Zasady gry w szachy – część 12

Atak na króla
(Poświęcenie figury)

DIAGRAM W pozycji przedstawionej na diagramie białe rozpoczynają atak matujący

posunięciem
1. f5-f6.
Jedynym posunięciem pozwalającym uniknąć mata na g7 jest ruch pionem g7-g6. Celem białych
będzie teraz wejście hetmanem na pole h6 z ponowną groźbą mata na g7. Zagrają więc Hg3-f4
bądź Hg3-g5. Czarne nie mają innego sposobu obrony niż Kg8-h8, a potem Wf8-g8. Ale po Kg8-
h8; Hf4-h6, Wf8-g8 białe grają Wf1-f3 i czarne nie są w stanie powstrzymać białych przed
poświęceniem hetmana na h7 i daniem mata wieżą: Wf3-h3.
Jeżeli hetman czarnych stałby na c5, zamiast b5, mogłyby one zapobiec matowi odchodząc wieżą
z f8, i stawiając tam hetmana. W ten sposób pole g7 zostałoby obronione.
(Dla przypomnienia) Mat wieżą i skoczkiem przedstawiony w pozycji na diagramie (powinien
już być znajomy – przedstawiałem go w lekcji 10) -
Białe grają 1. Hd1-h5 i jeżeli czarne wykonają jakieś neutralne posunięcie, białe matują poprzez 2. Hh5:h7+ Kh8:h7; 3.
We5-h5#.
Czarne mogą próbować obrony 1 … g7-g6. Białe kontynuują wtedy 3. Hh5-h6 i znowu czarne nie mogą wykonać
neutralnego posunięcia takiego jak na przykład d7-d6 (?), ze względu na to, że białe mogą wtedy wymusić innego mata w
dwóch posunięciach, to znaczy po 3. We5-h5 (zagrażające Hh6:h7) i teraz gdy zabiją czarne wieżę 3. … g6:h5 nastąpi 4.
Hh6-f6 # i mat.)
- pojawia się w kilku wariantach gry będących rezultatami następującej sytuacji:

DIAGRAM
Białe zaczynają swój atak matujący od
1 Se4-f6.
Grozi poświęcenie hetmana na h6 i mat wieżą na g8. Posunięcie skoczkiem białych trudno jest
nazwać poświęceniem z tego względu, że czarne nie mogą wziąć skoczka ze względu na:
1…. g7:f6?? (poważny błąd!) 2. Hh5:h6+ Sf8-h7 3. Hh6-g7 mat.
Jedynym sposobem na oddalenie groźby białych jest
1 … Sf8-g6.
Jednak rozwiązanie to jest tylko tymczasowe ponieważ białe kontynuują 2. Wd3-h3 (niżej
pokazuje w tej pozycji jeszcze inny sposób ataku) grożąc Hh5-g5, Wh3:h6+ i Hg5:h6 mat, a jest
to groźba, przed którym czarne nie są w stanie się obronić.
Białe mogą poświęcając na h6 hetmana zamiast wieży, bardzo wcześnie wymusić mata. Jednakże uwaga! Gdyż po na 2… Gb7-
a8 3. Hh5:h6 g7:h6; 4. Wh3:h6+ Kh8-g7; 5. Wh6-h7+ Kg7-f8; 6. Wh7-h8+ czarne nie wezmą wieży ponieważ białe dadzą
mata Wg4-g8, wracają więc królem na g7 i białe nie mogą zrobić nic lepszego niż dać wiecznego szacha wieżą na h7 i h8.
Ta pozycja początkowa (DIAGRAM) jest o tyle ciekawa, że sposób wygrywania można przeprowadzić jeszcze w inny sposób.
Oto przykładowe warianty:
1) 1.Wg4xg7 Kh8xg7 2.Wd3–h3 f7–f6 3.Hh5xh6+ Kg7–f7 4.Se4xf6 Hc7xe5 5.d4xe5 Wd8–d1+ 6.Gc4–f1 Gb7–e4 7.Wh3–g3 Wd1xf1+
8.Kg1xf1 Ge4–d3+ 9.Kf1–g1 Gd3–g6 10.Wg3xg6 Sf8xg6 11.Hh6–h7+ Kf7–f8 12.Hh7–g8#
2) 1.Se4–f6 Sf8–g6 2.Wg4xg6 f7xg6 3.Hh5xg6 g7xf6 4.Hg6xf6+ We7–g7 5.Hf6xh6+ Wg7–h7 6.Hh6–f6+ Hc7–g7 7.Hf6xd8+ Hg7–g8
8.Hd8–f6+ Hg8–g7 9.Gc4xe6 Hg7xf6 10.e5xf6 Wh7–h6 11.f6–f7 Wh6–f6 12.d4–d5 Kh8–g7 13.Wd3–g3+ Kg7–f8 14.Wg3–g8+ Kf8–e7
15.Wg8–e8+ Ke7–d6 16.We8–d8+ Kd6–e5 17.h2–h4 Gb7–a6 18.f7–f8H Wf6xf8 19.Wd8xf8 Ga6–c4 20.f2–f4+ Ke5–e4 21.h4–h5 Ke4–e3
22.h5–h6 Ke3–d3 23.h6–h7 Gc4xd5 24.Ge6xd5 Kd3–c2 25.Gd5–e4+ Kc2–b2 26.h7–h8H itd.
Warto te warianty dobrze przestudiować!
Rezed analizą następnej pozycji wróćmy na moment do przykładu z 9 lekcji diagram
dla przypomnienia:
Ostatnim posunięciem czarnych było 1. Sg8-e7, podczas gdy generalnie preferowane w otwarciach jest Sg8-f6,
zabezpieczające piona h7 przed przyszłymi atakami. Białe mogą teraz zagrać Sf3-g5, atakując piona f7 drugi raz, ponieważ
jest on już atakowany gońcem z c4. Adept szachowy, w swojej obecnej fazie szachowego rozwoju, może jeszcze nie rozumieć,
dlaczego czarne powinny być tak zatroskane obroną piona f7, mając na uwadze, że czarne mają przewagę piona, tak więc
ewentualna jego strata tylko wyrówna wartość materiału obu stron, zamiast dać białym przewagę. Jednak później, w trakcie
nauki poświęconej otwarciom, stanie się jasne, że w pozycji przedstawionej na diagramie czarne muszą ze wszystkich sił
bronić piona f7, inaczej ich położenie wkrótce stanie się beznadziejne z uwagi na odsłoniętą pozycję króla.
Są tylko dwa sposoby, jakimi czarne mogą obronić piona na f7. Jeden polega na ruchu piona z linii „d” na pole d5, co
spowoduje zablokowanie diagonali gońca białych; drugi polega na wykonaniu roszady, przez co wieża zapewnia wymaganą
ochronę piona f7. Wtedy niekorzystne stanie się dla białych zbicie piona, ponieważ będą musiały oddać skoczka i gońca za wieżę i piona.
Z dwóch wymienionym możliwości, tylko pierwsza jest odpowiednia. Gdyby czarne wykonały roszadę, dałyby białym okazję do przeprowadzenia ataku na
słabego piona h7, skoczkiem lub hetmanem, przeciwko czemu czarne nie są w stanie wystawić satysfakcjonującej obrony. Partia może przebiegać następująco:
1.Sf3-g5 0-0 2. Hd1-h5 h7-h6 Jest to jedyny sposób obrony przeciwko groźbie mata Hh5:h7. Ale posunięcie hetmana białych zawiera podwójną groźbę. Niesie
ze sobą trzeci atak na piona f7 i obrona tego ostatniego w końcu upada, powodując, że czarne muszą oddać jednak więcej materiału. 3. Sg5:f7 Wf8:f7
Czarne muszą poświęcić materiał w tej wymianie. Jeżeli wykonałyby ruch hetmanem, np.: 3. …. Hd8-e8?? atakowanym przez skoczka, wystawiłyby króla na
zabójczego podwójnego szacha: 4. Sf7:h6++ Kg8-h8 (lub h7) 5. Sh6-f7+ (szach odkryty) Kh8-g8 6Hh5-h8 # mat.
Po oddaniu wieży za skoczka w trzecim posunięciu czarne przegrywają partię, z tego względu, że, jak to zostało wyjaśnione wcześniej, białe mogą po prostu
wymienić wszystkie bierki i wymusić wygraną w końcówce, mając przewagę materiału.

