hang O THAT NGHIEP VA LAM PHAT 1. THAT NGHIEP 4. Khai nigm Thdt nghiép la tinh trang mét b6 phén cita lee luong lao déng do nhitmg nguyén nhén khéc nhau dan dén chua cé viée lam. Dé hiéu rd khai niém nay ching ta can lam 16 luc Iugng lao dong 1a gi va nhu thé nao thi duge coi 1a ngudi c6 viée am. Trén thc té, luc lwong lao déng duoc hiéu la mét b6 phan cua dan sé, trong dg tudi lao d6ng, c6 du kha nang lao d6ng, cd nghia vu lao dong va cd mong, muon lam viéc. Tir Khai niém luc lugng lao dong ching ta thay ring khong phai toan b6 dan sé cia mot quéc gia déu nam trong lye lugng lao dng ma phai loai trir ra nhig trudng hop sau. Thir nhat, nhimg ngudi khong n&m trong dé tudi lao déng, vi du nhu ngudi gia va tré em. Viée xdc dinh d6 tudi lao dng phai can evr vao quy dinh cua timg quéc gia. Ddi voi Viét Nam, can cir vao B6 ludt Lao dng chung ta 6 thé két ludn 14 d6 tudi lao dong clia ngudi Vigt Nam la tir 15 - 55 tudi déi voi nit va tir 15 - 60 tudi déi voi nam. GO cac nuéc kha d6 tudi lao dong co thé kéo dai hon dén 60, 65 tudi thiim chi cé nude dén 70, 75 tudi Thi hai, nhimg ngudi kh6ng cé du kha nang lao dong, vi dy ngudi tan tat. Day 1a nhig ngudi khong cé di kha nang lao dong va xa hdi cdn phai thyc hign sr quan tam dac biét vi cae déi tugng nay. Thir ba, nhimg ngudi khong cé nghia vy lao dong nhu hoc sinh, sinh vién hé chinh quy. Déi tung nay tuy c6 thé du tudi lao dong, cé kha ning lao d@ng nhung chua cé nghia vu lao dong. Tht tu, nhimg ngudi khong cd mong muén lam viée nhu nhtng ngudi sinh ra da duoc hudng thira ké tai san lon, khong cd mong muén lam viée vi vay di c6 du ba diéu kién trén nhung anh ta vin khéng duoc tinh vao luc lugng lao déng. 154Nhimg d6i tugng trén duge goi chung ld nhimg ngudi ngoai Iyc wong lao dong. Mt khdi nigm nita ching ta cin Lim 16 1d ngudi cé viée 1am. Nguoi cé viée lim duge hiéu la nhieng ngudi hign dang lam viée trong cdc co s@ kinh té, van hoa, xa hdi, Nguge lai voi ngudi co viée kim 1a nguoi chua cé vigc lam, dé 1a nhumg ngudi hién nay khdng lam vige cho bat ctr mot co sé kinh té, van héa, x4 héi nao. Ben canh dé, khai niém co sé kinh té 6 day bao gdm tat cd cdc don vi c4 thé nhu kinh té h6 gia dinh, don vj kinh té tu nhan, kinh té tap the... Nhu vay, m@t ngudi bj coi 1a that nghiép thi ngudi dé truée hét phai nim trong d6 tudi lao dng, thir hai la phai c6 di kha nang lao dong, thir ba la phai 6 nghia vy lao dong va cudi ciing 14. c6 mong muon lam viée nhung van chua c6 viée lam. 2. Do lwong that nghiép Dé do mite that nghiép ngudi ta xy dung cng thre tinh ty Ié that nghiép. Ty 16 that nghiép (u - Unemployment Rate): la % sé nguci that nghiép so voi tong sé ngudi trong luc lugng lao dong. Cong thie: uv =U 100% Trong dé: U (Unemployed): s6 ngudi that nghiép (dvt: nguéi); L (Labour Force): lye lugng lao dong (dvt: ngudi). L bing sé ngudi that nghiép cng sé ngudi cé viée. Viée xdc dinh ty I¢ thit nghiép cho phép ching ta so sanh tinh trang that nghiép 6 cc théi diém khdc nhau, gitta cdc ving mién khac nhau hay giita cde qué gia véi nhau mét cich chinh xAc hon. Khong chi cin ett vao s6 ngudi that nghiép ma chung ta con phai cin ctr vao quy mé lye long lao dong. Ngoai ra, tir ty 1é thdt nghiép ching ta c6 thé danh gid duge higu qua ca viée thy hién cdc chinh sach kinh té 6 cac qué gia, vi dy nhu chinh sdch tai khéa va tién t@ ca MY sé duge coi la cd hiéu qua néu sau mOt thoi gian thye thi cho thy ty 1¢ that nghiép giam xudng. Nhu vay, ty 1é that nghiép cing 1a mét thuée do cé thé dinh gia duge chinh sich kinh té dang duge thyc thi cé di dang huéng hay khéng, 1553. Phan loai that nghiép 3.1. Phan loai theo ly do that nghiép Bo viée Ngudi lao dong thit nghiép do y mudn chi quan cla ho. Ho ty nguyén xin thdi viée vi nhimg ly do nhu mirc luong khong hap dan, diéu kién lam vigc khong phi hgp, khong ding nganh nghé, dp lye cong viée Ién... 6 day ching ta can phan biét ngudi khong cd mong muén lam viéc véi ngudi bd viée. Ngudi khéng cé mong mudn lam viée 1a nguoi khong cé vige lim va cing khéng cé mong muén lam viée nén ho khéng duge coi la ngudi that nghiép, con ngudi bé viée 1a ngudi van co mong muén Lim vige Tuy nhién, céng viée chua dip tmg duge nguyén vong ca nhan cia ho nén ho da bd 1am va hign chwa tim duge viée lam méi phd hop. Mat viée Nguoi lao dong that nghiép do khong dap img dirge yéu cdu ciia cong vige nén bj sa thai ho’ie cé thé do cae hang kinh doanh lam an khéng hiégu qua nén thu hep quy m6 san xuat hoac 161 t@ hon 1a pha san khién ngudi lao dong bi mat viéc, hodc cling cé thé do cde don vi giam bién ché va cho nhimg ngudi lao dong doi dur nghi viée... Trong mdi trudng canh tranh kinh té khéc ligt nhu hign nay, sé ngudi that nghiép do bi mat vige ngay cang tang khién ngwdi lao dong vira phai lam viée hét site cng thing vira phai ty hoan thién kién thite va ky nang ctia ban than dé tn tai duge. MGi gia nhép luc lugng lao déng nhung chia c6 vige lam Nguoi that nghiép 1a nhtmg nguoi lan dau bé sung vao lec lirong lao d6ng nhumg chua cé viée lam, vi dy nhu hoc sinh, sinh vién mdi tot nghigép nhung chua xin duge viée, thanh nién