời cuộc và không có những bước ngoặt cuộc đời, không đưa ra
cho mình câu trả lời quyết đoán.
Ở lứa tuổi học sinh chúng ta, sắp tạm biệt phấn trắng, bảng đen, phượng hồng để
bước vào hành trình mới. Phải sống đã đầy, sống hết mình, sống tỏa sáng, quyết đoán,
mạnh mẽ. Có như vậy mới nâng cao tầm nhìn, mang sức mạnh, sức sống dâng trào đề
cống hiến cho đời.
Trên bầu trời cao xa kia, tôi thấy những vì sao lấp lánh mang tên Ê-đi-xơn, Lincôn,
Lênin, Đặng Lê Nguyên Vũ,… họ đã thắp sáng, tôn cao bản thân tới một đỉnh cao mới.
Biết đâu ngày mai sẽ là tên tôi và bạn trên ngôi vị ấy, nên ngay hôm nay, chúng ta hãy
cố bay.
Nhà thơ A. M. Saadi (Ba Tư) viết:
29
Anh gặp ai, dù người tốt hay tồi,
19
Đừng bao giờ nói xấu, hãy nghe tôi.
Vì nói xấu người ngay là tội lỗi,
08
ĐỀ BÀI 16 Với người gian thành kẻ gian gấp bội.
65
Một khi anh nói xấu láng giềng mình,
08
Thì dù đúng vẫn là điều đáng khinh.
(Trích tập thơ Vườn quả, 1256)
–
Thể hiện quan điểm của anh/chị về vấn đề mà nhà thơ Ba Tư đưa ra.
M
KÈ

