Sebze Yetiştiri̇ci̇li̇ği̇

SEBZE YETİŞTİRİCİLİĞİ
KENDI SEBZEMIZI YETIŞTIRMEK

Amatör olarak bahçecilik ile ilgilenmek özellikle günümüz şehir hayatını yaşayan bireylerin
toprakla buluştukları ve keyif aldıkları bir aktivitedir.
Sebze yetiştiriciliği zevkli ve insanı negatif enerjisinden kurtarıp, stresten uzaklaşmasını

sağlayan bir uğraştır.
Elinizde toplayıp sevdiklerinizle paylaşmak ve onların övgülerini almak sizi heveslendirir ve

bahçecilik vazgeçilmez bir hobiniz haline gelir.
SEBZE YETIŞTIRİCİLİĞİ
Sebzelerin Yenilen Kısımlarına Göre Sınıflandırılması
Yumruları yenen sebzeler Patates, tatlı patates, yer elması

Havuç, turp, kırmızı pancar, şalgam,
Kökleri yenen sebzeler
kök kereviz
Pırasa, taze soğan, taze sarımsak, soğan
Soğan ve sürgünleri yenen sebzeler
sarımsak
Yalnız sürgünleri yenen sebzeler Kuşkonmaz
Yaprak sapları yenen sebzeler Sap kereviz
Yaprakları yenen sebzeler Marul, salata, lahana, ıspanak, pazı, semizotu
Meyveleri yenen sebzeler Domates, biber, patlıcan, hıyar, kabak, kavun
Kuru ve taze tohumları yenen sebzeler İç bakla, iç bezelye, kuru fasulye, barbunya
Çiçek ve çiçek tablası yenen sebzeler Karnabahar, enginar
Kokulu otlar Maydanoz, dereotu, nane, tere, roka
Sebze Yetiştiriciliği 1
SEBZE YETİŞTİRİCİLİĞİNİN AŞAMALARI
1. Bahçe içerisinde yer seçimi
2. Seçilen yetiştirme alanın sınırlarını oluşturma
3. Fide yastıklarının hazırlanması
4. Ekim dikim yerleri hazırlanması
5. Ekim ve Dikim
6. Gübreleme
7. Sulama
8. Bakım
9. Malçlama
10. Hasat
1. Bahçe İçerisinde Yer Seçimi

Sebze bahçeleri nerede kurulmalı ve en verimli sebze üretiminin yapılabilmesi için ekolojik
ve ekonomik faktörler dikkate alınmalıdır.
Ekolojik Faktörler:
• Bulunduğunuz bölgenin iklim ve toprak özellikleri temel belirleyicilerdir. Bunlar sıcak-
lık, yağmurlu gün sayısı, ışık alma durumu, toprak yapısı vb. verilerdir.
• Bir yerdeki ilk ve son don tarihleri arasındaki süre, o yerin vejetasyon süresini belirler.
Bu süre ne kadar uzun olursa orada daha iyi sebzecilik yapılır.
• İdeal bir sebze bahçesi kurulacak yerin vejetasyon süresinin 6-8 ay, güneşlenmesinin
iyi, sulama olanaklarına sahip, eğimi en fazla %3, soğuk rüzgarları almayan bir arazide ol-
ması gerekir.
• Yer seçimi yapılırken güney bakılı, kuzey cephesi kapalı, gün boyu güneş alan, fazla
rüzgar esintisi olmayan yerler seçilir.
İdeal Sebze Bahçesi Toprağı:

1. Sıcak,
2. Nemli ve süzek,
3. Derin, gevşek ve yumuşak,
4. Humusça zengin,
5 Besin maddelerini tutacak yapıda ve
besin maddelerince zengin olmalıdır.
2 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

Buna göre bu özellikleri taşıyan toprak düzgün bir şekilde işlenmiş, gübrelenmiş, ekim nö-
betine uygun yetiştiricilik yapılmış, içerisinde kum bulunan, az nemli, sıcak, humuslu, tınlı ve
%4 kireç içeren, pH’sı6,5-7 arasında değişen bir topraktır.
2. Seçilen Yerleştirme Alanın Sınırlarını Oluşturma
• Ev bahçemizde bahçe sınırlarını, basmaların önlenmesi, çocukların ve evcil hayvanların

zarar vermesinin önlenmesi gibi sebeplerle ve alanın tanımlanması amacıyla sınırlama işlemleri
yapılabilir.
• Sebze bahçemiz mevcut bahçe içerisinde olacağından dış etmen korunaklılığı daha az
önemsenir.
• Eğer sebze bahçemizin kuzey cephesi açık ise bitkisel veya yapay unsurlar ile perdeleme
yapılabilir.
• Ancak güney cephesini yani güneş açısını engelleyici her türlü perdelemeden kaçınmak
gerekmektedir.
• Sınırlayıcılara karar verirken estetik değeri yüksek doğal malzemeler kullanılarak hoş bir
görüntü elde edilebilir.
Sınırlayıcı Materyaller:
Ahşap sınırlayıcılar kullanışlı ve doğaldır.
Taş çitler dayanıklıdır.

Metal galvaniz kaplı yataklar uzun
ömürlü ve dayanıklıdır.
Renk renk boyanmış plastik şişe çitler de
sınırlayıcı olarak kullanılabilir.

3. Fide yastıklarının hazırlanması
Genel olarak fideler ya seralarda ya da yastıklarda yetiştirilir.Yastıklar, üretilecek sebze fidesinin
çeşidine, yetiştirme dönemine ve amacına göredeğişikşekillerdehazırlanır. Isıtılma durumlarına
göre üç kısma ayrılır.
Sıcak yastıklar: Domates, biber ve patlıcan gibi sıcak mevsim sebze fidelerinin yetiştirilmesinde
sıcak yastıklar kullanılır. Bu tip fidelerin yetiştirme dönemleri kış sonu erken ilkbahar olduğu için
yastıklarda ısıtılma yapılmaz. Eğer gerekirse bu yastıkların ısıtılmasında elektrikli ısıtıcılardan,
kalorifer sistemlerinden ve organik gübrelerden yararlanılabilir.
• Sıcak yastıklar 1,20–1,30 m genişliğinde ve 6-15m uzunluğunda hazırlanır.
• Hazırlanan yastıkların kenarları tuğla veya beton malzeme ile çevrilir.
• Hazırlanan yastıkların en altına drenaj için 5-10 cm çakıl serilir ve üzeri 40–50 cm yanma-
mış ahır gübresi ile doldurulur.
• Yanmamış ahır gübresi üzerine 10 cm kadar harç serilir ve yastığın üzeri cam veya plastik
örtü ile kapatılır.
• Yanmamış ahır gübresi, sıcaklığı yükselterek 70–80 °C çıkarır. Daha sonra sıcaklık 25–30
0C’ye kadar düşer ve bundan sonra yastığa ekim yapılır.

Ilık yastıklar: Sıcak mevsim fidelerinin yetiştirilmesi için kullanılır. Fakat kullanım amacı
farklıdır. Ilık yastıkların kullanım amacı sıcak yastıklarda çimlendirilmiş olan fidelerin şaşırtılması
için kullanılır. Hazırlanışı sıcak yastıklar gibidir. Tek farkı derinlikleri daha az olması ve ahır gübresi
ile birlikte toprak karışımı ile doldurulmasıdır.
Soğuk yastıklar: Serin iklim sebzelerinin yetiştirilmesinde kullanılır. Soğuk yastıklar yaz
döneminde kullanıldıkları için ısıtma gerekmez. Bu sebepten çukur açmaya gerek yoktur. Toprak
tesviye edildikten sonra biraz yükseltilir ve harç serilerek ekime hazır hale getirilir.
Fide yetiştiriciliğinde tohumların yastıklara atılmasının yanında artık viollere veya torbalara
da ekilip yetiştirilmektedir. Dikim zamanında fideler viol veya torbalardan toprağıyla çıkarılarak
toprağa aktarılır.
Domates, kabak, kavun gibi serada üretim amaçlı yetiştirilen sebzelerin tohumları direk
plastik torbalara veya saksılara ekilir. Bunun sebebi bu bitkilerin şaşırtmaya hassas olmalarıdır.
Bu nedenle şaşırtma uygulanmaz ve direk arazideki yerlerine dikilir.
Mısır, fasulye, bezelye, bakla, bamya, maydanoz, roka, tere, dereotu, kuzu kulağı, semizotu
gibi yenecek otların çoğu ve havuç, turp, gibi bazı kökleri yenen sebzeler direkt tohum halinde
ekilir. Bu sebzeler fidelemeye gelemezler.
• Tohumları fide haline getirmek için fide toprağı dediğimiz bir karışım hazırlanır. 1/3 oranında
toprak, 1/3 oranında solucan gübresi veya (yanmış hayvan gübresi) ve 1/3 oranında torfu bir
kapta homojen şekilde karıştırılır. Bu karışımı viyollere (plastik bardak da olabilir) dökülür.
• Her bir viyolün içerisine 2 şer adet 3-4 cm derine tohumlar ekilir.
• Ardından can suyu dökülür. Sonra tohumların bulunduğu kabı ya da viyolün üzeri şeffaf
naylonla kapatılır. Bu sera etkisi yapacağından çimlenme hızını artıracaktır. Filizlenme başlayınca
naylonu açınız.
Küçük ölçekli tohumdan üretimlerde, hazır olarak satılan özel karışım çimlendirme toprakları
edinilebilir.

