Geneza Ligi Narodów

1
 Amerykańskie
koncepcje Ligi Narodów

2
  Theodore Roosevelt – pośrednictwo w wojnie rosyjsko-
japońskiej (Nagroda Nobla), następnie – współorganizacja z
Mikołajem II – carem Rosji II konferencji haskiej
poświęconej pokojowemu rozstrzyganiu sporów i utworzeniu
Stałego Trybunału Rozjemczego.

 William Taft – po przegranych wyborach z 1912 r. objął

patronat nad środowiskami pacyfistycznymi. 17 czerwca
1915 r. w Independence Hall w Filadelfii utworzono
League to Enforce Peace.

3
 Liga Tafta miała program opierający się na 4 punktach:
1. sąd międzynarodowy będzie rozstrzygał wszelkie spory
międzypaństwowe o charakterze prawnym;
2. rada pojednawcza będzie wydawała zalecenia odnośnie
wszelkich innych nieuregulowanych sporów;
3. sygnatariusze użyją przeciwko rozpoczynającym wojnę
(również podczas rozstrzygania spraw) wszelkich sił
ekonomicznych i militarnych;
4. trybunały prawne i sądy pojednawcze będą działały na
podstawie prawa międzynarodowego, ustalanego na
okresowych konferencjach sygnatariuszy.

4
 Thomas Woodrow Wilson - demokrata i idealista; oferty
mediacji kierowane do Niemiec, Francji i Wielkiej Brytanii
w 1914, 1915 i 1916 r. Korzystał z dorobku Ligi Tafta, a po
wygranych wyborach 1916 r. oficjalnie przedstawił zasady
Ligi Tafta aliantom.

Orędzie Wilsona do Senatu z 22 stycznia 1917 r. :

- wyeliminowanie równowagi sił;
- ograniczenie zbrojeń lądowe, morskie i lotnicze;
- utworzenie Związku Narodów, który wyegzekwuje
metodą siły wszelkie postanowienia dotyczące światowego
pokoju;

5
8 stycznia 1918 r. – 14 punktów – przemówienie Wilsona przewidywało

- utworzenie „powszechnego zrzeszenia narodów",

udzielającego wszystkim państwom „wzajemnych
gwarancji niezawisłości politycznej i całości
terytorialnej".
- powszechne zredukowanie zbrojeń do minimum
uwarunkowanego zachowaniem bezpieczeństwa
wewnętrznego.
- przy rozbrojeniu nie będzie rozróżnienia na
zwycięzców i pokonanych. Siły zbrojne miały służyć
wyłącznie obronie.

6
 - agresja byłaby niemożliwa,ze względu na niski
potencjał militarny poszczególnych państw
- likwidacja tajnej dyplomacji.
- dla „wymuszenia poszanowania dla umów
międzynarodowych" przewidziane były sankcje w postaci
akcji międzynarodowych.
- zniesienie wszelkich barier gospodarczych - „równe
warunki w handlu dla wszystkich narodów"
- „zupełnie bezstronne załatwienie wszystkich
pretensji kolonialnych". Interesy mieszkańców obszarów
zależnych miały być traktowane na równi z interesami
metropolii.

7
 16 lipca 1918 r. E. House sfinalizował projekt pod nazwą
„Convenant of the League of Nations". Była
pierwowzorem tzw. pierwszego projektu Wilsona.
Przewidywał:
- stałe organy: Sekretariat i Trybunał Międzynarodowy;
- jawność i sukcesywną redukcję zbrojeń w państwach
członkowskich;
- zasadę integralności terytorialnej i politycznej
niezawisłości członków;
- narzędzie blokady międzynarodowej wobec agresora.

8
 I projekt Wilsona – 13 punktów, w tym m.in.:
- zasada integralności terytorialnej i politycznej
niezawisłości członków;
- sankcje wojskowe wobec agresora;
- jawność i sukcesywną redukcję zbrojeń w państwach
członkowskich (zasada dostosowania do potrzeb
bezpieczeństwa wewnętrznego);
rezygnacja z koncepcji Trybunału Międzynarodowego.

