Ewa Kiniorska

Pielęgnacja skóry alergicznej i atopowej

składnikami odżywczymi, naturalnymi kosmetykami
i ziołami

Poradnik
2023
Spis treści
Przedmowa 5

ODŻYWIANIE 8
Alergia i atopia. Alergeny. Zioła na alergie. Zioła na choroby skóry. Histamina. Zioła
antyhistaminowe. Kwercetyna. Zioła z kwercetyną.

DIETY. Dieta eliminacyjna. Dieta przeciwzapalna. Produkty przeciwzapalne. Zioła

przeciwzapalne.

ODPORNOŚĆ. P R O B I O T Y K I . Naturalne prebiotyki.

ST R E S. Adaptogeny. 8 najpopularniejszych adaptogenów. Zioła na odporność.

Alkiloglicerole.

DIETA ALKALIZUJĄCA. ODKWASZANIE ORGANIZMU. Woda alkaliczna. Suplementy

zapewniające równowagę kwasowo- zasadową. Zioła na odkwaszenie organizmu.

DIETA RÓWNOWAGI IMMUNOLOGICZNEJ

Superfood

ZIOŁA NA POPRAWĘ STANU SKÓRY. Zioła na wątrobę. Zioła na nerki. Zioła na limfę. Zioła na
świąd do picia. Mieszanka na atopowe zapalenie skóry. Mieszanka o. Klimuszki na
uczulenie. Mieszanka ziół o. Klimuszko na świąd. Mieszanka o. Klimuszki na egzemę.
egzemę.
Mieszanka ziołowa o. Klimuszki. Zioła przeciwzapalne do użytku wewnętrznego. 10 ziół
przeciwwirusowych i wspomagających odporność.

PIELĘGNACJA SKÓRY 27
Skóra alergika i atopika

TWORZENIE KOSMETYKÓW. PRZEPISY NA KOSMETYKI. Napary. Woda kwiatowa. Octy

ziołowe. Tonik rozmarynowy do twarzy. Macerat olejowy. Macerat z ziaren kawy.

KREMY. Podstawowy krem nawilżający. Krem do twarzy. Nawilżający krem do twarzy. Krem
z maceratu. Maść nagietkowa.

BALSAMY. Nawilżający balsam dla suchej skóry. Migdałowy balsam do ciała. Balsam dla
skóry wrażliwej. Balsam do ciała bez wody. Inne wersja balsamu w kostce. Perfumy w stałej
konsystencji. Bazyliowe masło do ciała.

SKŁADNIKI KOSMETYKÓW. Nawilżanie i natłuszczanie skóry. Składniki nawilżające.

Humektanty. Emolienty. Emulgatory.
OLEJE. Oleje i substancje na atopię. Oleje na egzemę. Oleje z witamina A i E. Oleje na suchą
skórę. Masła. Składniki dla skóry alergicznej. Glinki. Hydrolaty. Olejki eteryczne.

ZIOŁA NA ZAKAŻENIA. Zioła na gronkowca. Zioła bakteriostatyczne. Zioła bakteriobójcze.

Zioła gojące rany. Zioła na grzybicę. Zioła przeciwbólowe.

ŚRODKI MYJĄCE. Mydło marsylskie. Mydło kastylijskie. Mydło glicerynowe. Mydło laurowe
z Aleppo. Czarne mydło afrykańskie.

MYDŁA WŁASNEJ PRODUKCJI. Mydła glicerynowe. Mydło dziegciowe. Mydło w płynie.

Jak zrobić mydło kastylijskie.

ZIOŁA PIANOTWÓRCZE. Mydło z mydelnica lekarskiej.

SZAMPONY. Orzechy piorące. Naturalne mydło w płynie lub szampon z orzechów piorących.
Szampon z mydelnicy. Szampon z bazy. Szampon z dodatkiem octu jabłkowego. Szampon z
dodatkiem sody oczyszczonej i soku z cytryny. Szampon dziegciowy.

ODŻYWKI DO WŁOSÓW. Odżywka z olejem kokosowym. Odżywka z jogurtem naturalnym.

Odżywka z aloesem. Odżywka z żółtkiem. Odżywka z octem jabłkowym. Odżywka z
drożdżami. Odżywka piwna. Odżywka z awokado. Odżywka miodowa. Odżywka cebulowa.
Odżywka z banana. Odżywka z dyni.

Maseczka bez spłukiwania

PŁUKANKI. Ziołowa płukanka do włosów

Olejowanie włosów

Podsumowanie 47

Sklepy z produktami do produkcji kosmetyków i ziół

Lektury o alergii

Bibliografia 48
 Przedmowa
Jestem alergikiem i od dość dawna borykam się z problemami skórnymi. To choroba,
z która trzeba nauczyć się żyć. Z biegiem lat zdążyłam się przekonać, że najkorzystniej dla
mojego zdrowia jest jak najkrócej korzystać z leków i sterydów, i jak najbardziej przedłużać
okresy bez objawów.
Alergia jest złożoną, zmienną chorobą, która ma wiele objawów i mogą to być:
astma, alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry, pokrzywka, obrzęk
naczynioruchowy, wyprysk kontaktowy, alergia pokarmową oraz reakcje anafilaktyczne.
Alergicy mogą odczuwać obrzęk i zapalenie stawów, a alergia pokarmowa może też
wywołać liczne objawy alergiczne jak: pokrzywkę, katar, wypryski, ból głowy, duszność,
wpływa też na stan kości. Choroby alergiczne mogą wystąpić w każdym miejscu w
organizmie, bo alergeny są przenoszone przez krew i mogą z nią dotrzeć wszędzie.
Coraz częściej podkreśla się jak wielkie znaczenie dla zdrowia ma odpowiednia dieta,
i podobnie jest w przypadku alergii. To czego brakuje w organizmie trzeba dostarczyć z
zewnątrz, a skóra w alergii i atopii wymaga szczególnej pielęgnacji i ochrony. Profilaktyka w
przypadku alergii polega na: unikaniu alergenów, o ile to możliwe, natłuszczaniu oraz
nawilżaniu skóry, suplementacji i budowaniu odporności. Kiedyś postrzegano alergię jak
rodzaj awitaminozy, a obecnie uważa się, że odpowiednia dieta może stłumić objawy tej
choroby.
Sama przekonałam się jak ważna jest suplementacja, w tym witamin: A, C, D, E,
kwasów NNKT, kwasu GLA, wapna, cynku i kwercetyny. Ważne jest wzmacnianie wątroby i
nerek, pracujących u alergika na wyższych obrotach. Jedzenie powinno wspomagać proces
regeneracji, a różnorodna dieta, w którą włączy się owoce i warzyw o działaniu
przeciwzapalnym oraz te z grupy superfood ma wspomagać naturalne procesy
regeneracyjne i oczyszczające. Ważne jest dostarczanie kwasu GLA, którego organizm
alergika nie wytwarza, ponieważ jego niedobór powoduje wiele dodatkowych schorzeń. A
przy kupowaniu suplementach należy sprawdzać listę składników dodawanych do leczniczej
substancji, bo mogą one wywołać uczulenie.
Na każdym alergiku spoczywa odpowiedzialność za własne zdrowie. To nie tylko
branie leków i unikanie alergenów, stresowych sytuacji czy niezdrowego jedzenia. Każdy
przypadek alergii jest odrobinę inny (na co wpływa np. intensywność reakcji, liczba
uczulających alergenów, inne choroby dziedziczne, predyspozycje, styl życia itp) i co innego
sprawdzi się jak antidotum na problemy. To sam chory musi sprawdzić czy na poprawę jego
zdrowia wpłynie dieta eliminacyjna, czy konieczna będzie zmiana stylu życia. W niektórych
przypadkach pomóc może po prostu rezygnacja z mleka i czerwonego mięsa, wywołujących
stany zapalne. W innych konieczne będzie zastąpienie pewnych produktów spożywczych
innymi, bo należy też pamiętać, że niektóre reakcje alergiczną może wywołać histamina.
Równie ważne jak budowanie odporność jest radzenie sobie ze stresem. Pomóc
mogą w tym ćwiczenia fizyczne (jak joga lub pilates), umiarkowana aktywność fizyczna,
spacery, medytacja, olejki eteryczne czy adaptogeny.
Kolejnym zadaniem stojący przed chorymi na alergie i atopię jest utrzymanie w
dobry stanie swojego mikrobiomu i wspieranie mechanizmów obronnych skóry. Radzenie
siebie w przypadku zakażeń, długotrwałych stanów zapalnych wymaga długoterminowej
kuracji i pielęgnacji. Odpowiednia pielęgnacja skóry to również wygaszanie stanów
zapalnych i wspierania pracy wątroby i nerek. Opuchlizna, która pojawi się czasem przy
reakcjach alergicznych wiąże się z przepływem limfy i węzłami chłonnymi. Warto więc
stosować dieta i zioła wspomagającą nie tylko prace wątroby i nerek, ale też węzłów
chłonnych i układu limfatycznego. Zaznaczę że w przypadku ziół bezpieczniej jest korzystać
z gotowych, sprawdzonych mieszanek lub pojedynczych ziół stosowanych przez jakiś czas.
Jeśli nie posiada się wiedzy i doświadczenia w łączeniu ze sobą różnych roślin, można
doprowadzić do zniesienia ich leczniczych właściwości i wtedy w najlepszym razie wpływ
jest neutralny, albo co gorsze, może być nawet szkodliwy. Zazwyczaj po czterech tygodniach
codziennego stosowania należy zrobić kilka tygodni przerwy. Oczywiście odstawiając jedną
roślinę leczniczą, można spokojnie stosować inne zioło o podobnych właściwościach.
Pierwszym ziołem, które ja zaczęłam zażywać był wiesiołek dwuletni, ktpory polecił mi mój
dziadek zajmujący się ziołami. Nadal wracam do wiesiołka, ale sprawdzam działanie wielu
innych dobroczynnych roślin. Alergikom mogą pomóc herbatki ziołowe w dostępnych już
gotowych mieszankach (np. o. Klimuszki), ale również czystek, ostropest czy adaptogeny,
(jak ashwaganda czy żeń szeń).
Problemy ze skórą można łagodzić również zewnętrznie kosmetykami. Wysuszanie
się skóry powoduje nie tylko nieprzyjemne doznania, ale może też być początkiem
poważniejszych długotrwałych problemów. Pielęgnacja przesuszonej nadwrażliwej skóry
jest wyzwaniem. U mnie kontakt z woda w pewnych porach roku wywołuje nieprzyjemne
uczucie ściągnięcia. Mam niekiedy ważenie jakby moja skóra była za mała o jeden numer.
Dlatego też ciągle szukam tego co pomaga złagodzić reakcje organizmu i nieprzyjemnie
symptomy choroby.
Tworzenie własnych kosmetyków pozwala kontrolować ich skład. Olej mineralny
choć jest dopuszczalny do kosmetyków dla osób z problemami dermatologicznymi ma
swoje ograniczenia. Ja skłaniam się do niekorzystania z nich zbyt często. Problematyczne
może być zastosowanie ich kilka raz dziennie, na ten sam fragment skóry, co czasem jest
koniecznością. Tworzenie prostych kosmetyków na własne potrzeby pozwala eliminować te
składniki, na które jesteśmy uczuleni, lub które mogą wywołać podrażnienie. Uczuliłam się
na kilka długo stosowanych kosmetyków przeznaczonych dla alergików, więc wole stosować
wymienne kilka kosmetyków, by temu zaradzić. Reakcja alergiczna może wystąpić nawet na
substancje, które poleca się alergikom, trzeba więc zachować ostrożność. Zdziwiło mnie, że
zachodzi u mnie reakcja alergiczna na np. czyste masło shea czy cholesterol, ale gdy te
składniki są w produkcie w mniejszych procentowo ilościach moja skóra już je toleruje.
Przygotowywanie kosmetyków w mniejszych porcjach pozwala na modyfikacje ich składu i
dostosowanie ich do swoich potrzeb. W przypadku tworzenia swoich kosmetyków zmiana
składników kosmetyków, na takie o podobnym działaniu nie jest problemem. Dodanie do
prostego, dobrego kremu kupionego w sklepie, składników czynnych może zmienić go w
pomocny, łagodnie i leczniczo działający kosmetyk. Wzbogacanie kosmetyków olejami,
wyciągami, esencjami czy różnymi substancjami aktywnymi nie jest trudne. Do kosmetyków
można dodawać probiotyki (np. biofermenty), oleje, hydrolaty, napary i maceraty roślinne.
Niestety w przypadku tworzenie swoich kosmetyków sprawdza się tylko metoda prób i
błędów. Na początku zawsze warto zaopatrywać się w małe próbki i za każdym razem
ostrożnie testować jak skóra reaguje na dany składnik.
Ulgę w problemach skórnych mogą przynieść niektóre glinki, sole i błota, które mają
dobroczynny wpływ na atopową i alergiczną skórę. Obecnie można kupić wiele
półproduktów kosmetycznych z rośliny bogatych w mikroelementy witaminy lub wyciągi
ziołowe. Pomocne w zwalczaniu atopii są też produkty i zabiegi związane z siarką.
Podstawą skutecznego leczenia, nie tylko alergii i atopii, jest diagnoza. W przypadku
uczuleń i egzem wykonuje się testy skórne, z krwi lub genowe i na ich podstawie tworzy się
odpowiednią terpię. Niestety, o czym z czasem przekonuje się każdy alergik, nie wystarcza
samo unikanie alergenów., potrzebny jest poznanie swojej choroby, dolegliwości z nią
związanych i wypracowanie sposobów by pomoc sobie żyć lepiej.
 ODŻYWIANIE
Przy alergii ważne jest wspomaganie procesów regeneracji i oczyszczania organizmu.
Należy unikać nie tylko pokarmów wywołujących alergie, ale też tych powodujących stany
zapalne. Wspomaganie naturalnych procesów naprawczych organizmu jest podstawą
profilaktyki w alergii i atopii.

