Temat: Metanol i etanol – alkohole monohydroksylowe

Drogi uczniu, dzisiaj omówimy właściwości dwóch pierwszych w szeregu

homologicznym alkoholi tj. metanolu i etanolu.
Przypomnijmy sobie jak zbudowane są ich cząsteczki.

Słowo alkohol kojarzy się z dostępnymi w sklepach napojami alkoholowymi. Piwo,

wino, wódka i spirytus różnią się procentową zawartością alkoholu etylowego. Jednak każdy
z tych napojów działa podobnie na organizm człowieka i przy nadmiernym spożyciu może
być dla niego groźny! Alkohol etylowy jest powodem ciężkich schorzeń wątroby, nerek,
żołądka i serca, negatywnie wpływa na układ nerwowy człowieka. Spożyty w większych
ilościach upośledza racjonalne myślenie, zmniejsza samokrytycyzm oraz powoduje
zamroczenie alkoholowe. Pojawiają się zaburzenia mowy i zanika koordynacja ruchów.
Najbardziej narażeni są ludzie młodzi, gdyż uszkodzeniu ulegają ich rozwijające się komórki
mózgowe. Uzależnienia od alkoholu to choroba zwana alkoholizmem.

Metanol – właściwości i zastosowanie

Przeczytaj proszę informacje na temat metanolu, a następnie określ prawdziwość zdań

podanych w tabeli poniżej.

Metanol – związek chemiczny o wzorze CH3OH − to alkohol, pochodna metanu. Jest

substancją toksyczną, której spożycie bądź wdychanie par może
spowodować utratę wzroku, a nawet śmierć. Łatwo rozpuszcza się w
wodzie i jest palny. Stosuje się go m.in. jako paliwo do motocykli
używanych
w sporcie żużlowym, do produkcji tworzyw sztucznych oraz jako środek skażający.
Metanol jest składnikiem farb i lakierów. P F
Spożycie metanolu grozi utratą wzroku lub śmiercią. P F
Metanol jest składnikiem środków do konserwacji żywności. P F
W sporcie żużlowym metanol jest stosowany jako paliwo. P F
Metanol jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie. P F
Alkohol metylowy jest substancją palną. P F

Otrzymywanie etanolu
 Żeby otrzymać alkohol etylowy należy przeprowadzić proces fermentacji alkoholowej.
Zachodzi ona pod wpływem specjalnego gatunku drożdży, które znajdują się w skórkach
dojrzałych winogron (lub innych owoców). Glukoza – cukier zawarty w soku owocowym –
w sprzyjających warunkach ulega reakcji chemicznej, której produktem jest alkohol etylowy.
Równanie reakcji – zapis słowny:
drożdże
glukoza −→ alkohol etylowy + tlenek węgla(IV)
Równanie reakcji – zapis cząsteczkowy:
drożdże

C6H12O6 −→2CH3CH2OH + 2CO2

Z równania reakcji wynika, że fermentacja alkoholowa to proces zachodzący pod wpływem

drożdży. Jego produktami są alkohol etylowy i tlenek węgla(IV).

Właściwości etanolu

Obejrzyj proszę film z doświadczeniem chemicznym Badanie właściwości etanolu.

Wpisz kod C887TG w poniższy link https://docwiczenia.pl/

Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń możemy stwierdzić, że:

 Etanol jest substancją łatwopalną. Przy nieograniczonym dostępie tlenu zachodzi

reakcja całkowitego spalania etanolu.

Podczas zbliżania łuczywa pary alkoholu zapalają się. Alkohol pali się niebieskawym
płomieniem.
Produktami całkowitego spalania etanolu są tlenek węgla(IV) i woda:
 C2H5OH + 3O2 → 2CO2 + 3H2O
Jedna cząsteczka etanolu łączy się z trzema cząsteczkami tlenu. W wyniku reakcji powstają
dwie cząsteczki tlenku węgla (IV) i trzy cząsteczki wody. Pod schematem pokazany jest wzór
całej reakcji.

 Alkohol etylowy powoli wlewany do probówki z wodą tworzy zauważalną warstwę.

