WYKŁAD 3 (11.

04)
ADSORPCJA
Na powierzchni zetknięcia 2 faz zawsze występuje pole nie wysyconych sił przyciągających
(niewysyconych wiązań chemicznych, sił van der Waalsa, itd.), które wewnętrzną fazy
kompensują się.
Adsorpcja - spontaniczne gromadzenie się na powierzchni ciała stałego określonej ilości
gazu lub pary po skontaktowaniu jej z ciałem stałym.
Adsorpcja - swobodne cząsteczki substancji absorbującej się zostają związane z
powierzchnią adsorbenta
• Tracą częściowo stopnie swobody translacji
• zmniejszenie entropii
ponieważ:

Proces odwrotny (desorpcja substancji zaabsorbowane z powierzchni do fazy gazowej) jest

endotermiczny.
OPIS ADSORPCJI
Jakościowo:
• Sposób wiązania absorbaru z adsorbentem, tzn. ustalenie, z jakim typem adsorpcji
(adsorpcją fizyczną czy chemiczną) mamy do czynienia
• jaka jest struktura zaadsorbowanej cząsteczki (jaka forma adsorpcyjna substancji
adsorbujacej się występuje na powierzchni)
Ilościowo:
• ilość zaadsorbowanej substancji w stanie równowagi gaz - ciało stałe
• efekt cieplnego towarzyszącego procesowi
• kinetyka procesu

POJĘCIA OGÓLNE, DEFINICJE I KLASYFIKACJA UKŁADÓW

ADSORPCYJNYCH
Pomiędzy cząsteczkami substancji znajdujące się w jednym ze Stanów skupienia działają siły
VAN DER Waalsa (kohezji, spójności) - cząsteczki są w odległości około kilku nm (1 nm =
10-9 m) od siebie.
Największa odległość między cząsteczkami, przy której siły kohezji jeszcze działają -
promień oddziaływania cząsteczkowego „r”.

1. Cząsteczki lub atomy powierzchniowe są w innym stanie energetycznym niż

cząsteczki wewnętrza fazy - posiadają dodatkową energię (energia powierzchniowa).

2. Ogólna energia wewnętrzna danej fazy (danego układu):

a) energia związana z jednostką masy fazy – um
b) energia związana z jednostką powierzchni fazy - us
 • Układ o mało rozwiniętej powierzchni → A/m ma bardzo małą wartość (drugi człon
(2) można zaniedbać)
• układ o silnie rozwiniętej powierzchni → powierzchnia właściwa ma dużą wartość i
energia powierzchniowa (międzyfazowa) odgrywa dużą rolę we właściwościach
danego układu

Pod wpływem tzw. sił powierzchniowych na powierzchni Granicznej zachodzi zmiana liczby
cząsteczek (atomów, jonów) w porównaniu z odpowiednią objętością sąsiadujących faz
(gazowej lub ciekłej) – adsorpcja.

Adsorpcja → zmiana stężenia substancji na powierzchni

Zmiana stężenia na granicy faz – proces:

o fizyczny (siły van der Waalsa, wiązanie wodorowe, itp.)
o chemiczny (tworzenie związków chemicznych) – adsorpcja chemiczna (chemisorpcja)

Klasyfikacja procesów adsorpcyjnych:

- według rodzaju faz tworzących powierzchnie
- według rodzaju sił działających na tej powierzchni

Ze względu na rodzaj graniczących faz rozróżnia się proces adsorpcji układach:

- ciecz – gaz
- ciało stałe - gaz
- ciało stałe – ciecz
- ciecz – ciecz
 ADSORPCJA NA GRANICY GAZ CIAŁO STAŁE - GAZ
Wprowadzenie i ogólny opis zjawiska