Atopia i alergia
Alergia jest niewłaściwą reakcja układu odpornościowego na alergeny, które licznie
występują w środowisku. U zdrowych osób alergeny nie powodują żadnych objawów ani
uczulenia. U alergików układ odpornościowy (odpowiedzialny za kontrolowanie, czy obce
cząsteczki mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie i do podejmowanie ewentualnych
działania, aby chronić organizm) reaguje na substancje nie stanowiące bezpośredniego
zagrożenia. Najczęściej występującymi alergenami w Polsce są: cytrusy, pyłki roślin (np.
traw i drzew), sierść psa lub kota, kurz domowy, jad pszczół, jajka, ryby, orzechy, krowie
mleko.
Alergia pokarmowa może wywołać takie objawy jak: pokrzywka, katar, wypryski, ból
głowy, duszność. Choroby alergiczne mogą wystąpić w każdym miejscu w organizmie,
ponieważ alergeny są przenoszone przez krew i mogą dotrzeć wszędzie. Alergia pokarmowa
u dorosłych ma wpływ również na stan kości, a chory może odczuwać także obrzęk i
zapalenie stawów.
Atopowe zapalenie skóry, zwane również AZS lub egzemą, to przewlekła choroba
zapalna skóry. Jej cechą charakterystyczną jest silny świąd oraz nawracające okresy
zaostrzenia. Właściwa pielęgnacja oraz znajomość czynników intensyfikujących objawy
choroby, mogą pomóc w łagodzeniu zmian skórnych. Przyczyna atopowego zapalenia skóry
jest nieznana, ale wiele wskazuje na połączenie wrodzonej skłonności do nadwrażliwości
skóry, z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego. Defekty na poziomie
bariery naskórkowej (czyli tej najbardziej zewnętrznej części skóry) prowadzą do wielu
niekorzystnych zjawisk: utraty wody i związanej z tym suchości skóry, zwiększonej
wrażliwości na bodźce oraz łatwiejszej penetracji czynników drażniących. W łagodzeniu
objawów choroby duże znaczenie ma dieta oraz probiotyki. Ponieważ przewlekłe
przyjmowanie leków może obciążać narządy wewnętrzne, warto zadbać o swoją mikroflorę.
Alergia w dużym stopniu pogarsza komfort życia, dlatego ważne jest szybkie rozpoznanie i
wprowadzenie odpowiedniego leczenia, bo dzięki temu jakość życia alergika może znacznie
się polepszyć.
Wśród czynników środowiskowych, które wpływają na rozwój oraz zaostrzenie
objawów AZS są nie tylko alergeny, ale także: zanieczyszczenie środowiska, zakażenia,
temperatura (zarówno wysoka, niska, jak i jej nagłe zmiany), wilgotność powietrza,
substancje drażniące oraz stres.
Podstawą leczenia AZS jest odpowiednia pielęgnacja skóry, która powinna trwać
równolegle do zalecanej przez lekarza terapii. Celem pielęgnacji skóry jest odtworzenie
funkcjonowania bariery skórnej. Pielęgnacja ta opiera się na: stosowaniu preparatów
nawilżających i natłuszczających (gęste kremy) co najmniej dwa razy dziennie (dobrze jest
stosować dermokosmetyki o pH=5,5) bez substancji drażniących w składzie; kąpielach
leczniczych z dodatkiem olejów naturalnych czy mineralnych oraz stosowanie łagodnych
środków myjących; odpowiednia higiena osobista – kąpiele lub prysznice do 5 minut w
temperaturze pokojowej, po których skóra jest osuszana bez pocierania ręcznikiem,
unikanie czynników nasilających objawy AZS np.: szybkie zmiany temperatury, stres,
wełniane ubrania, kosmetyków niedostosowanych dla chorych AZS, dymu tytoniowego,
kurzu czy chlorowanej wody w okresie zaostrzeń oraz podjęcie działań mających na celu
zmniejszenie ilości roztoczy domowych.
Przy skórze atopowej obok pielęgnacja ważne jest łagodzenie swędzenia i innych
dolegliwości. Pierwsza linia leczenia określana jest mianem „terapii podstawowej” i
obejmuje edukację pacjenta, działania profilaktyczne, pielęgnację skóry oraz stosowanie
emolientów. Oprócz terapii farmakologicznej należy wprowadzić w życie dobre nawyki,
które są w stanie złagodzić objawy AZS i znacząco poprawić jakość życia chorego. W
przypadku pielęgnacji skóry, należy wziąć pod uwagę następujące elementy: unikanie
drapania się, stosowanie krótkich kąpieli z zastosowaniem mydła nawilżającego, stosowanie
miękkiego ręcznika, nawilżającego kremu lub płynu kosmetycznego po kąpieli (w
momencie, gdy skóra jest jeszcze wilgotna), regularne nawilżanie skóry, noszenie
bawełnianych ubrań i unikanie ubrań obcisłych oraz szorstkich, stronienie od nagłych zmian
temperatury, unikanie przegrzewania się, podwójne płukanie prania w celu pozbycia się
środków piorących, przeciwdziałanie roztoczom, właściwe radzenie sobie ze stresem.
Świąd jest głównym objawem AZS i problemem, na który najczęściej skarżą się
chorzy. Czasami trudno jest poskromić chęć podrapania się po zmianach skórnych, jednak
to powoduje ich zaognienie. Unikanie uczulających alergenów nie gwarantuje braku
objawów klinicznych AZS, a objawy zmieniają się z wiekiem. U dorosłych wyprysk atopowy
obejmować może skórę twarzy, karku, szyi, dekoltu, zgięć stawowych oraz rąk i stóp, które
w ciężkich przypadkach zmiany mogą wystąpić na całym ciele. Na atopowe zapalenie skóry
choruje od 20 do 30 proc. dzieci i od 2 do 10 proc. dorosłych, jest to więc coraz
poważniejszy i powszechniejszy problem.
Nie zawsze można określić czynniki, które powodują rozwój zmian skórnych lub
zaostrzeń choroby. Nawet, jeśli po wykonaniu testów alergicznych, zidentyfikuje się „winny”
alergen (pokarmowy, kontaktowy czy powietrzny) i będziemy go unikać, dolegliwości mogą
wystąpić i przewlekle się utrzymywać. W części przypadków AZS jest związany z uczuleniem
na alergeny środowiskowe. Jest także nie-alergiczny typ AZS. U niektórych osób może
występować utajona postać choroby, która ujawnia się nagle w stresujących lub
wyczerpujących momentach życia. Stan zapalny skóry mogą zaostrzać także inne czynniki,
takie jak: zmiany wilgotności i temperatury powietrza, pocenie się, które sprzyja
nadmiernemu uciekaniu wody ze skóry. W przypadku dorosłych z atopowym zapaleniem
skóry do zaostrzenia symptomów choroby dochodzi zwykle po spożyciu jabłek, marchwi,
selera oraz orzechów laskowych. Objawy AZS nasilają również sztuczne barwniki i aromaty
dodawane do jedzenia, produkty mleczne takie jak kefiry czy jogurty, ryby, margarynę,
owoce morza, szpinak, pomidory, a także napoje zawierające substancje pobudzające,
czekoladę, rośliny strączkowe, potrawy smażone oraz wysoko przetworzone.
Wyeliminowanie ich z diety może być więc korzystne dla chorego. Należy jednak zadbać o
to, aby w jadłospisie osoby z atopowym zapaleniem skóry nie zabrakło ważnych składników
odżywczych. Dieta powinna być zbilansowana i bogata w witaminy oraz minerały.
 Alergeny
90% przypadków alergii pokarmowej u osób cierpiących na atopowe zapalenie skóry
wywołana jest przez alergeny zawarte w: jajach (białku), krowim mleku, pszenicy, soi,
orzeszkach ziemnych, orzechach laskowych oraz rybach, mięczakach oraz skorupiakach.
Lista ta zyskała miano „wielkiej ósemki alergenów pokarmowych”. Od 2014 na mocy
Rozporządzenia Komisji Europejskiej na liście znalazły się dodatkowo: mięso, seler,
gorczyca, sezam, łubin i dwutlenek siarki. Uczulać mogą oczywiście także inne pokarmy,
nawet z pozoru „dietetyczne” – np. marchew czy jabłko. U nastolatków i dorosłych
występować mogą również objawy pojawiające się w wyniku reakcji krzyżowych pomiędzy
pyłkami a pokarmami. Wielu lekarzy uważa, że diety eliminacyjne powinny być zalecać tylko
w przypadkach udokumentowanej (testami alergicznymi) nadwrażliwości pokarmowej, po
przeprowadzeniu dokładnego wywiadu, ponieważ niepotrzebnie wprowadzona dieta
eliminacyjna może doprowadzić do powstania niedoborów, zwłaszcza u dzieci. Natomiast w
przypadku uzasadnionej potrzeby eliminacji pewnych pokarmów trzeba zadbać o
zastąpienie ich zamiennikami w celu uniknięcia niedoborów i niedożywienia. Jeśli,
przykładowo, objawy wywołują produkty mleczne, jajka oraz ryby, należy podjąć próbę
zbilansowania diety na bazie roślinnych zamienników mleka (np. mleko owsiane, ryżowe,
jogurt kokosowy, tofu), mięsa (np. wołowinę, która może wywołać alergię krzyżową mięso-
mleko na zdrowe tłuszcze np. olejami roślinnymi) oraz warzyw i owoców. Pomóc w tym
może doświadczony dietetyk kliniczny.
Objawy atopowego zapalenia skóry nasilają się pod wpływem alergenów wziewnych
oraz pokarmowych, czynników klimatycznych, stresu, nadwagi i otyłości, zmian gospodarki
hormonalnej, palenia papierosów, a także czynników drażniących (niektóre preparaty do
mycia skóry, szorstkie i wełnianych tkanin) oraz niektórych mikroorganizmów.
W leczeniu atopowego zapalenia skóry nie ma jednej uniwersalnej diety. Każdy chory
powinien posiadać swój indywidualny program żywieniowy.

Zioła na alergie
By złagodzić objawy alergii można stosować: ziele ostrożnia warzywnego, liście
jeżyny, owoc maliny, pięciornik kurze ziele, owoc róży, korzeń łopianu, liście dzięgla, liście
pokrzywy, płatki nagietka, liście przytuli, tarczyce bajkalską, koci pazur, spiruline,
rdestowiec, lepiężnik, tulsi, czarnuszka, kadzidłowiec, hortensja, bluszczyk kurdybanek,
werbena, aminek egipski, rumianek, czarny bez, eukaliptus, babka lancetowata, miodunka,
przetacznik, podbiał, sosna, cząber, yerba santa, sarsaparyla, wiesiołek dziwny, rumianek
rzymski, wiesiołek dwuletni, uczep trójlistkowy, dereń, kłącze perzu, korzeń mniszka
lekarskiego, kwiat kocanki, ziele dziurawca, ziele fiołka trójbarwnego, ziele nostrzyka, ziele
rdestu ptasiego, ziele serdecznika, ziele skrzypu polnego, szanta zwyczajna, świetlik łąkowy,
woniawiec balsamowy, trędownik bulwiasty, kudzu, korzeń kozłka.

Zioła n na choroby skóry

Bazylia pospolita, chmiel zwyczajny, aloes zwyczajny, jałowiec, wąkrota azjatycka,
korzeń białej piwonii, przytulia właściwa, czosnek niedźwiedzi.
 Histamina
Histamina może powodować pojawienie się objawów alergii i uczulenia, mimo że nie
doszło do kontaktu z alergenem. Najczęstszą przyczyną tego stanu jest niedobór
diaminooksydaz, enzymu, który w jelitach rozkłada histaminę zawartą w żywności.
Podwyższenie poziomu histaminy może również wystąpić jako skutek silnego stresu,
wysiłku fizycznego, chorób, przyjmowania antybiotyków czy przewlekłych stanów zapalnych
jelit.
Produktami wzmagającymi produkcję histaminy w organizmie jest alkohol, wędzone
mięso, pomidory, dojrzewające sery, ocet, truskawki, zawierające gluten zboża. Dlatego,
jeśli odczuwa się długotrwałe zmęczony, niepokój, ból głowa, ma się częste wysypki,
alergie, stany zapalne i dolegliwości układu trawiennego, może to oznaczać, że jest się
osobą wrażliwą na gluten, histaminę lub inne substancje zapalne.
Dieta przeciwzapalna i serwowanie w kuchni dań o niskiej zawartości histaminy, to
podstawa skutecznego detoksu i oczyszczania organizmu. Zmiana odżywiania po
wprowadzeniu diety niskohistaminowej zadziała jak terapia oczyszczania jelit i całego
organizmu. A to może złagodzić wiele symptomów i przyczynić się do poprawy stanu
zdrowia. Ta dieta wymaga wykluczenia z jadłospisu składników wysokohistaminowych i
wprowadzeniu do niego dań o niskiej zawartości histaminy. Dieta przeciwzapalna obfituje w
rośliny strączkowe, świeże, chude mięso i ryby, owoce, bezglutenowe zboża, zioła, oliwę z
oliwek, nasiona i warzywa. Zakazane są natomiast cukry rafinowane, czerwone mięso i
produkty przetworzone.
Wprowadzenie zasady zdrowego odżywiania, pomaga przede wszystkim zmniejszyć
lub całkowicie pozbyć się alergii i stanów zapalnych w organizmie, przeprowadzić skuteczny
detoks i oczyszczanie jelit.
Żywność bogata w histaminę (powyżej 100 mg/kg żywności) to: owoce morza, ryby:
tuńczyk, makrela, sardynki, kapusta kiszona, ogórki kiszone, szpinak, pomidory, bakłażan,
owoce (im bardziej dojrzałe, tym więcej histaminy zawierają): pomarańcza, mandarynka,
ananas, truskawka, banan, awokado, orzeszki ziemne, sery (im dłużej dojrzewające, tym
więcej histaminy zawierają), parmezan, sery pleśniowe, sery żółte, długo dojrzewające
wędliny: salami, szynka parmeńska, „suche” kiełbasy, wątroba wieprzowa, czekolada,
kakao, drożdże, ocet winny, czerwone wino, szampan, piwo, żywność wysoko przetworzona
zawierająca konserwanty. Żywność stymulująca uwalnianie histaminy to: surowy ananas,
papaja, kiwi, truskawka, kakao, orzechy, czekolada, białko jaja.

Zioła antyhistaminowe
Zioła o właściwościach antyhistaminowych to: kwiat wiciokrzewu japońskiego,
niepokalanka, kwiat komonicy, wyka płotowa, widłak wroniec, liście winorośli, dziurawiec,
świetlik, rumianek ruszczyk, łopian, jeżówka, mlecz, jagoda kamczacka.

Kwercetyna

Kwercetyna jest substancją obniżającą poziom histaminy. Hamuje wydzielanie

histaminy, która jest przyczyną występowania nieprzyjemnych symptomów stanowiących
skutek reakcji alergicznej. Kwercetyna należy do grupy bioaktywnych związków roślinnych o
działaniu antyoksydacyjnym, zwanych flawonoidami. Jest to naturalny barwnik roślinny
występujący w wielu owocach i warzywach, znajduje się np. w liściach zielonej herbaty,
cebuli, brokułach, jabłkach, jagodach, winogronach.

Zioła z Kwercetyną
Zioła z kwercetyną to: perełkowiec japoński, ziele skrzypu, dziurawiec zwyczajny,
ruta zwyczajna, liście brzozy, miłorząb dwuklapowy, rumianek, czarny bez, owoce
kasztanowca, owoce głogu.

DIETY
Dieta eliminacyjna
Ze względu na to, że zmiany skórne w AZS mogą być spowodowane spożyciem
alergizujących pokarmów, warto wykonać testy alergiczne pokarmowe. Pozwolą one
dowiedzieć się, jakich produktów powinno unikać się w diecie, by czuć się zdrowiej i mieć
ładniejszą skórę. Najczęściej objawy AZS zaostrzają się po spożyciu białka mleka krowiego.
Dieta przy AZS powinna być dietą eliminacyjną. Warto w niej unikać nie tylko
alergenów, lecz również produktów o małej wartości odżywczej, takich jak słodycze,
kolorowe napoje, błyskawiczne zupki czy dania typu fast food. Przez dużą zawartość cukru –
produkty te obniżają odporność, a zawarte w nich barwniki i konserwanty potrafią
zaostrzyć zmiany skórne w AZS. Flora jelit składa się zarówno z korzystnych bakterii, jak i z
patobiontów – bakterii, które mogą w pewnych warunkach zachowywać się jak patogeny.
Jeśli spożywamy zbyt dużo pokarmów zawierających nasycone kwasy tłuszczowe
pochodzenia zwierzęcego, np. smalec, boczek, karczek wówczas dochodzi do stanu
zapalnego w jelitach, który sprzyja rozmnażaniu się i rozrastaniu patobiontów.
Przy przewlekłych objawach AZS stosuje się dietę eliminacyjną i eliminuje z diety to,
co najczęściej uczula. Lista alergenów zawiera: barwniki, konserwanty i aromaty obecne w
gotowych produktach (np. w słodyczach i napojach dla dzieci), białko mleka krowiego
występujące w mleku oraz jego przetworach (z wyjątkiem m.in. paluszków, sezamek czy
chałwy), białka jaja kurzego, kakao, orzechy, ryby i owoce morza, pszenica, soja i sos
sojowy, glutaminian sodu, potrawy z żelatyną, przetwory mięsne, szczególnie wędliny do
produkcji których używa się koncentratów białek serwatkowych, owoce, w szczególności:
owoce pestkowe np. morele, wiśnie, porzeczki, truskawki, maliny, daktyle, brzoskwinie,
suszone śliwki, warzywa, w szczególności: marchew, seler, szpinak, bakłażany, dynia i
wszystkie owoce cytrusowe, potrawy smażone, produkty wysokoprzetworzone, np. gotowe
dania z olejami z hydrolizowanej lecytyny, gotowe potrawy na bazie makaronów lub ryżu,
gotowe wypieki i ciasta w proszku, napoje zawierające substancje pobudzające.
Powinno się unikać produktów zawierających m.in.: E 621, czyli glutaminianu sodu
(sztuczny wzmacniacz smaku obecny np. w chipsach, kostkach rosołowych). Jego nadmiar
może wywoływać bóle głowy, pocenie się., E 211, czyli benzoesanu sodu – zakwasza
organizm i może podrażniać gardło, ten konserwant ogranicza rozwój pleśni i drożdży, i jest
np. w dżemach, sosach; E 220, czyli dwutlenek siarki, ten konserwant może powodować
zaburzenia wątroby, a jest obecny w winie czy różnego rodzaju koncentratach; E 420, czyli
sorbitol – odpowiedzialny za efekt „chłodzącej słodyczy”, dodawany do gum do żucia; E
 320, czyli butylohydroksyanizolu (BHA) – występuje m.in. w chipsach i w dużym stopniu
przyczynia się do nadmiernego przyrostu tkanki tłuszczowej.
Dodatki do żywności, których należy unikać w diecie przy AZS to:
Barwniki spożywcze: E123 amarant, E110 żółcień pomarańczowa, E122 karmoizyna, E102
tartrazyna, E142 zieleń S, E104 żółcień chinolinowa, E132 indygokarmina, E124 czerwień
koszenilowa (pąs 4R), E128 czerwień 2G, E129 czerwień allura, E151 czerń brylantowa,
E155 brąz HT, E154 brąz FK. Dodawane do kolorowych słodyczy i napojów, owoców
kandyzowanych, konserw zawierających czerwone owoce, konserwowany jarzyn, sosów,
przypraw np. curry, marynat, past rybnych, wędlin, mięsa na hamburgery, zup w proszku,
kotletów sojowych, wyrobów cukierniczych, wyrobów ciastkarskich, deserów, lodów.
Konserwanty: E200 kwas sorbowy, E202 sorbinian potasu, E203 sorbinian wapnia, E214-
219 estry kwasu b-hydroksybenzoesowego, E210-E213 benzoesany, E220-228 siarczyny,
E249- 252 azotany i azotyny, E230 bifenyl, difenyl, E231 ortofenylofenol, E232 sól sodowa
ortofenylofenolu, E239 urotropina, E1105 lizozym, dodawane do produktów na bazie
mleka i cukru o długim terminie ważności, wędlin, sałatek gotowych do spożycia i do
pokrywania powierzchni owoców cytrusowych.
Przeciwutleniacze: E310 galusan propylu, E311 galusan oktylu, E312 galusan dodecylu,
E320 BHA, E321 BHT, które znajdują się we wszystkich tłuszczach cukierniczych oraz
zupach i przyprawach w kostkach.
Substancje żelujące i zagęszczające: E405 alginian propylenowo-glikolowy, E410 mączka
chleba świętojańskiego, E412 guma guar, E413 tragakanta, E414 guma arabska, E466
karboksymetyloceluloza, dodawane do sosów, polew, kremów, lodów, twarożków.
Stabilizatory i emulgatory: E170 węglan wapnia, E322 lecytyna, występujące w wyrobach
cukierniczych, napojach, deserach w proszku, wyrobach garmażeryjnych, sosach.
Substancje wzmacniające smak i zapach: E620-625 glutaminiany (sodu, potasu, wapnia,
magnezu), dodawane do gotowych dań mięsnych i warzywnych, popularnych przyprawach
kuchennych.
Substancje słodzące: E951 aspartam, E952 kwas cyklamenowy, które występują w
napojach, wyrobach cukierniczych.
Aby zmniejszyć objawy zapalenia skóry konieczne jest ograniczenie cukru w diecie.
Należy unikać sacharozy, maltozy, dekstrozy, syropu kukurydzianego, syrop glukozowo-
fruktozowego, cukru inwertowanego, dekstryny czy słodu. Zamiast słodyczy, ciast i innych
słodkich pokus pełnych niezdrowego cukru lepiej postawić na świeże warzywa i owoce
(wykluczając te, na które jest się uczulonym). Ważne jest zastępowanie wykluczonych
produktów innymi.

DIETA PRZECIWZAPALNA

Kluczem do zdrowia jest silny układ odpornościowy. Jednym ze sposobów na

wzmocnienie odporności jest zadbanie o właściwą florę bakteryjną. Probiotyki, „dobre
bakterie” mogą pomóc złagodzić stan zapalny i pobudzać organizm do produkcji przeciwciał
i niektórych białych krwinek, które są niezbędne do zapobiegania nadmiernemu
reagowaniu organizmu na alergeny. Dieta w atopowym zapaleniu skóry powinna spełniać
założenia diety przeciwzapalnej. Z takiej diety należy wyeliminować cukier, występujący w
słodkich napojach i słodyczach. Warto spożywać produkty o niskim ładunku glikemicznym.
Warto ograniczyć spożycie mięsa, szczególnie czerwonego i przetworzonego. Zadbać o
odpowiednią podaż antyoksydantów w diecie. Można korzystać z superfoods bogatych w
przeciwutleniacze. Pomaga jedzenie dużej ilości warzyw i owoców,które powinny stanowić
przynajmniej 50% objętości każdego posiłku. Wybierać zdrowe oleje bogate w kwasy
nienasycone: olej lniany i rzepakowy na zimno, a na gorąco najlepiej oliwę z oliwek. Zadbać
o suplementację witaminy D, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Warto spożywać
odpowiednio dużo błonnika, bo to pożywka dla ważnych bakterii jelitowych. Lepiej unikać
fast foodów i przetworzonej żywności, bo wszystkie barwniki i dodatki do żywności mogą
wzmagać objawy choroby. Cennym uzupełnieniem diety w atopowym zapaleniu skóry będą
szczepy bakterii wchodzące w skład naturalnej flory bakteryjnej w naszych jelitach
(Lactobacillus rhamanous i Bifidobacterium lactis). Spożywanie probiotyków, które je
zawierają działa przeciwzapalnie i ogranicza rozwój niekorzystnych bakterii, dzięki czemu
wzmacnia układ odpornościowy i łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry.