4. Sebzecilikte ekim dikim yerleri hazırlanması
Sebze üretimi için tohumların yastıklara ya da yetiştirme yerlerine atılmasına ekim, çimlenen
tohumların veya üretim materyallerinin toprağa yerleştirilmesine dikim denir.
Sebzecilikte ekim dikim yerleri 4 şekilde hazırlanır:
Tavalar: Tavalar birbirlerinden 40–50 cm genişlikte, küçük toprak sırtlarıyla ayrılmış olan 1–5
m genişlik, 5–15 m uzunlukta yetiştirme yerleridir.
Suyu çok seven maydanoz, tere, nane gibi sebzeler için çok elverişlidir.
Hazırlanmaları genellikle elle veya makine yardımıyla olur, makine ile hazırlanmasında diskli,
toprağı toplayan Özel pulluklar kullanılır. Pulluklar birbirine yakın olarak gidiş geliş yaparak toprağı
yığar ve tavalar hazırlanmış olur.
Karıklar: Tarlada toprak yüzeyinden belli

aralıklarla karıklar açılır. Karıkların derinliği
15–20cm kadar olabilir. Karıklar arasındaki
mesafeler yetiştirilecek bitkinin çeşidine göre
farklılık gösterir. Karıklar içine dikilen fideler,
toprak daha nemli olduğundan daha iyi
gelişme gösterir. Bitkiler belirli bir büyüklüğe
geldiklerinde karıklar doldurulur ve düzeltilir.
Masuralar: Dikim yapılacak arazide
toprağın belirli aralıklarla yükseltilmesiyle
hazırlanır. Genişlikleri 60–80 cm arasında
değişir. Bitkilere su sağlamak için aralarında
su arkları bulunur. Bu arkların genişliği 30–40
cm’dir. Masuraların uzunlukları bitki çeşitlerine
göre değişmekle birlikte 6–10 metredir.
Bitkiler tek veya çift sıra halinde masuralara
dikilir. Ürünler sulama suyu ile temas
etmediklerinden çamurlanmaz. Masuralarda
en çok domates, biber, hıyar ve kabak üretimi
için idealdir. Masuraların hazırlanmasında çift
diskli Özel pulluklardan yararlanılır.
Tahtalar: Tahtalarda bitkilerin yetiştirildiği kısımlar hafifçe yükseltilmiştir. Tahtalar birbirlerin-
den 30-40 cm genişlik ve 20-25 cm derinlikteki su arklarıyla ayrılmıştır. Genişlikleri 120–180 cm
arasında değişir.
Daha geniş tahtaların yapılmamasının nedeni sulamanın sızdırma ile yapılmasındandır. Soğan,
sarımsak gibi fazla sudan hoşlanmayan sebzeler tahtalarda yetiştirilir. Ayrıca ilkbahar döneminde
ve kışın fazla su istemeyen salata, marul, turp vb. türlerin yetiştiriciliğinde de kullanılır.
5. Ekim ve Dikim
Meyve bahçelerinde dikim bir kez yapılmaktadır. Buna karşılık sebze bahçelerinde her yıl
birden fazla ekim ve dikim yapılmaktadır.

EKİM NÖBETİ
ÖNCESİNDE DİKİLECEK DİKİLECEK SONRASINDA DİKİLECEK
SEBZELER SEBZELER SEBZELER
Lahana, Karnabahar, Brokoli, Baklagiller, Havuç, Salatalık, Ka-
Domates
Marul bak, Mısır
Kereviz, Maydanoz, Havuç,
Biber Fasulye, Bezelye, Ispanak
Dereotu
Domates, Patates, Lahana,
Salatalık Kavun, Karpuz, Domates
Soğan, Ispanak, Turp
Domates, Patates, Havuç,
Fasulye Karnabahar, Brokoli, Lahana
Ispanak
Salatalık, Lahana, Kereviz, Ispanak, Havuç, Bezelye, Fasulye,
Patlıcan
Baklagiller Bakla, Kereviz
Salatalık, Domates, Lahana, Domates, Taze Fasulye, Lahana,
Marul
Kereviz, Patates Havuç, Turp, Ispanak, Soğan
Lahana, Domates, Salatalık, Salata, Ispanak Karnabahar, Bro-
Havuç
Fasulye, Bezelye, Bakla koli, Lahana
Patates, Bezelye, Fasulye, Bezelye, Fasulye, Salatalık,

Havuç, Karnabahar
Ispanak Domates, Patates, Lahana,
Soğan
Biber, Domates, Patates, Patlıcan Mısır Bezelye, Fasulye, Bakla
Biber, Domates, Patates, Patlıcan Kabak Bezelye, Fasulye, Bakla
Çeşitli sebze türleri için tohum ekim zamanları, miktarı, hasat süresi (mevsimlere göre):
6. Gübreleme
Gübreleme üç faktöre göre yapılır.

Toprak Tipi:
• Kumlu, hafif ve geçirgenliği fazla olan topraklarda gübre ekim veya dikimden hemen
sonra verilir,
• Ağır bünyeli ve geçirgenliği az olan topraklarda ekim veya dikimden önce verilir,
• Hafif bünyeli topraklarda yıkanma ile besin kaybı çok olabildiği için gübre birden fazla
kez verilmelidir.
İklim:
• Yağışı fazla veya sulamanın çok olduğu yerlerde besin maddesi yıkanacağı için gübreleme
partiler halinde ekim veya dikimden sonra,
• Sulama veya yağışın az olduğu yerlerde ekim ve dikimden önce yapılmalıdır.
Gübre Türü:
• Azotlu gübreler 2-3 parti şeklinde verilmeli, ilk parti ekim ve dikimle beraber, sonraki
partiler gelişim dönemi ve sonraki dönemlerde verilmelidir,
• Fosforlu gübreler tek seferde son toprak işlemesinde pulluk altına,
• Potasyumlu gübreler ekim veya dikimle birlikte bir veya iki seferde verilebilir.

7. Sulama
Sebzeler suyu sevmektedir. Bu nedenle bahçemizde bol su olmalıdır. Her sebzenin suya
ihtiyacı vardır fakat ihtiyacı olan su miktarı farklıdır. Tohumdan sebzelerin çıkması aşamasında,
düzenli ve sık olarak toprağın sulanarak, toprağın nemli kalması sağlanmalıdır.
Sulama işlemi ya gece geç saatlerde veya sabah güneş doğmadan yapılması gereken bir
işlemdir. Mantar hastalıklarının oluşmaması için sulamanın sabah erken saatlerde yapılması
tavsiye edilen bir yöntemdir. Çünkü akşam saatlerinde ıslanan toprak bu mantarların üremesi için
uygun ortamın oluşmasını sağlar ve aynı zamanda sabah ısınan toprağa gece gönderilen soğuk su
bitkide şok etkisi yapar.
Sebzeler türlerine göre farklılık göstermekle birlikte %60-97 aralığında sudan oluşmaktadırlar.
Bu sebeple sulama oldukça önemlidir.
Sebzelerin gelişme dönemi ve çeşidi su isteği yönünden etkili faktörlerdendir. Özellikle

meyvesi yenen sebzelerde ilk meyveler görülünceye kadar sık sulama yapılmaz. Meyveler
görüldükten sonra ise bol sulama yapılır.
• Sebzeler ekim ve dikimden sonra en az düzeyde su tüketir.
• Bundan sonravejetatif gelişmeye bağlı olarak su tüketimi artar.
• Vejetatif gelişmenin sona erdiği dönemde en yüksek değerine ulaşır.
• Hasada kadar geçen sürede ise bitkide su tüketimi belirli oranda azalmaya devam eder.
Kullanabileceğimiz su kaynakları;
• Yağmur suları,
• Kuyu suyu
• Akarsu
• Şebeke suyu
Kuyu suyu kullanılacaksa mutlaka tahlil yaptırılmalı ve dinlendirilmelidir. Sulama suyunun

kalitesi önemlidir. Tuzluluk oranı, havalandırma durumu ve soğuk olmaması önemlidir. Sulama
havuzu yapılacaksa bahçenin en yüksek noktasına konulmalı ve su kendi cazibesiyle (pompa
yardımı olmadan, doğal olarak) her tarafa akarak ulaşmalıdır. Devamlı güneş görmesiyle suyun
ısınması sağlanmalı ve yüksekten akışla da havalanması temin edilmelidir.
Yağmurlama Damlama

Sulama Şekilleri
Sebzecilikte kullanılan çeşitli sulama
şekilleri vardır.
1. Salma (taşırma,tava) sulama
2. Sızdırma (karık,tahta,masura) sulama
3. Yağmurlama sulama
4. Damla sulama
SALMA, TAŞIRMA SULAMA: İklimi sıcak, suyu bol ve toprağı kumsal olan yerlerde uygulanır.
Bu sulama yönteminde sebze bahçesi tavalara ayrılır. Tavaların genişlikleri 3-5m olmalı ve tavalar
birbirinden 25-30cm yüksekliğinde yapılan setlerle ayrılmalıdır. Tavadaki suyun yüksekliği bitkinin
gelişme durumuna göre ayarlanmalı, eğer bitki yeni çimlenmiş ise su bir uçtan diğer uca ulaşınca
kesilmelidir.
SIZDIRMA, KARIK SULAMA: Ülkemizde en çok kullanılan sulama yöntemidir. Bu yöntem

