Grzegorz Grochowski – kwestia chłopska

- jeszcze pod koniec lat 90. kwestię chłopską uważano za wtórną i nudną, a artyści raczej stronili od
tego wątku

-nastąpiły jednak zmiany, które od roku 2011 doprowadziły do ożywienia kwestii chłopskiej w
kulturze i sztuce

- pierwszym impulsem był wydany w 2011 roku album Gore. Pieśni buntu i niedoli XVI-XX wieku,
wyraźnie eksponujący tradycję antyfeudalną. Ukazała się również powieść Mariana Pilota
Pióropusz, przewrotna reaktywacja nurtu chłopskiego w prozie. Chłopi powrócili do łask również w
innych dziedzinach sztuki

- powróciliśmy również do badań nad kwestią chłopską. Tu autor wyróżnia dwie monografie
Fantomowe ciało króla i Prześniona Rewolucja.

-od tego czasu kwestia chłopska powraca też do obiegu publicznego. W gazecie wyborczej i krytyce
politycznej pojawiają się regularnie debaty i deklaracje o szczególnej roli chłopskiego pochodzenia
w kształtowaniu polskiej mentalności

-powraca kilka wspólnych przejawów postchłopskiej mentalności:

➢ przekonanie o szczególnej roli chłopskiego pochodzenia w kształtowaniu polskiej

mentalności, a nawet o jego formacyjnym charakterze
➢ sposoby organizowania parcelowanej i prywatyzowanej przestrzeni publicznej, z silnym
akcentowaniem wyznaczników terytorialności – od sporów sąsiedzkich, popularność
ogródków działkowych aż po zwyczaj grodzenia trawników i osiedli.
➢ powszechna religijność zdominowana przez autorytet kościelnych instytucji
➢ wciąż silne identyfikujemy naszą przeszłość z przeszłością szlachty, jest w tym aspiracja
społeczna by do tej grupy należeć i nie zostać chłopstwem

-stereotyp chłopa zawieszony jest między dwoma biegunami; z jednej strony jest to symbol
zacofania i głupoty (to jest utrwalane już na etapie słownictwa np. wieśniak, wsiowy) a mitologią
sielskości (tutaj np. serial Ranczo czy kariery folkowych zespołów)
-socjologowie wprowadzili termin chamfobia, który charakteryzował osobę wykazującą się
wzmożoną niechęcią, podszytą lękową obawą i chęcią ekskluzywnego życia.

-bliżej drugiego bieguna buduje się natomiast tendencja do folkloryzacji, ukazującej wesołą,
roztańczoną, swojską wieś- azyl autentycznych wartości moralnych i relacji międzyludzkich.

-najnowsze ujęcia starające się uniknąć tych dwóch biegunów, prowadzą najczęściej do
prezentyzmu i rewizjonizmu (oceny zdarzeń, stereotypów i próby ich korekcji)

-fenomenologia relacji folwarcznej według Andrzeja Ledera to długofalowa konsekwencja

poddaństwa, wpisana w uogólnioną strukturę polskich zachowań, promująca patriarchalny model
zarządzania i hierarchiczność zamiast kultury kontaktu, a zarazem generująca strategie biernego
oporu jako zwyczajowe reakcje zdominowanych.

-wiele relacji (od relacji pracownika i pracodawcy począwszy) odtwarzają wzorzec folwarczny