Con người là kiệt tác vĩ đại nhất của đấng tạo sinh, nhưng cũng không phải là một
G
tác phẩm hoàn hảo. Nó có bao nhiêu mặt tốt đáng để ngợi ca, đáng để tự hào, nhưng
N
cũng có không ít những tật xấu không thể chối cãi. Nhà thơ A. M. Saadi (Ba Tư), đã nêu
TẶ
lên ý kiến của mình một cách rất khéo léo về một tật xấu khá phổ biến trong cuộc
ỆU
sống, nói xấu người khác sau lưng: “Anh gặp ai, dù người tốt hay tối/ Đừng bao giờ nói
xấu, hãy nghe tôi/ Vì nói xấu người ngay là tội lỗi/ Với người gian thành kẻ gian gấp
LI
bội/ Một khi anh nói xấu láng giềng mình/ Thì dù đúng vẫn là điều đáng khinh”.
I
Cũng là nêu ra khuyết điểm của một ai đó, nhưng nói xấu hoàn toàn khác với phê
TÀ
bình. Nếu những lời phê bình được nói với mọi người công khai ngay khi có mặt người
mắc khuyết điểm, hoặc nói trực tiếp với người ấy thì nói xấu lại diễn ra sau lưng người
bị chỉ trích. Những hành động thường thấy khi nói xấu người khác là chủ ý soi mói những
vấn đề riêng tư của người ta để rêu rao với bàn dân thiên hạ về những việc người ta
làm và cả những việc người ta không làm. Những cuộc bàn tán về tật xấu, tính xấu của
người khác gần giống như một phiên tòa chỉ có mặt nguyên đơn còn bị đơn thì không hề
hay biết. Nói xấu người khác có thể là nói thật, nhưng thông thường không bao giờ sự
thật ấy là hoàn toàn đúng với những gì có trong thực tế. Và khi người ta nói xấu sai sự
thật thì hành động ấy trở thành vu khống, nhưng có phần hèn hạ hơn vì nó được diễn ra
khi không có đối tượng được nói đến.
Đối tượng bị nói xấu thường là những người xung quanh người nói, có một mối quan
hệ nào đó với người nói. Đó có thể là bạn bè, đồng nghiệp, láng giềng và thậm chí là
cả họ hàng… Vấn đề thường trở thành mục tiêu cho việc nói xấu là cách ăn mặc, cách
nói năng, cách ứng xử hoặc một thói quen nào đó của người khác trong cuộc sống
29
thường nhật. Đôi khi chỉ một chút thay đổi trong sinh hoạt hoặc một thành công nào
19
đó trong cuộc sống cũng là một đề tài nóng bỏng cho những kẻ hay nói xấu người khác.
08
Đừng nhầm lẫn nói xấu với lắm chuyện. Bởi lắm chuyện đơn thuần chỉ là để giết thời
65
gian, có thể có một chút nào đó soi mói, bới móc nhưng nó không làm ảnh hưởng đến
08
danh dự của đối tượng được nói đến, còn nói xấu lại hoàn toàn khác. Mục đích chủ yếu
của việc nói xấu là nhằm hạ uy tín, danh dự của người khác chứ không đơn thuần chỉ là
–
trò giải trí của những người quá nhàn rỗi.
M
Về vấn đề nói xấu, nhà thơ A. M. Saadi đã thể hiện rất rõ quan điểm của mình qua
KÈ
những lời thơ đã được giới thiệu. Theo ông, nói xấu chia thành hai loại, một loại là hoàn
toàn bịa đặt, vu khống cho “người ngay”, còn một loài tuy rằng nói đúng sự thật nhưng
G
N
sự thật ấy lại được vạch ra sau lưng người được nói đến. Có thể sẽ có những người cho
TẶ
rằng, loại nói xấu thứ hai có thể chấp nhận được, bởi có thể vì nhiều lí do mà người ta
không thể nói ra ngay trước mặt đối tượng được đề cập. Nhưng với Saadi, cả hai đều
ỆU
không thể chấp nhận. Loại nói xấu thứ nhất theo nhà thơ chính là một “tội lỗi”. Bởi đó
LI
là một sự vu khống hèn nhát nhất mà một con người có thể làm được. Nói xấu chưa thể
gây ra những hậu quả lớn như sự vu khống nên không thể luận tội trước pháp luật, nhưng
I
TÀ
nó vẫn là một tội lỗi trong đạo đức xã hội. Bởi ai dám chắc rằng lòng tin của người
khác đối với người bị nói xấu sẽ không hề bị lung lay khi những khuyết điểm của họ cứ
ngày ngày rót vào tai người khác như những điệp khúc nghe thì chối tai nhưng lại rất
dễ vào trong suy nghĩ.
Đối với loại nói xấu thứ hai, theo nhà thơ nó tuy không phải là một tội lỗi nhưng lại
thể hiện bản chất không mấy tốt đẹp của con người. Việc nói xấu người khác cho dù là
đúng sự thật vẫn xấu hơn cả việc làm xấu, thói tật xấu hay tính cách xấu của ai đó mà
người nói đem ra rêu rao. Nó là sự thể hiện rõ nhất một con người không xấu xa nhưng
lại hèn nhát, không lừa gạt nhưng lại quá khôn ranh. Bên trong sự nói xấu tưởng như là
đúng đắn (nói đúng sự thật) lại là một kẻ “gian gấp bội” người gian. Hay nói đúng hơn
nói xấu làm lộ ra những mà bản chất “gian” được che lấp ở bên trong. Chính vì vậy
những sự thật được vạch ra trong những lời nói xấu sẽ không có được giá trị thuyết
phục xứng đáng, những lời nói thật, nhưng được chỉ ra từ những lời nói xấu cũng sẽ trở
thành lời dối trá không hơn không kém.
Cuộc sống đâu đâu cũng có sự đấu tranh, chính vì vậy bất cứ nơi nào ít nhiều
29
cũng có sự đố kị, sự ganh đua và cả sự tự kiêu. Đó là nguyên nhân cơ bản làm xuất hiện
19
việc nói xấu người khác. Người bị nói xấu sau lưng thường là những người có một số mặt
08
tốt hơn, một số thành tích nổi bật hơn người đang nói xấu. Nó chỉ đem lại cho người ta
65
sự thỏa mãn nhất thời nhưng buộc người ta phải trả bằng một cái giá rất đắt, đó là
08
phẩm giá. Người khác có thể tin, có thể không tin vào những lời nói xấu kia nhưng có
một điều chắc chắn rằng, sẽ không có ai là không có một chút nghi ngờ về phẩm chất
–
của người đi nói xấu kẻ khác. Đi cùng với sự nghi ngờ ấy là sự dè chừng, sự kín kẽ hơn
M
trong cách ứng xử với người đó. Bởi dù muốn hay không người ta cũng sẽ nghĩ ngay rằng
KÈ
sẽ có lúc mình lại chính là kẻ bị kẻ ấy bôi nhọ. Lòng tin từ đó dần dần mất đi, thay vào
đó là sự lớn lên của sự khinh thường. Bởi chỉ có những kẻ thất bại mới đi bêu xấu chiến
G
N
thắng, chỉ có những kẻ hèn hạ mới cho rằng những việc làm cao thượng chỉ là đạo đức
TẶ
giả, chỉ có những kẻ kiêu căng, tự phụ mới nghi ngờ sự thành công... Phải chịu sự khinh
thường của người khác là một sự sỉ nhục lớn nhất trong cuộc đời. Sự sỉ nhục ấy cũng
ỆU
chính là kết quả cuối cùng cho những kẻ thích nói xấu sau lưng.
LI
Nói xấu, với một số kẻ, đó là cách sống tốt nhất để bào mòn danh dự, uy tín của
người khác, nhưng thực ra đó không gì khác chính là con đường ngắn nhất để tự huỷ
I
TÀ
hoại uy tín và danh dự của chính mình. Có thể đôi lúc, những lời nói xấu sau lưng làm
cho người khác phải suy nghĩ nhưng nó lại thường xuyên làm cho chính người đó phải suy
nghĩ, thường xuyên khiến người ta bận rộn khi phải luôn luôn chú ý đến hành vi của một
ai đó. Vì lẽ ấy, con người ta sẽ rất có thể sẽ làm ảnh hưởng đến chính công việc của
mình. Thử hỏi có ai có thể tập trung làm việc khi còn phải nghe ngóng những cuộc trò
chuyện, những việc hành động của ai đó để có thể bới móc ra những sai lầm nhỏ nhất
của người khác để báo cáo với cấp trên, để thông báo với bạn bè và đồng nghiệp của
người ấy. Một kẻ thích nói xấu người khác tất sẽ không bao giờ có được lòng tin của
mọi người. Thậm chí có thể bị người khác tránh né bởi sự khó chịu khi phải nghe những
lời nói xấu sau lưng. Có những khi, việc nói xấu người khác chỉ gây ra một sự nghi ngờ
thoáng qua, nhưng cũng có khi nó lại gây nên những mối mâu thuẫn không đáng có
trong các mối quan hệ giữa người với người. Đồng nghiệp nói xấu nhau sẽ làm mất đi
những sự hợp tác cần thiết để nâng cao chất lượng công việc, bè bạn nói xấu gây nên
những sự hiểu lầm làm rạn nứt tình bạn, láng giềng nói xấu nhau sẽ đánh mất đi tình
làng nghĩa xóm, họ hàng nói xấu nhau sẽ khiến cho trên dưới không thuận hoà…
29
Nhận thức được tác hại của việc nói xấu, bằng những lời thơ, Saadi đã thể hiện sự
19
phê phán và không đồng tình với việc nói xấu người khác dù là trong bất cứ hoàn cảnh
08
nào và nhằm mục đích gì. Quan điểm ấy được thể hiện một cách hết sức khéo léo để
65
mọi người tin và làm theo. Đồng thời với sự lí giải quan điểm, chỉ trong một bài thơ
08
ngắn, tác giả không chỉ đưa ra quan điểm mà còn khẳng định được tính thuyết phục
trong quan điểm của mình. Phê phán hành vi nói xấu người khác là thái độ hết sức
–
đúng đắn về một vấn đề mang tính phổ biến trong xã hội. Nó còn là lời nhắc nhở người
M
ta phải có một cái nhìn chính xác hơn, nghiêm khắc hơn với những thói xấu của chính
KÈ
bản thân mà nói xấu là một bằng chứng tiêu biểu. Bởi những thói xấu tuy không ai là
không có, nhưng thấy được tác hại của nó thì không mấy ai và việc sửa chữa nó vì vậy
G
N
lại càng hiếm hoi hơn. Và nếu những thói xấu cứ như vậy mà lấn át dần những thói quen
TẶ
tốt thì xã hội sẽ phát triển theo chiều hướng nào, con người sẽ phải sống ra sao khi
phải cùng chung con thuyền với những tật xấu. Có thể thấy, tác giả đã tạo được một
ỆU
mối quan hệ hết sức logic giữa việc nêu ra và lí giải những quan điểm của mình, nêu ra
LI
như một lời khuyên và lí giải bằng lời khẳng định những tác hại. Nhờ đó trong ý kiến của
tác giả vừa có được độ mềm dẻo để tránh đi cảm giác áp đặt, cấm đoán cho người
I
TÀ
nghe, vừa có được một sự cương quyết cần thiết để làm bàn đạp đưa ý kiến của mình
vào trong suy nghĩ của người khác.
Đứng trên cái nhìn khách quan của một người ngoài cuộc, nhà thơ có thể tỉnh táo
mà nhận rõ được tác hại của việc nói xấu để tránh đi, nhưng không phải ai cũng có thể
làm được như vậy. Nói xấu nhiều khi không phải do chủ quan của người nói để nhằm hạ
thấp ai đó mà đơn giản chỉ là một thói quen xấu khi nhàn rỗi của con người. Có những
người nói xấu chỉ là để thỏa mãn một nỗi bực tức nào đó do nạn nhân của việc nói xấu
gây ra mà không hề ý thức được tác hại của nó đối với chính mình.
Trong lứa tuổi học sinh, nói xấu người khác cũng không phải là một chuyện hiếm,
thậm chí còn được hưởng ứng bởi nhiều người. Việc nói xấu ở lứa tuổi học sinh cũng
xuất phát từ sự ích kỉ, tính ganh đua và sự tự kiêu vốn rất thường thấy ở tuổi trẻ. Tuy
nhiên, không phải lúc nào nói xấu cũng xuất phát từ những nguyên nhân trên. Một học
sinh nói xấu bạn cùng lớp chỉ vì những lời khuyên để sửa chữa các hành vi xấu của người
ấy bị phớt lờ. Cán bộ lớp nói xấu các thành viên khác chỉ vì lời nhắc nhở của mình vô
hiệu. Hoặc ngược lại một số thành viên lại nói xấu cán bộ lớp vì những lời góp ý của
29
mình trong phong trào lớp không được quan tâm... những lời nói xấu như vậy rõ ràng
19
xuất phát từ một ý tốt không được đón nhận dẫn đến sự bất mãn. Một cách vô ý nó trở
08
thành phương tiện bất đắc dĩ để bộc lộ sự bất mãn mà không hề suy nghĩ rằng chính
65
việc nói xấu sau lưng lại làm hạ uy tín của mình một cách nhanh chóng nhất trong mắt
người khác.
08
Nói xấu không phải là một việc làm tốt, bởi nó không được người ta ủng hộ, nó là
–
việc làm hèn hạ của những kẻ thấp hèn, xảo trá bởi nó khiến người ta “khinh”. Sự khinh
M
bỉ đôi khi còn đáng sợ hơn cái chết, bởi nó khiến ta phải chết ngay khi đang còn sống,
KÈ
cái chết trong lòng của những người xung quanh; bởi nó phủ định sự tồn tại của một
con người trong mắt mọi người. Chúng ta được tạo hóa ưu ái ban cho một tâm hồn,
G
N
chính vì vậy đừng để chỉ vì những lời nói xấu vô bổ mà tâm hồn ấy mất đi sự thanh thản.
TẶ
Chúng ta được mẹ cha ban cho một tư cách, chính vì vậy đừng để tư cách ấy bị bóp
méo chỉ vì những lời nói không nên có. Ai cũng có những cách ứng xử riêng của mình
ỆU
trước những người khác nhau, trước những hoàn cảnh khác nhau. Nhưng dù với ai, ở đâu
LI
và khi nào cũng dừng để những lời nói bôi nhọ danh dự của chính mình. Nói xấu người
khác không bao giờ là tốt cả dù cho đó là những lời nói thật, dù cho nó xuất phát từ
I
TÀ
bất cứ nguyên nhân nào. Nếu đó là một thói quen hãy từ bỏ để có được những cách
ứng xử khôn ngoan hơn. Nếu đó nhằm mục đích hạ thấp ai đó, hãy luôn nhớ rằng lời nói
xấu sẽ phản tác dụng. Nếu đó chỉ vì một sự bất mãn nhất thời, hãy biết kiềm chế để có
thể giữ được tư cách của mình trước người khác. Sách Cách ngôn Trung Quốc có câu:
“Ác không gì hơn bằng làm thoả mãn cái dục vọng của mình. Hoạ không gì to bằng cái
tội hay nói xấu người khác”. Nói xấu có thể đúng là cái hoạ “to nhất” nhưng đồng thời
nó cũng là cái hoạ dễ tránh nhất nếu con người biết kiềm chế ngự tính đố kị và sự tự
kiêu.
Ý kiến của Saadi về thói quen nói xấu người khác lại một lần nữa nhắc nhở mọi
người hãy cẩn thận hơn với mối hoạ mà nó mang lại, hãy nhìn nhận nó bằng một cái đầu
tỉnh táo chứ không phải bằng sự mù quáng của lí trí, đừng để danh dự, một thứ còn quý
hơn cả tính mệnh bị đánh mất chỉ vì một lời nói xấu sau lưng. Đó là một quan điểm rất
sáng suốt và có giá trị lâu dài trong cuộc sống vốn từ lâu đã được xem như một cuộc
chiến mang tên cuộc đời.
29
19
08
65
08
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
Đừng vui quá. Sẽ đến lúc buồn
29
Đừng quá buồn. Sẽ có lúc vui
Tiến bước mà đánh mất mình. Con ơi, dừng lại
19
Lùi bước để hiểu mình. Cứ lùi thêm bước nữa
08
Chẳng sao
65
ĐỀ BÀI 17 Hãy ngước nhìn lên cao để thấy mình còn thấp
08
Nhìn xuống thấp. Để biết mình chưa cao.”
(Trích Gửi con, Bùi Nguyễn Trường Kiên,
–
báo Nhân Dân, số 38, 20/9/2009)
M
Qua đoạn thơ trên, anh/chị có suy nghĩ gì về bài học cuộc sống
KÈ
người cha dạy con?

