Temat: Chlorowce 4

1. Brom – występuje w przyrodzie tylko w postaci związków chemicznych, głównie

bromków (w wodzie morskiej w ilości około 0,01 % masowych) i w minerałach
towarzyszących pokładom soli kamiennej.
2. Otrzymywanie bromu – brom otrzymuje się działając chlorem na bromki. Brom i jego
pary są silnie trujące, działają parząco i drażniąco na błony śluzowe układu
oddechowego.
3. Właściwości bromu :
 Konfiguracja elektronów walencyjnych 4s24p5
 W związkach występuje na – I, I, III, IV, V, VII stopniu utlenienia
 Lotna, czerwonobrunatna ciecz o charakterystycznym duszącym ostrym
zapachu
 Słabo rozpuszcza się w wodzie – dając tzw, wodę bromową o barwie
czerwonobrunatnej:
Br2+ H2O = HBr + HBrO - reakcja dysproporcjonowania
 Rozpuszcza się w tetrachlorometanie (CCl4) dając czerwonopomasrańczowy
roztwór.
 Pierwiastek aktywny chemicznie
 Niektóre metale (Mg, Pb, Ni) pasywują się pod jego działaniem
 Nie raguje z tlenem (a znane tlenki bromu np. Br2O, BrO2, Br2O5 otrzymuje się
metodą pośrednia)
 Brom i jego tlenki mają właściwości kwasowe
 Wypiera jod z jego związków a sam jest wypierany przez chlor i fluor

4. Zastosowanie bromu
 Do otrzymywania rozpuszczalników, barwników np. do czerwonego atramentu
 Przemysł fotochemiczny – AgBr
 medycyna
5. Jod
Obecny w przyrodzie tylko w postaci związanej. Występuje w wodzie morskiej w
postaci związków organicznych, w glonach morskich i jako minerały towarzyszące
pokładom saletry chilijskiej

a) Właściwości:
 Konfiguracja elektronów walencyjnych 5s25p5
 W związkach występuje na – I, I, III, V, VII stopniu utlenienia
 Fioletowo czarny, nieprzezroczysty, krystaliczne ciało stałe o metalicznym
połysku oraz charakterystycznym ostrym zapachu
 Łatwo sublimuje (pary mają barwę fioletową)
 Bardzo słabo rozpuszcza się w wodzie, dając jasnożółto brązowy roztwór.
Jego rozpuszczalność rośnie po dodaniu jonów jodkowych ponieważ
zachodzi reakcja tworzenia jonów I3-
 I2 + I- = I3-

 Dobrze rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych np.

chloroformie, tetra chloroformie (roztwór fioletowy) czy etanolu (roztwór
żółtobrązowy).
Roztwór jodu 7% i jodku potasu 3% w 90% alkoholu etylowym to jodyna,
służąca do dezynfekcji ran i skaleczeń . Różnice w barwie roztworów
wynikają z faktu, że w chloroformie obecne są pojedyncze cząsteczki I2,
natomiast w wodzie i etanolu – połączenia cząsteczek I2 z cząsteczkami
rozpuszczalnika
 aktywny chemicznie
−¿¿
 utlenia się do jonów IO3 za pomocą kwasu azotowego V lub po
rozpuszczeniu w zasadach:

3J2 + 10HNO3 = 6HIO3 + 10 NO + 2H2O

3J2 + 6NaOH = NaIO3 + 5 NaI + 3H2O

 W reakcji ze skrobią tworzy charakterystyczne niebieskofioletowe

połączenia – reakcja charakterystyczna tzw. próba jodoskrobiowa
 Tworzy kilka tlenków – najważniejszy I2O5
 Wypiera astat z jego związków, zaś sam wypierany jest przez pozostałe
fluorowce
 Jod i jego tlenki mają właściwości kwasowe
−¿¿
 Jod i jony I 3 jest trujący, działa parząco i drażniąco na błony śluzowe i
układ pokarmowy
 Radioaktywny izotop jodu 131I to jeden z najniebezpieczniejszych
produktów rozczepienia jader uranu i plutonu, silnie skażający środowisko
podczas wybuchów jądrowych
 Odgrywa istotną rolę w organizmach zwierząt i ludzi (obecny w
hormonach tarczycy, regulujących przemianę materii- najważniejszy to
tyroksyna. Niedobór powoduje przerost tarczycy i chorobę Basedowa.
b) Otrzymywanie
- działanie chlorem na wodne roztwory jodków i redukcja jodanów V za pomocą
−¿¿
jonów HSO 4
c) Zastosowanie
 Przemysł spożywczy – jodowanie soli
 Medycyna – produkcja leków i jodyny
 Przemysł fotochemiczny – AgI
 Chemia analityczna
6. Astat – pierwiastek promieniotwórczy, otrzymywany sztucznie w wyniku
bombardowania izotopu bizmutu 209 Bi cząsteczkami alfa. Najdłużej żyjący izotop to
210
At. Najrzadziej występujący pierwiastek w przyrodzie. W związkach występuje na –
I, I i V stopniu utlenienia. Łatwo sublimuje, właściwości chemiczne zbliżone do jodu.
Toksyczny.