Zasady gry w szachy – część 14

Atak na króla
(Poświęcenie figury)
W poprzedniej 13 części „zasad” omawialiśmy pozycję pokazaną na poniższym diagramie. Powtórzmy:
Kombinacja czarnych zaczyna się od poświęcenia hetmana na f3. Po
1. … Hf6:f3
2. g2:f3 Gc8-h3+
3. Kf1-g1 król białych jest utrzymywany w bezruchu przez czarnego gońca. W tej sytuacji szach jedną z wież w linii „g”
będzie zabójczy.
Ale białe mogą tymczasowo zabezpieczyć się przed wszelkimi próbami zamatowania przez czarne. Jeżeli czarne
kontynuują 3. … We2-e6? białe mogą zbić piona d3 hetmanem 4. Hd1:d3! broniąc się przed matem We6-g6.
4. … We6-g6+ 5. Hd3:g6. Po oddaniu hetmana za jedną z czarnych wież, białe w dalszym ciągu będą miały przewagę
materiału.
Właściwy sposób przeprowadzenia ataku wygląda następująco:
3… Wa8-e8, wtedy białe nie mogą wziąć piona d3
4. Hd1:d3 ze względu na
4. … We2-e1+
5. Hd3-f1 We1:f1+
6. Wa1:f1 We8-e6
7. dowolny ruch We6-g6 mat.
Głównym zagrożeniem związanym z trzecim posunięciem czarnych (diagram pomocniczy) jest We8-e6-g6
mat. Inną groźbą jest d3-d2 z następującym We2- e1+. Jedynym sposobem obrony dla białych jest
4. f3-f4. Jeżeli teraz nastąpi – wariant A
4. … d3-d2, białe zagrają
5. f2-f3 We2-e1+; i po
6. Kg1-f2 król uzyskuje wystarczającą ochronę.
A jeżeli wariant B
4. … We8-e6, nastąpi
5. f4-f5 nie pozwalające wieży na przemieszczenie się na g6.
Ale, po ponowieniu groźby mata
5. … We6-e4, białe zmuszone są do obrony g4 poprzez
6. f2-f3.
Czarne otwierają drugą linię dla połączonej napaści wież, podobnej do tej zilustrowanej diagramem na drugiej stronie 10 części „zasad”.
Co gorsze dla białych, po posunięciu
6. … We2-g2+ są zmuszone do wejścia królem na linię gońca h3, co wystawia go na odkrytego szacha. Po
7. Kg1-f1 Wg2:b2+ odkryty szach;
8. Kf1-g1 We4-e2 i białe muszą natychmiast oddać hetmana za wieżę, inaczej czarne przeforsują mata w czterech
posunięciach: We2-g2+, Kg1-f1, Wg2:h2+, Kf2-g1, Wb2-g2+; Kg1-f1, Wh2:h1#.
Mimo iż białe w dalszym ciągu mają przewagę materialną po
9. Hd1:e2 Wb2:e2 nie zdołają uniknąć przegrania partii ze względu na kontynuację groźby jaką egzekwują czarne poprzez
współpracę wieży i gońca. Jedynym posunięciem mogącym zabezpieczyć wieżę z a1 przed zbiciem poprzez We2-g2+, z następującym
odkrytym szachem z jednoczesnym atakiem czarną wieżą na białą wieżę jest
10. Wa1-d1 mające na celu obronę wieży królem,
10. … We2-g2+
11. Kg1-f1 Wg2-d2
12. Kf1-e1 ten plan zawodzi jednak ze względu na to, że czarne matują
12. … Wd2-e2.
Pozycja matująca, która nie była dotychczas omawiana, a do której dochodzi na tyle często w rzeczywistych partiach,
aby poświęcić jej wzmiankę, polega na utracie możliwości ruchu przez króla na skutek otoczenia go własnymi
bierkami, z następującym zamatowaniem go skoczkiem. Przykład przedstawiony jest na diagramie.
Białe mając posunięcie mogą wymusić mata poprzez
1. Wd5-d8!! co jest naprawdę zaskakującym poświęceniem, z tego względu, że czarne nie tylko mogą