G

N
Koshizuka Hayato đã từng nói: “Con người chúng ta từ khi sinh ra đã mang trong
TẶ
mình điều gì đó khiến người khác thấy hạnh phúc. Nên dù khó khăn đến mấy, khổ sở
ỆU
đến đâu trong chúng ta đều tồn tại sức mạnh để vượt qua”. Giữa cuộc đời đầy xô bồ
tấp nập, đứng trước khó khăn cứ dồn tới, sức mạnh sinh tồn khiến người ta phải ganh
LI
đua nhau để có được chiến thắng. Nhưng liệu cứ mãi ganh đua, bon chen như thế
I
chúng ta có tìm được hạnh phúc và thành công mãi mãi cho riêng mình? Chẳng biết tự
TÀ
bao giờ, có lẽ là từ khi tôi nhận ra mình không còn là một đứa trẻ chỉ biết khóc nhè đòi
kẹo và cũng có thể là từ khi tôi hiểu được giá trị của cuộc sống, hiểu được rằng: cố
gắng để làm nên thành công và vượt qua người khác là điều cần thiết, nhưng nếu cứ
cuốn vào vòng xoáy ganh đua và hiếu thắng rồi một lúc nào đó mình cũng bị đánh bật
ra khỏi cuộc sống này. Và cũng không biết tự bao giờ những lời Gửi con của Bùi Nguyễn
Trường Kiên lại trở nên thấm thía với tôi đến vậy: “Đừng vui quá. Sẽ đến lúc buồn/
Đừng quá buồn. Sẽ có lúc vui/ Tiến bước mà đánh mất mình. Con ơi, dừng lại/ Lùi bước
để hiểu mình. Cứ lùi thêm bước nữa/ Chẳng sao/ Hãy ngước nhìn lên cao để thấy mình
còn thấp/ Nhìn xuống thấp. Để biết mình chưa cao”.
Những câu thơ nhẹ nhàng nhưng thấm thía, nó không chỉ gửi đến người con mà tác
giả muốn nhắn nhủ mà còn gửi đến tất cả những con người đang chạy đua với cuộc
sống ngoài kia một thông điệp ý nghĩa mà sâu sắc để chúng ta có thể sống đẹp hơn,
hiểu về ‎ý nghĩa cuộc sống này hơn và cũng để hiểu mình hơn.
Cuộc sống là một chuỗi tuần hoàn của những cảm xúc. Và “vui”, “buồn” chính là hai
29
trạng thái đối lập trong sự biến đổi không ngừng ấy. “Vui” là khi ta đạt được mong
19
ước, là khi cuộc đời của chúng ta rực rỡ những sắc màu của hạnh phúc. “Vui” là khi ta
08
nở một nụ cười rạng rỡ với thành công mà mình đang nắm giữ. “Buồn” là mặt trái của
65
niềm vui, ta buồn khi thất bại, gục ngã, “buồn” khi chưa đạt được những ước mong,
08
khát vọng. Con người luôn có một khát vọng cầu tiến, nên dù là “vui” hay “buồn” chúng
ta vẫn muốn tiến lên. Tiến lên trong niềm vui kiêu hãnh hay tiến lên bằng sự đau đớn
–
của nỗi buồn? Có thể ở một bước tiến ấy, con người lại vô tình “đánh mất mình”. “Đánh
M
mất mình” khi huênh hoang với chiến thắng mà không biết vị trí mình ở đâu, khi quá
KÈ
day dứt với thất bại mà làm những điều gàn dở. “Đánh mất mình” là khi mải mê chạy
theo cuộc sống xô bồ, mải mê bon chen nhau mà đánh mất đi những tình cảm vốn có,
G
N
những phẩm chất tốt đẹp, những điều đáng quý của bản thân. “Tiến bước” để vươn lên
TẶ
nhưng nếu “tiến” để “đánh mất” chính mình liệu có đáng? Đó là lúc ta nên “lùi lại” – lùi
về phía sau để chắc chắn, để hiểu mình, hiểu người, để tìm lại sự cân bằng, hài hoà
ỆU
trong cuộc sống. Để có một giây phút nào đó “ngước lên cao” tìm thấy những vẻ đẹp,
LI
những điều lớn lao, những điều mà ta cần học tập để ngày càng hoàn thiện hơn. Và
cũng để có một thời gian nhất định cho ta “nhìn xuống thấp”, biết mình chỉ là một cá
I
TÀ
thể trong xã hội, một con người bình thường như bao con người khác, một hạt cát trong
sa mạc bao la, mình còn phải khiêm nhường và cố gắng nhiều lắm bởi “mình chưa cao”.
“Tiến” và “ngước lên” không phải để ganh đua, bon chen, hãnh tiến, không vì vật chất
danh lợi bản thân mà bán rẻ lương tâm, phẩm giá. Điều cần thiết là “tiến” và “ngước
lên” để biết “lùi”, biết “nhìn xuống”, biết nhìn nhận, suy ngẫm, đánh giá về chính mình
để giữ gìn nhân cách. Đó là cuộc sống thanh thản, hạnh phúc.
Đoạn thơ như dòng suối nhỏ tưới mát tâm hồn ta, để ta thấu hiểu bao điều ở cuộc
đời này, đó là: hãy sống hài hoà với những cảm xúc, đừng để bản thân quá coi trọng
danh lợi phù du của cuộc sống mà quá đà rồi thất bại. Bon chen quá đôi khi không
phải là cách hay. Sống chắc chắn, hiểu bản thân, làm chủ được bản thân mới là điều
cần thiết. Tự hào về chính mình không có điều gì là sai nhưng sẽ tuyệt vời hơn nếu
chúng ta biết mình cần cố gắng phấn đấu để hoàn thiện lên từng ngày.
“Ánh sáng cần bóng tối để tồn tại, cũng như hạnh phúc lớn lên từ những nỗi đau”.
Không ai có thể sống nếu suốt một quãng đời chỉ biết buồn khổ, và chắc chắn cũng
chẳng ai đủ vĩ đại để giữ cho mình niềm vui trên suốt chặng đường. Điều quan trọng
29
để giữ lửa trong cuộc sống của mỗi người chính là biết hài hoà cảm xúc của bản thân.
19
Rồi sẽ đến lúc chúng ta đạt được thành công, đạt được những điều mình mong muốn:
08
một mối quan hệ tốt đẹp, một công việc yêu thích… Cuộc sống trở nên thuận lợi, suôn
65
sẻ là lúc chúng ta vui. Nhưng vui thôi chứ đừng ngủ quên trong chiến thắng. Niềm vui có
08
thể làm ta thoải mái và thấy cuộc đời này đẹp hơn nhưng nó cũng có thể làm mờ đi
lăng kính cuộc sống bằng một màu hồng. “Vui quá” sẽ dẫn đến tự mãn, ta cứ mải mê
–
trong ánh hào quang đã cũ mà quên đi rằng đường đời còn dài và rộng lắm. Ai có thể
M
đoán trước rằng mình sẽ giữ được hạnh phúc ấy trong bao lâu nếu không cần cố gắng?
KÈ
Tương lai luôn mở ra cơ hội và cũng chính là những thách thức. Chiến thắng ngày hôm
nay sẽ dừng lại nếu bạn không thể vượt qua thử thách của ngày mai. Khi niềm vui đã
G
N
lấn át lí trí, nghĩa là chúng ta đã không thể làm chủ được bản thân nữa rồi, ta sẽ không
TẶ
còn biết mình sẽ phải làm gì? Mục tiêu như thế nào? Cố gắng ra sao? Cứ như vậy ta sẽ
gặp khó khăn, thất bại trong chặng đường tới. Khi đối diện với nỗi buồn cũng vậy, bởi
ỆU
vì: hoa cũng phải tàn, mặt trời rồi cũng phải lặn, và con người gặp phải những nỗi buồn
LI
cũng là lẽ đương nhiên. Giây phút lòng chợt thấy chông chênh, trống rỗng, hay thậm
chí là đau thắt sẽ phải đến như mùa hạ mang những cơn mưa rào. Có thể là vì chuyện
I
TÀ
gia đình, công việc… hay bất cứ lí do nào khác sẽ làm ta thất vọng. Ta được phép
buồn bởi vì dù không muốn thì cảm xúc vẫn cứ ào ra, nhưng “buồn quá” sẽ dẫn đến cực
đoan khiến bản thân buông bỏ chính mình. Hãy nhớ rằng: “Bạn có thể thất vọng nếu
thất bại, nhưng bạn sẽ héo tàn nếu không bao giờ cố gắng”. Vậy nên hãy biến nỗi buồn
thành động lực để phấn đấu, vượt lên nghịch cảnh chính là chiến thắng to lớn của bản
thân. Quá khứ đã qua dù vui hay buồn, hạnh phúc hay đau đớn cũng chỉ là quá khứ, “vui
quá” hay “buồn quá” cũng chỉ đem đến cực lạc hay cực đoan. Đó là lí do mỗi chúng ta
cần hài hoà được cảm xúc của mình. “Bạn chớ để cuộc sống trôi qua kẽ tay, vì bạn cứ
đắm chìm trong quá khứ hoặc ảo tưởng về tương lai. Sống có ý nghĩa từng giây, từng
phút bạn mới sống trọn vẹn cuộc đời mình” (Tổng Giám đốc tập đoàn Cocacola).
Con người luôn muốn tiến xa, tiến xa bằng nghị lực của mình. Đó là một nhu cầu
đúng đắn, bởi ai cũng có sự cầu thị của riêng mình và cũng là một nhu cầu cần thiết
để vươn lên. Tiến lên trong niềm vui hay nỗi buồn đều rất đáng trân trọng, nhưng đừng
vì nhu cầu danh lợi mà đánh mất tâm hồn, đánh mất chính mình. Con người đôi khi vì
nhu cầu vật chất mà chà đạp lên tất cả, sống bon chen, sống ích kỉ, lạnh lùng đến tàn
29
nhẫn. Nếu chỉ để tiến lên một bước mà đánh đổi cả bản thân liệu có đáng không? “Lùi
19
bước để hiểu mình. Cứ lùi thêm bước nữa/ Chẳng sao”. “Lùi” không hẳn là thua, một
08
phút ta dừng lại để hiểu mình, hiểu người, để nhìn nhận lại những gì ta đã qua, để suy
65
ngẫm đánh giá về chính mình. “Lùi một bước để tiến ba bước” chẳng phải là một cách
hay ư? Đó mới là cuộc sống thanh thản, hạnh phúc.
08
“Xin cho tôi một phút ngưng đọng để kịp ghi hết kỉ niệm buồn vui chốn này” – một
–
phút để bản thân có thể chiêm nghiệm về những gì đã qua và nghĩ tiếp những điều
M
chưa tới, một phút khi bước chân đã lùi lại để con mắt có thể nhìn mình, nhìn đời.
KÈ
“Ngước lên” không phải vì kiêu ngạo mà là để nhìn nhận vị trí của mình, để vươn lên, để
học hỏi khi thấy mình “còn thấp”. Ngẫm lại mình để có thể “nhìn xuống” một cách cao
G
N
thượng. Con người muốn chạm đến cái đích của “chân – thiện – mĩ” thì cần lắm những
TẶ
cái “ngước lên” và “nhìn xuống” như thế. Trong Binh pháp Tôn Tử có câu: “Biết mình biết
ta, trăm trận trăm thắng”. Những lần “ngước lên”, “nhìn xuống” ấy chính là để hiểu
ỆU
mình và hiểu người, để biết rằng con đường mình phải đi, xác định việc mình phải làm,
LI
đặt ra mục tiêu mình phải tiến tới. Ta không thể suốt ngày chỉ hối hả chạy theo cuộc
sống, ta không thể ngây ngất trong niềm vui, kiệt quệ trong nỗi buồn mãi, ta không thể
I
TÀ
hiếu thắng và ganh đua triền miên. Như thế sẽ mệt lắm! Đặc biệt hơn ta sẽ mềm lòng
mà chạy theo những điều mù quáng. Hành động nhưng không suy nghĩ, hay suy nghĩ nửa
vời, lệch lạc cũng không thể đem về một kết quả như ý, thậm chí là hậu quả khôn lường.
Và nếu như không hiểu mình, con người làm sao biết được vị trí và năng lực của mình
đến đâu. Không có sự nhìn nhận đúng đắn, mỗi chúng ta rất có thể ảo tưởng về chính
mình hoặc có thể sẽ đánh mất niềm tin, nhút nhát và sợ hãi về bản thân. Suy nghĩ đúng
đắn sẽ tạo nên những hành động đúng đắn và cũng sẽ phần nào xoa dịu những giây
phút thái quá trong cảm xúc đưa bản thân về trạng thái cân bằng. Biết cố gắng không
ngừng để học hỏi và theo đuổi ước mơ nhưng cũng biết cao thượng, khiêm nhường, biết
mình, biết người đó mới là cách sống đúng đắn.
Những ý thơ mà Bùi Nguyễn Trường Kiên mang đến góp lại một thông điệp sống, lối
sống của những người thành công và khao khát thành công: “Thắng không kiêu, thua
không nản”. Hãy nỗ lực hết mình trong mọi tình huống. Bạn có biết J.K.Rowling – tác
giả của bộ truyện tranh nổi tiếng Harry Potter? Trước khi trở thành một cây bút nổi
tiếng và đáng giá, bà đã từng là một người mẹ đơn thân, một người phụ nữ nghèo hơn
29
những người nghèo, và đã từng có ý định tự tử. Điều gì đã khiến Rowling đạt được
19
thành công như hôm nay? Đó chính là nhờ bà đã ngăn cản nỗi buồn đi đến cực đoan
08
một cách thành công. Người phụ nữ yếu đuối ấy hiểu rằng mình cần phải mạnh mẽ và
65
cứng rắn hơn những cảm xúc của bản thân để có thể tạo ra những bước ngoặt lớn lao
08
hơn. Và thực tế bà đã làm được. Hay như nhà diễn thuyết Nick Vujic – anh là một người
tàn tật, nhưng vượt lên trên tất cả, Nick đã không đầu hàng số phận, anh cảm thấy
–
mình còn may mắn hơn nhiều số phận khác. Anh đã dùng tài năng của mình chứng minh
M
cho cả thế giới thấy khiếm khuyết thân thể không làm anh gục ngã. Người thanh niên ấy
KÈ
đã dũng cảm sống cuộc đời của mình, dũng cảm vượt lên trên nỗi đau để khẳng định
bản thân trước cuộc đời. Hay cái tên Sơn Tùng MTP – ở cái tuổi đạt được rất nhiều
G
N
thành công và cũng không ít những thất bại, nhưng với anh “thắng không kiêu, thua
TẶ
không nản”, hơn thế là một ngôi sao nổi tiếng, nhưng anh vẫn luôn hài hoà và gần gũi
với tất cả mọi người. Chính cách sống ấy đã tạo nên thành công và tên tuổi của chàng
ỆU
trai Nguyễn Thanh Tùng.

