See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/358388490

Modeling the Affectability of Managers' Decisions from Cognitive Biases

Based on Accounting and Economic Variables: A System Dynamics Approach

Article · February 2022

DOI: 10.22059/acctgrev.2021.312630.1008457

CITATION READS

1 251

3 authors, including:

Accounting And Auditing Review

University of Tehran
29 PUBLICATIONS 11 CITATIONS

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Accounting And Auditing Review on 06 February 2022.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 Modeling the Affectability of Managers' Decisions from
Cognitive Biases Based on Accounting and Economic Variables:
A System Dynamics Approach

Shokrollah Khajavi
*Corresponding Author, Prof., Department of Accounting, Faculty of Economics,
Management and Social Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran. E-mail:
shkhajavi@rose.shirazu.ac.ir

Vahid AlizadehTalatapeh
Ph.D. Candidate, Department of Accounting, Faculty of Economics, Management and Social
Sciences, Shiraz University, Shirz, Iran. E-mail: s.vahid.alizadeh@rose.shirazu.ac.ir

Abstract

Objective: This study aims to provide a dynamic model based on accounting and
economic variables, considering the affectability of managers' decisions from cognitive
biases. The neglected point in accounting studies is investigating the amplifying or
alleviating effect of managers’ cognitive biases on the extent of affectability of
companies from uncertainty in the business environment, which shows the necessity of
this research.

Methods: System dynamics approach has been used to model and study the interaction
between components based on the information of companies listed in the Tehran Stock
Exchange in a period of 9 years from 2011 to 2019. For simulation horizon, 15 years
from 2011 to 2026 have been considered.

Results: The uncertainty caused by higher inflation reduces the overinvestment of

managers, while the projection bias reduces this negative effect. Although rising inflation
also increases the tendency of loss aversion managers to receive loan, the difference
between such managers is that they consider external financing when the weighted
average cost of capital due to reliance on internal financing has gone up. Another result of
this study was that managers with overconfidence bias underestimate the cost of internal
resources, and based on inherent risk aversion, they reduce the portion of external
financing risk to use it as an investment.
 Conclusion: The decision making model of managers is influenced by cognitive biases
and these deviations shape the behavior of managers in the face of environmental and
exogenous factors. Managers limit their investments and capital expenditure policies due
to the condition of the country's economic environment. However, due to behavioral
biases affecting their economic decision-making pattern, the overall performance of
companies weakened and in fact, these companies lose their opportunities to value
making and wealth creation.

Keywords: System Dynamics, Decision Making, Cognitive Bias.

Citation: Khajavi, Shokrollah and AlizadehTalatapeh, Vahid (2021). Modeling the Affectability
of Managers' Decisions from Cognitive Biases Based on Accounting and Economic Variables: A
System Dynamics Approach. Accounting and Auditing Review, 28(1), 54-79. (in Persian)
------------------------------------------------------------
Accounting and Auditing Review, 2021, Vol. 28, No.1, pp. 54-79
DOI: 10.22059/acctgrev.2021.312630.1008457
Received: November 09, 2020; Accepted: January 31, 2021
Article Type: Research-based
© Faculty of Management, University of Tehran
 ‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ روﻳﻜﺮد ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﺷﻜﺮاﻟﻪ ﺧﻮاﺟﻮي‬
‫* ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪ ،‬اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﮔﺮوه ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬داﻧﺸـﻜﺪه اﻗﺘﺼـﺎد‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻋﻠـﻮم اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ داﻧﺸـﮕﺎه ﺷـﻴﺮاز‪ ،‬ﺷـﻴﺮاز‪ ،‬اﻳـﺮان‪ .‬راﻳﺎﻧﺎﻣـﻪ‪:‬‬
‫‪shkhajavi@rose.shirazu.ac.ir‬‬

‫وﺣﻴﺪ ﻋﻠﻴﺰاده ﻃﻼﺗﭙﻪ‬

‫داﻧﺸــﺠﻮي دﻛﺘــﺮي‪ ،‬ﮔــﺮوه ﺣﺴــﺎﺑﺪاري‪ ،‬داﻧﺸــﻜﺪه اﻗﺘﺼــﺎد‪ ،‬ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻋﻠــﻮم اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ داﻧﺸــﮕﺎه ﺷــﻴﺮاز‪ ،‬ﺷــﻴﺮاز‪ ،‬اﻳــﺮان‪ .‬راﻳﺎﻧﺎﻣــﻪ‪:‬‬
‫‪s.vahid.alizadeh@rose.shirazu.ac.ir‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬

‫ﻫﺪف‪ :‬ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺪف اراﺋﻪ ﻣﺪﻟﻲ ﭘﻮﻳﺎ از اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﺟﺮا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻐﻔﻮل در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫ﺑﺮ ﻣﻴﺰان اﺛﺮﭘﺬﻳﺮي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺠﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺮورت اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﭘﮋوﻫﺸﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫روش‪ :‬از روش ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﻣﺪلﺳـﺎزي و ﺑﺮرﺳـﻲ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﺑـﻴﻦ اﺟـﺰا‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﻃﻼﻋـﺎت ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ‪9‬ﺳﺎﻟﻪ از ﺳﺎل‪ 1390‬ﺗﺎ ‪ 1398‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻓﻖ ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎزي‪ ،‬دوره ‪15‬ﺳـﺎﻟﻪ‬
‫از ﺳﺎل ‪ 1398‬ﺗﺎ ‪ 1404‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻮرم ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺶﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺛـﺮ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ را ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺪﻳﺮان زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰ را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﺗﺴﻬﻴﻼت اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﻔـﺎوت‬
‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪﻳﺮان آن اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﻮزون ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺎﺷـﻲ از ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ داﺧﻠﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺪﻳﺮان داراي ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠـﻲ را ﻛﻤﺘـﺮ از ﺣـﺪ ﺑـﺮآورد‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺮ اﺳﺎس رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰي ذاﺗﻲ‪ ،‬ﺳﻬﻢ رﻳﺴﻚ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از آن را ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ :‬اﻟﮕﻮي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮان در ﺣﻮزه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﻗـﺮار دارد و اﻳـﻦ‬
‫اﻧﺤﺮافﻫﺎ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﺪﻳﺮان در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﺑﺮونزا را ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺣـﺎﻛﻢ ﺑـﺮ ﻓﻀـﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪﻛﺮد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺧﻮد را ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺗﻮرشﻫـﺎي رﻓﺘـﺎري ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﺮ اﻟﮕـﻮي‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻳﺠﺎد ارزش و ﺧﻠﻖ ﺛﺮوت را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻨﺎد‪ :‬ﺧﻮاﺟﻮي‪ ،‬ﺷﻜﺮاﻟﻪ؛ ﻋﻠﻴﺰاده ﻃﻼﺗﭙﻪ‪ ،‬وﺣﻴﺪ )‪ .(1400‬اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣـﺪﻳﺮان ﺑـﺎ ﻧﻘـﺶ‬
‫ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ روﻳﻜﺮد ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪.79 – 54 ،(1)28 ،‬‬
‫‪-------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪ ،1‬ﺻﺺ‪79 - 54 .‬‬
‫‪DOI: 10.22059/acctgrev.2021.312630.1008457‬‬
‫درﻳﺎﻓﺖ‪ ،1399/08/19 :‬ﭘﺬﻳﺮش‪1399/11/12 :‬‬
‫ﻧﻮع ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ :‬ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ‬
‫© داﻧﺸﻜﺪه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬
‫‪55‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻣﺪل ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ از ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ و ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ رﻓﺘـﺎر ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد )ﻛﺮﻳﻚ‪ 1943 ،1‬و ﺟﺎﻧﺴﻮن ـ ﻟﻴﺮد‪ .(1983 ،2‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎمﺷﺪه در ﻗﺎﻟـﺐ ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ راﻳﺎﻧﻪ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ دﻗﺖ ﻣﺪل ذﻫﻨﻲ ﻳﻚ ﻓﺮد‪ ،‬از ﻋﻤﻠﻜﺮد وي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺧـﻮﺑﻲ‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ )ﮔﺮي و وود‪ .(2011 ،3‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﺪلﻫـﺎي ذﻫﻨـﻲ ﺧـﻮد ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ رواﺑﻂ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﭘﻮﻳﺎ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺑـﻪﻧﻮﺑـﻪ ﺧـﻮد‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺠﺎري را ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲﻣﺪت ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻋﻘﻴـﺪه‬
‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﻌﻲ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻋﻘﻼﻳـﻲ دارﻧـﺪ ﺗـﺎ از اﻳـﻦ ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد دادهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮﻋﻜﺲ‪،‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ ،‬روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻳﻜﺴﺎن‪ ،‬اﻓﺮاد اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻧﺪ )اﺳﺘﺮﻣﻦ‪ .(1985 ،4‬ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺎمﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬رﻓﺘـﺎر را ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎص‪ ،‬ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻫﺪاﻳﺖ رﻓﺘـﺎر ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎﺧﺘﺎر را ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﻣـﻲدﻫـﺪ )رﻳﭽﺎردﺳـﻮن‪.(1991 ،5‬‬
‫ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺛﺮﭘﺬﻳﺮي ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻣـﺪﻳﺮان در ﺣـﻮزه ﺣﺴـﺎﺑﺪاري و اﻗﺘﺼـﺎدي از‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑﺮونزا و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي در آن ﺑـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺗﺠـﺎري ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬
‫ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان روﺷﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺪلﺳﺎزي ﻣـﺎﻟﻲ و روﻳﻜـﺮد ﺗﺠﺮﺑـﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺎزوﻛﺎر ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮان ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺪف از اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬وارد ﻛﺮدن اﺛﺮ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﻧﻬﺎ و اراﺋﻪ ﻣﺪﻟﻲ ﭘﻮﻳﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻏﻴﺮﻋﻘﻼﻳﻲ ﺑﺮ ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي‬
‫و روﻧﺪ ﺧﻠﻖ ﺛﺮوت در اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﻣﺪلﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺴﺐوﻛﺎر ﻓﻘﻂ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻼن ﻳﺎ ﺧـﺮد داﺧﻠـﻲ را ﺑـﻪﺻـﻮرت‬
‫ﻣﺠﺰا ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ و از ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ در ﻛﻨﺎر ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻛﻠﻴﺪي‪ ،‬در ﭼﺎرﭼﻮب ﻳﻚ ﻣﺪل ﺟﺎﻣﻊ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي درونزا و ﺑﺮونزا ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻫﻢزﻣـﺎن ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪه و ﺑـﺮ اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺎس‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮان ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺎﻓﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﺮرﺳﻲﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي و ﭘﻴﺸـﻴﻨﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ‬
‫ﻣﺮور ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺪل و رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺗﺸـﺮﻳﺢ ﺷـﺪه و ﻋﻮاﻣـﻞ اﺛﺮﮔـﺬار ﺑﻴـﺮون از ﻣﺮزﻫـﺎي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻧﻘﺎط اﺛﺮﮔﺬاري آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻧﻘـﺎط ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﻣـﺪﻳﺮان در ﻣـﺪل‬
‫ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺷﺪه و ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن و ﺻﺤﺖ ﻣﺪل‪ ،‬از آزﻣﻮنﻫـﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽـﻮن آزﻣـﻮن ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴـﺪ رﻓﺘـﺎر‪ ،6‬آزﻣـﻮن‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Craik‬‬
‫‪2. Johnson-Laird‬‬
‫‪3. Gary & wood‬‬
‫‪4. Sterman‬‬
‫‪5. Richardson‬‬
‫‪6. Behaviour Reproduction Test‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‪...‬‬ ‫‪56‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺎ و آزﻣﻮن ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪ 1‬اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﺗﺪوﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ و رواﺑﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي روشﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻧﮕﺮش‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻄﺮح در اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راهﮔﺸﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺎرﺳﺘﺮ در دﻫﻪ ‪ ،1960‬اﻳﺪه اﺻﻠﻲ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﻫـﺎي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺗﻮﺳﻌﻪ داد‪ .‬وي ﺑﻪ ﻣﺪلﺳﺎزي رﻓﺘﺎر ﭘﻮﻳﺎي ﺳﻴﺴـﺘﻢﻫـﺎ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺟﻤﻌﻴـﺖ در ﺷـﻬﺮﻫﺎ و زﻧﺠﻴـﺮه ﺗـﺄﻣﻴﻦ در ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬
‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻮد و ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮد ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎﻳﻲ‪ ،‬در ﻫـﺮ ﺳـﻄﺤﻲ‪ ،‬از ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي زﻳﺮﺑﻨـﺎﻳﻲ ﺟﺮﻳـﺎنﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﺗﺄﺧﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و رواﺑﻂ ﺑﺎزﺧﻮردي ﻣﻨﺘﺞ ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﻴﻨﮕﺮز و واﻳﺖ‪ .(2010 ،2‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲﻫـﺎي ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻃﻴﻔـﻲ از‬
‫ﻧﮕﺮش ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﺋﻞ راﻫﺒﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺎرﺳﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ داده اﺳﺖ )ﺟﻜﺴﻮن‪ .(2003 ،3‬دﻳـﺪﮔﺎه ﺳﻴﺴـﺘﻤﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺮرﺳﻲ رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻧﻮع ﺗﻌﺎﻣﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪه )ﻣﻮﺳـﻮي ﺣﻘﻴﻘـﻲ و‬
‫ﺧﻠﻴﻔﻪ‪ (1394 ،‬و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑـﺎزﺧﻮرد و رواﺑـﻂ ﻋﻠـﺖ و ﻣﻌﻠـﻮﻟﻲ‪ ،4‬ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ و ﺗﺒﻴـﻴﻦ رواﺑـﻂ ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ )ﻣﺼﻠﺢﺷﻴﺮازي و ﺧﻠﻴﻔﻪ‪ .(1396 ،‬ﻃﻲ دﻫﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‪،‬‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اراﺋﻪ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶﻓﺮض اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد رﻓﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﺎ ﻛـﻪ ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﺑـﻪﮔﻮﻧـﻪاي‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ذﻫﻨﻲ ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮﺳﺪ و ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻋﺎري از ﻫﺮ ﻧﻮع رﻳﺴﻜﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ادواردز‪ 1954 ،5‬و دﻳﺒﻮﻧﺪ و‬
‫و ﺗﺎﻟﺮ‪ .(1994 ،6‬ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه ﻋﻘﻼﻳﻲ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺎداش را ﺑﻪ ﺣـﺪاﻛﺜﺮ و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن دور از ﻓﺮض ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺴﺎن ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎ و ﺧﻄﺎﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮار دارد )ﺑﺎرون‪ ،(1998 ،7‬از اﻳﻦ رو‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﮔﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ و ﮔـﺰﻳﻨﺶ‬
‫»ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ«‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب راﺣﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻃﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ رﻓﺘـﺎر اﻧﺴـﺎن ﻧﻘﺸـﻲ اﺳﺎﺳـﻲ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻠﺖﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﻳﺢ رﻓﺘﺎر آن ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬روﻳﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي درونﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﺤﻴﻂ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮونزا در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ دارد و ﺗﻄﺒﻴـﻖ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺑـﺎ ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺮزﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑـﺮونزا را در ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ )رﺟﺒﻲ‪ .(1393 ،‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﻧﺤﻮه ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬
‫آن ﺑﺮ ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮونزا ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﺄﺛﻴﺮﭘـﺬﻳﺮ ﺳـﺎزوﻛﺎر ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻮد و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ اﺷـﺎره‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي در ﺣﻮزه ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪكاﻧﺪ و اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Sensitivity Analysis‬‬
‫‪2. Mingers & White‬‬
‫‪3. Jackson‬‬
‫‪4. Cause and Effect Relationships‬‬
‫‪5. Edwards‬‬
‫‪6. DeBondt & Thaler‬‬
‫‪7. Baron‬‬
‫‪57‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﺪلﺳﺎزي و ﺑﺮرﺳﻲ رواﺑﻂ ﻋﻠﻲ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ و ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻄﻲ ﻫﻤﭽﻮن‪ ،‬ﻟﻮوﻧﺸﺘﺎﻳﻦ‪ ،‬اوداﻧﺎﻫﻴﻮ و راﺑﻴﻦ‪ ،(2003) 1‬ﺑﻴﻜﺮ و ووﮔﻠﺮ‪ (2011) 2‬و ﻣﺎﻟﻤﻨﺪﻳﺮ‪ ،‬ﺗﻴـﺖ و ﻳـﺎن‬
‫)‪ (2007‬ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺑﺮرﺳﻲﺷﺪه ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪ :‬ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ‪ ،4‬زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي‪ 5‬و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ .6‬در اداﻣﻪ‪ ،‬ﭘﺲ از‬
‫از ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺗﻮرﻣﻲ و آﺛﺎر آن ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ‬
‫ﻟﻮوﻧﺸﺘﺎﻳﻦ و ﻫﻤﻜﺎران )‪ ،(2003‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ اﺻـﻄﻼح ﺳـﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨـﻲ را اراﺋـﻪ داده و ﺑﻴـﺎن ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي روﺣﻲ ﻓﻌﻠﻲ اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﺳﻠﻴﻘﻪ‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎي آﻧﻬﺎ‪» ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺮﺟﻊ‪ «7‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺟﺘﻨـﺎب از ﺳـﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨـﻲ‬
‫دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﻣﺮﺟﻊ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ زﻳﺎدي ﺑﺮ ﻓﺮاﻳﻨـﺪﻫﺎي‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ آﻧﻬﺎ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻌﻠﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻘﻄـﻪ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ )ﻧﻘﻄﻪ ﻟﻨﮕﺮﮔﺎﻫﻲ( و ﺗﺴﺮي وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ آﺗﻲ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ در ﻣﺨـﺎرج‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺣﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺮ اﻫﺪاف ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺘﻔـﺎوت‬
‫از ﺳﻬﺎمداران اﺳﺖ )ﺑﺎدآور ﻧﻬﻨﺪي و ﺗﻘﻲزاده ﺧﺎﻧﻘﺎه‪ .(1397 ،‬ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ 8‬ﻣﺪﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﺗﺨـﺎذ ﺗﺼـﻤﻴﻢﻫـﺎي‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل دارد در درازﻣﺪت ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ اﺛﺮﻫﺎي ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮ ﺟﺎي ﮔﺬارد‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ واﻗﻌﻲ آﺗﻲ ﺑﻪدرﺳﺘﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و در واﻗﻊ ﻓﺮد‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ آﺗﻲ ﺧﻮد ﺗﺴﺮي ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي‬
‫زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي ﻳﻚ ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬درد ﻧﺎﺷﻲ از‪ ،‬از دﺳﺖ دادن ﺑـﺮاي اﻓـﺮاد‪ ،‬از ﻧﻈـﺮ روانﺷﻨﺎﺳـﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻟﺬت ﻛﺴﺐ ﻛﺮدن اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﺷﺎﻳﺎن ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺑـﺮ ﺗﺼـﻤﻴﻢﻫـﺎي اﻓـﺮاد ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕـﺬارد و ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺿﺮر و زﻳـﺎن ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺗـﺮس از‬
‫ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪن ﺧﺴﺎرت‪ ،‬آﻧﻬﺎ را از اﻧﺠﺎم رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺣﺘﻲ ﺣﺴﺎبﺷـﺪه ﻛـﺎﻣﻼً ﻣﺤﺘﻤـﻞ و داراي ﺑـﺎزدﻫﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪﺷـﺪه ﺑـﺎز‬
‫ﻣﻲدارد‪ .‬ﺑﻪ زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه در ﺧﺼﻮص ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ وﺟﻮه‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﺳﻮدآوري آﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد و اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮي ﻧﺘﻮاﻧﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﻫـﺎي ﺻـﺤﻴﺢ و‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪﺷﺪهاي اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ زﻳﺎن ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻛﺎﻫﻨﻤﻦ و‬
‫ﺗﻮرﺳﻜﻲ‪ 9‬در ﺳﺎل ‪ ،1979‬ﻣﻔﻬﻮم زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي را ﻣﻄﺮح و آن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻄﻼح‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ ﺑـﺎر در ﺳـﺎل‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Loewenstein, O’Donoghue & Rabin‬‬
‫‪2. Baker & Wurgler‬‬
‫‪3. Malmendier, Tate & Yan‬‬
‫‪4. Projection bias‬‬
‫‪5. Loos aversion‬‬
‫‪6. Overconfidence‬‬
‫‪7. Anchoring point‬‬
‫‪8. Cognitive biases‬‬
‫‪9. Kahneman,& Tversky‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‪...‬‬ ‫‪58‬‬

