‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫خالصه فصل اول – روانشناسی اجتماعی‬

‫‪ -1‬اعمال و خصوصیات اشخاص دیگر‬

‫‪ -2‬فرآیندهای شناختی‬

‫‪ -3‬متغیرهای محیطی‬ ‫‪ -1‬تعریف و درک علل رفتـار‬

‫‪ -4‬بافت فرهنگی‬

‫‪ -5‬عوامل زیستی‬

‫‪ -1‬رفتار اجتماعی ( در موقعیت اجتماعی چگونه عمل می کنند )‬

‫‪ -1‬شناخت و رفتار‬
‫‪ -2‬اندیشه اجتماعی ( چگونگی درک جهان اجتماعی خودشان و دیگران )‬
‫‪ -2‬عصب شناسی رفتار‬ ‫‪ -2‬موضوع اصلی روانشناسی اجتماعی‬ ‫روانشناسی اجتماعی‬

‫‪ -1‬نظام دار‬
‫‪ -3‬فرآیندهای ناهوشیار‬
‫‪ -2‬زمینه یابی‬
‫‪ -1‬روش مشاهده‬
‫‪ -1‬مثبت‬
‫‪ -2‬روش همبستگی‬
‫‪ -2‬منفی‬ ‫‪ -1‬روش تحقیق‬
‫‪ -1‬مستقل‬ ‫‪ -2‬روش آزمایشگاهی‬
‫‪ -2‬وابسته‬ ‫‪ -3‬چگونگی انجام تحقیقات‬
‫فرمول بندی ‪ ‬آزمون ‪ ‬اصالح نظریه ‪ ‬آزمون دوباره ‪ ‬تائید یارد‬ ‫‪ -2‬نقش نظریه‬
‫موضوع فریب‬

‫موافقت آگاهانه‬ ‫‪ -3‬موضوعات اخالقی‬

‫در جریان قرار دادن کامل‬

‫‪1‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫فصل اول « روانشناسی اجتماعی »‬

‫نقش اجتماع و زندگی نامه نویسنده کتاب ‪:‬‬
‫نفوذ ‪ ‬تاثیر دوستان ‪ ( ‬بارون تو سر پیچ می دوی ‪) ......‬‬ ‫‪.1‬‬
‫ادراک خویشتن ‪ ‬دریافت خودشخص که من سر پیچ می دوم‬ ‫‪.2‬‬
‫مقایسه اجتماعی ‪ ‬از طریق مقایسه خود با دیگر دوستان‬ ‫‪.3‬‬
‫‪ .4‬تفکر اجتماعی ‪ ‬اینکه مادر در باره دیگران چگونه فکر می کنیم و این فکر کردن چه اثری در رفتار ما دارد‬

‫نکته ‪ : 1‬هر کاری که ما انجام می دهیم ‪ ،‬هر احساسی که داریم و هر فکری که میکنیم ‪ ،‬به طریقی به جنبه اجتماعی زندگی ارتباط دارد ‪.‬‬

‫تعریف روان شناسی اجتماعی‬

‫حوزه ای علمی که در جستجوی درک ماهیت و عمل رفتار و افکار فرد در موقعیت های اجتماعی است ‪ ،‬تعریف می کنیم ‪.‬‬
‫ب) تغییرات سریع آن‬ ‫نکته ‪ : 2‬دو علت دشواری تعریف روانشناسی اجتماعی ‪ :‬الف) گستره وسیع این حوزه‬

‫‪ )1‬منظور از علم دو چیز است ‪ ‬الف) مجموعه ای از روش ها و ب) چند روش که می توان آنها را برای‬
‫مطالعه گستره وسیعی از موضوع ها بکار برد‬

‫‪ )2‬ارزهای محوری که ماهیتاً علم شناخته می شوند تحت تاثیر این ‪ 4‬محور می باشند‬ ‫ماهیت علمی بودن روانشناسی اجتماعی‬

‫الف) دقت ‪ :‬متعهد بودن به جمع آوری و ارزشیابی اطالعات در باره جهان به شیوه ای هر چه محتاطانه تر ‪،‬‬
‫دقیق تر و تا حد امکان عاری از خطا ‪.‬‬

‫‪ )1‬دقت ‪ ‬متعهد بودن به جمع آوری دقیق اطالعات‬

‫‪ )2‬عینیت ‪ ‬متعهد بودن به جمع آوری دقیق اطالعات عاری از سوگیری‬ ‫محورهای مهم علمی بودن‬

‫‪ )3‬دیرباوری ‪ ‬متعهد بودن به درست دانستن یافته ها تنها در صورتی که مکرراً به اثبات رسیده باشند‬

‫‪ )4‬گشاده فکری ‪ ‬متعهد بودن به تغییر دیدگاه خود ‪ ،‬چنانچه شواهد نشان دهند که این دیدگاه غلط است‬

‫روانشناسی اجتماعی به عنوان یک رشته علمی ‪ ،‬عمیقاً به این ارزش ها متعهد است و آنها را در تالش برای درک ماهیت رفتار و اندیشه اجتماعی به کار‬
‫می گیرد ‪.‬‬
‫مثال های مطرح شده کتاب ‪ :‬الف) دوری سبب عالقه قلبی بیشتری می شود‬
‫ب) از دل برود هر آنکه از دیده برفت‬

‫روش علمی در تعیین اینکه کدام از دو مجموعه متضاد و از پیش بینی های فهرست‬
‫شده در باال درست است کمک کند‬ ‫آیا روان شناسی اجتماعی صرفا مبتنی بر عقل سلیم نیست ؟‬

‫چه وقت و چرا یکی از پیش بینی های ذکر شده صادق است‬

‫سفسطه برنامه ریزی‬

‫‪2‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫تمایل قوی به این باور که پروژه ها وقت کمتری از آنچه واقعاً صرف آنها خواهد شد می گیرند و از طرف دیگر این که ما در‬
‫یک وقت مشخص می توانیم بیش از آنکه واقعاً پیش می اید در انجام پروژه خود موفق باشیم‬ ‫سفسطه برنامه ریزی‬

‫ما هنگام برآورد زمانی برای انجام یک تکلیف تمایل داریم در باره آینده فکر کنیم این کار مانع از این می شود که به خاطر‬
‫بیاوریم تکالیف مشابه در گذشته چقدر زمان برده اند ‪.‬‬

‫روانشناسی اجتماعی در جستجوی درک علل رفتار اجتماعی و اندیشه اجتماعی است ‪:‬‬

‫شرکت در کنسرت سینما‬

‫‪ )1‬اعمال و خصوصیات اشخاص دیگر ‪ :‬ذکر مثال‬
‫تماشای جریمه دیگران توسط پلیس‬

‫ما اغلب به شدت تحت تاثیر وضع ظاهری دیگران قرار می گیریم ‪ ،‬حتی اگر از چنین اثراتی آگاه نباشیم و وجود آنها را انکار کنیم ‪.‬‬