LI
Bên cạnh những tấm gương luôn tỉnh táo vượt lên trước hoàn cảnh, nhận thức được
vị trí, vai trò của mình trong cuộc sống thì còn một số người đã ngủ quên trong chiến
I
TÀ
thắn, hoặc gục ngã trong niềm đau mà quên rằng: “Cõi đời hôn lên hồn tôi nỗi đau
thương/ Và đòi hỏi tôi đáp lại bằng lời ca tiếng hát” (Ta-go). Khi gặp nỗi buồn họ gục
ngã, buông bỏ bản thân mặc dòng đời đưa đẩy hoặc lại quá đề cao chính mình, đề cao
bản thân mà ảo tưởng thái quá rồi trở nên kiêu ngạo, ích kỉ. Muốn người khác buồn
cùng mình nhưng lại ngại chia sẻ niềm vui. Muốn tiến xa nhưng lại không cố gắng mà chỉ
trực thời cơ đạp chân người khác để bước lên. Đó là một lối sống đáng lên án.
Mỗi chúng ta cần phải học cách đối nhân xử thế, tôi luyện phẩm chất đạo đức và
tích cực học tập. Hãy rèn cho mình ý chí, nghị lực. Hãy sống là chính mình, hãy suy nghĩ
chín chắn và hành động đúng đắn đừng để phí hoài cuộc sống bởi “cái quý giá nhất
của con người ta là đời sống. Đời người chỉ sống có một lần, phải sống sao cho khỏi xót
xa, ân hận vì năm tháng đã sống hoài, sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì những dĩ vãng ti
tiện và hèn đớn” (Thép đã tôi thế đấy, Ni-cô-lai Ô-trốp-xki).
Gửi đến bạn, đến tôi, đến chúng ta bài thơ Gửi con của Bùi Nguyễn Trường Kiên
như một lời nhắn nhủ chính chúng ta trước những khổ hạnh và cạm bẫy ganh đua, bon
chen của cuộc sống này. Đừng đánh mất mình chỉ vì tham vọng những thứ phù phiếm, xa
29
hoa. Hạnh phúc sẽ ở tầm tay, bình yên sẽ trú ngụ trong tâm hồn nếu chúng ta cố gắng
19
bước đi là chính mình. Sống chắc chắn, không mù quáng, phải sống sao cho “khi sinh ra
08
bạn khóc mọi người cười, khi bạn qua đời, mọi người khóc, còn bạn, bạn cười” (Bailey).
65
08
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
29
19
08
65
08
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
Có ý kiến cho rằng: “Không có áp lực, không có kim cương”.