‫‪ 1979‬در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻣﻬﻢ درﺑﺎره اﺣﺘﻤﺎل ذﻫﻨﻲ‪ 1‬ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺳﺎل ‪ 1992‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺶ آﻧﻬﺎ ﻧﺸـﺎن داد ﻛـﻪ‬
‫اﻓﺮاد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﺜﺒﺖ واﻛﻨﺶ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬زﻳﺎن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﻮد ﻣﻌﺎدل آن‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻨﻴﺎدي‪ ،‬زﻳﺮﺑﻨﺎي ﺗﺌﻮري ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪ 2‬را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺗﺌﻮري‪ ،‬اﻓـﺮاد ﻫﻤـﻮاره‬
‫در ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض رﻳﺴﻚ ﻣﺎﻟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﻬﻮم زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮد ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را ﺑﻴﺶ از ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﭘﺎداشﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ )ﺑـﻪﺧﺼـﻮص در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘـﻮل( وزندﻫـﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺧﺼﻮص ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ رﻳﺴﻚ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺗﻤﺮﻛـﺰ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﻮد ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻧﺎﺷﻲ از آن‪.‬‬

‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ اﻓﺮاد‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪﺳﺎز رﻓﺘﺎرﻫﺎي آﻧﺎن اﺳﺖ )ﻣﺸﺎﻳﺦ‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐزاده و ﺣﺴﻦزاده ﻛﻮﭼﻮ‪ .(1399 ،‬ﺑـﻴﺶاﻃﻤﻴﻨـﺎﻧﻲ‬
‫ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺮد ﻣﻬﺎرت و داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ و رﻳﺴﻚﻫﺎ را ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ﺑﺮآورد ﻛـﺮده و درﺑـﺎره ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫روﻳﺪادﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ واﻗﻌﺎً اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ )ﻧﻮﻓﺴـﻴﻨﺠﺮ‪ .(2001 ،3‬ﻣﻔﻬـﻮم اﻃﻤﻴﻨـﺎن‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬از ﭘﮋوﻫﺶ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮشﺑﻴﻨﻲ‪ 4‬ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮔﺮاﻳﺶ اﻓﺮاد ﺑـﻪ ﺑـﺮآورد‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ )دﻳﺒﺎﻧﺪ و ﺗﺎﻟﺮ‪ 1995 ،‬و ﻣﺎﻟﻤﻨﺪﻳﺮ و ﺗﻴﺖ‪ .(2008 ،5‬ﻫﺎﻳﺪ‪ (2003) 6‬ﻋﻘﻴﺪه دارد‬
‫دارد ﻛﻪ ادﺑﻴﺎت روانﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ دو ﺗﻌﺮﻳﻒ اراﺋﻪ داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﺑﺮآورد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در دوﻣﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬اﻓﺮاد روﻳـﺪادﻫﺎ را ﻣﺸـﺨﺺﺗـﺮ از‬
‫آﻧﭽﻪ واﻗﻌﺎً ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﻣﻮرد‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ واﻗﻌﺎً ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻖﺗـﺮي دارﻧـﺪ‬
‫)آﻟﻦ و اﻳﻮاﻧﺲ‪ .(2005 ،7‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻤﻨﺪﻳﺮ و ﺗﻴﺖ )‪ (2005‬و ﻣﺎﻟﻤﻨﺪﻳﺮ و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2007‬ﺑـﺮاي ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﺳـﻮد‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داراي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ را ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑـﺮاي ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫـﺪ و‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻮد ﺳﻬﺎم ﻛﻤﺘﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺧﺼـﻮص ﺳـﻮد ﺳـﻬﺎم‪ ،‬اﮔـﺮ ﻣـﺪﻳﺮ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻧﻘﺪ ورودي در آﻳﻨﺪه ﺧﻮشﺑﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻮد ﺳـﻬﺎم را ﭘﺎﻳـﺪارﺗﺮ ﻣـﻲﺑﻴﻨـﺪ‪ ،‬از ﻃـﺮف دﻳﮕـﺮ‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در آﻳﻨﺪه و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ وﺟﻮه ﻧﻘﺪ را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻮد ﺳﻬﺎم ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و در ﻋﻮض ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ )ﺑﻴﻜﺮ و ووﮔﻠﺮ‪ .(2011 ،‬ﻣﺪﻳﺮان داراي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﮔﺮانﺗﺮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ اﺳﺖ و در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺳﻮد ﺳﻬﺎم ﻛﻤﺘﺮي ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻣﺒﻠـﻎ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫داﺧﻠﻲ در دﺳﺘﺮس ﺑﺮاي ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري آﻳﻨﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ )دﺷﻤﺎخ‪ ،‬ﮔﻮﺋﻞ و ﻫﻮوي‪ .(2013 ،8‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪﻧﺪرت از ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﺮآورد ﻛﺮده و‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Subjective probability‬‬
‫‪2. Prospect theory‬‬
‫‪3. Nofsinger‬‬
‫‪4. Optimism‬‬
‫‪5. Malmendier & Tate‬‬
‫‪6. Hvide‬‬
‫‪7. Allen & Evans‬‬
‫‪8. Deshmukh, Goel & Howe‬‬
‫‪59‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫اﺗﻜﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ در ﺳﻮد ﺳﻬﺎم ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ )ﻛـﻮردﻳﺮو‪ .(2009 ،1‬ﺗﺼـﻤﻴﻢﻫـﺎي‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﺗﻤﺎﻳﻼت ﺟﺎﻧﺐداراﻧﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮده )ﺑﺰرگ اﺻﻞ‪ ،‬ﺑﺎﺑﺎﺟﺎﻧﻲ و ﻛﻮهﻛـﻦ‪ (1398 ،‬و ﺑـﻴﺶاﻃﻤﻴﻨـﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در آﻳﻨﺪه ﺑﻪ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪه و ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ رﻳﺴﻚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺷﻮد )ﻗﺎدري و ﻗﺎدري‪.(1396 ،‬‬

