Adresa e redaksisë:

Bulevardi “Zogu i Parë”,

Drejtor BESNIK MYFTARI Pallati 13-katësh, Ap. 3
Tel: 068 20 35 300 • 069 20 35 300
Kryeredaktor ALFRED PEZA
Viti I - Nr. 1 8 9 E h ë n ë, 18 shtator 2 0 0 6 E përditshme e pavarur Çmimi 30 lekë, 1.2 euro w w w.gazeta-shqip.com
Zv/Kryeredaktor URIM BAJRAMI

Policia ngurron të zbatojë vendimin për doganierin Genci Spaho, kushëri i Edmond Spahos. Akuzohet për kontrabandë DOSSIER

Bregdeti
Miku i deputetit të PD-së s’arrestohet NE FAQEN 6
shqiptar në
portolanet
OPINION mesjetare
Vorio-epiroti Ku janë fshehur
i mirë Berisha intelektualët?!
MIMOZA DERVISHI ALFRED PEZA

M R
u në pikun e driblimit më inferior, që një reth një javë më parë, Mustafa Nano botoi
Kryeministër shqiptar ka shfaqur ndon në gazetën "Shqip" një shkrim me titullin
jëherë në vendet fqinje, në Itali-Turqi- "Ndërdyshjet e së majtës evropiane dhe
Greqi, Berisha ka djegur dy karta njëherësh, përthyerja shqiptare e tyre", sipër së cilës shënoi:
ndoshta dhe për koincidencë: patriotizmin e tij të Ftesë për debat. Ishte një analizë rreth tezave teor- Pse nuk kemi ende një
thekur dhe luftën ndaj korrupsionit. Kur sapo u ike të një debati shumë më të gjerë dhe të thellë që studim shterues për
mbush një vit nga qeverisja demokratike, Berisha po zhvillohet aktualisht në Evropë, krizës së iden- hartat historike të
vazhdon të bëjë rolin e çifligarit, që zotëron çdo gjë titetit që ka përfshirë të majtën në përgjithësi, pas Shqipërisë së shekujve
në Shqipëri... NE FAQEN 10 Deputeti i PD, Edmond Spaho
FOTO: M. DIBRA rrëzimit të Murit të Berlinit... NE FAQEN 11 të Mesjetës. Megjithëse
kërkojnë mund dhe
mjete të shumta në
Fillon viti i ri arsimor për 600 mijë nxënës. Për studentët fillon regjistrimi nëpër fakultete dispozicion
ALEKSANDER MEKSI

Gjakmarrja i lë sot pa shkollë

NE FAQEN 14

FORMULARI

Olldashi: Kush
Me 33 fëmijët e ngujuar të fisit Muriqi në Melgushë të Shkodrës nuk pranon uljen
e gradës, ikën
D
ita e parë e shkollës nuk do
POLEMIKA REAGIMI TENDENCA
të jetë e njëjtë për të gjithë

Do ketë ndryshim qëndrimi

fëmijët shqiptarë. Vetëm
10 kilometra larg, ende pa hyrë në
qytetin e Shkodrës, në të majtë të
Pas keqkuptimit rrugës nacionale ndodhet fshati
Melgushë, ku janë të ngujuar 50
me fjalët e shtëpi të fisit Muriqi. Në 28 gusht
2004, dy 17-vjeçarë zihen me njëri-
tjetrin. Në sherr e sipër, Zaim Muri-
Papa Benediktit qi qëllon për vdekje bashkëmos-
hatarin e tij. Zaimi u kap nga poli-
cia dhe u dënua me 12 vite burg.
Ndërsa rreth 107 meshkuj të këtij
fisi, prej dy vitesh janë të ngujuar
për vrasjen që ai kreu. Dënimin
kanunor po e vuajnë kështu dhe
320 njerëz të fisit dhe 33 fëmijë...
SPECIALE
NE FAQET 21-23
Nuk po zbatohen pikat kryesore
Marrëveshja PD-PS,
drejt dështimit total
NE FAQEN 12
NE FAQEN 3
PD: Kujtimi i diktatorit, një akt i turpshëm Tetë dosjet që na rifusin në rrethin vicioz nga policia
Z
Enver Hoxha "trazon" Pozitë-opozitë, nis bardhet urdhri i ministrit të
Brendshëm, i cili doli në fillim
të këtij muaji, në lidhje me
përsëri klasën lufta e re me anë të njësimin e gradave me funksionin
në Policinë e Shtetit. Ministri Oll-
dashi deklaroi para pak ditësh, se
politike shqiptare komisioneve hetimore është bazuar në ligjin e gradave dhe
urdhëresat e mëparshme për re-
formën që po bëhet në polici. Ky ur-
dhër deklaron se nga policia duhet
të largohen ose të pranojnë uljen në
gradë të gjithë punonjësit e policisë
që nuk kanë kryer kualifikimet për-
katëse, ose kanë qenë të paaftë në
ushtrimin e profesionit. Ministri i
Brendshëm, Sokol Olldashi, është
bazuar për këtë urdhër në nenin 20,
pika 1c, në ligjin e Policisë së Shtetit,
dhe në nenin 26 pika 5 të ligjit për
gradat. Në këto nene të dy ligjeve të
rëndësishme të Policisë së Shtetit,
shpjegohet se si një oficer mund të
Enver Hoxha NE FAQEN 4 Sherri i fundit në Kuvend NE FAQEN 2
largohet ose të përjashtohet...
NE FAQEN 9

INTERVISTA Njoftim i “SUPERSPORT” Spor t

“Motrat e Zogut Kompania mÎ e re ìSUPERSPORTî ka siguruar tÎ drejtat FUTBOLL
nuk e donin televizive sportive, tÎ kampionateve mÎ tÎ mira dhe mÎ tÎ Superiorja,
ndjekura evropiane e botÎrore. Duke filluar nga 25 gusht
Mbretëreshën” 2006 kompania nis transmetimin e kÎtyre evenimenteve, rikthehen hijet
nÎ kanalet ìPREMIUMî tÎ platformÎs ìDigitALBî. NÎ to
do transmetohen me pagesÎ tÎ veÁantÎ, kampionatet mÎ
e trukimeve
spektakolare tÎ futbollit evropian si: NE FAQEN 29

1. SERIA A 6. P O R T U G E Z
2. S PA N J O L L 7. G R E K K UQEZINJTE
3. A N G L E Z 8. ELIMINATORET E Kapllani, gol.
Sylviane Muselier, motra e KAMPIONATIT EVROPIAN
vogël e Mbretëreshës
Geraldinë, rrëfen intimitetet
4. F R A N C E Z
TE KOMBETARES Skela, pika e
5. G J E R M A N SHQIPTARE TE FUTBOLLIT
nga jeta e bashkëshortes së
Ahmet Zogut. Jeta e panjohur
parë në Seria A
e “Trëndafilit të bardhë të Si do tÎ abonoheni nÎ ìSUPERSPORTî?
Budapestit” NE FAQEN 14
NE FAQET 26-27 LEXONI NE FAQEN 28

GAZETA S H Q I P P E R R E K LA M A KO N TA KT O N I N E N U M R AT: 069 20 50 420 • TEL 04 233 862 • FA X 04 272 567 • 069 20 50 458 marketing@gazeta-shqip.com
 BETEJA SHQIP 2 POLITIKE E HENE, 18 SHTATOR 2006
POLITIKE

Gara e përbaltjes ka filluar. Dy palët kanë gjetur Klasa politike duket se do

Partitë konkurrojnë cila mënyrën si të fusin debatin ofrojë të njëjtën shfaqje të
kërkon më shumë komisione politik në një rreth vicioz përbaltjes me akuza

Pozitë-opozitë, “luftë” me komisione hetimore

Dy kampet rivale i kundërpërgjigjen njëri-tjetrit me hetim reciprok
DARDAN MALAJ
OPOZITA MAZHORANCA

G
ara e gjuajtjes me topa balte
ka filluar. Pozita dhe opozi
ta parlamentare kanë fillu-
ar të konkurrojnë cila kërkon më
shumë komisione hetimore. Pa py- BERISHA “ALBATROS”
etur për efikasitetin e tyre, të dyja Partia Socialiste kërkon Partia Demokratike
palët politike duket se kanë gjetur të hetojë pasurinë e kërkon komision
mënyrën më të mirë të futjes së familjes kryeministrore hetimor për burimet e
debatit politik në një rreth vicioz. dhe lidhjet nepotike të financimit të kompanisë
Plot shtatë kërkesa të tilla janë ar- krijuara në shtet ajrore "Albatros"
tikuluar ditët e fundit nga përfaqë- PASURIA
sues të dy partive kryesore në vend.
KOLLOZI
Kërkohet të hetohet Mazhoranca kërkon
Një iniciativë ligjore e opozitës për
tenderi i rrugës së Vlorës i hetim për pasuritë e
hetim duket se me patjetër do sho-
fituar nga firma që ka në drejtuesve të lartë të
qërohet me një të tillë nga pozita.
Ajo çka përbën faktin më shqetë- pronësi deputeti demokrat, shtetit, përfshirë edhe
sues është se nën shembullin e ko- Ardian Kollozi krerët e partive politike
misioneve të shkuara, përveç rritjes
së kostos financiare dhe përbaltjes
reciproke, asgjë konkrete nuk ka
dalë në shesh. Retorika e përdit-
shme parlamentare duket qartë
se rrotullohet rreth të njëjtit de-
bat të dalë boje tashmë para
opinionit publik. Parlamentarët
do t’i ofrojnë sërish opinionit të
njëjtën skenë të shëmtuar të
përbaltjes, ndërsa do shtojnë të
ardhurat personave, pasi çdo se-
ancë pune në komisionet hetimore
është shtesë mbi rrogën bazë.
Opozita
Drejtuesit e opozitës, që në fillim
të legjislaturës së re parlamentare,
premtuam një veprim politik më të “ALBATROS” RAMA
ashpër. Kjo, duke pasur parasysh Kërkohet të hetohet pre-
Shumica parlamentare
përgjithësisht komisionet hetimore sioni ndaj kompanisë
kërkon të hetojë tenderat
dhe interpelancat parlamentare ajrore “Albatros”, për
publikë të zhvilluara në
me ministrat dhe Kryeministrin shkarkimin e Sollakut,
institucionin e
Berisha. Që nga ditët e para të shta- përmes shantazhit ndaj
torit, Partia Socialiste, si forca krye- Bashkinë së Tiranës
Presidentit Moisiu
sore e majtë kërkoi ngritjen e një
komisioni hetimor për prokurimet TENDERAT KOMISIONET HETIMORE PERFITIMI
NENI 25