dén tudi lao dong chua ¢6 vige lam... Tai gia nhdp luc legng lao dong nhung chua cé viée lam Ngudi thit nghiép 1a nhimg ngudi da roi khdi Iwe heong lao dong nhung nay muén quay lai lam viée va chua tim duge viée lim. 3.2. Phan loai theo nguén géc that nghiép Dén day cac ban co thé thc mie gitta ly do va ngudn gc cé gi khac nhau, Binh thugng cé 1é ching ta khong dé y nén van dong nhat chung véi nhau. Nhung thye chat chting 6 khde nhau. Ly} do la nhimg nguyén nhan mang tinh chat tryc tiép, con ngudn géc la nhimg nguyén nhan mang tinh 156chat sau xa, di séu vao ban chat cia van dé. Chinh vi vay, viée phan loai theo nguén géc sé sau sic hon nhieu so voi viée phn loai theo ly do. Néu phan loai theo nguén géc ta ¢6 cac loai that nghiép sau: That nghiép do co xét (hay that nghiép tam thai): xay ra Khi ngudi lao dong trong qua trinh tim kiém vige kim mai. That nghi¢p co edu xay ra khi thoi gian, dia diem va ky nang cua ngudi lao dong can viée lam khong phi hop voi thoi gian, dia diém va ky nang ctia cong viée dang can lao dong. Loai that nghiép nay thuong gan lién véi su bién dong trong co cdu hang hod san xuat trong nén kinh té. Lao dong 6 nganh nay, ving nay khong dap img duoc yéu cau lao dong nganh khac, vung khac. Do vay, ngudi lao dong can phai duge dao tao va dao tao lai Trong nhiig nam tién hanh cong nghiép hoa dat nude, voi sy gia ting cac khu céng nghigp va cac khu ché xuat la hign tugng that nghiép 6 nhimg ving cé khu céng nghiép va khu ché xuat do gia ting trong thoi gian dau. Nguyén nhan chit yéu la lao dong chua dap img duge yéu cau cong vige cua cdc nha may tai dé. Nhimg ngudi nong dan quen vi déng rudng thi nay phai mat mot thai gian dao tao thi méi co thé bat dau cong viée duge. That nghiép do thiéu cdu: xay ra khi mire cu chung vé lao dong giam xudng. Ngudn gée chinh la 6 sy suy giam ciia tng cdu din dén suy giam san lugng. san xuat dinh don, cae hang phai sa thai bét cong nhan nhim gidm bot hho khan, Loai that nghiép nay gan lién véi thai ky suy thoai cla chu ky kinh doanh, Do vay cén durge goi la that nghiép chu ky. Thai nghiép do yéu 16 ngodi thi wudng (thdt nghiép theo ly thuyét cd dién): xdy va khi du lung duye Au dinh khong boi cae Ive lugny thi wuong, ma cao hon mire Iuong can bang thuc té ciia thi trudng lao dng. Vi titn long khong chi la sy phan phdi thu nhap gain véi két qua lao d6ng ma nd con lién quan dén mite séng cla ngudi dan nén dé dam bao mite séng t6i thiéu cia bd phan dan cu nhiéu quéec gia (do Chinh phi ho’c cong doan) cé cuy dinh cimg nhic vé mite luong tdi thiéu. Mite luong nay cao hon mite Iuong can bang thy té cua thi truéng lao dong dan dén cung lao dGng vuot qué cau lao dong. Khi do cac hang dat ra nhimg tiéu chuan cao hon khién mét b6 phan lao déng, nhat 1a nhig lao dong khong cé tay nghé, Jao dong tré chura cé nhiéu kinh nghiém mit viéc lim hodc khé tim viée lam. 1573.3. Phan loai theo tinh chat that nghiép That nghiép tw nguyén: xay ra khi ngudi lao dng khong chap nhan mite luong va diéu kign lam viéc hién tai nén kh6ng c6 viée lam. That nghiép khong ue nguyén: xay ra khi ngudi lao dong chap nhan mite luong va diéu kién lam viéc hién tai nhung van khéng cé viée lam. 4. Thi trw@ng lao dng 4.1. Cau lao d6ng (LD - Labour Demand) Cau lao dong 14 sé lugng lao déng ma cac tac nhan trong nén kinh té mong muén va c6 kha nang thué trong m6t thdi gian nhat dinh tuong img voi cdc mite luong thuc té (gia dinh cdc yéu t6 kinh té khac cho true). Trong diéu kién cde yéu t6 kinh té khde cho truéc thi khi mite Ivong thye té (W, =%) giam xudng cau vé lao dong cia cdc hang sé ting lén. Nguge lai, khi mite luong thye té (W,) ting lén cau vé lao dong ctia cdc hang sé giam xudng. Nhw vay, ching ta cé thé thay ring dudng cau vé lao dong clia cac hing c6 xu huéng déc xuéng phan anh méi quan hé ty 1é nghich gitta mirc Iwong thye té (W,) va s6 lugng lao dong cdc hang mong muén va cé kha nang thué, W, 4 0 li Lz L Hinh 6.1. Duéng cau lao dong 1584.2. Cung lao d6ng (LS - Labour Supply) Cung lao déng duge bao gm: + LS: M6 ta quy m6 lye lugng lao déng x4 hdi twong (mg vdi cdc mire luong cia thi trudng lao dong. + LS’: M6 ta quy mé bd phan lao dng chdp nhan Lim viée & mai mire long cua thi trong lao dong. Khoang cach gitta LS va LS’ biéu thi s6 ngudi that nghiép ty nguyén. Ca hai duémg nay déu cé xu hudng déc Jén trén phan anh khi mie luong thye 18 ting lén thi quy mé lure Iwgng lao dOng va sé ngudi chp nhjn lam viée tng lén. Dieu nay khong co gi mau thuan voi thuc té. Ching ta van lam tuéng quy mé lye lugng lao déng 1a 6 dinh nén di mire Luong thye 1é c6 tang lén bao nhiéu di néva thi né van khong thay déi. Quay tré lai voi khdi niém lye long lao dong néu ra 6 phan dau, ching ta thay nhimg ngudi khéng cé mong muén lim vige khong duge tinh vao lye lugng lao dong. Tuy nhién khi mire Iuong thye té tang lén rat c6 the ho sé thay doi quyét dinh va di tim viée lam. Lic nay ho sé duge tinh vao lye Iugng lao dong. Va dé la ly do khién quy mé lye lugng lao dong tang len. Wr S / Ls’ Hinh 6.2. Budng cung lao dong 4.3. Can bang thi truéng lao déng * Trudc hét ching ta xem