‫ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﻓﺎرﺳﺘﺮ‪ 2‬در ﺳﺎل ‪ 1961‬اﻳﻦ روش را اراﺋﻪ داد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه وي‪ ،‬در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي رواﺑﻂ ﻋﻠﻲ و ﻣﻌﻠﻮﻟﻲ ﺑﺮ ﻫﻢ اﺛﺮﮔﺬارﻧﺪ و رﻓﺘﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﺳـﺎس اﻳـﻦ ﺳﻴﺴـﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬
‫رواﺑﻂ ﻋﻠﻲ و ﻣﻌﻠﻮﻟﻲ و اﺻﻞ ﺑﺎزﺧﻮرد در ﺑﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﻟﮕﻮﺳﺎزي ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬روش‬
‫ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﻣﺪلﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ ﺳﻴﺴـﺘﻤﻲ ﺳـﺨﺖ‪ ،‬از‬
‫آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻧﻴﺰ ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ دارد و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺳﻴﺴﺘﻢ دﺳﺘﺮﺳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ اﻟﮕﻮﻫﺎي راﻳﺞ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻣﻲﺗﻮان از اﻳﻦ رﻓﺘﺎر در ﻣﺪلﺳﺎزي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده از آن در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﻋﻢ از ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ و ﺗﻮﻟﻴـﺪي اﺳـﺖ و‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را در ﭼﺎرﭼﻮب ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﺟﺎﻣﻊ ﻣﺪلﺳﺎزي ﻛﺮد و ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺆﺛﺮي اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖﻫـﺎي‬
‫ذﻛﺮﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ روش‪ ،‬اﻟﮕﻮﻳﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮان اﺳﺖ )ﭘﻤﭙﻴﻦ‪.(2006 ،3‬‬

‫ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺗﻮرﻣﻲ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬

‫اﺛﺮ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﻮزه ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺑـﻪ آن ﺗﻮﺟـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را از ﭼﻨﺪ وﺟﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰي و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار‬
‫دﻫﺪ )اﺑﻞ و ﺟﺎﻧﻴﺲ‪ .(1994 ،4‬ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ درﺑﺎره اﺛﺮ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺑﺮ ﻃﺒﻴﻌـﺖ رﻳﺴـﻚﮔﺮﻳـﺰي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺳﺮون‪ .(1998 ،5‬اﺛﺮ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻣﺪلﻫﺎي ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻳﺴﻚ ﺑـﻪ ارﺗﺒـﺎط‬
‫ﺑﻴﻦ درآﻣﺪ ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ اﺟﺰاﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ اﺛﺮ دارد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤـﺖ ﻓـﺮوش ﻛـﺎﻻ‪ ،‬ﻣـﻮاد اوﻟﻴـﻪ و‬
‫دﺳﺘﻤﺰد(‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻨﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدي در ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﺛﺮﮔﺬار ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺗﻮرم ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻨﮕﺎه در ﺷﺮاﻳﻂ ﻏﻴﺮرﻗﺎﺑﺘﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد ﻳـﺎ در‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزده ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس ﻧﺰوﻟﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻮرد ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻳـﺎ در ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖﻧﺎﭘﺬﻳﺮي و وﺟﻮد ﻣﺸﻜﻼت ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬دﻟﻴـﻞ‬
‫اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﺛﺮ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﺮ ﺳﻮددﻫﻲ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻮده و آﺛﺎر ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮ ﺳﻮددﻫﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺰرگﺗﺮ‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Cordeiro‬‬
‫‪2. Forrester‬‬
‫‪3. Pompian‬‬
‫‪4. Abel & Janice‬‬
‫‪5. Serven‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‪...‬‬ ‫‪60‬‬

‫از اﺛﺮﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ آن اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﮔـﺮانﺗـﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺷـﻮكﻫـﺎي‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﻮكﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬اﺛﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاراﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴـﺖ‬
‫ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﻮاﺟﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚ در آﻳﻨﺪه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠـﻲ‪ ،‬ﻋـﺪم ﻗﻄﻌﻴـﺖ ﺗـﻮرﻣﻲ از‬
‫ﻛﺎﻧﺎل رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ )ﻛﺎﺑﺎﻟﺮو‪.(1991 ،1‬‬

‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﺧﻮاﺟﻮي و ﻗﺎﺳﻤﻲ‪ (1384) ،‬در ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﺎزار ﻛﺎرا را ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻓﺮﺿـﻴﻪ در‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﭼﻨﺪان ﻫﻢ ﻛﺎرا ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻮاﻣﻞ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و رﻓﺘﺎري ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺼﻠﺢ ﺷﻴﺮازي‪ ،‬ﻧﻤﺎزي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪي و رﺟﺒﻲ )‪ (1392‬ﺑﻪ ﻣﺪلﺳﺎزي اﻟﮕـﻮي ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻣـﺪﻳﺮان در ﺑﺨـﺶ ﺻـﻨﻌﺖ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻧﻘﺶ اﻟﮕﻮي رﻓﺘﺎري در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و ﺑﺮ اﺳـﺎس ﺷـﺎﺧﺺ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺳﻮد و زﻳﺎن در ﺗﺌﻮري ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ در ﻣﻨﻄﻘﻪ زﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﺳﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺸﻮﺗﻨﻲزاده‪ ،‬رﻋﻨﺎﻳﻲ ﻛﺮدﺷﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺳﻲ و ﻣﻮﺳﻮي ﺣﻘﻴﻘﻲ )‪ (1399‬ﺑﻪ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي اﻟﮕﻮي ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﻋﻮاﻣـﻞ رﻓﺘـﺎري و‬
‫ﻛﻼن اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻞ ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺗـﺎ ﺳـﺎل‬
‫‪ ،1400‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارزش ﺗﻤﺎﻣﻲ داراﻳﻲﻫﺎي رﻗﻴﺐ ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﺑﻪﺗﺒﻊ ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻞ ﺑـﻮرس اوراق ﺑﻬـﺎدار ﺗﻬـﺮان ﻧﻴـﺰ از اﻳـﻦ اﻟﮕـﻮ‬
‫ﭘﻴﺮوي ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻛﺎﻫﻨﻤﻦ و ﺗﻮرﺳﻜﻲ )‪ ،(1992‬ﺷﻜﻞ ﺑﺴﻂﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺗﺠﻤﻌﻲ‪ «2‬اراﺋﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ذﻫﻨﻲ اﻓﺮاد ﺑﺮ ﺷﻴﻮه ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺷﺨﺎص ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ اﺻﻞ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ را ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻋﻘﻼﻳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي وﺳﻴﻊ اﻳﻦ دو ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ در ﺣﻮزه ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻠﻮم رﻓﺘﺎري در ﻋﻠﻮم ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي و اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪2002‬‬
‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑﻞ اﻗﺘﺼﺎد اﻋﻄﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫آﺑﺪﻳﻼﻳﻮ‪ ،‬ﺑﻠﻴﻜﺮوت و ﭘﺎراﭼﻴﻮ‪ ،(2014) 3‬در ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي ﭘﺎراﻣﺘﺮﻳـﻚ در ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﭼﺸـﻢاﻧـﺪاز‪،‬‬
‫رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰي ﻣﺪﻳﺮان را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﺑﻌﺎد روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺪﻳﺮان از وﺿﻌﻴﺖ آﻳﻨﺪه ﺑﺮ ﻣﺪل ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬
‫آﻧﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه و ﺑﺎ دادهﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻗﺒﻠـﻲ و ﺛﺎﺑـﺖ ﻣﺎﻧـﺪن‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰي ﻣﺪﻳﺮان را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮده و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ و ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺎ رﻳﺴﻚﮔﺮﻳـﺰي ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫ارﺗﺒﺎط دارد‪.‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Caballero‬‬
‫‪2. Cumulative Prospect Theory‬‬
‫‪3. Abdellaoui, Bleichrodt & Paraschiv‬‬
‫‪61‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫دﻳﺰ اﺳﺘﺒﺎن‪ ،‬ﻛﻮﻧﺮادو‪ ،‬ﻓﻠﻴﻜﺲ و ﻣﺎرﻛﻮس‪ ،(2017) 1‬رﻳﺴﻚﭘﺬﻳﺮي و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺮﻛﺖ را از دﻳـﺪﮔﺎه ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﭼﺸـﻢاﻧـﺪاز‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬دوره ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ 2001‬ﺗﺎ ‪ 2013‬و ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸـﺎن داد زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد واﻗﻌﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮرﺳﻲﺷﺪه از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻫﺪف ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻗﺒﻮل رﻳﺴﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺎءاﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬وﻳﻨﺒﺮگ‪ ،‬ﻟﻮﻧﺎ ـ رﻳﺲ و اﻧﺪرﺳﻦ‪ ،(2019) 2‬در ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان »ﺳـﺎﺧﺖ ﭘﻠـﻲ ﺑـﺮاي اﻗﺘﺼـﺎد رﻓﺘـﺎري‪:‬‬
‫ﺧﻨﺜﻲﺳﺎزي ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻋﻤﺮ«‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي روﻳﻜـﺮد ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺳﻴﺴـﺘﻢ‪،‬‬
‫اﺛﺮﮔﺬاري ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻳﺎ ﺧﻨﺜﻲﺳﺎزي آﻧﻬﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛـﻪ در ﺑﺮﺧـﻲ‬
‫ﻣﻮاﻗﻊ‪ ،‬ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﺛﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان رﻓﺘﺎر ﻣﺼﺮف و ﭘﺲاﻧﺪاز را‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎمﺷﺪه در اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي را ﻓﻘﻂ‬
‫از ﻳﻚ ﺑﻌﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ روﻳﻜﺮد ﻋﻘﻼﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺳـﺨﺖ ﻗـﺮار دارد‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ و ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﭼﻨﺪان ﺟﻮابﮔﻮي اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓـﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻧﺮم ﻧﻴﺰ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻧﻴﺎﻓﺘﮕﻲ و ﻧﺒﻮد اﻧﺴﺠﺎم‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻣﺪل ﺟﺎﻣﻌﻲ اراﺋﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻣﺪل ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬در ﻣﻴﺎن روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻔﻜﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴـﺘﻤﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ روشﻫﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ .‬اﻳﻦ اﻟﮕﻮ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻢزﻣﺎن از روشﻫﺎي ﻛﻤﻲ و ﻛﻴﻔﻲ در ﻣـﺪلﺳـﺎزي‪ ،‬از‬
‫اﺑﺰار ﻗﻮي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺎس اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ رواﺑـﻂ ﻋﻠـﻲ و ﻣﻌﻠـﻮﻟﻲ ﺑـﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎ ﺑـﺮاي اﺳـﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﺪلﻫﺎي ذﻫﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده از آن در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺮد و ﻛﻼﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﭼﺎرﭼﻮب ﻳﻚ اﻟﮕﻮي ﺟﺎﻣﻊ ﻣﺪلﺳﺎزي ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻌﺮﻳﻒﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﺎرآﻣﺪي اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد روش ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﻓﺮﺿﻴﻪ در واﻗﻊ ﻓﺮﺿﻴﻪاي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل در آﻣﺎر اﺳـﺘﻨﺒﺎﻃﻲ ﺗﻔـﺎوت دارد‪ .‬ﺑـﻪﻣﻨﻈـﻮر‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي و ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻓﺮﺿﻴﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺷﺮح ذﻳﻞ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺪل ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ آﻧـﺎن ﺑـﻮده و ﻣﻮﺟـﺐ ﮔـﺮاﻳﺶ‬
‫ﻣﺪل ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي آﻧﺎن ﺑﻪﺳﻤﺖ اﻟﮕﻮﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬آن ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣـﻮزه ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري و ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ﮔﺮه ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬در واﻗﻊ ﺳﻪ ﺧﻄﺎي اﺷﺎرهﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي )ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ‪ ،‬زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ(‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ را ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺧﻄﺎي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺳﻮﮔﻴﺮي‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺴﺮي ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺷﺮﻛﺖ در ﻓﻀﺎي ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ آﺗﻲ ﺑﺎ آن روﺑﻪرو ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ در ﻣﻴﺰان‬
‫ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺷﺪه و در ﺷﺮاﻳﻂ رﻛﻮد ﺗﻮرﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرت ﺑﺎﻟﻘﻮه از ﺗﻮان ﺳﻮدآوري ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎي زﻳـﺎنﮔﺮﻳـﺰي‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Diez Esteban, Conrado, FFlix & Marcos‬‬
‫‪2. Bahaddin, Weinberg, Luna-Reyes & Andersen‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‪...‬‬ ‫‪62‬‬