domates, biber, patlıcan gibi yazlık ve suya gereksinimi fazla olan sebzelerin yetiştirilmesinde
kullanılır. Karık uzunluğu arttıkça sızma şeklinde meydana gelen su kayıpları artmaktadır.
Karıkların uzunluğuna yetiştirme şekli ve toprak yapısı etki etmektedir.
YAĞMURLAMA SULAMA: Bu sistem özellikle suyu bol olan işletmelerde ve suya hassas
olmayan bitkilerde kullanılır. Yağmurlama sulama yaprağı ve kökü yenen sebzelerin verim ve
kalitesine olumlu etki yapmaktadır. Ancak yağmurlama sıcakta yapılmamalıdır. Yağmurlama
sulama ile topraktaki potasyum ve azot yıkanarak kaybolduğundan gübrelemede bu husus göz
önünde bulundurulmalıdır.
DAMLA SULAMA: Ülkemizde son yıllarda geniş ölçüde kullanılmaya başlanan en iyi sulama
sistemidir. Özellikle sulama suyunun kısıtlı olduğu ve toprak yüzeyinde fazla suya hassas
olan bitkilerin yetiştirilmesinde idealdir. Bitkilerin bulunduğu sıraların üzerinden geçirilen
çeşitli çaplardaki borulara açılan küçük deliklerle bitkilerin kök bölgesine damlalar şeklinde su
verilmektedir. Bu yöntemin en büyük faydası suyu çok tasarruflu kullanması ve hastalıkların
sulama yolu ile yayılmasının önlenmesidir. Bitkinin istediği miktardan fazla su verilmesi ile ortaya
çıkan çeşitli problemler (çoraklaşma, tuzlanma) engellenmektedir. Ayrıca bu sistemle kimyevi
gübrelerin sulama suyu ile birlikte verilmesi de mümkündür.
8. Bakım
Sebzelerde bakım işlemleri sulama, budama, boğaz doldurma, çapalama ve yabani otla
mücadele işlemleri uygulanır.
• Can Suyu verme: İlk bakım işlemi olarak bitkilere öncelikle can suyu verilir. Çok kurak bir
mevsim geçmedikçe fide çıkana kadar bir daha sulama işlemi yapılmaz.
• Herekleme ve İpe alma: Domates, bezelye, fasulye ve hıyar gibi türlerin sırık çeşitlerini herekle
destek vermek gerekir. Domates bitkileri uzadıkça her 30-35 cm’de bir hereğe bağlanmalıdır.
Diğer türler sarılıcı olduklarından dolayı böyle bir uygulamaya gerek kalmaz. Bu türlerde bitkiler
tek tek hereklere sardırılabildiği gibi, belli mesafelerde dikilen hereklerin arasına gerilen tellere
bağlanan iplere de sardırılabilirler.

Budama: Domateste budama, yaprak
diplerinden çıkan ve koltuk adı verilen
sürgünlerin bitkiden koparılması ile yapılır.
Örtü altında yetiştirilen hıyar çeşitlerinde de
budama, tepe alma ve sürgün koparılması
şeklinde uygulanır.
Çapalama: Çapalamanın faydalarını şöyle

sıralayabiliriz.
• Sulama ve yağmurdan sonra oluşan

kaymak tabakasının kırılması
• Toprağın gevşetilip havalandırılması
• Topraktaki nemin muhafaza edilmesi
• Yabancı ot kontrolünü sağlaması
Boğaz Doldurma: Dikimden sonraki ilk

çapalama ile beraber boğaz doldurma işlemi
de yapılır. Böylece bitki köklerinin gelişmesi
teşvik edilerek kuvvetli bitki gelişimi sağlanmış
olur.
9. Malçlama
Malçlama; toprağın üstüne siyah veya beyaz plastiklerin serilmesinden sonra üzerinde sebze
yetiştirilmesidir.
Toprağın üzerini örten materyaller toprağın ısınmasını sağlayarak çok kısa süreli erkencilik
temin ederler.
Ayrıca meyvesi yenen türlerde meyvenin toprakla temas ederek kirlenmesini ve toprak
kökenli hastalıklardan zararlanmasını önlerler.
Sentetik Malç Tipleri
Kendinden dikim yerleri delikli olan türleri olduğu gibi, istediğimiz yerden dikim olan
delinebilen tek parça sentetik malç türleri vardır.

Yabani otları ve su kaybını önlemesi açısından sebzelere malç yapılması çok iyi olur. Malç
topraktaki su kaybını ve yabancı ot çıkışını önlemek için, toprağın saman, koyu renkli naylon veya
kâğıtla örtülerek kaplanmasıdır. Kışında malçlama yapılarak toprak ısısının muhafaza edilerek
topraktaki canlı popülasyonun devam ettirilmesi çok faydalıdır.

10. Hasat
• Bitki veya toprak üzerinde belirli bir gelişme aşamasına erişen veya gelişmesini tamamlayan
sebzelerin bitkiden koparılmasına veya topraktan sökülmesine hasat veya derim adı verilir.
• Eğer hasat erken yapılırsa, sebzeler henüz gelişme dönemlerinde olduğu için yeterli irilik,
şekil ve ağırlığa ulaşamamış olur. Bu nedenle meyveler küçük kalır ve verim düşer.
• Hasadın gecikmesi halinde ise dökümler görülür. Sebzeler çürümelere daha hassastır ve
gelişme devam ettiğinden sebzelerde kartlaşma görülür.
Hastalıklara Karşı Alınacak Önlemler
• İlk olarak ortamın havadar olması gerekir.
• Sağlıklı fide kullanımı önemlidir.
• Toprağın iyi hazırlanmış olması gerekir.
• Vaktinde yapılan sulama.
• Kullanılan gübre kesinlikle kaliteli olmalıdır. Kalitesiz gübreler hastalık riskini maksimuma
çıkarır.
• Bahçede bulunan yabani otların düzenli olarak temizlenmesi gerekir. Yabani otlar büyük
hastalık riski taşımaktadır.
• Yabancı maddelerin ve atıkların bahçeden uzak tutulması gerekir.

Sebze Bahçesi Örnekleri
Eğimli arazide sebze bahçesi
Sebze Bahçesi Örnekleri

DOMATES YETİŞTİRİCİLİĞİ
SICAKLIK İSTEKLERİ
• Domates, sıcak ve ılıman iklim sebzesidir.
• Fide döneminde nemi seven domates bitkisi, yetişme ve meyve olgunlaşma döneminde
yüksek nemden hoşlanmazlar.
• En ideal yetişme sıcaklığı gündüz 17–26˚C, gece ise 14–18˚C’dir.
• Domates çiçek tozları, 10-15 °C arasında sağlıklı şekilde çimlenerek döllenme yapabilmekte,
daha düşük sıcaklıklarda meyve tutumu azalmaktadır.
• Sıcaklık -2°C’ye düşerse bitki tamamen zarar görür.
• 10˚C’nin altında ve 30˚C’nin üzerinde tozlanma ve döllenmede problemler ortaya çıkmakta,

meyve bağlayamamaktadır.
• En az 6 saat doğrudan güneş alan yerlerde yetiştiricilik yapılmalıdır.
• Düşük ışıklanmada şiddetli meyve dökümleri görülmektedir.
TOPRAK İSTEKLERİ
• Derin, geçirgen ve su tutma özelliği iyi,

humus ve besin maddelerince zengin, tınlı
toprakları sever.
• Toprak pH’ının 5-7 (hafif asidik) arasında

olduğu, tuzsuz-az tuzlu toprakları sever.
• Kazık kök derine inebildiğinden toprak

derin işlenmelidir.

ÜRETİM
Domates üretimi iki aşamada gerçekleşir.
• Birinci aşamada, tohumdan sıcak yastıklarda fide üretimi yapılır.
• Tohum ekimi şubat-mart aylarında yapılır.
• İkinci aşamada, sıcak yastıklarda yetiştirilen fideler özenle yerlerinden sökülür ve bahçe
tarla yada saksıdaki yerlerine dikilir.
• Domates için en uygun fide büyüklüğü 15-20 cm uzunlukta ve kurşun kalem kalınlığı aldığı
zamanıdır.
• Bu büyüklüğe uygun koşullara 6 haftada ulaşır.
• Fidelerin uygun dikim büyüklüğü, 5–6 gerçek yapraklı olduğu dönemdir.
• Fideler karıkların sırtına dikilir.
• Fideler, Nisan-Mayıs aylarında toprak tavlı iken dikilmelidir.
• Dikimde sıra üzeri 40-60 cm, sıra arası 80-120 cm arasında olmalıdır.
• 10 m²’ye yaklaşık 20-25 adet fide dikilir.
BAKIM
• Fideler asıl yerlerine dikildikten iki hafta sonra birinci çapalama işi yapılır.
• Dikimi takiben 25-30 gün sonra ikinci çapa yapılır.
• Daha sonra domates bitkisinin sıra aralarında, gelişen dallarının izin verdiği ölçüde 2-3 kez
daha çapa işi yapılarak yabancı otlarla mücadele, toprağı kabartma ve kaymak tabakasını kırma
işleri gerçekleştirilir.
Koltuk Alma
• Gövde ile yan dalların birleştiği yerde

oluşan sürgünlerin alınmasına koltuk alma
denir.
• İlk koltuk alma bitkilere herek verildiğinde

başlar ve gerektikçe tekrarlanır.
•Koltuk budama yapılmazsa, koltuk

sürgünleri ana gövdenin kullanması gereken
besinleri yoğun bir şekilde kullanır ve bitkinin
daha fazla yeşil aksam daha az çiçek açmasına
neden olurlar.
• Koltuk Almanın Yararları:
Olgunlaşma daha erken başlar.
Daha iri ve daha düzgün meyveler elde

edilir.