publike në rastin e rrugës transball- PS kërkon hetim për Çdo deputet përfiton një
kanike të Vlorës. Socialistët aku- tenderat publikë të fituar nga 1. Kuvendi ka të drejtë dhe me kërkesën e një të katërtës së të gjithë anëtarëve të tij, është i shumë parash shtesë mbi
zojnë se tenderin e ka fituar firma deputeti demokrat, Preç detyruar të caktojë një komision hetimi, për të shqyrtuar një çështje të veçantë rrogën mujore për çdo
që ka nën pronësi deputeti Zogaj, përmes shtypshkro- 2. Komisionet hetimore të Kuvendit veprojnë sipas procedurës së parashikuar me ligj mbledhje, kur merr pjesë
demokrat, Ardian Kollozi. Më tej, njës “Dita 2000” në komisionet hetimore
selia rozë krijoi një tjetër front lufte,
ndërsa sulmoi familjen e Kryemi-
nistrit Sali Berisha. Sipas PS-së, de-
klaratat e pasurisë së familjes
kryeministrore nuk janë të vërteta.
Ndërsa akuzuan shefit e ekzeku-
tivit për mosdeklarimin e një apar-
tamenti, kërkuan vërtetimin e de-
klaratës së pasurisë së vajzës së
Kryeministrit, Argita Berisha
(Malltezi). Kjo e fundit, sipas
opozitës, ka deklaruar 800 mijë euro
të ardhura, disa apartamente dhe
disa llogari bankare. Kërkesa e tretë
e opozitës për ngritjen e një komi-
sioni hetimor ka të bëjë me proku-
rimet publike dhe konkretisht,
duke iu referuar tenderave, që, si-
pas PS-së, ka fituar deputeti
demokrat, Preç Zogaj, përmes sh-
typshkronjës “Dita 2000” ku ka në
pronësi gjysmën e aksioneve
përmes të shoqes. Kërkesa e katërt
ka të bëjë me kompaninë ajrore “Al-
batros”. Socialistët kërkojnë të
vërtetojnë lidhjet e Kryeministrit
dhe ministrit të Transporteve me
presionin që ata pretendojnë t’i jetë
bërë Presidentit të Republikës për
shkarkimin e prokurorit të Albtelekomi Sollaku
Përgjithshëm.
Mazhoranca
Kërkesa e opozitës për ngritjen e
Komisioni, ende pa një raport Komisioni u mbyll me dy raporte,
komisionit hetimor për pasurinë e
familjes së Kryeministrit solli re- përfundimtar për hetimin të pakicës dhe shumicës
agimin e mazhorancës. Nga ana
tjetër, në shenjë kundërpërgjigjeje,
ajo propozoi ngritjen e një tjetër ko-
P rej ditësh, nën drejtimin e aleancistit Neritan
Ceka zhvillon punën komisioni hetimor për
kompaninë shtetërore Albtelekom. Ndonëse du-
M e kërkesën e Grupit parlamentar të Partisë
Demokratike u ngrit komisioni hetimor për
veprimtarinë e Prokurorisë së Përgjithshme. Në
misioni hetimor për pasurinë e gjithë het të kishte mbaruar javën e shkuar, ky komision këtë kërkesë u rreshtuan disa çështje penale për
drejtuesve të lartë të shtetit, përf-
ende nuk ka përfunduar aktivitetin e tij. Ndërsa të cilat mazhoranca fajësonte organin e akuzës se
shirë edhe kryetarët e partive. Kërke-
shkak për këtë ka qenë mungesa e ministrit të nuk kishte vepruar. Procesi i hetimit në këtë komi-
sa e opozitës për të hetuar skanda-
Punëve Publike dhe Transporteve, Lulzim Basha, sion solli shumë debate mes anëtarëve socialistë
lin “Albatros”, solli kërkesën e
dhe atij të Ekonomisë, Genc Ruli. Raporti përfun- dhe atyre demokratë. Ndërsa u thirrën për të dësh-
mazhorancës për të hetuar burimet
dimtar pritet të realizohet pasi të kenë dëshmuar muar shumë personazhe mes të cilave edhe vetë
e financimit të kompanisë ajrore “Al-
para anëtarëve të komisionit edhe dy ministrat e Kryeprokurori i Përgjithshëm, Theodhori Sollaku.
batros”. Sulmi i fundit politik i shu-
kabinetit “Berisha”. Ndërsa nuk dihet ende në do Në fund të punës nuk u arrit të dilej me një raport.
micës parlamentare ndaj pakicës
është kërkesa për hetimin e punës ketë një raport apo dy raporte edhe për punën e Shumica hartoi dhe miratoi në parlament raportin
së kryetarit të Bashkisë së Tiranës, këtij komisioni. Deri më tani janë konstatuar disa e saj ku faktonte shkeljet dhe kërkonte shkarkimin
Edi Rama për sa u takon tenderave shkelje në punën e Albtelekom për sa u takon e Sollakut. Opozita, nuk ka njohur këtë raport dhe
të kryer në këtë institucion. kontratave me AMC e Vodafone. ka hartuar një raport alternativ.
EPOST-KRIZA
HENE, 18 SHTATOR 2006
POLITIKE
Blushi: Marrëveshja drejt dështimit
Bujar Nishani akuzon opozitën për pengesat që po shkaktohen
DARDAN MALAJ
EVA GJURA
M
arrëveshja e paqes mes
pozitës dhe opozitës
ndodhet në prag të
dështimit. Këtë e pranon, as më
pak e as më shumë, një nga nego-
ciatorët kyç të këtij produkti, sek-
retari politik i socialistëve, Ben
Blushi. Dje, në një prononcim për
mediat, drejtuesi i Partisë Social-
iste ka pranuar se implementimi i
draftit për të cilin u ra dakord nuk
po kryhet siç duhej. Nga ana e saj,
mazhoranca këmbëngul se opozi-
ta është ajo që dëshiron të bllokojë
reformën zgjedhore.
Blushi
Duke ju referuar marrëveshjes
së nënshkruar më 30 gusht mes për-
faqësuesve të PD-së dhe PS-së,
Blushi nuk ka evituar pakënaqësitë.
"Partia Demokratike po zvarrit zba-
timin e marrëveshjes, e cila rrezikon
të mos zbatohet", theksoi Blushi.
Sipas tij, shumë pika të mar-
rëveshjes, që kanë të bëjnë me
numrin e anëtarëve në KQZ-së,
KKRT-në dhe Këshillit Drejtues të
Radiotelevizionit, nuk po përm-
bushen nga mazhoranca. "Brenda
javës së ardhshme, përfaqësuesit e
Partisë Socialiste do të kërkojnë një
takim me negociatorët e Partisë
Demokratike, pasi marrëveshja nuk
po zbatohet", vijoi Blushi. Sipas sek-
retarit politik socialist, ky takim do të
ishte i domosdoshëm për zh-
bllokimin e punës së Komisionit Par-
lamentar për Reformën Zgjedhore,
si dhe për zbatimin e marrëveshjes.
"Ne prej kohësh presim që komisio-
net parlamentare të fillojnë imple-
mentimin e marrëveshjes, gjë e cila
deri më sot nuk po ndodh", konsta-
toi Blushi. Sakaq, sipas tij, një
pengesë për realizimin e mar-
rëveshjes PD-PS është angazhimi i
prefektëve në procesin e hartimit të
listave. Duke ju referuar datës së
zgjedhjeve, Blushi ka lënë çdo gjë të
hapur për kompromis, nëse në fillim
zbatohen 12 pikat e marrëveshjes.
"Opozita është e gatshme të nego-
ciojë me mazhorancën për datën e
zgjedhjeve të ardhshme vendore",
pranoi Blushi. Por, paraprakisht,
shtoi ai, duhet të realizohet reforma
zgjedhore dhe të gjitha pikat e mar-
rëveshjes së nënshkruar mes PD-së
dhe PS-së.
Nishani
Bashkëkryetari i Komisionit të
Reformës Zgjedhore, Bujar Nis-
hani, ka akuzuar sërish dje
opozitën, se po bllokon reformën
zgjedhore, duke përdorur argu-
mente që s'kanë asnjë bazë ligjore.
Sipas tij, opozita ka bllokuar re-
formën zgjedhore për të shtyrë
E HENE, 18 SHTATOR 2006
Pozitë-Opozitë
mandatin e kryetarit të Bashkisë së
Tiranës. Ai ka shtuar se bllokimi i
reformës është një vendim politik
drejtpërsëdrejti i Edi Ramës, i cili
nuk ka asnjë lloj interesi për realiz-
Fier
PS-ja braktis
procesin e
hartimit të listave
P artia Socialiste, dega Fier,
kërcënon me braktisje të
procesit të hartimit të listave të
zgjedhësve. Shkak i këtij vendi-
mi të rozëve fierakë është bërë
vendimi më i fundit, se prefektët
e qarqeve do të kenë kompeten-
cat e plota në hartimin e këtyre
listave. Kreu socialit i qytetit të
Fierit, Pëllumb Hazizi, deklaron
dhe akuzon prefektin e Fierit,
Shahin Bejdajn, për monitorim
të këtij procesi të shumëdiskutu-
ar. "Monitorimi i procesit të
hartimit të listave nga ana e
prefektit të Fierit është i
paligjshëm dhe në këtë mënyrë
vetë prefekti përpiqet që të sig-
urojë me anë të shkeljeve ligjore
dhe të çdo lloj tjetër dispozite lig-
jore, kontrollin jo vetëm të pro-
cesit të hartimit të këtyre listave,
por edhe të gjithë procesin zgjed-
hor,që rrezikon të kalojë mes sh-
keljeve dhe abuzimeve", akuzoi
Pëllumb Hazizi, kreu socialist i
qytetit të Fierit. "Në një deklaratë
publike, prefekti i Fierit, Shahin
Bejdaj, kërcënon me heqje nga
puna të gjithë administratën e
gjendjeve civile të Fierit, nëse prej
këtyre të fundit nuk zbatohet
udhëzimet e Ministrisë së
Brendshme. Nga ana tjetër,
prefekti i Qarkut të Fierit, Sha-
hin Bejdaj, hedh poshtë akuzat
e bëra nga kryetari i Partisë So-
cialiste të Fierit dhe heq nga in-
stitucioni që drejton përgjegjësitë
e atribuara prej opozitës fierake,
si përpjekje për të marrë nën kon-
troll të gjithë situatën zgjedhore.
"Jam i kushtëzuar larg çdo pref-
erence apo aderimi partiak që të
zbatoj urdhrat e marra prej
qeverisë dhe Ministrisë së
Brendshme lidhur me listat
zgjedhore. Është e vërtetë që në
një deklaratë për shtyp, pak ditë
më parë, kam thënë për sh-
kurtim nga puna të punonjësve
të gjendjeve civile, por kjo do të
ndodhë në rastet e mospranim-
it nga ana e tyre të urdhrave që
jam unë i pari që duhet t'i zba-
toj", tha prefekti Bejdaj.
Matilda Troka
imin e marrëveshjes së arritur, por
qëllimi është të shtyjë mandatin e
tij në krye të Bashkisë së Tiranës
dhe natyrisht për të zhvendosur
vëmendjen nga lufta e brendshme
REAGIMI
Z ëvendësministri i Brendshëm,
Ferdinand Poni, do të paditet
në prokurori për shpifje dhe fyerje
nga Bashkia e Tiranës. Nënkryetar-
ja e këtij institucioni iu kundër-
përgjigj dje akuzave të bëra ndaj
bashkisë dhe kërkesës për ngritjen
e një komisioni hetimor për tender-
at e kryer. "Shpreh publikisht
keqardhjen dhe indinjatën për de-
klaratën e zëvendësministrit të
Brendshëm në adresë të kësaj
bashkie e të titullarit të saj", tha Bi-
zhga. Sipas saj, lista e akuzave që
Ferdinand Poni rinxori nga xhepi i
partisë në pushtet për të hapur një
komision hetimor ndaj Bashkisë së
Tiranës e kryetarit të saj në prag të
zgjedhjeve për pushtetin vendor,
do të shkojë në prokurori. Kjo, në
formën e kallëzimit për shpifje e
fyerje për shkak të detyrës. "Zotit
zëvendësministër do t'i duhet t'i
vërtetojë akuzat e tij përpara organ-
it kompetent, ose, në rast të
kundërt, t'i nënshtrohet ai vetë
ndëshkimit ligjor", theksoi Bizhga.
Më tej, ai sqaroi se ligji nuk i njeh të
drejtën e ngritjes së komisionit he-
timor këshilltarëve bashkiakë. "Në
POLITIKE SHQIP 3
Shumë pika të marrëveshjes që Marrëveshja PD-PS
kanë të bëjnë me KQZ-në, KKRT-
KKRT-ja të zgjerohet nga pesë
në dhe KD-në e RTSH-së nuk po
përmbushen nga mazhoranca
në shtatë anëtarë, dy anëtarët e
rinj të jenë pjesë e shoqërisë civile,
të përzgjidhen dhe të propozohen
nga opozita.