xét tai mire Iuong thyc t Wy: =Wic - Quy m6 lye lugng lao dong: - Ngudi c6 vige: WA 159- That nghiép: AC, trong dé: AB 1a that nghiép khong tu nguyén; BC that nghiép ty nguyén Ls Wee Ls’ Wi Wo LD Se eee 0 Lo L Hinh 6.3. Cn bang cia thi truéng lao déng Ty Ig that nghiép tai mite long Wy: AB, 100% + Be 1 1 Tyléthatnghiép Ty lé that nghiép khéng ty nguyén ty nguyén * Tai mu Iuong thu té Wo: ue 100% - Quy mé luc lugng lao dong: L = WoF - Ngudi cé vige: WoE + That nghiép chi cn 1a that nghiép ty nguyén: EF Ta co ty 1é that nghiép tai mite luong Wo: w= a x100% Nhu vay chung ta thay tai mire Ivong Wo nén kinh té khong con thit nghiép khéng ty nguyén nén diém E duge goi la diém can bang cia thj trudng lao dng. Ty 1é that nghiép Itc nay goi 1a ty 1é that nghiép tw nhién (natural rate of unemployment). Nén kinh té dat toan dung nhan céng (full - employment). 1605, Tac hai cua that nghiép 5.1. Tae d6ng kinh té Khi that nghiép mite cao, thu nhp cia dan cu gidm sit, sin xuat suit kém, tai aguyén khong duge str dung hét, nén kinh té sin xuat duéi mite nang lye san xuat nén that ra n6 da bo mat mot s6 san Iueng ma Ié ra c6 thé duge tao ra tir nhig ngudi that nghiép. Ngwai ta cé thé tinh toan duge sy thiét hai kinh té. Dé la sy gidm sut to 16n vé san Iugng: Phan san long bi mat di = GDP tiém nang — GDP thue co Sy thigt hai vé kinh té do that nghiép & nhiéu nude to lon dén mic khong thé so sinh véi thiét hai do tinh khéng higu qua ctia bat ky hoat dong kinh té vim6 nao khae gay ra. Tir két rit ra qua cde phan tich thyc nghiém vé mdi quan hé gidta that nghigp va sin lugng cia nén kinh t8 My Arthur Okun (1929 - 1979) da di dén két lun: Néu ty Ié that nghiép tang 1% thi GDP thee té sé giam 25 %, Quy luat nay goi la quy luat Okun hay quy luat ( 25 -1). 5.2. Tac dng xa hdi Nhiing két qua diéu tra x4 hOi hoc cho thay ring that nghiép cao luén gin vGi sy gia tang cac té nan xa hoi nhu cd bac, rugu ché, trom cap, ty tit... Tién s¥ M.Harvey Brenner chuyén gia hang dau vé dé tai nay ude tinh néu ty 12 that nghiép cir ting lén 1% kéo dai trong 6 nim sé dan dén 37.000 trong hyp chét som & Mj. 6. Cac bin phap han ché that nghiép + Tao ra nhiéu viée lam véi cde mic leong phit hop Pé lim duge diéu nay Chinh phi cin cé nhimg chinh sich khuyén khich dau tur m6 rong san xuat. Ching han, nha nude cé thé gidm bét ganh nang vé thué thu nhap cho cde doani nghiép trong nhimg nim dau méi thanh lap, h6 trg ho trong céng tac dén bi giai phong mat bing, don gian héa cac thi tuc dau tu, dac biét c6 161cac bién phap khuyén khich dau tu vao nhimg dja ban kh khan nhu mién thué thu nhap trong nhiing nam dau... + Nang cao dich vy thj truéng lao déng Mot sé that nghigp xay ra 1a do nhimg ché tong trong céng viée khong duge lap day boi nhimg cng nhan that nghiép. Bang viée xay dung cac kénh thong tin vé lao dong, vigc lam nhw: trung tam lao dgng, vige lam; mi gidi vigc lam... sé rat ngan thoi gian tim kiém viée lam cla ngudi lao d9ng cing nhu thdi gian tim kiém lao dong cia cde doanh nghiép, gitp ho gip go nhau s6m hon. + Tang cudng va hoan thién cdc chong trinh day nghé, dao tao va dao tao lai Nhiing hoat dong nay sé giup nang cao trinh d6 ciia ngudi lao dong, dap tmg t6t hon nhu cau ngay cang gia tang vé lao dong c6 trinh dé cao, rit ngin thi gian va han ché tinh trang that nghiép do co cdu. + Cai cach hé thong bao hiém that nghiép Cai cach hé théng nay theo hudng gidm bét nhimg dong co phan khuyén khich di voi viée di tim kiém viée lam. Vay bao hiém that nghiép la gi va tai sao ching ta phai cai céch n6? Bao hiém thdt nghiép (hay rg cdp that nghiép) la mot chong trinh due thiét ké dé tr gitip cdng nhan nhim bao vé ho mét phan khi bi mat viée. Ngudi that nghiép 1a ngudi bé viée, bi sa thai hoae vira méi gia nhap lyc lugng lao ) dong khéng duge hudng try cap that nghiép. Trg cap duge tra cho ngudi that nghigp bj mat viée vi ngudi thué ho khong can dén chuyén mén ciia ho nira. Trong khi bao hiém that nghiép giam bét khé khan cia ngudi bj that nghiép, né ciing lim tang Iugng that nghiép. Boi vi try cap that nghiép khéng cén nita khi céng nhén nhfn duge viéc lam méi, nén ngudi that nghiép danh it né luc dé tim kiém viéc lam va mu6n tranh cdc viée lam kém hap dan. Ngoai ra, vi bao hiém that nghiép lam cho ngudi that nghiép it khé khan hon nén cng nhan it cé nguyén vong tim kiém sy bio dim viéc Lam khi hg thuong lugng voi gidi chi vé diéu kign lao dong. Vi thé, gidi chu it bj rang bugc trich nhiém khi quyét dinh sa thai ngudi lao dong, din dén kha nang ngudi lao dong bj mat viée rat cao. 162Mac dit bao hiém that nghiép lam giam né lye tim vige va ting that nghiép nhung ching ta khong thé két uan do 1 chinh sach ti. Chuong trinh 44 dat mye tigu trude hét cua no 1a giam bot bién dong bat thudng cua thu nhap ma cong nhan phai déi mat. Ngoai ra, khi cOng nhan tir chéi viée lam khong hap dan hign c6, ho 6 co h@i tim duge vige lam phi hop hon véi ky nang va sé’thich cia minh, Tir dé cé thé nang cao duge hiéu qua cong viée. + Déi voi that nghiép chu kj: 46 1a thim hoa kinh té vi mé xay ra trén quy mé |6n. Mét chinh sich tai khod va tien té néi long nhim tang ting cau va san long sé gitip nén kinh té din din hdi phuc va ty 1é that nghiép theo 46 cing ha thap dan. I, LAM PHAT 1. Khai nigm Lam phat (inflation) la su tang len cla mic gid chung trong nén kinh té trong mét khong thdi gian nhat dinh. Nguge lai, khi mite gid chung trong nén kinh té giam xuéng trong mot khodng théi gian nhat dinh goi 1a gidm phat (deflation). 