‫‪ )2‬فرآیندهای شناختی ‪ ‬ما همیشه سعی داریم که از جهان اجتماعی ‪ ،‬معنایی استنباط کنیم و از این سعی کردن منجر به این می شود که به شناخت‬
‫های اجتماعی زیادی دست بزنیم ‪ ،‬یعنی به مدت طوالنی سخت در باره دیگران بیندیشیم ‪ .‬مثال تاخیر در قرار مالقات ‪.‬‬

‫‪ )3‬متغیرهای محیطی ‪ ‬یافته های پژوهشی ن شان می دهند که محیط فیزیکی واقعاً بر احساسات افکار و رفتارهای ما اثر دارد ‪ ،‬بنابراین متغیرهای بوم‬
‫شناختی در حیطه روان شناسی اجتماعی نوین قرار می گیرند ‪.‬‬

‫‪ )4‬بافت فرهنگی ‪ ‬هنجارهای فرهنگی در باره تصمیم گیری مهم زندگی چیزهای زیادی به ما می گویند ‪ ،‬از قبیل اینکه مردم چه وقت و با چه کسی‬
‫باید ازدواج کنند ‪ ،‬چند فرزند داشته باشند ‪ ،‬تقلب در مالیات بر درآمد کار دستی است یا نه ‪ .‬بنابراین روشن است که رفتار اجتماعی و اندیشه اجتماعی می‬
‫تواند قویاً تحت تاثیر عوامل فرهنگی قرار گیرد و اغلب هم قرار می گیرد ‪ .‬مثال ( طالق و چاقی )‬

‫‪ )5‬عوامل زیستی ‪ ‬اکنون بسیاری از تحقیقات به این باور رسیده اند که ترجیح ها ‪ ،‬رفتارها ‪ ،‬هیجانات و حتی نگرش های ما تا حدودی تحت تاثیر توارث‬
‫زیست شناختی ما قرار دارند ‪.‬‬

‫روان شناسی تکاملی ‪:‬‬

‫این شاخه جدی روان شناسی معتقدند است که نوع انسان ‪ ،‬مانند انواع دیگر روی زمین در طول تاریخ خود در معرض فرآیند تکامل زیستی قرار گرفته و در‬
‫نتیجه این فرآیند ‪ ،‬ما اکنون شامل سه مولفه بنیادی است ‪ ،‬گوناگونی ‪ ،‬توارث و انتخاب ‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫‪ )1‬شناخت و رفتار ‪ ‬در روان شناسی اجتماعی نوین ‪ ،‬رفتار و شناخت ‪ ،‬در پیوند نزدیک و مداوم با یکدیگر دیده می شوند ‪ .‬به همین ترتیب ‪،‬‬
‫تقریباً همه روان شناسان اجتماعی توافق دارند که ما می توانیم درک کاملی از چگونگی از ریشه مردم در باره جهان اجتماعی داشته باشیم ‪،‬‬
‫بدون آنکه در نظر بگیریم چگونه چنین شناخت اجتماعی رفتار و روابط آنها را با دیگران تحت تاثیر قرار می دهد ‪ .‬نتیجه تحقیقات هربست ‪،‬‬
‫گارتنر ‪ ‬بین اندیشه اجتماعی ( اینکه مردم در باره خودشان و دیگران چگونه می اندیشند ) و رفتار اجتماعی ( مردم در موقعیت های اجتماعی‬
‫چگونه عمل می کنند ) ‪ .‬تاثیر و تاثر پیچیده و مداومی وجود دارد ‪.‬‬
‫مثال ‪ « :‬خود واقعی – خودآرمانی » ‪ « ،‬کند همجنس ها ‪ ،‬همجنس پرواز » ‪ « ،‬ضدها همدیگر را جذب می کنند »‬

‫‪ )2‬عصب شناسی اجتماعی ‪ ‬در مورد مقوله بندی اجتماعی ( یعنی چگونه تعیین می کنیم که افراد به این مقوله اجتماعی تعلق دارند یا به‬
‫آن مقوله در نظر بگیرید ‪ .‬این محققان با ثبت انواع خاصی از فعالیت الکتریکی مغز که به پتانسیل رویداد ‪ ،‬وابسته معرف است پایه عصبی این‬ ‫موضوع اصلی‬
‫فرآیند را بررسی کردند ‪ .‬چ نین رویدادهایی می توانند خیلی زود و پس از اینکه افراد یک محرک را می بینند رخ می دهند و به نظر می رسد که‬
‫بازتاب رویدادهای شناختی پیچیده تر نظیر عمل فرآیندهای حافظه ای هستند ‪ .‬مثال ‪ :‬واکنش به سیاه و سفید و مذکر و مونث ( مثال ص ‪23‬‬
‫کتاب ) ‪.‬‬

‫‪ )3‬فرایندهای ناهوشیار ‪ ‬در بسیاری از موارد ‪ ،‬ما نمی دانیم چرا در یک بافت اجتماعی آن گونه فکر یا رفتار می کنیم ‪ .‬بر عکس ‪ ،‬اندیشه و‬
‫اعمال ما به وسیله عوامل و فرآیندهایی شکل داده می شوند که در بهترین حد ‪ ،‬فقط آگاهی مختصری از آنها داریم و اینکه ما این اندیشه ها و‬
‫اعمال اغلب به شیوه ای خود کار و بدون هیچ گونه اندیشه یا قصدی از جانب ما صورت می گیرد ‪ .‬مثال ص ‪ 25‬کتاب‬

‫نکته ‪ : 3‬موضوع ناهوشیار ‪ :‬پژوهش بلهام ‪ ،‬میرنبرگ و جونز ‪‬‬

‫در این پژوهش مولفان استدالل می کنند که در نتیجه خودخواهی ناآشکار – تمایلی ناخودآگاه نسبت به خودافزایی احساسات ما در باره تقریباً هر چیزی‬
‫در چهان اطرافمان تحت تاثیر رابطه آن چیز با خودپنداره ما قرار می گیرد ‪ .‬هر شخص یا هر چیزی به خود پنداره ما نزدیکتر باشد ‪ ،‬بیشتر احتمال دارد و‬
‫ما آن شخص یا آن چیز را دوست بداریم ‪.‬‬
‫نکته ‪ : 4‬روان شناسی اجتماعی اخیراً دیدگاهی چند فرهنگی را پذیرفته است که به اهمیت عوامل فرهنگی در رفتار اجتماعی و اندیشه اجتماعی معترف‬
‫است و به این نکته توجه دارد که یافته های پژوهشی به دست آمده در یک فرهنگ الزامی قابل تعمیم به فرهنگ های دیگر نیست ‪.‬‬