9
 Brytyjskie

koncepcje Ligi Narodów;

10
 w latach 1914-1915 - dwie niezależne grupy prowadzące
badania nad przyszłym planem pokojowym:

 Council for the Study of International Relations;

kierowana przez lorda Jamesa Bryce'a i G. Lowesa
Dickinsona.
Głównym celem - stworzenie mechanizmów, które
pozwoliły by odroczyć wybuch konfliktu między
skłóconymi stronami.
Postulowano wprowadzenie arbitrażu i koncyliacji oraz
ustanowienie „rady pojednawczej" o dużych kompetencjach.

11
Fabian Society - kierowane przez Leonarda S. Woolfa.
W połowie 1915 r. opublikował on na łamach „New
Statesman" program zawierający główne organy: Radę
kontrolowana przez mocarstwa i Sekretariat.
Postulowano także: znaczne ograniczeniem niepodległości i
suwerenności państw na rzecz Ligi.

12
 Z inicjatywy rządowej dopiero na początku 1918 r.
powstał Committe on the League of Nations pod
kierownictwem sędziego i znawcy prawa międzynarodowego,
Waltera G. F. Phillimore'a.

Struktura półjawna, o ograniczonym składzie i eksperckim

charakterze.

13
Committee opracował pierwszy raport 20 marca 1918 r.
Planowana Liga Narodów miała więc opierać się na zasadzie
koncertu mocarstw, które byłyby zobligowane do
korzystania z międzynarodowego sądownictwa
rozjemczego.

Jego decyzje weryfikowałyby konferencje

sprzymierzonych mocarstw.

Postanowienia podjęte na konferencjach jednomyślnie, z

wyłączeniem zainteresowanych stron, obowiązywałyby
wszystkich.

14
  jesień 1918 r. – broszura autoryzowana przez Roberta
Cecila – ministra blokady i Johna Smutsa - premiera Unii
Południowoafrykańskiej – kolejne postulaty:
- organy stałe: Zgromadzenie państw-członków, Rada
mocarstw i Sekretariat;
- ograniczenie obowiązkowej służby wojskowej i
dostosowanie skali uzbrojenia armii proporcjonalnie do
wielkości państw;
koncepcja systemu mandatowego.

15
 Francuskie

plany Ligi Narodów

16
We francuskich koncepcjach Liga powinna być
„unią ludów zwycięskich", albo wolnych
narodów, do których nie zaliczano Niemców.

Ich przyjęcie do Ligi miało być obwarowane

spełnieniem wielu zasad
(skrajny normatywizm).

17
Głównym działaczem ruchu proligowego był minister spraw
zagranicznych (a wcześniej premier), Leon Bourgeois. W
1917 r., Izba Deputowanych zadecydowała o podjęciu prac
nad statutem Ligi.

W lipcu 1917 r. premier powołał „komisję ministerialną", z

udziałem Bourgeois i Julesa Cambon. Komisja Bourgeoisa
wykonała w połowie 1918 r. raport, w którym Liga miała
być silną organizacją, posiadać szerokie sankcje prawne i
ekonomiczne, a nade wszystko militarne.

18
 Głównymi postaciami byli również Alexandre
Ribot, kilkakrotny premier i minister spraw
zagranicznych oraz Alexandre Millerand.

Weszli oni w skład zarzadu powołanej pod koniec

1918 r. Association Francaise pour la Societe des
Nations.

19
 Skandynawska koncepcja Ligi Narodów

Dania, Norwegia i Szwecja powołały w listopadzie 1917 r.

wspólną komisję, która postulowała przyjęcie w poczet
członków Ligi wszystkie państwa zainteresowane
pokojem, w tym również – kraje neutralne.

20
Niemieckie stanowisko wobec projektów Ligi
Narodów
 Kanclerz Theobald von Bethmann Hollweg już 9
listopada 1916 r. zapewniał w Reichstagu o gotowości swego
państwa do uczestnictwa w związku narodów, a nawet
możliwości przewodzenia mu. Rząd Rzeszy chciał jednak,
aby Pakt Ligi gwarantował przedwojenny status quo w
koloniach.

21
W 1918 r. Matthias Erzberger opublikował broszurę pt.
Der Volkerbund: Der Weg zum Weltfrieden.

 Również z inicjatywy rządowej, pod koniec 1918 r.

powstała w Niemczech wzorowana na
zachodnioeuropejskich, Deutsche Liga fur Volkerbund.
Kierował nią Ernst Jackh - proligowiec, zyskując poparcie
czołowych polityków np. Friedricha Eberta, ale także
poparcie społeczne.

22