2. Bo lwong lam phat Don vi do ludng lam phat A 49 1é lam phat, ky higu g, (Price Growth Rate) PP Cong thite tinh: g,, = 100% tl Trong dé: P,.): mite gia chung ciia ky truce d6; P,: mire gid chung cua ky nghién ciru. Vé mat ly thuyét mire gid chung (P) duge tinh bang gia tri binh quan gia quyén ciia gid hang hod dich vu trong nén kinh té PQ, +P,Q, +...+P,Q, Q+Q, +..+Q, Song trén thye té vige xac dinh mite gid chung la khong thé thye hign duge vi khong thé xe dinh duge gid ca va san lugng ctia tat ca cde hang hoa va dich vu duge san xudt ra trong nén kinh té. Vi vay, nguéi ta xay dumg cde chi s6 gid nhu chi s6 gia tiéu ding CPI (Consumer Price Index), chi s6 gidm phat GDP Depp (GDP Deflator) va chi s6 gid san xuat PPI (Producing Price Index). 1632.1. Chi 6 gi tiéu ding (CPI: Consumer Price Index) Day 1a thuéc do lam phat duge sir dung rong rai nhat. Hign nay 6 Viét Nam, ching ta ciing sir dung chi sé nay. Chi s6 gid tiéu ding phan anh se bién déng gid cia mét "gid" hang hod va dich vu tiéu biéu cho co cau tiéu ding xa héi. “Gio” hang hod 6 day bao gdm mét sé hitu han cde mat hang nhu: luong thyc thye phim, quan do, nha ctra, xang dau, di lai, dich vu y té, cdc dich vu khdc phuc vu cuéc séng hang ngay. Méi hang hod nay sé duoc gin thém mét trong sé theo tam quan trong kinh té cua né khi xay dyng chi s6 gid. Cong thute: t LP 1 cPl=+1——_ hoge CPI= I? xd, DVPre “ r= Trong do: P®: gia ca ky goc ciia mat hang i; P*: gid ca ky nghién ciru cia mat hang i; Q?: lugng ky géc ciia mat hang i; I?: chi sé gid cia timg Joai hang, nhém hang trong “gid”; dj: ty trong mire tiéu ding timg loai hang, nhém hang trong “gid” (Xd, =1). N6 phan 4nh co cu tiéu ding ciia xa hdi. Chi s6 gia tigu ding 1a chi tigu twong d6i phan anh xu thé va mite d6 bién dgng cua gid ban hang hod va dich vy ding trong sinh hoat hang ngay ctia dan cu. Boi vay, né duge ding dé theo doi sy thay déi cia chi phi sinh hoat theo thi gian. _ CPI,-CPI Céng thie: +1 x100% ‘éng thire ty CPI, x , Trong dé: CPI,,,: chi sé gid thoi ky trudc 46; CPI, : chi s6 gid ky nghién ciru. 164Mac dit duge sit dung rng rai dé tinh toan lam phat nhumg CPI van c6 nhiing sai sot nhat dinh nhu CPI khong thé hién chinh xdc nhing thay déi vé chat lugng cita hang hoa va dich vy hay nhimg thay déi khi xuat hién cdc mat hang mdi. Trén thu té, CPI khéng duge digu chinh dé phan anh nhimg cai tién vé chat lugng, sir tai tao am thanh hoan hao hon trong cdc thiét bj 4m thanh néi, vn tai hang khdng an toan hon hay déng hé chinh xac hon. 2.2. Chi sé giam phat GDP (GDP Deflator) yg =: GDP, x 100% == — x 100% DP, Trg a Vige tinh chi s6 giam phat GDP sé cho chung ta biét sy thay doi trong gid ciia tat ca cac hang héa va dich vu cudi cling trong nén kinh té so voi gid cia thdi ky duge chon lam géc. Do vay, ching ta cing cé thé tinh duge ty 1 lam phat. D GO day ching ta can lu ¥ c6 sur khac biét rat rd rét gitta CPI va chi sé giam phat GDP. CPI phan anh sy thay déi gia ca ctia mét “gid” hang hod va dich vu tiéu biéu cho co cAu tiéu ding xa h6i con chi s6 giam phat GDP phan anh sy thay déi trong gia ca cita tat cd cc hang hod va dich vy cui cing san xuat ra trong nén kinh té. Chinh vi thé ma chi sé giam phat D 1a mét chi tiéu phan nh lam phat tét hon, Tuy nhién, viée tinh toan CPI don gian hon nén ngudi ta van str dung no dé do ludng lam phat. 2.3. Chi $6 gia san xuat (PPI: Producer Price Index) Khac véi chi s6 gid tiéu ding CPI, chi s6 gia san xuat phan anh sy bién dong gid ca ciia dau vao, thy chat ld bién dong gid ca chi phi sin xudt Cée trong sé duge sit dung dé tinh ton chi sé gid san xuat 14 doanh thu réng cia hang hod. Doanh thu réng bing téng doanh thu trit di cdc khoan giam trit doanh thu nhu: chiét khau thuong mai, giam gid va doanh thu hang bi tra lai. Tuy nhién chi sé nay it duge sir dung (chi co M¥ va mot s6 nude phat trién cé str dung chi s6 nay). 165k Cong thire: CPI= YI? xd, °: chi sd gid clia cdc yéu té dau vao; Trong dé: di: ty trong doanh thu rong ciia cc logi hang hod (Xd, =1). 