‫روش ها تحقیق در روان شناسی اجتماعی‬

‫‪ )1‬روش تحقیق در روان شناسی اجتماعی‬

‫‪ )2‬نقش نظریه ها‬ ‫چگونگی انجام تحقیقات ‪:‬‬

‫‪ )3‬موضوعات اخالقی‬

‫نکته ‪ : 5‬درک و روش های تحقیق بنیادی وقتی برای شما مفید خواهد بود که به اختیار خودتان هستید و باید تصمیم بگیرید کوچه اطالعاتی مفید است و‬
‫چه اطالعاتی را باید نادیده گرفت ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫نظام دار ‪ ‬مشاهده طبیعی‬

‫‪ )1‬روش مشاهده‬
‫زمینه یابی‬
‫‪ )2‬روش همبستگی‬ ‫روش های تحقیق در روانشناسی اجتماعی‬

‫‪ )3‬روش آزمایشگاهی‬

‫نظام دار ‪ ‬مشاهده طبیعی‬

‫روش مشاهده ‪:‬‬
‫زمینه یابی‬

‫‪ )1‬مشاهده طبیعی ‪ :‬توجه داشته باشید که در چنین مشاهده ای ‪ ،‬محقق صرفاً توجه دارد که در بافت ها و زمینه های مختلف چه‬
‫اتفاقی در حال رخ دادن است ‪ .‬او به هیچ وجه سعی نمی کند رفتار شخص مورد مشاهده را تغییر دهد ‪ .‬در واقع مشاهده طبیعی مستلزم‬
‫این است که پژوهشگر زحمت اجتناب از تحت تاثیر قراردادن شخص مورد مشاهده را به هر طریق بر خود هموار کند ‪.‬‬
‫روش مشاهده‬
‫‪ )2‬زمینه یابی ‪ :‬در این روش ‪ ،‬پژوهشگران از تعداد زیادی از افراد می خواهند که به پرسش هایی در باره نگرش ها و رفتار خود پاسخ‬
‫بدهند ‪ .‬زمینه یابی به منظورهای زیاد که بار می روند ‪ .‬مثل اندازه گیری نگرش نسبت به موضوع خاص یا دانستن نظر افراد در مورد یک‬
‫کاندیدا ‪.‬‬

‫نکته ‪ : 6‬روش زمینه یابی می تواند روش سودمندی برای مطالعه بعضی جنبه های رفتار اجتماعی باشد ‪ .‬اما نتایج بدست آمده زمانی درست است که‬
‫موضوع های مربوط به نمونه گیری و نحوه بیان پرسش ها به دقت در نظر گرفته شده و رعایت شوند ‪.‬‬

‫روش همبستگی ‪ :‬جستجو برای روابط‬

‫اصطالح همبستگی به این گرایش اطالق می شود که وقتی یک رویدادی تغییر می کند ‪ ،‬رویداد دیگری نیز تغییر می کند ‪.‬‬
‫روان شناسان اجتماعی به چنین جنبه های قابل تغییر جهان طبیعی متغیر می گویند ‪.‬‬

‫از دیدگاه علمی ‪ ،‬وقتی همبستگی وجود دارد احتمال پیش بینی یک متغیر از روی اطالعات مربوط به متغیر دیگر وجود دارد‬
‫روش همبستگی‬
‫از دیدگاه علمی ‪ ،‬وقتی همبستگی وجود دارد احتمال پیش بینی یک متغیر از روی اطالعات مربوط به متغیر دیگر وجود دارد‬

‫هر چه همبستگی بین متغیرهای مورد نظر بیشتر باشد ‪ ،‬پیش بینی انجام شده دقیق تر خواهند بود ‪ .‬دامنه همبستگی از ‪-1‬‬
‫تا ‪ +1‬است ‪ .‬همبستگی مثبت به این معنی است که وقتی که یک متغیر زیاد می شود ‪ ،‬متغیر دیگر هم زیاد می شود ‪.‬‬
‫همبستگی منفی بدین معنی است که وقتی که یک متغیر زیاد می شود ‪ ،‬متغیر دیگر کم می شود ‪.‬‬

‫چرا همبستگی الزاماً به معنای علیت نیست ‪ ،‬مثال خوش خلقی و علت یابی آن در کمک رسانی ‪:‬‬
‫الف) دوستانه رفتار کردن دیگران را تشویق می کند که تقاضای کمک کند‬
‫ب) کمک کردن به دیگران ما را به حالت خوش خلقی می رساند‬

‫‪5‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫‪ )1‬روش تحقیق همبستگی از دیدگاه یک هدف علم ‪ ،‬یعنی پیشگویی درست ‪ ،‬مفید است ‪ .‬اما روش همبستگی از لحاظ‬
‫رسیدن به یک هدف مهم دیگر علم ‪ ،‬یعنی تبیین ‪ ،‬فایده چندانی ندارد ‪.‬‬

‫‪ )2‬برای رسیدن به هدف تبیین ‪ ،‬روان شناسان اجتماعی روش تحقیقی به کار می برند که به آزمایشگری یا روش آزمایشی‬ ‫روش آزمایشی‬
‫معروف است ‪.‬‬

‫ب) اثرات چنین متغیرهای به دقت اندازه گیری شود‬ ‫‪ )3‬ماهیت بنیادی روش آزمایشی ‪ :‬الف) حضور متغیر مستقل و وابسته‬

‫‪ )1‬گمارش تصادفی شرکت کنندگان به موقعیت های آزمایشی‬

‫دو عامل اصلی روش آزمایشی‬
‫‪ )2‬تمامی عامل های دیگر بجز متغیر مستقل که ممکن است رفتار آزمودنی ها را تحت تاثیر قرار دهد ‪ ،‬باید ثابت نگهداشته شوند‬
‫‪.‬‬

‫نکته ‪ : 7‬فراتحلیلی ‪ ‬برای ارزیابی جهت و مقدار اثرات متغیرهای مستقل در تحقیقات گوناگون ‪ ،‬روان شناسان اجتماعی از فن آماری معروف به‬
‫فراتحلیلی استفاده می کنند ‪.‬‬

‫نقش نظریه روان شناسی اجتماعی ‪:‬‬

‫نظریه ها هم دانش موجود را سازمان دهی می کنند و هم در باره چگونگی وقو ع رویدادها یا فرایندها پیش بینی هایی ادامه می دهند ‪ ،‬وقتی یک نظریه‬
‫فرمول بندی شد ‪ ،‬فرضیه هایی که طبق اصول منطقی از آن استخراج شده اند ‪ ،‬از طریق پژوهش های دقیق آزمون می شوند ‪ ،‬اگر نتایج با پیش بینی ها‬
‫همخوان باشند ‪ ،‬اطمینان به نظریه افزایش می یابد ‪ ،‬چنانچه نتایج با پیش بینی ها همخوان نباشند ‪ ،‬ممکن است نظریه اصالح و یا نهایتاً به خاطر غلط‬
‫بودن رد می شود ‪.‬‬