wziąć wieżę hetmanem lub wieżą, ale mogą również zbić hetmana białych. W tym ostatnim przypadku
jednak, zostaną zamatowane w dwóch posunięciach
1. … Hc8:c4??
2. Wd8:e8+ Hc4-g8
3. Sg5-f7. To jeden z przykładów “zdławionego mata” skoczkiem. [w Polsce funkcjonuje nazwa “Mat
Beniowskiego”].
Inny przykład, który jest naprawdę typowy, ma miejsce, gdy czarne wezmą wieżę zamiast hetmana.
1. …. Hc8:d8?? lub
1. …. Wc8:d8??
Do mata dochodzi w sposób następujący:
2. Sg5-f7+ Kh8-g8
3. Sf7- h6++ Kg8-h8
4. Hc4-g8+ We8:g8
5. Sh6-f7#.
Białe nie mogłyby grać 2.Hc4-g8+?? od razu w drugim posunięciu ponieważ czarne mogłyby zbić hetmana królem, czego nie mogą zrobić
gdy skoczek białych jest na h6.
Poświęcenia związane z bezpośrednim atakiem matującym są z reguły najłatwiejsze do zauważenia, ponieważ nie trzeba w ich
przypadku rozszyfrowywać celu poświęcenia. W tych przypadkach gracz nie musi zastanawiać się, czy pozycja uzyskana po dokonaniu
poświęcenia będzie wystarczająco silna dla zdobycia materiału co najmniej równoważnego temu poświęconemu. Żeby poprawnie
Szkoła Podstawowa nr 26 w Gdyni str 1 Do użytku wewnętrznego – zezwala się na kopiowanie
odpowiedzieć na to pytanie trzeba wielkiego instynktu popartego przez doświadczenie; wszystko czego potrzeba w tym przypadku to
upewnić się, że można zamatować przeciwnika w określonej liczbie posunięć. Jeżeli nie można w sposób jasny przewidzieć mata, nie
należy robić poświęcenia. Poświęcenie z następującym po nim matem jest wskazane, jeżeli w części szachownicy, gdzie przebywa wrogi
król mamy lokalnie dużą przewagę materiału.
Pozycja ta powstała w partii między Edwardem Laskerem a Sir G. A. Thomasem z Londynu z 1912 roku.
Bezpośrednio przed tą pozycją miało miejsce posunięcie czarnych Hd8-e7 mające na celu obronę przed
matem, który groził po Se4:f6+ z następującym Hh5:h7. Jeżeli w pozycji przedstawionej na diagramie białe
zagrałyby Se4-f6+, czarne odbiją pionem, tym samym uzyskując obronę piona h7 hetmanem. Jednakże, białe
mogą wymusić mata eleganckim poświęceniem hetmana, które skieruje czarnego króla prosto w ramiona
pozostałych bierek białych. Partia przebiegała dalej w sposób następujący:
1.Hh5xh7+ Kg8xh7
2.Se4xf6++ Kh7–h6
Król nie może odejść na h8 2. … Kh7-h8? ze względu na 3. Se5-g6 mat. Białe następnie stale szachują
czarnego króla w taki sposób, że ma on zawsze tylko jedno pole do odejścia, aż do momentu gdy ostatecznie
jest doprowadzony do pierwszej linii przez wszystkie figury białych.
3.Se5–g4+ !
W odpowiedzi na 3. … Sf6-g4+? czarne mogłyby zagrać 3. … Kh6-h5 4. Gd3-g6+ Kh5-h4 5. g2-g3+ Kh4-h3 i nie ma mata.
3. … Kh6-g5
4. h2-h4+ ( można także: 4.f2–f4+ Kg5–h4 5.g2–g3+ Kh4–h3 6.Gd3–f1+ Gb7–g2 7.Sg4–f2#)
4. … Kg5-f4
5. g2-g3+ Kf4-f3
6. Gd3-e2+ Kf3-g2
7. Wh1-h2+ Kg2-g1
8. Ke1-d2 mat.

(ciąg dalszy nastąpi)

Zadania. Mat w 1 posunięciu.

Koniec części czternastej

Szkoła Podstawowa nr 26 w Gdyni str 2 Do użytku wewnętrznego – zezwala się na kopiowanie