3. Phan loai lam phat Tuy thuge theo mite d6 cla ty 1¢ lam phat ngudi ta chia lam phat thanh 3 loai: Lam phat vira phai, lam phat phi ma va siéu lam phat. 3.1. Lam phat viva phai (Moderate Inflation) Lam phat vira phai con goi ld lam phat mt con sd, c6 ty 18 lam phat duéi 10%/nam, gia ca ting cham va co thé dy doan trude duge. Khi gid tuong ddi dn dinh moi ngudi tin twong vao dong tién va yén tam giir tién vi né hau nhu git nguyén gid tri trong vong mot thang hay mot nam. Ho cé thé ky hop dng dai han theo gid tri tinh bing tién vi tin ring gia ca va chi phi ctia hang hod ma ho mua ban sé khéng di chéch qua xa. Do vay lam phat vita phai khong gay ra nhing tac dng dang ké déi voi nén kinh té, thm chi né con c6 kha nang kich thich san xuat phat trién vi khi gid ving nhe lam ting Igi nhuan san xudt va nhu vay sé khuyén khich cac doanh nghiép tng san lugng hang hoa, dich vu gép phan thic day kinh té phat tri 3.2. Lam phat phi ma (Galloping Inflation) Lam phat phi ma cdn goi 14 lam phat hai con sé, cé ty 1¢ lam phat 10% Po: lam phat da xay ra. Loai lam phat nay vita 1am suy giam san lugng vira lam tang that nghiép nén con goi la “lam phat dinh tré” hay con goi la hign tugng “dinh lam” (Stagflation), Gia ca ciia thi trudng dau vao tang d6t bién c6 thé do cdc nguyén nhan nhu: thién tai, chién tranh, sy bién dgng chinh tri, kinh té... dic biét la sy 174bién d6ng gid dau lira do OPEC tao ra nhimg nam 1970 da gay ra cae cude lam phat dinh tré tram trong trén quy mé thé gidi, Nhung sau tat ca nhimg cuge lam phat chi phi day xay ra trong nhimg thap ky vira qua cho ching ta thay: nhimg dot bien trong cung do thién tai gay ra (chang han nhu mat mia lam cho gid néng san ting manh) a nhimg dot bién nhat thdi, chi kéo dai mét hoae hai nam, sau d6 cdc dieu kign Jai tro lai binh thudng. Nhiing dot bién vé dau lira do OPEC gay ra la nhimg dot bién lau dai, sy gia tang gia kéo dai tir 1974 - 1986: + Dot bién OPEC thir nhat xay ra tir 1973 - 1974: gia dau tang tir 3,5 USD/thing lén dén 13 USD/thiing khi cae nuée Arap cam van dau lira sau khi né ra cudc chién tranh Yom Kippur giita Ardp va Ixraen. + Dot bién OPEC lan thir hai: tir 1979 - 1980: gia dau ting lén tdi 39 USD/thing, + Trong nhiing nam 1980 gid dau da binh 6n réi gidm dan va dau nam 1986 giém manh nhung gia van cao gdp doi truéc khi xay ra dét bién 5.3, Lam phat dw kién (Inertial Inflation) Khi nén kinh té c6 ty 1é lam phat tuong déi 6n dinh trong mot thdi gian dai thi bude vao thi ky nghién ctu tat ca cc téc nhén trong nén kinh 1é cho ring s@ cé lam phat 6 ty 1 tuong tu. Vi vay, ho ty déng diéu chinh lai suat danh nghia, tién Iuong danh nghia, gia ca trong cdc hgp dong kinh té, cdc khoan chi tiéu ngan sach... theo ty 1é lam phat dé. Dén cudi thoi ky nghién ciru mac di khong cé yéu t6 nao gay ra lam phat nhung thy té gid ca da ting theo dy kién va lam phat cing xay ra. Hinh 6.6. Lam phat dy kién 172Hinh 6.6 mé ta qua trinh lam phat du kién. Gia sit san Ivong tiém nang khong déi va khong cé nhimg bién dng cung hay cau. Khi moi ngudi du kién gid sé tang & mite 5% chang han, chi phi trung binh sé ting 6 ty 1é nay va duong AS sé dich chuyén lén trén theo ding ty 1¢ dé. Néu khong c6 bién dong cung hay cau thi duéng AD cing sé dich chuyén lén trén 5%, Diém cat nhau cia AS va AD mdi nam sé cao hon 5%. Diém can bang sé dich chuyén tu Ep dén E, va Ez. Vay lam phat du kién & mite 5%. 5.4. Lam phat va tién té Trong Chuong 4 nghién ciru ly thuyét s6 lugng tién té, chiing ta da biét khi thi trudng tién té can bing thi: MS. =, = MD, =kY -hi é (Y) dat mire ig va 6n dinh, Y = Y", suy ra cau tién thyre té (MD,) Xét trong dai han 1ai suat thye té (i) va san Iugng thye can bang, nghia la khong doi, do vay = ciing s& khéng thay doi. Néu long cung tién danh nghia (MS,) ting lén thi gid cd (P) ciing sé ting lén vdi ty 1é tuong img, tire 18 c6 lam phat va 49 1¢ lam phat bang 0) Ié tang tién danh nghia. Nhu vay, lam phat la mét hién tugng tien té. Dicu nay xay ra trong thuc té khi nén kinh té gap phai con séc nhu gid ctia cae yéu t6 dau vao ting 1én lam cho lugng cung tién the té (MS,) nhat thoi giém xudng. Chinh phi can phai ting mirc cung tién danh nghia dé dam bao nhu cau tién thuc té, Ly thuyét nay dua trén gia dinh mite cau tién thuc té khong di, mot gid dinh chua cé co sé chic chin va cha phi hgp véi thye té. Gia sir thu nhap thie té tang 1am tng nhu cdu vé tién thye té. Dé dim bao thi trrdng tién 16 can bing doi hoi cé su ting twong img trong cung tién thy té. Vi néu gid ca va long cung tién danh nghia tang cung mot ty Ié thi lugng cung tién thye té sé khong thay di, Nhu vay, lugng tien danh nghia phai tang nhanh hon gia ca hay ty 1é lam phat. Nguge lai, khi thu nhap thye té giam lam gidm cau tién thyc té din dén giam |ugng cung tién thye té tuong img. Do vay Iugng tién danh nghia phai giam nhanh hon gid ca hay ty 1é lam phat. RO rang la téc dO tng tién danh nghia va tc d6 lam phat la khde nhau. Tuy nhién, lich sir lam phat cing chi ra rang, khong c6 cude lam phat cao nao ma khéng cé sy ting trudéng manh vé tien té. Luong tién tang cing 173nhanh thi lam phat cing cao va bat ky mét chinh séch vi mé nao giam duge téc 49 ting tién cing din dén giam ty 1é lam phat va diéu nay phi hgp voi théi ky ngan han. Khi ngan sach tham hut lon cac Chinh phu co thé in thém tién dé trang trdi, Iugng tién danh nghia ting Jén la m6t nguyén nhan gay ra lam phat (nhu lam phat cdu kéo). Va mét khi gid da tang lén thi sy tham hyt méi lai nay sinh ddi hoi phai in thém mét lugng tién méi va lam phat tiép tuc ving vot. Kiéu lam phat xoay 6c nay thuong xay ra trong théi ky siéu lam phat. Tuy nhién, cdc Chinh phu cing c6 thé kh’ec phuc thim hut bing cach vay dan chang théng qua ban trai phiéu. Luong tién danh nghia khong tang thém nén khéng co nguy co lam phat, nhung néu tham hut tiép tuc kéo dai, sé tién phai tra cho dan (ca géc lan Iai) tang Jén doi héi phat hanh trai phiéu nhiéu hon va Chinh phi cé thé phai dura ra mt mite ai sudt hap dan hon dé bude nhan dan nam gitt cdc khoan ng ngay cang 1én cla minh. Nhu vay, cé thé xay ra trudng hgp cac khoan ng Ién dén mute khong thé bi dip duge chi bang viée phat hanh trai phiéu moi ma théi. Néu vay thi trir phi Chinh phi c6 bign phap tai khoa dé giam tham hyt, Chinh pht sé khong cdn cach nio khac ngoai in thém tién dé trang trai. Siéu lam phat bat dau nhu vay 46. 