‫نقش نظریه در روان شناسی اجتماعی ‪:‬‬

‫پیش بینی‬
‫تائید می شود‬ ‫اطمینان نظریه‬

‫ادامه نظریه‬ ‫پیش بینی‬ ‫تحقیقات و آزمون ها‬

‫مورد نظر‬ ‫نتایج‬ ‫اجرا می شود‬

‫پیش بینی تائید نمی شود‬

‫نظریه اصالح می شود‬

‫نظریه رد می شود‬

‫‪6‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫دانش پژوهی و حقوق افراد‬

‫روش منحصر در پژوهش های روان شناسی اجتماعی فریب است ‪ .‬این فن شامل تالش محققان برای مخفی کردن‬
‫هدف تحقیق از شرکت کنندگان در تحقیق است ‪.‬‬

‫به نظر می رسد که برخی از انواع پژوهش واقعاً نیاز به کاربرد فریب موقت دارند ‪.‬‬
‫دانش پژوهی و حقوق افراد‬

‫دو آسیب عمده فریب وارد می کند ‪ :‬الف) آسیب رساندن به شخص که در معرض فریب قرار گرفته‬
‫ب) آزرده خاطر شدن و در نتیجه نگرش منفی نسبت به روان شناسی اجتماعی و تحقیقات روانشناسی‬

‫روان شناسان اجتماعی تنها وقتی فریب را قابل می دانند که تدابیر حافظتی مهم در آن بکار گرفته باشد ‪ .‬موافقت‬
‫آگاهانه و در جریان قرار دادن کامل‬

‫‪7‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫فصل دوم‬

‫نکته ‪ : 1‬وقتی ما سعی داریم در یک زمان به مقدار زیادی اطالعات رسیدگی کنیم ‪ ،‬طرحواره های خودمان متوسل می شویم ‪ ،‬زیرا آنها به ما امکان می‬
‫دهند که این اطالعات را با صرف تالش کمتری پردازش کنیم ‪.‬‬

‫« بار شناختی »‬

‫نکته ‪ : 2‬وقتی طرحواره ها شکل گرفتند ‪ ،‬متاسفانه در برابر تغییر بسیار مقاوم هستند و اثر ثبات ‪ ،‬نیرومندی نشان می دهند ‪ ،‬یعنی حتی در برابر اطالعات‬
‫مخالف خود ‪ ،‬بدون تغییر باقی می مانند ‪.‬‬

‫نکته ‪ : 3‬شاید طرحواره ها بتوانند گاهی خودکامبخش باشند ‪ ،‬یعنی جهان اجتماعی را به گو نه ای تحت تاثیر قرار دهند که این جهان اجتماعی را با‬
‫طرحواره همخوان سازند ‪.‬‬

‫نکته ‪ : 4‬طرحواره هایی را که با تحت تاثیر قرار دادن چیزهایی که به آنها توجه می ک نیم ‪ ،‬وارد حافظه می کنیم و بعداً آنها را به خاطر می آوریم ‪ ،‬می‬
‫توانند در فهم ما از جهان اجتماعی تحریف ایجاد کنند ‪.‬‬

‫پیشگویی های خودکامبخش ‪ :‬پیشگویی هایی که به یک معنی باعث درست درآمدن خودشان می شوند ‪ ،‬از‬
‫آنها یاد می شود ‪ ( .‬مثال بانک و ورشکستگی آنها )‬
‫مثال تحقیقات روز نتالی و یاکوسون ‪ ‬ضریب هوشی دانش آموزان و گزارش به معلمان‬
‫ماهیت خود تائیدکنندگی طرحواره ها‬

‫طرحواره ها ‪ ‬از یک طرف به ما کمک می کنند که به جهان اجتماعی خود معنی ببخشیم و اطالعات را به‬
‫سرعت پردازش کنیم و از طرف دیگر می توانند ما را در درک جهان به شیوه های که در واقع درست نباشند گیر‬
‫بیندازند ‪.‬‬

‫« شناخت اجتماعی ‪ :‬اندیشیدن در باره جهان واقعی »‬

‫شناخت اجتماعی ‪ :‬اینکه ما در باره مردم دیگر ‪ ،‬روابط خود با آنها ‪ ،‬و محیط های اجتماعی که در آنها زندگی می کنیم چگونه می اندیشیم ‪.‬‬

‫طرحواره ها ‪ :‬چارچوب های ذهنی هستند که به ما امکان می دهند تا مقادیر زیادی از اطالعات را به شیوه ای کارآمد سازمان دهی کنیم ‪.‬‬

‫گمانه زنی ‪ :‬قواعد سرانگشتی ساده ای که اغلب بکار می بریم تا تصمیم های سریع بگیریم یا استنتاج هایی سریع و غالباً با حداقل کوشش به انجام دهیم ‪.‬‬

‫‪ )1‬توجه ‪ ‬به اینکه ما چه اطالعاتی را مد نظر قرار می دهیم ‪ .‬در مورد توجه طرحواره ها اغلب به عنوان‬
‫نوعی فیلتر عمل می کنند‬

‫‪ )2‬رمزگردانی ‪ ‬به فرآیندهایی اطالق می شود که از طریق آنها از اطالعاتی که به آنها توجه کرده ایم در‬
‫حافظه ذخیره می شود اطالعاتی که با طرحواره های ما همخوان هستند ‪ ،‬مجدداً رمز گردانی می شوند‬ ‫طرحواره ها شناخت اجتماعی‬

‫‪ )3‬بازیابی ‪ ‬به فرآیندی گفته می شود که از طریق آن اطالعات ذخیره شده را از حافظه فرا می خوانیم تا‬
‫آنها را به شیوه خاصی مورد استفاده قرار دهیم ‪ .‬افراد اطالعاتی را که با طرحواره های آنها همخوان باشد بیش‬
‫از اطالعات که ناهمخوان باشد به یاد می آورند و بکار می برند ‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫گمانه زنی و پردازش خودکار ‪ :‬چگونه در شناخت اجتماعی تالش خود را کاهش می دهیم ؟‬

‫‪ )1‬در هر زمان مفروض ‪ ،‬ما تنها قادر به ضبط و ربط مقدار معینی از اطالعات هستیم ‪ ،‬اطالعاتی اضافه بر این سطح‬
‫ما را در وضعیت اضافه با اطالعات ‪ :‬یعنی وقتی تقاضا از نظام شناختی ما بیش از ظرفیت آن است قرار می دهد‬

‫‪ )2‬پردازش ما می تواند به وسیله سطوح باالیی از فشار روانی یا تقاضاهای دیگر تحلیل برود‬
‫گمانه زنی و پردازش خودکار‬
‫‪ )3‬راه های میان بر بسیاری برای کاهش دادن تالش ذهنی وجود دارد ‪ ،‬اما از میان همه این ها شاید مفیدتر از همه‬
‫راهبردهای گمانه زنی ‪ :‬یعنی قواعد ساده ای برای گرفتن تصمیم های پیچیده یا انجام استنباط ها به شیوه ای سریع و‬
‫ب) آنها باید به درد بخورند‬ ‫کارآمد باشد ‪ .‬الف) راهی سریع و ساده‬