Erken Çıkan Meyveleri Alma
• Bitki daha gelişmesini tamamlamadan herhangi bir nedenle strese girdiğinde (aşırı sıcak,
soğuk, don vs.) öleceğini düşünerek bir an önce meyve vermek ister.
• Bu şekilde gelişim tamamlanmadan oluşan meyveleri koparıp almamız gerekir.
SULAMA
• Domates bitkisi nemi sever, su noksanlı-

ğında üst yapraklar kıvrılır.
• Domates bitkisinde ilk meyve görülün-

ceye kadar sulama ihtiyacı çapalama ile gide-
rilmelidir.
• İlk meyveler görüldükten sonra bitkiler

sıcak havalarda 5-7 günde bir sulanmalıdır.
• Hasat zamanı yapılacak aşırı sulama ya-

vaş olgunlaşmaya sebep olur.
• Kademeli hasat yapıldığından, her hasat-

tan sonra yapılacak sulama kaliteyi artırır.
HASAT
• Domatesler, fide dikiminden hasada kadar 60-80 günlük bir zamanda hasat olgunluğuna
gelir.
• Hasat, havanın kuru ve serin olduğu zamanlarda yapılmalıdır.
• Meyve avuç içine alınarak, sapı etrafında hafifçe döndürülmek suretiyle zedelenmeden
koparılmalıdır.
• Geç yapılan hasat bitkiyi yaşlandıracağından yeni çiçek ve yeni sürgünün oluşumu olumsuz
etkilenir ve meyve kalitesi bozulur.
• Domates üretiminden kök başına 1-2 kg, m² de 5-6 kg verim alınabilmektedir.
BİBER YETİŞTİRİCİLİĞİ
• Biber, ılık ve sıcak iklim sebzesidir.
• Biber için en uygun sıcaklık, 20-30°C’dir.
• Soğuklara karşı hassastır.
• Yetiştirme devrelerinde sıcaklık sıfırın altında 2-3 dereceye düştüğünde tamamen ölür.
• Bu nedenle yastıklarda yetiştirilen fidelerin açıktaki yerlerine dikimi ilkbaharda don tehlikesi
tamamen kalktıktan sonra ve toprak ile hava sıcaklık şartları uygun bir hal alınca yapılmalıdır.
• Biber yetiştiriciliğinde hava sıcaklığı 15 derecenin altına düştüğünde ve 32 derecenin üstüne

çıktığında verim azalmaktadır.

TOPRAK İSTEKLERİ
• Biberlerde iyi bir gelişme ve verimlilik için derin, geçirgen, su tutma özelliği iyi, besin ve
organik maddece zengin bahçe toprağı denilen tınlı topraklarda iyi sonuç alınmaktadır.
• Kökler narin yapıda olduklarından ağır killi, havasız ve su tutan topraklarda iyi bir yetiştiricilik
yapılamaz.
• Biberler tınlı-kumlu, tınlı-hafif killi, organik maddece zengin topraklar üzerinde en iyi
gelişmeyi ve verimi verir. Toprak pH ‘ının 6.0-6.5 olmasını ister.
ÜRETİM
• Don tehlikesi tamamen kalktıktan ve sıcaklık 15°C civarında olduğu zaman dikime başlanır.
• Nisan ayının sonlarına doğru sıra arası 80 cm, sıra üzeri 30-50 cm olacak şekilde fidelerin
dikimi yapılır.
• Fideler kök bölgesi seviyesine kadar toprağa dikilmelidir.
• Derin dikimler birçok hastalığın daha ilk dikimde bitkilere zarar vermesine neden olmaktadır.
BAKIM
• Fideler açıktaki yerlerinde gelişmeye başladığı andan itibaren yapılacak bakım işleri başlar.
• Dikimden yaklaşık 20 gün sonra birinci, yaklaşık 40 gün sonra ikinci, 60 gün sonra da üçüncü
çapa yapılır.

Gübreleme
• Biberden önce kereviz, maydanoz, havuç, dereotu gibi bitkiler dikilebilir.
• Bu bitkiler bibere iyi bir toprak bırakır.
• Biber, topraktaki organik maddeden hoşlanır.
• Dekara 3-5 ton yanmış ahır gübresinin tarla hazırlığı sırasında toprağa karıştırılmasında
fayda vardır.
SULAMA
• Sulamada amaç, düzenli bir nemliliği devam ettirmektir.
• Biberde su noksanlığı çiçek ve küçük meyvelerin dökülmesine, su fazlalılığı ise yaprak

dökümüne neden olur.
• Bu nedenle ilk meyveler görülünceye kadar sulamadan kaçınılmalıdır.
• Sıcak havalarda, kumlu topraklarda her 3-4 günde bir, ağır topraklarda 5-7 günde bir sulama
yapılmalıdır.
HASAT
• Haziran sonu - Temmuz başı hasata başlanıp genelde Ekim ayı ortalarında son bulur.
• Toplamada 9-15 defa hasat yapılabilir.
• Dekara verimi çeşidin verimliliğine, iriliğine, yetişme ve bakım koşullarına göre değişmektedir.
• Normal şartlarda sivri biberler kök başına 15-25 adet, dolmalıklar 12-16 adet meyve verir.
• Dekara ortalama verim 2-4 ton arasında değişmektedir.
SALATALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ
• Salatalık ılık iklim sebzesidir.
• Yüksek sıcaklık ve düşük sıcaklıklardan

hoşlanmaz.
• Soğuklara karşı çok hassas olup sıcaklık

sıfırın altına düştüğünde hemen etkilenir.
• Tohumların iyi bir çimlenme gösterebil-

mesi için toprak ısısının en az 11 °C olması
gerekir.
• Fide yetiştirme döneminde en uygun

toprak sıcaklığı 18-20°C
• Hava sıcaklığı ise gündüzleri 20-24°C,

geceleri 18-20°C olmalıdır.

TOPRAK İSTEKLERİ
• Toprak açısından seçici bir bitkidir.
• Drenajı iyi, eriyebilir tuz seviyesi düşük,

hastalık ve zararlılardan temizlenmiş toprakları
tercih eder.
• Salatalık yüksek tuz seviyesine çok

hassas bir bitkidir.
• Kumlu, hafif ve organik maddece zengin

topraklar yetiştiricilik açısından idealdir.
• Salatalık köklerinin toprakta genellikle

ilk 20-25 cm derinlikte gelişmesinden dolayı
her yıl arka arkaya aynı yerde yetiştirilmemeli,
kavun, karpuz ve domates gibi sebzeler ile
münavebeli ekilmelidir.
ÜRETİM
• Tohum ekimi şubat-mart aylarında yapılır.
• Fidelerin uygun dikim büyüklüğü, 3 – 4 gerçek yapraklı olduğu dönemdir.
• Fideler karıkların sırtına dikilir.
• Fideler, Nisan-Mayıs aylarında toprak tavlı iken dikilmelidir.
• Dikimde sıra üzeri 40-60 cm, sıra arası 120-150 cm arasında olmalıdır.
BAKIM
• Çapalamayla, toprağın havalanması, gevşetilmesi, yabancı otların yok edilmesi ve çatlakla-

rın kapatılması ile toprak neminin korunması amaçlanmaktadır.
• Bu nedenle bitki boyu 8-10 cm olunca ilk çapası yapılmalıdır.
• Normal şartlarda bitkinin gelişim durumuna göre 2-3 hafta ara ile birkaç defa çapalanma
işlemi yapılmalıdır.
• Fakat salatalık kökleri toprak içerisinde genellikle yüzeysel olarak yayıldıklarından çapala-
mada dikkatli olunmalı kökler zedelenmeden fazla derin yapılmamalıdır.

• Salatalık bitkisi çok hızlı gelişme gösterir.
• Meyvelerin iyi gelişmesi için yaprak kol-

tuklarından çıkan sürgünler alınmalıdır.
• Ayrıca hasadın ilerleyen dönemlerinde

alt yapraklar alınmalıdır.
• Bu işlemle bitkinin besin maddeleri ve

suyuna ortak olan ama meyvenin gelişmesine
katkısı olmayan alt yapraklar alınır.
• Bunun yanında havalanmayı da sağlaya-

cağından hastalık ve zararlılarla mücadeleyi de
kolaylaştırır.
SULAMA
• Genel bir kural olarak, suya çok duyarlı

olması sebebiyle “ diplerinin daha nemli bu-
lundurulması ” gereken sebzelerden biri de
salatalıktır. Böylece bitkinin hem iyi gelişmesi
sağlanır hem de özellikle susuzluktan ileri ge-
len acılaşmaya fırsat verilmemiş olur.
• Sulama yönünden en kritik dönemi mey-

ve bağlama dönemidir.
• Fideler dikildikten sonra ilk verilen can

suyundan ilk meyveler verilinceye kadarki dö-
nemde çok olmamak koşuluyla su verilebilir.
• Bu dönemlerde fazla sulama yapılması

meyvelerin sararmasına sebep olur.
• Sulamalar mümkünse sabahın erken sa-

atlerinde veya akşamüstü yapılmalıdır.
HASAT
• Salatalık, çeşidin erkencilik özelliği ile yetiştirme ve bakım şartlarına göre tohum ekiminden
50-75 gün sonra hasada başlanabilir.
• Hasat; 2-3 günde bir, tam verime geçtiğinde ise her gün, meyvelerin dala bağlanan sapından
keskin bir bıçak veya makasla kesilerek yapılır.
• Meyveler asılarak kopartılmamalıdır.
• Meyvelerin çizilmemesine ve zedelenmemesine özen gösterilmelidir.
• Mümkünse hasat sabah erken veya akşam saatlerinde yapılmalıdır.
• Hasada gelmiş meyveler vaktinde toplanmalıdır.
• Toplanmayan meyveler çeşide bağlı olarak şişer veya uzar.
• Geç yapılan hasat bitkiyi yaşlandıracağından yeni çiçek, yeni sürgün oluşumu olumsuz
etkilenir ve meyve kalitesi bozulur.
FASULYE YETİŞTİRİCİLİĞİ
• Fasulye, ılık iklim sebzesi olup tek yıllıktır.
• Kuru olarak tohumları ve taze olarak ise yeşil baklaları tüketilmektedir.
• Çiçeklenme dönemindeki fazla nem boş bakla oluşmasına neden olur.
• 30 °C’nin üzerindeki yüksek sıcaklıklarda ve düşük nemde döllenme olup bakla oluşsa bile
baklalar gelişmez ve dökülür.