KD-ja i RTSH-së të zgjerohet
nga shtatë në njëmbëdhjetë
anëtarë, të katër kandidatët e rinj të
vijnë nga shoqëria civile, të
përzgjidhen dhe të propozohen
nga opozita.

Votimi me shumicën e cilësuar
të propozohet nga Kuvendi për
vendimmarrjen e të dyja institucion-
eve, për sa i përket çështjeve mad-
hore, që do të përcaktohen nga
Komisioni Parlamentar i Medias.

Projektligji për amendimin e ligjit
8410 të propozohet nga një grup i
përbashkët deputetësh, të përbërë
si nga mazhoranca ashtu dhe nga
opozita.

Votimi me mazhorancën e cilë-
suar, nëse e lejon Kushtetuta të
propozohet nga Kuvendi për të
zgjedhur anëtarët e KKRT-së dhe
KDRTSH-së, kur të rishikohet legjis-
lacioni për median.

Kushtetuta të amendohet, që
numri i anëtarëve të KQZ-së të rritet
nga 7 në 9 anëtarë dhe të dy
anëtarët të zgjidhen nga Kuvendi.
Të dy partitë bien dakord, se LSI-ja
dhe PDK-ja duhet të ftohen, që me
propozim të përbashkët të propo-
zojnë kandidatët për dy vendet
bosh. Dy anëtarët duhet të voto-
hen njëkohësisht nga Kuvendi.

Shumica e thjeshtë në KQZ të
jetë pesë me katër dhe shumica e
politike që ka ai brenda PS-së. që nga ajo ditë komisioni i reformës cilësuar të jetë gjashtë me tre.
Megjithëse është nënshkruar një është mbledhur katër herë, por pa
marrëveshje mes PD-së dhe PS-së, mundur të miratojë amendamen-
Nënkryetari i KQZ-së t'i përkasë
e cila do t'i hapte rrugë bash- tet e nevojshme për realizimin e opozitës, të bashkëkryesojë dhe
këpunimit në reformën zgjedhore, reformës. të zëvendësojë kryetarin nëse ësh-
të e nevojshme dhe të bashkëfir-
mosë për të gjitha çështjet që janë
kompetencë e kryetarit.

Regjistri i përkohshëm të pas-
trohet para 20 tetorit 2006 dhe të
pushojë se përdoruri si burim për
listën e zgjedhësve.

Puna e komisionit parlamentar
"ad hoc" për reformën zgjedhore
të rifillojë pa vonesë, në mënyrë që
të rishikojë legjislacionin zgjedhor
dhe të arrijë një konsensus.

Kushtetuta në të ardhmen të
amendohet, në mënyrë që mandati
i të zgjedhurve vendorë në të ardh-
men të bëhet katër vjet.

Kuadri ligjor të amendohet, në
mënyrë që të bëjë të mundur që
zgjedhjet e përgjithshme dhe ato
vendore të zhvillohen ose në pran-
verë ose në vjeshtë.
Nënkryetarja e Bashkisë së Tiranës replikon me mazhorancën
Bizhga: Bashkia, padi ndaj
Ponit për shpifje dhe fyerje
rast se Parlamenti do ta ndërmarrë
nismën të hetojë institucionin tonë,
siç kërkoi zëvendësministri, është i
Sipas saj, Bashkia e Tiranës është
padyshim institucioni më i kontrol-
luar në Republikën e Shqipërisë
kontrolluan gjendjen tonë financia-
re dhe kapacitetet tona administra-
tive, nuk do t'i jepnin Bashkisë së
mirëpritur të vijë e të kontrollojë, gjatë gjithë këtyre viteve dhe fak- Tiranës dy kredi të rëndësishme,
ashtu si erdhi në prag të zgjedhjeve tet, jo fjalët, tregojnë se është edhe duke hapur për herë të parë prak-
të kaluara vendore, duke njollosur institucioni me nivelin e me trans- tikën e kreditimit të një njësie ven-
veten dhe opozitën e atëhershme", parencën më të lartë. "Ndryshe as dore", vlerësoi Bizhga. Ajo tha se në
nënvizoi nënkryetarja e bashkisë. BERZH-i dhe as Banka e KE-së, që mjediset e këtij institucioni ka fillu-
ar kontrollin një grup prej 14 ek-
PANGO spertësh të Kontrollit të Lartë të
Shtetit. "Janë të mirëseardhur
edhe zotërinjtë deputetë të Partisë
Demokratike, por mundësisht,
"Do të kërkojmë hetim për Ramën" pasi të ketë mbaruar punën e tij
Kontrolli i Lartë i Shtetit", kërkoi Bi-
D eputetët e PD-së së Tiranës kanë mbështetur
kërkesën e bërë nga grupi i këshilltarëve të PD-së
në Këshillin e Bashkisë së Tiranës, për ngritjen e një
zhga. Ajo siguroi qytetarët, se edhe
kjo nismë është njësoj si e mëparsh-
mja, një përpjekje e dështuar pa ni-
komisioni hetimor parlamentar për të hetuar prokurimet sur, për të dëmtuar imazhin e Bash-
dhe shpronësimet publike të kryera nga Edi Rama gjatë kisë së Tiranës dhe kryetarit të saj,
kohës që ai ka qenë kryetar i Bashkisë së Tiranës. Këtë në prag të zgjedhjeve vendore. Si-
e ka bërë të ditur dje, gjatë një konference për shtyp,
pas Bizhgës, miradministrimi i do-
një nga deputetët e kryeqytetit, Ylli Pango. Deputeti kumentacionit, mjediset e zëna nga
demokrat është shprehur se këtë nismë shumë shpejt grupi i KLSH-së dhe mbingarkesa e
do ta zyrtarizojnë në Kuvend. Pango tha se PD-ja do të
stafit tonë teknik, që duhet të kryejë
denoncojë të gjitha veprimet e paligjshëm të Edi Ramës, edhe detyrën e tij të përditshme
i cili ka urdhëruar njerëzit e tij të mosmiratonin ngritjen e
ndaj qytetarëve, përveçse t'u gjen-
këtij komisioni nga Këshilli i Bashkisë së Tiranës. det pranë kontrollorëve e bën prak-
tikisht të pamundur punën normale
për një kontroll paralel.
SHQIP 4 P O L I T I K E E HENE, 18 SHTATOR 2006

Nishani: Hoxha do të mbetet, ashtu siç e Milo: Nuk kam bërë tjetër, por veçse
ka cilësuar Bashkimi Demokrat kam nënvizuar një fakt historik për
Evropian në deklaratën e Parisit të vitit Enver Hoxhën ashtu siç vlerësoj edhe
'91, si Hitleri i shqiptarëve figura të tjera