Obszar fazy gazowej: „przestrzeń adsorpcyjna” (część fazy gazowej pozostającej w polu sił
powierzchni adsorbentu)
Część ciała stałego nazywana „warstwą powierzchniową adsorbentu”
Powierzchniowy nadmiar adsorbowanej substancji gazowej (adsorpcja Gibbsa) n iδ
Całkowita ilość substancji „i” warstwie powierzchniowej w odniesieniu do 1 g
adsorbentu:
 ADSORPCJA FIZYCZNA I CHEMICZNA
Adsorpcja fizyczna (fizysorpcja) - siła oddziaływań między cząsteczkowych (siły van der
Waalsa, wiązanie wodorowe, itp.). Zjawisko pokrewne to skraplania gazów i par.
Adsorpcja chemiczna (chemisorpcja) - przejście elektronów pomiędzy adsorbentem a
adsorbatem. proces wiąże się z powstaniem związku chemicznego pomiędzy adsorbentem i
pierwszą warstwą zaadsorbowanej substancji. odpowiada reakcji chemicznej, której zasięg
ogranicza się do cząsteczek lub atomów na granicy faz.
Dwuwymiarowe połączenie chemiczne adsorbatu z adsorbentem powstające w wyniku
chemisorpcji – kompleks adsorpcyjny.
Chemisorpcja w większości przypadków - proces aktywowane, wymagające dostarczenia
energii (energia aktywacji)

Kryteria rozróżnienia adsorpcji fizycznej chemicznej

1) Ciepło adsorpcji
• Adsorpcja fizyczna - niewielkie
• Chemisorpcja – duże (tego samego rzędu ciepło odpowiedniej reakcji
chemicznej) przypadku chemisorpcji
2) odwracalność procesu
• adsorpcja fizyczna - substancje zaadsorbowaną można dość łatwo usunąć z
powierzchni
• usunięcie warstwy chemisorbowanej jest bardzo trudne i wymaga
drastycznych środków
3) grubość warstwy adsorpcyjnych
• adsorpcja fizyczna - w odpowiednich warunkach p i T tworzą się warstwy
adsorpcyjne o grubości odpowiadającej kilku średnicą cząsteczek adsorbatu
• chemisorpcja - powstają warstwy jednocząsteczkowe

Zaadsorbowane cząsteczki:
• zlokalizowane w określonych miejscach (centra adsorpcji) na powierzchnie, stosunku
do stanu fazie gazowej tracą wszystkie stopnie swobody translacji
• czasami dopuszcza się możliwość poruszania się cząsteczek zaadsorbowanych wzdłuż
powierzchni (zachowują wówczas 2 stopnie swobody translacji)

Ruchome warstwy adsorbatu:

o Bardziej prawdopodobne dla fizysorpcji, nie można ich wykluczyć dla chemisorpcji,
zwłaszcza wyższych T (chemisorbowana cząsteczka może mieć wystarczającą energię
do pokonania sił oddziaływania chemicznego z adsorbentem i przejść barierę
energetyczną istniejącą między centrami aktywnymi).
Adsorpcja fizyczna może być wstępnym etapem chemisorpcji - podczas adsorpcji cząsteczka
porusza się od lewej do prawej, pokonując przy tym barierę energetyczną Eads.

Kryteria doświadczalne rozróżnienia adsorpcji fizycznej i chemisorpcji

pojedynczo żadne nie jest wystarczająco „ostry” - rozstrzygnąć można jedynie gdy spełnione
jest kilka z nich jednocześnie
1. Przedział temperaturowy adsorpcji
- fizysorpcja zachodzi w T zbliżonych do temperatury skraplania substancji
adsorbującej się
- Chemisorpcja może zachodzić w niskich i wysokich temperaturach - w różnych
przedziałach istnieją różne formy T chemisorpcyjne
Przykład:
Chemisorpcja tlenu nad lękach metali przejściowych:
- w niskich T zachodzi często z wytworzeniem naładowanej cząsteczki tlenu O2
- powyżej ok. 600K - z wytworzeniem jonorodnika O
 2. Ilość zaadsorbowanej substancji
Chemisorpcja: maksymalna ilość zaadsorbowanej substancja odpowiada pokryciu
powierzchni monowarstwą
Fizysorpcja: warstwa adsorbatu może mieć grubość kilku cząsteczek - na monowarstwie
cząsteczek związanych powierzchnią może zachodzić adsorpcja kolejnych warstw (siłę
między cząsteczkowe). Granicą adsorpcji fizycznej jest kondensacja pary nasyconej
adsorbowanej substancji.