Szkoła Podstawowa nr 26 w Gdyni str 1 Do użytku wewnętrznego – zezwala się na kopiowanie

 W pozycji przedstawionej na diagramie białe mogą przeprowadzić atak, który w pewien sposób
przypomina sposób gry pokazany w poprzednim przykładzie.
Zagranie - 1. Sf3-g5 nie prowadzi do niczego, ponieważ czarne obronią się posunięciami pionów na g6 lub
h6. Białe mają jednak inną możliwość przeprowadzenia i to znacznie bardziej bezpośredniego ataku na
króla czarnych. Dokonać tego mogą przez poświęcenie
1. Gd3:h7+. Po
1… Kg8:h7;
2. Sf3-g5+ Kh7-g8; (odejście króla na g6 pokazuję niżej)
3. Hd1-h5 czarne mogą uchronić się przed matem tylko poświęcając swojego hetmana za skoczka białych.
3… Wf8-e8 z perspektywą ucieczki króla na e7 przez f8, jeżeli zostałby zaatakowany poprzez
Hh5-h7 i Hh7-h8, może zostać udaremnione przez białe poprzez
4. Hh5:f7+ Kg8-h8
5. Hf7-h5+ Kh8-g8
6. Hh5-h7+ Kg8-f8
7. Hh7-h8+ Kf8-e7
8. Hh8:g7 mat. Przed dokonaniem poświęcenia gońca, białe powinny oczywiście upewnić się, że czarne nie mogą się uratować, unikając
ataku grożącego po Hf7-h5. Czarne istotnie mogą uniknąć tego wariantu odchodząc królem na g6 zamiast na g8 w drugim posunięciu.
2… Kh7-g6
Ale również i w tym przypadku białe mają wygrywającą kontynuację. Mogą zagrać
3. Hd1-g4 grożąc biciem hetmana czarnych i odkrytym szachem poprzez Sg5:e6. Jeżeli czarne przesuną hetmana, białe i tak dadzą odkrytego
szacha, zmuszając króla do odejścia na h7 co prowadzi do zamierzonego oryginalnie wariantu. Jeżeli, z drugiej strony, czarne spróbują
3… f7-f5, atakując hetmana białych i czyniąc odkrytego szacha nieefektywnym, białe mogą najpierw wziąć piona en passant
4. e5:f6 e.p., Kg6:f6
5. Hg4:e6# hetman matuje na e6.
Często poświęcenie przeprowadzane jest w celu utrzymania związania, które wcześniej czy później zaowocuje uzyskaniem przewagi figury.
(ciąg dalszy nastąpi)
Zadania. Mat w 1 posunięciu.

Koniec części dwunastej

Szkoła Podstawowa nr 26 w Gdyni str 2 Do użytku wewnętrznego – zezwala się na kopiowanie