Dy ditë më parë, banorët Në festën e Pezës nuk ka

e kryeqytetit, por edhe të marrë pjesë asnjë nga
ardhur nga rrethet e tjera përfaqësuesit e
të vendit kanë përkujtuar mazhorancës dhe as nga
64-vjetorin e Konferencës qeveria. I vetmi
së Pezës. Festa është përfaqësues i
organizuar ashtu si edhe mazhorancës që është
në vitet e tjera nga parë në këtë festë, ka
Bashkia e Tiranës qenë prefekti Ruxhdi Keçi

Reagimi Precedenti
Statusi i
EVA GJURA

R
ivlerësimi i figurës së e En
ver H
oxhës ka rikthyer një
tjetër debat mes pozitës
dhe opozitës. Vlerësimi pozitiv i
Enver Hoxha “trazon” veteranit, sherri
i politikës
bërë dy ditë më parë në festën e
organizuar me rastin e 46-vjetorit
të Konferencës së Pezës nga kry-
etari i PDS-së, Paskal Milo, figurës
së Enver o Hxhës nuk ka kaluar pa
u komentuar edhe nga Partia
Demokratike. Zëdhënësi i Grupit
politikën shqiptare N
m
uk është hera e parë që En
ver H oxha është bërë
" ollë"sherri për politikën sh-
qiptare, megjithëse i vdekur.
Pak kohë më parë, riciklimi i
emrit të tij nga ish-ministri i
Mbrojtjes, Pandeli Majko, i cili
parlamentar të PD-së, B ujar Nis-
hani, gjatë një konference për
shtyp të dhënë dje, është shpre-
Mazhoranca: Kujtimi i Hoxhës nga PS, akt i turpshëm propozonte që familja e tij të
merrte statusin e veteranit ka
shkaktuar debate të ashpra në
hur se qëndrimi i mbajtur nga politikën shqiptare. PD-ja dhe
sojmë të gjithë ata H
o xhës, por ish të përndjekurit politikë
kryetari i PS-së, Edi R ama, dhe
që kanë marrë vetëm nga pikë- kanë akuzuar PS-në, e cila po ri-
liderët e tjerë të opozitës ndaj ish-
pjesë në Konfer- pamja historike. dimensionon figurën e dikta-
diktatorit Enver H oxha është një
encën e Pezës që K" y ka qenë pozi- torit o
Hxha. Pjesë e debatit mes
akt i shëmtuar. "I rikujtomë këtij
nga Myslym Peza cioni im si histo- PS-së dhe PD-së për diktatorin
bosi të krimit, se për shqiptarët
e deri tek Enver rian dhe unë aty o
Hxha nëse ky i fundit e meri-
që i besojnë lirisë, demokracisë
o
Hxha".Kjo është kam evokuar të ton apo jo statusin e veteranit
dhe kombit, Enver H oxha, do të
deklarata e gjithë pjesëmar- është bërë edhe institucioni i
mbetet ashtu siç e ka cilësuar
djeshme e krye- rësit në Konfer- Presidencës. Gjatë një njoftimi
aBshkimi Demokrat Evropian në
tarit të PDS-së, encën e Pezës për shtyp të pranverës së vitit
deklaratën e Parisit të vitit '91, si
Paskal Milo, e dhe jo vetëm të kaluar, institucioni i Presi-
H
itleri i shqiptarëve dhe Evropës
bërë në ceremon- Myslym Pezën dencës ka bërë me dije seP " res-
së pasluftës", është shprehur
inë e zhvilluar me apo Enver H ox- identi i eRpublikës nuk ka de-
deputeti Nishani, në deklaratën
rastin e 46-vjetorit hën, por dhe kretuar, nuk ka urdhëruar dhe
e tij për shtyp. Sipas tij, dy ditë
të kësaj ngjarjeje ballistin Ali B
e- as nuk ka propozuar dhënien e
më parë, Edvin R ama, person-
historike në Pezë. geja apo zogistin statusit të veteranit për Enver
azhi që kaloi fëmijërinë e rininë e
Deklarata e Milos është pritur Abaz Kupi, si dhe të gjithë komu- o
Hxhën". Ndërsa deklarata e
tij, i sëmurë me pasionin e
mjaft mirë nga veteranët që kanë nistët e tjerë",është shprehur ai.
pastrimit dhe lustrimit për orë të
marrë pjesë në festën e Pezës. Rama, i sëmurë me Deklarata e Milos Sipas Milos, ne duhet të jemi re-
ish-ministrit të Mbrojtjes, Pan-
tëra çdo ditë të busteve të dikta- deli Majko, ka qenë se E " nver
torit Enver H oxha në studiot e të
Kreu i PDS-së, Milo, është shpre- pasionin e pastrimit acaron mazhorancën, alistë, pasi historia nuk mohohet. o
Hxha është një nga ata perso-
hur se ajo deklaratë nuk është "Nuk kam bërë tjetër, shton ai,
atit, festoi duke revokuar dhe
bërë prej tij në kontekstin politik dhe lustrimit të PS po riciklon të por veçse kam nënvizuar një fakt
na që kanë pasur kontributin e
kënduar për Enver H oxhën, dik- tyre në luftë dhe si i tillë, të in-
tatorin më të urryer në historinë
të vlerësimit të figurës së Enver busteve të diktatorit shkuarën historik për Enver H oxhën". teresuarit për statusin e veter-
e shqiptarëve. "Edvin R ama, me anit për të, duhet të plotësojnë
një grusht fanatikësh ekstrem- të gjitha dokumentet e duhu-
istë, kënduan dhe hodhën valle
për njeriun më gjakësor në his-
qëndrimet ra. Ai ka sqaruar se nga Presi-
denca është përcjellë një letër,
torinë e Shqipërisë, satrapin që sipas procedurës që ka ky insti-
për 40 vjet me radhë ekzekutoi tucion, për zgjidhjen e çështjes
pa gjyqe, persekutoi në kampe së pretenduar nga bash-
përqendrimi rreth 1/4 e sh- këshortja e diktatorit o Hxha.
qiptarëve", është shprehur Nis- Kjo letër, sipas Majkos, duket se
hani. Gjithashtu, ai ka shtuar se është marrë nga komisioni, si
duke kënduar për Enver H ox- një bazë për nisjen e proce-
hën, bustet e të cilit, R ama i lus- durave". Deklarata, e cila më
tronte dhe i shkëlqente me pa- pas është kundërshtuar nga
sion patologjik për vite të tëra, ky PD-ja, opozita e asaj kohe, sot
përfaqësues i krimit të organi- mazhoranca. eBrisha ka qenë
zuar dhe mafies së drogës, posh- shprehur se d " hënia e statusit
tëron memorien historike të ko- të veteranit për diktatorin o Hx-
mbit, kujtimin e dhjetëra
mijërave viktima të pafajshme
Nishani Milo Rama ha është një provokacion i ulët
që u bëhet dhjetëra mijëra sh-
që u vranë pa gjyqe vetëm se Nishani tha se duke kënduar Kryetari i PDS-së, Milo, Kryetari i bashkisë është qiptarëve, të cilët u burgosën,
mbronin lirinë dhe vlerat e saj, për Enver Hoxhën, bustet e është shprehur se ky ka shprehur në festën e Pezës, u internuan dhe u vranë pas
apo që vdiqën nga terrori, të cilit, Rama i lustronte dhe i qenë pozicioni im si se "Peza është amaneti ynë, luftës. eBrisha e ka vlerësuar
sëmundjet, uria në gulagët e shkëlqente me pasion historian dhe unë aty kam është një amanet vlerash të këtë veprim si pjesë e aleancës
panumërta apo kooperativat patologjik për vite të tëra, ky evokuar të gjithë patjetërsueshme për Nano - Moisiu, pasi ua ka f"atu-
famëkeqe bujqësore të sistemit përfaqësues i krimit të pjesëmarrësit në socialistët si liria, ruar"këtyre të dyve idenë dhe
hoxhist". organizuar dhe mafies së Konferencën e Pezës dhe jo demokracia dhe solidariteti vendimin e marrë". Sipas tij,
drogës, poshtëron memorien vetëm Myslym Pezën apo sensi i së drejtës dhe edhe pse u shfuqizua nga min-
Deklarata e Milos historike të kombit, kujtimin Enver Hoxhën, por dhe autonomia si bashkëjetesë istri Majko, statusi i veteranit
Dy ditë më parë, kryetari i e dhjetëra mijërave viktima të ballistin Ali Begeja apo qytetare, ku liria e për diktatorin komunist o Hx-
PDS-së, Paskal Milo, ka vlerësuar pafajshme që u vranë pa zogistin Abaz Kupi, si dhe gjithsecilit mbaron atje ku ha, përbën një përpjekje për të
historinë e Shqipërisë dhe figurat gjyqe të gjithë komunistët e tjerë fillon liria e tjetrit rehabilituar m " onstrën e his-
e saj. N
" ë respekt të historisë dhe torisë sonë kombëtare.
të vërtetës historike, ne vlerë-
 TAKSAT E HENE, 18 SHTATOR 2006 EKONOMI SHQIP 5
VENDORE

miratimi vërtetimi arkat Një pjesë e

Sipas projektligjit Nëse biznesi i Ndërsa për ata bizneseve të vogla i
të miratuar nga vogël, i cili që punojnë me
Komisioni i verifikohet, është arka regjistruese
kanë mbajtur këto
Ekonomisë para në gjendje të dhe që lëshojnë dokumente ligjore
disa ditësh, do të vërtetojë xhiron kuponë për
jenë bashkitë dhe me anën e blerësit, për çdo
në mënyrë të
komunat, dokumenteve shitje xhiroja pjesshme ose jo të
institucionet që do ligjore, atëherë vërtetohet nga
të vendosin f“atin” biznesi nuk shitjet e
rregullt
e bizneseve ndërron status regjistruara
BIZNESI I VOGEL