Dietę można uzupełniać kwasami omega 3 które łagodzą stany zapalne i okazują się
bardzo pomocne dla wielu osób z AZS. Ich najlepszym źródłem są: tłuste ryby morskie
(łosoś, śledź, makrela, sardynka, halibut, szproty), olej lniany, rzepakowy, konopny, rydzowy
(z lnianki), siemię lniane, nasiona chia, a także orzechy włoskie oraz migdały. Oleje roślinne
bogate w NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe) powinny stać się podstawą
diety osób z AZS, gdyż działają przeciwzapalnie. Ponadto uzupełniają niedobory lipidów w
warstwie rogowej naskórka, dzięki czemu możliwe jest wzmocnienie jego bariery
ochronnej. Wpływają też na poprawę elastyczności skóry oraz zmniejszają świąd.
Najbardziej pożądane w diecie osób z atopowym zapaleniem skóry są oleje roślinne
zawierające: kwas linolowy, kwas alfa-linolenowy (ALA) oraz gamma-linolenowy (GLA). A to
dlatego, że osobom z AZS brakuje enzymu do produkcji GLA, co przekłada się na suchość
skóry. Ponadto słabsza bariera ochronna u atopików wskazuje na niedobór ceramidów
(złożonych m.in. z kwasu linolowego) uszczelniających połączenia międzykomórkowe.
Ceramidy wraz ze sterolami i nienasyconymi kwasami tłuszczowymi sprawiają, że cement
międzykomórkowy ma strukturę ciekłych kryształów, a to z kolei ma istotny wpływ na
zatrzymywanie wody w naskórku i umożliwia mu prawidłowe spełnianie funkcji
fizjologicznych. Aby poprawić stan skóry, powinno sięgać się po olej z wiesiołka, olej z
ogórecznika, oraz oleje rybne. U osób z AZS występuje słabsza ochrona skóry, a naskórek
jest bardziej podatny na infekcje. Dlatego wskazane jest u nich regularne spożycie tłustych
ryb typu łosoś czy makrela, jak również sięganie po rybi olej, np. tran, gdyż produkty te
chronią przed infekcjami bakteryjnymi i grzybiczymi. Warto również zażywać olej z rekina,
który wzmacnia odporność, a tym samym zmniejsza liczbę alergii i działa wspomagająco w
trakcie leczenia atopowego zapalenia skóry. Zawiera on dużą ilość kwasów omega-3, które
mają działanie przeciwzapalne, jak również skwalen oraz alkiloglicerol stymulujące układ
immunologiczny. Skwalen wpływa pozytywnie zarówno na komórki, jak i tkanki
odpowiedzialne za odporność organizmu, np. szpik kostny, węzły chłonne, nadnercza czy
wątrobę, i pobudza aktywność limfocytów typu T oraz makrofagów. To przyczynia się do
zbudowania lepszej odporności, także skórnej, która zapobiega nasilaniu się atopowych
zmian i wpływa na ładniejszy wygląd skóry.

Pomocna w leczeniu atopowego zapalenia skóry może być także suplementacja

witaminy D3, stosowanie probiotyków oraz prebiotyków (rozpuszczalne w wodzie frakcje
błonnika pokarmowego, których źródłem są m.in. czosnek, cykoria, szparagi, cebula,
pomidory oraz banany). W budowaniu odporności ści pomagają oprócz wit D, również wit. C i
naturalne antybiotyki: czarnuszka, tymianek, oregano. Oprócz przyjmowania probiotyków,
kiszonek, pomocne może też być spożywanie glutatuonów, brokułów, kalafiora, rukwi
wodnej.

Probiotyki pomagają w zmniejszeniu u osób z AZS zmian skórnych, których podłożem

jest alergia pokarmowa. Duża ilość alergii pokarmowych wynika z nieszczelnych jelit, które
przepuszczają endotoksyny oraz większe składniki pożywienia, np. białka. Te drażniące
składniki wywołują aktywację układu immunologicznego i prowadzą do powstania procesu
zapalnego. Proces ten skutkuje pogarszającym się wyglądem atopowej skóry. Również
zaburzona mikroflora jelit prowadzi do zaostrzenia zmian skórnych u chorych na AZS, gdyż
np. zmniejszona liczba dobrych bakterii nie jest w stanie neutralizować napływających tam
patogenów, choćby bakterii E. coli, która bardzo często dostaje się do układu pokarmowego
wraz z pożywieniem. Jeśli w jelicie jest dużo dobrych bakterii, a warstwa mucyny, czyli śluzu
wyściełającego jelita, jest dość gruba, wówczas dochodzi do łatwego unieszkodliwienia
patogenów i nieprzepuszczania ich przez ścianę jelit. Jeżeli jednak korzystny mikrobiom jest
ubogi, wtedy dochodzi do przewagi patogenów, a także łatwiejszego ich przedostawania się
przez błonę śluzową układu pokarmowego do krwiobiegu.

Produkty przeciwzapalne
Działanie przeciwzapalne wykazują owoce i warzywa bogate w antyoksydanty oraz
ziół i przyprawy takie jak imbir, szafran, kurkuma, goździki, niemiecki rumianek, rozmaryn,
lukrecja, papryczki, cynamon, gałka muszkatołowa.
Owoce wykazujących działanie przeciwzapalne to, m.in. granat, ananas, grejpfrut,
owoce leśne oraz inne cytrusy. Warzywa cieszące się opinią produktów wykazujących
właściwości przeciwzapalne, to m.in. cebula, czosnek, brokuły, brukselka, kalafior i kapusta.
Sięgając po warzywa i owoce z zamysłem o ich działaniu przeciwzapalnym warto kierować
się, m.in. kolorem np. czerwonym i pomarańczowym (np. pomidor, arbuz, grejpfrut,
marchew) oznaczającym zazwyczaj dobre źródło likopenu i karotenoidów. Warto zjadać
warzywa i owoce na surowo, pamiętając, że obróbka termiczna lub mechaniczna może
pozbawić ich cennych składników. Na stany zapalne szczególnie polecane są zielone
warzywa liściaste (szpinak, jarmuż) oraz warzywa krzyżowe (kalafior, kapusta, brukselka,
brokuł). Do diety należy włączyć też marchew, buraki, cebulę i fasolkę. Warzywa te są
dobrym źródłem flawonoidów i karotenoidów, czyli związków o działaniu antyoksydacyjnym
i przeciwzapalnym.
 Zioła przeciwzapalne
Szałwia lekarska, wierzba biała, świerk łąkowy, śliwa tarnina, rumianek pospolity,
czarna porzeczka, rdest ptasi, nagietek lekarski, lipa, krwawnik pospolity, jeżyna fałdowana,
kaszta
kasztanowiec
nowiec zwyczajny, jarząb pospolity, chaber bławatek, borówka bru brusznica,
sznica, babka
lancetowata, babka zwyczajna, arnika górka.

ODPORNOŚĆ

Probiotyki

Badania eksperymentalne wykazują, że bakterie probiotyczne spożywane wraz z

pożywieniem lub w postaci suplementu diety są w stanie uszczelnić barierę jelitową i
sprawić, by była odporna na atak patogenów. Dodatkowo mimo iż spożywane probiotyki
nie zasiedlają na stałe naszych jelit (tylko przez nie „przechodzą”), pomagają korzystnym
bakteriom neutralizować szkodliwe drobnoustroje oraz zostawiają korzystny ślad w postaci
wzmocnienia sił obronnych organizmu. Tym samym zmniejszają ryzyko stanów zapalnych i
umożliwiają utrzymanie homeostazy organizmu. A to z kolei wpływa korzystnie na wygląd
skóry.
Naturalne probiotyki, produkty sfermentowane: jogurt, kefir, kombucza, kapusta
kiszona, pikle, miso, tempeh, kimchi, chleb na zakwasie, niektóre sery. Naturalne probiotyki
to nie tylko kapusta kiszona ( która zawiera więcej witaminy B12, B6 i PP, niż świeża), ogórki
kiszone (bogate w witaminy z grupy B, które wpływają na poprawę działania układu
nerwowego i koncentrację), ale również Rejuvelac (napój sporządzany z nieprzetworzonych
sfermentowanych ziaren pszenicy, gryki, żyta, komosy ryżowej), zakwas z buraków, kwas
chlebowym, roślinny kefir sojowy, jogurt kokosowy.

Naturalne prebiotyki
Aby zadbać o zdrową florę jelitową, należy je spożywać równolegle z probiotykami.
Są to: karczochy ( jedne z najmocniejszych prebiotyków, zawierające 3-20% inuliny), korzeń
cykorii (bardzo skuteczny naturalny prebiotyk, bogaty w inulinę, można dodawać go w
formie przyprawy do wielu potraw, albo pić go w formie naparu. Jest składnikiem kawy
zbożowej – Inki albo Anatol), czosnek (aż w 15% składa się z inuliny), soczewica (zawiera od
3-10% inuliny, doskonale dba o zdrową florę jelitową) oraz banany (które mają w swoim
składzie również 5% inuliny).

STRES
Ze stresem można walczyć medytacją, ćwiczeniami, umiarkowaną aktywnością
fizyczną, psychoterapiami, pracą z emocjami, aromatoterapią, a także za pomocą ziół. W
radzeniu sobie ze stresem szczególnie pomocne mogą być adaptogeny.

Adaptogeny
Terminem adaptogen określane są substancje zwiększające zdolności
przystosowawcze (adaptacyjne) organizmu w odpowiedzi na niekorzystne warunki
środowiskowe. Ułatwiają one dostosowanie się do zwiększonego narażenia na niekorzystne
czynniki stresowe, zarówno fizyczne, jak i te emocjonalne. Adaptogeny zawierają
substancje, które poprawiają zdolność adaptowania się organizmu do zmieniających się,
trudnych warunków otoczenia. Działają wszechstronnie i na wiele układów oraz organów
na raz - wzmacniają ogólne siły organizmu, poprawiając jego wytrzymałość i odporność na
warunki zewnętrzne i czynniki powodujące choroby. Poprawiają też ogólną zdolność do
wysiłku fizycznego i wpływają korzystnie na kondycję umysłową oraz psychiczną.
Normalizują też odpowiedź ustroju na bodźce stresowe. Mechanizm działania
adaptogenów nie jest dobrze poznany, ale wiadomo, że najsilniej działają to:
immunostymulująco, przeciwzapalnie, oraz antyoksydacyjnie. Poza tym adaptogeny
wykazują najróżniejsze prozdrowotne właściwości. Wzmacniają: organy (przyczyniając się
do ich szybszej regeneracji), oraz włosowate naczynia krwionośne. Mają właściwości
przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwrzodowe. Poprawiają
funkcjonowanie układu hormonalnego i wątroby, regulują poziom cholesterolu, działają
moczopędnie, a nawet pomagają usunąć nadmiar śluzu z organizmu w przypadku schorzeń
dróg oddechowych.
Korzystanie z adaptogenów jest bezpieczne. Rośliny adaptogenne nie są toksyczne,
w większości nie wchodzą w interakcje z lekami, trudno je przedawkować i można je
stosować przez długi czas. Działają łagodnie i nie dają negatywnych skutków ubocznych.
Adaptoegny wyrównują kondycję organizmu i normalizują pracę jego układów, ale nie
stymulują zachodzącym w nich procesów, jeśli funkcjonuje prawidłowo. Pomagają mu
powrócić do stanu równowagi (homeostazy) w niesprzyjających warunkach fizycznych i
emocjonalnych, nie są jednak stymulantami. Adaptoegny wykazują szczególnie korzystny
wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego człowieka. Podtrzymują procesy walki ze
stresem i zwiększają odporność na stresory, mają działanie uspokajające, zmniejszają
uczucie przemęczenia i chronią neurony przed degeneracją. Mają też właściwości
antydepresyjne.
Adaptogeny zwiększają odporność organizmu na niekorzystne czynniki otoczenia -
zewnętrzne i wewnętrzne, np. stres, przemęczenie, wysiłek fizyczny, infekcje. Wspierają
organizm, działając wielokierunkowo na wiele jego układów jednocześnie. Poprawiają
funkcjonowanie układów nerwowego, krwionośnego i immunologicznego oraz wątroby.

8 najpopularniejszych adaptogenów
Wąkrota azjatycka (łac. Centella asiati ca) przyczynia się do poprawy
funkcjonowania komórek nerwowych, zatem korzystnie wpływa na poprawę pamięci,
procesów poznawczych i nastroju. Poprawia też kondycję skóry, funkcjonowanie układu
sercowo-naczyniowego, pokarmowego oraz wątroby. Pomaga też przy nadciśnieniu.
Żeń-szeń (łac. Panax ginseng) jest najsłynniejszą rośliną adaptogenną. Działa
wybitnie wielokierunkowo, szczególnie korzystnie wpływając na pracę mózgu. Poprawia
pamięć, zdolność koncentracji, kojarzenia i uczenia się. Wykazuje silne działanie
antyoksydacyjne i wzmacniające odporność. Wzmacnia też układ sercowo-naczyniowy i
podnosi libido.
Ashwagandha (łac. Withania somnifera), znana też pod nazwą witania ospała,
jest popularna niemal tak jak żeń-szeń. Spektrum jej działania jest bardzo szerokie: wspiera
układ odpornościowy, oddechowy, krwionośny, wykazuje działanie przeciwcukrzycowe,
neuroprotekcyjne i uspokajające, reguluje wydzielanie kortyzolu czy przeciwdziała skutkom
stresu. Wspiera też zdrowy sen i ułatwia zasypianie.
Lukrecja gładka (łac. Glycyrrhiza glabra) i lukrecja chińska (łac. Glycyrrhiza uralensis)
zawierające glicyryzynę, substancję o budowie podobnej do kortyzolu, której przyjmowanie
pomaga zwiększyć odporność na stres. Korzeń lukrecji zwiększa też zdolności regeneracyjne
wątroby, ma działania przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwirusowe oraz
przeciwutleniające.
Różeniec górski (łac. Rhodiola rosea), którego kłącze stymuluje procesy
anaboliczne, dzięki czemu zwiększa wytrzymałość organizmu podczas wysiłku fizycznego.
Poprawia też pracę układów krwionośnego, odpornościowego i nerwowego. Poprawia
odporność na stres, przeciwdziała uczuciu zmęczenia, pogorszeniu nastroju, koncentracji i
pamięci, a także zmniejsza bóle migrenowe. Wspomaga organizm w regulacji gospodarki
glikemicznej, pracy wątroby i żołądka.
Cytryniec chiński (łac. Schizandra chinensis) jest silnym antyoksydantem.
Działa też przeciwmiażdżycowo i przeciwstarzeniowo, wykazuje pozytywny wpływ na
organizm w przypadku anemii czy stanów depresyjnych, wyczerpaniu fizycznym i
psychicznym. Poprawia też funkcjonowanie płuc.
Maca (łac. Lepidium meyenii) pochodząca z Peru jest silnym antyoksydantem o
działaniu wspierającym układ nerwowy i kostny. Podnosi też libido, łagodzi przykry przebieg
miesiączek i menopauzy, działa korzystnie przy stanach depresyjnych i ogólnym osłabieniu.

Traganek błoniasty (łac. Astragalus membranaceus) działa przeciwutleniająco

i przeciwzapalnie, obniża ciśnienie krwi, wspiera regenerację wątroby i wzmacnia układ
odpornościowy. Wspiera też walkę ze stresem, oraz zwalcza zmęczenie.
Inne adaptogeny to: Cordyceps (Cordyceps militaris), który zwiększa wytrzymałość
organizmu, kurkuma (Curcuma longa), która zwiększa funkcję mózgu i zmniejsza depresję,
Bacopa monnieri i Gotu Kola (Wąkrotka azjatycka), które świetnie działają na poprawę
pamięci i regenerację neuronów, między innymi poprzez podnoszenie stężenia czynników
neurotroficznych. Ich wzrost może przekładać się też na lepsze samopoczucie a obie rośliny
mają działanie adaptogenne i udowodniony wpływ na redukcję lęków. Podobne
dobroczynne działanie mają: szczodrak krokoszowaty (Rhaponticum carthamoides),
miłorząb japońskiego, Tulsi (Bazylia Azjatycka), Amla (Emblica officinalis), jagody goji
(kolcowój chiński), czystek, spirulina, dzięgiel chiński.
Adaptogeny są dostępne w bardzo różnej formie, mają one postać sproszkowaną,
tabletek lub płynnych ekstraktów. Dawkowanie adaptogenów jest kwestią indywidualną i
przed rozpoczęciem kuracji należy poradzić się lekarza lub farmaceuty oraz stosować
zalecenia producenta. Po kilkutygodniowej kuracji (w przypadku większości adaptogenów
trwającej nie dłużej niż sześć tygodni) zwykle zaleca się kilkutygodniową przerwę.
Adaptogeny działające lekko pobudzająco (jak np. różeniec górski) zaleca się przyjmować w
pierwszej części dnia. Adaptogeny nie wykazują działań niepożądanych i można przyjmować
je dość długo, jednak ich stosowanie powinno być poprzedzone konsultacją z lekarzem.
 Zioła na odporność
Przy obniżonej odporności są pomocne: korzeń łopianu, drapacz lekarski, szczaw
polny, kora wiązu czerwonego, korzeń rabarbaru dłoniastego, listownica, korzeń lubczyku,
owoc żurawiny, kwiat bzu czarnego, ziele prawoślazu, kwiatostan lipy, owoc głogu, owoc
maliny, kora brzozy, czarna porzeczka, miłorząb japoński, jaogulan (Gynostemma
pentaphyllum), porost islandzki, lukrecja.
Na odporność można stosować owoce, zioła i przyprawy zawierające witaminę C jak
np.: bez czarny, dzika róża, jeżówka purpurowa, żeń szeń, aloes, jarząb pospolity, malina i
jeżyna, acerola, czosnek, cebula, kurkuma, imbir, chili, cayenne, kardamon, aronia,
żurawina, hibiskus, rokitnik zwyczajny, czystek, pokrzywa, lipa, rumianek, bodziszek
korzeniasty, rdest wielokwiatowy, traganek, suma, lukrecja, mniszek lekarski. Odporność
podnoszą też grzyby: Reishi, Shitake, smardze.
Zioła immunostymulujące to: aloes drzewiasty, zawierające b-glukan (grzyby,
wodorosty, drożdże, zboża), jeżówka purpurowa.

Alkiloglicerole
Skwalen i alkiloglicerole to naturalne substancje pochodzenia oceanicznego
wykorzystywane przez organizm do budowania odporności. Mimo, że zapotrzebowanie na
te substancje wynika z informacji zapisanych w genach, organizm człowieka produkuje ich
zdecydowanie za mało.

