- Devre Şeması -

- Sonuçlar -
- Cs kondansatörlü Şekil 2 devresi
(Vs=200mV ; 1KHz)
- Vs(t-t), kablo hassaslığından dolayı
sinyal jeneratöründe 200mV verilse de
Vs için osiloskopta:
Vmax = 320mV
Vmin = -320mV
V(t-t) = 640mV görülür.
- VL çıkışında ise:
Vmax kırpılmış bir şekilde:
Vmax = 3.6V
Vmin = -6V
V(t-t) = 9.6V görülür.
- Aralarında 180° lik faz farkı olduğu görülür.

- Cs kondansatörsüz Şekil 2 devresi

(Vs=200mV ; 1KHz)
- Vs(t-t), kablo hassaslığından dolayı
sinyal jeneratöründe 200mV verilse de
Vs için osiloskopda:
Vmax = 328mV
Vmin = -320mV
V(t-t) = 648mV
VL çıkışında ise:
Vmax = 720mV
Vmin = 724mV
V(t-t) = 1.44V
- Aralarında 180° lik faz farkı olduğu
görülür.

- Devremizin Ölçüm sonuçları ile

hesaplama arasındaki fark yandaki
tabloda verilmiştir. Aralarındaki
büyük fark, hem IDSS ve VP datasheet
değerlerinden hem de kablodaki
yalıtkanlıktan kaynaklıdır.
 - Hesaplamalar / Sorular -
1. “Şekil 1'deki devre için çalışma noktası anındaki VGS, VDS ve ID değerlerini
hesaplayarak Tablo 1’e kaydediniz.”

- Normalde IDSS=20mA alınız denilmiş ancak bu sonuçtan VDS değerimizi -6V

civarında buluyoruz. Bu da imkansız bir durum. Transistörün çalışmamasına yol açar.
Bu yüzden IDSS = 2mA (çalıştığı minimum değer) ve VP = -8V alırız. Buna göre
sırayla şu işlemler yapılır:
R 2 ×V DD
V G=
( R1 + R2 )

( )
4
15 ×10
V G= 3
=0,625 V
230 ×10

V G =V GS + ( I D × R s )

0.652=V GS+ ( I D ×1.5 × 10−3 )

- ID ve VGS bulma formülü yazılır, sırayla max 5 değer elde edilir:

( )
2
V
I D =I DSS × 1− Gs
Vp

V GS=0 ; I D =2 mA

V GS=−2V ; I D =1.125 mA

V GS=−4 V ; I D =0.5 mA

V GS=−6 V ; I D =0.125 mA

V GS=−8 V ; I D =0 mA

- Diğer ID ve VGS bulma formülü yazılır, x veya y orijinde olmadığı için sırayla
ikisine de verilir, şu şekilde değerler elde edilir:
 V G =V GS + ( I D × R S )

I D =0 ; V GS=0 ,65 V

V GS=0 ; I D =0,434 mA

- Bulunan tüm bu değerler, ID ve VGS olmak üzere grafiğe yerleştirilir:

- Grafikte de görüldüğü gibi Q noktasında;

IDQ = 1.36mA
IGSQ = -1.39V değerini alır.

- VDS de hesaplanmak istenirse:

V D=V DS + I D ( Rs + RD )

15=( 6 , 2× 1, 36 )+V DS

V DS=6 , 56 V

- Bu değerler, tabloya yandaki

şekilde geçirilir.
2. “İşlem basamağı 2’den elde
edilen sonuçlarla birlikte
Uygulama 1.1’de verilen Vp ve
IDSS değerlerini kullanarak, ID ve
gm değerlerini hesaplayınız.”
- İşlem basamağı 2’de Vi ve Vo’ya eşit olan Vs ve VL elde edilmiştir:
Vs(t-t) = 200mV
Vi(t-t) = 1.44V

- Ayrıca elimizde 2N3819 için IDSS ve VP değerleri de bulunmaktadır. Normalde

IDSS=20mA ve VP= -8V bulmamız belirtilmiş fakat IDSS= 2mA olduğunda daha
hassas ve doğru bir sonuç almaktayız. Bu yüzden IDSS olarak 2mA ve VP=-8V olarak
kullanılacaktır.

- Buna göre VL değeri, RD’nin gerilimi olduğu için:

V L=( R D × I D )

VL
I D=
RD

I D=
( 1 , 44
4 , 7 ×10
3 )
=0 ,306 mA

- VGS değerini bulmak için standart formülden ve ID’den yararlanılır:

( )
2
V Gs
I D =I DSS × 1−
Vp

( )
2
−3 V GS −3
0,306 ×10 =2 ×10 × 1−
−8

√ √( )
2
0,306× 10
−3
v GS
−3
= 1−
2× 10 −8

V GS=−4.87 V

- Buna göre gm değeri de şu formül ile bulunur:

( )
2
2 × I DSS v
gm= × 1− GS
|V p| vP

( )
−3 2
2 ×0,306 × 10 −4.87
gm = × 1−
|−8| −8

gm =11, 69 μS

3. “Soru 1’in cevabını kullanarak yükten girişe gerilim kazancını hesaplayınız.”

- Önceki bulduğumuz gm’yi alıp Av için yerine yazılır. 180 derecelik faz farkı
olduğundan dolayı “-“ ekleriz.

v0
A v= =(−gm× R D )
vi

gm =11, 69 μS

A v =(−11, 69 ×10−6 × 4 , 7 ×10 3 )=(−10−3 × 54 , 94 )

A v =(−10−3 ×54 , 94 ) =% 5 , 4 kazanç olur .

- Av değerimiz bu şekilde gelmiş olur.

4. “Kaynağı ortak devrede gerilim kazancı açısından CS kondansatörünün etkisini

açıklayınız.”

- Alınan osiloskop sonuçlarımıza göre Av hesabı yaparsak:

CS kondansatörü varken:

( 640−9×10, 6 )=−15
A v= −3

CS kondansatörü yokken:

(
A v=
−1 , 4
640 ×10
−3 )
=−2,187

- Kondansatör varken görüldüğü gibi aldığımız gerilim kazancı çok daha fazladır.
Hatta JFET’lerde alınan kazanç, BJT transistörlere göre de fazladır. Bunun nedeni,
AC hesabında bu kondansatörün Rs’ye bağlı olmasıdır. AC hesabında kondansatör
kapalı devre olduğu için Rs yok gibi görülür. Sonunda bir direnç olmadığı için de tüm
akım, VL’ye gider.
- Yorumlar -
- Görüldüğü üzere IDSS datasheet değerleri max ve min olarak alındığında formülü
direkt etki etmekte ve kazançta dahi görünen değişimler yaratmaktadır. Biz bu değeri
2mA aldık çünkü 20mA ile bulduğumuz değer VDS’yi -‘li bir değer yaptığı için JFET
mekanizmasına uymamaktadır.
- Kondansatörün olup olmamasına bağlı olarak AC analizinde JFET’te de çıkışta
büyük değişimler gözlemlemekteyiz. Kondansatör varken çıkışımızın değerini fazla;
olmadığında daha az gözlemleriz. Bunun nedeni de hesaplar kısmında verilmiştir.

- Ölçüm ile hesap sonuçları genel olarak birbirine uymamaktadır. Bunun nedenini
kablo dirençleri ve kaçak akım olarak düşünmekteyiz.

- AV kazanç hesabında sonucun 180 derece faz farkı olduğu için “-“ olarak alındığı
da unutulmamalıdır.

- Ayrıca JFET AC analizinde de BJT’ye benzer şekilde hesap yapılması gerekir.

Formül farkı dışında çoğu durum benzerdir.