5.5, Lam phat va lai suat Truc hét ching ta bat dau bing mot vi du: Gia sir ty 18 lam phat la 10%/nim. Vi 100 USD hom nay ban cé thé mua 10 cu6n sach voi gia P = 10 USD/cudn. Nhung dén sang nam ban phai can 110 USD dé mua vin sé sich 46, Néu lai suat danh nghia la 12%/nam, thay vi mua sdch bay gid ban cho vay mOt nam va sau dé c6 112 USD dé mua 10 cudn sach trén. Ban sé cé 2 USD du ra dé bit Iai cho viée hoan mua sach mQt nam. Chung ta noi rang 2% 1a fai sudt tec 16. Mgt cach tong quat ta cé: Lai suat thy té = Lai suat danh nghia - Ty I¢ lam phat Theo gia thuyét cia Irving Fisher thi lam phat ting 1% s€ kéo theo Iai suat ting lén 1% va lai suat thuc té it thay déi va 6 mirc ma ca ngudi cho vay va ngudi di vay déu cé thé chdp nhan duge. Néu khic di sé tao ra mite dur cdu ho%e dur cung va day lai sudt nay vé mic én dinh. Do a6 lam phat cao hon phan 1én phai duoc bi dap lai bang lai sudt danh nghia cao hon tuong duong dé duy tri lai suat thyc té can bing. Va khi ty 1é lam phat tang 174lén, kéo theo Iai suat danh nghia tang theo lam tang chi phi co hdi ctia viée git , cang gitr nhiéu tién cang thiét. Diéu nay dac biét dung trong cae cude siéu lam phat, déng tién mat gia rt nhanh, dan ching thi nhau giti tién vao ngan hang, vao quy tiét kiém hoc day ra thi trudng dé mua ve moi hang hod cé thé dy tri gay thém mat can bang cung cau trén thi trudng hang hoa, tiép tue day gid lén cao va lam phat ngay cang tram trong hon. Nhu vay, sur gia ting cung tién danh nghia khong chi don thuan Jam tang ty lé lam phat ma con lam tang lai suat thy té, 6. Cac chinh sach kiém soat lam phat Ching ta déu biét tac hai cua lam phat 1a bop méo nén kinh té do do chién luge chéng lam phat duge cac quée gia dae bigt chi trong. Vige Ap dung cac bién phap nao va mite dé ra sao phu thuge vao dac diém nén kinh té cua tig nude. Song nhin chung, giai php duge dua ra 1a: + Déi vi moi cude siéu lam phat va lam phat phi ma hau nhu déu gin chat v6i sy ting truéng nhanh chong ve tién t@, toc do tang long danh nghia cao va ngan sich tham hyt nang Vi vay, viée giam manh toc d6 ting cung tién, kiém soat cé higu qua viée ting Ivong danh nghia va cit gidm chi tiéu ngan sach chac chan s@ chan dimg va day lui lam phat. By By A Bp lg a B c . uw a Hinh 6.7. Nén kinh té trén duréng Phillips khi the hién chinh séch chéng lam phat Thye chat cua giai phap trén 1a tao ra cl séc cau: cung tién giam, Idi suat ting Ién, thu nhap cing gidm xuéng dan t6i gidm tiéu ding, dau tu va chi tiéu Chinh ph. Tong cau do d6 bi suy giam. Sy gidm suit cia tong cau dén Iuot n6 lam giam san lugng hang hoa va dich vu san xuat ra trong nén 175kinh té va su thu hep cla san xuat sé din dén sé luong viée lam it hon day nén kinh té di xuéng doc dudng Phillips ngin han (tir A xuéng B) va do vay ciing gay ra m6t mur d6 suy thodi va that nghiép nhat dinh. Néu bién phap trén duge gitr vig, nén kinh té sé ty diéu chinh va sau mét thdi gian gid ca s® gidm xudng, lam phat 6 mite thap hon va san lugng tro lai san Iugng tiém ning (tir B va C). Dudng Phillips sé dich chuyén xuédng dudi. (Ly lun vé duéng Phillips xem 6 phdn III duréi déy vé méi quan hé gitta lam phat va that nghiép) + Déi voi lam phat vira phai, muén kiém ché Iam phat va diy tir tir xudng mie thap hon cing ddi hoi ap dung nhiing chinh sach néi trén voi mirc dé nhe hon. Tuy nhién, ching ta déu thay bién phap trén kéo theo sur suy thoai va that nghiép - m6t cai gid dit - nén viéc kiém sodt chinh sach tién té va chinh sdch tai khéa tré nén phite tap va déi héi than trong hon. Dac biét, déi voi cae nuéc dang phat trién khong chi kiém ché lam phat ma con ddi hoi c6 sy ting truéng nhanh. Vé lau dai 6 cdc nude nay, viée chu trong mé rong san lugng tigm nang bang cdc ngudn vén trong va ngoai nude cing 1a mt trong nhimg huéng quan trong dé dam bao vita nang cao san Iuong va song vira én dinh gid ca mt cach bén ving. C6 thé x6a bé hoan toan lam phat hay khéng? Cai gid cla viée xda bd hoan toan lam phat khéng twong ximg voi Igi ich dem Iai cia nd. Nhiéu cOng trinh nghién ctru da xem xét s6 ligu vé that nghiép va lam phat dé ude lugng tén that cia viée c&t giam lam phat. Phat hién cia cdc cong trinh nghién etru nay thug duge tém tit bing mot dai lwong thing ké goi la 4 18 hy sinh. Ty Ié hy sinh la sb % san lugng hang nam bj mat di khi cét giam lam phat 1%, Con s6 ude lugng dién hinh cua ty 1¢ hy sinh 1a 5%, Nghia la déi voi mi phan tram lam phat duge cit giam, ngudi ta phai hy sinh 5% san lugng hang nam trong thoi ky qué d6. Chinh vi phai tra gid dit nhu vay cac quéc gia thudng chap nhan lam phat 6 mic thap va xtr ly anh hudng cia né bang viée chi sé héa cdc yéu t6 chi phi nhu tién Iuong, lai suat, gia vat tu... Bo Ia cach lam cho su thiét hai ctia lam phat it nhat. 476lll, MOI QUAN HE GIA LAM PHAT VA THAT NGHIEP Méi quan hé gitta lam phat va that nghi¢p trong kinh té hoc duge biéu dién bang dudng Phillips. Truc tién, ching ta sé nhin lai lich str cla dudng Phillips dé hiéu qua tinh xéc lap méi quan hé gitta hai bién vi m6 quan trong nhat trong nén kinh té. Sau d6, ching ta sé sir dung m6 hinh tong cau tong cung trong Chuong 5 dé xay dung dung Phillips trong ngin han va dai han. Cudi cing, ching ta sé tim hiéu yéu t6 nao khién cho dudng Phillips dich chuyén. 