ĐỀ BÀI 18
Nêu suy nghĩ của anh/chị về ý kiến trên.
I
TÀ

Cuộc sống là một cuộc hành trình đầy ngoạn mục. Trên cuộc hành trình ấy chúng
ta phải tự tìm cho mình đích đến. Nhưng để đặt chân được tới đích thì đâu phải là
chuyện dễ dàng. Có người từng nói với tôi rằng: “Cuộc sống không tặng cho ta thứ gì
cả. Những gì cuộc sống đem lại cho ta đều được ghi giá một cách kín đáo”, quả thực là
như vậy. Để đạt được thành công như mong đợi, chúng ta phải trải qua muôn vàn những
khó khăn, thử thách, đôi khi là những biến cố bất ngờ, khó đỡ khiến chúng ta gục ngã,
thất bại. Nhưng tôi luôn tin rằng: “Mọi vấn đề luôn có giải pháp đúng nhất”, thế nên
đừng vội bỏ cuộc trước thất bại ấy. Chúng ta hãy nghĩ tới những ngày đầu say mê hăng
hái, sự tự tin và lòng nhiệt huyết đã bùng cháy đam mê trong ta như thế nào? Giờ gặp
chút thất bại thì có đáng là bao. Và với tôi, điều quan trọng nhất là bản thân phải
biết biến những “áp lực” ấy thành một “đường bay” để có thể dễ dàng tiến thẳng về
phía trước, còn các bạn, các bạn nghĩ như thế nào? Để minh chứng cho điều đó, có ý
kiến đã khẳng định rằng: “Không có áp lực, không có kim cương”. Đúng đấy! Đây là một
ý kiến rất chính xác và có ý nghĩa mà tất cả chúng ta đều phải chiêm nghiệm.
29
Giữa cuộc sống bộn bề, đầy lo toan những “áp lực”, khó khăn, thử thách luôn là vật
19
chắn ngăn cản con đường tới thành công của bạn. Vậy nên, nếu bạn chấp nhận buông
08
xuôi, đầu hàng trước những “áp lực” ấy, tức là bạn đã hoàn toàn thất bại. Đừng để
65
ngọn lửa đam mê trong bạn vụt tắt, những mơ ước chỉ mãi là mơ ước không bao giờ
08
thành hiện thực. Cuộc sống này không chấp nhận điều đó: “Cuộc đời này là biển cả, ai
không bơi sẽ chìm”, thế nên hãy dốc sức đừng để bị chìm, đừng để một chút khó khăn,
–
áp lực làm bạn nản chí. Bạn hãy nhớ một điều rằng: “Cuộc đời tựa như một hòn đá,
M
chính bạn là người quyết định để hòn đá ấy phủ rong rêu hay trở thành viên ngọc tỏa
KÈ
sáng” (Cavett Robert), và hiển nhiên để tỏa sáng nhất định phải trải qua muôn vàn
khó khăn, thách thức, vậy bạn có dám đối đầu? Hãy tự tin, can đảm làm hết khả năng
G
N
của mình, và như lời khẳng định trên: “Không có áp lực, không có kim cương”.
TẶ
Trong cuộc sống, không có thành công nào tự tìm đến chúng ta, hay chúng ta dễ
dàng đạt được. Cũng như muốn có “kim cương” thì nhất định phải có “áp lực”. Vậy thế
ỆU
nào là “áp lực”? Thế nào là “kim cương”? “Áp lực” là những khó khăn, thử thách, buộc
LI
chúng ta phải lựa chọn: Đối đầu hoặc lẩn tránh. Còn “kim cương” là món đồ vật giá trị,
quý báu mà ai cũng mơ ước có được, hình ảnh kim cương ở đây là biểu tượng cho những
I
TÀ
thành công, chiến thắng, những niềm vui, niềm hạnh phúc khi vượt qua mọi áp lực của
cuộc sống. Ý kiến trên đã gợi cho ta những suy nghĩ về thái độ sống, nghị lực sống của
con người: cho dù cuộc sống có khó khăn, nghịch cảnh có ngăn cản làm nhụt ý chí thì
hãy nhớ lại những giây phút chúng ta đã phải nỗ lực như thế nào để bắt đầu và cố gắng
ra sao? Để rồi đặt cho mình một ý chí quyết tâm mới, một ý chí mạnh mẽ phi thường
hơn bao giờ hết và tiếp tục bước đi trên hành trình đang dang dở với hi vọng to lớn
hơn, đó là: vượt qua mọi áp lực, chiến thắng nghịch cảnh để giành lấy chiến thắng vẻ
vang cho bản thân.
Cuộc sống này không phải lúc nào cũng êm ái, phẳng lặng như ta muốn. Bất chợt
một lúc nào đó bạn sẽ gặp phải những biến cố, khó khăn, trở ngại, áp lực từ mọi phía:
gia đình, công việc, học hành, thi cử, tình cảm riêng tư… đè nặng lên lí chí của bản
thân khiến bạn chán nản, tuyệt vọng muốn buông xuôi tất cả. Nhiều người sẽ nản chí và
họ cho rằng: “Hãy dẹp bỏ bớt áp lực để cuộc sống thoải mái hơn” hay “Đập nhỏ bớt áp
lực đi và chia sẻ nó cho nhiều người khác sẽ khiến bạn bớt mệt mỏi”. Nhưng “áp lực”
không do bạn tự quyết định, chúng kéo đến từ từ hoặc bất ngờ xuất hiện khiến bạn
29
không kịp chống đỡ. Vậy lúc đó bạn sẽ làm gì? Dừng lại, đối với bạn có lẽ đó là sự lựa
19
chọn đúng đắn, nhưng đối với người khác bạn chỉ là kẻ thất bại, là con rùa rụt cổ đang
08
tìm cách trốn tránh trách nhiệm. Không tội gì phải né tránh trong khi bạn hoàn toàn
65
có thể đối mặt. Hãy luôn nhớ rằng: “Khi chúng ta mong ước cuộc đời không nghịch
08
cảnh, hãy nhớ rằng cây sồi trở nên mạnh mẽ trước gió ngược và kim cương hình thành
dưới áp lực” (Peter Marshall). Hãy học cách đồng hành cùng nó trên chặng đường về
–
đích. Để có “kim cương”, chúng ta cần phải cố gắng, dũng cảm vượt qua khó khăn, đập
M
tan những tảng đá chắn ngang đường và hiểu rằng “mọi quyết định bỏ cuộc luôn là quá
KÈ
sớm”. Nếu một ngày nào đó bạn gặp phải những khó khăn từ phía: gia đình, công việc,
học hành,… hay những rạn nứt về chuyện tình cảm, các mối quan hệ thì hãy bình tĩnh
G
N
đối diện và lựa chọn cách giải quyết mọi việc sao cho phù hợp nhất có thể. Sau những
TẶ
khó khăn, thất bại và giải quyết những vấn đề bạn sẽ cảm thấy mình trưởng thành hơn,
tích luỹ được nhiều kiến thức, kinh nghiệm hơn, đủ tự tin để đánh bại tất cả, nắm chắc
ỆU
cơ hội thành công trong tương lai. Thắng hay thua đều tùy thuộc vào ý chí, năng lực
LI
của bạn: có thất bại mới có thành công, có nếm khổ đau mới cảm nhận được hạnh
phúc, có áp lực mới có kim cương. Hãy cố gắng, hãy đối mặt với thử thách và tiến về
I
TÀ
phía trước, vì đó chính là tương lai của bạn: “Nếu đã là con đường của bạn, bạn phải
tự bước đi. Người khác có thể đi cùng, nhưng không ai có thể bước hộ bạn”.
Ai trong chúng ta cũng đều mong muốn công việc của mình được suôn sẻ, không
gặp một chút rắc rối nào cả, thế nhưng “đời phải trải qua giông tố, nhưng không được
cúi đầu trước giông tố” (Đặng Thuỳ Trâm). Thay vì ngồi than thân trách phận “Sao mình
bất hạnh đến vậy?” thì hãy tìm cách thay đổi nỗi bất hạnh ấy. Đừng chỉ vì một chút
rắc rối mà chúng ta chấp nhận thua cuộc, hay bi quan, chán nản. Ngược lại, hãy xem
những khó khăn đó là cơ hội, là thử thách, là lẽ thường tình của cuộc sống. Hãy lạc
quan hướng tới một viễn cảnh tươi sáng và sẵn sàng đương đầu với thách thức, quyết
tâm vượt qua chúng. Hãy học cách chấp nhận khó khăn thay vì để khó khăn nhấn chìm
bạn. Bạn nhất định không được bỏ cuộc dù hoàn cảnh tồi tệ đến đâu đi chăng nữa:
“Tôi không bao giờ nản chí, vì đối với tôi một nỗ lực không thành công là một bước
tiến” (Thomas Edison). Những khó khăn, thử thách làm con đường ta đi chênh vênh, gập
ghềnh, nhưng nếu đối mặt với nó chứng tỏ một điều rằng bạn đang đi đúng hướng, và
“Nếu không gặp bất cứ trở ngại nào tức là bạn đã đi chệch hướng rồi đó” (M. Ghenin).
29
Đúng vậy, trên bước đường thành công phải trải qua giông tố. Đôi lúc nó khiến ta quá
19
mệt mỏi, chán ngán, mất hết niềm tin, nhưng đó mới là cái giá xứng đáng để trả cho
08
một viên kim cương. Những thứ lấp lánh chỉ dành cho những người biết gìn giữ và trân
65
trọng nó. Tất nhiên, càng trải qua nhiều “áp lực” khi sở hữu “kim cương” người ta càng
08
nâng niu nó cẩn thận hơn bao giờ hết. Và bạn đã bao giờ nghĩ: càng phải đối mặt với
nhiều “áp lực” trí óc của bạn sẽ càng sáng tạo, tài năng của bạn cũng sẽ được bộc lộ
–
khiến người khác phải thán phục và ghi nhận không? Chúng ta hãy cùng đến với những
M
gương mặt được cả thế giới phải cúi đầu thán phục ghi nhận nhé. Thomas Edison bạn
KÈ
biết đúng không? Ông đã từng bị cho là “quá chậm để học bất cứ một thứ gì”, vì thế
mẹ của ông cũng đành phải cho ông nghỉ học và bà tự dạy con trai mình. Không chỉ
G
N
vậy, ông còn sớm bị sa thải trong hai công việc đầu tiên vì “không đủ năng lực”. Thế
TẶ
nhưng, chính sự nỗ lực không ngừng của mình, giờ đây ông được biết đến là một nhà
khoa học vĩ đại nhất của mọi thời đại với kiệt tác bóng đèn điện. Hay J.K.Rowling –
ỆU
tác giả bộ tiểu thuyết Harry Potter, từng một mình nuôi con và có ý định tự tử, nhưng
LI
chính nghị lực phi thường của mình, bà đã viết cuộc đời mình lên một trang sách mới.
Hay cái tên Nick Vujicic, một chàng trai bị khuyết tật, thay vì đầu hàng số phận, anh
I
TÀ
đã trở thành một nhà diễn thuyết nổi tiếng với những kì tích đạt được hơn cả sự mong
đợi. Hay chính trên mảnh đất hình chữ S thân thương, Hồ Chí Minh – vị Cha già của
dân tộc Việt Nam, chúng con đời đời nhớ ơn và không bao giờ quên những công lao vĩ
đại của Người. Trải qua muôn vàn khó khăn thử thách, trải qua những thời khắc sinh tử
“ngàn cân treo sợi tóc”, Người vẫn luôn giữ quyết tâm giải phóng dân tộc. Tên tuổi của
Người gắn với những trận đánh “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Và trong cuộc
sống ngày nay, những tấm gương đầy nghị lực luôn là điểm sáng đáng khen ngơi và tự
hào, như thầy giáo Lương Thế Vinh – một người khuyết tật nhưng vô cùng xuất sắc với
tấm lòng nhân hậu và đầy nghị lực phấn đấu vươn lên, hay ca sĩ triệu view Sơn Tùng
MTP đầy tài năng và được mệnh danh là “Hoàng tử VPOP” với những cố gắng, nỗ lực
không ngừng trên con đường sự nghiệp ca hát của mình, anh đã đạt được rất nhiều
thành tựu đáng tự hào… họ là những tấm gương nghị lực xứng đáng cho chúng ta học
tập, noi theo.
Bên cạnh những người luôn biết chấp nhận đối đầu với khó khăn, thử thách để
vươn lên thoát khỏi nghịch cảnh, vẫn còn một bộ phận không nhỏ hèn nhát chỉ biết né
29
tránh, chấp nhận thất bại. Những người thiếu ý chí, thiếu can đảm và nghị lực ấy chắc
19
chắn sẽ thất bại trên con đường phía trước, họ sẽ bị bỏ rơi trong xu hướng phát triển
08
của thời đại, đặc biệt là trong thời đại công nghệ 4.0, trong xu hướng hội nhập toàn
65
cầu. Chúng ta cần lên án, phê phán mạnh mẽ những người có lối sống tiêu cực, dễ dàng
08
từ bỏ, chấp nhận đầu hàng số phận. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Không có việc
gì khó/ Chỉ sợ lòng không bền/ Đào núi và lấp biển/ Quyết chí ắt làm nên”. Vậy nên hãy
–
cố gắng, thật kiên trì, nỗ lực đương đầu với khó khăn, thử thách, tôi tin chiến thắng sẽ
M
mỉm cười với bạn.