Granica między alkoholem i wodą znika po wymieszaniu cieczy. Powstała mieszanina
jednorodna, której składników nie możemy odróżnić za pomocą wzroku. Mieszanina ta ma
mniejszą objętość niż użyte do jej sporządzenia składniki (woda i etanol). Przyczyną tego
zjawiska fizycznego, nazywanego kontrakcją objętości, jest oddziaływanie między
cząsteczkami składników mieszaniny. Mieszanina etanolu z wodą o zawartości 95,6% etanolu
jest popularnie nazywana spirytusem.

Ciekawostka: Dmitrij Iwanowicz Mendelejew w 1865 r. obronił rozprawę doktorską

„O połączeniu spirytusu z wodą”. Rok później Mendelejew uratował kierownika jednej
z wytwórni napojów alkoholowych w Rosji, którego oskarżono o kradzież alkoholu. Wyjaśnił
przed sądem zjawisko kontrakcji, które polega na zmniejszeniu objętości po zmieszaniu
alkoholu z wodą. Sąd uznał ekspertyzę uczonego i uwolnił oskarżonego od kary więzienia.

 Wskaźniki dodane do roztworów etanolu nie zmieniły zabarwienia. Odczyn wodnych

roztworów alkoholi jest obojętny mimo obecności w cząsteczce alkoholu grupy -OH.
Oznacza to, że w roztworze wodnym nie ma nadmiaru jonów H+ ani jonów OH−. A zatem
alkohole nie ulegają dysocjacji jonowej.

Badanie wpływu etanolu na białko

Obejrzyj proszę film https://www.youtube.com/watch?v=Z2hwLm4kIt4 , a następnie

uzupełnij schemat doświadczenia podany poniżej.

Doświadczenie 1. Badanie wpływu etanolu na białko

Na szalkę Petriego z niewielką ilością białka jaja nanieś kroplę etanolu.
Obserwacje:
________________________________________________________________________________________________________
Wniosek:
__________________________________________________________________________________________________________

Wykrywanie etanolu
 Teraz czas na poznanie reakcji charakterystycznej dla etanolu, która pozwala odróżnić
go od innych substancji. Obejrzyj film, a następnie na jego podstawie podaj obserwacje
i wnioski.

https://www.youtube.com/watch?v=uQTuBmE8sYY

Obserwacje: Po dodaniu roztworu dichromianu(VI) potasu

i stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI) do probówki
z etanolem, a następnie ogrzaniu jej w zlewce z gorącą wodą,
następuje zmiana barwy roztworu

z na

Wniosek:

Zastosowanie metanolu i etanolu

 ZAPAMIĘTAJ!

 Metanol i etanol mają wiele wspólnych właściwości fizycznych i dlatego trudno je

rozróżnić.
 Metanol jest trucizną.
 Zarówno metanol, jak i etanol charakteryzują się ostrym, drażniącym zapachem.
Badanie tych alkoholi wyłącznie za pomocą węchu może doprowadzić do pomyłki.

 Alkohol etylowy ma negatywny wpływ na organizm człowieka.

 W Polsce obowiązuje zakaz kupowania i spożywania alkoholu etylowego przez osoby
do 18. roku życia.
 Alkohole dobrze rozpuszczają się w wodzie.
 Odczyn wodnych roztworów alkoholi jest obojętny.
 Metanol i etanol to substancje palne. Ulegają reakcjom spalania całkowitego
i niecałkowitego.

Praca domowa

1. Rozwiąż logogryf i zapisz hasło.

1. Nazwa grupy funkcyjnej alkoholi.

2. Nazwa grupy alkilowej metanolu.
3. Etanol otrzymuje się metodą fermentacji...
4. Po zmieszaniu wody z etanolem i wstrząśnięciu mieszaniną następuje zjawisko…
5. CH3OH, C2H5OH, C3H7OH, C4H9OH to wzory pierwszych czterech związkó w chemicznych
w szeregu... alkoholi.
6. C2H5 – to wzó r grupy...
7. Nazwa monosacharydu, któ ry ulega przemianie podczas fermentacji alkoholowej.
8. Uzależnienie od alkoholu.
9. Pod wpływem C2H5OH (alkoholu) K2Cr2O7 (w obecności stężonego roztworu H2SO4)
zmienia barwę z pomarań czowej na…

Hasło:
________________________________________________________________________________________________________

Marta Stańkowska

m.stankowska@sp90.edu.gdansk.pl

W razie pytań i wątpliwości skontaktuj się ze mną.

Powodzenia!

Źródła:

Wydawnictwo Nowa Era

E-podręcznik Ministerstwo Edukacji Narodowej