DIETA ALKALIZUJĄCA

Częstą przyczyną problemów dermatologicznych takich jak egzema jest (zdaniem

niektórych lekarzy) brak równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. W przypadku
wysypki/egzemy zaleca zastosowanie diety 80:20, w której 80% stanowią produkty
alkalizujące, a pozostałe 20% zakwaszające. Oznacza to wprowadzenie dużej ilości warzyw
do diety, warto przy tym zwrócić uwagę na to by były to produkty organiczne, wolne od
pestycydów. Postawą diety powinny być zielone liście takie jak szpinak, jarmuż, liście
buraka, natka pietruszki, które świetnie odkwaszają organizm. Aby pH organizmu pozostało
normalne, na talerzu musi znajdować się 80% żywności alkalicznej (na przykład warzywa,
owoce, jagody, warzywa, mleko) i 20% kwasów (mięsa, ryb, jaja, drób, chleba, fasoli, soja,
produkty zbożowe itp). Dwa dziennie razy powinno się pić osoloną wodę (sól jest potrzebna
do obniżenia poziomu kwasów w komórkach organizmu i wydalania. Wpływ sposobu
żywienia na równowagę kwasowo-zasadową organizmu człowieka jest znaczący. Na
utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej duży wpływ mają również składniki mineralne
zawarte w pożywieniu. Składniki te uwalniane w procesie trawienia, wpływają na odczyn w
tkankach i narządach, działając zakwaszająco lub alkalizująco. Do składników mineralnych
działających na organizm zakwaszająco (kwasotwórczych) należą przede wszystkim: chlor,
fosfor, siarka. Do składników alkalizujących (zasadotwórczych) należą głównie: wapń, sód,
potas, magnez.
 W trakcie procesów technologicznych następuje często strata składników
mineralnych (np. na skutek rafinacji lub wymywania) czy zmiana ich biodostępności, co
może mieć wpływ na potencjał kwaszący lub alkalizujący produktów. Na przykład w
procesie otrzymania skrzepu twarogowego wapń zawarty w mleku przechodzi w dużym
stopniu do serwatki, co powoduje, że zawartość tego pierwiastka w serach twarogowych
jest niewielka i nabierają one charakteru kwasotwórczego. Zakwaszająco na organizm
działają białka i tłuszcze. Występujące w racji pokarmowej znaczące ilości tłuszczów, przy
jednoczesnej małej zawartości węglowodanów (dieta ketogeniczna), powoduje powstanie
produktów niecałkowitego spalania lipidów (kwasu acetylooctowego i
hydroksymasłowego), co dodatkowo nasila zakwaszające działanie tłuszczów.
Najprostszym wskaźnikiem określającym działanie pokarmu na równowagę
kwasowo-zasadową organizmu jest pH moczu. Przy racjonalnym sposobie żywienia (dieta
mieszana) odczyn moczu jest lekko kwaśny, u wegetarian (dieta bez mięsa, drobiu, ryb, jaj)
– obojętny, a u ludzi spożywających duże ilości mięsa – odczyn moczu jest wyraźnie
kwaśny.

ODKWASZENIE ORGANIZMU

Istnieje kilka sprawdzonych sposobów na odkwaszanie organizmu, z czego

najskuteczniejszym jest przede wszystkim odpowiednio skomponowana dieta
odkwaszająca. Poza dietą warto jednak zadbać o redukcję stresu oraz umiarkowaną
aktywność fizyczną. Dieta odkwaszająca jest jednym z podstawowych sposobów na
utrzymanie prawidłowej równowagi kwasowo-zasadowej. W tym przypadku optymalna
dieta powinna składać się w ok. 80% z produktów o odczynie zasadowym lub obojętnym, a
w pozostałych 20% z produktów kwasotwórczych. Bardzo ważne jest to, by z diety
wyeliminować przede wszystkim produkty zakwaszające, czyli takie, które zawierają dużą
ilość siarki, chloru i fosforu, np. kawa, mięso wieprzowe, sery żółte, czekolada, kakao, ryż i
białe pieczywo. Zalecane jest natomiast spożywanie produktów alkalizujących, które
pomogą nam odkwasić organizm, np. owoce, warzywa, woda źródlana, soki warzywno-
owocowe, herbatki ziołowe, jarmuż, dziki ryż. Dietę warto też wzbogacić o suplementy
bogate w elektrolity.
Chcąc uzyskać jak najlepsze rezultaty odkwaszania organizmu, należy tez zadbać o
redukcje stresu, który również wpływa na zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. W
sytuacjach stresowych nasz organizm wytwarza kortyzol - hormon, który przygotowuje nas
do ucieczki lub walki. Nasz organizm zajęty spełnianiem jednej z tych dwóch funkcji,
zaniedbuje pracę innych, ważnych dla organizmów narządów - w tym układu trawiennego,
doprowadzając organizm do zakwaszenia. Przy zakwaszeniu organizmu jak najbardziej
zalecany jest ruch. Aktywność fizyczna powinna być jednak umiarkowana, bowiem zbyt
duży wysiłek fizyczny również prowadzi do zakwaszenia. Zamiast forsownych ćwiczeń na
siłowni, lepiej postawić na regularną aktywność fizyczną w postaci spacerów, biegania,
jazdy na rowerze lub lekkich form fitnessu, np. pilates, joga. Ćwiczyć najlepiej jest 5 razy w
tygodniu przez około 30-45minut. Wskazane jest też wykonywanie ćwiczeń oddechowych
trzy razy dziennie. Brak tlenu w komórkach i tkankach prowadzi do naruszenia pH krwi.
Ćwiczenia oddechowe pomogą dotlenić organizm. Trzeba wykonywać krótkie płytkie
wdechy nosem i głębokie oddychanie ustami. Powtarzać takie oddechy, co pięć sekund
przez dwie do trzech minut.
Podstawowym celem odkwaszania organizmu dietą jest utrzymanie zasadowego pH
płynów w organizmie, co pozwoli nam pozbyć się nadmiernego zakwaszenia. Utrzymanie
prawidłowego pH jest dla bardzo ważne, bowiem skutecznie chroni przed różnymi groźnymi
chorobami - większość bakterii, wirusów i grzybów nie jest w stanie rozwijać się w
zasadowym środowisku. Osoby, które nadmiernie spożywają wysokoprzetwrzoną żywność,
fast foody, produkty GMO, żywność nieorganiczną, a przy tym przyjmują dużą ilość leków,
nie zawsze mogą uchronić się przed różnymi schorzeniami.
Dieta alkaliczna powinna być bogata w organiczną żywność, wolną od GMO,
pestycydów, chemikaliów oraz innych, szkodliwych zanieczyszczeń. Należy spożywać jak
największą ilość warzyw, które należą do grupy alkalicznych produktów i dostarczają
organizmowi zasadowych składników mineralnych. W trakcie odkwaszania organizmu
najlepiej jeść jak najmniej mięsa, mąki oraz cukru. W tym przypadku niekorzystny jest
zarówno nadmiar węglowodanów, jak i białka. Jeżeli już decydujemy się na jedzenie
produktów zakwaszających, np. białego pieczywa, starajmy się łączyć je z produktami o
silnym działaniu odkwaszającym, np. warzywami. Warto spożywać w całości naturalne i
nieprzetworzone potrawy i opierać swoją dietę przede wszystkim na zielonych warzywach i
zdrowych tłuszczach. Można przygotowywać organizm na te zmiany stopniowo, pozwalając
mu naturalnie przestawić się nowy sposób dostarczania energii i powolne pozbywanie się
kwasów. Dzięki temu uchronimy organizm przed szokiem i zmniejszymy ryzyko pojawienia
się nieprzyjemnych dolegliwości towarzyszących procesowi wydalania toksyn. W diecie nie
powinno zabraknąć dobroczynnych tłuszczów - oliwy z oliwek, oleju kokosowego, awokado,
olej lniany. Zawierają one duże ilości zdrowych kwasów omega 3, które wpływają
pozytywnie na funkcjonowanie całego organizmu. Należy natomiast unikać rafinowanych
olejów i margaryny - zawartych również w wielu gotowych produktach spożywczych.
Dieta na odkwaszanie organizmu powinna składać się głównie z warzyw - nie tylko
tych surowych, ale też gotowanych na parze lub w niewielkiej ilości wody. Warzywa
doskonale neutralizują nadmiar kwaśnych produktów przemiany materii. Warzywa takie jak
ziemniaki czy buraki należy przygotowywać w łupinach. Podczas diety odkwaszającej można
sięgać praktycznie po: marchewkę, pietruszkę, brokuły, pomidory, ogórki, paprykę,
rzodkiewkę, selera, kapustę, kalafiora, pora, cukinię, pasternak oraz wiele innych. Przed
spożyciem jakichkolwiek warzyw warto na początku zjeść sałatę lub kapustę kiszoną. Każde
danie można przyprawić wybranymi przez siebie ziołami, przyprawami, solą morską,
kiełkami, olejem lnianym lub oliwą z oliwek tłoczoną na zimno. Awokado można jeść raz w
tygodniu (jest źródłem kwasów tłuszczowych omega-3, wapnia, potasu, magnezu i sodu,
które w zestawie normalizują poziom pH). Cytryna i pomidory, pomimo kwaśnego smaku,
alkalizują organizm i eliminują przyczyny kwasicy i za ich pomocą można zneutralizować
nadmiar kwasu. Ograniczając spożycie tłuszczu i mięsa należy wymienić je na świeże
warzywa i owoce. Należy pić dużo wody mineralnej bez gazu lub zielonej herbaty, herbaty
ziołowe (które zmniejszają kwasowość) oraz soki owocowe i warzywne, które są
doskonałym składnikiem witamin w diecie. Świeże warzywa i owoce powinny stanowić 85-
90% całej diety. W porze obiadowej zwarto zjeść dużą porcję kapusty, buraków i cebuli. W
codziennej diecie powinny być obecne marchew, buraki, cebula, czosnek i warzywa.
 Podczas diety na odkwaszanie organizmu można spożywać pestki dyni, nasiona
słonecznika, orzechy, migdały i suszone owoce. Doskonałymi produktami na odkwaszenie
organizmu są owoce w formie surowej lub gotowane na parze z dodatkiem ulubionych
przypraw, np. gruszki lub jabłka z cynamonem. Dobrze pamiętać o tym, by owoce spożywać
przed warzywami. Między posiłkami warto sięgać po napoje ziołowe, kwas buraczany, soki
warzywne lub owocowe a także wywary.
W trakcie terapii odkwaszającej należy też przestrzegać konkretnych godzin
spożywania posiłków. To zapewni przede wszystkim właściwe trawienie. Śniadanie najlepiej
spożywać między 7 a 9 (najpóźniej godzinę od pobudki), obiad między 13 a 15, kolację zaś
należy spożyć najpóźniej do godziny 18. Trzeba pamiętać by unikać spożywania wszystkich
tych produktów, które zakwaszają organizm - na czas należy zatem wykluczyć z diety kawę
(choć jest bogata w przeciwutleniacze jej godnym zastępcą może być sok pomidorowy),
czarną herbatę, mięso, pieczywo, wędliny, słodycze, sery i przetwory mleczne.
W czasie kuracji należy pić duże ilości wody. Bardzo pomocne może także okazać się
częste picie wody z cytryną, która jest częstym składnikiem w diecie oczyszczającej
organizm z toksyn. Warto szczególnie dodawać sok z cytryny do ciepłej wody i wypijać na
czczo, by pobudzić proces oczyszczania organizmu. Podczas odkwaszania organizmu należy
uzupełniać w organizmie potas, którego bogatym źródłem są m. in. cytrusy lub banany.

Przy problemach z zakwaszeniem organizmu warto również przyjmować winian

potasu (1-2 łyżeczki) w połączeniu z wodą (1 szklanka). Winian potasu, podobnie jak
cytryna, jest bardzo kwaśny i pomocny w tworzeniu związków o charakterze zasadowym.
Po ten środek warto w szczególności sięgać w nagłym przypadku, np. w wyniku mdłości lub
bólu głowy bezpośrednio po spożyciu nadmiernie kwasowego pożywienia. Posiada on
delikatny i kwaskowaty posmak, a w połączeniu z wodą tworzy odświeżający napój.

Woda alkaliczna
Jeśli decydujemy się na odkwaszanie organizmu, pierwsze o czym powinniśmy
pomyśleć, to wybór odpowiedniej wody do picia. Wbrew pozorom nie każda woda jest taka
sama. Przy odkwaszaniu powinniśmy postawić na wodę alkaliczną o pH równym 9.5 lub
wyższym. Nie trzeba posiadać specjalnego sprzętu do wytwarzania takiej wody - wystarczy
dodać do wody sok z cytryny i sól himalajską lub morską.

Suplementy zapewniające równowagę kwasowo- zasadową

Suplementy te mają w swoim składzie: wyciąg z kwiatów róży stulistnej, wyciąg z
zielonej herbaty, wyciąg z korzenia mniszka lekarskiego, wyciągiem z buraka czerwonego,
witaminy: C, E, B1, B2, B3, B5, B9, B12, substancje mineralne, pierwiastki śladowe, biotynę,
żelazo, cynk, magnez, miedź, wapń, żelazo, molibden, selen.

Zioła na odkwaszenie organizmu

Podagrycznik, który oczyszcza organizm człowieka z toksyn i posiada działanie
zasadowe, usuwając nagromadzoną zbyt dużą ilość kwasu moczowego i z tych powodów
lekarze zalecają picie naparów z tego zioła osobom chorym na dnę moczanową.
Pokrzywa, odtruwając organizm, reguluje równowagę kwasowo – zasadową.
Ponadto dobroczynnie pływa, na jakość krwi, podnosząc ilość hemoglobiny i czerwonych
krwinek. Dzięki tym właściwościom w organizmie następuje regeneracja tkanek, poprawia
się odporność organizmu i wzmaga się trawienie.
Ostropest plamisty, znany z działania odkwaszającego, ponieważ ma właściwości
zasadowe, posiada działanie chroniące wątrobę przed wpływem szkodliwych toksyn,
niweluje wolne rodniki. Ponadto ostropest plamisty jest rozkurczowy i przeciwzapalny.

DIETA RÓWNOWAGI IMMUNOLOGICZNEJ

Dieta przywracająca równowagę immunologiczną powinna zwierać folianty,
witaminę A, oraz flawonoidy. Dieta przynosi efekty po kilku lub kilkunastu miesiącach
stosowania.
Foliany można znaleźć w: soczewicy, fasoli ( czarnej, białej, czerwonej, lima, pinto), w
groszku czarnooki i zielonym, fasoli szparagowej, ciecierzycy, szpinaku, szparagach, buraku
czerwonym, grochu łuskanym, papai, brukselce, brokułach, awokado, sałacie rzymskiej,
dyni, kalafiorze, kabaczkach, pomarańczach, grejpfrucie, truskawkach.
Witaminę A zawierają między innymi: słodkie ziemniaki, szpinak, marchew, melon
kantalupa, mango, groszek czaronooki, brokuł.
Falwonoidy można znaleźć w herbacie (zielonej i oolong), truskawkach, pietruszce,
cebuli, pomidorach, papryce, brokułach, jabłkach, jagodach, czarnej porzeczce,
winogronach, ciemnej czekoladzie.

Superfood
Tym określeniem opisuje się produkty zawierające ogrom składników odżywczych,
witamin i minerałów i są to min: dynia, burak, jarmuż, żurawina, orzech włoski, siemię
lniane, miód, kasza jaglana, rokietnik, natka pietruszki, czosnek, jagody goji, jagody acai,
quinoa (Komosa ryżowa), kiszonki, spirulina, chlorella, młody jęczmień, kakao, orzechy
rzechy
pekan, karczochy, pistacje, czerwona fasola, czarna porzeczka, śliwka, soczewica, czarne
jagody.
Wprowadzenie ich do codziennej diety wpływa na poprawę stanu zdrowia. Z tych
warzyw i owoców można gotować zupy i tworzyć smoothie. Koktajle warzywno-owocowe,
wzbogacać olejami i przyprawami.

ZIOŁA NA POPRAWĘ STANU SKÓRY

Zoła na atopowe zapalenie skóry powinny zabezpieczać barierę lipidową skóry,

likwidować uporczywy świąd, który często prowokuje do drapania, regenerować skórę,
likwidować suchość, poprawiać trawienie, co ma wpływ także na kondycję skóry. Są to
między innymi: liść laurowy, nagietek, liście łopianu, prawoślaz lekarski, wąkrota lekarska,
mniszek lekarski, uczep trójlistkowy, żyworódka pierzasta, czystek.
Zioła na wątrobę
Ziele dziurawca, krwawnika, tysiącznika, glistnika, dymnicy, lawendy, szanty, mięty,
kwiat nagietka, kocanki, rumianku pospolitego, owoc jałowca, dzikiej róży, bzu czarnego,
korzeń podróżnika, mniszka, kłącze rzewienia, kora kruszyny, liść bobrka, rozmarynu,
znamię kukurydzy.
 Zioła na nerki
Ziele połonicznika, skrzypu, poziomki, rutwicy, drapacza, rzepiku, piołunu, bylicy
pospolitej, marzanki, nawłoci, werbeny, bratka polnego, hyzopu, nostrzyka, bazylii, rdestu
ptasiego, płucnika-miodunki, cząbru, pokrzywy, przetacznika, kłącza perzu, tataraku, korzeń
łopianu, podróżnika, lukrecji, mydlnicy, omanu, kosaćca, lubczyku, goryszu, pietruszki, liście
mącznicy, brzozy, brusznicy, czarnej jagody, kwiat stokrotki, wrzosu, bławatka, kocanki,
jasnoty, bzu czarnego, lipy, owoc kminku, jarzębiny, jałowca, dzikiej róży, szyszki chmielu,
pączki topoli, strączyny fasoli, znamię kukurydzy, nasienie pietruszki i czarnuszki.

Zioła na limfę
Nostrzyk żółty, krwawnik pospolity, pokrzywa zwyczajna, koniczyna łąkowa,
koniczyna biała, przytulia właściwa, chaber bławatek, liście czarnej porzeczki, liście
truskawki, korzeń lukrecji, przytulia czepna, imbir, ruszczyk kolczasty, guduchi ( Tinospora
cordifolia)
cordifolia), spiszon lekarski, koper włoski, ostrzyż długi, kardamon malabarski, traganek
błotnisty, ruta zwyczajna, kasztanowiec zwyczajny, owies zwyczajny, rozmaryn lekarski,
arnika górska, brzoza, fiołek trójbarwny, uczep, łopian, stokrotka, oregano, czystek,
ostropest, skrzyp, aronia, nagietek, krzemionki.