KÈ
Mỗi chúng ta là học sinh đang được ngồi trên ghế nhà trường, là chủ nhân tương
lai của đất nước, ngoài việc chăm chỉ học tập, ta còn phải rèn luyện tu dưỡng đạo
G
N
đức, ý chí, nghị lực, kiên cường. Khi đứng trước khó khăn phải dám đối đầu với nó, vượt
TẶ
qua mọi “áp lực”, ta sẽ thấy xung quanh ngập tràn hạnh phúc “sau cơn mưa trời lại
sáng”. Hãy tạo cho bản thân ý chí, nghị lực mạnh mẽ để vượt tất cả những khó khăn,
ỆU
thử thách, phá bỏ mọi ranh giới thách thức. Hãy kiên trì theo đuổi đam mê đến cùng,
LI
đừng vì những áp lực không đáng có mà từ bỏ, nản chí. Điều đó có thể là đánh mất cả
tuổi trẻ, cả tương lai của bạn. Hãy tự tạo cơ hội cho chính bản thân và biết trân trọng,
I
TÀ
nắm bắt nó: “Khi biết tạo ra cơ hội cho chính mình và biết nắm bắt cơ hội đó là bạn
đang thử sức mình, tôi luyện mình trở nên nghị lực hơn – một yếu tố không thể thiếu
của người thành công”.
“Giữa vùng đất khô cằn sỏi đá, cây hoa dại vẫn mọc lên và nở những chùm hoa
thật rực rỡ”, chúng ta hãy như những chùm hoa kia thật kiên cường và mạnh mẽ. Hãy
luôn giữ vững ý chí, nghị lực, cố gắng nỗ lực không ngừng để đặt chân tới đích. Cuộc
sống sẽ luôn có nhưng áp lực, chúng ta phải biết rõ điều đó, hãy quyết tâm, vững chí.
“Lửa thử vàng, gian nan thử sức”, bùng cháy hết mình thiêu rụi những áp lực là việc cần
làm của chúng ta. Đừng để những áp lực xung quanh ảnh hưởng tới cuộc sống của chính
bạn. Dũng cảm vượt qua tất cả, bạn sẽ cảm nhận được cuộc sống sẽ vô cùng ý nghĩa:
“Cuộc sống như một chiếc cầu vồng nhiều màu sắc, và mỗi chúng ta là một màu sắc
riêng khiến cho cuộc sống trở nên rực rỡ và thú vị hơn”.
29
19
08
65
08
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
Có ý kiến cho rằng: “Cuộc sống là nguyên liệu thô, chúng ta là

LI
những nghệ nhân, nhào nặn nên một tác phẩm tuyệt đẹp hay một vật
ĐỀ BÀI 19
I
thể xấu xí tất cả đều nằm trong tay chúng ta”.

TÀ
Nêu suy nghĩ của anh/chị về ý kiến trên.

Con người sinh ra để làm nên những điều tuyệt vời. Tự nhiên đóng vai trò quan
trọng như là một môi trường để giúp con người phát huy hết khả năng của mình, nhưng
cũng còn tùy thuộc vào mỗi người, có người biết tận dụng nó, có người lại không. Chính
vì vậy mà có ý kiến cho rằng: “Cuộc sống là nguyên liệu thô, chúng ta là những nghệ
nhân, nhào nặn nên một tác phẩm tuyệt đẹp hay một vật thể xấu xí tất cả đều nằm
trong tay chúng ta.”. Ý kiến này thật đáng để chúng ta phải suy ngẫm.
Khi nhắc đến hai từ con người là những thế hệ tiến hoá bậc nhất có tư duy, có tâm
hồn với đầy khả năng, có những thứ “nhân tạo” đóng góp cho nhân loại phát triển song
hành với tự nhiên. Họ sinh sống và phát triển ngay giữa cuộc đời, tạo ra hàng lớp lớp
thế hệ nối tiếp, phải nói có lịch sử khá lâu đời, từ khi có con người, Trái đất trở nên
thay đổi đáng kể.
Cuộc sống của ta vốn ban đầu cũng chỉ là những thứ thân thuộc không thể thiếu
29
được của đất trời như nắng, gió, thời gian, đất, đá,… khi ta trực tiếp tiếp xúc với tự
19
nhiên thì mới thấy rằng còn nhiều vấn đề xoay quanh tạo nên những mảng màu hỗn độn
08
làm cho cuộc sống muôn màu muôn vẻ, có những thứ hỗ trợ nhau, sẽ có không ít những
65
thứ đối lập nhau làm cho cuộc sống phức tạp như thuận lợi và khó khăn, tốt đẹp và ác
08
xấu, bình lặng và bão giông… Để có được sự tiến bộ như ngày nay thì chỉ có cách là ta
buộc phải dùng đến bộ não, đến tư duy nhanh nhạy; phải nhận diện, khắc phục những
–
khó khăn, khai thác những điểm tốt. Vậy mới thấy, ai cũng đều có thể biến mình thành
M
những “nghệ nhân” giữa cộng đồng tạo nên những giá trị riêng biệt cùng góp phần đưa
KÈ
xã hội nhân loại đi lên.