1. Nguén géc cla dang Phillips Nam 1958, nha kinh té hoc A.W. Phillips cong bé mét bai viét trén tap chi Economica cia Anh, tir dé khién cho Ong ndi tiéng. Bai viét nay c6 tyra dé “M6i quan hé giita that nghiép va ty 1é thay ddi tién Ivong danh nghia & Anh giai dogn 1861 - 1957”. Trong dé, Phillips néu [én mdi quan hé nguge chiéu gitra ty 1¢ that nghiép va ty I¢ lam phat. Cy thé, 6ng chi ra ring nhimg nim co that nghiép thap thi thudng co Jam phat cao va nhimg nam cé that nghiép cao thi thuémg cé lam phat thdp (Phillips tinh toan lam phat dyra trén long danh nghia hon 1a gia cd hang héa, nhung vi muc tigu cia chuong nay su khac biét do khéng quan trong, vi hai bién nay thuong bién dong cing chiéu), Phillips két luan ring hai bién vi m6 quan trong nhat trong nén kinh té - lam phat va that nghigp lign két voi nhau theo m6t cach ma trudéc d6 cdc nha kinh té hoc khong dé y thdy: mdi quan hé nguge chiéu. 1 Hinh 6.8. Dudng Philips Mac du phat hign cua Phillips dya trén dit ligu cla nude Anh nhung nhimg nha nghién ctu khdc da nhanh chong mé rong phat hién nay ra va 4p dung cho cac nén kinh té khéc. Hai nam sau khi Phillips céng bé bai béo cia minh, nam 1960, Paul Samuelson va Robert Solow céng bo bai viét “Phan tich vé chinh sach chéng lam phat” trén tap chi American Economic Review trong dé hai éng ciing tim thay méi quan hé ty 1é nghich twong ty gitra lam 177phat va that nghiép dya trén dif ligu ctia nén kinh té My. Ho lap ludn ring méi quan hé nay xuat phat tir viée thoi ky that nghiép thip thudng gin voi téng cau cao, diéu nay lai gay dp luc lén tién luong va gia ca trong nén kinh t& Samuelson va Solow dat tén méi quan hé ty 1é nghich nay 1a dudng Phillips. Hinh 6.8 la vi dy minh hoa cho dudng Phillips duge phat hién béi Samuelson va Solow. Nhu tya dé bai viét cia hai éng ggi ¥, Samuelson va Solow quan tim dén dudng Phillips béi hg tin ring né mang dén m6t bai hc quan trong cho cae nha lap chinh sach. Cy thé, ho ggi y ring dung Phillips mang dén mot thye don cdc két qua kinh té cé thé xdy ra cho cdc nha hoach dinh. Bang vige sir dung chinh sdch tai khéa (CSTK) va chinh sach tién t@ (CSTT) nhim tic dng vao téng cau, cde nha hoach dinh c6 thé chon bat cir diém nao thudc mét dudng Phillips. Trén hinh 6.8, diém A tuong img véi mite thdt nghigp cao va lam phat th4p, diém B tuong tmg vdi ty 1¢ that nghiép thap va lam phat cao. Nha hoach djnh chinh sdch c6 18 thich céch két hgp lam phat thap va that nghiép thap hon ca, nhung dit ligu duge téng két tir lich sit béi duéng Phillips chi ra ring sy két hgp d6 la kh6ng thé. Theo Samuelson va Solow cdc nha hogch dinh d6i mat v6i su danh déi gitta lam phat va that nghiép va dudng Phillips minh hoa cho sy danh di do. 2. Mé hinh tng cau, téng cung va dong Phillips 2.1. M6 hinh téng cau téng cung ngén han va dwéng Phillips ngan han M6 hinh téng cau téng cung mang dén mét cach gidi thich don gian cho dudng Phillips. Dudng Phillips chi ra cde cach két hgp giita lam phat va that nghiép trong ngin han khi ma dudng tng cdu dich chuyén, khién nén kinh té di chuyén doc theo dung tong cung ngin han. Nhw chiing ta da hoc trong chong 5 Téng cau va Téng cung, duéng téng cdu dich chuyén sang phai khién san lugng cia nén kinh té va mite gia ca chung tang lén. San lugng nhiéu hon nghia 1a nhiéu cng viée hon, tir d6 thdt nghiép gidm. Ngoai ra, mire gid cao hon sé duge chuyén héa vao ty 1é lam phat cao hon. Nhu vay, su dich chuyén ctia dudng ting cdu khién lam phat va that nghiép bién déng nguoc chiéu nhau trong ngin han - méi quan hé duc miéu ta béi duéng Phillips. Chang ta cé thé lay hinh 6.9 lam vi dy cu thé, gia sir ban dau nén kinh té xudt phat voi mite gid cd chung 1a 100 va san lugng 1A 10.000 tuong tmg véi mic that nghiép 1a 8%. Néu téng cu nam sau cia nén kinh té ting nhung 6 mite thap (vj tri A) thi mite gid cd chung va san lugng ting 178tuong img 6 mite 102 va 15.000 img vi mirc that nghiép 7%. Néu téng cau nam sau cua nén kinh té tang nhung @ mire cao (vi tri B) thi mite gid ca chung va san lugng tang turong tmg 6 mite 108 va 20.000 tmg voi mite that nghigp 3%. Trén dudng Phillips ngin han, diém A thé hign cach két hop gitta lam phat thap va that nghigp cao, con diém B thé hign cach két hop gitta lam phat cao va that nghiép thap. P SRAS = los 102 : QD tine iba i 18.000 20,000 3 (un74), (ust) Hin 6.9. Duong Philips ngdn