‫ﻧﻴﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﺳﻮﻳﻪ رﻓﺘﺎري زﻳﺎنﮔﺮﻳـﺰي‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ داﺧﻠﻲ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳﻦ رﻓﺘﺎر در آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﻣﺪﻳﺮان ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﻴﺶ از ﻣﻴﺰان واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲزﻧﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ از ﻣﺤﻞ ﻣﻨـﺎﺑﻊ داﺧﻠـﻲ ﮔـﺮاﻳﺶ ﺑﻴﺸـﺘﺮي‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﺳﻮﻳﻪ رﻓﺘﺎري را ﺑﻪﺳﻤﺖ زاﻳﻞ ﻛﺮدن ﺳﻮدآوري ﺷﺮﻛﺖ ﻣـﻲﻛﺸـﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧﺴـﻴﻞ آن در اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫ﻣﻮزون ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا در ﻓﻀﺎي ﺗﻮرﻣﻲ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ در ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺑـﻪدﻟﻴـﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮي اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﻮﮔﻴﺮي زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰ ﻣﺎﻧﻊ از اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻘﺶ ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﺧﻮد را در ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻮد و ﻣﻴﺰان ﺳﻮد ﺗﻘﺴﻴﻤﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺳـﻮﻳﻪ رﻓﺘـﺎري‪ ،‬ﺑـﻪدﻟﻴـﻞ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ در ﺣﺠﻢ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪاي‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻮد در ﺷﺮﻛﺖ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ در ﻣﻴﺰان ﺳﻮد ﺗﻘﺴﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻛﺎﻫﺶ دادن ﻣﻴﺰان ﺑﺪﻫﻲ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺠﻤـﻮع وﺟـﻮه ﻧﻘـﺪ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻋﻤﻠﻴﺎت آﺗﻲ اﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎ را ﺑﻴﺶ از ﻣﻴﺰان واﻗﻌﻲ ارزشﮔﺬاري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﺛﺮﻫـﺎي اﻳـﻦ ﺳـﻪ دﺳـﺘﻪ از‬
‫ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﺑﺪﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻮد ﺗﻘﺴﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي‪ ،‬ﺣﺠـﻢ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻼت درﻳﺎﻓﺘﻲ و ﻣﻴﺰان وﺟﻮه ﻧﻘﺪ و ﻣﻌﺎدل آن را ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻼن اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫روشﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫از دﻳﺪﮔﺎه روشﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧﻮع آﻣﻴﺨﺘﻪ اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ و از ﻟﺤﺎظ ﻫـﺪف‪ ،‬ﻛـﺎرﺑﺮدي اﺳـﺖ‪ .‬در ﻃـﺮحﻫـﺎي ﭘـﮋوﻫﺶ‬
‫آﻣﻴﺨﺘﻪ اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ درﺻﺪد زﻣﻴﻨﻪﻳﺎﺑﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻧﺎﻣﻌﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈـﻮر‪ ،‬اﺑﺘـﺪا ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻣﺒـﺎﻧﻲ ﻧﻈـﺮي و‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻛﻴﻔﻲ را ﮔﺮدآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ او را ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي ﺑـﻲﺷـﻤﺎري از ﭘﺪﻳـﺪه‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﺑﺮوز ﭘﺪﻳـﺪه ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آن ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﮔﺮدآوري دادهﻫﺎي ﻛﻤﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺿﻴﻪﻫـﺎ را آزﻣـﻮن ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺎس‪ ،‬در‬
‫اﻟﮕﻮﺳﺎزي ﺑﻪ روش ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻏﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺪل اﺳﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻋﻠﻲ‬
‫ـ ﻣﻌﻠﻮﻟﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪات اﻧﺠﺎمﺷﺪه روي رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻧﻈﺮﻳـﻪﻫـﺎي ﻣﻌﺘﺒـﺮ ﻣﺴـﺘﺨﺮج از ﻣﺒـﺎﻧﻲ ﻧﻈـﺮي‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي ﭘﮋوﻫﺶ و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﻣﺪل ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳـﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار وﻧﺴﻴﻢ‪ 1‬ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻧﺴﻴﻢ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻧﺮماﻓﺰار ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از‬
‫ﻛﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺪلﺳﺎزي‪ ،‬از ﻣﻔﻬﻮمﺳﺎزي‪ 2‬ﺗﺎ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﺑـﺰار‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ اراﺋـﻪ ﺑـﺎزﺧﻮرد و ﻋﻠﻴـﺖ‪ 3‬را‬
‫ﺑﻪﺳﺎدﮔﻲ و ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ داراﺳﺖ‪ .‬دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه و ﻣﻔﻬﻮمﺳﺎزي ﺑﺮ اﺳﺎس دادهﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﺑﺎن ﻣﺪلﺳﺎزي داراي وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺮاي اﻫﺪاف واﺳﻨﺠﻲ‪ ،4‬آزﻣـﺎﻳﺶ ﺣﺴﺎﺳـﻴﺖ و ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺳﻴﺎﺳـﺖ اﺳـﺖ )اﺑـﺮﻟﻴﻦ و‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Vensim‬‬
‫‪2. Conceptualization‬‬
‫‪3. Feedback & Causality‬‬
‫‪4. Calibration‬‬
‫‪63‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫ﭘﺘﺮﺳﻮن‪ .(1992 ،1‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳـﺎﺧﺘﺎر وﻇﻴﻔـﻪاي‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻓﻀﺎي ﻣﺮزﻫﺎي وﻇﻴﻔﻪﮔﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﺒـﻮر ﻛـﺮده و در ﻣـﺪلﺳـﺎزي‪ ،‬ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫ﺑﺮوﻧﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬از اﻳﻦ رو‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روﻳﻜﺮد‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺧﻄﺎﻫـﺎي‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ آﻧﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه و اﺛﺮﭘﺬﻳﺮي ﻣﺪل ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي آﻧﺎن از اﻟﮕﻮﻫﺎي رﻓﺘﺎري‪ ،‬ﺳـﻨﺠﺶ و ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬اﻓـﻖ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﺑﺮاي اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻳﻚ دوره ﭘﺎﻧﺰدهﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﺎل ‪ 1390‬ﺷﺮوع ﺷﺪه و ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1404‬اداﻣـﻪ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬دﻳﺘﺎي اﺳﺘﻔﺎدهﺷﺪه ﺑﺎزه ﻧﻪﺳﺎﻟﻪ از ﺳﺎل ‪ 1390‬ﺗﺎ ‪ 1398‬را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري دادهﻫـﺎ و‬
‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬از روش آرﺷﻴﻮي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺨﺶ ﻣﺒـﺎﻧﻲ ﻧﻈـﺮي ﺑـﻪﻃـﻮر ﻋﻤـﺪه از‬
‫ﻣﺠﻼت ﺗﺨﺼﺼﻲ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ و ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري ﺳﺎﻳﺮ دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﺪه از ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان‪ ،‬آﻣﺎرﻫﺎ و دادهﻫﺎي ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﮔﺰارشﻫﺎي ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺑﻮرس وﻳﻮ‬
‫و رهآورد ﻧﻮﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ،1‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺮز ﻣﺪل‪ 2‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻨﺪ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ رﻓﺘﺎر ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮز ﻣﺪل ﻳﺎ ﻣﺤﺪوده ﺑﺴﺘﻪ رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻘﻴـﺪه‬
‫ﻓﺎرﺳﺘﺮ )‪ ،(1968‬در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺮز ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻴﭻ اﺛﺮﮔﺬاري ﺧﺎرج از ﻣﺮزي ﺑﺮاي ﺗﺒﻴﻴﻦ رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮرﺳﻲﺷﺪه ﺿـﺮورت ﻧـﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد رﻓﺘﺎر ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ و ﺗﻌﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬درون ﻣﺤﺪوده ﺑﺴﺘﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺪل ﺗﺎ ﻛﺠﺎ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﻮد و ﭼﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ در ﻣﺪل ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي درونزا و ﺑﺮونزا در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺮز ﻣﺪل اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮز ﻣﺪل در ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺮز واﻗﻌـﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ )اﺳﺘﺮﻣﻦ‪ .(2000 ،‬دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي درونزاي اراﺋﻪﺷﺪه در اﻳﻦ ﺟﺪول‪ ،‬اراﺋﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎري‬
‫ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﺪلﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ آن ﺑﺮ ﻣـﺪل ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻣـﺪﻳﺮان در‬
‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي درونزا رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺎﻣﻼت داﺧﻠﻲ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺟﻮد در داﺧﻞ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺪل ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي درونزا ﺗﺤﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ رﻓﺘـﺎر و ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎي ﺣـﺎﻛﻢ ﺑـﺮ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اراﺋﻪﺷﺪه در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺟﺪول ‪ ،1‬ﺑﻪﻧﻮﻋﻲ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي آن ﻗﺴـﻤﺖ از ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري و اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اوﻻً درون ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﺪل ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﻦ اﺟﺰاي ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪاي و ﺳـﻮد‬
‫و زﻳﺎﻧﻲ را ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻮد و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎي درونزاي ﻛﻠﻴـﺪي اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ﻓﻀﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺣﺎﻛﻢ ﺑـﺮ ﻣﺤـﻴﻂ ﺗﺠـﺎري ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑﺮونزا ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺄ آﻧﻬﺎ ﺧﺎرج از ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﺪل اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺪل ﺗﺄﺛﻴﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ رﻓﺘﺎر و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻼن اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷـﺎﺧﺺ آزادي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﻲ اراﺋﻪﺷﺪه در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺟﺪول ‪ ،1‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺧﺎرج از ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﺪل اراﺋـﻪﺷـﺪه‬
‫در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻣﺪل اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ آﻧﻬﺎ و‬
‫ﻧﻘﻄﻪاي از ﻣﺪل ﻛﻪ اﺛﺮ را ﺑﺮ آن وارد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑﺮونزا از ﺟﺪول ‪ 1‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Eberlein & Peterson‬‬
‫‪2. Model Boundary‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‪...‬‬ ‫‪64‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .1‬ﻣﺮز ﻣﺪل‬

‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي درونزا‬
‫ﺳﻮد ﺗﻘﺴﻴﻤﻲ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش‬ ‫ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي‬
‫ﺳﻮد ﻗﺒﻞ از ﻣﺎﻟﻴﺎت‬ ‫داراﻳﻲﻫﺎي ﺟﺎري‬ ‫ﺳﻮد ﻗﺒﻞ از ﺑﻬﺮه و ﻣﺎﻟﻴﺎت‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎزار در دﺳﺘﺮس‬ ‫ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ‬ ‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺘﻨﻲ‬
‫ﺑﺎزار ﺧﺎرﺟﻲ‬ ‫ﺑﺎزار داﺧﻠﻲ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺎري‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اداري‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻓﺮوش‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ‬ ‫ﺑﻬﺎي ﺗﻤﺎمﺷﺪه ﻛﺎﻻي ﻓﺮوشرﻓﺘﻪ‬
‫اﺻﻞ ﺑﺪﻫﻲ‬ ‫ﺳﻮد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬ ‫درآﻣﺪ ﻓﺮوش‬
‫ﻓﺮع ﺑﺪﻫﻲ‬ ‫ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺪﻫﻲ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻ‬ ‫اﺳﺘﻬﻼك‬
‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي درﻳﺎﻓﺘﻲ‬ ‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺘﻲ‬ ‫ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮل‬
‫ﺑﻬﺮهوري‬ ‫وﺟﻮه ﻧﻘﺪ‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑﺮونزا‬
‫ﺷﺎﺧﺺ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫ﻧﺮخ ارز‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﺮاﻧﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﻲ‬ ‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﭘﺮداﺧﺘﻲ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴﺎت‬ ‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬

‫ﻧﻤﻮدار ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻧﺮخ و ﺣﺎﻟﺖ‬

‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار وﻧﺴﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺪل ﺟﺮﻳﺎن و ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺷﺮح ﺷﻜﻞ ‪ 1‬اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﻣﺪل‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺣﺎﻟﺖ‪ 1‬و ﻧﺮخ‪ 2‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻤﻜﻲ‪ 3‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺸﺎندﻫﻨـﺪه اﻧﺒﺎﺷـﺖ در ﻳـﻚ دوره‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻃﻲ زﻣﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻧﺮخ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻧﺮخ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺣﺎﻟـﺖ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻤﻜﻲ ﺗﻮاﺑﻌﻲ از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺣﺎﻟﺖ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﺮونزا ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان رواﺑﻂ‬
‫ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ را ﺑﺪون اﺑﻬﺎم ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات آﻧﺎن ﺑـﻪﻗـﺪري‬
‫ﻛﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻣﺪل ﻛﺮدن ﺻﺮﻳﺢ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ )اﺳﺘﺮﻣﻦ‪ .(2000 ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮ وﺟﻮه ﻧﻘﺪ ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻧﺮخ درﻳﺎﻓﺘﻲﻫﺎ و ﭘﺮداﺧﺘﻲﻫﺎ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ اﻓﺰاﻳﻨﺪه و ﻛﺎﻫﻨﺪه ﺳﻄﺢ اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻧﻴـﺰ‬
‫از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻤﻜﻲ اﺛﺮ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺳﺘﻘﺮاض و ﻣﻴﺰان ﺳﻮد ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻧﺮخ درﻳﺎﻓﺘﻲﻫﺎ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اداري‪،‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻓﺮوش‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎت ﭘﺮداﺧﺘﻲ و ﺳﻮد ﺗﻘﺴﻴﻤﻲ ﺑﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻧﺮخ ﭘﺮداﺧﺘﻲﻫﺎ اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Level‬‬
‫‪2. Rate‬‬
‫‪3. Auxiliary‬‬
‫‪65‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪Construction‬‬ ‫‪GDP‬‬ ‫‪Consumer Price‬‬

‫‪Budget‬‬ ‫‪Index‬‬
‫‪Effect of CB on‬‬ ‫‪Effect of CPI on‬‬
‫‪IM‬‬ ‫‪IM‬‬
‫>‪<Cash‬‬
‫‪Cash to Debt ratio‬‬

‫>‪<Debt‬‬
‫‪Internal Market‬‬
‫‪Productivity‬‬
‫‪Management Decision‬‬
‫‪Effect on Financing‬‬
‫‪Debt to Equity‬‬ ‫‪Exchange rate‬‬
‫‪Financing‬‬ ‫‪Ratio‬‬ ‫‪Market‬‬
‫‪Demand‬‬

‫‪Loss aversion‬‬ ‫‪Production‬‬ ‫‪Gross Profit‬‬

‫‪Debt‬‬
‫‪Interest‬‬ ‫‪Interest Payment‬‬ ‫‪Capacity‬‬
‫‪External Market‬‬
‫‪Economic‬‬
‫‪Freedom‬‬
‫‪Effect of‬‬
‫‪productivity on cost‬‬
‫‪Continues Interest‬‬
‫‪Rate‬‬
‫‪Inventory‬‬ ‫‪Revenue‬‬ ‫‪Cost‬‬
‫‪Equity‬‬ ‫‪Production‬‬ ‫‪Sales‬‬
‫>‪<Revenue‬‬ ‫‪Retention‬‬
‫‪EBIT‬‬

‫‪Cash Added‬‬ ‫‪Price‬‬

‫>‪<Exchange rate‬‬
‫‪General Expenses‬‬ ‫‪<Consumer Price‬‬
‫>‪Index‬‬

‫‪Management‬‬ ‫‪Cash‬‬
‫‪Decision on‬‬
‫‪Retention‬‬ ‫‪Investment‬‬ ‫‪Depreciation Rate‬‬
‫‪Net Income‬‬ ‫‪Ratio‬‬ ‫‪Cash Borrowed‬‬
‫‪EBT‬‬ ‫‪Capital‬‬
‫‪Dividends‬‬
‫‪Payments‬‬ ‫‪Expenditure‬‬ ‫‪Depreciation‬‬

‫‪Tax‬‬
‫‪Tax Rate‬‬ ‫‪Median Capital‬‬
‫‪Budgeting‬‬

‫‪Overconfidence‬‬ ‫‪Management‬‬
‫‪Projection bias‬‬ ‫‪Decision on‬‬
‫‪Capital‬‬
‫‪Budgeting‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ .1‬ﻣﺪل ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺟﺮﻳﺎن و ﺣﺎﻟﺖ ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫در ﺷﻜﻞ ‪ ،1‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺜﻠﺜﻲ ﺷﻜﻞ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻟﻮزي ﺷﻜﻞ ﻧﺸـﺎﻧﮕﺮ ﻧﻘـﺎط ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺷﻜﻞ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺳﻄﺢ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻛﻤﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي و اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﻲ اﻟﮕﻮي ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﺻﺤﺖ ﻣﺪل ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻳﻚ ﻣﺪل ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش ﻛﺮدن ﻳﺎ ﭘﺬﻳﺮش ﻧﻜـﺮدن ﻣـﺪل و‬
‫اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻗﺮاري اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪدرﺳﺘﻲ و ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮدن ﻣﺪل اﺳﺖ‪ .‬اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﻲ ﻣﺪل ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﻪ آن ﻣﻬـﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﻲ از ﻣﺪل ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪ در ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻠﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳﺖ )ﺑﺎرﻻس‪ .(1996 ،1‬ﺑﺎﻳـﺪ اﻋﺘﺒـﺎر و‬
‫ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮدن ﻣﺪلﻫﺎي ﭘﻮﻳﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺪلﻫﺎي ذﻫﻨﻲ و ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد )ﻓﺎرﺳﺘﺮ‪ .(1968 ،‬ﻣﺪلﻫـﺎ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻲ در‬
‫ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻗﻀﺎوت ﺷﻮﻧﺪ و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ روﺷﻦ ﺷﺪن داﻧﺶ و ﺑﻴﻨﺶ ﻣﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺮاي ﺷـﻨﺎﺧﺖ و‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮش ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻋﺘﺒﺎر ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻟﮕﻮ و رواﺑﻂ‪ ،‬آزﻣﻮنﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه و ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫آﻧﻬﺎ در ذﻳﻞ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Barlas‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‪...‬‬ ‫‪66‬‬

‫آزﻣﻮن ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ رﻓﺘﺎر‬

‫اﻳﻦ آزﻣﻮن ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﺻﺤﺖ ﻣﺪل در ﺑﺎزآﻓﺮﻳﻨﻲ رﻓﺘﺎر ﭘﻮﻳﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي واﻗﻌـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬آزﻣـﻮن ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴـﺪ رﻓﺘـﺎر‪ ،‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رﻓﺘﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪه ﻣﺪل ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺎﻫﺪهﺷﺪه در ﺳﻴﺴﺘﻢ واﻗﻌﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزآﻓﺮﻳﻨﻲ رﻓﺘﺎر ﺗـﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬آزﻣـﻮن‬
‫ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻣﺪل اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﻮن ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ رﻓﺘﺎر ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺨﺎرج ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪاي و ﺳـﻮد‬
‫ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫـﺪ اﻃﻼﻋـﺎت ﺛﺒـﺖﺷـﺪه ﮔﺬﺷـﺘﻪﻧﮕـﺮ و ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻـﻞ از‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎي‪ 1390‬ﺗﺎ ‪ 1398‬از روﻧﺪ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﺪل ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑﺮرﺳﻲﺷﺪه را ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Capital Expenditure‬‬
‫‪3B‬‬

‫‪2.25 B‬‬

‫‪1.5 B‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ .2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي و دادهﻫﺎي واﻗﻌﻲ‬

‫‪750 M‬‬ ‫ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي‬
‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪Capital Expenditure : Current‬‬
‫‪Capital Expenditure : ReferenceMode‬‬

‫‪Gross Profit‬‬
‫‪2B‬‬

‫‪1.5 B‬‬

‫‪1B‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ .3‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي و دادهﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﺳﻮد‬

‫‪500 M‬‬ ‫ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬
‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪Gross Profit : Current‬‬
‫‪Gross Profit : ReferenceMode‬‬

‫آزﻣﻮن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺎ‬

‫ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ رﻓﺘﺎر اﻟﮕﻮ‪ ،‬از ﺷﺎﺧﺺ آزﻣﻮن ﺧﻄﺎ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺷـﻮد‪ .‬در روش‬
‫ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﺪه از روشﻫﺎي زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد )اﺳﺘﺮﻣﻦ‪:(2000 ،‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻄﺎي ﻣﺠﺬورات )‪(RMSPE‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺧﻄﺎ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ دادهﻫﺎي واﻗﻌﻲ و ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﺷﺪه ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣـﻲﺗـﻮان‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺎ در اﻳﻦ روش ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬
‫=‬ ‫‪× 100‬‬ ‫راﺑﻄﻪ ‪(1‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Root Mean Square Percent Error‬‬
‫‪67‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫دادهﻫﺎي واﻗﻌﻲ و ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﺎﻫﺪات اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻣﺘﻐﻴﺮ اﻟﮕﻮ؛‬ ‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪،‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻴﺰان ‪ RMSPE‬ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺧﻄﺎي ﻛﻤﺘﺮ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑـﻮدن ﺑـﻪ ‪ 100‬ﺑـﺎﻻ ﺑـﻮدن ﺧﻄـﺎ را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ‪UT‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻄﺎ در ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻄﺎ و ﻛﺎﻫﺶ آن در اﻓﺰاﻳﺶ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺪل ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ زﻳﺎد دادهﻫﺎي ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﻟﮕﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻴﻞ‪ (1966) 2‬ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﻳﻒ رﻳﺸﻪﻫﺎي‬
‫ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي )‪ (UT‬را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ‪ UT‬ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 1‬ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ‪ UT‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ واﻗﻌﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ‪ UT‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻟﮕﻮ در‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ UT‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫(‬ ‫‪−‬‬ ‫)‬

‫=‬ ‫راﺑﻄﻪ ‪(2‬‬
‫(‬ ‫‪) +‬‬ ‫(‬ ‫)‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ رﻳﺸﻪﻫﺎي ﺧﻄﺎ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫(‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺮوﺟﻲ اﻟﮕﻮ ﺑﺎ دادهﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﺳﻨﺨﻴﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷـﻮد‬ ‫‪ .1 .1‬ﺧﻄﺎي ﻣﺒﻨﺎ‪) 3‬‬
‫ﻛﻪ در اﺻﻄﻼح ﺧﻄﺎي ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2 .2‬ﺧﻄﺎي اﻧﺤﺮاف‪ :( ) 4‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ وارﻳﺎﻧﺲﻫﺎي دادهﻫﺎي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي و واﻗﻌﻲ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﺗﻔـﺎوت زﻳـﺎدي داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ از ﺧﻄﺎ اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬رﻳﺸﻪ اﻳﻦ ﺧﻄﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .3 .3‬ﺧﻄﺎي ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻛﻮوارﻳﺎﻧﺲﻫﺎ‪ :( ) 5‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ دادهﻫﺎ و ﻣﺪل ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در اﺻﻄﻼح ﺧﻄﺎي ﻏﻴﺮﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺎي ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ و ﻏﻴﺮﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﻮدن ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣـﺪل در‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮع اﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ رﻳﺸﻪﻫﺎي ﺧﻄﺎ از ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫(=‬ ‫‪−‬‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫‪−‬‬ ‫)‬ ‫راﺑﻄﻪ ‪(3‬‬

‫‪1‬‬
‫)‪= (SDS − SDA‬‬ ‫(‬ ‫‪−‬‬ ‫)‬ ‫راﺑﻄﻪ ‪(4‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. U-Theil’s Inequality Coefficient‬‬
‫‪2. Theil‬‬
‫‪3. Basic Error‬‬
‫‪4. Deviation Error‬‬
‫‪5. Inequality Covariance‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‪...‬‬ ‫‪68‬‬

‫‪1‬‬
‫( × ) ‪= 2 × (1 −‬‬ ‫×‬ ‫‪)/‬‬ ‫(‬ ‫‪−‬‬ ‫)‬ ‫راﺑﻄﻪ ‪(5‬‬

‫در اﻳﻦ رواﺑﻂ‪،‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=1‬‬ ‫راﺑﻄﻪ ‪(6‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ SDS‬اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﺷﺪه و ‪ SDA‬اﻧﺤﺮاف دادهﻫـﺎي واﻗﻌـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي آزﻣـﻮن ﻣﻴـﺰان‬
‫ﺧﻄﺎي ﻣﺪل ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي اراﺋﻪﺷﺪه در ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺪل زﻳﺮ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﺧﻄﺎي ﻣﺪل ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪uc‬‬
‫‪us‬‬
‫‪rmse‬‬