Nhưng con người được sinh ra không ai giống ai từ tính cách đến dáng vẻ, vậy nên
G
N
có thể tạo được những giá trị tuyệt vời thì cũng còn tùy thuộc vào mỗi người, không
TẶ
thể ép buộc được. Những vấn đề thường trực trong họ, những vấn đề tác động lên họ
sẽ đưa đến cách nhìn nhận khác nhau, cách giải quyết vấn đề khác nhau. Cũng như
ỆU
việc “nhào nặn” nên những “tác phẩm tuyệt đẹp” hay “xấu xí” cũng còn tùy thuộc vào
LI
hoa tay của mỗi người. Nhưng vẫn có thể thấy rằng con người cũng đang dần có ý thức
khẳng định mình, dần có ý thức học hỏi thêm để phát triển mình, vậy nên mỗi sản phẩm
I
TÀ
dù đẹp hay dở đều đáng được kể đến. Điều quan trọng rằng những tác phẩm ấy sẽ
kiến tạo nên tương lai cuộc đời bạn sẽ thành công hay thất bại, hay chỉ bình thường. Ai
cũng muốn làm ra những tác phẩm đẹp tuyệt, vậy còn chần chừ gì nữa mà không quyết
định những điều đúng đắn cho cuộc sống của mình. Mỗi thái độ sống tốt, năng lực sống
còn mạnh mẽ sẽ làm nên những giá trị, ý nghĩa cho cuộc sống tươi đẹp hơn từng ngày.
Cuộc sống luôn ẩn chứa nhiều điều bất ngờ, là một con người, ta cần phải phân
biệt được ta cần gì từ hoàn cảnh để gom góp vào phát triển dần bản thân hay để gạn
bớt đi những thói dung tục tầm thường, để mặc thời gian chảy trôi mà vẫn chẳng thể
tìm được cho mình chân lí sống, đam mê của mình đến cuối đời.
Sống vô vọng, bất lực, buồn tẻ bên những sản phẩm xấu xí do chính mình tạo ra.
Dù hoàn cảnh có tệ đến thế nào, ta vẫn luôn có thể tỉnh táo để lựa chọn một cuộc
sống tốt cho mình. Cố gắng biến mình thành những người có tâm để làm nên cuộc sống
có ý nghĩa.
Có thể nói ý kiến này mang đến cho chúng ta những suy nghĩ, những quan điểm
tích cực sâu sắc trong cuộc sống mà dường như ta đã vô tình lãng quên theo những
29
thói đời. Hãy nhớ rằng không một ai có thể sống thay ta, sống gửi sống chờ vào người
19
khác, vì ta sợ lắm những món đồ nợ nần ít có giá trị nếu như ta không tự mình làm ra.
08
Mỗi người phải tự chịu trách nhiệm với cuộc đời mình, không được đổ lỗi cho ai cả. Để
65
ta khẳng định được mình là chủ nhân xứng đáng của nó. Khi sẵn sàng đối diện với
08
những vấn đề trong cuộc sống của mình thì thành công của chúng ta đã gần hơn, chỉ
cần hành động và cách nhìn của ta mang đầy sự quả quyết, tích cực, nuôi dưỡng khát
–
vọng cao đẹp thì mọi chuyện cũng sẽ qua, ta dần dần có được vị trí mà mình mong
M
muốn. Nếu bạn không tự khẳng định chính mình, thì cuộc sống có vô vàn những thứ sẽ
KÈ
kéo bạn đi xa mãi, đánh mất bản thân rồi sau đó ngồi lại hối hận về những điều đã qua
thì cũng chẳng thể sửa lại, chẳng thể có lại những “sản phẩm đẹp đẽ” chỉ vì ta không
G
N
kiên định từ ngay lúc đầu.

TẶ
Cuộc sống phức tạp, đòi hỏi con người phải không ngừng nỗ lực hoàn thiện bản
thân, vượt qua những trở ngại tiến lên, sống đúng như mục đích của ta, vì ta chỉ có thể
ỆU
sống được một lần mà thôi.

LI

I
TÀ

29
19
08
65
08
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ
Một cô bé tám tuổi gửi thư lên tờ The New York Sun hỏi: “Ông già
Noel có thực không?”. Biên tập viên kì cựu của tờ báo đã trả lời bằng
ĐỀ BÀI 20
một bài báo có tiêu đề: “Ông già Noel có thực!”.
Suy nghĩ của anh/chị từ câu trả lời trên như thế nào?

Mỗi chúng ta khi lớn lên ai cũng đều có cho mình những niềm tin mãnh liệt vào
những điều kì diệu đặc biệt mỗi khi nhắc về ông già Noel, ẩn chứa sâu xa đó là tình
yêu thương giữa con người với con người, sức mạnh của những phép màu làm đẹp tâm
hồn tuổi thơ, khi đó ta cảm thấy vui vì cuộc đời ta có những quãng thời gian tuổi thơ
đẹp như vậy.
Trong những câu truyện của tuổi thơ được kể lại bởi những người lớn, ta dường như
luôn tìm được cho mình những điều an ủi, những niềm tin vào cuộc đời để theo đó ta
tạo được cho mình những cái gốc rễ bền chắc, để dễ dàng chấp nhận bước vào những
29
thử thách của cuộc sống khi ta lớn dần lên. Vậy mới nói, niềm tin tuổi thơ dường như
19
quan trọng, quyết định một phần con người chúng ta.
08
Câu hỏi thơ ngây nhưng đầy tính tò mò của cô bé tám tuổi khi em dám mạnh dạn
65
gửi một bức thư lên toà soạn báo với dòng chữ “Ông già Noel có thực không?”. Niềm tin
08
của một đứa trẻ trong sáng mãnh liệt, chúng chỉ muốn xác nhận, cô bé cũng là nói lên
được nỗi lòng của biết bao thế hệ chúng ta, muốn tìm chân lí thỏa đáng, khẳng định
–
được rằng niềm tin ấy với chúng có thật sự hay không.
M
Bàn ngược về vấn đề, từ lâu trong đêm Giáng sinh trên khắp nhân gian, ông già
KÈ
Noel mà chúng ta từng biết chính là một người đàn ông mang biểu tượng nhân vật
huyền thoại xuất hiện trong đêm cùng chiếc xe tuần lộc bay trên bầu trời để tặng quà
G
N
cho trẻ em, hiện thực hóa mơ ước, khao khát của các em nhỏ. Ông là biểu tượng cho
TẶ
phép nhiệm màu, cho những điều đẹp đẽ của cuộc đời.
Ông già Noel cũng song hành với những nhân vật Bụt, nhân vật Tiên trong những
ỆU
câu chuyện cổ tích mà ta vẫn nghe hằng đêm kéo dài mãi mãi, làm giàu, phong phú
LI
thêm trí tưởng tượng của ta. Điều chúng ta biết được dù tất cả những nhân vật mô
phạm đó chỉ là huyền thoại, nhưng nó đã giúp tưới mát tâm hồn bao thế hệ, bởi giá trị
I
TÀ
của những con người đó đem lại ảnh hưởng sâu sắc đến việc hình thành một con người
tốt sau này.
Người viết bức thư trả lời cô bé, không ai khác chính là một Biên tập viên kì cựu
của tờ báo đã trả lời bằng một bài báo có tiêu đề: “Ông già Noel có thực!”. Không đơn
giản chỉ mỗi khẳng định với cô bé rằng ông già Noel có thực, bên cạnh đó còn là những
lời tâm sự chân thật của người viết với bao cảm xúc trân trọng nhất trong ông dồn nén
muốn gửi tới người đàn ông gần như tuyệt vời nhất thế giới này. Điều này cho thấy,
người Biên tập này chắc hẳn đã từng có một khoảng thời gian trẻ thơ tươi đẹp. Và giờ
đây khi người đó trưởng thành, ông đã biết được sự thực đằng sau những câu chuyện
kia. Dù không quá bất ngờ, nhưng cũng phải chấp nhận, nhưng con người đó đã lớn, đã
mạnh mẽ trải lòng ra bằng những ngôn từ gần gũi với trẻ thơ, để chúng dần hiểu được
sự thật, và cũng không đành lòng mà nỡ dập tắt hoàn toàn niềm tin trong con trẻ. Chỉ
lặng lẽ khuyên bảo chúng, vì chúng ta vẫn có thể lấy đó làm niềm tin tưởng, nếu không
có những điều như vậy chặng dài trong đời các em sẽ ảm đạm và khô khan biết bao.
Ta đã từng nghe câu: “Trẻ em như một tờ giấy trắng, điều ta viết lên đó sẽ ảnh
29
hưởng đến toàn bộ thẩm mĩ của cả trang giấy”. Vì ta hiểu rằng: Trẻ em luôn có cái
19
nhìn trong trẻo, thơ ngây và niềm tin vào mọi điều. Tuy ông già Noel chỉ có trong
08
huyền tích, nhưng đó là kết tinh của cái thiện, cái đẹp mà các em hằng tin tưởng,
65
không nên khiến trẻ thơ đổ vỡ niềm tin trong quá trình sống. Hãy để quá khứ của trẻ
08
được đắm chìm trong khoảng không gian rộng lớn của tình thương yêu, cái đẹp vĩnh
hằng vẫn luôn còn sáng mãi dù ta không thể cầm nắm được. Những nhận thức của chúng
–
sẽ sâu sắc hơn, những hình ảnh đẹp khác sẽ thay thế biểu tượng ông già Noel thì cũng
M
không có gì phải hối tiếc.