Statusi i bizneseve, ja si do vendoset

Me projektligjin e ri është pushteti vendor ai që do të riklasifikojë bizneset
ERVIN MYFTARI e barabartë me 8 milionë lekë, i statusit me metoda alternative. drejtpërdrejtë nga ana e degës së mi mbi xhiron e këtij subjekti. janarit do të jenë specialistët e
nënshtrohet detyrimit të pagesës Zëvendëskryetari i degës së tati- tatimeve. Sipas tij, një komision “Nëse biznesi i vogël, i cili verifiko- pushtetit lokal që do të bëjnë këto

D
uke filluar nga 1 janari i vitit
që vjen, është pushteti
lokal ai që do të klasifikojë
bizneset, se në cilin grup bëjnë
pjesë. Deri në ditët e sotme, klas-
ifikimin e bizneseve, në të vogël
apo në të madh, e kanë bërë orga-
net tatimore, të cilat përdorin edhe
mënyra alternative për të realizuar
këtë ndarje. Por, mënyrat e për-
dorura nga tatimorët kanë qenë të
kundërshtuara nga ana e bi-
zneseve, që, sipas tyre, riklasifiki-
mi i bizneseve bëhej në mënyrë të
padrejtë.
Sipas projektligjit të miratuar
nga Komisioni i Ekonomisë para
disa ditësh, do të jenë bashkitë dhe
komunat, institucionet që do të
vendosin “fatin” e bizneseve, të
cilat janë në kufijtë e ndarjes midis
këtyre dy grupeve. Ky kufi nuk ësh-
të ndryshuar, as në sistemin e ri të
taksave, që do të hyjë në fuqi vitin
e ardhshëm. Sipas këtij projektligji,
çdo subjekt, i cili kryen një biznes,
me anë të të cilit realizohet gjatë vitit
fiskal një e ardhur bruto vjetore
(xhiroja e qarkulluar) më e vogël ose
Një komision
verifikimi, i cili
përbëhet nga një
inspektor kontrolli dhe
nga një inspektor
regjistrimi, shkon kufiri
pranë subjektit Çdo subjekt, i cili
kryen një biznes, me
së taksës vendore mbi biznesin e
vogël. Në ligj është parashikuar që
bashkitë dhe komunat, sa herë që
vlerësojnë se një biznes nuk
përmbush kushtet
për t’u kualifikuar si
biznes i vogël, kryejnë
çregjistrimin e tij dhe
këtë biznes ia kalojnë
organeve tatimore të
pushtetit qendror. Që
nga ky çast, biznesi i
kualifikuar si i madh
vihet nën juridiksion-
in e organeve tati-
more të pushtetit
qendror. Nga ana e
tyre, organet tatimore
kanë përdorur deri
tani përcaktimin e
aktualisht
Deri në ditët e sotme,
klasifikimin e
bizneseve e kanë bërë
organet tatimore, të
cilat përdorin edhe
mënyra alternative
për të realizuar këtë
ndarje
anë të të cilit
realizohet gjatë vitit
fiskal një xhiro deri në
meve në rrethin e Tiranës, Faslli
Goga, ka shpjeguar për gazetën
“Shqip”, se kjo është një procedurë,
e cila konstaton një verifikim të
verifikimi, i cili përbëhet nga një in-
spektor kontrolli dhe nga një ins-
pektor regjistrimi, shkon pranë
subjektit dhe bën një aktverifiki-
het, është në gjendje të vërtetojë verifikime. Sipas ligjit, “për taksat e
xhiron që duhet nën 8 milionë lekë, biznesit të vogël”, tatimpaguesi
kjo kryhet me anën e dokument- detyrohet të mbajë librin e shitjeve
eve ligjore. Vetëm në këtë mënyrë, dhe librin e blerjeve, biznesi duhet
biznesi nuk ndërron të regjistrojë çdo ditë shitjet dhe
status. Por, sipas blerjet ditore. Ndërsa për ata që
Gogës, një pjesë e bi- punojnë me arka regjistruese dhe
zneseve të vogla i kanë që lëshojnë kuponë për blerësit,
mbajtur këto doku- për çdo shitje xhiroja vërtetohet
mente ligjore në nga shitjet e regjistruara. Në këtë
mënyrë të pjesshme mënyrë, nëse subjekti vërteton xhi-
ose jo të rregullt, ndaj ron nën 8 milionë lekë, me anë të
këto biznese të vogla këtyre dokumenteve, atëherë sta-
janë të detyruara t’i tusi i tij nuk do të preket, në rast të
binden ligjit dhe të kundërt inspektorët e tatimeve,
riklasifikohen sipas pranë pushtetit lokal, do të përdor-
parashikimeve që in metoda të tjera në përcaktimin e
bëjnë inspektorët në xhiros. Këto metoda alternative, kur
aktin e verifikimit. Por, ndiqeshin nga dega e tatimeve,
duket se me ardhjen e konstatonin në rikrijimin e xhiros së
saktë të një biznesi. Ata mbësh-
teteshin në kostot që ka një biznes,
konkretisht në koston e qirasë, ko-
ston e blerjes, koston e pagave,
kundërshtimi pagesat e ndryshme që biznesi re-
Mënyrat e përdorura alizon dhe në fund, duke llogaritur
nga tatimorët kanë
një marzh fitimi prej 10 për qind.
Në këtë mënyrë arrihet te xhiroja e
qenë të
vërtetë që biznesi realizon.
kundërshtuara nga
ana e bizneseve, që,
sipas tyre,
riklasifikimi i
Këto metoda
bizneseve bëhej në alternative, kur
mënyrë të padrejtë ndiqeshin nga dega e
tatimeve, konstatonin
në rikrijimin e xhiros
detyrimi së saktë të një biznesi
Tatimpaguesi
detyrohet të mbajë
librin e shitjeve dhe
librin e blerjeve,
biznesi duhet të

L
iqeni i Prespës së Vogël në ter
ritorin shqiptar rrezikon të
kthehet në një moçalishte të
ndotur, nëse do të vazhdojë zbrazja
e tij për qëllime ujitje në fushën e
Korçës. Siç rezulton nga një studim
i përbashkët greko-shqiptar,
lidhur me sistemin hidrik të Pre-
spës së Vogël dhe lumit të Devollit,
kërcënimi i shndërrimit të liqenit
në një pellg balte është më se evi-
dent.
Studimi është publikuar nga
organizata mjedisore joqeveritare
“Bashkësia e Mbrojtjes së Prespës”
8 milionë lekë, bën regjistrojë çdo ditë Prespës së Vogël.
pjesë te biznesi i vogël shitjet dhe blerjet Parku i Prespës
ditore në këto libra Parku Kombëtar i Prespës ka
një sipërfaqe prej 27750 hektarësh
dhe ndodhet në kufirin mes Sh-
FENOMENI qipërisë, Greqisë dhe Maqedo-
nisë. Ai përbehet nga Prespa e
Madhe dhe Prespa e Vogël, si dhe
Një studim i përbashkët greko-shqiptar paralajmëron tharjen e liqenit në Parkun Kombëtar nga rezervuarët e tyre ujore. Kjo
zonë është shumë e pasur me
Ambientalistët: “Prespa e Vogël vlera kulturore, ku vlen të për-
menden kishat heremite të peri-
udhës Bizantine dhe shpellën e
Trenit, e cila ndodhet në liqenin e
Prespës së Vogël. Këtu janë zbulu-

rrezikon të kthehet në një moçalishte”

në bashkëpunim me shoqatën
ambientaliste shqiptare, PPNEA
(Protection and Preservation of the
Natural Environment in Albania)
me financim të Drejtorisë së Bash-
këpunimit Ndërkombëtar Për Zh-
villimin në Ministrinë e Jashtme
greke. Sipas studimit, devijimi i sh-
tratit të lumit Devoll nga derdhja e
tij në Prespën e Vogël, në mes të
viteve 1970, ka ulur në mënyrë dra-
matike rëndësinë mjedisore dhe
social-ekonomike të pjesës sh-
qiptare të liqenit, zonë e cila është
karakterizuar nga një emigrim ma-
siv, ndërsa banorët e mbetur janë
në një gjendje të vështirë
ekonomike për shkak të burimeve
të varfra të shkaktuara nga tharja
e Prespës së Vogël. Më konkretisht,
në 25 vitet e fundit devijimi i lumit
të Devollit ka bërë që pjesa sh-
qiptare e Prespës së Vogël të ndot-
et nga prurjet inerte të rrjedhave
të lumit të Devollit. Nga ana tjetër,
tërheqja e liqenit dhe ulja e nivelit
të ujit ka bërë që në pjesën sh-
qiptare të zhvillohet një bimësi e
ar vendbanime të hershme të
epokës së bronzit, dhe kështjella e
Trajanit është një nga vendet më
të lashta të kësaj zone, e ndërtuar
në shekullin 8 para erës sonë. Po
dendur e zhytur në baltë, duke kr- Nga takimi i autoriteteve shqiptare ditjen e fushave të Korçës, por të min, dolën në përfundimin se ashtu, mund të përmendet dhe
ijuar një moçalishte të madhe. Kjo me përfaqësuesit e studimit në rishikohen potencialet ekologjike ndotjet dhe pasojat e 10 viteve të kisha e Shën Mërisë e ndërtuar në
ka bërë që të ndryshojnë edhe fjalë u bë e ditur se është nevojë dhe mjedisore të zonës në përfitim fundit duhet t’i nënshtrohen një ishullin e Maligradit në shekullin
cilësitë ekologjike të zonës dhe ve- emergjente mosshfrytëzimi i të banorëve të zonës. Sh- studimi të dytë për të mundësuar 14. Ky rajon është mjaft i rëndë-
primtaritë që rrjedhin prej tyre. ujërave të Prespës së Vogël për va- kencëtarët, që u morën me studi- rehabilitimin e pjesës shqiptare të sishëm për eko-turizmin. Liqeni i
Prespës se Madhe dhe ai i Prespës
studentët ushqimet së Vogël janë pjesë e Parkut Ballkan-
ik të Prespës, nëpërmjet një mar-
BSH: “Çmimi i guvernatorit Çmimet e artikujve bujqësorë rëveshjeje të firmosur nga kryemi-
nistrat përkatës. Ky park ka mjaft
për diplomën më të mirë” rriten gjatë fundjavës mundësi për zhvillimin e eko-tur-
izmit, peshkimit, për mbledhjen e
B anka e Shqipërisë do të organizojë
konkursin Ç
“ mimi i guvernatorit për
diplomën më të mirë” , ku të gjithë studentët
Ç mimet mesatare të shitjes së ushqi-
meve në fund të kësaj jave, në tregjet e
vendit kanë shënuar rritje të lehtë, kun-
bimëve mjekësore, turizmin famil-
jar, sportet ujore etj. Fatkeqësisht,
kallamishtet, fillojnë nga bregu i
e diplomuar këtë vit mund të konkurrojnë drejt javës së kaluar. Sipas specialistëve, rrit- liqenit të Prespës së Vogël dhe mb-
me temat e tyre të diplomës, që fokusohen ja e çmimeve lidhet me rritjen e kërkesës së ulojnë krejt sipërfaqen ujore deri
në çështje të lidhura me veprimtarinë e konsumatorëve për ushqimet vendase, ku në një ngushticë malesh. Në të
Bankës së Shqipërisë. Qëllimi i këtij projekti faktori i sezonit po ndikon në ndryshimin e djathtë të liqenit, kaltërsia e ujit në
është të nxisë studentët dhe universitetet e çmimit të tregtimit të ushqimeve, kryesisht pjesën tonë të liqenit ka humbur
tyre të ndërmarrin studime për çështje që atyre bujqësore. Sipas statistikave të Minis- dhe ajo shquhet vetëm tutje, atje
lidhen me ekonomiksin monetar, stabilitetin trisë së Bujqësisë, në tregjet e shitjes me ku fillon kufiri grek i liqenit.
financiar dhe/ose çështjet e integrimit evro- pakicë, çmimet e produkteve bujqësoref(ru- Leonard Mitro
pian. Çmimi i parë vlerësohet me 2000 euro, ta-perime)prodhime vendi apo importi, janë
i dyti me 1500 dhe i treti me 1000 euro. rritur mesatarisht me rreth 3 për qind.
SHQIP 6 AKTUALITET E HENE, 18 SHTATOR 2006