Zioła na świąd do picia

Korzeń kozłka, korzeń lukrecji, korzeń łopianu, ziele jasnoty, kwiat wrzosu, liść
bobrka, szyszka chmielu, ziele krwawnika, ziele przewrotnik, ziele przetacznika, pokrzywa,
mniszek lekarski, serdecznik, dziurawiec, kocanka, rumianek.

Mieszanka na atopowe zapalenie skóry

30g rumianku, 15g owoców kopru włoskiego, 12g liści babki lancetowatej, 12g
czarnuszki, 10g liści maliny, 10g owoców anyżu, 10g kminku.

Mieszanka o. Klimuszki na uczulenie

Liście babki, ziele przetacznika leśnego, ziele skrzypu polnego, ziele rdest ptasiego,
ziele poziewnik, kłącze perzu, kłaczę tataraku, liście podbiału, kłaczę pięciornik, liście
brzozy, korzeń mniszka lekarskiego. Zmieszać po 50 gramów. Pić trzy razy dziennie, 20
minut przed posiłkiem.

Mieszanka ziół o. Klimuszko na świąd

Kora kaliny koralowej, kora wierzby, ziele fiołka trójbarwnego, korzeń mniszka
lekarskiego, korzeń kozłka, liść brzozy, ziele nostrzyka, kłącze tataraku, ziele drapacza.
Zmieszać po 50 g i pić 3 razy dziennie przed posiłkiem.

Mieszanka o. Klimuszki na egzemę

Ziele serdecznika, ziele fiołka trójbarwnego, ziele dziurawca, ziele nostrzyka, ziele
skrzypu polnego, ziele rdestu ptasiego, kwiatostan kocanki, liść pokrzywy, koszyczki
rumianku, kłącze perzu, korzeń mniszka lekarskiego. Zmieszać po 50g, pić 3 razy dziennie.
 Zioła przeciwzapalne do użytku wewnętrznego
Kwiat rumianku pospolitego, rumianek rzymski, nagietek, bławatek, ziele srebrnika,
ziele świetlika.

10 ziół przeciwwirusowych i wspomagających odporność

Te zioła można stosować zarówno wewnętrznie jak zewnętrznie. Są to:
Dziewanna – od wieków wykorzystywana jest przy chorobach dróg oddechowych.
Substancje w niej zawarte mają działanie wykrztuśne, przeciwzapalne, a także rozrzedzają
wydzielinę w oskrzelach. Ponadto dziewanna działa przeciwwirusowo, dlatego jest
stosowana w walce z przeziębieniami i grypą. Może być również wykorzystywana jako
środek osłaniający przy dolegliwościach żołądkowych.
Korzeń lukrecji – w medycynie chińskiej stosowany jako lek przeciwwirusowy.
Zwalcza wirusy różnego rodzaju takie jak: opryszczka, zapalenie płuc czy te powodujące
przeziębienie.
Jeżówka (Echinacea) – jedno z najpopularniejszych ziół wzmacniające odporność.
Zawiera związki, które łagodzą infekcje i zwalczają objawy przeziębienia. Ponadto działa
kojąco na gardło, jamę ustną i struny głosowe. Jeżówka może być przyjmowana
profilaktycznie, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania lub w czasie choroby w celu skrócenia
czasu jej trwania.
Tarczyca bajkalska – działa przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, antybakteryjnie i
przeciwgrzybiczo. Dawniej była stosowana w alergiach, przeciw atakom astmy czy stanach
zapalnych układu pokarmowego. Obecnie wyciągi z tarczycy są często stosowane w celu
zapobiegania epidemiom grypy i hamowania aktywności wirusów.
Traganek (Astragalus) – znany przede wszystkim ze swojego dobroczynnego wpływu
na wzmocnienie układu odpornościowego. Działa również antybakteryjnie i
przeciwzapalnie. Ponadto badania potwierdziły jego właściwości przeciwwirusowe, dlatego
może być stosowany w celu zapobiegania przeziębieniu i grypie.
Czarny bez – jest pomocny w walce z różnego rodzaju infekcjami, zarówno
bakteryjnymi, jak i wirusowymi, szczególnie grypą lub opryszczką. Kwiat bzu czarnego
przyczynia się do poprawy krążenia krwi i wspomaga układ odpornościowy.
Oregano – a konkretnie olejek z oregano swoje właściwości antybakteryjne i
przeciwgrzybicze zawdzięcza dwóm związkom: karvacrol i tymol. Wykazano, że może
unieszkodliwiać wirusy opryszczki, a także te odpowiedzialne za choroby układu
pokarmowego i oddechowego.
Czosnek – jest znany przede wszystkim ze swoim silnych właściwości
przeciwwirusowych. Jest skuteczny zarówno w walce z najczęstszymi, jak i najrzadszymi
zakażeniami takimi jak opryszczka, gruźlica czy zapalenie płuc. Pomaga utrzymać w zdrowiu
serce i naczynia krwionośne, wspiera utrzymanie prawidłowego poziomu lipidów i
cholesterolu we krwi.
Produkty pszczele – propolis ma działanie bakteriobójcze, przeciwgrzybicze,
przeciwwirusowe, przeciwzapalne i regeneracyjne. Stosuje się go m.in. w infekcjach układu
pokarmowego, oddechowego, jelit, żołądka oraz w celu wzmocnienia odporności. Z kolei
pyłek kwiatowy jest pomocny przy zmęczeniu i wspomaga witalność organizmu. Podobnymi
właściwościami charakteryzuje się także miód, który poprawia odporność i ma właściwości
przeciwbakteryjne. Pozytywnie oddziałuje na układ oddechowy i łagodzi kaszel.
 Imbir – zawiera wiele cennych witamin, minerałów i olejków eterycznych które
wykazują działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, przeciwwirusowe oraz wykrztuśne.
Pomocny przy dolegliwościach układu pokarmowego, działa rozgrzewająco, przyspiesza
metabolizm i ma korzystny wpływ na ukrwienie i dotlenienie mózgu. Dodatkowo wspiera
układ odpornościowy.
 PIELĘGNACJA SKÓRY
W przypadku skóry alergicznej i atopowej ważne jest wspomaganie gojenia ran,
nawilżanie i przywracanie zdrowego mikrobiomu. Przesuszenie skóry i jej uszkodzenia mogą
prowadzić do zakażeń.

Skóra alergiczna i atopowa

Skóra chroni organizm przed wnikaniem bakterii i alergenów. Chorzy na AZS mają
wrodzony defekt bariery naskórkowej - ich skóra jest "jak ceglany mur bez zaprawy". To
powoduje, że narażeni są na powstawanie stanów zapalnych.
Nadmiernie przedłużone w czasie moczenie skóry w czasie kąpieli sprzyja jej
podrażnieniu. Nie powinno się używać za gorącej wody, by nie uszkodzić naturalnej bariery
lipidowej tzw. „płaszcza tłuszczowego” skóry. Zalecane jest stosowanie emolientów do
kąpieli i zaraz po kąpieli powinno się na skórę, jeszcze wtedy, gdy jest delikatnie wilgotna,
nałożyć emolient nawilżający i natłuszczający skórę.
W przypadku atopii konieczne jest systematyczne nawilżanie skóry. By skórze
atopowej przywrócić „szczelność”, trzeba ją nawilżać stosując emolienty. Idealnie jest
nawilżać skórę trzy razy dziennie. Nawet wtedy, gdy zmiany skórne ustąpią całkowicie,
praktycznie do końca życia jest możliwość rozwoju nawrotu objawów chorobowych (np.
pod wpływem silnego stresu, infekcji wirusowej, ciąży). Pacjenci odpowiednio leczeni mogą
osiągać bardzo długie, wieloletnie okresy stanu bezobjawowego (tzw. okresy remisji).
Skóra osoby chorej na AZS może mieć wyższe pH niż skóra zdrowa i warto
kosmetykami je obniżać. Przydatny do tego jest np. ocet jabłkowy.

TWORZENIE KOSMETYKÓW
Wzbogacanie kosmetyków jest proste: wystarczy dodać kilka kropel np. oleju,
wyciągu do istniejącego kremu lub balsamu. Na dłoń, bądź na łyżeczkę, wlej niewielką ilość
żelu hialuronowego, dodaj do niego kilka kropel wybranego oleju i do 2 kropli gliceryny, nie
więcej bo za bardzo będzie się kleić. Dokładnie wklep lub wmasuj aby wszystko idealnie się
wchłonęło.
Stworzenie kremu wymaga zmieszania składników z których uzyskuje się gładką
masę. Każdy krem składa się z dwóch faz - tłuszczowej w skład której wchodzą: woski,
masła, oleje, maceraty) oraz wodnej (którą tworzą: woda, hydrolat, kwas hialuronowy,
gliceryna, wyciągi, esencje, napary itd.). A ponieważ faza wodna nie łączy się z fazą
tłuszczową, potrzebny będzie jeszcze emulgator, który pozwoli tym dwóm strukturom
przeniknąć się i stworzyć emulsję.
W przypadku każdego przepisu wykonać należy poniższe kroki. Przed rozpoczęciem
tworzenie kosmetyku przygotuje się składniki i naczynia, których będzie się potrzebować
(najlepiej wykorzystywać metalowe lub szklane naczynia, narzędzia oraz miarki).
Za każdym razem należy wysterylizować (np. wrzątkiem, parą lub alkoholem)
wszystkie naczynia i narzędzia, których będzie się używać.
Wszystkie oleje należy umieść nad kąpielą wodną i rozpuść. Następnie schłodzić
oleje do temperatury pokojowej. Wtedy dodaje się do nich emulgator (np wosk pszczeli) i
zaczyna
blendować masę. Stopniowo dodaje się hydrolat ( np z gliceryną), które można zmieszać
wcześniej w osobnym naczyniu. Na koniec krem przekłada się do sterylnych słoiczków.
Kremy bez fazy wodnej są bardzo proste w przygotowaniu, nie trzeba ich
konserwować czy przechowywać w lodówce. Wystarczy rozpuścić oleje i masła w kąpieli
wodnej, schłodzić mieszankę i zmiksować na krem. Kremy te są idealne do ciała, do rąk,
mogą być bazą pod perfumy o stałej konsystencji.

PRZEPISY NA KOSMETYKI
Kosmetyki mogą mieć postać od płynnej po stała. Najprostsze sposoby by z ziół
wydobyć ich właściwości to stworzyć napary, odwar, ocet lub macerat. By stworzyć krem
potrzebne są składniki nawilżające (zwierające wodę) i natłuszczające, czyli oleje, oraz
emulgatory, które je połączą.

Napary
Aby uzyskać nadający się do tworzenia kosmetyku składnik można wykorzystać
kupione lub zebrane zioła. Odpowiednio odważoną ilość ziół zalać gorącą wodą (ziół
(z nie
powinno się zalewać wrzątkiem, optymalna temperatura wynosi 95°C, po zagotowaniu
należy więc odczekać około 3 do 4 minut). Przykryć naczynie, w którym znajduje się
surowiec zalany wodą. W zależności od rodzaju surowca parzyć 5-15 minut. Napar
odcedzić.
Nie z każdego surowca zielarskiego da się przygotować wartościowy napar, bo
zawarte w nim cenne składniki nie zostaną wydobyte. Z pomocą przychodzi odwar. To nic
innego, jak gotowanie ziół. Tę metodę wykorzystuje się zwykle do przygotowania kłączy,
kory czy korzeni roślin.

Woda kwiatowa
By stworzyć wodę kwiatową wystarczy
wystarczy w kawiarce, w miejsce kawy, umieścić kwiaty
np.: lawendy. Dolewamy wodę (najlepiej
(najlepiej zdemineralizowaną) i ustawiamy kawiarkę na
gazie. Kiedy górny pojemniczek się wypełni woda, pachnąca woda kwiatowa jest gotowa.

Octy ziołowe
Ta metoda pozwala połączyć właściwości octu jabłkowego i ziół.
Kilka gałązek albo 3 łyżki świeżych ziół zalać w słoiku 2 szklankami octu jabłkowego.
Odstawić w ciemne miejsce na 2-3 tygodnie, codziennie wstrząsając. Po czasie przecedzić
starannie odciskając zioła, przelać do butelki najlepiej z ciemnego szkła.
Inna wersja tej metody: Ocet z suszonych ziół. 4 łyżki suszonych ziół zalać w słoiku 2
szklankami octu jabłkowego podgrzanego wcześniej do maksymalnie 50°, dalej postępować
jak wyżej.
Do octów można dodawać świeże i suszone aromatyczne zioła przyprawowe
(tymianek, bazylia, rozmaryn, estragon, czosnek), przyprawy korzenne (cynamon, imbir,
gałka muszkatołowa), zioła lecznicze zarówno kwiaty, liście, korzenie i kłącza (np. mniszek,
czosnek niedźwiedzi). Dziewanna wzmocni organizm, kolendra wyreguluje poziom cukru
we krwi, wrotycz zadziała przeciw pasożytom, dziurawiec przeciw depresji, kozłek ukoi
nerwy, arnika jest znakomita na wszelkie stłuczenia, krwiaki, opuchlizny, ocet szczawiowy
jest świetnym lekarstwem na poparzenia słoneczne, wystarczy rozcieńczyć go w proporcji
1:1 z wodą i przykładać na skórę w postaci zimnego kompresu.
Praktyczne zastosowania octów ziołowych to np. poranny napój (łyżeczka octu,
łyżeczka miodu na szklankę wody, który wzmocni cały organizm, podniesie odporność,
poprawi krążenie, przyspieszy metabolizm i poprawi florę bakteryjną. Dodawanie do
potraw – sałatek, surówek, gotowanych warzyw, barszczów, zup (do o wszelkich potraw i
sosów, w celu zakwaszenia zupy czy dodania wyrazistości daniom mięsnym i rybnym,
wystarczy nam łyżka wybranego octu),
octu) konserwowania owców i warzyw. Zewnętrznie ocet
ziołowy można stosować po rozcieńczeniu jako okłady, toniki dla skóry, dodatki do kąpieli
lub płukanki do włosów, płukanki do ust. Jeśli ktoś zdecyduje się pić ocet, np. podczas
odchudzania, oczyszczania czy stymulowania organizmu, łyżkę rozcieńczamy w letniej
wodzie.

Tonik rozmarynowy do twarzy

Składniki: 1 pęczek świeżego rozmarynu, kilka gałązek szałwii, kilka gałązek mięty, 2
łyżki suszonego kwiatu lawendy, 500 ml octu winnego lub jabłkowego (ekologicznego – bez
aromatów i barwników) skórka z ekologicznej cytryny, 2 krople olejku rozmarynowego
(opcjonalnie – przedłuży trwałość).

Sposób przygotowania: zioła i skórkę z cytryny włożyć do dużego słoika i zalać octem,
aby w całości przykryć rośliny. Słoik zamknąć i ustawić w ciepłym miejscu na 2 tygodnie. W
międzyczasie postrząsać naczyniem i sprawdzać, czy zioła nie wypływają nad powierzchnię
słoika. Tonik po kilku dniach nabierze brązowego koloru. Następnie przecedzić płyn, dodać
olejek rozmarynowy i przelać do szczelnego naczynia (np. butelki). Tonik przechowuje się w
lodówce. Termin przydatności do użycia to kilka tygodni - ocet jest znakomitym
konserwantem. Oczywiście należy obserwować, czy nie tworzy się pleśń czy wykwity – jak
coś takiego się zauważy, to znak, że tonik już stracił ważność.

Sposób użycia: Przed aplikacją rozcieńczyć tonik (nie całość, tylko porcję, np. na
tydzień około 30 ml) w proporcji 1 część octu ziołowego na 5 części wody. Można tonizować
skórę rano i wieczorem po myciu, a przed nałożeniem kremu. Jeśli tonik wydaje się być zbyt
mocny, można zwiększyć ilość wody podczas rozcieńczania. Rozmaryn pięknie pachnie i ma
właściwości bakteriobójcze, odkażające, tonizujące oraz odżywiające skórę. Oczywiście
zamiast rozmarynu można użyć innych ziół.

Macerat olejowy
Maceraty oleiste, nazywane także olejowymi wyciągami roślinnymi, to olej roślinny z
wyciągiem z kwiatów, pąków lub ziół. Produkt - oprócz oleju bazowego - zawiera
rozpuszczalne w tłuszczach substancje aktywne pochodzące z surowca.
Jeśli chce
chce się przechować macerat na dłużej, należy wybrać
wybrać stabilne oleje: tłuszcze
zwierzęce, olej kokosowy, shea, stabilne oleje rafinowane (migdałowy, ryżowy, ewentualnie
oliwa) czy olej lub wosk jojoba.
 Surowiec należy zalać olejem. Macerat można wykonać dwoma metodami. Szybką i
wolną która pozwala zachować więcej cennych właściwości. W pierwszej słoik słoik z ziołami i
olejem należy umieścić w kąpieli wodnej, podgrzewać 20-60 minut w temperaturze 60-
70°C. Proces ten trzeba powtarzać
powtarzać przez kolejne 3 dni. Przynajmniej raz dziennie
wstrząsnąć słoikiem, w celu zalewania olejem surowca. Po 3 dniach ostudzony macerat
odcedzić przez ściereczkę lub gazę.
W drugiej metodzie umyty,
umyty, osuszony lub skropiony alkoholem surowiec umieścić
umieścić w
pojemniku (z białego szkła) i zalać
zalać go olejem (do momentu, aż będzie przykryty). Zamknąć
Zamknąć
pojemnik i odstawić w zacienione ciepłe miejsce.
miejsce. Przez 3 tygodnie codziennie wstrząsać
wstrząsać
słoikiem, po czym macerat przecedzić
przecedzić przez filtr. Zro
Zrobić to 3 razy.
Macerat można dodaw
dodawaćać jako składniki kremów, balsamów do ciała, mleczka
nawilżającego po opalaniu, serum odżywczego czy preparatów do pielęgnacji włosów.
Wielu z nich można używać jako płynu do demakijażu, dodatku do kąpieli czy olejowania
włosów.
Macerat z ziaren kawy
Do czystego, wyparzonego i suchego, szklanego słoiczka wsypać ziarna zielonej kawy
i zalać je wybranym olejem w temperaturze pokojowej, w ilości wystarczającej aby
całkowicie zanurzyć ziarna w oleju. Zakręcić szczelnie, zamieszać i odstawić w ciemne i
spokojne miejsce na minimum miesiąc (najlepiej na trzy). Po tym czasie olej odcedzić i
przelać do pojemnika z ciemnego szkła.

KREMY
Domowe kremy są bardzo proste do przygotowania. Wystarczy tylko przygotować
wszystkie składniki oraz rondelek, miseczkę, szpatułkę, trzepaczkę lub blender i
pojemniczek na krem. Miseczka i rondelek będą są potrzebne do przygotowania kąpieli
wodnej. Pamiętać trzeba także o zachowaniu kolejności poszczególnych kroków.