‫‪ )4‬اندیشه اجتماعی و رفتار اجتماعی را روی حالت خودکار قرار می دهیم ‪.‬‬

‫‪ )1‬نماینده بودن‬

‫‪ )2‬دسترسی پذیری‬
‫گمانه زنی ها‬
‫‪ )3‬راه اندازی‬

‫‪ )4‬نقطه آغاز‬

‫‪ )1‬هر چه یک شخص شباهت بیشتری به یک عضو نوعی گروه خاص داشته باشد احتمال بیشتری‬
‫دارد که وی متعلق به آن گروه باشد ‪ « .‬نماینده بودن » مثال ‪ :‬کتابدار و مدیریت‬

‫‪ )2‬نتیجه تحقیقات کانمان و تورسکی ‪ ‬نسبت پایه ( نرخ پایه )‬ ‫نماینده بودن داوری بر مبنای شباهت‬

‫‪ )3‬تصمیم گیری ها و داوری هایی که بر مبنای این قاعده صورت می گیرند گرایش به این دارند که‬
‫نرخ پایه ‪ ‬یعنی فراوانی را که یک رویداد یا الگو ( مثل شغل ) در کل یک جمعیت روی می دهد‬
‫مورد غفلت قرار دهند ‪ .‬مثال ‪ :‬وکیل و مهندس‬

‫ما گرایش داریم تا این اطالعات نرخ پایه را نادیده بگیریم و در عوض داوری های خود را به شباهت به عضو نوعی یک گروه یا مقوله مبتنی سازیم ‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫‪ )1‬گه معتقد است هر چه آوردن اطالعات به ذهن آسانتر باشد ‪ ،‬اثر آن برداورهای یا تصمیم گیری‬
‫های بعدی بیشتر است ‪ .‬اینکه ما بتوانیم اطالعات را کامالً به آسانی به ذهن بیاوریم ‪ ،‬معنی آن این‬
‫است که آن اطالعات بایستی مهم بوده و باید برداوریهای و تصمیم ها تاثیر داشته باشد ‪.‬‬
‫گمانه زنی دسترسی پذیری‬
‫‪ )2‬اما متکی بودن به دسترسی پذیری در قضاوت های اجتماعی نیز می تواند منجر به خطا شود ‪ ،‬به‬
‫این جا منجر می شود که ما احتمال وقوع رویدادهایی را که شگرف اما کمیاب هستند بیشتر برآورد‬
‫می کنیم ‪.‬‬
‫مسافرت با هواپیما ‪ ‬ترس بیشتر ‪ ‬اما تصادف کمتر‬
‫مسافرت با ماشین ‪ ‬ترس کمتر ‪ ‬اما تصادف بیشتر‬

‫‪ )1‬راه اندازی ‪ ‬یعنی دسترسی پذیری فراینده حاصل از قرار گرفتن در معرض محرک ها یا رویدادهای خاص‬

‫راه اندازی‬

‫‪ )2‬راه اندازی ممکن است حتی زمانی که شخص از وجود محرک راه اندازی آگاه نسبت ‪ ،‬رخ دهد پدیده ای که به آن راه اندازی‬
‫خودکار گفته می شود‬

‫دسترسی پذیری برخی از اطالعات می تواند به وسیله حرکتهای راه اندازی افزایش یابد ‪ ،‬حتی اگر ما آگاه نباشیم که در معرض این محرک ها قرار‬
‫گرفته ایم ‪.‬‬

‫دانشجویان پزشکی ‪ ‬در ارتباط با رشته خود‬ ‫مثال ‪:‬‬

‫دانشجویان رشته روانشناسی ‪ ‬مقایسه خود با اختالالت روانی‬
‫تماشای فیلم های خشونت آمیز ‪ ‬احساس ترس از سایه ها‬

‫نقطه آغاز و تنظیم کردن ( تکیه گاه یابی ) ‪ :‬تمایل ما به تصمیم گیری بدین شیوه ناشی از یک گمانه زنی ‪ ،‬دیگر است که به نقطه آغاز و تنظیم کردن‬
‫معروف است ‪ ،‬چنانکه هم اکنون اشاره شد ‪ ،‬این گمانه زنی شامل تمایل به کاربرد یک عدد یا مقدار به عنوان نقطه آغاز است که بعداً تنظیم هایی روی آن‬
‫انجام می دهیم ‪.‬‬
‫مثال ‪:‬‬
‫‪ ‬خرید ماشین از طریق روزنامه ‪ ‬قیمت پیشنهادی ‪ ‬قیمت خریدار‬
‫‪ ‬خرید خانه ‪ ‬قیمت پیشنهادی مالک ‪ ‬قیمت پیشنهادی خریدار‬
‫‪ ‬ضریب هوش و اولین نفر‬

‫پردازش خودکار‬

‫این اصطالح به پردازش اطالعات اجتماعی که ناهوشیار ‪ ،‬غیر ارادی ‪ ،‬غیر عمدی و نسبتاً بدون تالش هستند ‪ ،‬اطالق می شود ‪ .‬پردازش خودکار وقتی‬
‫صورت می گیرد که ما با یک تکلیف یا یک نوع اطالعات تجربه فراوانی داشته و به مرحله ای می رسیم که می توانیم بدون تفکر هشیارانه ‪ ،‬و گاهی بدون‬
‫آنکه حتی قصد چنین کاری داشته باشیم ‪ ،‬آن تکلیف را انجام داده یا آن اطالعات را پردازش کنیم ‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫‪ )1‬ارزشیابی ‪ ‬یعنی تا چه میزان رویدادها ‪ ،‬افراد یا موقعیت ها را خوب یا بد می بینیم ‪ .‬مجموعه بزرگی از‬
‫شواهد حاکی از آن است که ما اغلب چنین ارزشیابی ها را به شیوه ای خودکار ‪ ،‬یعنی بدون تفکر هوشیارانه یا‬
‫آگاهانه انجام می دهیم‬

‫‪ )2‬در مقابل ‪ ،‬ارزشیابی واژه ها ‪ ،‬افراد یا هر جنبه دیگری از جهان ‪ ،‬می تواند به شیوه ای کنترل شده و با نعمق‬
‫عصب شناختی پردازش خودکار‬
‫نیز انجام گیرد ‪ ،‬یعنی به شیوه ای که ما در باره قضاوت هایی که انجام می دهیم به دقت و با هوشیاری بیندیشیم‬
‫« پردازش کنترل شـده »‬
‫‪ .‬این وضعیت به ویژه وقتی احتمال وقوع دارد که ما با اطالعات پیچیده تری سر و کار داشته ‪ ،‬یا با جنبه هایی از‬
‫جهان اجتماعی که در مورد آنها و اکنش هایی دوسوگرایانه داریم ‪ ( ،‬هم مثبت و هم منفی ) روبه رو باشیم ‪.‬‬

