CHOROBY NEREK

Anna Fiedorowicz

1
 Układ moczowy to przede
wszystkim nerki- filtry
oczyszczające krew z wody i
substancji chemicznych –
zużytych komórek i tkanek. To
także fabryka produkująca 1,5 l
moczu na dobę. Można
powiedzieć, że to od nerek zależy
równowaga środowiska
wewnętrznego organizmu
człowieka.
Choroby nerek przez długi czas mogą przebiegać bezobjawowo.
Nieleczone skutkują nieodwracalnymi zmianami, czasami tak poważnymi,
że konieczne może być leczenie nerkozastępcze- dializy a nawet
przeszczep nerki.
 Niepokojące objawy

Pierwszym sygnałem ostrzegawczym, mogącym wskazywać na

chorobę nerek lub dróg moczowych są – łatwe do zauważenia –
zmiany w wyglądzie, kolorze, przejrzystości i zapachu moczu.
W zależności od rodzaju schorzenia nerek,
mogą występować różne – czasami zupełnie
nie kojarzone z problemami nerkowymi –
objawy, m.in. podwyższone ciśnienie krwi,
ogólne złe samopoczucie, nadpobudliwość lub
apatia, senność, bladość, łuszczenie się skóry,
bóle głowy, gorączka, wymioty, niesmak i
zapach amoniaku w ustach, obrzęki nóg,
pieczenie i bolesność w oddawaniu moczu,
skąpomocz lub zbyt częste jego oddawanie.
Oto najbardziej typowe choroby nerek.

• Kamica nerkowa.
• Kłębuszkowe zapalenie nerek.
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek.
• Niewydolność nerek.
 Kamica nerkowa

Kamica nerkowa (moczowa) - choroba polegająca na

powstawaniu złogów (tzw. "kamieni") w nerkach lub
drogach moczowych na skutek wytrącania się
związków chemicznych stanowiących prawidłowe lub
patologiczne składniki obecne w moczu. Kamica
moczowa występuje u 1-2% populacji z przewagą płci
męskiej. Szczyt zachorowalności przypada między 3. i
5. dekadą życia.
Objawy:

Przez pewien czas choroba może przebiegać bez- lub skąpoobjawowo.

Niekiedy bardzo drobne złogi mogą zostać wydalone w sposób bezbólowy.
Często pierwszą manifestacją kamicy moczowej jest napad kolki nerkowej.
Symptomatologia choroby jest zróżnicowana:
• ból o charakterze kolkowym (przerywany) okolicy lędźwiowej, czasem
promieniujący do pachwiny, warg sromowych lub jąder,
• nudności lub wymioty,
• dyskomfort w jamie brzusznej, czasami objawy dyspeptyczne,
• krwiomocz, objawy dyseptyczne,
• objawy ogólne: podwyższona temperatura ciała, osłabienie, uczucie
rozbicia,
• zakażenie dróg moczowych (jako powikłanie kamicy).
Rodzaje kamieni nerkowych

• fosforanowo-wapniowe
• szczawianowo-wapniowe
• moczanowe (kwas moczowy) —
tzw. kamienie bezcieniowe,
niewidoczne w badaniu RTG
• cystynowe
• struwitowe — powstające w
przebiegu przewlekłych zakażeń
układu moczowego bakteriami
wytwarzającymi ureazę (czyli
rozkładającymi mocznik.
Rozpoznanie:

• przeglądowe RTG jamy

brzusznej
• urografia
• USG jamy brzusznej
• TK jamy brzusznej bez
podania środka
kontrastowego
Leczenie:

Bezpośrednim celem leczenia jest usunięcie złogu (kamienia).

Niekiedy jest to możliwe poprzez drogi moczowe, ale tylko w
wypadku kamieni niewielkich rozmiarów, tj. mniejszych niż 5–
7 mm. Częściej stosuje się inne metody leczenia: możliwe jest
wykorzystanie urządzeń generujących pozaustrojowo fale
ultradźwiękowe przezskórnie prowadzące do rozkruszenia
złogów i wydalenia ich drogą naturalną, zabiegi
endoskopowe - przezskórną nefrolitotrypsję (PCNL) oraz
ureterorenoskopię (URS) z użyciem cystoskopu) lub leczenie
operacyjne obejmuje klasyczne zabiegi chirurgiczne z
otwarciem jam ciała. Leczenie operacyjne zarezerwowane jest
głównie dla chorych z silnymi nawracającymi dolegliwościami,
powikłaniami kamicy (zastój moczu, zakażenia dróg
moczowych) oraz dużymi złogami.
Kłebuszkowe zapalenie nerek