Podstawowy krem nawilżający

Składniki potrzebne do uzyskanie ok 100 ml kremu to: 30 ml oleju kosmetycznego
lub masła Shea, 70 ml hydrolatu z aloesu (można go zastąpić naparem z ziół, np. rumianku
czy lawendy), po kilka kropli gliceryny oraz olejku eterycznego, wosk pszczeli - ok. 5 g.
Sposób wykonania: Odmierzoną ilość oleju lub masła umieszczamy w miseczce,
miseczkę wstawiamy do rondla z gotującą się wodą. Kiedy olej będzie bardzo ciepły,
dodajemy do niego 5 g emulgatora (w tym przypadku wosku) i energicznie mieszamy
trzepaczką aż do połączenia się obydwu składników i uzyskania gładkiej konsystencji. Ciągle
mieszając, zestawiamy rondel z kuchenki. Wylewamy gorącą wodę z rondelka i wlewamy
zimną - w ten sposób temperatura oleju szybciej się obniży i będzie można dodać kolejne
składniki. Po osiągnięciu temperatury około 40 stopni Celsjusza możemy do fazy olejowej
dodać składniki fazy wodnej, czyli hydrolat lub napar z ziół. Potem dodajemy kilka kropli
gliceryny, olejki eteryczne i witaminy w kroplach. Kiedy krem wystygnie, ponownie trzeba
wymieszać go energicznie trzepaczką, aby składniki dobrze się wymieszały, a krem nabrał
puszystości. Na koniec przełożyć go szpatułką do wyparzonego wcześniej słoiczka.
Domowe kosmetyki na bazie wody, do których nie dodajemy konserwantów, w
szczególności kremy do twarzy, należy przechowywać w lodówce. Ma się wtedy pewność,
że krem jest świeży. Maksymalny czas użycia i przechowywania kremu (bez konserwantu) to
5-7 dni.

Krem składający się tylko z trzech składników

Krem składa się z: 4 łyżek masła np. shea (lub kakaowego), 1 łyżki bezwodnej
lanoliny, 1 łyżki oleju np. (marula, z czarnej porzeczki, wiesiołka, konopnego lub z
czarnuszki).
Masło i lanolinę rozpuszczamy w kąpieli wodnej. Kiedy mieszanka przestygnie
dodajemy olej. Mieszamy, przelewany do pojemnika i wstawiamy do lodówki żeby krem
stężał. Rozlewamy do mniejszych pojemników.

Krem do twarzy
Składniki: 15 ml oleju słonecznikowego tłoczonego na zimno, 35 ml naparu z
rumianku, 2,5 g emulsji Olivem 1000.
Sposób przygotowania: Zrób napar z rumianku (można użyć do tego dwóch
ekspresowych torebek, które zaleje się wrzątkiem). Wlej olej do rondelka, postaw go na
rondlu z podgrzewaną na palniku wodą. W kąpieli wodnej rozgrzej olej do temperatury ok.
75 stopni. Wsyp emulgator i mieszaj trzepaczką. Gdy olej połączył się z emulgatorem,
przelej napar z rumianku do rondelka z olejem i intensywnie mieszaj trzepaczką do
uzyskania białego koloru. Ostudź całość, zamieniając wodę w rondelku z gorącej na zimną,
wtedy możesz dodać witaminy, składniki aktywne, kwasy owocowe i olejki eteryczne.
Połącz składniki. Całość przelej do szklanego słoiczka.

Nawilżający krem do twarzy

Składniki: 125 ml wody, hydrolatu lub naparu, 1/2 łyżeczki gliceryny, 90 gram oleju
roślinnego - na przykład migdałowego, oliwy z oliwek, 2 łyżki oleju kokosowego, 12-15 g
emulgatora - można wykorzystać wosk pszczeli, konserwant ekologiczny.
Przede wszystkim należy podgrzać oleje i emulgator, tak żeby połączyły się ze sobą.
Pamiętajmy, że olej kokosowy ma stałą konsystencję i staje się płynny pod wpływem
temperatury. Następnie oleje trzeba schłodzić do temperatury identycznej jak woda
połączona z gliceryną. Kolejnym krokiem jest mieszanie. Przy pomocy miksera należy
mieszać część olejową, stopniowo dodając wodę z gliceryną. Stopniowo zacznie powstawać
masa, którą należy miksować aż do uzyskania pożądanej konsystencji. Na tym etapie można
dodać olejki eteryczne. Po chwili mieszania krem jest gotowy. Kosmetyk należy
przechowywać w szczelnych pojemniczkach, w chłodnym i ciemnym miejscu. Jeśli chcemy
przedłużyć trwałość kremu możemy użyć ekologicznych konserwantów, dostępnych w
specjalistycznych sklepach.
Krem z maceratu
Do naczynia o pojemności co najmniej 100 ml, należy wlać 30 ml maceratu
olejowego, ewentua
ewentualnie innego olejku, dodać
dodać 3 gramy oleju kokosowego i 3 gramy wosku
pszczelego. Należy je podgrzać w kąpieli wodnej. Do drugiego naczynia, o mniejszej
pojemności należy wlać 25 ml wybranego hydrolatu lub wody destylowanej. Po ostudzeniu
składników z pierwszego naczynia wlać do niego zawartość drugiego.
 Do przestudzonej (ale jeszcze nie zastygłej) maści możesz dodać kilka kropelek
naturalnego olejku, który nada jej zapach i dodatkowe właściwości. Do maści można
używać różnego rodzaju roślin i ziół. Można je mieszać lub robić maść tylko z jednego.

Maść nagietkowa

Składniki: 1 szklanka maceratu z nagietka, 30 ml wosku pszczelego lub masła

kakaowego).

Sposób przygotowania: Macerat z nagietka oraz wosk pszczeli umieść w

żaroodpornej misce, którą włóż do kąpieli wodnej. Delikatnie podgrzewaj, aż składniki się
połączą. Zdejmij z ognia i ostrożnie przelej zawartość do suchych, czystych słoiczków. Maść
po całkowitym ostudzeniu nabierze stałej konsystencji. Przechowuj ją w ciemnym miejscu,
aby olej jak najdłużej zachował świeżość i się nie utlenił. Nagietek działa łagodząco i
regenerująco – maść przyda się w przypadku otarć, urazów, stłuczeń czy ukąszenia owadów.
Można jej używać również do spierzchniętych ust, suchych łokci, pięt czy dłoni.

BALSAMY
Są gęstsze niż kremy. Można nawet stworzyć balsamy bez wody, których zaletą jest
konsystencja (można je przechowywać w mniejszych kawałkach i używać kiedy zajdzie
potrzeba) oraz brak wodnego środowiska, w którym mogły by się rozwijać bakterie.

Nawilżający balsam dla suchej skóry

Do jego wykonania będziesz potrzebować: 15g granulatu wosku pszczelego, 30ml
oleju ze słodkich migdałów, 30ml oleju kokosowego, 1 łyżeczka oleju z dzikiej róży, 1 kropli
witaminy E, 8 kropli olejku lawendowego.
Sposób wykonania: potrzebny będzie szklany słoik z pokrywką oraz blender ręczny.
W szklanym naczyniu umieść granulki, olejek ze słodkich migdałów, olejek kokosowy i ten
dzikiej róży. Następnie rozpuść wszystko w kąpieli wodnej, nad rondelkiem z gorącą wodą i
dodaj olejek lawendowy. Dodaj witaminę E. Gotowy roztwór zblenduj do otrzymania
gładkiej masy. Pozostaw całość aby zgęstniała i ostygła.

Migdałowy balsam do ciała

Składniki: 125g masła kakaowego, 1 łyżeczka oleju migdałowego, 1 łyżeczka witamy E
w oleju.
Sposób przygotowania: Umieść wszystkie składniki w szklanej misce i delikatnie
podgrzej nad rondlem z gorącą wodą ( w kąpieli wodnej). Mieszaj powoli i dokładnie, aż
wszystkie składniki się połączą. Pozwól kremowi całkowicie ostygnąć, a następnie zamknij
go szczelnie w szklanym słoiku.

Balsam dla skóry wrażliwej

Składniki: 250ml oleju kokosowego, 6 kropli olejku lawendowego lub innego.
 Przygotowanie: W szklanej misce rozpuść olej kokosowy nad rondelkiem z gorącą
wodą. Dodaj krople olejku lawendowego i dokładnie wymieszaj. Całość zdejmij z ognia i
poczekaj aż ostygnie i zgęstnieje. Używając ręcznej trzepaczki,możesz ubić mieszaninę tak
by miała konsystencję kremu.

Balsam do ciała bez wody

Bazowa receptura: 25 g wosku, 40g masła kosmetycznego (np. kakaowego, jojoba),

34g oleje kosmetyczne ( np.marula, z migdałów z pestek moreli lub brzoskwini), 1 kropla
witamina E.

Receptura może być modyfikowana o kolejne składniki, które są rozpuszczalne w

tłuszczach np. olejki eteryczne, jak również wzbogacona o ciekawe kombinację maseł i
olejów.

W kąpieli wodnej rozpuścić wosk, masła i oleje. Na koniec do ostudzonego balsamu

dodać wit. E.
Inne wersja balsamu w kostce

Pięć łyżek wosku (Candelilla, Carnauba, pszczelego, sojowego) rozpuścić z trzema

łyżkami masła kakaowego. Dodać trzy łyżki masła (illipe, kokum, mangowego lub shea) oraz
pięć łyżek oleju (kokosowego, migdałowego, awokado, z nasion baobabu, nasion konopi, z
orzechów laskowych, z orzechów makadamia, z pestek winogron, sezamowego,
słonecznikowego, z oliwek lub maceraty ziołowe). Na koniec dodać olejek eteryczne (120
kropli). Ostudzić i rozlać do foremek.

Perfumy w stałej konsystencji

Składniki: łyżka oleju jojoba (lub oleju kokosowego, słonecznikowego), dwie łyżeczki
wosku, kilka kropli olejku eterycznego (może to być też kompozycja zapachowa).

Połączyć w kąpieli wodnej olej z woskiem, ostudzić i dodać olejki. Przelać do

pojemnika, np. po pomadce. Zamknąć i poczekać aż zastygnie.

Bazyliowe masło do ciała

Składniki: ¾ szklanki masła shea, ¼ szklanki oleju kokosowego, garść liści bazylii, i
opcjonalnie 10 kropli olejku bazyliowego.
 Sposób przygotowania: Masło shea i olej kokosowy rozpuść w kąpieli wodnej. Kiedy
tłuszcze się połączą, dodaj garść liści bazylii. Przykryj miseczkę z masłami talerzykiem i
pozostaw w kąpieli wodnej na bardzo małym ogniu jeszcze około 15 minut. Pilnuj, aby
temperatura olei nie była za wysoka – do rozpuszczenia wystarczy 35 stopni C. Po tym
czasie wyłącz ogień i pozwól tłuszczom nasiąknąć aromatem bazylii jeszcze 10‒15 minut.
Przecedź do szerokiej miski i pod przykryciem pozostaw do schłodzenia. Po ostudzeniu do
temperatury pokojowej włóż miskę do lodówki – jak tłuszcze osiągną konsystencję gęstej
śmietany, wyjmij z lodówki i ubij masło blenderem przez minutę lub dwie. Dodaj olejek
eteryczny, wymieszaj i ponownie włóż do lodówki. Po 30 minutach ubij kolejny raz (około
kilku minut), aż masło nabierze białego koloru. Gotowy produkt przełóż do czystych,
suchych słoików. Przechowuj w chłodnym miejscu – inaczej masło będzie miało lejącą
konsystencję.

Bazylia oprócz pięknego zapachu ma również właściwości przeciwzapalne, łagodzi

skutki ukąszeń, uspokaja i poprawia humor. W czasie tworzenia masła należy pamiętać o
zachowaniu higieny – zresztą jak przy wszystkich kosmetykach, które robi się w domu –
narzędzia, miseczki, blendery muszą być czyste, najlepiej sparzone wrzątkiem.

SKŁADNIKI KOSMETYKÓW
W największym skrócie składniki tłuste z kosmetyków to: oleje, masła, woski, a
składniki nawilżające: to hydrolaty, napary, wyciągi, esencje, kwasy.
Zioła i oleje należy przechowywać poza zasięgiem promieni słonecznych i w suchym,
chłodnym, miejscu. Niektóre oleje lub składniki do tworzenie kosmetyków należy
przechowywać w lodówce. Jeśli nie dodamy do kosmetyku konserwantów należy go zużyć
w ciągu kilku lub kilkunastu dni.
W tworzeniu swoich kosmetyków może pomóc czytanie etykiet i składów
kosmetyków. Należy pamiętać że oleje natłuszczając skórę zarazem lekko ją wysuszają, więc
do kosmetyków do skóry atopowej trzeba dodać składnik nawilżający jak np. glicerynę.

Nawilżanie i natłuszczanie skóry

Skóra atopowa jest bardzo wymagająca i potrzebuje szczególnej opieki. Wymaga
zarówno nawilżenia jak i natłuszczenia.

Składniki nawilżające
Nawilżyć mogą: NMF (Natural Moisturizing Factor), mocznik, kiełki pszenicy, drożdże,
kompleks lactil, alantoina, gliceryna, mleczan sodu, pantenol (Prowitmaina B5), kwas
mlekowy, betanina, ekstrakt z szałwii muszkatołowej, skwalen, ekstrakt z miodu, beta
glukan (który można znaleźć w owsie, jęczmieniu, grzybach Reishi, Maitake, drożdżach),
ksylitol, kwas GLA (z wiesiołka i czarnej porzeczki), aloes.

Humektanty
Humektanty to substancje posiadające zdolności do wiązania wody, czyli
zatrzymujące przy sobie cząsteczki wody. Dzięki temu zapewniają skórze uczucie nawilżenia
oraz regulują poziom uwodnienia naskórka. Rozpuszczają się w wodzie i utrzymują wodę w
skórze. Są to między innymi: kwas hialuronowy, gliceryna, mocznik, aloes, miód, panthenol,
sorbitol, fruktoza, lecytyna, aminokwasy, glikole, hydrokwasy.

Emolienty
Emolienty, czyli substancje mocno natłuszczające. Wykazują zarazem działanie
zmiękczające, nawilżające oraz regeneracyjne Są to: olej z awokado, z moreli, orzechów
laskowych, z pestek moreli, konopny, z wiesiołka, olej słonecznikowy, z winogron, ze
słodkich migdałów, olej rycynowy, skwalen; masła z mango, masło kakaowe, masło shea;
lanolina, woski, steorynian glikolu, mleczko owsiane
Do skóry wrażliwej warto zastosować oleje: sezamy, z moreli i ze słodkich migdałyów
Do skóry dojrzałej pomocne będą: olej z dzikiej róży, jojoby, shea, z orzechów makadamia.
Oleje naturalne z kwasem GLA, który warto stosować wewnętrznie i zewnętrznie to:
słonecznikowy, lniany, z wiesiołka, z ogórecznika, z czarnej porzeczki. Dla skóry reaktywnej
sprawdzają się: retinol, kwas laktobinowy, kawa alfa-liponowy, Glukonolakton, ekstrakt z
czarnego bzu, ekstrakt z lukrecji, ekstrakt z kasztanowca, ekstrakt z arniki, algi, wąkrota
azjatycka, peptydy budulcowe, ekstrakt z zielonej herbaty, rutyna, witamina C oraz
minerały: cynk, miedz, magnez.

Emulgatory
Emulgatory
Emulgatory to substancje
substancje, która umożliwiają
umożliwiają połączenie się dwóch trudno
mieszających się składników. Odpowiada on za jednolitą konsystencję powstałego produktu
i jego trwałość. Emulgatorami mogą być różne substancje zarówno syntetyczne, jak i
naturalne. Np, naturalnymi emulgatorami są: guma ksantanowa, wosk karnauba, wosk
pszczeli, lecytyna, olej jojoba, wosk emulgujący NF, i np. Olivem 100. Popularnymi
substancjami pełniącymi funkcję emulgatorów są także: agar, żelatyna oraz pektyny.

OLEJE
Tłoczone z nasion mają wiele cennych składników. Mogą wspierać i wzmacniać
skórę.

Oleje i substancje na atopię

Najlepsze dla skóry atopowej są: olej ze słodkich migdałów, olej z ogórka, olej z
sezamu, olej z wiesiołka, olej aloesowy, olej z perilli, masło shea, olej z jagód acai, olej z
czarnej porzeczki, marula, z awokado, z ogórecznika, z czarnuszki z awokado.
Najdelikatniejsze oleje to: z pestek brzoskwini, ze słodkich migdałów i z pestek
moreli. Możne je używać nawet do pielęgnacji bardzo wrażliwej skóry i przy pielęgnacji
bardzo małych dzieci.

Oleje na egzemę
Przy egzemie szczególnie pomagają: olej z berberysa, olej z nagietka, olej z jeżówki,
olej z czarnego bzu, olejek z tui, z sosny, z jodły, z cebuli, z pachnotki, z maruli.

Oleje z witamina A i E
Olej z witaminami wspomagającymi regenerację skóry to: olej z nasion malin, z
nasiona marchwi, z orzecha laskowego, z pestek dyni, z pestek arbuza, z pestek moreli, z
awokado, z krokosza bawarskiego, z makadamii, czarnego kminu, olej z kiełków pszenicy,
masło shea.

Oleje na suchą skórę

Przy bardzo suchej skórze pomagają szczególnie oleje: z opuncji figowej, jojoba, z
nasion maliny, tamanu, rycynowy, konopny, śliwkowy, z pestek moreli, z awokado, z ogórka,
z nasion dzikiej róży, arganowy, maceraty z alg.

Masła
Najzgodniejsze z ludzka skórą są: masło Shea i kakaowe.

Składniki dla skóry alergicznej

Korzystnie wpływają na skórę problematyczną: skwalen, gliceryna, witamina E, kwas
mlekowy, ekstrakt z wąkroczy azjatyckiej, lukrecja, olivem 100, bioferment z bambusa, kwas
salicylowy, mocznik, sól z Morza Martwego, tlenek cynk, alantolina, kwas hialuronowy,
masło cupuacu, masło aloesowe.

Glinki
Glinki poprawia
poprawiające
jące stan skóry to:
to: Multani mi
mitti,
tti, Ghassoul, bo
borowina, błoto z Morza
Martwego, błoto siarkowe i termalne, czerwona glinka Beloun z Aleppo,Aleppo, i inne czerwone
glinki
glinki. Można je łączyć i po zmieszaniu z woda, hydrolatem, olejem lub jogurtem nanieść na
skórę by poprawić jej stan. Nie powinno się ich stosować na rany i silne podrażnioną skórę.