‫قسمتی از مغز به نام بادامه ‪ ‬ارزشیابی های خودکار‬

‫‪)3‬‬
‫کرتکس پیشانی مغز ( کورتکس پیشانی بطنی جانی ) ‪ ‬ارزشیابی های کنترل شـده‬

‫منابع بالقوه خطا در شناخت اجتماعی‬

‫نکته ‪ : 5‬اگر چه اندیشه اجتماعی گاهی اوقات منجر به خ طا می شوند ‪ ،‬در عین حال کامالً انطباقی و سازگارانه هستند آنها اغلب به ما کمک می کنند تا به‬
‫اطالعاتی تمرکز کنیم که بیشترین آگاهی دهندگی را دارند ‪ ،‬و تالش ما را برای فهم جهان اجتماعی کاهش می دهند ‪.‬‬

‫‪ )1‬سوگیری منفی نگری ‪ ‬تمایل به نشان دادن توجه اضافی به اطالعات منفی‬

‫‪ )2‬سوگیری خوشبینانه ‪ ‬تمایل به دیدن جهان از پشت عینک خوش رنگ‬

‫منابع بالقوه خطا در شناخت اجتماعی‬

‫‪ )3‬خوش بینی در عمل ‪ ‬گذشته سنگالخ در برابر آینده طالیی‬

‫‪ )4‬آماده شدن برای زبان ‪ ‬اسثتثنایی بر قاعده خوش بینانه‬

‫حساسیت بیشتر به اطالعات منفی در مقایسه با اطالعات مثبت نشان می دهیم ‪ .‬این سوگیری هم در مورد اطالعات‬
‫اجتماعی صادق است و هم در مورد وجوه دیگر جهان اجتماعی‬

‫سوگیری منفی نگری‬

‫اطالعات منفی بازتابی از خصوصیات جهان بیرونی است که ممکن است ایمنی و زمان ما را تهدید کنند‬

‫به نظر می رسد که ما تمایلی قوی به نشان دادن حساسیت فزاینده به طاالعات منفی نشان می دهیم این تمایل ظاهراً‬
‫یک وجه اساسی از اندیشه اجتماعی است و در واقع ممکن است در ساختار و کارکرد مغز ما نهفته باشد ‪ .‬با توجه به این‬
‫موضوع ‪ ،‬این تمایل یک « گرایش » مهم در شناخت اجتماعی ماست و در نتیجه ارزش توجه دقیق تر را دارد ‪.‬‬

‫« به یاد آوردن نقاط منفی یک دوست خوب که تازه به شما معرفی شده است »‬

‫‪11‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫این تمایل به نوعی پیش آمادگی برای انتظار اینکه کارها خوب صورت بگیرند ‪ ،‬اطالق می شود ‪ .‬یافته های پژوهشی حاکی از‬
‫آنند که بیشتر مردم معتقدند احتمال وقوع یک تجربه خوب و مثبت برای آنها بیشتر از دیگران است ‪ ،‬تا وقوع رویدادهای منفی‬

‫به همین ترتیب ‪ ،‬ما اغلب اعتماد بیشتری به باورها یا قضاوت های خود داریم ‪ ،‬اثری که آن را مانع بیش اطمینانی می خوانند ‪.‬‬
‫باور داریم که شغل خوب پیدا می کنیم ‪ ،‬ازدواج موفق و عمر طوالنی تری داشته باشیم ‪.‬‬
‫سوگیری خوشبینانه‬

‫سفسطه برنامه ریزی ‪ ‬یعنی تمایل به داشتن این باور که ما می توانیم در یک زمان تعیین شده کاری بیشتر از آنچه واقعاً در‬
‫توان ماست ‪ ،‬انجام دهیم ‪ .‬بنابراین اگر برنامه ای ریخته بودید و تخمین زده بودید که پروژه ای ‪ ،‬فالن مقدار زمان خواهد برد ‪،‬‬
‫اما بعد دیدید که آن کار وقت به مراتب بیشتری گرفته است ‪.‬‬

‫« برنامه های پیشنهادی دوست ها در مورد اهداف آینده خود »‬

‫‪ )1‬افراد وارد شیوه تفکر برنامه ریزی یا روایتی می شوند که در آن ‪ ،‬آنها مقدمتاً بر آینده و اینکه چگونه‬
‫آن تکلیف را انجام خواهند داد ‪ ،‬متمرکز می شوند و به نوبه خود از بازنگری غافل می شود ‪.‬‬
‫دو عامل مهم در سفسطه برنامه ریزی‬
‫‪ )2‬عامل دوم ‪ ‬انگیزش برای تکالیف ‪ ،‬در مواردی که انگیزه ای قوی برای انجام یک تکلیف دارند ‪،‬‬
‫پیش بینی های خوشبینانه زیادی در باره زمان نائل شدن به هدف مزبور انجام می دهند‬

‫نکته ‪ : 6‬وقتی افراد پیش بینی می کنند که چه چیزی روی خواهد داد ‪ ،‬آنها اغلب حدس می زنند که آنچه پیش خواهد آمد همان چیزی است که آنها‬
‫می خواهند پیش بیاید ‪.‬‬

‫هر چند که گذشته مان آمیزه ای از پستی و بلندی های بوده است ‪ ،‬ولی تمایل داریم آینده را به صورتی‬
‫خوشرنگ و طالیی تصور کنیم ‪ ،‬آینده ای که ما در آن شاد و خوشبخت خواهیم بود و در آن رویدادهای‬
‫منفی گذشته خود را به خاطر می آورند نیز رخ می دهد ‪.‬‬
‫خالصه اینکه سوگیری خوشبینانه ظاهراً نه تنها برای تکالیف یا موقعیت های معین بلکه در پیش بینی ما‬ ‫گذشته سنگالخ در برابر آینده طالیی‬
‫از کل زندگی آینده نیز رخ می دهد‬ ‫« خوش بینی در عمـل »‬

‫اندیشیدن در باره آینده می تواند اثر مثبت دیگری هم داشته باشد ‪ ،‬می تواند خالقیت را افزایش دهد ‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫‪ )1‬اگر چه خوش بینی ظاهراً قاعده کلی برای برای بیشتر مردم و در بیشتر اوقات است ولی یک اسثنثنای‬
‫مهم بر این قاعده وجود دارد ‪ ،‬وقتی افراد انتظار دارند ‪ ،‬بازخورد یا اطالعاتی را که ممکن است منفی بوده و‬
‫پیامدهای مهمی برای آنها دارد ‪ .‬دریافت کنند ‪ ،‬به نظر می آید که برای زیان آماده می شوند و در این‬ ‫آماده شـدن برای زیان‬
‫صورت عکس الگوی خوش بینانه را از خود نشان می دهند‬
‫« اسثتثنایی بر قاعده خوش بینانه »‬