3. Ciepło adsorpcji
Chemisorpcja: wartości bliskie ciepłe reakcji chemicznych, zwykle > 100 kJ/mol
Fizysorpcja: wartości zbliżone do ciepła skraplania, zazwyczaj kilka – kilkadziesiąt kJ/mol
 4. Szybkość i energia aktywacji adsorpcji
Fizysorpcja: nie wymaga aktywacji powinna zachodzić błyskawicznie (jak skraplanie)
Chemisorpcja (jak reakcja chemiczna) jest procesem aktywowanym, zachodzi zmierzają
szybkością powyżej minimalnej T, wartości Ea chemisorpcji zbliżone są do odpowiednich
wartości dla reakcji chemicznych
Uwaga!
o Fizysorpcja na sorbentach porowatych może zachodzić wolno, jeśli o jej szybkości
decyduje dyfuzja w porach, a nie właściwy proces oddziaływania z powierzchnią
o Chemisorpcja atomów (np. H2O) na metalach (podobna do reakcji rodnikowych), nie
wymaga energii aktywacji

Energia aktywacji desorpcji:

o Fizysorpcja – kilka – kilkadziesiąt kJ/mol
o Chemisorpcja - >80 kJ/mol (z reguły ≥ wartości ciepła chemisorpcji)

5. Odwracalność adsorpcji
a) Fizysorpcja
- jest zawsze procesem odwracalnym
- w układzie zazwyczaj szybko dochodzi do ustalenia się równowagi:
Adsorpcja ↔ desorpcja
b) Chemisorpcja
- często ma charakter nieodwracalny
- zdesorbowanie zaadsorbowanej substancji wymaga często podwyższenia T lub
obniżenia p
- desorbowana substancja może zmienić swój skład – po desorpcji otrzymujemy fazie
gazowej produkt przekształcenia adsorbatu na powierzchni lub produkt reakcji
chemicznej adsorbowanej substancji z adsorbentem

np. etanol – zaadsorbowany na powierzchni ZnO w 500K desorbuje się w 700K jako aceton, z
równoczesną desorpcją wodoru
po desorpcji propylenu zaadsorbowanego na CoMoO4 fazie gazowej jest akroleina i kwas
akrylowy (<500K), a wyższych T – CO2

6. Specyficzność adsorpcji
a) Chemisorpcja
• Zależy od natury reagenta (rodzaj adsorbowanej substancji, rodzaj atomów lub
grup atomów na powierzchni tworzących centrum adsorpcji)
• ilość zaadsorbowanej substancji, energetyka procesu, struktura kompleksów
adsorpcyjnych są specyficzne dla danego układu: substancja ulegająca
adsorpcji/adsorbent
 b) Fizysorpcja
• Zachodzie z udziałem sił między cząsteczkowy jest podobne do procesu
skraplania → jakościowo ilościowo tylko w niewielkim stopniu zależy od
rodzaju adsorbenta
• Dla takiej samej powierzchni adsorbenta ilość zaadsorbowana w tych samych
warunkach powinna być zbliżona dla różnych sorbentów

7. Zmiany właściwości elektronowych adsorbenta

Chemisorpcja → częściowe / całkowite przemieszczenie elektronów między substancją
ulegającą adsorpcji a adsorbentem → zmiany własności elektronowych adsorbenta, np.
o potencjał powierzchni
o pracy wyjścia elektronu
o przewodnictwa elektrycznego
o podatności magnetycznej
o siły termoelektrycznej
o współczynnika Halla
Zmiany gęstości elektronowej mogą przejawiać się w zmianach:
- własności charakteryzujących całej substancji – adsorbenta (własności kolektywne
adsorbenta)
- własności indywidualnych atomów lub jonów na powierzchni, ich wartościowości symetrii
ich otoczenia, itp.
Zaadsorbowane cząsteczki również ulegają zmianom:
→ zarejestrowanie zmian struktury elektronowej lub / i geometrycznej powierzchniowych
elementów struktury adsorbenta albo cząsteczek zaadsorbowanych, lub też zmian własności
elektronowych w objętości sorbenta, może być dowodem na chemisorpcję.