Hydrolaty
Skóra atopowa i alergiczna dobrze toleruje hydrolaty: rumiankowy, lipowy, oczarowy,
szałwiowy, różany, z kocanki włoskiej, z bławatka, z bambusa.

Olejki eteryczne
Najlepsze olejki na egzemę to: cedrowy z cedru himalajskiego, jałowcowy, niaouli,
tymiankowy.
Pozytywnie na stan zdrowia wpływają też olejki obniżające poziom stresu jak np.
mandarynkowy, lawendowy
awendowy,, rumiankowy
umiankowy,, geraniowy,
eraniowy, z paczula, majerankowy,
ajerankowy, z szałwii,
różany, ylang-ylang, jaśminowy, z drzewa sandałowego, eukaliptusa, bergamotki.
bergamotki.
Ostrzeżenie. Wszystko
Wszystko olejki eteryczne mogą spowodować podrażnienie skóry,
wiele z nich ma właściwości fotouczulające. Olejki należy stosować ostrożnie i w
rozcieńczeniu z innymi olejami na jojoba czy migdałowym.
migdałowym.

Dodatkowo uczulenia mogą wywołać aloes, arnika i niektóre oleje np. Inca
Inca Inchi.

ZIOŁA NA ZAKAŻENIA
Zakażenia skóry atopowej gronkowcem stanowi poważny problem i mogą być
zagrożeniem dla zdrowia. Nie należy ignorować tego typu zakażeń. Konieczna jest szybka
reakcja w takiej sytuacji. Pomóc mogą maści antybakteryjne lub zioła.
 Zioła na gronkowca
Przy problemach z gronkowcami mogą pomóc: oczar wirginijski, złotnica, kora
magnolii, czystek, miód agar, ekstrakt z granatu, olejek z oregano, jałowiec pospolity,
czystek kreteńskiego, zapian właściwy, zielona herbata, ostropest złocisty, kurkuma.

Zioła bakteriostatyczne
Zioła ograniczające rozwój bakterii to: krwawnik pospolity, porost islandzki,
rumianek pospolity.

Zioła bakteriobójcze
Zioła o właściwościach bakteriobójczych to: sosna zwyczajna, cząber ogrodowy,
brzoza brodawkowa, szałwia lekarska, babka lancetowata i zwyczaja.

Zioła gojące rany

Rozchodnik ostrygowaty, nagietek lekarski, nostrzyk żółty.

Zioła na grzybicę
W walce z grzybica pomagają: kora La Pacho, Wilcacora, olejek z oregano, cynowód
chiński, gorzknik kanadyjski, płucnica islandzka, korzeń lukrecji, rdest japoński, czarci pazur,
ostrożeń warzywny.

Zioła przeciwbólowe
Przy łagodzeniu bólu pomaga: jemioła, mirra, jiaogulan, porost islandzki,
pomarańcze, kurkuma, kozłek lekarski, koci pazur, czarny bez, goździki, prawoślaz lekarski,
Tulsi (Bazyli Azjatycka), hakorośl rozesłana, wierzba biała, imbir, kadzidłowiec, dzika róża,
wierzbówka błotna, ananas, arcydzięgiel chiński, traganek błotnisty, kurkuma.

ŚRODKI MYJĄCE
W atopii ważne jest utrzymywanie odpowiedniego Ph skóry. Należy unikać mydła
zasadowego i wybierać mydło z neutralnym Ph lub 5,5. Najłagodniejsze dla skóry atopowej
mydła to: marsylskie, kastylijskie, glicerynowe, laurowe z Aleppo, afrykańskie.

Mydło marsylskie
Mydło marsylskie jest całkowicie naturalne. Nazywa się tak mydło, które posiada w
swoim składzie ponad 72 % olejów roślinnych (jest to głównie olej palmowy, oliwa z oliwek,
olej migdałowy, olej arganowy, olej rzepakowy). Mydła marsylskie są doceniane na całym
świecie, z uwagi na swój skład. Dobre mydła robione są z użyciem tłuszczów roślinnych,
głównie z oliwy z oliwek, oleju ze słodkich migdałów, a także oleju kokosowego,
palmowego, lnianego, słonecznikowego, niektóre zawierają dodatek oleju laurowego,
arganowego, jojoba i innych ekskluzywnych olejów o wspaniałych właściwościach
pielęgnacyjnych.

Mydło kastylskie
Mydło kastylijskie jest wytwarzane z tłuszczów i olejów roślinnych, podczas gdy inne
mydła są wytwarzane z tłuszczów zwierzęcych, takich jak smalec czy łój. Mydło kastylijskie
jest uniwersalnym mydłem na bazie roślinnej, nie zawiera nie tylko tłuszczów zwierzęcych
ale i składników syntetycznych.
Mydło kastylijskie w płynie jest uniwersalne, ponieważ znakomicie nadaje się do
mycia ciała i włosów i polecane jest do stosowania w czystej postaci lub jako baza do
tworzenia naturalnych kosmetyków np. płynów do mycia ciała. Z jego pomocą z łatwością
można przygotować domowy płyn do mycia naczyń czy detergent.

Mydło z Aleppo
Mydło Aleppo jest wytwarzane na bazie oliwy z oliwek z dodatkiem oleju
laurowego, dlatego nie powoduje alergii, a używane regularnie łagodzi wysuszenia skóry i
pozostawia ją dobrze nawilżoną. Nie jest perfumowane, naturalnie pachnie olejem
laurowym i oliwa z oliwek.
Sprawdza się nie tylko jako kosmetyk do mycia twarzy, ale ma także działanie
pielęgnacyjne. Zmiękcza skórę, odblokowuje pory i ma właściwości antyseptyczne. Nadaje
się do mycia ciała i włosów. Powinno się zaczynać od mydeł o jak najniższej zawartości oleju
laurowego.

Mydło glicerynowe
Mydło glicerynowe oczyszcza skórę delikatnie, ale skutecznie. Jego łagodna formuła
jest pozbawione agresywnych środków myjących, które mogą przesuszać czy wywołać
reakcje alergiczne. Dzięki temu może być stosowane do mycia ciała również przez dzieci,
alergików czy posiadaczy skóry wrażliwej.
Przede wszystkim mydło glicerynowe jest korzystne dla skóry, bo nie wysusza jej, jak
to się dzieje w przypadku tradycyjnych odpowiedników, oraz nie pozostawia na niej osadu.
Dzieje się tak dzięki temu, że głównym składnikiem takiego mydła jest gliceryna uzyskiwana
na skutek zmydlania tłuszczów roślinnych.

Czarne mydło afrykańskie

To naturalne mydło wytwarzane wyłącznie z naturalnych składników –
nierafinowanego oleju kokosowego, palmowego, surowego masła Shea oraz wypiekanych
strąków drzewa kakaowego. Czarne mydło afrykańskie cechuje wysoka zawartość gliceryny,
miękka konsystencja, niejednolity brązowy kolor oraz wysokie właściwości pieniące. To
mydło jest w 100% naturalne, jego zapach, kolor i konsystencja wynika z organicznych
składników. Mydło to pozostaje doskonałym źródłem witamin i minerałów np. witamina A
czy E oraz żelaza. Mydło to jest odpowiednie dla osób o cerze problematycznej i ze
skłonnościami do trądziku.

MYDŁA WŁASNEJ PRODUKCJI

Z wielu rodzajów mydeł można stworzyć własne mydło lub mydło w płynie. By je
uzyskać naturalne mydło ścieramy na tarce i uzupełniamy wodą (można użyć wody
destylowanej), świeżym sokiem z owoców lub warzyw bądź mlekiem. Rozpuszczamy
wszystkie składniki w kąpieli wodnej, a podczas roztapiania mydła trzeba szczególnie
uważać, aby masa się nie przypaliła, ani nie zawrzała. Jeśli doda się więcej wody powstanie
mydło w płynie. Jeśli chce się stworzyć mydło posiadające silne właściwości nawilżające
można do niego dodać ulubione oleje, które słyną właśnie z takich właściwości, np. olejek
arganowy, migdałowy, marula, makadamia, czy masło shea. Do wyrobów mydlanych warto
dodać kroplę witaminy E, glicerynę, miód lub wosk pszczeli. Mydło domowej roboty nabiera
właściwości peelingujących wtedy, kiedy zmieszamy je ze składnikami złuszczającymi, czyli z
makiem, kawą, cynamonem, otrębami pszennymi, suszonymi ziołami i rozmaitymi glinkami.
Część z tych składników delikatnie zabarwi mydełka oraz nada im delikatny i przyjemny
zapach.
Przy tworzeniu własnych mydeł można też skorzystać z dostępnych gotowych baz
mydlanych. Baz mydlanych nie trzeba uzupełniać wodą, ponieważ same z łatwością
topnieją. Wystarczy umieścić je w szklanym, żaroodpornym naczyniu i podgrzewać w
mikrofalówce około minutę, do całkowitego rozpuszczenia bazy. Rozpuszczoną bazę
mydlaną warto wzbogacić dodatki, takimi jak suszone płatki czy liście, zioła, olejki,
naturalne barwniki (jak np. kakao, sproszkowany wysuszony burak, kurkuma, spirulina).
Następnie przelewa się masę do wysmarowanej tłuszczem foremki. Celem uniknięcia
nadmiaru pęcherzyków powietrza, można spryskać powierzchnię mydła alkoholem. Teraz
wystarczy, że poczekać aż masa zastygnie. Proces ten wymaga trochę czasu, trwa bowiem
od 10 minut do 2 godzin, w zależności od wielkości mydła, a upały będą wymagać włożenia
mydła do lodówki. Gdy już mydło stężeją, kolejnym krokiem jest wyjmowanie go z formy i
ewentualne krojenie bloków. Następnie przychodzi czas na suszenie - układa się mydełka na
kartce, lekko okrywa papierem i umieszcza w miejscu przewiewnym, niedostępny dla dzieci
i zwierząt.

Mydła glicerynowe
Sposób przygotowania: Utnij nożem kawałek bazy glicerynowej i przełóż go do
naczynia. Podgrzej bazę, mieszając od czasu do czasu, aby szybciej się rozpuściła. Pilnuj
temperatury i do płynnej bazy dodaj oleje kosmetyczne, płatki kwiatów, glinkę itp., a na
końcu kilka kropel olejku eterycznego. Przelej bazę do foremek.

Mydło dziegciowe
Dziegieć pomaga w problemach skórnych, takich jak łojotok, trądzik czy łuszczyca.
Mydło, które zawiera w sobie naturalny dziegieć brzozowy, jest polecane do codziennego
mycia i pielęgnacji skóry całego ciała.
W gotowych kosmetykach (kremach, balsamach, mydłach, szamponach) zawartość
dziegciu nie powinna przekraczać 20%. Aby dziegieć nie zaszkodził (ma on bardzo silne
działanie), warto rozcieńczać go w oleju kosmetycznym, maśle shea lub miodzie, albo
stosować gotowe kosmetyki z jego dodatkiem.

Mydło w płynie
Składniki: 3 łyżki wrzącej wody, 2 łyżki soli, pół szklanki mydła kastylijskiego w płynie.
Sposób przygotowania: sól rozpuścić we wrzątku, dolać do mydła kastylijskiego dwie łyżki
słonej wody. Wymieszać składniki i zużyć je w ciągu 2 tygodni.

Można też oczywiście tworzyć mydła samodzielnie. Jednak tworzenie

worzenie od podstaw
mydeł wymaga zachowania ostrożności. Proces chemiczny po połączeniu ługu z oleju
przebiega w bardzo gwałtowny sposób i może wtedy dojść do oparzeń. Wodorotlenek
sodu, z którego produkuje się mydło, jest substancja żrąca. Może zostać wchłonięty przez
drogi oddechowe lub przewód pokarmowy. Objawy zatrucia to: ból i łzawienie oczu,
uczucie pieczenia w nosie i gardle, kaszel, uczucie duszenia się. Bezpieczniej jest
wykorzystywać bazy mydlane lub detergentowe.

Jak robić mydło kastylijskie

Z podanego przepisu otrzymuje się ok. 2 kg mydła. Przygotowywanie mydła
kastylijskiego na ogniu może zająć nawet 3-5 godzin. Należy zwrócić uwagę, że domowe
mydło w płynie może być bardziej lejące niż jego odpowiednik sklepowy, choć nie wpływa
to na właściwości samego mydełka.

Składniki potrzebne do produkcji mydła: 907 g oliwy z oliwek, 185 g wodorotlenku

potasu (KOH), 227 g gliceryny, 327 g wody destylowanej.

Sposób przygotowania: Załóż odzież ochronną, okulary i rękawiczki. Proces wykonuj

w dobrze wentylowanym pomieszczeniu. Nastaw oliwę do podgrzewania na kuchence na
małym gazie lub w wolnowarze. Wymieszaj glicerynę z wodą przy pomocy szpatułki. Do
mieszanki dodaj wodorotlenek potasu (nie na odwrót) i poczekaj aż stanie się przejrzysta.
Powoli mieszankę dodaj do podgrzewanej oliwy. Blenderem wymieszaj całość, aż
konsystencja stanie się budyniowata. Zajmuje to zwykle ok. 5 minut. Kiedy mieszanka
zacznie przypominać budyń, przykryj pojemnik. Gotuj pastę przez 3 godziny, mieszając co
30 minut silikonową szpachelką. Po ok. 3 godzinach sprawdź, czy mydło nabrało tekstury
przypominającej żel. Jeśli tak, małą ilość mydła przenieść do ciepłej wody – jeśli się topi i
jest półprzezroczyste, oznacza to, że jest gotowe; jeśli mętne, to musisz gotować dalej i
sprawdzać mieszankę co 30 minut. Jeżeli ukończone mydło będzie za gęste, możesz je
rozcieńczyć wodą destylowaną. Pamiętaj, że oba składniki muszą tu być ciepłe – wodę więc
podgrzej i dodaj ją do jeszcze ciepłego mydła.

Wskazówka: Do produkcji oryginalnego mydła kastylijskiego używa się oliwy z oliwy,

ale możesz ją zastąpić innym olejem, np. kokosowym, aby nadać dodatkowych właściwości
oczyszczających i nawilżających. Można też część oliwy zastąpić olejem z konopi lub jojoba
np. w proporcji 75% oliwy z oliwek i 25% innego oleju, wtedy uzyska się mydło o działaniu
przeciwzapalnym.

ZIOŁA PIANOTWÓRCZE
W naturze istnieje szereg roślin, które były w przeszłości wykorzystywane do mycia
skóry i włosów. Zawarte w nich saponiny tworzą z wodą trwałą pianę mającą silne
działanie oczyszczające. Są to tak zwane naturalne mydła, które służą do oczyszczania skóry.
Mają one także szerokie zastosowanie m.in. przeciwgrzybicze, przeciwzapalne,
przeciwbakteryjne oraz przeciwobrzękowe. Znajdują częste zastosowanie w walce z
łupieżem lub problemami skórnymi. Niejednokrotnie udowodniono ich silne działanie
antyoksydacyjne, co chroni skórę przed szybkim starzeniem się i szkodliwym działaniem
czynników zewnętrznych. Saponiny zaliczane są do glikozydów, czyli substancji będących
pochodnymi cukrów. Wytwarzają je przede wszystkim rośliny (np. lukrecja, żeń-szeń, soja)
oraz niektóre stworzenia morskie. Bardzo dobrze się pienią, dlatego wykorzystywane są
przy produkcji mydła oraz środków do prania. Saponiny to jedna z substancji roślinnych o
właściwościach piorących. Saponiny pienią się w wodzie tak, jak mydło, dlatego części roślin
bogatych w saponiny przez dziesięciolecia wykorzystywano jako łatwo dostępny zamiennik
mydła, na przykład do prania. Dziś saponiny znajdują się w składzie mydeł, żeli pod
prysznic, do kąpieli, toników, żeli do mycia twarzy i preparatów do demakijażu. Są też w
kremach do twarzy i w balsamach do ciała. Rozjaśniają skórę, zmniejszają rozszerzone pory,
pomagają pozbyć się zaskórników, poprawiają ukrwienie skóry, dotleniają ją sprawiając, że
wygląda zdrowo i promiennie. Są też w kosmetykach do włosów, przede wszystkim w
szamponach, które dzięki saponinom dobrze się pienią, a przy tym nie wysuszają włosów,
lecz zmiękczają je i nabłyszczają. Kosmetyki z dużą zawartością saponin są także polecane
do pielęgnacji i do leczenia skóry tak zwanej "problematycznej". Dotyczy to m. in. takich
chorób jak: atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, trądzik. Papkę z roztartych liści roślin
bogatych w saponiny można też stosować jako okłady na podrażnioną skórę i na
zaczerwienienie i swędzenie po po ukąszeniu owada.
Podstawowym źródłem saponin są rośliny. Najwięcej saponin znajduje się w
korzeniach, łodygach (zwłaszcza w skórkach) oraz w owocach roślin. Największe stężenie tej
substancji znajduje się w: lukrecji gładkiej, korzeniu mydlnicy lekarskiej, nagietku lekarskim,
kasztanowcu zwyczajnym, naparstnicy, winorośli, oliwkach, żeń-szeniu, soi, juce, aloesie,
komosie ryżowej, gwiazdnicy pospolitej, nawłoci pospolitej, bluszczu, korzeniu pierwiosnka
lekarskiego, krzyżownicy wirgińskiej, łyszczecu wiechowatym, ostrokrzewie paragwajskim,
konwalijce dwulistnej, psiance słodkogórz. Saponiny, które są zawarte w suplementach
diety, pochodzą przeważnie z kozieradki oraz takich roślin jak buzdyganek ziemny i
sarsaparilla. Saponiny znajdują się nie tylko w ziołach, lecz także w kawie, herbacie,
chałwie, szparagach, burakach, szpinaku oraz owsie.

Mydło z mydlnicy lekarskiej

Sposób przygotowania: Zalej dwoma szklankami gorącej wody 5 łyżek korzenia
mydelnicy. Tak przygotowany wywar zostaw na pół godziny, a raz na jakiś czas ugniataj
korzenie. Następnie przelej wytworzone mydło przez sitko i wlej miksturę do dozownika.
Dla pięknego zapachu możesz również dodać kilka kropel olejku eterycznego.

SZAMPONY
Istnieje szeroka gama szamponów dla osób z alergią, ale nie wszystkie spełniają
wszystkie oczekiwania i potrzeby alergików. W takich przypadkach warto sięgnąć po inne
naturalne sposoby oczyszczania włosów i skóry głowy. W pielęgnacji włosów szampony
można zastąpić: octem jabłkowym, pastą z sody oczyszczonej, orzechami piorącymi, pastą
z mąki (ziemniaczanej, kukurydzianej, z ciecierzycy), wywarem z kozieradki, piołunu,
mydłodrzewa i innych ziół. Dla suchej i wrażliwej skóry głowy korzystne są: lipa, prawoślaz,
len, żywokost, oczar.
 Orzechy piorące
Orzechy piorące (Sapindus mukorossi) pochodzą z Indii i Nepalu i już od wieków są
tam stosowane jako środek do prania, a także zmiękczania i oczyszczania wody. W łupinach
orzechów znajduje się substancja zwana saponiną, to właśnie dzięki niej orzechy mają
piorące właściwości.