‫‪ )2‬مردم وقتی احتمال دریافت خبری را پیش بینی می کنند که اثرات منفی شدید بر آنها خواهد داشت ‪،‬‬
‫واقعاً برای شرایط بد خود را آماده می کنند و بر بدبینی گرایش پیدا می کنند ‪ ،‬اما باز هم باید تاکید کنیم که‬
‫این اسثتثنایی است بر قاعده کلی خوش بینی ‪ ،‬در بیشتر موقعیت ها ‪ ،‬گرایش داریم که در باره زندگی خود‬
‫و بازده های اجتماعی خود زیادی خوشبین باشیم ‪ ،‬اما می توانیم به بدبینی تغییر جهت دهیم و این وقتی‬
‫است که بدبینی به ما کمک می کند که خود را از ضربه های خرد کننده اخبار بد غیر منتظره حفظ کنیم ‪.‬‬

‫این گونه اندیشه ها در باره آنچه که می توانست بوده باشد و در روانشناسی اجتماعی به آن تفکر خالف واقع می گویند‬

‫به عبارت دیگر ‪ ،‬تفکر خالف واقع در باره آنچه که می توانست رخ داده باشد ( یا رخ نداده باشد ) ‪ ،‬احساس همدردی‬
‫شما و شاید هم توصیه شما در باره جبران خسارت او ‪ ،‬را تحت تاثیر قرار می دهد ‪ .‬مثال ‪ :‬راننده ای که تصادف کرد ‪.‬‬ ‫تفکر خالف واقـع‬
‫( در دو حالت زمان ترک محل خدمت )‬

‫علت شکل گیری این اثر به صورت خودکار می باشد ‪ ،‬برای غلبه کردن بر این تمایالت خودکار ما باید سعی کنیم تا‬
‫افکارمان را از لحاظ تاثیر این نوع تفکر اصالح کنیم و این کار مستلزم پردازش فعالی که در آن افکار خالف واقع را‬
‫سرکوب و در صورت رخ دادن آنها را کاهش دهیم ‪.‬‬

‫نکته ‪ : 7‬اگر این استدالل درست باشد ‪ ،‬در آن صورت هر چیزی که قابلیت پردازش اطالعات ما را کاهش دهد ممکن است ‪.‬‬

‫نکته ‪ : 8‬پرداختن به این گونه تفکرات می تواند گستره وسیعی از اثرات را به همراهی داشته باشد ‪ ،‬که برخی از آنها سودمند و برخی دیگر برای فرد‬
‫زیان آور و پر هزینه باشـد ‪ ،‬تفکر خالف واقع می تواند منجر به باال بردن یا کاهش دادن سطح خلق ما شود ‪.‬‬

‫تالش ها برای اینکه بعضی اندیشه ها را از دسترسی هشیاری بیرون کنیم ‪ ،‬دارای دو جزء است ‪ :‬نخست ‪ ‬یک فرآیند‬
‫بازبینی خودکار وجود دارد که شواهدی را که نشان می دهند اندیشه های ناخواسته عنقریب مزاحمت ایجاد خواهند کرد ‪،‬‬
‫جستجو می کند ‪.‬‬
‫الف) این فرآیندها کشف می شوند و فرآیند دوم بیشتر ارادی و کمتر خودکار است وارد عمل می شود ‪.‬‬
‫سرکوبی‬
‫این فرآیند عملیاتی شامل تالش های ارادی و هشیارانه برای منحرف کردن توجه شخص از طریق یافتن چیز دیگری‬
‫که در باره آن بیندیشد است ‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫این گونه استدالل که در آن ما این واقعیت را به حساب می آوریم که اثری به نظر می سد ناشی از یک‬
‫عامل باشد ‪ ،‬در واقع ناشی از عامل دیگری است ‪ ،‬همان است که ما تمایل داریم در بسیاری از موقعیت های‬
‫اجتماعی به آن متوسل شویم بنابراین در نظر اول ‪ ،‬ممکن است انتظار داشته باشید که ما می توانیم این کار‬
‫را به خوبی انجام دهیم ‪.‬‬ ‫به حساب نیاوردن متغیرهای تعدیل کننده‬

‫هر چند اندیشه ما در باره جهان اجتماعی می تواند منطقی باشد و ما می توانیم به صورتی اثر بخش در باره‬
‫آن استدالل کنیم ‪ ،‬تمایل ما به صرفه جویی در کوشش های ذهنی وجود راه های میان بر ذهنی متعدد و‬
‫ظرفیت پردازش محدود ما ‪ ،‬همگی علیه منطقی بودن کامل فعالیت می کنند ‪.‬‬

‫نکته ‪ : 9‬ساده تر بگوییم ‪ ،‬ما قادر به شناخت های اجتماعی درست تر و مستدل تر آز آنچه که غالباً نشان می دهیم ‪ ،‬هستیم ‪.‬‬

‫عاطفه و شناخت‬
‫« چگونه احساسات افکار را شکل می دهنـد و افکار احساسات را »‬
‫تاثیر متقابل ‪ ‬احساسات و خلق و خوی ما بر چند جنبه شناخت به شدت اثر می گذارند و شناخت ها به نوبه خود ‪ ،‬اثراتی بر احساسات و خلق و خوی ما‬
‫دارند ‪.‬‬
‫‪ )1‬تاثیر و نفوذ عاطفه بر شناخت‬
‫عاطفه و شناخت‬
‫‪ )2‬تاثیر شناخت بر عاطفه‬

‫ی جدیدی که اولین بار است با آنها رو به‬

‫های‬
‫حالت خلق کنونی ما می تواند واکنش های ما را به محرک ها‬
‫رو می شویم تحت تاثیر قرار دهـد ‪ ،‬چه این محرک ها مردم باشند ‪ ،‬یا غذا باشند یا حتی مکان‬
‫جغرافیایی که هیچ گاه قبالً آنها را ندیده باشیم ‪ .‬مثال ‪ :‬استخدام و مصاحبه مربوط به آن زمانی که‬
‫خوش خلق هستیم یا نه ‪.‬‬
‫تاثیر و نفوذ عاطفه بر شناخت‬
‫شیوه دیگری که عاطفه بر شناخت اثر می کند شامل اثر آن بر حافظه است ‪.‬‬
‫الف) خاطره وابسته به خلق ‪ ‬که به این واقعیت اطالق می شود که آنچه ما هنگام بودن در یک حالت‬
‫خلقی مفروض ممکن است الاقل تا حدودی به وسیله آنچه که قبالً وقتی در آن حالت خلقی آموخته‬
‫بودیم ‪ ،‬تعیین می شود ‪ ( .‬یادگیری وابسته به حالت ‪.‬‬