FORMY CHEMISORPCYJNE
Chemisorpcja substancje na powierzchni różnych sorbentów (w różnych miejscach
niejednorodnej powierzchni tego samego sorbenta) → różne twory przejściowe adsorbat-
adsorbent, różniące się:
o typem wiązania
o strukturą elektronową i geometryczną zaadsorbowanej cząsteczki
W procesie chemisorpcji cząsteczka może ulegać zmianom → na powierzchni powstają
aktywowane cząsteczki (formy chemisorpcyjne) zdolne do reakcji chemicznej.
W zależności od:
• struktury sorbenta (rodzaj atomów powierzchniowych o niewysycone wiązaniach, ich
wzajemne ułożenie - geometria powierzchni)
• jego własności elektronowych,
 • ta sama cząsteczka może być w różny sposób zorientowana w stosunku do
powierzchni związana z nią wiązaniami typu
- jonowego
- kowalencyjnego
- koordynacyjnego

Formy chemisorpcyjne tlenu na powierzchni katalizatorów tlenkowych:

Formy chemisorpcyjne propylenu na powierzchni katalizatorów tlenkowych:

Formy chemisorpcyjne CO na powierzchni katalizatorów metalicznych:

CO adsorbowany na metalach VIII grupy, w podwyższonej T ulega dysocjacji:

COads → Cads + Oads
Przy dużym stopniu pokrycia zaadsorbowane cząstki mogą tworzyć powierzchniowe
dwuwymiarowe uporządkowane struktury.

Propylen:
✓ zaadsorbowany jako kompleks -allilowy na powierzchni tlenków metali
przejściowych reaguje z jonem O2-, tworząc na powierzchni akroleinopodobne
połączenie
✓ adsorpcja w formie kompleksu -alkenowego prowadzi do reakcji z zaadsorbowanym
jonem O2- → powstają produkty całkowitego spalania

Warunkiem wysokiej selektywności katalizatora jest występowania na jego powierzchni, w

danych warunkach, form chemisorpcyjnych tylko jednego typu.
Nie wszystkie kompleksy adsorpcyjne obserwowane doświadczalnie są formami aktywnymi
w reakcji katalitycznej. Niektóre z nich, trwale związane z powierzchnią, mogą pełnić rolę
trucizny.

RÓWNOWAGA W PROCESACH ADSORPCJI

Stanie równowagi dystrybucja cząsteczek adsorbowanej substancje pomiędzy fazę gazową i
powierzchnie, na której następuje adsorbcja zależy od:
o T
o P
o rodzaju adsorbenta i adsorbatu

Ilościowa zależność wielkości adsorpcji substancję nadanym adsorbencie od parametrów

procesów stanie równowagi:
• izoterma adsorpcji (zależność ilości zaadsorbowanej od p dla T = const, V = f(p) T)
• izobara adsorpcji (zależności kości zaadsorbowanej od T dla p = const, V = f(T)p)
• izostera adsorpcji (zależność wartości prównowagowego od T dla V=const lub a=const)

Równowaga adsorpcyjna
 ADSORPCJA GAZÓW NA JEDNORODNEJ POWIERZCHNI ADSORBENTU
Równanie Henry’ego:

Cząsteczka fazie gazowej ↔ cząsteczka na adsorbencie

(kompleks adsropcyjny)
W przypadku jednorodnej powierzchni stężenie substancji w warstwie powierzchniowej jest
jednakowe na całej powierzchni adsorbentu, wówczas:
Teoria (i równanie izotermy) adsorpcji Langumira
Założenia:
✓ Na powierzchni adsorbentu jest określona liczba miejsc aktywnych (proporcjonalne do
wielkości powierzchni)
✓ na każdym z tych miejsc może zaadsorbować się tylko jedna cząsteczka adsorbatu
✓ wiązanie z azdorbentem może być chemiczne lub fizyczne jest dostatecznie silne, aby
cząsteczki zaadsorbowane nie przemieszczało się po powierzchni (adsorpcja
zlokalizowana)
✓ pomijamy oddziaływanie między cząsteczkami adsorbatu w warstwie
powierzchniowej
✓ na powierzchni adsorbentu powstaje jedno cząsteczkowa warstwa adsorpcyjna
(33), (34), (35) - różne postaci równania izotermy adsorpcji Langumira
Jest to równanie dotyczące zlokalizowanej adsorpcji na jednorodnej powierzchni, przy braku
oddziaływań między cząsteczkami adsorbatu.
Ciśnienie adsorbującej się substancji jest fazie gazowej dostatecznie duże to:

• Wielkość adsorpcji początkowo rośnie proporcjonalnie do ciśnienia

• następnie ten wzrost stopniowo maleje
• przy dostatecznie dużych ciśnienia gazu adsorpcja osiąga stałą wartość → wysycenie
powierzchni adsorbentu jedno cząsteczkową warstwą adsorbatu

Potencjałowa teoria adsorpcji:

Eucken i Polanyi – teoria wielocząsteczkowej warstwy adsorpcyjnej (teoria potenciałowa)
• Siły adsorpcyjne działają na odległościach znacznie przewyższających wymiary
pojedynczej cząsteczki
• nie są one ekranowane przez pierwszą warstwę adsorbatu
• warstwa adsorpcyjna ma zatem charakter dyfuzyjny i jej gęstość zmienia się w
zależności odległości od powierzchni
Podstawowe pojęcia teorii potencjałowej (funkcje)
- potencjał adsorpcyjny ε
- objętość warstwy powierzchniowej Vs
Potencjał adsorpycjny - zmiana molowej swobodnej energii związane ze zmianą ciśnienia
pary od p0 (prężność pary nad czystą fazą ciekłą) do ciśnienia równowagowego p, przy danym
wypełnieniu warstwy powierzchniowej

Teoria wielowarstowej adsorpcji Braunera, Emmeta i Tellera

Podstawowe założenie teorii BET:

(równanie Langmuira można zastosować do każdej warstwy adsorpcyjnej)
• przy adsorpcji cząsteczka trafiając na zajęte miejsce powierzchni adsorbentu nie
opuszcza go natychmiast, lecz tworzy krótkotrwały kompleks adsorpcyjny
 • ze wzrostem ciśnienia pary (p ~ ciśnienie pary nasyconej p0) liczba nie zajętych miejsc
na powierzchni adsorbentu maleje
• maleje też liczba miejsc aktywnych zajętych przez jedną cząsteczkę adsorbatu,
ponieważ tworzą się podwójne, potrójne, itd. kompleksy adsorpcyjne

Wielowarstwowa adsorpcja pary na jednorodnej powierzchni - szereg równowag:

para + wolna powierzchnia ↔ pojedynczy kompleks
para + pojedynczy kompleks ↔ podwójny kompleks
para + podwójny kompleks ↔ potrójny kompleks, itd.