Kłębuszkowe zapalenie
nerek dawniej choroba
Brighta– grupa pierwotnych
lub wtórnych chorób nerek
charakteryzująca się
zapaleniem kłębuszków lub
małych naczyń w nerce.
Dzieli się na:

1. Pierwotne:
• rozplemowe śródwłośniczkowe kłębuszkowe zapalenie nerek
• rozplemowe zewnątrzwłośniczkowe kłębuszkowe zapalenie
nerek
• rozplemowe mezangialne kłębuszkowe zapalenie nerek
• nefropatia IgA
• błoniastorozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek
• błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek
• submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek
• ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków nerkowych
• włókienkowe kłębuszkowe zapalenie nerek
2. Wtórne:
– nefropatia toczniowa
– wtórne gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek
– wtórne ogniskowe segmentalne kłębuszkowe zapalenie nerek
– wtórne błoniastorozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek
– wtórne błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek
– wtórne mezangialne kłębuszkowe zapalenie nerek
– wtórne submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek
Objawy:

• krwinkomocz (100%), skąpomocz lub bezmocz (52%), obrzęki (85%),

• nadciśnienie tętnicze (82%), krwiomocz makroskopowy (30%), mocz barwy
herbaty, obrzęki twarzy, wokół oczu, ramion, stóp, łydek, po południu i
wieczorem, gorączka (rzadko);
Inne:

• zapalenie gardła,
• zakażenie dróg oddechowych,
• płonica,
• ciemne zabarwienie moczu,
• przyrost masy ciała,
• ból brzucha,
• pogorszenie apetytu,
• bóle pleców,
• bladość,
• liszajec.
Przyczyny choroby:

• występuje po zakażeniach wywołanych przez

paciorkowce beta-hemolizujące grupy A,
• zakażenie paciorkowcowe poprzedza o 1-3 tyg.
uszkodzenie nerek,
• zakażenie gardła poprzedza o 1-2 tyg. uszkodzenie
nerek (typy 1, 2, 4,12),
• liszajec zwykle poprzedza zakażenie gardła lub
ucha środkowego o 2-4 tyg.
Leczenie ogólne:

• ograniczenie spożycia soli kuchennej lub dieta

bezsolna aż do ustąpienia obrzęków oraz
nadciśnienia tętniczego,
• ograniczenie podaży płynów do ilości
odpowiadającej utracie ich przez skórę i drogi
oddechowe plus 2/3 objętości wydalanego moczu
-do chwili zwiększenia diurezy,
• kontrola ciśnienia tętniczego za pomocą leków
moczopędnych,
• dializy: dializa otrzewnowa lub hemodializa w
razie objawów mocznicy.
Przebieg choroby i rokowanie

• śmiertelność - 0,5% lub mniej,

• rokowanie odległe: doskonałe u dzieci; prawie wszyscy
pacjenci zdrowieją całkowicie,
• gorsze rokowanie u dorosłych lub u pacjentów z istniejącą
uprzednio nefropatią,
• krwinkomocz trwający 24 miesiące lub dłużej (mimo
całkowitego wyzdrowienia),
• białkomocz trwa do 3 miesięcy,
• objawy mogą się zaostrzyć przy współistniejącej chorobie,
lecz rzadko po upływie 12 miesięcy,
• mocz może być ciemniejszy (krwiomocz) po ciężkim
wysiłku fizycznym.
Odmiedniczkowe zapalenie nerek

Odmiedniczkowe zapalenie nerek – jedna z cięższych chorób

układu moczowego. Powodowane jest przez bakterie E.coli
lub inne. Przebieg ostry lub przewlekły.
Przewlekle odmiedniczkowe zapalenie nerek jest
następstwem powstania blizn w nerce po nieleczonym lub
zbyt późno leczonym ostrym odmiedniczkowym zapaleniu
nerek. U dzieci z odpływem pęcherzowo-moczowodowym
zmiany takie określane są jako nefropatia refluksowa.
Wiadomo obecnie, że zmiany bliznowate w nerkach mogą
powstawać u dzieci bez jakiejkolwiek wady układu
moczowego, po przebytym w pierwszych latach życia
zapalenia układu moczowego. Może prowadzić do przewlekłej
niewydolności nerek.
Objawy:

• ból w lędźwiach promieniujący do pachwiny

• gorączka od 37-38 stopni
• dreszcze, nudności lub wymioty
• parcie na pęcherz moczowy z pieczeniem i bólem przy
oddawaniu moczu
• mocz z domieszką krwi lub kłaczkami
• leukocyturia
• osłabienie
• bóle głowy
Leczenie:

Kuracja antybiotykowa i picie dużej ilości

płynów w celu wypłukania bakterii z
układu moczowego to standardowe
postępowanie przy zapaleniu nerek.
Zalecenia ogólne

• Ograniczenie aktywności fizycznej nie jest zazwyczaj

zalecane.
• Nie ma specjalnej diety przy braku objawów
niewydolności nerek, zalecany jest sok żurawinowy.
• Konieczna jest współpraca z lekarzem i nie
lekceważenie jego zaleceń, nawet przy braku
dolegliwości, stosowanie zaleconych leków
odkażających oraz systematyczne zgłaszanie się na
wyznaczone badania kontrolne
Rozpoznanie zapalenia nerek
Niewydolność nerek:

Ta choroba oznacza utratę zdolności do oczyszczania organizmu z

toksycznych produktów przemiany materii, wydalania wody oraz kontroli
homeostazy, czyli równowagi wewnątrzustrojowej. Objawy niewydolności
nerek pojawiają się, gdy dochodzi do uszkodzenia powyżej 60% miąższu
nerkowego.
Wyróżnia się:

• Ostrą niewydolność nerek (ONN) jest potencjalnie

odwracalnym stanem nagłego pogorszenia
czynności wydalniczej nerek.
• Przewlekłą niewydolność nerek (PNN) Stan
nieodwracalnego uszkodzenia kłębuszków
nerkowych, która wymaga leczenia
nerkozastępczego dla utrzymania chorego przy
życiu. Dla oceny stopnia i zaawansowania
przewlekłej niewydolności nerek stosuje się
metody oceniające stopień zmniejszenia filtracji
kłębuszkowe.
Typy ONN

• przednerkową (niedostateczne ukrwienie nerek)

• nerkową (choroby nerek)
– zapalną
– niezapalną
• pozanerkową (niedrożność dróg nerkowych
Zespół objawów ONN

• faza wstępna (zadziałanie czynnika uszkadzającego)

• faza skąpomoczu lub bezmoczu (oligurii lub anurii)
• faza wielomoczu (poliurii)
• faza reparacji
Przyczyny PNN

• choroby kłębuszków nerkowych (pierwotne i wtórne)

• nefropatia cukrzycowa
• choroby naczyń (zwężenie, nephrosclerosis)
• choroby cewkowo-śródmiąższowe
• choroby z towarzyszącymi torbielami nerek.
Stadia PNN

• Wyróżnia się cztery stadia PNN:

• okres utajonej PNN
• zniszczenie miąższu nie przekracza 50% nefronów, zagęszczenie
moczu nieznacznie upośledzone
• okres wyrównanej PNN (azotemii)
• wzrost kreatyniny, ale nie więcej niż 6 mg%, brak objawów
mocznicy
• okres niewyrównanej PNN
• zniszczenie miąższu ponad 75% nefronów, objawy mocznicy
• okres schyłkowej PNN
• GFR <15 ml/min, wzrost kreatyniny powyżej 10 mg% (konieczna
dializa), ok. 90% nefronów zniszczonych
Leczenie:

Jako leczenie nerkozastępcze stosowana jest hemodializa, dializa

otrzewnowa oraz transplantacja nerki.
Jak chronić nerki?

Przede wszystkim unikać zakażenia dróg moczowych,

a jeśli już do tego dojdzie, trzeba zakażenie wyleczyć
do końca. Bardziej narażone na zakażenia bakteryjne,
ze względu na budowę anatomiczną, są kobiety,
bowiem krótka cewka moczowa ułatwia
drobnoustrojom szybkie dotarcie do nerek. Bez trudu
mogą tam dotrzeć np. pałeczki okrężnicy (Escherichia
coli).
• Nerkom zdecydowanie szkodzi nadużywanie środków przeciwbólowych
(zwłaszcza ibuprofenu i paracetamolu). Specjaliści uważają, że chorobom
nerek sprzyja też nadmierna ilość białek w diecie, szczególnie osób
starszych.