Naturalne mydło w płynie lub szampon z orzechów piorących

Wystarczy zmielić łupiny po 10 orzechach piorących w młynku do kawy lub
moździerzu. Do gotującej się wody w garnku (1,5 litra wody) dodać proszek z orzechów
piorących, zagotować przez 15 min i ostudzić. Włosy myje się ciepłym wywarem i zostawia
go na głowie na kilka minut. Po tym czasie dokładnie spłukujemy odwar ciepłą wodą. Jeśli
chcemy, żeby włosy były nawilżone, można użyć po myciu ulubionej odżywki do włosów.

Szampon z mydlnicy lekarskiej

By przygotować ten szampon potrzeby jest suszony korzeń mydlnicy lekarskiej i
woda. Wystarczy dwie łyżki zioła zalać szklanką wrzącej wody i odstawić pod przykryciem
na około pół godziny. Po odcedzeniu nadaje się do użycia. Szampon nakłada się na mokre
włosy.
Szampon możemy wykonać także w nieco rozszerzonej wersji – użyj 2 łyżek korzenia
mydlnicy i dwóch łyżek korzenia łopianu, oraz kłącza tataraku. Zalej zioła dwoma szklankami
wrzątku i pozostaw pod przykryciem na 15 minut. Następnie zagotuj wszystkie składniki
przez kilka minut. Odcedź, przelej do butelki i ciesz się wspaniałym naturalnym
kosmetykiem. Do szamponu można dodać jeszcze sok z cytryny, olejek zapachowy oraz
żółtko.

Szampony z bazy
W wielu sklepach z produktami do tworzenia kosmetyków kupić bazy szamponowe,
które można samodzielne wzbogacać np. ziołami. Naturalne bazy szamponowe mają w
składzie: wodę, Glukozyd decylowy, sok a aloesu, Glukozyd laurylowy, gumę ksantanowa,
Sorbinian potasu, Benzoesan sodu, kwas cytrynowy. Można z takiej bazy stworzyć różne
warianty kosmetyku.
Szampon z dodatkiem octu jabłkowego
Do łyżki łyżka sody oczyszczonej dodać 4 łyżki wody, do trzech łyżki octu jabłkowego
dodać trzy łyżki wody, które dodać do 200 ml bazy szamponowej i ok. 0,6 ml olejku
eterycznego. Składniki dokładnie wymieszać.

Szampon z dodatkiem sody oczyszczonej i soku z cytryny

Przepis do włosów przetłuszczających się. Do pół szklanki sody dodać dwie łyżki soku
z cytryny które dodaj się do 200 ml bazy. Można dodać ok. 0,6 ml olejku eterycznego.

Szampon dziegciowy
Aby uzyskać szampon należy zmieszać, dostępne w sklepach z produktami do
produkcji kosmetyków, betainę kokosową i glukozyd kaprylowo-kaprynowy z kwasem
mlekowym i dodać go do wyciągu wodnego. Należy upewnić się, że pH wynosi 5,5 i ostudź
całość do ok 40°C. Zmieszać olejki eteryczne i dziegieć z gumą ksantanową i stopniowo
zblendować to z zresztą szamponu.

ODŻYWKI DO WŁOSÓW
Od czasu do czasu warto odżywić włosy w naturalny sposób. Można sięgnąć po
łatwo dostępne składniki. Np. zmieszać 1 żółtko jaja, 1 łyżkę oliwy z oliwek, 1 łyżkę miodu
pszczelego, 1 łyżkę mleka lub jogurtu naturalnego i nałożyć na włosy. Dla lepszego efektu
można owinąć włosy folią lub nałożyć czepek i trzymać tak co najmniej kilkanaście minut, a
potem umyć włosy.
Odżywka z olejem kokosowym
Olej kokosowy dostarcza włosom potrzebnych minerałów oraz dodatkowo domyka
łuski włosa. W wilgotne włosy wmasuj podgrzany olej (ale nie gorący). Na głowę włóż
czepek, po czym owiń głowę ręcznikiem. Taki kompres trzymaj na włosach godzinę – po
tym czasie spłucz i umyj dokładnie włosy.

Odżywka z jogurtem naturalnym

Jogurt naturalny to cenne źródło tłuszczu i probiotyków, czyli składników, które
działają nawilżająco oraz przeciwłupieżowo. Mały kubeczek jogurtu naturalnego (bez cukru)
wmasuj w wilgotne włosy i pozostaw na 10 minut, a potem spłucz.

Odżywka z aloesem
Żeby włosy były nawilżone i zdrowe użyj odżywkę z aloesu. Zmiksuj 10 liści aloesu i
łyżkę miodu. Co istotne, roślina powinna mieć przynajmniej 3 lata, żeby zawierała
odpowiednie stężenie witamin i pierwiastków. Taką nawilżającą odżywkę nakłada się na
suche włosy. Miksturę pozostaw na głowie na 10 minut, a potem umyj włosy.

Odżywka z żółtkiem
Odżywkę wygładzającą do której jest potrzebne tylko żółtko jaja kurzego i 2 łyżek
oleju roślinnego. Oba składniki zmieszaj i taką miksturę nałóż na wilgotne włosy. Pozostaw
odżywkę na włosach na 30 minut, a potem umyj włosy. Najlepiej włosy umyć dwukrotnie.

Odżywka z octem jabłkowym

Jako nabłyszczacz doskonale sprawdza się ocet jabłkowy. Wystarczy tylko po umyciu
włosów spłukać włosy octem z wodą (w proporcji 1:1). Ocet wygładza włosy, nabłyszcza je i
dodatkowo usuwa osad z twardej wody.
 Odżywka z drożdżami
Do włosów przetłuszczających się będzie dobra kuracja drożdżową. Potrzebujesz
drożdży piekarskich i mleka. Zmieszaj pół kostki drożdży i pół szklanki mleka. Odżywkę nałóż
na włosy na 30 minut, potem spłucz miksturę i umyj włosy szamponem.

Odżywka piwna
Dobrze na włosy łamliwe i słabe wpłynie mieszanka z ćwiartki szklanki piwa oraz 1
jajka. Odżywkę nakładaj na wcześniej umyte, wilgotne włosy i pozostaw na 15 minut.
Potem ponownie umyj włosy.

Odżywka z awokado
Awokado dostarcza włosom witamin oraz jednonienasyconych kwasów
tłuszczowych, a także widocznie poprawia kondycję przesuszonych włosów. Rozgnieć
połówkę awokado i zmieszaj z 1 żółtkiem. Odżywkę nakładaj na wilgotne włosy. Na głowę
nałóż czepek i ręcznik. Odżywkę trzymaj na włosach przez 20 minut. Potem zmyj miksturę
ciepłą wodą.
Odżywka miodowa
Sposobem na lśniące włosy jest odżywka z miodu i oliwy. Zmieszaj 100g miodu i 2
łyżki oliwy. Miksturę wetrzyj we włosy i skórę głowy, nałóż czepek i pozostaw na 30 minut.
Potem umyj włosy.

Odżywka cebulowa
Sok z cebuli stymuluje włosy do wzrostu. Zapach cebuli pozostanie na włosach, więc
lepiej nie stosować tej kuracji bezpośrednio przed wyjściem z domu. Startą cebulę (około
200g) zalać alkoholem i w zamkniętym pojemniczku zostawić na 2 tygodnie. Pojemnik
powinien stać w ciemnym miejscu. Taką odżywkę należy wcierać w skórę głowy przed
myciem włosów raz na tydzień.

Odżywka z banana
Zmieszać 100g rozgniecionego banana (który jest źródłem protein, potasu, wapnia,
żelaza, fosforu i witamin z grupy B) i łyżkę miodu. Papkę nałożyć na włosy i pozostaw na 30
minut. Potem umyj włosy.

Odżywka z dyni
Ta odżywka wymaga nieco pracy. Pół szklanki miąższu dyni należy zalać 1,5l wody i
pozostawić na 4 godziny. Potem papkę gotuj przez 40 minut. Miksturę należy następnie
ostudzić, dodać ćwiartkę szklanki jogurtu naturalnego oraz 2 łyżki miodu. Odżywkę
nakładamy na włosy, zakładamy czepek foliowy i trzymamy przez 30 minut. Po tym czasie
należy spłukać miksturę i umyć włosy.
 Maseczka bez spłukiwania
Pełną łyżkę olejku arganowego, łyżkę olejku jojoba, oraz 3/4 szklanki mleka
kokosowego wymieszać z pięcioma kroplami ulubionego olejku eterycznego. Przelać
maseczkę do buteleczki z atomizerem i rozpryskiwać ją na włosach.

PŁUKANKI
Do płukanek można stosować napary z ziół łagodzących stany zapalne, a także z
różnych odmian herbaty. Najczęściej stosowane zioła do płukanek to: rumianek, pokrzywa,
skrzyp i chmiel.

Ziołowa płukanka do włosów

Tworzy się je na bazie czystego octu jabłkowego lub winnego. Dzięki zawartości octu
ma kwaśne pH, co pomaga domknąć łuski włosa – dzięki temu włosy stają się gładkie i
błyszczące.
Zioła, które można wykorzystać do płukanek to: rozmaryn – szczególnie polecany do
włosów ciemnych, nadaje im ładny połysk, działa ściągająco i przeciwzapalnie na skórę
głowy; rumianek – nadaje się dla właścicielek jasnych włosów, delikatnie rozjaśnia i
wzmacnia złote refleksy; szałwia – reguluje aktywność gruczołów łojowych, może lekko
przyciemnić włosy, pomaga w walce z przetłuszczającą się skórą głowy; pokrzywa– zalecana
do włosów ciemnych z uwagi na to, że może przyciemniać włosy, bogata w mikroelementy,
mam właściwości regeneracyjne i warto zastosować do włosów pozbawionych blasku i
potrzebujących odżywienia; bluszcz – polecany do włosów przetłuszczających, wywar z jego
liści może przyciemnić włosy; płatki róży – mają działanie tonizujące, polecane do włosów
jasnych, skrzyp polny – wzmacniający i bogaty w mikroelementy (szczególnie krzemionkę,
która odbudowuje włosy), nadaje się dla każdego rodzaju włosów, jednak w przypadku
blondynek najlepiej używać go jako dodatku do kompozycji ziół (sam mógłby nadać włosom
delikatny zielony odcień); chaber bławatek – polecany do włosów siwych, nadaje im ładny,
zimny odcień.
Zioła do płukanek można ze sobą łączyć i tworzyć własne kompozycje, przykładowo:
płukanka z rozmarynu, pokrzywy i szałwii są do włosów ciemnych, płukanka z rumianku,
płatków róży i skrzypu ‒ do włosów jasnych; płukanka z bluszczu z szałwią, pokrzywą i
rozmarynem ‒ do włosów przetłuszczających się.

Składniki do płukanki: 500 ml octu jabłkowego lub winnego, ½ szklanki wybranych

świeżych ziół lub połowę mniej suszonych.

Sposób przygotowania: Zioła umieścić w czystym słoiku, zalać octem i zakręcić.

Ustawić słoik w ciepłym i jasnym miejscu na 2 tygodnie. Codziennie potrząsać i sprawdzać,
czy zioła nie wystają nad powierzchnię octu. Po 2 tygodniach płukankę przecedzić i przelać
do butelek. Przechowywać w lodówce, dzięki czemu płukanka zachowuje świeżość przez
kilka tygodni.
 Sposób użycia: Wlać około ½ szklanki octu ziołowego i uzupełnić do pełna wodą.
Polać płukanką umyte i lekko osuszone włosy, delikatnie wmasowując ją w skórę głowy.
Osuszyć lekko włosy i już nie spłukiwać, tak by składniki aktywne mogły wnikać we włosy i
skórę głowy.

Olejowanie włosów
Jednym z naturalnych sposobów na wzmocnienie wypadających włosów jest
stosowanie olejków, czyli olejowanie skóry głowy. Można stosować olej kokosowy,
łopianowy, rozmarynowy, imbirowy, z pokrzywy lub z olej z czarnuszki na łysienie.
Wystarczy, że wymiesza się miód (np lipowy) i olej w proporcjach 1:1. Można użyć 2 łyżek
miodu i 2 łyżek oleju, które po dokładnym wymieszaniu (do uzyskania jednolitej
konsystencji) nakłada się na suche, rozczesane włosy.
 Podsumowanie
Natura może nas wspomagać w odzyskaniu zdrowia. Należy tylko przy stosowaniu
ziół zachować zdrowy rozsądek. Przy stosowaniu ziół zewnętrznie należy sprawdzić czy
roślina np. nie wywoła fotouczulenia, a w przypadku herbat ziołowych, specjaliści
przestrzegają, że bezwzględnie należy zaprzestać stosowania ziół po dwóch miesiącach
systematycznego picia naparów i zrobić przynajmniej miesięczną przerwę. Dotyczy to
zwłaszcza osób starszych i przewlekle biorących innego rodzaju leki.
Oprócz wcześniej wymienionych są także inne metody poprawy stanu skóry, jak
między innymi: kąpiel w solankach, krochmalu, stosowanie ziół chińskich, homeopatii,
aromaterapii. Wśród domowych sposobów na AZS wymienia się często stosowanie
nienasyconych kwasów tłuszczowych (zarówno doustnie, jak i miejscowo na skórę).
Suplementy diet i stosowanie olei oleju konopnego (po 30 ml) przez 8 tygodni u pacjentów
ze skórą atopową zmniejsza objawy atopii, takie jak suchość i świąd skór. Działanie
przeciwzapalne wykazują również owoce i warzywa bogate w antyoksydanty. Przy
współpracy z lekarzem można ustalić najlepszą dietę, która poprawi jakość życia chorego.
Często w profilaktyce sprawdzają się proste sposoby. Np ograniczenie swędzenia i co
za tym idzie drapania się w czasie snu, zapewniają bawełniane rękawiczki zakładane na noc.
Warto też wszelkie prace domowe, w tym sprzątnie i mycie naczyń, wykonywać w
ochronnych rękawiczkach, uważając na wszelkie mechaniczne uszkodzenie skóry.
Przy radzeniu sobie z nawrotami choroby pomocny może być kalendarz, w którym
przez kilka lat rok po roku zapisywać się będzie wszystkie objawy alergii. Pojawienie się
konkretnych objawów może być związane ze zmianami wprowadzanymi w życiu lub domu.
Niektóre objaw będą związane np. z pyleniem, ale inne mogą mieć inne źródło. Przydatny
może być też notes, w którym zapisywać się będzie reakcje na kosmetyki, nowe produkty,
detergenty itp.
Konwencjonalne leczenie objawowe atopowego zapalenia skóry bazuje na
stosowaniu leków przeciwuczuleniowych, kortykosteroidów w postaci maści w okresie
zaostrzeń, leków immunosupresyjnych ogólnych i miejscowych, a także fototerapii
(naświetlanie promieniami UVA i UVB) i fotochemioterapii (PUVA). Istnieje też kosztowna
terapia alergii leczeniem biologicznym. Leki zawierające endolizynę, która ograniczana
swędzenie i przypadki drapania się, nie są dostępne w Polsce. Za to leki z bilastyną,
hamującą reakcje alergiczne, można kupić nawet bez recepty.
Zioła i produkty spożywcze są zazwyczaj łatwo dostępne. Przy odpowiednim
stosowaniu mogą znacząco poprawić stan chorej, wrażliwej, problematycznej skóry i jakość
życia chorego. Warto po nie sięgać.
 Sklepy z produktami do tworzenia kosmetyków
Sklepy gdzie można kupić ekstrakty i produkty do kremów to między innymi:
zrobsobiekrem.pl, e-naturalne.pl, zielonyklub.pl, mazidla.pl, zrobswojkosmetyk.pl,
ecospa.pl, esent.pl, beautyever.pl. Na tych portalach są też porady i przepisy na kosmetyki.
Zioła można zbierać samemu, ale bezpieczniej jest skorzystać z produktów firm
zajmujących się ich hodowlą i sprzedaż. Zioła są dostępne w sklepach z ziołami,
suplementami i zdrową żywnością. Sklepy internetowe oferujące korzenie, kwiaty i liście
wielu roślin to między innymi: Magicznyogrod.pl, zielarnia24.pl, biogo.pl, sklepnagietek.pl,
planteon.pl, daryziol.pl, aromatica.com.pl.

Lektury o alergii
Pojawia się coraz więcej publikacji proponujących inne podejście do alergii i radzenia
sobie z nią. Są to między innymi: „Wylecz alergie!” Dr Leo Galland, dr Jonathan Galland,
„Wylecz choroby autoimmunologiczne” i „Możesz wyleczyć choroby autoimmunologiczne”
Amy Mayers, „Alergie (R)ewolucyjne” Magdaleny Stampfer, „Kompletna dieta
przeciwzapalna” Leslie Langevin.

Bibliografia
Shannon Buck, 200 tajemnic naturalnej pielęgnacji
500 przypraw i ziół leczniczych
Leslie Langevin, Kompletna dieta przeciwzapalna
o.A.C Klimuszko, Wróćmy do ziół
Sheena Meredith, Egzema
Jakub Mowszowicz, Dziko rosnące rośliny użytkowe
Maria Treben, Wracamy do natury. Schorzenia skóry
Witold Poprzęcki, Poradnik zielarza
Wyłącz alergie, O czym lekarze ci nie powiedzą, wydanie specjalne 1/2021. Lecz się dietą 2 ,
artykuł oparty o publikacje „Wylecz alergię” dr Leo Gallanda, dr Jonathana Gallanda.

https://bonavita.pl/egzema-objawy-przyczyny-leczenie-i-wspomaganie-dietetyczne
https://bonavita.pl/atopowe-zapalenie-skory-leczenie-domowe-ziola
https://www.doz.pl/czytelnia/a13728-Ziolowe_kosmetyki_8211_zrob_je_sama

https://ecoflores.eu/jak-zrobic-krem-do-twarzy
https://herbiness.com/olejki-w-chorobach-skory-na-przykladzie-azs-i-luszczycy/
https://kosmetykinaturalne.com.pl/blog/6-najlepszych-przepisow-na-domowe-kosmetyki

https://www.medonet.pl/magazyny/abc-alergii,alergia---objawy--rodzaje-i-leczenie-alergii--
uczulenie-na-pylki,artykul,1587489.html

https://sekrety-zdrowia.org/zrobic-ocet-ziolowy/

https://verdelab.pl/ziola-na-atopowe-zapalenie-skory/