Równanie BET:
Równanie BET sprawdza się w zakresie ciśnień względnych 0,05 – 0,3

Typ I: izoterma Langmuira:

monotoniczność zbliżenie się do adsorpcji Granicznej, która prawdopodobnie odpowiednia
kompletnej warstwie molekularnej
Typ II:
bardzo rozpowszechnionych przypadku adsorpcji fizyczny, wiąże się z powstania
wielomolekularnej warstwy adsorpcyjnej (np. izoterma adsorpcji par benzenu na grafitowanej
sadzy).
Typ III:
stosunkowo rzadki typ (np. adsorpcja Br2 na SiO2) - cechą charakterystyczną jest ciepło
adsorpcji równe lub mniejsze (wartość bezwzględna) ciepło skroplenie czystego adsorbatu
Typ IV i V:
odpowiadają krzywym typu II i III i różnią się od nich tym, że maksimum adsorpcji osiągana
jest przy ciśnieniu mniejszym od p0. Odzwierciedlają zjawiska tzw. kondensacji kapilarnej.
Równanie Harkinsa-Jury

PORÓWNANIE TEORII ADSORPCJI GAZÓW I PAR

Teorie Langmuira i BET:
• Zlokalizowana jedno- i wielowarstwowa adsorpcja gazów (par)
• termodynamika - wynikające z teorii BET udziały ciepła i entropii słabo zgadzają się z
doświadczeniem, obliczone wartości ciepła są za małe, entropii za duże
• istnieją wątpliwości co do słuszności obrazu fizycznego podanego przez teorię BET
(Langmuira)
• równanie izotermy adsorpcji BET jest podstawą w standardowej metodzie oznaczenie
wielkości powierzchni właściwej adsorbentów (niskotemperaturowa adsorpcja N2) ze
względu na jej dogodność
• powierzchnia właściwa ciał stałych wyznaczona za pomocą równania BET - jest to
powierzchnia adsorbentu łącznie z jej nieregularnościami o wymiarach większych lub
porównywalnych wielkościami cząsteczek adsorbatu
• równania BET i HJ wykazują dużą zbieżność: jeżeli jakiś zespół danych spełnia jedno
z równań, będzie on spełniał również drugie, zwłaszcza w przypadku izoterm
adsorpcji, dla których C > 50 (w równaniu BET)
• Wielu opisach obie teorie nie mogą pogodzić: teorii HJ model błonki dwuwymiarowej
adsorbatu na powierzchni adsorbentu dobrze opisuje powstawanie monowarstwy czy
zjawisko kondensacji dwuwymiarowej. Dla p/p0 > 0,1 właściwości błonki
adsorpcyjnej zbliżają się do właściwości zwykłej cieczy.
 KLASYFIKACJA PORÓW WG IUPAC
Mikropory – pory o średnicach (szerokości) mniejszych od 2 nm (20 A)
Mezopory (pory średnie) - efektywne wymiary (średnica / szerokość) w zakresie 2-50 nm
Makropory - pory o średnicach (szerokości) >50 nm

Mikropory:
• mają rozmiary porównywalne z rozmiarami cząsteczek,
• powierzchnia właściwa stanowi około 95% całkowitej powierzchni właściwej (węgla
aktywnego),
• objętość właściwa w granicach 0,15 – 0,70 cm3/g
• adsorpcja zachodzi na skutek objętościowego zapełnienia i nie ma miejsca
kondensacja kapilarna
• energia adsorpcji mikro porach jest dużo większe niż w przypadku większych
mezoporów lub nieporowatej powierzchni (wynika to z nakładania się sił adsorpcji
przeciwległych ścianek mikroporów)
Mezopory:
• Ich objętość zwykle zawiera się w granicach 0,1 – 0,2 cm3/g
• powierzchni tych porów nie przekracza 5% całkowitego pola powierzchni węgli
aktywnych
• są charakteryzowane przez kondensację kapilarną adsorbatu
• izotermy adsorpcji wykazują histerezę adsorpcji-desorpcji, która kończy się przy
ciśnieniu względnym pary wynoszącym 0,4
• pory te działają jako kanał, przez które cząsteczki adsorbatu przemieszczają się do
wnętrza mikroporów
• zwykle charakteryzowane są przez izotermy adsorpcji-desorpcji gazów metodą
porozymetrii rtęciowej i mikroskopii elektronowej
Makropory:
• ich powierzchnia nie przekracza 0,5m2/g
• efektywne promienie większe niż 50 nm, a często w zakresie 500-2000 nm
• objętość porów w granicach 0,2 – 0,4 cm3/g
• działają jako kanały transportowe dla adsorbatu do mikro - i mezoporów
• makropory nie są zapełniane przez kondensacja kapilarną i są charakteryzowane
metodą porozymetrii rtęciowej