KÈ
Khi ta lớn dần lên, ta sẽ cảm thấy cuộc sống của chúng ta là nhiều mặt, phức tạp
lắm. Mặc dù cái xấu, cái ác vẫn tồn tại nhưng cái thiện, cái đẹp vẫn hiện diện, ngay cả
G
N
khi ta không thể dùng giác quan, dùng chính tâm hồn của mình để nhận biết. Giữa đời
TẶ
thường, những giá trị đẹp đẽ ấy hiện diện ở nhiều nơi, với người lớn thì đó là chính
nghĩa thắng phi nghĩa, với trẻ em thì đó đơn giản là ông già Noel. Vì niềm tin ông mang
ỆU
lại bất biến với thời gian, sự trợ giúp của ông giúp làm xua tan những u tối, mịt mù,
LI
những khốn khó vẫn thường trực đe dọa con người ta, lấy đi sức sống của con người ta
bất cứ lúc nào. Vậy nên, khẳng định “ông già Noel có thật” là khẳng định niềm tin vào
I
TÀ
những điều tốt đẹp trong con người và cuộc đời. Sáng tạo ra nhân vật ông Noel, ông
Bụt,… những nhân vật thần kì, thường không phải là điều ngẫu nhiên, đó là kết quả của
niềm tin, sự kiên trì và lòng tốt trong con người. Giữ được niềm tin thì con người mới
tạo nên kì tích, và hơn nữa, mới có thể thư thái và hạnh phúc dù ở trong nghịch cảnh.
Song hành với sự khuyến khích để trẻ có niềm tin càng quan trọng, đừng có lỡ lấy
mất hết của trẻ những thứ tạo nên một tuổi thơ đẹp. Nhưng cũng nên tùy trường hợp
để mà vận dụng, không nên dạy cho trẻ em những niềm tin mù quáng, thiếu căn cứ, bởi
điều đó sẽ phản tác dụng, sẽ đem đến sự hoài nghi, phủ nhận tất cả, dẫn tới lối sống
thiếu lí tưởng sau này.
Đức tin, yêu của mỗi người chẳng có gì là sai cả, ta luôn được quyền mơ mộng khi
ta vẫn còn đang được đứng giữa miền đất mà cần hơn hết là tình yêu thương, tưới tắm
của sự thấu hiểu cảm thông để chống chọi lại những thứ tác động vào làm ta quá mệt
mỏi. Vậy nên, mỗi người cũng cần ý thức được rằng: cần giữ được niềm tin, giữ được sự
tồn tại của những giá trị tốt đẹp, cần có một cái nhìn sáng suốt, đặt niềm tin đúng
chỗ. Hơn nữa, cần phải có lập trường kiên định, có niềm tin đủ lớn, và đặc biệt cần
29
sống một cách nhân văn, tự tạo nên những điều tốt đẹp để toả bóng cho mình và cho
19
đời.
08
Trong xã hội hiện nay, vẫn còn một bộ phận con người sống quá thực dụng, chẳng
65
hề có niềm tin, cứ ngây thơ đến ấu trĩ chẳng thể tự tạo dựng cho mình được sự tin
08
tưởng từ người khác, sự chín chắn, thì vẫn có những người biết nuôi dưỡng những lí
tưởng, có niềm tin và chính họ đã định hướng cho sự phát triển của xã hội.
–
Câu chuyện về ông già Noel vẫn còn mãi với thế gian, in đậm trong ta những cảm
M
xúc khó phai về những điều hạnh phúc mà ông mang lại cho đời, làm giàu, làm đẹp tâm
KÈ
hồn ta. Hãy để khoảng thời gian đẹp đẽ của tuổi thơ được đắm mình trong đó, nhưng
đồng thời cần hướng dẫn chúng như ta đã từng được áp dụng với những bài học đầu
G
N
đời chân thực hơn, thực tế hơn, biết rèn luyện mọi mặt để chúng vừa đẹp tâm hồn lại
TẶ
vừa đẹp về cả trí tuệ.

ỆU
LI
I
TÀ

29
19
08
65
08
–
M
KÈ
*THÔNG TIN VỀ TÀI LIỆU:

“CUỐN TÀI LIỆU TOÀN NĂNG”
G
(Soạn theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018)

N
– Bố cục biên soạn:

📍
TẶ
PHẦN 1: KIẾN THỨC, PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ NĂNG LÀM BÀI NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
CHƯƠNG 1: TƯ DUY SÁNG TẠO, MỚI MẺ, ĐỘT PHÁ CHINH PHỤC
ỆU
ĐIỂM “SÁNG TẠO” TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

LI
Chủ đề 1 Nghị luận xã hội và những yêu cầu làm bài văn Nghị luận xã hội
I
Chủ đề 2 Phân biệt các dạng bài văn Nghị luận xã hội
TÀ
Chủ đề 3 Một số kiểu bài Nghị luận xã hội thường gặp trong bài thi Học sinh giỏi
Chủ đề 4 Kĩ năng phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn Nghị luận xã hội
Chủ đề 5 Kĩ năng viết mở bài trong bài văn Nghị luận xã hội
Chủ đề 6 Kĩ năng đưa luận điểm vào bài văn Nghị luận xã hội
Chủ đề 7 Cách chọn luận cứ đưa vào bài văn Nghị luận xã hội
Chủ đề 8 Kĩ năng viết kết bài trong bài văn Nghị luận xã hội
CHƯƠNG 2: TƯ DUY SÁNG TẠO, MỚI MẺ, ĐỘT PHÁ CHINH PHỤC
ĐIỂM “SÁNG TẠO” TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
- ĐỘC QUYỀN -
📍PHẦN 2: TUYỂN CHỌN 100+ ĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI ĐẶC SẮC
(CÓ ĐÁP ÁN CHI TIẾT)
– Lợi ích khi sử dụng:
+ Tài liệu ĐỘC QUYỀN khi được SOẠN CÓ MÀU 100%.
29
+ Là cuốn TÀI LIỆU THẾ HỆ MỚI – cập nhật bộ dẫn chứng và bộ đề mới nhất, bám
sát với đề thi nhất.
19
+ Hệ thống kiến thức KHOA HỌC, CHI TIẾT và MỞ RỘNG, tạo ra sự mới lạ nhưng
08
vẫn đảm bảo chất lượng bài viết.
+ Được tham gia nhóm riêng biệt, dùng để HỖ TRỢ RIÊNG trên Zalo – được cung
65
cấp thêm tài liệu (file Word, bản mềm) – thuận tiện trong việc giảng dạy của GV.
08
(Thầy/cô liên hệ thầy Phong (0865081929, Zalo) hoặc cô Thuỳ Linh (0345834855, Zalo)!)
–
M
KÈ
G
N
TẶ
ỆU
LI
I
TÀ

TẶNG TÀI LIỆU NLXH BỘ 20 BÀI VIẾT CHUYÊN SÂU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

TẶNG TÀI LIỆU NLXH BỘ 20 BÀI VIẾT CHUYÊN SÂU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TẶNG TÀI LIỆU NLXH BỘ 20 BÀI VIẾT CHUYÊN SÂU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Fanpage: Học tốt Ngữ văn 9 – Cùng Anh Phong TÀI LIỆU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI CHUYÊN SÂU

BÀI LÀM THAM KHẢO

hiểu được bản chất thực sự của cuộc sống.

việc để lại cho đời giá trị tốt đẹp.

BÀI LÀM THAM KHẢO

BÀI LÀM THAM KHẢO

TÀI LIỆU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI CHUYÊN SÂU (File WORD)

(Chấp bút – Thực hiện: Đào Thanh Phong)

BÀI LÀM THAM KHẢO

phú thêm cho bảng pha màu của tạo hoá.

BÀI LÀM THAM KHẢO

người con. Hãy nhớ, mẹ chỉ có một mà thôi”.

BÀI LÀM THAM KHẢO

BÀI LÀM THAM KHẢO

Đọc câu chuyện dưới đây:

Thằn Lằn bị đóng đinh.

BÀI LÀM THAM KHẢO

và không ngừng vươn lên trong cuộc sống.

ĐỀ BÀI 10 Sống là phải tỏa sáng?

BÀI LÀM THAM KHẢO

biệt, sự quan trọng của mình, ánh sáng từ bản thân?

sinh, cống hiến cho họ.

BÀI LÀM THAM KHẢO

lực và biết yêu thương.

Đọc câu chuyện dưới đây:

BÀI LÀM THAM KHẢO

vị kỉ đáng lên án trong xã hội.

những “chân trời” xa xôi ấy được.

Nhà thơ A. M. Saadi (Ba Tư) viết:

BÀI LÀM THAM KHẢO

Đừng vui quá. Sẽ đến lúc buồn

người cha dạy con?

BÀI LÀM THAM KHẢO

trai Nguyễn Thanh Tùng.

Có ý kiến cho rằng: “Không có áp lực, không có kim cương”.

BÀI LÀM THAM KHẢO

mỉm cười với bạn.

Có ý kiến cho rằng: “Cuộc sống là nguyên liệu thô, chúng ta là

thể xấu xí tất cả đều nằm trong tay chúng ta”.

Nêu suy nghĩ của anh/chị về ý kiến trên.

BÀI LÀM THAM KHẢO

xã hội nhân loại đi lên.

kiên định từ ngay lúc đầu.

sống được một lần mà thôi.

(Chấp bút – Thực hiện: Đào Thanh Phong)

TÀI LIỆU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI CHUYÊN SÂU (File WORD)

BÀI LÀM THAM KHẢO

không có gì phải hối tiếc.

vừa đẹp về cả trí tuệ.

TÀI LIỆU NGHỊ LUẬN XÃ HỘI CHUYÊN SÂU (File WORD)

*THÔNG TIN VỀ TÀI LIỆU:

(Soạn theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018)

– Bố cục biên soạn:

ĐIỂM “SÁNG TẠO” TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

You might also like