‫حالت خلقی کنونی شما نقش نوعی نشانه بازیابی را برای خاطره های ذخیره شده در گذشته و هنگام بودن در خلق مشابه بازی می کند ‪.‬‬
‫ب) اثرات همخوان با خلق ‪ ‬به این واقعیت اطالق می شود که ما گرایش به یادآوری اطالعات همخوان با خلق کنونی خود داریم ‪ .‬بنا بر این اگر در خلق‬
‫خوش باشیم گرایش داریم اطالعاتی را مورد توجه قرار داده و به خاطر بیاوریم که با این خلق همخوان باشد و اگر در خلق بد باشیم ‪ ،‬گرایش به توجه و به‬
‫یادآوردن خاطراتی خواهیم داشت که با این خلق و جور باشند ‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫‪ )1‬در خاطره وابسته به خلق ‪ ،‬ماهیت اطالعات مهم نیست ‪ ،‬تنها خلق در زمانی که اطالعات را آموخته اید و‬
‫خلق در زمانی که آن اطالعات را به یاد می آورید مطرح است ‪.‬‬
‫خاطره وابسته به خلق ‪ ‬ممکن است اثرات بسیار پر اهمیتی تری داشته باشد‬
‫تفاوت بین خاطره وابسته به خلق‬
‫‪ )2‬بر عکس ‪ ،‬در اثرات همخوان با خلق ‪ ،‬ماهیت عاطفی اطالعات اینکه مثبت یا منفی باشد ‪ ،‬مهم است‬ ‫و‬
‫وقتی ما در حالت خلق مثبت باشیم گرایش به یادآوری اطالعات مثبت داریم و وقتی در حالت خلق منفی‬ ‫اثرات همخوان با خلق‬
‫باشیم ‪ ،‬تمایل داریم که اطالعات منفی را به خاطر بیاوریم ‪.‬‬

‫نکته ‪ : 01‬حالت خلقی در خالقیت اثر مثبت دارد ‪ ،‬پژوهش نشان داده که خلق خوش می تواند خالقیت را افزایش دهد ‪.‬‬

‫‪ )1‬نظریه دو عاملی ( شاختر ) ‪ ‬این نظریه معتقد است که اغلب اوقات ما احساسات یا نگرش های خود را بطور مستقیم‬
‫نمی شناسیم ‪ ،‬بلکه چون این واکنش های درونی اغلب مبهم هستند ‪ ،‬ماهیت آنها را از طریق جهان بیرون استنباط کنیم ‪،‬‬
‫یعنی از انواع موقعیت هایی که این واکنش ها را در آنها تجربه می کنیم ‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬اگر ما در نزدیک فرد جذاب انگیختگی فزاینده ای احساس کنیم ‪ ،‬ممکن است نتیجه بگیریم که عاشق شده ایم ‪ .‬اگر‬
‫پس از بسته شدن راهم ان در ترافیک به وسیله راننده ای دیگر ‪ ،‬انگیختگی فزاینده ای احساس کنیم ‪ ،‬ممکن است نتیجه‬
‫بگیریم که احساس خشم می کنیم ‪.‬‬

‫تاثیر شناخت بر عاطفه‬

‫‪ )2‬راه دومی که شناخت می تواند بر هیجان ها اثر بگذارد ‪ ،‬به وسیله فعال کردن طرحواره هایی است که دارای یک جزء‬
‫عاطفی نیرومند است‬

‫‪ )3‬راه سوم ‪ :‬اندیشه های ما می توانند بر حاالت عاطفی ما تاثیر کنند ‪ ،‬شامل تالش های ما برای تنظیم هیجانها و‬
‫احساسات ماست ‪ ،‬این موضوع تلویحات عملی مهمی دارد ‪.‬‬

‫از جمله مهمترین فنونی که ما برای تنظیم خلق و خو و هیجان های خود بکار می بریم مکانیسم‬
‫های شناختی هستند‬

‫تفکر خالف واقع ‪ :‬یعنی رویدادهای منفی را غیر قابل اجتناب و بنابر این آنها را کمتر رنج آور‬
‫دانستن استفاده می کنند‬
‫شناخت و تنظیم حالت های عاطفی‬

‫از اهداف دیگر قابل استفاده ( اگر من هرگز شانس آن را نداشتم ) و دیگر شامل تسلیم شدن به‬
‫وسوسه‬

‫تسلیم شدن به وسوسه ‪ :‬وقتی احساس « دلتنگی » یا « درماندگی » می کنیم ‪ ،‬اغلب به فعالیت‬
‫هایی دست می زنیم که برای ما بد هستند اما باعث می شوند حداقل بطور موقت احساس بهتری‬
‫داشته باشیم‬

‫نکته ‪ : 11‬محققان معتقدند که عوامل شناختی در ایجاد چنین رفتارهایی نقش دارند ‪ ،‬آنها یادآور می شوند که ما اغلب اوقات وقتی در گیر عاطفی ای‬
‫منفی هستیم هوشیارانه و آگاهانه تسلیم وسوسه می شویم ‪ .‬به عبارت دیگر ‪ ،‬این یک رفتار خودکار یا عالمت ضعف نیست بلکه انتخاب راهبردی است‬
‫که انجام می دهیم ‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫بر اساس کتاب ‪ :‬رابرت بارون مترجم ‪ :‬یوسف کریمی‬ ‫جزوه روانشناسی اجتماعی ‪ /‬دکتر محمدی‬

‫فصل سوم‬
‫ادراک اجتماعـی‬
‫درک کردن و فهمیدن دیگران‬
‫ادراک اجتماعی ‪ :‬درک دیگران و پی بردن به اینکه چهچیزی آنان را وادار به عمل کرده است یک تکلیف پیچیده و فریبننده است ‪ ،‬پیچیده تر و نامطمئن‬
‫تر از آنچه که احتماالً می توانید حدس بزنید ‪.‬‬

‫ارتباط غیر کالمی‬

‫اسناد‬

‫شکل گیری برداشت‬

‫ادراک اجتماعی‬
‫مدیریت برداشت‬

‫نظریه های ناآشکار شخصیت‬

‫ارتباط غیر کالمی ‪ ‬ارتباط بین افراد از طریق زبان غیرکالمی ‪ ،‬بیانگرهای چهره ای ‪ ،‬تماس چشمی ‪ ،‬حرکات ‪ ،‬ایما و اشاره بدنی‬
‫اسناد ‪ ‬فرآیند پیچیده ای که از طریق آن سعی داریم علل زیر بنایی رفتار دیگران را بفهمیم ‪ ،‬یعنی چرا مردم در یک موقعیت خاص بدان شکل عمل می کنند‬
‫شکل گیری برداشت ‪ ‬یعنی اینکه ما نخستین برداشت خود را از دیگران چگونه شکل می دهیم ‪.‬‬
‫مدیریت برداشت ‪ ‬چگونه می کوشیم تا اطمینان حاصل کنیم که این برداشت ها ‪ ،‬مطلوبی هستند ‪.‬‬
‫نظریه های ناآشکار شخصیت ‪ ‬نقش باورهای ضمنی خود در این باره که چه صفات و ویژگی هایی بطور معمول با هم می آیند ‪.‬‬

‫نظریه های ناآشکار شخصیت‬

‫‪16‬‬