Policia kap një kalë të ngarkuar me paketa “Bond” Karburanti nuk i plotësonte kushtet për në treg

Bulqizë, kontrabandë Vlorë, bllokohet anija

cigaresh me kafshë
P olicia e Bulqizës ka kapur një sasi cigaresh kontrabandë që kishin
për destinacion Maqedoninë. Ngjarja ka ndodhur në pikën kufitare
të Viçishtit, në rrethin e Bulqizës, në orët e vona të së shtunës. Forcat
policore të kësaj pike kufitare kanë bllokuar një kalë të ngarkuar me 8
koli paketa cigaresh të llojit “Bond”, që do të kalonin kufirin për në
Maqedoni. Këtë e konfirmoi për “Shqip”, zëdhënësi i Drejtorisë së
Policisë Dibër, Aldo Puca. Personi përgjegjës që po trafikonte cigare
kontrabandë, duke përfituar edhe nga errësira, është larguar në drejtim
të paditur, duke i shpëtuar kapjes nga forcat e policisë. Malli, me vlerë
300 mijë lekë është konfiskuar në cilësinë e provës. Hy.Li.
me gaz të lëngshëm
A nija "Marjana", e cila prej ditësh kishte mbërritur nga Gjeorgjia për
t'i sjellë gaz të lëngshëm një firme në Shqipëri, është bllokuar në
Portin e Vlorës. Sipas burimeve nga ky port, anija transportonte 1297
tonë gaz të lëngshëm, një sasi e të cilit u shkarkua. Pas analizës së
kryer në Inspektoratin e Hidrokarbureve, rezultoi se gazi që transpor-
tonte anija kishte nivel të lartë të një prej përbërësve (Izopetan), kësh-
tu që gazi nuk mund të vazhdonte të eksportohej, pasi duhet të kalon-
te një tjetër fazë përpunimi. Sipas drejtuesve të doganës, drejtuesit e
firmës vendosën që anija të rikthehej përsëri në Gjeorgji, nga prej dhe
kishte ardhur. Ha.Ko.

Doganieri Genci Spaho nuk është arrestuar ende, edhe pse prokuroria ka firmosur urdhrin prej tri ditësh DEVOLL

Policia ngec te miku i deputetit

Njeriu që ndihmoi kontrabandistin është kushëriri i Edmond Spahos
shticës, por krahas tyre, nuk janë
GEZIM ASHIMI
të pakët edhe të punësuarit si
doganieri policët deputeti

P
as goditjes që u dha në doganierë nga ky rreth në pikën Genci Spaho akuzohet Për bashkëpunim në Edmond Spaho,
radhët e policisë së Komis kufitare. Një prej tyre rezulton të nga policia e Korçës si kontrabandë, policia e deputet i Partisë
ariatit të Devollit për shkak jetë edhe doganieri Genci Spaho, bashkëpunëtor në Korçës arrestoi katër Demokratike, pranon
të kontrabandës së një sasie kon- kushëri i parë i deputetit Edmond kontrabandimin e një efektivë të policisë se doganieri Genci
feksionesh të hyra nga Greqia Spaho, që ndonëse akuzohet për sasie konfeksionesh që kufitare të Devollit, Spaho është i afërm i tij,
nëpërmjet doganës së Kapshticës, shpërdorim detyre lidhur me vinin nga Greqia natën ndërsa është kërkuar por thotë se nuk ka
ndonëse janë bërë një numër ar- kontrabandën e veshjeve të kon- e së premtes së javës edhe shkarkimi i ndërhyrë te policia për
restimesh e lëvizjesh, ende nuk feksioneve të zbuluar dy ditë më që shkoi krerëve të tyre favorizimin e tij
është përmbushur urdhri i parë dhe është person në
prokurorisë për arrestimin edhe të kërkim, nuk arrestohet nga poli-
një doganieri në Kapshticë.
Doganieri Genci Spa-
cia lokale e Devollit.
KONTRABANDA
Fshatarët
ho, banues në fshatin deputeti
Pilur të Devollit, dy
ditë pasi është vendo-
Spaho: S’mbaj përgjegjësi
presin pyjet
sur urdhri i arrestit të
tij me akuzën shpër-
dorim detyre për ras- për veprimet e kushërinjve përtej kufirit
P
tin e kontrabandës së rerja masive dhe e
mallrave nuk është
kapur nga policia,
D eputeti i PD-së, Edmond Spaho,
pranon se ka lidhje farefisnore me
doganierin Ganci Spaho, i cili, sipas pol-
vazhdueshme vitet e
fundit e pyjeve në rre-
ndërkohë që të gjithë icisë, ka shkelur ligjin duke lejuar të thin e Devollit, ka sjellë kra-
të dyshuarit e tjerë kalojë pa zhdoganuar në doganën e Kap- has rrafshimit të sipër-
për favorizim të kësaj faqeve të tëra pyjore, ten-
shticës një furgon me konfeksione. De-
kontrabande kanë dencën për të prerë dru zjar-
puteti demokrat shprehet se ka dijeni
përfunduar brenda ri edhe në tokën greke. Ban-
për ngjarjen e ndodhur dhe për këtë ësh-
pak orëve në dhomat orë të fshatrave të Devollit të
të njohur nëpërmjet medias, por nuk pra-
e paraburgimit të Ko- Sipërm si: Miras, Arzë, Ni-
non që të ketë ndikuar për mosarrestimin
misariatit të Korçës. kolocë, Vidohovë etj., në dy
e doganierit Genci Spaho. Gjatë një pron-
Vetëm pas arrestimit tri vitet e fundit, prerjen e
të katër punonjësve oncimi për gazetën “Shqip”, Edmond
Spaho shprehet se “me sa jam në dijeni druve të zjarrit për t’i tregtu-
të policisë me shër- ar e kanë zhvendosur në py-
bim në pikën dogan- unë, ai është arrestuar nga policia. Nëse
ai ka shkelur ligjin duhet të ndëshkohet
jet e afërta të fshatrave grekë.
ore të Kapshticës dhe Ndonëse ilegalisht dhe në
zvarritjeve të vazh- si gjithë të tjerët. Nuk kam ndërhyrë dhe
mjaft raste duke provokuar
dueshme për kapjen nuk kam ndërmend të ndërhyj për fa-
incidente në tokën greke,
e doganierit Genci vorizimin e tij. Nëse ka ndonjë preten-
banorët e këtyre fshatrave
Spaho, doli se ky i dim se ka pasur ndërhyrje nga unë apo
nuk e kanë ndërprerë pre-
fundit është kushëri i në emrin tim, le të dalë publikisht dikush
rjen e paligjshme të pyjeve
parë me deputetin dhe të thotë se nga ka pasur ndërhyrje.
në territorin e shtetit fqinj.
Edmond Spaho, Unë kam dhjetëra kushërinj dhe nuk Dhjetëra hektarë pyje në fs-
njëkohësisht edhe mbaj përgjegjësi për ta, por mbaj hatrat e afërta greke, tashmë
kryetar i Komisionit të përgjegjësi vetëm për veten dhe famil- janë rrafshuar njësoj si
Ekonomisë në Kuv- jen time. Kush ka shkelur ligjin le të sipërfaqet pyjore në tokën
endin e Shqipërisë. ndëshkohet”. shqiptare. Fenomeni shqe-
Edmond Spaho
Burime të rezervuara tësues është ngritur herë pas
nga policia e Komisariatit të Devol- here nga pala greke, sido-
lit, thanë se janë pak a shumë në VLORE mos në takimet ndërkufit-
dijeni të vendndodhjes apo are, edhe në njësi të push-
lëvizjeve të doganierit Genci Spa-
ho, e megjithatë, pas dy ditësh të
Aleanca Qytetare organizon protestën e radhës kundër projekteve industriale në zonë tetit lokal si Komuna e Mira-
sit apo Prefektura e Korçës.
shpalljes së tij në kërkim dhe ur- Remzi Gupe, drejtor i shër-
dhrit të arrestimit nga Prokuroria
e Korçës është i vetmi që nuk ka
përfunduar në pranga. Sipas të
dhënave nga rrethi i Devollit, gjatë
Vlonjatët, te “Sheshi i Flamurit” për mjedisin bimit pyjor në rrethin e
Devollit, i pyetur nga gazeta
“Shqip” për këtë dukuri, tha
se nuk mund të sqarojë se