• Isı 2-3 °C’ye düştüğünde büyük zarar
görür.
• Bitkinin gelişebilmesi için en ideal

sıcaklık 18-25 °C arasında olmalıdır.
• Tohumun çimlenebilmesi için toprak

sıcaklığının en az 10 °C olmalıdır.
TOPRAK İSTEKLERİ
• Fasulye derin, geçirgen, su tutma kapasi-

tesi yüksek ve organik maddece zengin, kum-
lu - tınlıbahçe toprağını tercih etmektedir.
• Fasulye ekimi yapılacak toprağın sonba-

harda öncelikle derin sürülmeli ve nisan ayı
başlarında çiftlik gübresi toprağa karıştırılma-
lıdır.
ÜRETİM
• Fasulye üretimi tohumla yapılmaktadır.
• Ekim, Orta Anadolu bölgemizde Nisan

ayının son haftasından Mayıs ayıbaşlarına,
Doğu Anadolu da Mayıs ayı ortalarından Ha-
ziran ayı başlarına kadar, kıyı bölgelerde Mart
ayı içerisinde yapılmalıdır.
• Ekimde, çeşit ve yetiştirme koşullarına

göre sıra arası 40-60 cm, sıra üzeri 15-30 cm
arasında değişmektedir .
• Ekimde en uygun bitki sıklığı bodur tip-

lerde m²’de 20-25 bitki, yarı sarılıcılardam²’de
10-15 bitkidir.
BAKIM
• Fideler dikildikten 2 hafta sonra toprağın kabartılması, yabani otların temizlenmesi, kay-
mak tabakasının kırılması amacıyla birinci çapalama işi yapılır.
• Daha sonra 2-3 hafta ara ile çapa yapmak bitkinin gelişmesine faydası vardır.
• Sırık fasulyede bitki boy atmaya başlayınca yanlarına 2-3 m boylarında sırıklar dikilerek
bitkiler askıya alınmalıdır.
SULAMA
• Bitkiler çiçek açıp meyve bağlamaya

başladıktan sonra muntazam bir şekilde
sulama yapılmalıdır.
• Aksi takdirde çiçek ve meyve dökümü

olur.
• İklim koşulları da dikkate alınarak 4-5

gün ara ile sulama yapılmalıdır.

HASAT
• Taze fasulyede hasadın en ideal zamanı;

baklaların hakiki çeşit karakterini gösterdiği
iriliğin 1/3’nü aldığı devredir.
• Hasatta gecikme olursa hasat edilen

fasulyelerin sertleşmesi, içindeki danelerin
yeme zevkini bozacak tarzda irileşmesi ve bil-
hassa kılçıklılığın artmasına neden olmaktadır
• Kuru fasulyelerde ve tohumluk fasulye-

lerde hasat işlemi genellikle ilk baklalar sararıp
kuruduğunda gerçekleştirilir
• Eğer hasat geciktirilirse ilk oluşan bakla-

larda çatlama görülür ve tohumlar dökülür.
ISPANAK YETİŞTİRİCİLİĞİ
ÖZELLİKLERİ
Kış sebzesi olan ıspanak, bileşimindeki
mineral maddeler ve vitaminler nedeniyle
besin değeri oldukça yüksek, bir sebzedir.
Hasat zamanı geçmiş, hasattan sonra
çok beklemiş ve pişirildikten sonra beklemiş
ıspanakların yenmesi doğru değildir.
Serin hava şartlarıyla birlikte uygun oranda
nispi nem ister.
Fazla soğuk ve fazla sıcak havadan
hoşlanmaz.
Sıcaklık yükselince tohuma kalkar ve taze
tüketim değerini kaybeder.
• Ispanak, ılık ve serin iklimlerin bitkisidir.
• Serin hava koşullarıyla birlikte uygun bir
nem ortamının bulunmasını ister.
• Ispanak yetiştiriciliğinde ideal sıcaklık
15–18 derecedir.
• Kışı yumuşak geçen yerlerde mükemmel
yetiştirilir.
• Bitki fazla sıcaklıkları sevmez, bu durum-
da hemen tohuma kalkar.
• Tohumun çimlenmesi için 5 derece sıcak-
lık gereklidir.
• Toprak sıcaklığının yükselmesi çimlenme-
yi hızlandırır ve çimlenme süresini kısaltır.
TOPRAK İSTEKLERİ
• Ispanak bütün topraklarda başarıyla ye-
tiştirilebilir.
• Toprak seçme özelliği yoktur.
• Ancak toprağın asitli olması başarılı ye-
tiştiriciliği önemli ölçüde olumsuz yönde etki-
ler.
• Asitlik arttıkça gelişmesinde durgunluk
görülür.
• Geçirgen, gevşek bünyeli, besin madde-
lerince zengin tınlı toprakları sever.
• Yayvan gelişen ve elle hasat edilen çeşit-
lerin killi topraklarda yetiştirilmemesi tercih
edilmelidir.
ÜRETİM
• Yaz hasadı için mart ayında, kış hasadı
için, eylül-ekim aylarında ekim yapılmalıdır.
• Sıralar arası 20-25 cm, sıra üzeri 5-10 cm
olacak şekilde ekim yapılır.
• Tohumların ekim derinliği 3-4 cm olma-
lıdır.
• Dönüme 0,7 – 1 kg arasında tohum eki-
lebilir.

BAKIM
• Ekimden önce yabancı ot mücadelesi

yapmak iyi sonuç verir.
• Yetiştirme sırasında zaman zaman tarla-

daki kaba otların alınması gerekir.
• Tohum ekiminden 10-15 gün sonra top-

rak yüzeyine çıkan bitkiler toprağı tamamen
örtünceye kadar çapalanır.
SULAMA
• Ispanak bitkisinin gelişmesi için sulama-

nın düzenli yapılması gerekir.
• Büyüme esnasında haftada 1-2 kez su-

lama yapılır.
• Kumlu topraklarda 2 kez sulama yapmak

daha uygun olur.
• İlkbahar ve sonbahar yağışları, sulama

miktarını ve sayısını azaltabilir.
• Ispanak sudan hoşlanan bir bitkidir. An-

cak fazla su bitkiye zarar verebilir.
• Damlama ve yağmurlama yöntemiyle

sulama yapılması daha uygundur.
HASAT
• Tohum ekiminden2-2.5 ay sonra hasada

başlanır.
• Ispanaklar ortalama olarak 8-10 yapraklı

olunca hasada gelmiş demektir.
• Hasat el ve bıçak ile yapılır.
• Toprağın 2-3 cm derininden bıçakla ke-

silir.
• Kapalı ve havadar olmayan kaplara kızış-

maması için konulmamalıdır.
• Yetiştirme, hasat şekli ve çeşide bağlı

olarak 1-2 ton/da verim alınabilmektedir.
PATLICAN YETİŞTİRİCİLİĞİ
• Patlıcan sıcak iklim sebzesidir.
• -1 ºC’de bitki yaşamını yitirir.
• İyi bir yetiştiricilik için 6 aylık bir vejetasyon dönemine ihtiyaç vardır.
• Optimum sıcaklık isteği 25-30 ºC’dir.
• Gece 15- 20 ºC sıcaklık uygundur.
• Gece sıcaklığı 15 ºC’nin altına düştüğünde meyve bağlamada problemler ortaya çıkar.
• Bitki gelişimi zayıflar, meyvelerde renk açılmaları görülebilir.
• 15 ºC’nin altı, 40 ºC’nin üzerinde kök gelişmez ve besin maddelerinin alımı azalır.
• 8 ºC’nin altında büyüme ve çiçek üretimi tamamen durur.
TOPRAK İSTEKLERİ
• Patlıcan killi topraklılardan hoşlanmaz.
• Ağır ve rutubetli topraklarda kök çürük-

lüğüne yakalanır.
• Drenajı iyi olmayan, killi, sıcaklığı düşük

topraklarda fizyolojik problemler artar, erken-
ci verim miktarı azalır.
• Tuza orta derecede hassas bitkilerdendir.
• Derin, geçirgen, organik madde ve besin

maddelerince zengin, tınlı,tınlı-kumlu, pH’ı
6-6.7 arasında olan toprakları sever.
ÜRETİM
• Vejetasyon süresi uzun olduğundan

doğrudan tohum ekimi ile yetiştirilemez.
• Tohumlar Ocak –Şubat aylarında ekilme-

lidir.
• Fideler ise Mart-Nisan aylarında dikilir.
• Fideler 5-6 gerçek yaprak olunca yerle-

rine dikilir.
• Yetiştiricilikte sıra arası 80-100 cm, sıra

üzeri 50-60 cm olacak şekilde dikim yapılabi-
lir.