‫‪dif cov‬‬
‫‪dif var‬‬
‫‪um‬‬ ‫‪mse‬‬ ‫‪r2‬‬
‫‪mape‬‬
‫‪SSE‬‬
‫‪RMSPE‬‬
‫‪r‬‬
‫‪Sy‬‬
‫‪dif mea‬‬
‫‪Sx‬‬
‫‪Sum Xm Y2‬‬ ‫‪Sum APE‬‬

‫‪Sum SPE‬‬
‫‪MX‬‬
‫‪Mxy‬‬ ‫‪MX2‬‬

‫‪MY2‬‬

‫‪MY‬‬ ‫‪Sum XY‬‬

‫‪Sum Y2‬‬
‫‪Sum Xi‬‬
‫‪Sum X2‬‬
‫‪count‬‬

‫‪Xi‬‬ ‫‪Sum Yi‬‬

‫‪Yi‬‬
‫‪X‬‬
‫‪residuals‬‬ ‫‪dt‬‬
‫‪pick‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪simulated‬‬
‫‪historical‬‬ ‫>‪<TIME STEP‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ .4‬ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺷﺎﺧﺺ ﺧﻄﺎي ﻣﺪل‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎ در ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي رﻓﺘﺎر ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬در ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 5‬و ‪ 6‬ﺧﻄﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ دادهﻫـﺎي‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﺷﺪه از دادهﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻄﺎي ﻣﺠـﺬورات و ﺿـﺮﻳﺐ ﻧـﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻧﺸـﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻄﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ دادﻫﺎي واﻗﻌﻲ در ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑـﻮده‬
‫و اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺻﺤﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺪلﺳﺎزي اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪RMSPE‬‬
‫‪.09‬‬

‫‪.0675‬‬

‫‪.045‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ .5‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي آزﻣﻮن ‪ RMSPE‬از ‪1390‬‬

‫‪.0225‬‬
‫ﺗﺎ ‪1398‬‬

‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪RMSPE : run1 Gross Profit‬‬
‫‪69‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪Theil's test‬‬
‫‪1‬‬

‫‪.75‬‬

‫‪.5‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ .6‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي آزﻣﻮن ﺗﻴﻞ از ‪1390‬‬

‫‪.25‬‬ ‫ﺗﺎ ‪1398‬‬

‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪uc : run1 Gross Profit‬‬ ‫‪us : run1 Gross Profit‬‬
‫‪um : run1 Gross Profit‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‬
‫اﻳﻦ آزﻣﻮن‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ رﻓﺘﺎر ﻣﺪل را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻘـﺪار ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎ ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈـﻮر‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺑﺮﺧـﻲ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﺰان ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‪ ،‬اﺛﺮ‬
‫آن ﺑﺮ ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ )ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي( ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ ± 5‬درﺻﺪي ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳـﻦ آزﻣـﻮن در‬
‫ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ ‪ 7‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ‪ 5‬درﺻﺪي در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮه ﺳﺒﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ‪،75 ،50‬‬
‫‪ 95‬و ‪ 100‬درﺻﺪ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺣﻮزهﻫﺎي زرد‪ ،‬ﺳﺒﺰ‪ ،‬آﺑﻲ و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي رﻧﮓ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺣﺴﺎﺳـﻴﺖ ﻣﺘﻐﻴـﺮ ﺑـﺪﻫﻲ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻮد در ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ ‪ 8‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Capital Expenditure Sensitivity‬‬
‫‪50.0%‬‬ ‫‪75.0%‬‬ ‫‪95.0%‬‬ ‫‪100.0%‬‬
‫‪Capital Expenditure‬‬
‫‪30 B‬‬

‫‪22.5 B‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ .7‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫‪15 B‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮه‬
‫‪7.5 B‬‬

‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1404‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪Debt Sensitivity‬‬
‫‪50.0%‬‬ ‫‪75.0%‬‬ ‫‪95.0%‬‬ ‫‪100.0%‬‬
‫‪Debt‬‬
‫‪40 B‬‬

‫‪30 B‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ .8‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺪﻫﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫‪20 B‬‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻮد‬
‫‪10 B‬‬

‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1404‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‪...‬‬ ‫‪70‬‬

‫ﺗﺪوﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ‬

‫ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ روﻳﻜﺮدي ﺑﺮاي ﻛﺎوش ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻌﻠﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ و دﻻﻳﻞ رﻓﺘﺎر آن اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ روشﺷﻨﺎﺳـﻲ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺳﻨﺎرﻳﻮ‪ ،‬ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ راهﺣﻞ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻣﺪل ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬
‫)ﺑﺎﻻ‪ ،‬آرﺷﺪ و ﻧﻮ‪ .(2017 ،1‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ و ارزﻳﺎﺑﻲ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﺳـﻨﺎرﻳﻮ‪،‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪلﻫﺎي ذﻫﻨﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺟﺪﻳﺪ و اﻳﺠﺎد زﺑﺎﻧﻲ ﻣﺸﺘﺮك و ﻣـﺪلﻫـﺎي ذﻫﻨـﻲ ﻣﺸـﺘﺮك‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ در ﺧﺼﻮص اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي راﻫﺒﺮدي از آﻧﺠﺎ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد )ﻓﻴﺘﺮﺳﺘﻮن و دوﻻن‪.(2013 ،2‬‬

‫ﺳﻨﺎرﻳﻮي ‪ .1‬اﺛﺮ ﺗﻮرم ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺎ ﺧﻄﺎي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ اراﺋﻪﺷﺪه در اﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ ‪ 9‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رﻓﺘﺎر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷـﺪه‬
‫ﻣﺪﻳﺮان داراي ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻌﻠﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 5‬درﺻﺪي در ﻧﺮخ ﺗﻮرم‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗـﻮرم‪،‬‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ ﺑﻴﺶﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ از اﻓـﺰاﻳﺶ ﻧـﺮخ‬
‫ﺗﻮرم ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﮔﺮاﻳﺶ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑـﺮونزا در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ ﻛﻢرﻧﮓﺗﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗـﻮرم ﺑـﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺑﻴﺶﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ اﻳﻦ اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻲ را ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Capital Expenditure‬‬
‫‪10 B‬‬

‫‪7.5 B‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ .9‬روﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اي )ﺑـﺎ‬

‫‪5B‬‬
‫در ﻧﻈــﺮ ﮔــﺮﻓﺘﻦ ﺧﻄــﺎي ﻓﺮاﻓﻜﻨــﻲ ﻣــﺪﻳﺮان(‬

‫‪2.5 B‬‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 5‬درﺻﺪي ﻧﺮخ ﺗﻮرم‬

‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪1399‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1402‬‬ ‫‪1403‬‬ ‫‪1404‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪Capital Expenditure : CE normal‬‬ ‫‪Capital Expenditure : ReferenceMode‬‬
‫‪Capital Expenditure : CE Policy‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻓﻀﺎي ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﻼن اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧـﻪﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي و ﺑﻪﺗﺒﻊ آن ﻣﺨﺎرج ﺗﻮﺳﻌﻪاي در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﻣﻲﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ واﮔﺮاﻳﻲ روﻧﺪ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده در ﺧﻄﻮط ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﭘﺲرﻓﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺛﺮ اﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬در ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ ‪ 10‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Bala, Arshad & Noh‬‬
‫‪2. Featherston & Doolan‬‬
‫‪71‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫‪Production‬‬
‫‪2B‬‬

‫‪1.5 B‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ .10‬روﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﺠـﻢ ﺗﻮﻟﻴـﺪ )ﺑـﺎ در‬

‫‪1B‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﻄﺎي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮان( ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬
‫‪500 M‬‬ ‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 5‬درﺻﺪي ﻧﺮخ ﺗﻮرم‬

‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪1399‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1402‬‬ ‫‪1403‬‬ ‫‪1404‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪Production : CE normal‬‬ ‫‪Production : CE Policy‬‬

‫ﺳﻨﺎرﻳﻮي ‪ .2‬اﺛﺮ ﺗﻮرم ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺎ ﺳﻮﮔﻴﺮي زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ اراﺋﻪﺷﺪه در اﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 11‬و ‪ 12‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷﺪه ﻣﺪﻳﺮان داراي ﺳﻮﮔﻴﺮي زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻌﻠﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 5‬درﺻﺪي در ﻧﺮخ ﺗﻮرم‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮرم‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ در دﺳﺘﺮس ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ‪ ،11‬ﺷﻴﺐ ﻛﻠﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻤﻮدار در ﺣﺎﻟﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺑﻴﺶ از ﺷﻴﺐ ﻧﻤﻮدار در ﺣﺎﻟﺖ ﻋـﺎدي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺪﻳﺮان زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰ را ﻫﻢ ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﺗﺴـﻬﻴﻼت اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺗﻔـﺎوت‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺳﻮﮔﻴﺮي آن اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ دو ﻧﻤﻮدار ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ در دﺳﺘﺮس ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‬
‫ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﻧﻬﺎ )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ‪ (12‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ و اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺮاي ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﺒﻌـﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﻧﺎﺷـﻲ از اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫ﻣﻮزون ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Financing‬‬
‫‪900 M‬‬

‫‪675 M‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ .11‬روﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ )ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ‬

‫‪450 M‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﻄـﺎي زﻳـﺎن ﮔﺮﻳـﺰي ﻣـﺪﻳﺮان( ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 5‬درﺻﺪي ﻧﺮخ ﺗﻮرم‬
‫‪225 M‬‬

‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪1399‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1402‬‬ ‫‪1403‬‬ ‫‪1404‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪Financing : Financing normal‬‬ ‫‪Financing : Financing Policy‬‬

‫‪Cash to Debt ratio‬‬

‫‪1‬‬

‫‪.75‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ .12‬روﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻘﺪ و ﻣﻌـﺎدل ﻧﻘـﺪ ﺑـﻪ‬

‫‪.5‬‬
‫ﺑﺪﻫﻲ ﻫﺎي )ﺑﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺧﻄـﺎي زﻳـﺎن ﮔﺮﻳـﺰي‬

‫‪.25‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮان( ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 5‬درﺻﺪي ﻧﺮخ ﺗﻮرم‬

‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪1399‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1402‬‬ ‫‪1403‬‬ ‫‪1404‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪Cash to Debt ratio : Financing normal‬‬ ‫‪Cash to Debt ratio : Financing Policy‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‪...‬‬ ‫‪72‬‬

‫ﺳﻨﺎرﻳﻮي ‪ .3‬اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺎ ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ اراﺋﻪﺷﺪه در اﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 13‬و ‪ 14‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷﺪه ﻣﺪﻳﺮان داراي ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﺣﺎﻟـﺖ ﻓﻌﻠـﻲ و اﻓـﺰاﻳﺶ ‪ 40‬درﺻـﺪي در ﻣﻴـﺰان اﻧﺒﺎﺷـﺖ ﺳـﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ را ﮔﺮانﺗﺮ از آﻧﭽـﻪ واﻗﻌـﺎً ﻫﺴـﺖ‪،‬‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺰان اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻮد‪ ،‬اﺗﻜﺎي ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ )ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ ‪ (14‬ﻣﻴﺰان ﺗﺴﻬﻴﻼت درﻳﺎﻓﺘﻲ را ﺑﻪﺗﺒﻊ اﻓﺰاﻳﺶ در وﺟﻮه ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻮد‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻛﻞ وﺟﻮه در دﺳﺘﺮس ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ )ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻧﻤـﻮدار ﺷـﻜﻞ ‪ (13‬و ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ وﻳﮋﮔـﻲ‬
‫ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ را ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ﺑﺮآورد ﻛﺮده و ﺑﺮ اﺳﺎس رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰي ذاﺗﻲ‪ ،‬ﺳـﻬﻢ رﻳﺴـﻚ ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از آن را ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Investment‬‬
‫‪3B‬‬

‫‪2.25 B‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ .13‬روﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري )ﺑـﺎ در‬

‫‪1.5 B‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻮﮔﻴﺮي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ ﻣـﺪﻳﺮان(‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﺎ ﺗﻐﻴﻴــﺮات ‪ 40‬درﺻــﺪي ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺳــﻮد‬
‫‪750 M‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻤﻲ‬

‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪1399‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1402‬‬ ‫‪1403‬‬ ‫‪1404‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪Investment : Retention normal‬‬ ‫‪Investment : Retention Policy‬‬

‫‪Cash Borrowed‬‬
‫‪3B‬‬

‫‪2.25 B‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ .14‬روﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻴﺰان ﺗﺴﻬﻴﻼت درﻳﺎﻓﺘﻲ)ﺑـﺎ‬