N
këtyre dy ditëve, ish-doganieri ë vazhdim të veprimeve në Sheshin e Flamurit në qytetin e çfarë ndodh me prerjen e
është parë të qarkullojë me një au- për të kundërshtuar pro Vlorës. Drejtuesit e Aleancës për pyjeve në tokën greke. Por
toveturë me targa greke, por 37- jektet e investimeve në Mbrojtjen e Gjirit të Vlorës, Gani burime nga Komuna e Mira-
vjeçari Spaho për një rrethanë ose bregdetin e gjirit të Vlorës, Aleanca Mezini dhe Aleksandër Mita, thanë sit, e cila përfshin një pjesë
një tjetër nuk ka përfunduar në Qytetare për Mbrojtjen e këtij breg- për gazetën se, përmes këtyre mit- të mirë të fshatrave të Devol-
duart e policisë. Zyrtarisht, bu- deti, organizoi dje një miting në ingjeve, ata do të synojnë të lit të Sipërm, thanë se janë
rimet e policisë në Komisariatin e Sheshin e Flamurit. Drejtues të Ale- ndikojnë në vendimmarrje. detyruar që në disa raste të
Devollit nuk pohuan që të ketë ancës, intelektualë vlonjatë “Strategjia jonë në të ardhmen, do kërkojnë ndihmën e policisë
ndërhyrje për favorizimin e ish- kundërshtuan projektet e investi- të përcaktohet në varësi të hapave kufitare shqiptare për të
doganierit Genci Spaho si djalë meve me bazë nafte, që janë plan- që do të ndërmarrë qeveria për frenuar në një fare mase
xhaxhai i deputetit të Korçës, Ed- ifikuar për t’u realizuar në bregde- konkretizimin e projekteve që janë prerjen e pyjeve me rrezik in-
mond Spaho, por u pranua që ai tin e gjirit të Vlorës. Kjo, sipas promovuar prej saj, në zonën e cidentesh në tokën greke.
ndodhet në rrethin ku banon dhe folësve, nuk do t’u sjellë asgjë pozi- bregdetit”, thanë ata. Nga ana Banorët e këtyre fshatrave,
se nuk është arrestuar. Për të tive qytetit dhe qytetarëve, por tjetër, ata nuk specifikuan pasi depërtojnë me kafshë
këputur lidhje nepotike që janë përkundrazi, do të cenojë të ardh- strategjinë që kanë planifikuar për në brendësi të tokës greke,
ngritur në rrethin e Devollit midis men e turizmit. Sipas tyre, qyteta- më tej, por u shprehën se, format e kryesisht në orët e para të
radhëve të policisë, drejtori i poli- rët duhet të ngrihen e të kundër- protestës demokratike janë të mëngjesit kryejnë prerjen e
cisë rajonale, Shemsi Prençi, tha se shtojnë këtë padrejtësi që i bëhet parueshme për bregdetin”, u shpre- konkretizohen në bregdetin e gjirit llojeve dhe formave të ndryshme pyllit matanë kufirit për dru
ka kërkuar lirimin nga detyra të dy Vlorës, e cila nuk ka nevojë për naf- hën përfaqësues të shoqatave të të Vlorës. Folës të tjerë, përsëritën dhe ata do t’i shfrytëzojnë ato. Po zjarri. Dëmtimi i pyjeve në
drejtuesve kryesorë të policisë të, përpara se të ketë nevojë për ndryshme, të mbledhur në mitin- idenë se, alternativa e vetme për ashtu, Mezini dhe Mita, u shprehën brendësi të tokës greke, si-
kufitare në rrethin e Devollit; atij turizëm. “Investime të natyrës së gun e djeshëm, të organizuar në Vlorën mbetet turizmi dhe në funk- për gazetën se, i kërkojnë qeverisë pas të dhënave nga banorë
të shefit të kufirit dhe shefit të pol- depozitave të “Petroliferës”, do të Sheshin e Flamurit. Juristja Drita sion të tij duhet të orientohen të të mbajë premtimin që Vlora të të zonës, ka arritur në një
icisë kufitare në doganën e Kap- shkaktojnë një katastrofë të vërtetë Aga u kërkoi qytetarëve, të mbësh- gjitha investimet. Në këtë miting, shpallet Park Turistik Kombëtar. thellësi mbi 3 kilometra, si
shticës. Prençi tha se rezultojnë ekologjike dhe me pasoja të pari- tesin nismën për kundërshtimin u nënvizua se, “Petrolifera” është H.Koçi pasojë e prerjes pa kriter dhe
në përmasa shqetësuese emë- me mjete demokratike dhe me shumë pranë dhe ajo nuk duhet të të vazhdueshëm në këto
rimet e punonjësve të policisë nga protesta të konkretizimit të projek- ndërtohet. Mitingu i djeshëm, pa- vitet e fundit.
rrethi i Devollit në doganën e Kap- teve me bazë nafte që kërkohen të son ata që janë zhvilluar më parë G.Ashimi
 HISTORIA E HENE, 18 SHTATOR 2006 AKTUALITET SHQIP 7
E JORIDES

Intervista
Jorida: Të takoj djalin pas
7 vjetësh? Një mrekulli
Nëna e Efrit rrëfen për jetën e saj në pritje të të birit
BLEDI GILAJ saj. unë kam punuar dhe jetuar në Ita- tjetër. Unë punoj si prezantuese
Si keni arritur t’ia dilni li. Aktualisht, punoj në spitalin e e produkteve kozmetike dhe jam

N
ëna e Efrit 10-vjeçar, Jori mbanë e vetme në Itali, pasi
da Bregasi, e cila denoncoi ndarja juaj me Fehmi Cicin
padrejtësitë që po i bëhen ka ndodhur pikërisht atje?
me të birin, deklaron se është e
gatshme të kthehet në Shqipëri në
çdo moment, nëse babai i fëmijës
i premton me të vërtetë ato që de-
klaroi në media. Në një intervistë
për “Shqip”, ajo ka rrëfyer dhimb-
jen e saj prej kaq vitesh për të bi-
rin e munguar dhe ka treguar se si
e ka pritur lajmin nga ish-bash-
këshorti i saj, me të cilin u nda disa
vjet më parë. Për herë të parë, ajo
rrëfen edhe si e ka përballuar
jetën e saj, kur ka mbetur e vetme
në Itali.
Sot (dje), në
gazetën “Shqip”
kemi publikuar një
premtim që ish-
bashkëshorti juaj ka Fehmi Cici premtoi
dhënë në lidhje me
çështjen e fëmijës
tuaj. Ju si e pritët
takim me fëmijën
këtë premtim?
E lexova atë që ka
thënë babai i djalit tim
dhe në të vërtetë e kam
pritur prej kohësh një
përgjigje të tillë. Nëse ai
vërtet do të bëjë një gjë
të tillë, unë do isha
shumë e lumtur, pasi
kam shtatë vjet që nuk e
takoj tim bir... Do të ish-
te një mrekulli. Nuk e
imagjinoj dot se mund
të jetë e vërtetë, kisha
besim te drejtësia, por
më duket se më drejtësi
po bën një media sesa
ata për të cilën janë ven-
dosur të kryejnë një
detyrë të tillë.
Nëse Fehmi Cici
cakton një datë që ju
të takoni djalin
tuaj, Efrin, kur mund të vini
në Shqipëri?
Unë, prej vitesh jetoj në Itali
dhe në Shqipëri kam ardhur
shumë rrallë. Por, jam gati të vij në
Pas ndarjes time me Fehmiun,
Nëse Fehmi Cici, vërtet,
do të bëjë një gjë të tillë,
unë do isha shumë e
lumtur, pasi kam shtatë
vjet që nuk e takoj tim bir
bindja
B abai i 10-vjeçarit, Efhrem Cici, prem
toi një ditë më parë se do të lejojë
ish-bashkëshorten e tij për të parë fëm-
ijën, por pas konsultimit me psikologun.
Reagimi i Fehmi Cicit ka ardhur pas de-
noncimit të Jorida Bre-
gasit në gazetën “Shqip”,
ku sipas saj, Përmbarimi
i Durrësit, prej vitesh nuk
ekzekuton një vendim të
formës së prerë. “Fëmi-
ja e di që ka një nënë dhe
gjithmonë i ka lexuar
letrat e saj. Unë nuk mund
të jepja fëmijën, kur ajo
jetonte në Itali, pasi kam vendosur që të
jetoj në Shqipëri dhe si mund ta takoja
fëmijën tim”, u shpreh Çiçi, një ditë më
parë, ndërkohë që premtoi se ditën që
Përmbarimi të kontaktojë me të, ai do ia
japë fëmijën Joridës për ta takuar.
61-vjeçari u gjet nga roja i sigurisë së hotelit në tualetin e invalidëve
provincës së Leçes. Këtu në Itali,
të gjithë kanë respekt për mua,
kushdo që më njeh. Gjithashtu,
për të jetuar, kam edhe një punë
I lutem Presidentit dhe
Kryeministrit të më
ndihmojnë të takoj tim bir,
meqë kam zbatuar ligjet e
dhëna nga drejtësia
NGJARJA
vullnetare e Kryqit të Kuq për
vendin ku qëndroj.
Keni besim se përfundi-
misht do ju mundësohet
takimi me djalin tuaj?
Nuk di ç’të them. Do i lutesha
shumë shtetit shqiptar që të më
realizonte një gjë të tillë. I lutem
Presidentit, Kryeministrit, minis-
trit të Drejtësisë dhe të gjithë zyr-
tarëve të tjerë të më ndihmojnë
të takoj tim bir, meqë nuk kam
bërë asgjë të jashtëligjshme dhe
kam zbatuar vetëm vendimet e
dhëna nga drejtësia shqiptare.
Jorida Bregasi
SHKURT
E denoncuan prindërit e të miturës
Kapet pedofili,
dhunoi një
5-vjeçare
P olicia e Tiranës arrestoi dje një
të shpallur në kërkim nga Be-
rati, pasi kishte kryer vepra të
turpshme me një vajzë të mitur, 5
vjeçe. Sipas bluve, është arrestu-
ar shtetasi në kërkim Gëzim
Kaçapuli, 55 vjeç, banues në Urën
Vajgurore. Arrestimi i tij është
bërë, pasi një javë më parë, më 13
shtator 2006, ka kryer vepra të
turpshme me të miturën B. K.
Policia e ka shpallur në kërkim,
pasi prindërit e vajzës kanë bërë
denoncimin për të. Mësohet se
55-vjeçari ishte kontingjent i njo-
hur për policinë për pedofili. Ai
kishte jetuar më parë në Fier dhe
se ishte larguar përfundimisht
për t’u vendosur në Urën Va-
jgurore pikërisht për faktin se i
kishte dalë nami dhe të gjithë rua-
nin fëmijët prej tij, pasi kishte
shenja të dukshme pedofilie. I ar-
restuari i është dorëzuar policisë së
Beratit, e cila e kishte shpallur në