Wpływ rozmiarów kapilar na adsorpcję przy małych ciśnieniach względnych:

Kapilary adsorbentów zwężają się → siły adsorpcyjne tych kapilar mogą się nakładać →
energia adsorpcji wzrasta
Wzrost energii adsorpcji dotyczy cząsteczek adsorbatu o dużej polaryzowalności, np. HC i ich
pochodnych o większych rozmiarach.
Adsorbent wąskoporowaty: zapełnianie warstwy adsorpcyjnej jest nierównomierne - wąskich
kapilarach potencjał adsorpcyjny jest większe niż w kapilarach szerokich
W wąskich kapilarach adsorpcja jest silniejsza, a stężenie adsorbatu większe niż na
powierzchni szerszych kapilar.

Opis adsorpcji no adsorbentach o jeden niejednorodnej powierzchni wg Langmuira i BET:

o Formalnie można tymi równaniami opisać adsorpcję na wąskoporowatych
adsorbentach
o stała am nie ma sensu fizycznego
o posługiwanie się am dla zmierzenia powierzchni właściwej takich adsorbentów nie
daje prawidłowych rezultatów

Wpływ rozmiarów kapilar na adsorpcję park przy dużych ciśnieniach względnych

Adsorbent porowaty, małe wartości p/p0
✓ Adsorpcja zachodzi podobnie jak na adsorbentach nie porowatych (z wyjątkiem
miejsc silnego zwężenia kapilar)
Adsorbent porowaty, większe wartości p/p0
✓ wielowarstwowa adsorpcja na ścianach szeroki kapilar; ciepło adsorpcji przy
tworzeniu się takich warstw jest ~ciepła kondensacji. dlatego własności adsorbatu są
podobne do własności cieczy

Strefa siła oddziaływania między cząsteczkowego cząstki cieczy:

• powierzchnia wklęsła - w większej części fazie ciekłej
• powierzchnia wypukła – w większej części fazie gazowej
prężność pary nasyconej nad powierzchnią wklęsłą jest mniejsze, a nad powierzchnią
wypukłą większa, niż nad powierzchnią płaską.
Małe krople cieczy mają zawsze większą prężność parę niż duże powierzchnie cieczy i
dlatego szybciej parują.

Kondensacja kapilarna - zjawisko wcześniejszej kondensacji pary w kapilarach, przed

osiągnięciem ciśnienia pary nasyconej p0 nad płaską powierzchnią
Równanie Thomsona (Kelvina):

Zależność kształtu izoterm adsorpcji-desorpcji od struktury kapilarnej adsorbentu:

Izoterma adsorpcji-desorpcji a benzenu na szerokoporowatym żelu krzemionkowym
Klasyfikacja kształtów pętli histerezy kondensacji kapilarnej wg Boer’a

De Boer:
• Klasyfikacja kształtów pętli histerezy kondensacji kapilarnej w połączeniu z
występowaniem porów o określonych kształtach
• 5 typów pętli historia mających przynajmniej jedną gałąź (adsorpcyjną lub
desorpcyjną) pionowo lub stromą
Pętla histerezy typu A - kapilary mają kształt obustronnie otwartych regularnych i
nieregularnych walców lub graniastosłupów
Pętla histerezy typu B - pory adsorbentu mają kształty szczelin z równoległymi ścianami
Pętla histerezy typu C i D - związane są z porami o kształtach opisywanych przy pętlach
histerezy typu A i B, lecz częściowo zniekształconych np. porami szczelinowymi o nie
równoległych ścianach, itp.
Pętla histerezy typu E – pory adsorbentu mają kształty „butelek do atramentu” lub
zdeformowanych rurek z wąskimi końcami i innymi zwężeniami