‫‪1.5 B‬‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻮﮔﻴﺮي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺪﻳﺮان(‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﺎ ﺗﻐﻴﻴــﺮات ‪ 40‬درﺻــﺪي ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺳــﻮد‬
‫‪750 M‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻤﻲ‬

‫‪0‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪1391‬‬ ‫‪1392‬‬ ‫‪1393‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1396‬‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪1399‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1402‬‬ ‫‪1403‬‬ ‫‪1404‬‬
‫)‪Time (Year‬‬
‫‪Cash Borrowed : Retention normal‬‬ ‫‪Cash Borrowed : Retention Policy‬‬

‫ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ‬

‫ﻣﺪﻳﺮان ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ از ﻓﻨﺎوري و روﻧﺪ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬درك ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮي دارﻧﺪ و ﺑﺎ اﺗﻜﺎي ﺑﻴﺸـﺘﺮي ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻘﺎﺿـﺎي ﻣﺤﺼـﻮﻻت را‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﻨﺪ )رﺷﻴﺪي و اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ‪ .(1399 ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮان اﻳﻦ ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫در ﻫﺪاﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮد ﺑﻪﺳﻤﺖ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺳﻮدآور ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻮرم ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺑﺮ ﻣﻘﻴﺎس ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﭘﺮوژه‬
‫ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬ﻋﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻮرم‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺳﺎزوﻛﺎر ﻗﻴﻤﺖ را در ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛـﺎﻫﺶ داده و‬
‫‪73‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺪﻻل ﻓﺮﻳﺪﻣﻦ‪ ،(1977) 1‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻮﺳﺎنﻫﺎي ﺗﻮرﻣﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ﺑﺎزار ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻛﺎراﻳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮرم ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﺪﻳﺮان درﺑﺎره ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺗﻮرﻣﻲ در آﻳﻨﺪه ﺷﻮد و ﭼﻨﻴﻦ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻣـﺪﻳﺮان ﺑـﺮاي ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻗﻴﻤﺖ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻜﻤـﻞ و ﻣﺤﺼـﻮﻻت رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ درﺳـﺘﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي آﻧﻬﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻓﻴﺸـﺮ‪ (2013) 2‬ﻧﺸـﺎن داد‪ ،‬در‬
‫دورهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻮرم اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻬﻲ دارد‪ .‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ‬
‫ﻣﺪل ﻧﻈﺮي ﻫﻴﺘﻮن‪ ،(2002) 3‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﻮد را ﻛﻤﺘﺮ از ارزش واﻗﻌﻲ ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻣـﻲزﻧﻨـﺪ و‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻘﺪي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﺳـﻮﮔﻴﺮي‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺎزدﻫﻲ ﭘﺮوژه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را ﺑﻴﺶ از ﻣﻴـﺰان واﻗﻌـﻲ ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻣـﻲزﻧﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﺑﻴﺶﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري آﻧﻬﺎ در زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ ﺑﻪﻣﻴﺰان ﻛﺎﻓﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر آﻧﺎن ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ )ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺑﺮونزا( ﻧﻴﺰ ﺑﺮ آن اﺛﺮﮔﺬار ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي رﻓﺘﺎري را ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﭘـﮋوﻫﺶ ﻛﻼﻳﻤـﻦ‪ ،‬ﺳـﻮل‪ ،‬ﮔـﻮﻧﺰاﻟﺲ ـ واﻟﻴـﻮ و‬
‫ﺑﺎرﻻس‪ ،(1999) 4‬ﻣﺪﻳﺮان در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت و ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺿـﻌﻴﻔﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮ ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣـﺪﻳﺮان ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ در دﺳﺘﺮس ﺷﺮﻛﺖ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺳﻨﺎرﻳﻮي ‪ 1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان‬
‫داراي ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺗﺴﺮي وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ آﺗـﻲ‪ ،‬ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻧﺎدرﺳـﺘﻲ از ﻣﻴـﺰان ارزش آﺗـﻲ ﻣﺨـﺎرج‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ارزشﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ داﺷﺘﻪ و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻮرم‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺑﻴﺶﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري دارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻴﺰان اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻨﺎرﻳﻮي ‪ 1‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ در ﻧﺮخ ﺗﻮرم‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺪﻳﺮان داراي ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮد در ﻛﺴـﺐ ﺑـﺎزدﻫﻲﻫـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻣـﺪﻳﺮان در آﻳﻨـﺪه‬
‫ﺧﻮشﺑﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ در ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي آﻧﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺪﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻨﺎرﻳﻮي ‪ ،2‬رﻓﺘـﺎر ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﺳﻮﮔﻴﺮي زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮرﻣﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﮔﻴﺮي زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬
‫رﻳﺴﻜﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺳﻮﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺗﺮس از دﺳﺖ دادن‪ ،‬ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳـﻦ رو‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮاﻧﻲ را ﻛـﻪ‬
‫داراي اﻳﻦ ﺗﻮرش رﻓﺘﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ از اﻧﺠﺎم رﻳﺴﻚﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزدﻫﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻲدارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻧﺸـﺎن‬
‫دادهﺷﺪه در ﺳﻨﺎرﻳﻮي ‪ ،2‬ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ داراي ﺗﻮرش رﻓﺘﺎري زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ داﺧﻠـﻲ ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﺑﻪاﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﻪ ﻗﺒـﻮل رﻳﺴـﻚ ﻧﺎﺷـﻲ از ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ ﺧـﺎرﺟﻲ‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪1. Friedman‬‬
‫‪2. Fischer‬‬
‫‪3. Heaton‬‬
‫‪4. Klayman, Soll, González-Vallejo & Barlas‬‬
‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‪...‬‬ ‫‪74‬‬

‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮان از ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض رﻳﺴﻚ ﻣﺎﻟﻲ ﭘﺮﻫﻴـﺰ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ در ذﻫـﻦ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮآوردي ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﻤﺘﺮ از واﻗﻊ ارزشﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺧﺼـﻮص‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ رﻳﺴﻚ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺳـﻮد ﺑـﺎﻟﻘﻮه‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از آن‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض رﻳﺴﻚ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺎ ﺟـﺎﻳﻲ اداﻣـﻪ ﭘﻴـﺪا‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻲ ﻛﺎﻓﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي اراﺋﻪﺷـﺪه در ذﻳـﻞ‬
‫ﺳﻨﺎرﻳﻮي ‪ ،2‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮرﻣﻲ‪ ،‬ﺷﻴﺐ ﻧﻤﻮدار ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺶ اﻳﻦ ﻣـﺪﻳﺮان )ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﺪﻳﺮان( ﺑـﻪ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﺗﺴﻬﻴﻼت ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي‪ ،‬رﻳﺴﻚ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ را‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮآورد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ وﺟﻮه ﻧﻘﺪ و ﻣﻌﺎدل ﻧﻘﺪ در دﺳﺘﺮس ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧـﺎرﺟﻲ را‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان آﺧﺮﻳﻦ اوﻟﻮﻳﺖ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺳﻨﺎرﻳﻮي ‪ 3‬اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد روي رﻓﺘـﺎر ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﺳﻮﮔﻴﺮي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎن ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﺗﻜﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ در ﺳﻮد ﺳﻬﺎم ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي اراﺋﻪﺷﺪه در ذﻳﻞ ﺳﻨﺎرﻳﻮي ‪ 3‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ در دﺳﺘﺮس ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺨـﺎرج ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪاي‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ در دﺳـﺘﺮس ﻣـﺪﻳﺮان ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ در ﻣﻴﺰان اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻮد )ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻮد ﺗﻘﺴﻴﻤﻲ(‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ از‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻤـﻮع وﺟـﻮه در دﺳـﺘﺮس ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و از ﻃﺮﻓﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ رﻳﺴﻚ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮاﻳﻨـﺪ ﺳـﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي‬
‫اراﺋﻪﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑـﺮ اﻟﮕـﻮي‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻘﻼﻳﻲ و ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﺒﻮده و ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ذﻫﻨﻲ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در اﻟﮕﻮي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي آﻧﺎن ﺳﻬﻢ ﺑﺴﺰاﻳﻲ دارد‪ .‬در واﻗﻊ‪،‬‬
‫ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي رﻓﺘﺎري و ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ از ﺟﻤﻠـﻪ ﺳـﻮﮔﻴﺮي ﻓﺮاﻓﻜﻨـﻲ‪ ،‬ﺳـﻮﮔﻴﺮي اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ و ﺳـﻮﮔﻴﺮي‬
‫زﻳﺎنﮔﺮﻳﺰي )ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺌﻮري ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اراﺋﻪﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻫﻨﻤﻦ و ﺗﻮرﺳﻜﻲ )‪ ،((1979‬در اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪﻧﺪ و‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ ﻛﻪ اﻟﮕﻮي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮان ﻫﻤﻮاره ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺤﺮاﻓﺎت و ﺗـﻮرشﻫـﺎﻳﻲ ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد و اﻳـﻦ‬
‫اﻧﺤﺮاﻓﺎت‪ ،‬رﻓﺘﺎر واﻗﻌﻲ ﻣﺪﻳﺮان را در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﺑﺮونزا ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻗـﺮار داده و ﺷـﻜﻞ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻓﻀﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨـﻪﻛـﺮد ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪاي‬
‫ﺧﻮد را ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺗﻮرشﻫﺎي رﻓﺘﺎري و ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ اﻟﮕـﻮي ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫آﻧﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷﺪه و در واﻗﻊ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻳﺠﺎد ارزش و ﺧﻠﻖ ﺛﺮوت را‬
‫از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي آﺗﻲ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و رﻓﺘﺎري ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬
‫ﻣﺪﻳﺮان را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﺧﻠﻖ ﺛﺮوت و ارزش اﻓﺰوده ﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑﺴـﻨﺠﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در دو ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﺗﺌﻮري ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر و ﺗﺌﻮري ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫در اﻳﺠﺎد ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺗﻮرشﻫﺎي رﻓﺘﺎري و ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ واﻗﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اوﻻً‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑـﺮ ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮيﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼـﺎدي‪ ،‬ﺗـﻮان‬
‫‪75‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،1400 ،‬دوره ‪ ،28‬ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻘﺎط ﺣﺴﺎس و آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ اﻗﺘﺼﺎدي را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاران و ﻓﻌﺎﻻن اﻗﺘﺼﺎدي ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از‬
‫اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺘﺮﺗﺐ ﺑﺮ آن ﻧﻘﺎط آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺑـﻪﻛـﺎرﮔﻴﺮي‬
‫ﺗﻔﻜﺮ ﭘﻮﻳﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‪ ،‬اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي از ﭘﻴﺶﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد و از اﻳﻦ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﻫﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ آزﻣﻮن و ﺧﻄﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ را ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛـﺎﻫﺶ داد و ﻫـﻢ در اﻓـﻖ زﻣـﺎﻧﻲ ﻣﺸـﺨﺺﺷـﺪه‪،‬‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎﻳﻲ واﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ و اﺛﺮﺑﺨﺶ اﺗﺨﺎذ ﻛﺮد‪ .‬ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ ،‬ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ در ﺛﺒـﺎت اﻗﺘﺼـﺎدي و اﻣﻨﻴـﺖ رواﻧـﻲ در ﻓﻀـﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﻻزم را ﺑﺮاي ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺘﻮازن و ﭘﻴﺸﺒﺮد اﻫﺪاف اﺷﺎرهﺷـﺪه در ﺳـﻨﺪ ﭼﺸـﻢاﻧـﺪاز‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺸﻮر در اﻓﻖ ‪ 1404‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺑﺎدآور ﻧﻬﻨﺪي‪ ،‬ﻳﻮﻧﺲ‪ ،‬ﺗﻘﻲزاده ﺧﺎﻧﻘﺎه‪ ،‬وﺣﻴﺪ )‪ .(1397‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑـﺮ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﺣـﺪ و ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺷـﺮﻛﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪.198 -181 ،(2)25 ،‬‬

‫ﺑﺰرگ اﺻﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻲ؛ ﺑﺎﺑﺎﺟﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ؛ ﻛﻮهﻛﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲ )‪ .(1398‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻧﻬﺎدي ﺑﺮ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﻣـﺪﻳﺮان و اﻫـﺮم ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪.498-482 ،(4)26 ،‬‬

‫ﭘﺸﻮﺗﻨﻲزاده‪ ،‬ﻫﻮﻣﻦ؛ رﻋﻨﺎﻳﻲ ﻛﺮدﺷﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐاﻟﻪ؛ ﻋﺒﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎس؛ ﻣﻮﺳﻮي ﺣﻘﻴﻘﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎﺷﻢ )‪ .(1399‬ﻣﺪلﺳﺎزي ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫رﻓﺘﺎري و ﻛﻼن اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻞ ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﻳﻜﺮد ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺳﻴﺴـﺘﻤﻲ‪ .‬ﻧﺸـﺮﻳﻪ‬
‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ‪.124-89 ،(29) ،‬‬