BAKIM
• Dikimden 7-10 gün sonra birinci çapalama, dikimden 20-30 gün sonra ikinci çapalama ya-
pılır.
• Ot mücadelesi ve toprak rutubetini muhafazası için etmek amacıyla çapaya devam edilebilir.
• Patlıcan fideleri dallanıp boylandığında çapaya son verilir.
SULAMA
• Patlıcanda sulama çok önemlidir.
• Sulama düzenli yapılmazsa gelişme yavaşlar, verim azalır ve meyvelerde acımsı bir tat mey-
dana gelir.
• Patlıcan kökleri drenajlı topraklarda yaklaşık 90 cm uzayabilir.
• Toprağın en az 45 cm derinliği sulanmalıdır.
• Sulama miktarı ve sıklığına hava koşulları, toprak yapısı, bitkinin gelişme dönemi ile çeşidin
kendine özgü olan kök gelişimi ve kök derinliği etkilidir.
• Kumlu topraklar killi topraklara göre daha sık sulanmalıdır.
• Yetiştiricilikte damla sulama yöntemi kullanılması önerilir.
• Bu yöntemle, bitkinin kök boğazının sulama suyu ile teması engellendiği için mantari hasta-
lıkların gelişimi de önlenmiş olur.
• Sulama suyunun sabah saatlerinde verilmesi daha uygundur.
• Patlıcan yetiştiriciliğinde ilk can suyundan sonra hava durumuna göre 15-20 gün müddetle
su verilmez.
• Patlıcan yetişme devresinde 7-8 günde bir sulanmalıdır.
• Hasat devresine girildikten sonra her hasadın ardından sulama ihmal edilmemelidir.
HASAT
• Çeşit özelliğine bağlı olarak meyveler normal iriliğini ve rengini alınca hasat yapılmalıdır.
• Meyveler tam olgunlaştığında çok mat bir renk alır.
• Meyvenin bu dönemden önce, rengi parlaklığını kaybetmeden toplanması gerekir.
• Hasat meyve sapı meyvede kalacak şekilde bıçak veya makasla yapılmalıdır.
• Meyvelerin elle koparılarak hasat edilmesi, bitkide yaralanmalara ve hastalık enfeksiyonuna

neden olabilir.
• Sık aralıklarla yapılan hasat kaliteli ürün verimini arttırır.
• Bitki başına 10-30 adet arasında meyve alınır.
• Dekara verim 2-5 ton arasındadır.

MARUL YETİŞTİRİCİLİĞİ
ÖZELLİKLERİ
Marulun, renk ve form itibariyle, iklimsel özelliklerine göre 20’den fazla çeşidi bulunmaktadır.
Iceberg Sarı Marul
Kıvırcık Kırmızı Marul

• Marul tek yıllık serin ve ılık iklim sebze-

sidir.
• Yetişme süresi 2-3 ay gibi kısa süreli olan

salata ve marul tiplerinde açıkta ve örtü altın-
da değişik mevsimlere uygun olarak ıslah edil-
miş çeşitlerle arka arkaya yılın 12 ayı üretim
yapmak mümkün olmuştur.
• Optimum gelişme sıcaklığı 15-18 °C.
• Marullar donlara karşı dayanıklıdırlar.
• Açıkta yapılan yetiştiricilikte bitkiler -4

-5 ºC’lik düşük sıcaklıklara fazla bir zarar gör-
meden dayanabilmektedirler.
• İyi bir baş oluşumu için düşük sıcaklıkta

yavaş büyüme idealdir.
TOPRAK İSTEKLERİ
• Marulun en iyi yetiştiği toprak tipleri, kumlu tın ve killi tın arasında kalan topraklardır.
• Yüzeysel köklü olduğu için toprağın 20-30 cm’lik üst kısmının yeterli besin maddesi içer-
mesi gerekir.
• Toprak besin maddeleri ve organik maddece zengin olmalı, su tutma kapasitesi yerinde ol-
malıdır.
• Münavebede maruldan sonra marul getirilmemelidir.
• Marulla münavebede iyi sonuç veren bitkiler domates, kabakgiller, mısır, ıspanak, kırmızı
pancar ve havuçtur.
ÜRETİM
• Fide ile yetiştirme ve doğrudan tohumdan yetiştirme tekniği olmasına rağmen fide ile
yetiştirme tekniği daha fazla uygulanmaktadır.
• Sıra arası 40- 80 cm sıra üzeri 15-25 cm olacak şekilde dikim yapılır.
• Fidelerin dikiminde derin dikimden kaçınılmalıdır.
Tohum Ekimi Fide Dikimi Hasat Zamanı

İlkbahar Ocak Mart Mayıs
Yetiştriciliği Şubat Nisan Haziran
Sonbahar Temmuz Ağustos Ekim
Yetiştiriciliği Ağustos Eylül Kasım
Ağustos Eylül Kasım
Kış Yetiştiriciliği
Eylül Ekim Aralık

BAKIM
• Birinci çapa fide dikiminden yaklaşık 15 gün sonra fideler 2-3 yaprak oluşturduktan sonra
yüzeysel olarak yapılır.
• İkinci çapa bitkiler 8-10 yapraklı olunca yapılır.
• Bu çapalama daha derin yapılır ve toprak iyice gevşetilir.
SULAMA
• Marullar fazla miktarda su tüketirler,

çimlenmeden itibaren hasat edilinceye kadar
bol su isterler.
• Suya en fazla ihtiyaç duyulan dönem

normal hasat iriliğini aldıkları tarihten 15 gün
önce başlar ve hasada kadar devam eder.
• İklim şartları ve toprak özelliği dikkate

alınarak toprağın devamlı nemli tutulmasına
dikkat edilmelidir.
• Marullarda en çok başvurulan sulama

yöntemi damlama usulü sistemdir.
HASAT
• Hasat birkaç seferde yapılır.
• Hasat olgunluğuna gelmiş başlar bıçak ile

kök boğazı kısmından kesilerek yapılır.
• Hasat sırasında yapraklar toprak ile

bulaştırılmamalıdır. Aksi halde yıkama
gerekecek ve işçilik artacaktır.
HAVUÇ YETİŞTİRİCİLİĞİ
ÖZELLİKLERİ
Havuç, kökleri çiğ veya pişirilerek yenen iki

yıllık bir sebze türüdür.
Birinci yıl yenilen kök kısmı teşekkül eder,

ikinci yıl çiçek açıp, tohum bağlar.
Havuç, özellikle A vitamini bakımından

çok zengindir, ayrıca B1, B2 vitaminlerince de
zengindir.
• Havuç kısa gün bitkisidir.
• Bu nedenle az ışık, düşük sıcaklık ve top-

rak rutubeti yeterli yerlerde en iyi gelişmeyi
gösterir.
• Yüksek sıcaklıklarda havuçların boyları

kısalmakta düşük sıcaklıklarda uzamaktadır.
• Serin iklim sebzesi olan havuç için en iyi

sıcaklık derecesi 15-20°C’dir.
• Bu sıcaklık derecesinde renk maddeleri-

nin oluşumu en yüksek düzeydedir.
ÜRETİM
• Havuç direkt tohum ekimiyle yetiştirilir.
• Havuç tohumlarının ekim zamanı çeşitlere göre değişmekle beraber, şubattan kasım ayına
kadar yapılabilir.
• Havuç yazlık ekilecekse Şubat ayından itibaren Nisan ayı ortalarına kadar, Kışlık ekilecekse
Mayıs sonu ile Temmuz sonu arasında ekilebilir.
• İklim koşullarının uygun olduğu yerlerde, devamlı havuç hasatı sağlayabilmek amacıyla bu
tarihler arasında 2-3 hafta ara ile tohum ekilebilir.
• Dekara ortalama 0,5-1 kg tohum gider.
• Çeşidin kök iriliğine bağlı olarak tohumlar 10-12 cm sıra arası ve 4-6 cm sıra üzeri mesafe
ile 2-3 cm derine ekilmelidir.

BAKIM
• Havuç tohumları diğer birçok sebzeye

nazaran geç çimlenir.
• Ekim derinliğine ve iklim şartlarına göre

3-4 hafta içinde tohumlar çimlenerek toprak
yüzeyine çıkarlar.
• Bitki 3-4 yapraklı olunca birinci çapalama

yapılır.
• Yabancı otun durumuna göre değişmekle

birlikte 7-8 yapraklı olunca 2. çapa yapılmalıdır.
SULAMA
• Düzenli sulama havuçta kök gelişiminde

çok önemlidir.
• Büyüme dönemindeki susuzluk havuç

boyunun kısa kalmasına, gelişme dönemin-
deki susuzluk havucun yeterli ölçüde kalınlaş-
mamasına ve ayrıca düzensiz sulama ise havu-
cun çatlamasına neden olur.
• Bu nedenle havuç yetiştiriciliğinde sula-

ma başarıyı en çok etkileyen faktörlerden bi-
risidir. Havuç için yağmurlama veya damlama
sulama tercih edilmelidir.
• Yağışların yeterli olmadığı durumlarda

haftada 1 kez sulama yeterlidir.
HASAT
• Havuçlar normal iriliğini aldığında, kök-

lerin fazla sertleşmesine meydan bırakmadan
hasat edilmelidir.
• 4 ay sonra havuçlar hasat edilecek duru-

ma gelirler.
• Havuçların kolayca topraktan çıkarılabil-

mesi için bir gün önceden sulanması çok fay-
dalıdır.
• Havuçlar çatal veya kürek bel veya çapa

ile toprak kazılarak hasat edilirler.
• Yapraklar kesilir, atılır, çıkan havuç kökle-

ri topraklı olduklarından bol suda yıkanır.
• Havuçta ortalama verim 2-3 ton/da’dır.
MISIR YETİŞTİRİCİLİĞİ
• Normal olarak mısır bitkisi 10-11 °C’de

çimlenmeye başlayabilmektedir.
• Mısır üretimi için ideal sıcaklık 24-32 °

C’lerarasıdır.
• Mısır bir sıcak iklim bitkisi olmasına rağ-

men aşırı sıcaklık isteyen bir bitki değildir.
• Mısır için en ideali serin geceler, güneşli

günler ve orta sıcaklıktır.
TOPRAK İSTEKLERİ
• Mısır bitkisi yetişeceği toprak tipi yönün-

den çok seçici olmamasına rağmen organik
maddece zengin, derin, ve su tutma kapasite-
si iyi topraklarda yüksek verim potansiyeline
sahiptir.
• Kumsal topraklardan ağır yapıdaki killi

topraklara kadar her türlü iyi drenaj sağlanmış
topraklarda tarımı yapılabilmektedir.

