ÇÖZELTİLER &

KONSANTRASYON BİRİMLERİ -1

Analitik Kimya I
Ders Sorumlusu: Doç. Dr. H. Filiz AYYILDIZ

2021-2022
Güz Yarıyılı
 MADDE
Saf madde
-Elementler
-Bileşikler
Element: kimyasal çözümleme yoluyla ayrıştırılamayan
ya da bireşimle elde edilemeyen madde.
Bileşik: İki ya da daha fazla elementin sabit kütle
oranında birleşmesiyle oluşan saf maddelere denir.
Bileşiklerin en küçük yapı taşı moleküllerdir.
Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri
Karışımlar
-Homojen Karışımlar
-Heterojen Karışımlar
Karışım: birden fazla maddenin kimyasal özellikleri
değişmeyecek şekilde bir araya gelmesiyle oluşan madde
topluluğudur. Saf maddeler element ve bileşiklerden oluşur.
Fakat maddelerin çoğu ne tek bir elementtir ne de tek bir
bileşiktir. Maddelerin çoğu saf madde olmayan karışımlardır.
 ÇÖZELTİLER

İki ya da daha fazla kimyasal maddenin herhangi bir oranda bir araya gelerek
oluşturdukları homojen karışıma çözelti denir.

Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri

ÇÖZELTİLER
ÇÖZELTİLER ve ÇÖZÜNÜRLÜK
 ÇÖZÜNME OLGUSU
• Bir maddenin bir başka madde içerisinde kimyasal özelliklerini kaybetmeden
serbest moleküller veya iyonlar halinde homojen olarak dağılmasına “çözünme”
denir.

Bir çözücünün
bir maddeyi
çözebilmesi
için; Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri
ÇÖZÜNME OLGUSU
 ÇÖZELTİLER
Çözünen madde miktarına göre

Seyreltik çözeltiler Derişik çözeltiler

Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri

 ÇÖZELTİLER

Gaz Gaz Azot içinde oksijenin çözünmesi

Gaz Sıvı Azot içinde suyun çözünmesi (nemli hava)
Gaz Katı Azot içinde iyodun çözünmesi

Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri

 ÇÖZELTİLER
Çözebileceği madde miktarına göre

• Belirli bir sıcaklıkta bir çözelti, çözebileceği

Doymamış Çözelti: miktardan daha az madde bulunduruyorsa bu
tip çözeltilere doymamış çözelti denir.

• Belli sıcaklıkta içerisine daha fazla madde

Doymuş Çözelti: (çözünen) çözülmeyen çözeltilere doymuş
çözelti denir.

• Belli sıcaklıkta bir çözelti doyma noktasını

Aşırı Doymuş Çözelti: aşarak daha fazla çözünen bulunduran
çözeltilere aşırı doymuş çözelti denir.
Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri
100 mL suya 25 ° C'de 100 gr glikoz eklendiğinde 91 g glikoz çözünebilmektedir.

Çözünme devam ediyor Dinamik denge Tamamen çözülmüş

DOYMAMIŞ ÇÖZELTİ DOYMUŞ ÇÖZELTİ DOYMAMIŞ ÇÖZELTİ
Yavaş
soğutma

Çökme
meydana gelir

Dinamik denge Henüz çökme yok

DOYMUŞ ÇÖZELTİ AŞIRI DOYMUŞ ÇÖZELTİ
 ÇÖZELTİLERİN ÖZELLİKLERİ

Katı-sıvı çözeltilerinde:
 Çözeltinin kaynama noktası, saf çözücünün kaynama noktasından büyüktür.
 Çözeltinin donma noktası, saf çözücüden düşüktür.
 Çözeltinin buhar basıncı, saf çözücünün buhar basıncından düşüktür.
 Çözeltinin yoğunluğu (öz kütlesi) saf çözücünün yoğunluğundan (öz
kütlesinden) büyüktür.
 Bir çözeltiye su eklenirse derişimi düşer, buhar basıncı artar, donma noktası
yükselir.

Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri

 ÇÖZELTİ HAZIRLAMA
Çözelti hazırlama aşamalarını tüm çözeltileri dikkate alarak şu şekilde özetlemek mümkündür;
 Çözünen madde şişesi veya ambalajından etiket bilgilerini almak. Örneğin; yoğunluğu,
ağırlıkça yüzdesi, molekül ağırlığı gibi,
 İstenilen konsantrasyon ve hacme uygun miktarda çözünen madde miktarını hesaplamak,
 Hesaplanan miktarda çözünen maddeyi tartmak
 Tartımı alınan çözünen maddeyi ölçülü bir kaba (genellikle hacme uygun balon
jojeye) aktarmak,
 Bir miktar saf su ile çözündürmek,
 Toplam hacme tamamlamak için ölçü çizgisine kadar saf su eklemektir.

Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri

ÇÖZELTİ HAZIRLAMA

Çözelti hazırlamada kullanılan malzemeler

Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri

ÇÖZELTİ HAZIRLAMA

Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri

 KONSANTRASYON BİRİMLERİ
• Çözeltideki çözünen madde miktarları derişim (konsantrasyon) olarak tanımlanır.

 % Konsantrasyon  ppt
 Mol Kesri (X)  ppm
 Molarite (M)  ppb
 Formalite (F)  Molalite (m)
 Osmolarite  Normalite (N)
 Osmolalite

Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri

 Kaynaklar
• Douglas A. SKOOG, F. James HOLLER, Donald M. WEST «Analitik Kimya Temel İlkeler
Cilt 1» Bilim Yayıncılık, (8. Baskıdan Çeviri)

• Daniel C. HARRİS «Nicel Kimyasal Analiz» Palme Yayıncılık, (8. Baskıdan Çeviri)

• Turgut GÜNDÜZ «Kantitatif Analiz Laboratuvar Kitabı» Gazi Kitabevi, (10. Baskı)

• Güleren Alsancak Özkan, Şahinde Demirci «ANALİTİK KİMYADA TEMEL KAVRAMLAR»

A.Ü.F.F. Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, No: 34 (1998)

• Yayınlayan: Nuray TÜRKOĞLU «Analitik Kimya»

https://slideplayer.biz.tr/slide/8883102/

Analitik Kimya I - Uzaktan Eğitim Dersleri 17

Katılımınız için
Teşekkürler…