han Boi vi chinh sach tién t@ va chinh sach tai khéa dich chuyén dung téng cau, vi thé chung di chuyén nén kinh té doc theo dudng Phillips. Tang cung tién, ting chi tigu Chinh phu, giam thué khién tong cau ting, nén kinh té di chuyén [én phia trén bén trai dudng Phillips 6 khu vue lam phat cao, that nghiép thap, Giam cung tién, giam chi tigu Chinh phi, tang thué khién téng cau gidm, nén kinh te di chuyén xudng phia dudi bén phai dudng Phillips 6 khu vuc lam phat thap, that nghigp cao, Nhur vay, dudng Phillips da dua dén cho cdc nha hoach dinh chinh sich mét thyc don két hop gitta lam phat va that nghiép, 1a két qua cua nhing chinh sach diéu tiét cla Chinh phi. Thye té nén kinh té My giai doan nhimg nam 60 ctia thé ky XX citing khing dinh méi quan hé gitra that nghiép va lam phat trong ngdn han. Lam phat ot 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Thatnghiép Hinh 6.10. Tht nghiép va lam phét é My nhiing nm 1960 1792.2. M6 hinh téng cau téng cung dai han va dwong Phillips dai han Nam 1968, nha kinh té hoc Milton Friedman céng bé bai viét tén American Economie Review dura trén bai phat biéu ciia 6ng khi nham chtre Chi tich Higp hdi Kinh té hoc cua MY. Bai viét voi tya dé “Vai tro cla chinh sdch tién 16” trong dé co hai phan “nhimg vige chinh séch tién @ c6 thé lam” va “nhimg viéc ma chinh sch tién té khong thé lam”. Friedman cho ring chinh sach tién té c6 mét viée khéng lam duge dé 1a Lam giam that nghiép bang cach tang lam phat. Edmund Phelps cing trong thoi gian do, ciing cong bé mét bai nghién ciu bac bé sy danh di trong dai han gitta lam phat va that nghiép. Két luan cia Friedman va Phelps dya trén nhimg nguyén tac cé dién cia kinh té hoc vi m6. Ly thuyét cé dién chi ra cung tién chinh 1a yéu t6 quyét dinh lam phat. Nhung ly thuyét c6 dién cing ndi rang, ting cung tién khong tac dong dén cac bién thyc té nhu san lugng va viée lam; né chi lam thay ddi gia ca va thu nhap danh nghia theo cting mét ty 1, Cy thé, ting cung tién khong téc dOng dén nhiing nhin té quyét dinh ty 1é that nghiép nhu ste manh thj trudng ciia céng doan, vai trd cia tién uong higu qua, hay qué trinh tim vige lam. Friedman va Phelps két ludn ring khing c6 ly gi nghi toi vige ty 1é lam phat trong dai han ¢é lién quan toi ty 1é that nghiép. Nhing quan diém trén co mét him y quan trong dé: véi dudng Phillips. Cy thé, CSTT déi mat voi mt dudng Phillips thing ding trong dai han. Trong hinh 6.11, néu NHTW tang cung tién tir tir thi ty 1é lam phat sé thap va nen kinh té dimg & diém A; néu NHTW tang cung tin nhanh va manh thi ty I lam phat s® cao va nén kinh té dimg & diém B. O ca hai trudng hgp, ty 1é that nghiép co xu hudng tién t6i mite ty nhién hay ty 1 that nghiép ty nhién, Dudng Phillips dai han thing dimg minh hga cho két luan that nghiép khong phy thudc vao cung tién va lam phat tong dai han, Diéu nay, cting pha hyp véi nhimg gi ma chung ta da phan tich 5 Chuong 5, d6 1a trude bat ky ct séc cau nao (khéng chi dén tir sy tac dong cba CSTT) thi trong dai han nén kinh té cing sé ty diéu chinh vé mite sar lugng tiém nang, mite san Iugng img voi that nghiép mite tw nhién. Nd cach khéc, trong dai han, ty |é that nghiép luén & mie ty nhién va ty 1é hm phat phy thuc vao mite dO ting cung tién. 180Y riém ning TN tyohién Hinh 6.11. Dudng Phillips dai han 2.3. Sy dich chuyén cda dong Phillips ngan han Lam phat ky vong Theo Friedman va Phelps, sé rat nguy hiém néu coi duéng Phillips la m6t thy don cae Iya chon cho nhitng nha hoach dinh chinh séch. Dé dé hinh dung ta gia str nén kinh té bat diu voi lam phat thap va ty 1é that nghiép @ mie tu nhién. Trén hinh 6.12, nén kinh té tuong img dang 6 diém A. Bay gid, nha hogch dinh chinh sich dinh 4p dung su dénh ddi gira lam phat va that nghiép bing cach str dung chinh sach tién t@ va tai khéa dé mo rong téng cau. Tiong ngin han véi mite lam phat ky vong duge cho trudc, nén kinh té dick chuyén tir diém A dén diém B. That nghiép thap hon that nghiép ty nhién va ty 1é lam phat thye té cao hon mirc lam phat ky vong. Khi nén kinh té di chuyén tir diém A dén diém B, cdc nha hoach dinh chinh sich nghi rang ho cé thé dat that nghiép thap mdt céch lau dai bing chi phi 1a mirc lam phat cao. Tuy nhién thye té, su danh déi nhu vay khéng kéo dai duge trong dai han. Qua thyi gian, moi ngudi tro nén quen véi lam phat cao vi thé ho sé ting ky vonz vé lam phat. Khi lam phat ky vong ting, hang va céng nhan sé dua mite ky vong lam phat cao hon nay vao trong viée an dinh tién lvong va gid cd, Budag Phillips ngin han dich sang phi nhw trén hinh 6.12 véi ham ¥ ty 16 lam phat sé cao hon img voi mdi mir that nghiép. Nén kinh té sé két thie & dién C, véi lam phat cao hon diém A nhung vai cling ty 1é that nghiép. Vi vay, Friedman va Phelps két ludn ring nha hoach dinh chinh sach d6i mat véist danh d4i chi tam thdi (trong ngin han) giira lam phat va that nghiép. Trong dai han, viée mo rong tong cdu nhanh chong sé khién lam phat cam hoi ma khong lam gidm ty 1é that nghiép. Trong tinh huéng ngugc lai, néu lam phat ky vong giam thi duéng Phillips ngain han sé dich chuyén sang trail.