‫ﺧﻮاﺟﻮي‪ ،‬ﺷﻜﺮاﻟﻪ؛ ﻗﺎﺳﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺜﻢ )‪ .(1384‬ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﺎزار ﻛﺎرا و ﻣﺎﻟﻴﻪ رﻓﺘﺎري‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺎﻟﻲ‪.69 – 49 ،(7) ،‬‬

‫رﺟﺒﻲ‪ ،‬اﺣﻤﺪ )‪ .(1393‬ﻣﺪلﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻋﻮاﻣﻞ اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﺴﺐوﻛﺎر و ﻋﻤﻠﻜﺮد در ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑـﺎ روﻳﻜـﺮد روش‬
‫ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ )ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي‪ :‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻓﺮاﺳﺎن(‪ .‬رﺳﺎﻟﻪ دﻛﺘﺮي‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز‪.‬‬

‫رﺷﻴﺪي‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ؛ اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ )‪ .(1399‬ﻧﻘﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺪﻳﺮان و ﻫﻤﻮارﺳﺎزي ﺳﻮدﻫﺎي ﺗﻘﺴـﻴﻤﻲ در ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﺤﺘـﻮاي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬
‫ﺳﻮدﻫﺎي ﺟﺎري‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪.603-581 ،(4)27 ،‬‬

‫ﻗﺎدري‪ ،‬ﻛﺎوه؛ ﻗﺎدري‪ ،‬ﺻﻼحاﻟﺪﻳﻦ )‪ .(1396‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻴﺶاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﻣـﺪﻳﺮان از ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺧـﻮد در ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﺘﻘﻠـﺐ‪ .‬ﺑﺮرﺳـﻲﻫـﺎي‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪.262-243 ،(2)24 ،‬‬

‫ﻣﺸﺎﻳﺦ‪ ،‬ﺷﻬﻨﺎز؛ ﺣﺒﻴﺐ زاده‪ ،‬ﻣﻠﻴﺤﻪ؛ ﺣﺴﻦزاده ﻛﻮﭼﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد )‪ .(1399‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮدﺷـﻴﻔﺘﮕﻲ ﻣـﺪﻳﺮان ﺑـﺮ اﻓﺸـﺎي اﺧﺘﻴـﺎري اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪.671-649 ،(4)27 ،‬‬

‫ﻣﺼﻠﺢ ﺷﻴﺮازي‪ ،‬ﻋﻠﻴﻨﻘﻲ؛ ﻧﻤﺎزي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ؛ ﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬ﻋﻠﻲ؛ رﺟﺒﻲ‪ ،‬اﺣﻤﺪ )‪ .(1392‬ﺗﺌﻮري ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﻣﺪلﺳﺎزي اﻟﮕـﻮي ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬
‫ﻣﺪﻳﺮان در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪.33 -9 ،(10) ،‬‬

‫ﻣﺼﻠﺢﺷﻴﺮازي‪ ،‬ﻋﻠﻴﻨﻘﻲ؛ ﺧﻠﻴﻔﻪ‪ ،‬ﻣﺠﺘﺒﻲ )‪ .(1396‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي و ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري دروﻧﻲ و ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داراﻳﻲ و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ‪.92-62 ،(2) ،‬‬
...‫ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬،‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬ 76

‫ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي اﻟﮕﻮي ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮ ارزش ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳـﻲ‬.(1394) ‫ ﻣﺠﺘﺒﻲ‬،‫ ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎﺷﻢ؛ ﺧﻠﻴﻔﻪ‬،‫ﻣﻮﺳﻮي ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
.104-83 .‫ ﺻﺺ‬،3 ‫ ﺷﻤﺎره‬،‫ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داراﻳﻲ و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ‬،(‫ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺲ اﻳﺮان‬:‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ )ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي‬

References
Abdellaoui, M., Bleichrodt, H. and Paraschiv, C. (2014). Loss Aversion under Prospect Theory: A
Parameter-Free Measurement. Journal of Management, 65, 1069-1107.
Abel, A. B. & Janice, E. (1994). A unified Model of Investment under Uncertainty. The
American Economic Review, 84(5), 1369-1384.
Allen, W. D., and Evans, D. A. (2005). Bidding and Overconfidence in Experimental Financial
Markets. The Journal of Behavioral Finance, 6(3), 108-120.
Badavar Nahandi, Y., Taghizadeh Khanqah, V. (2018). The Impact of Political Connections on
Overinvestment and Firm Performance. Accounting and Auditing Review, 25(2), 181-
198. (in Persian)
Bahaddin, B., Weinberg, S., Luna-Reyes, L. F. and Andersen, D. (2019). Building a bridge to
behavioral economics: countervailing cognitive biases in lifetime saving decisions.
System Dynamics Review, 35, 187–207.
Baker, M., and Wurgler, J. (2011). Behavioral Corporate Finance: An Updated Survey (No.
w17333). National Bureau of Economic Research.
Bala, B. K., Arshad, F.M. and Noh, K.M. (2017). Scenario planning and modelling. In System
Dynamics: Modelling and Simulation, ed. 1. Singapore: Springer.
Barlas, Y. (1996). Formal aspects of model validity and validation in system dynamics. System
Dynamics Review, 12, 183–210.
Baron, R. A. (1998). Cognitive Mechanism in Entrepreneurship: Why and When Entrepreneurs
think Differently than Other People. Journal of Business Venturing, 13, 275–294.
Bozorg Asl, M., Babajani, J., Kuhkan, A. (2020). Impact of Institutional Ownership on the
Relationship between Managers` Overconfidence and Financial Leverage of the
Companies Listed in the Tehran Stock Exchange. Accounting and Auditing Review,
26(4), 482-498. (in Persian)
Caballero, R. J. (1991). On the sign of the Investment-Uncertainty Relationship. The American
Economic Review, 81(1), 279-288.
Cordeiro, L. (2009). Managerial Overconfidence and Dividend Policy. Available at SSRN:
http://ssrn.com/abstract=1343805
Craik, K. (1943). The Nature of Explanation. Cambridge University Press: Cambridge, UK.
De Bondt, W., and Thaler, R. (1994). Financial Decision Making in Markets and Firms: A
Behavioral Perspective. Massachusetts Avenue, Cambridge: National Bureau of
Economic Research.
77 1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،28 ‫ دوره‬،1400 ،‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‬

DeBondt, W., and Thaler, R. (1995). Financial Decision-Making in Markets and Firms: A
Behavioral Perspective. In R. Jarrow, Handbooks in Operations Research and
Management, pp: 385-410.
Deshmukh, S., Goel, A. M. and Howe, K. M. (2013). CEO Overconfidence and Dividend
Policy. Journal of Financial Intermediation, 22(3), 440- 463.
Diez Esteban, J., Conrado, D. G., FFlix, J.L. and Marcos, S. (2017). Corporate risk-taking,
returns and the nature of major shareholders: Evidence from prospect theory. Research in
International Business and Finance. 24, 900-911.
Eberlein, R. L. and Peterson, D. W. (1992). Understanding models with Vensim™. European
journal of operational research, 59(1), 216-219.
Edwards, W. (1954). The Theory of Decision Making. Psychological Bulletin, 51(4), 380-417.
Featherston, C. and Doolan, M. (2013). Using system dynamics to inform scenario planning: a
case study. The 31st international conference of the System Dynamics Society, Cambridge,
MA.
Fischer, G. (2013). Investment choice and inflation uncertainty. Unpublished results. Lse
Research Online Documents on Economics.
Forrester, J. W. (1961). Industrial Dynamics. Pegasus Communications: Waltham, MA.
Forrester, J. W. (1968). Principles of systems. MIT Press, Cambridge, MA.
Friedman, M. (1977). Nobel lecture: Inflation and unemployment. Journal of Political
Economy, 85(3), 451–472.
Gary, M.S. and Wood, R.E. (2011). Mental models, decision rules, and performance
heterogeneity, Strategic Management Journal, 32(6), 569-594.
Heaton, J. B. (2002). Managerial optimism and corporate finance. Financial Management,
31(2), 33–45.
Hvide, H. K. (2003). Education and the Allocation of Talent. Journal of Labour Economics,
21(4), 945-976.
Jackson, M. C. (2003). Systems thinking: Creative holism for managers. Chichester: Wiley.
Johnson-Laird, P. (1983). Mental Models: Towards a Cognitive Science of Language, Inference
and Consciousness. Harvard University Press: Cambridge, MA.
Kahneman, D. and Tversky, A. (1979). Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk.
Econometrica, 47, 263-291.
Kahneman, D. & Tversky, A. (1992). Advances in Prospect Theory, Cumulative Representation
of Uncertainty. Journal of Risk and Uncertantity, 5, 297- 323.
Khajavi, S. and Ghasemi, M. (2006). Efficient market hypothesis and Behavioral finance. Financial
Research Journal, 7(2), 49- 69. (in Persian)
Klayman, J., Soll, J.B., González-Vallejo, C. and Barlas, S. (1999). Overconfidence: It depends
on how, what, and whom you ask. Organizational Behavior and Human Decision
Processes, 79(3), 216–247.
...‫ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬،‫اﺛﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬ 78

Loewenstein, G., O’Donoghue, T. and Rabin, M. (2003). Projection bias in predicting future
utility. The Quarterly Journal of Economics, 118(4), 1209-1248.
Malmendier, U., and Tate, G. (2005). CEO Overconfidence and Corporate Investment. The
Journal of Finance, 60(6), 2661-2700.
Malmendier, U. and Tate, G. (2008). Who Makes Acquisitions? CEO Overconfidence and The
Market's Reaction. Journal of Financial Economics, 89(1), 20-43.
Malmendier, U., Tate, G. and Yan, J. (2007). Corporate Financial Policies with Overconfident
Managers. National Bureau of Economic Research. DOI:10.2139/ssrn.895843
Mashayekh, S., Habibzade, M., Hasanzade Kucho, M. (2021). The Effect of CEO Narcissism
on Voluntary Disclosure. Accounting and Auditing Review, 27(4), 649-671. (in Persian)
Mingers, J. & White, L. (2010). A review of the recent contribution of systems thinking to
operational research and management science. European journal of operational
research, 207(3), 1147-1161.
Mosleh Shirazi, A., Khalifeh, M. (2017). Simulating and policy making of internal and external
SMEs' financing problems via system dynamics approach. Asset Management and
Financing, 5(2), 69-92. (in Persian)
Mosleh Shirazi, A., Namazi, M., Mohammadi, A., Rajabi, A. (2013). Prospect Theory and
Modeling Industrial Manager Decision Making Pattern. Journal of Industrial
Management Perspective, 10, 9-33. (in Persian)
Mousavi Haghighi, M., Khalifeh, M. (2015). Simulating the effect of financial leverage model
on company value via system dynamics approach (Case study: National Iranian copper
industries company). Asset Management and Financing, 3(3), 83-104. (in Persian)
Nofsinger, J. R. (2001). Investment Madness: How Psychology Affects Your Investing--and what
to Do about it. Pearson Education.
Pashootanizadeh, H., Moosavihaghighi, M., Ranaei Kordshouli, H. and Abbasi, A. (2020).
Simulation the Model of Effects of Behavioral and Macroeconomic Factors on the Tehran
Stock Exchange Index with Using System Dynamics Approach. Journal of Financial
Management Perspective, 29, 89- 124. (in Persian)
Pompian, M. (2006). Behavioral Finance and Wealth Management, John Wiley Sons
Inc.Publication.
Qaderi, K., Ghaderi, K. (2017). The Analysis of the Executive Overconfidence in Fraudulent
Companies. Accounting and Auditing Review, 24(2), 243-262. (in Persian)
Rajabi, A. (2014). System Modeling Of Factors Influencing The Business Processes And
Performance Of Industrial Firms With System Dynamics Approach (Case Study: Farasan
Manufacturing Factory). Ph.D. Dissertation. Shiraz: Shiraz University. (in Persian)
Rashidi, M., Ebrahimi, E. (2021). The Role of Managers' Ability and Smoothing Dividends in
Changing the Information Content of Current Earnings. Accounting and Auditing Review,
27(4), 581-603. (in Persian)
Richardson, G. P. (1991). Feedback Thought in Social Science and Systems Theory.
Philadelphia, PA: University of Pennsylvania Press.
 79 1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،28 ‫ دوره‬،1400 ،‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‬

Serven, L. (1998). Macroeconomic uncertainty and private investment in developing countries.

World Bank Policy research. working paper.
Sterman, J. D. (1985). A behavioral model of the economic long wave. Journal of Economic
Behavior and Organization, 6, 17-53.
Sterman, J. D. (2000). Business Dynamics: Systems Thinking and Modeling for a Complex
World. Irwin McGraw-Hill: New York.
Theil, H. (1966). Applied Economic Forecasting. Amsterdam: North Holland Publishing
Company.

View publication stats