ÜRETİM
• Bölgelerimizin iklim durumu dikkate alındığında mısır ekim zamanları;
• Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde Nisan ayı başında,
• Marmara, Orta Anadolu ve Karadeniz Bölgelerinde Nisan sonu,
• Doğu Anadolu Bölgesinde Mayıs ayıdır.
• Mısır ekimi, gerek olabildiğince erken yapılmalıdır.
• Erken ekimler, mısır bitkisinin Kış ve İlkbahar yağışlarından daha iyi yararlanmasını sağlar.
• Mısır ekiminde sıra arası mesafe 60-70 cm ve sıra üzerindeki bitkiler arasındaki mesafe ise
20-25 cm arasında olabilir.
• Ekim derinliği toprak nemi ile ilgilidir.
• Ekim derinliği, iyi hazırlanmış tavlı tohum yatağında ve erken ekimlerde 5-6 cm olabilir.
• Buna karşın toprak tavının yetersiz olduğu ve özellikle geç ekimlerde tohumun nemli toprak
tabakasına düşebilmesi için ekim derinliğinin 6-8 cm arasında olması uygundur.
• 8 cm den fazla derine ekimde mısır bitkisin toprak yüzeyine çıkışı zorlaşır ve dekarda
istenen bitki sıklığı elde edilemez.
• Ekim derinliği toprak nemi ile ilgilidir.
• Ekim derinliği, iyi hazırlanmış tavlı tohum yatağında ve erken ekimlerde 5-6 cm olabilir.
• Buna karşın toprak tavının yetersiz olduğu ve özellikle geç ekimlerde tohumun nemli toprak
tabakasına düşebilmesi için ekim derinliğinin 6-8 cm arasında olması uygundur.
• 8 cm den fazla derine ekimde mısır bitkisin toprak yüzeyine çıkışı zorlaşır ve dekarda
istenen bitki sıklığı elde edilemez.
BAKIM
• Eğer tohum sık atılmışsa çıkıştan 10-15

gün sonra (4-5 yapraklı dönem) hemen seyrel-
tilmelidir.
• Bu dönemde çıkacak yabancı otlar çapa-

lanmalı ve toprak yüzeyi hafifçe havalandırıl-
malıdır.
• Çapalama yapılırken genç bitkilerin kök-

lerinin zarar görmemesine ve üzerlerinin top-
rakla kapanmamasına dikkat edilmelidir.
• Ekimden önce yabancı ot mücadelesi

yapmak iyi sonuç verir.
• Tohum ekiminden10-15 gün sonra top-

rak yüzeyine çıkan bitkiler toprağı tamamen
örtünceye kadar çapalanır.
SULAMA
• Mısır bitkisinin suya ihtiyacı olduğu en kritik dönemi tepe ve koçan püskülü çıkardığı
dönemdir.
• Mısırın Su İhtiyacını Bazı Usullerle Belirlemek Mümkündür;
1-Mısır bitkisine bakarak:
Sabah saatlerinde yapraklar kıvrılmış ise (soğan yaprağı gibi) sulamak gerekir.
2-Toprak tavının elle kontrolü yapılmak suretiyle:
Kök derinliğinden alınan toprak elle sıkıldığında dağılıyorsa sulanmalı, dağılmıyor ve

elde de iz bırakıyorsa suya ihtiyaç yok demektir.
• Toprak yapısı, sıcaklık, nem ve kuraklığa bağlı olarak sulama sayısı değişmektedir;
• İlk sulama, 40-50 cm boy veya 8-10 yapraklı dönemde olmalıdır.
• Daha sonraki sulamalar 15-20 gün aralarla sulama yapılabilir.

Kök derinliğinden alınan toprak elle sıkıldığında dağılıyorsa sulanmalı, dağılmıyor ve elde
de iz bırakıyorsa suya ihtiyaç yok demektir.
• Toprak yapısı, sıcaklık, nem ve kuraklığa bağlı olarak sulama sayısı değişmektedir;
• İlk sulama, 40-50 cm boy veya 8-10 yapraklı dönemde olmalıdır.
• Daha sonraki sulamalar 15-20 gün aralarla sulama yapılabilir.
HASAT
• Mısır bitkisi, havaların sıcak veya yağışlı gitmesine ve çeşidin erkenciliğine bağlı olarak
çiçeklenmeden 45 ile 55 gün sonra hasat olumuna gelir.
• Mısır bitkisi hasat olumuna geldiğinde bitkilerin sap, yaprak tamamen kuruyup kahverengine
dönüşür.
• Koçan kabukları elle soyulup koçanlar toplanır.
• Tane nemi %13-15’e düşünceye kadar açıkta kurutulduktan sonra mısır danelenir.
KABAK YETİŞTİRİCİLİĞİ
ÖZELLİKLERİ
Kabak tek yıllık bir kültür sebzesidir.
Yazlık kabak çeşitlerinde gövde dik ve yarı yatık olarak büyür.
Bitki 50-100 cm’lik bir çap içinde toplu görünümdedir.
Gövde otsu olmasına rağmen kuvvetlidir.
• Kabak, ılık ve sıcak iklimlerin bitkisidir.
• Soğuklardan çabuk zarar görür sıcaklık

-2, -3 derecelere düştüğünde donar ve ölür
• Kabak tohumlarının normal çimlenme

gösterebilmesi için toprak sıcaklığı 10-12 de-
rece olmalıdır.
• Kabaklar gelişme dönemlerinde ılıman

çevre koşullarını, verime yatma döneminde ise
sıcağı seven bitkiler arasında yer alır.
• En iyi gelişme sıcaklığı 20-25°C‘dir.

TOPRAK İSTEKLERİ
• Kabaklar toprak isteği bakımından çok

seçici olmamakla beraber çok ağır ve kumlu
toprakları sevmez.
• Derin, geçirgen, su tutma kabiliyeti çok

iyi organik ve mineral maddelerce zengin tınlı
topraklarda en iyi mahsul ve tohum alınır.
• Kumlu topraklarda erkencilik sağlanır.
• Toprak pH’ ı 6-7 civarında olmalıdır.
ÜRETİM
• Nisan – Mayıs aylarında, Toprak sıcaklığı

10- 12 °C olduğunda ekim veya dikim yapılır.
• Yazlık kabak çeşitleri 60-80 cm sıra arası

50-60 cm sıra üzeri olacak şekilde her ocakta
2-4 tohum olacak şekilde ekilir.
• Kabak tohumları toprağın karakterine ve

tav durumuna göre 3-5 cm derinliğe dikilme-
lidir.
• Tohum ekiminden 4-8 gün sonra çimlen-

me olur ve bitkiler toprak yüzeyine çıkar.
BAKIM
• Yapılan çapa işleri ile hem yabancı ot temizliği hem de toprağın havalandırılması sağlanır.
• Doğrudan tohum ekimi yöntemi ile yapılan kabak yetiştiriciliğinde, bitkiler toprak yüzeyine
çıktıktan sonra 3- 4 yapraklı olduklarında yabancı otları ayıklamak ve toprağı havalandırmak
maksadıyla ilk çapa yapılır.
• İlk çapa işlemi sırasında yetiştiriciler seyreltme işlemi de yapar.
• Bunun için her ocakta en iyi gelişen bir veya duruma göre iki bitki bırakılır.
• Birinci çapadan 2 veya 3 hafta sonra yağış ve yabani ot durumuna göre ikinci çapa yapılır.
• Ekolojik koşullara ve bitki gelişimine bağlı olarak 2- 3 hafta ara ile 3. hatta 4. çapa yapılabilir.
SULAMA
• Meyvesi yenen diğer sebzelerde olduğu
gibi bitkinin gelişmesi için ekolojik koşullar el-
verişli ise ilk meyveler görülünceye kadar su
vermekten kaçınılır.
• Ekolojik koşullar kurak giderse aşırıya
kaçmamak şartıyla bitkilerin ihtiyacı nispetin-
de sulama yapılır.
• İlk meyveler görüldükten sonra sulama
işi büyük önem taşır.
• Kabak meyveleri çok hızlı büyüdüğü için
sulamayı oldukça sık aralarla ve mümkünse
3-4 gün aralarla yapmak bitkinin gelişmesi ve
verimi bakımından çok faydalıdır.
• Kabaklarda susuzluk, sabah ve akşam
saatlerinde yapraklarının anormal olarak pör-
süyüp aşağıya doğru sarkmaları ile kolayca
anlaşılır.
• Bitkilerde bu belirtiler görülmeden za-
manında sulama yapılmalıdır.
• Kabak bitkisi sulanırken yapraklara su
sıçratılmamalıdır.
• Damlama sulama uygun yöntemdir.
• Bu sistemin olmadığı durumlarda karık
usulü sulama yapılmalıdır.

