5.5.

RÓWNANIE WIELOMIANOWE

Równanie wielomianowe rozwiązujemy następująco:

1) Zapisujemy równanie w postaci W ( x) = 0
2) Rozkładamy wielomian W (x) na czynniki.
3) Korzystając z własności , Ŝe iloczyn jest równy zeru, gdy co najmniej jeden z
czynników jest równy zeru, przyrównujemy czynniki wielomianu do zera.
4) Wyznaczamy pierwiastki otrzymanych czynników. Są one rozwiązaniami równania
wielomianowego .

Przykład 5.5.1. RozwiąŜ równanie: 2 x( x + 2)(3x − 6) = 0

Rozwiązanie Komentarz
2 x( x + 2)(3x − 6) = 0 Występujący w równaniu wielomian zapisany jest
w postaci iloczynowej.
2x = 0 lub x + 2 = 0 lub 3 x − 6 = 0 KaŜdy czynnik przyrównujemy do zera.
2x = 0 / : 2 x = −2 3x = 6 / : 3 Rozwiązując kaŜde z otrzymanych równań
x=0 x=2 wyznaczamy rozwiązania danego równania
wielomianowego.
Odp. Równanie ma trzy rozwiązania:
0, -2, 2.

Przykład 5.5.2. RozwiąŜ równanie: x 5 = 25 x

Rozwiązanie Komentarz
5 Przenosząc wszystkie wyraŜenia na
x − 25 x = 0 lewą stronę równania zapisujemy
równanie w postaci W ( x ) = 0

(
x x 4 − 25 = 0 ) Występujący w równaniu wielomian
rozkładany na czynniki wyciągając
czynnik x przed nawias.

( )
2 
x x 2 − 5 2  = 0 ( )
Czynnik x − 25 rozkładamy
4

  wykorzystując wzór skróconego

( )(
x x2 − 5 x2 + 5 = 0 ) mnoŜenia
a − b = (a − b )(a + b )
2 2


2

(
x x 2 − 5  x 2 + 5 = 0 ) 2
Czynnik x + 5 nie moŜna rozłoŜyć
na czynniki pierwszego stopnia ,bo
( )(
x x − 5 x + 5 x2 + 5 = 0 )( ) ∆ < 0.
( )
Czynnik x − 5 rozkładamy
2
wykorzystując wzór skróconego
mnoŜenia
a − b = (a − b )(a + b )
2 2
KaŜdy czynnik przyrównujemy do
x = 0 lub x − 5 = 0 lub x + 5 = 0 lub x 2 + 5 = 0 zera.
x= 5 x=− 5 ∆<0 Rozwiązując kaŜde z otrzymanych
brak pierwiastków równań wyznaczamy rozwiązania
danego równania wielomianowego.
Odp. Równanie ma trzy rozwiązania: 0, 5 ,− 5 .
Przykład 5.5.3. RozwiąŜ równanie: x 4 + 4 x 3 + 3 x 2 = 0

Rozwiązanie Komentarz
Występujący w równaniu wielomian
x 4 + 4 x 3 + 3x 2 = 0
( )
rozkładany na czynniki wyciągając
x 2 x 2 + 4x + 3 = 0 2
czynnik x przed nawias.
KaŜdy czynnik przyrównujemy do
x2 = 0 lub x2 + 4x + 3 = 0 zera.
x=0 a = 1; b = 4; c = 3 Rozwiązując kaŜde z otrzymanych
równań wyznaczamy rozwiązania
∆ = 4 2 − 4 ⋅1 ⋅ 3 = 4 danego równania wielomianowego.
−4− 4 −6
x1 = = = −3 Rozwiązując równanie
2 ⋅1 2
−4+ 4 −2 x 2 + 4 x + 3 = 0 stosujemy wzory
x2 = = = −1 2
∆ = b − 4⋅a⋅c
2 ⋅1 2
−b− ∆ −b+ ∆
x1 = ; x2 =
Odp. Równanie ma trzy rozwiązania: 0, -3, -1. 2a 2a

Przykład 5.5.4. RozwiąŜ równanie: x 4 − 9 = x − 9 x 3

Rozwiązanie Komentarz
4 3 Przenosząc wszystkie wyraŜenia na
x − 9 = x − 9x lewą stronę równania i porządkując
x 4 + 9x3 − x − 9 = 0 wielomian zapisujemy równanie w
postaci W ( x ) = 0
Występujący w równaniu wielomian
x 4 + 9x3 − x − 9 = 0 rozkładany na czynniki metodą
x 3 ( x + 9 ) − 1( x + 9 ) = 0 grupowania wyrazów.

W pierwszej grupie wyciągamy przed

3
nawias czynnik x , a w drugiej
czynnik –1 .
(x + 9)(x 3 − 1) = 0 Powtarzający się czynnik x + 9
wyłączamy przed nawias.
KaŜdy czynnik przyrównujemy do
x+9 =0 lub x3 − 1 = 0 zera.
x = −9 x3 = 1 Rozwiązując kaŜde z otrzymanych
równań wyznaczamy rozwiązania
x =1
danego równania wielomianowego.

Odp. Równanie ma dwa rozwiązania: -9, 1.

ĆWICZENIA

Ćwiczenie 5.5.1. RozwiąŜ równanie:

a) ( 2pkt.) x 5 + 4 x 4 + 4 x 3 = 0
b) ( 2pkt.) x 5 = −27x 2
c) ( 2pkt.) x 4 − 2x 2 + 1 = 0
d) ( 2pkt.) 2x 3 + x 2 − 8x = 4

schemat oceniania
Numer Odpowiedź
Liczba punktów
odpowiedzi
Rozkład wielomianu występującego w równaniu na
1
czynniki z których moŜna obliczyć rozwiązania równania.
1
2 Podanie rozwiązań równania. 1