HASAT
• Yazlık kabaklarda çimlenmeden 40-50 gün sonra hasat yapılmaktadır.
• Yazlık Sakız ve Girit kabaklarında en uygun hasat büyüklüğü çeşidin normal iriliğinin 1/3’ünü
aldığı 10-25 cm ulaştığı zamandır.
• Hasat günlük yapılmalıdır.
• Hasat büyüklüğüne gelmiş olan yazlık kabak meyveleri sabah ve akşam saatlerinde
meyvelerin sapı bıçakla veya makasla kesilerek hasat edilirler.
• Yazlık kabak çeşitlerinde ekolojik koşullar, yetiştirme tekniği ve üretilen çeşidin özelliğine
bağlı olarak bitki başına 2-4 kg ürün alınabilir.
• Dekardan 6- 8 ton yazlık kabak hasat edilebilir.
KAYNAKÇA
https://www.tohumgubre.com/sayfa/sebze-bahcesi-onerileri
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/4674/mod_resource/content/0/ZBB%20208%20BAH%C3%87E%20
B%C4%B0TK%C4%B0LER%C4%B0-11.pdf
https://samsun.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Yayinlar/Kitaplarimiz/sebzecilik.pdf
https://defteriniz.com/sebze-bahcesi-tesisi-hobi-bahceleri-peyzaj/24427/
https://tr.depositphotos.com/149818672/stock-illustration-climate-flat-icons-set-collection.html
http://www.cem.gov.tr/erozyon/AnaSayfa/etut_proje/Genel_Bilgi_etut_proje/toprak_profili_ve_ozellikleri.aspx?sflang=tr
https://24segodnya.ru/tr/remont/kak-planirovat-posadki-na-ogorode-dachnaya-geografiya-kak/
https://desin-planet.ru/tr/landscape-design/unusual-garden-with-their-own-hands-requirements-for-garden-fencing.
html
http://www.agaclar.net/forum/fidan-ve-fide-bitki-uretim-tohum-cimlenme-celik-asi/23542.htm
https://tr.depositphotos.com/103282928/stock-photo-paprika-seedlings-organic-gardening.html
https://slideplayer.biz.tr/slide/9344306/) https://www.tohumgubre.com/sayfa/sebze-bahcesi-onerileri
https://www.tesisat.org/sulama-yontemleri.html
http://tarlabahcesulama.blogcu.com/salma-sulama-sistemleri-metodu/6957805
https://www.tesisat.org/sulama-yontemleri.html
https://www.1000ciftci1000bereket.com/toprak-su-ister-ama-ne-kadar/
https://www.indiamart.com/proddetail/drip-irrigation-systems-4006567273.html
https://tr.pinterest.com/pin/686376799434722134
https://anoregoncottage.com/five-reasons-to-grow-cucumbers-on-trellis/?crlt.pid=camp.XSMlVju5eFQD
https://slideplayer.biz.tr/slide/9344306/
https://www.youtube.com/watch?v=Kx-sz83ygXo
http://www.bahcem.nl/uncategorized/biberde-bogaz-doldurma/
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/4674/mod_resource/content/0/ZBB%20208%20BAH%C3%87E%20
B%C4%B0TK%C4%B0LER%C4%B0-11.pdf
http://favoriev.com/haber/evler-artik-sebze-bahcesi-543.html
https://dybsky.ru/tr/garden-vegetable-garden-flower-garden-the-optimal-organization-of-space-garden-garden-and-
flower-garden.html
http://www.benimmulku.com/view.html

https://www.tarimbilgisi.com/haber/tarim-ve-ciftci/hobi-bahceciligine-baslarken-nelere-dikkat-etmeli//
http://www.bilenkadinlar.com/hobi-bahcesi-ve-balkonlariniza-pet-siselerle-sahane-fikirler/hobi-bahçesi-için-yaratici-
fikirler-2/
https://tr.pinterest.com/pin/361132463864741306/
https://canimanne.com/bahcedeki-sebzeler-icin-harika-fikirler.html
https://iyiyil.com/bahce-dekorasyonu-nasil-yapilir/
https://tr.depositphotos.com/80844096/stock-photo-farmer-planting-a-tomato-seedling.html
http://www.jeotermalhaberler.com/soganlari-kurutmak-icin-jeotermal-enerjiden-yararlanma-fernley-nevadada-benzersiz-
bir-santral/
http://www.agaclar.net/forum/sebzeler/3288.htm
https://ankara.tarimorman.gov.tr/Belgeler/liftet/domatesyetistiriciligi.pdf
http://www.tarimsalistatistik.com/tr-TR/Sayfa/biber-yetistiriciligihttp://www.entofito.com/tag/fasulye-yaprak-
hastaliklari/
http://toruntohum.com/sayfa.php-sayfano=5.htm
http://tohumcu.org/index.php?page=teknikbilgi1DetayT&pid=43, Erişim Tarihi: 11.09.2019 (1)
https://www.nedir-tr.com/nedir-2970-anlam%C4%B1-h%C4%B1yar-cucumis-sativus , Erişim Tarihi: 11.09.2019 (2)
Samsun Valiliği İl Tarım Müdürlüğü SEBZECİLİK Hazma KASAP Ziraat Mühendisi Samsun / 2010
https://adana.tarimorman.gov.tr/Belgeler/SUBELER/bitkisel_uretim_ve_bitki_sagligi_sube_mudurlugu/sebze_
yetistiriciligi_ve_mucadelesi/Patl%C4%B1can.pdf
https://arastirma.tarimorman.gov.tr/alata/Belgeler/Diger-belgeler/MarulYeti%C5%9Ftiricili%C4%9FiNDenli.pdf
http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/bahcecilik/moduller/havuc_yetistiriciligi.pdf
http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/bahcecilik/moduller/ispanak_yetistiriciligi.pdf
http://hayrabolutb.org.tr/media/ziraat/Misir-Tarimi.pdf
https://arastirma.tarimorman.gov.tr/alata/Belgeler/Diger-belgelerYazl%C4%B1kKabakYeti%C5%9Ftiricili%C4%9Fi%C3%
87Nacar.pdf
http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/bahcecilik/moduller/kabak_yetistiriciligi.pdf
NOTLAR
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................

NOTLAR
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
NOTLAR
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................................

Sebze Yetiştiri̇ci̇li̇ği̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Sebze Yetiştiri̇ci̇li̇ği̇

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sebze Yetiştiri̇ci̇li̇ği̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SEBZE YETİŞTİRİCİLİĞİ

KENDI SEBZEMIZI YETIŞTIRMEK

Sebze yetiştiriciliği zevkli ve insanı negatif enerjisinden kurtarıp, stresten uzaklaşmasını

Elinizde toplayıp sevdiklerinizle paylaşmak ve onların övgülerini almak sizi heveslendirir ve

Yumruları yenen sebzeler Patates, tatlı patates, yer elması

Yaprak sapları yenen sebzeler Sap kereviz

Yaprakları yenen sebzeler Marul, salata, lahana, ıspanak, pazı, semizotu

Meyveleri yenen sebzeler Domates, biber, patlıcan, hıyar, kabak, kavun

Çiçek ve çiçek tablası yenen sebzeler Karnabahar, enginar

Kokulu otlar Maydanoz, dereotu, nane, tere, roka

1. Bahçe İçerisinde Yer Seçimi

İdeal Sebze Bahçesi Toprağı:

2 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

2. Seçilen Yerleştirme Alanın Sınırlarını Oluşturma

• Ev bahçemizde bahçe sınırlarını, basmaların önlenmesi, çocukların ve evcil hayvanların

Ahşap sınırlayıcılar kullanışlı ve doğaldır.

Taş çitler dayanıklıdır.

4 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

6 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

8 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

Karıklar: Tarlada toprak yüzeyinden belli

10 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

Patates, Bezelye, Fasulye, Bezelye, Fasulye, Salatalık,

Biber, Domates, Patates, Patlıcan Mısır Bezelye, Fasulye, Bakla

Biber, Domates, Patates, Patlıcan Kabak Bezelye, Fasulye, Bakla

Gübreleme üç faktöre göre yapılır.

• Sulama veya yağışın az olduğu yerlerde ekim ve dikimden önce yapılmalıdır.

12 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

Sebzelerin gelişme dönemi ve çeşidi su isteği yönünden etkili faktörlerdendir. Özellikle

• Sebzeler ekim ve dikimden sonra en az düzeyde su tüketir.

• Bundan sonravejetatif gelişmeye bağlı olarak su tüketimi artar.

• Vejetatif gelişmenin sona erdiği dönemde en yüksek değerine ulaşır.

Kuyu suyu kullanılacaksa mutlaka tahlil yaptırılmalı ve dinlendirilmelidir. Sulama suyunun

14 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

1. Salma (taşırma,tava) sulama

2. Sızdırma (karık,tahta,masura) sulama

SIZDIRMA, KARIK SULAMA: Ülkemizde en çok kullanılan sulama yöntemidir. Bu yöntem

16 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

Çapalama: Çapalamanın faydalarını şöyle

• Sulama ve yağmurdan sonra oluşan

• Toprağın gevşetilip havalandırılması

• Topraktaki nemin muhafaza edilmesi

• Yabancı ot kontrolünü sağlaması

Boğaz Doldurma: Dikimden sonraki ilk

Sentetik Malç Tipleri

18 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

20 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

• İlk olarak ortamın havadar olması gerekir.

• Sağlıklı fide kullanımı önemlidir.

• Toprağın iyi hazırlanmış olması gerekir.

• Vaktinde yapılan sulama.

• Yabancı maddelerin ve atıkların bahçeden uzak tutulması gerekir.

22 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

Eğimli arazide sebze bahçesi

24 Pratik Bahçıvanlık Rehberi

• Domates, sıcak ve ılıman iklim sebzesidir.

• En ideal yetişme sıcaklığı gündüz 17–26˚C, gece ise 14–18˚C’dir.

• Sıcaklık -2°C’ye düşerse bitki tamamen zarar görür.