Infarkti, vdes dasmori i moshuar

Shqipëri në çdo moment që të më
konfirmohet takimi me tim bir, të kërkim me akuzën e mësipërme.
cilin po e dëshiroj. Për të, vij në çdo
takim. Madje, edhe njerëzit që më 14-vjeçarja, kallëzim në polici
njohin këtu ku jetoj e punoj prej
21-vjeçari
vitesh, e dinë se çfarë proble-
mesh kam pasur, kështu që më
japin leje në çdo moment që të
shkëputem nga puna për një
në tualetin e hotelit “Sheraton” përdhunon
V
takim të tillë. Unë, sa herë të vij në
Shqipëri, nuk do dëshiroja gjë
tjetër veç të rrija me Efrin dhe ta
dekja fare papritur e një das
mori në ambientet e hotel
“Sheraton” ka alarmuar po-
po bëhej në ambientet e hotelit.
Konsumi i alkoolit, lodhja dhe
zhurma e dasmës kanë bërë që 61-
të miturën
kisha pranë atë. licinë e Tiranës. Një nga rojet e sig-
Si u ndjetë kur lexuat urisë së hotelit ka gjetur një burrë
premtimin për takimin me rreth të 60-ve pa jetë në tualetin e
vjeçari të largohej për pak mo-
mente nga dasma dhe të futet në
tualetin e invalidëve në katin e
N jë 14-vjeçare ka denoncuar
një të ri nga Kodër-Kamza për
përdhunim pak ditë më parë,
djalin? invalidëve që ndodhet në katin e parë. Ai ka mbyllur derën nga ndërsa Komisariati Nr. 3 në
Ai më ka munguar shumë. Aq parë të hotelit që ndodhet në cep brenda, por vonesa në dalje, ka kryeqytet ka nisur procedimin
shumë sa nuk gjej fjalë që ta të stadiumit “Qemal Stafa”, ngjitur rënë në sy të njërit prej rojave të penal në gjendje të lirë ndaj Riza
shpreh. E di shumë mirë që djali me Universitetin e Tiranës. sigurisë. Viktima është gjetur pa Idrizit. 21-vjeçari akuzohet se ka
nuk më mban mend dhe nuk pre- Sipas policisë, viktima është 61- jetë rreth orës 01.30. Policia e ka kryer marrëdhënie seksuale me
tendoj që të më hidhet në qafë kur vjeçari, Anastas Mihali, nga Tira- çuar trupin për të bërë ekspertizën dhunë me A. K. Kjo e fundit, pasi
të më shohë. E kuptoj se duhet na. I ndjeri ka qenë dasmor në përkatëse në morgun e Tiranës u ka treguar prindërve të saj ng-
shumë kohë që të rikuperoj dashu- ambientet e hotel “Sheraton”, dhe nga ku ka rezultuar se i moshuari jarjen, ka shkuar bashkë me ta në
rinë e djalit dhe pikërisht për këtë ka gjetur vdekjen nga një atak kar- kishte ndërruar jetë nga një atak polici nga ku ka depozituar kallë-
motiv do vij më shpesh në Shqipëri. diak. 61-vjeçari është vënë re nga kardiak. Policia ka marrë në pyetje zim për marrëdhënie seksuale
Si keni arritur të jetoni pa rojet e sigurisë së hotelit që është edhe disa nga dasmorët, të afërm jashtë dëshirës së saj. Pas denon-
djalin tuaj, gjatë gjithë kësaj futur në tualetin e invalidëve në të viktimës, të cilët kanë pohuar se cimit në polici, 14-vjeçarja është
kohe? katin e parë të godinës. Më pas, i ai vuante nga sëmundja e zemrës çuar në mjekësinë ligjore nga ku
Dua të them që karakteri im moshuari është vonuar aq sa roja prej disa vitesh. ka marrë edhe vendimin mjeko-
është shumë i fortë dhe nuk më e sigurisë ka marrë iniciativën t’i E. Nikollaj ligjor. Sipas ekspertizës së
tremb asgjë. Ia kam dalë mbanë pa trokasë në derë. Pasi ka trokitur të hotelit janë shpërndarë në disa mjekëve, A. K. kishte shenja
probleme dhe kam krijuar jetën disa herë dhe askush nuk i ka pista, gjersa në vendin e ngjarjes dhune në trup dhe shenja të një
time vetëm, pa ndihmën e askujt. Roja ka lajmëruar drejtues kthyer përgjigje, roja ka lajmëruar kanë mbërritur oficerë të policisë Policia e ka çuar trupin për marrëdhënie jashtë dëshirës së
Kjo ka qenë një situatë e papran- drejtues të tjerë të personelit, të kriminale të Komisariatit Nr. 1, të saj. Pas ekspertizës së mjeko-lig-
ueshme prej meje, por duhej të të tjerë të personelit, të cilët kanë vendosur të shqyejnë cilët kanë në juridiksionin e tyre ekspertizë, nga ku ka jorëve, policia ka nisur procedimin
luftoja për të arritur që të takoj tim derën, pasi viktima e kishte kyçur zonën ku janë sinjalizuar për vde- në gjendje të lirë për 21-vjeçarin
bir. Vetëm një nënë mund të kup-
cilët kanë vendosur të nga brenda. Aty, viktima është gje- kjen. Sipas burimeve nga policia,
rezultuar se kishte ndërruar me akuzën e marrëdhënieve sek-
tojë se si është jeta pa fëmijën e shqyejnë derën tur pa jetë. Dyshimet e personelit viktima ka qenë në një dasmë që jetë nga një atak kardiak suale me dhunë.
 REFORMA E HENE, 18 SHTATOR 2006 AKTUALITET SHQIP 9
NE POLICI

Ja ku bazohet urdhri i dhënë Ministria shpërndan dy Hartuesit e urdhrit ngatërrojnë

nga ministri Olldashi për uljen formularë, pranim të uljes së numrin e ligjit, ku bazohen
e gradave në polici gradës dhe largim nga detyra veprimet e tyre

Gradat, Olldashi kryqëzon “të paaftët”

Oficerët e listuar për ulje grade kanë kryer të gjitha kualifikimet përkatëse
BLEDI GILAJ deklarohet se brenda 3 vjetëve, funksioni që ka marrë, atëherë këtij edhe në pikat vijuese po të nenit e përcakton uljen në gradë të ba-
punonjësi i policisë mund të fitojë duhet t’i hiqet grada, por edhe du- 26, ku deklarohet “kur grada që zuar në urdhrin që ka lëshuar Oll- KONSTATIMI

Z
bardhet urdhri i ministrit të gradën sipas funksionit dhe nëse nuk het të largohet nga ky funksion. mban është e një niveli më të lartë dashi. Kështu, specialistët e Minis-
Brendshëm, i cili doli në fillim arrin të kualifikohet, caktohet në Megjithatë, burimet nga zyra e per- se ajo korresponduese për funk- trisë së Brendshme deklarojnë se
të këtij muaji, në lidhje me një- funksion më të ulët, duke marrë sonelit shpjegojnë se pothuajse sion, mbi bazën e vlerësimit peri- shumë prej oficerëve të listuar kanë
simin e gradave me funksionin në Po- gradën korresponduese të funk- gjithë oficerët e listuar për ulje odik të punës “shumë mirë”, për dy mbetur në funksione që nuk për-
Hartuesit
licinë e Shtetit. Ministri Olldashi dek- sionit të ri. Specialistët shpjegojnë grade, i kanë kryer kualifikimet për- vitet e fundit, punonjësi i policisë puthen me gradën e fituar për sh-
laroi para pak ditësh, se është bazuar se në këto raste, oficeri që nuk ka katëse, duke nxjerrë të paligjshëm mund të caktohet në një funksion kak të reformave të mëparshme, gabojnë
në ligjin e gradave dhe urdhëresat e kryer kualifikimet e trajnimet për- urdhrin e Olldashit. Në urdhër de- që përputhet me gradën e fituar”. por edhe të reformave që janë kry-
mëparshme për reformën që po katëse dhe ka fituar një gradë nga klarohet se reforma është bazuar Pra, asnjë nen i ligjit për gradat, nuk er gjatë vitit të fundit.
bëhet në polici. Ky ur-
numrin e ligjit
dhër deklaron se nga
policia duhet të largo-
Letër në redaksi H artuesit e urdhrit për ul
jen e gradave ngatër-
hen ose të pranojnë ul-
jen në gradë të gjithë Urdhri i ministrit, rojnë ligjin mbi të cilin bazojnë
veprimet e tyre. Duke parë for-
punonjësit e policisë që mularët që janë shpërndarë në
nuk kanë kryer kuali-
fikimet përkatëse, ose
paçavure politike” Ministrinë e Brendshme që të
plotësohen nga punonjësit e
kanë qenë të paaftë në
ushtrimin e profesionit.
Ministri i Brendshëm,
U shimet
rdhri i Olldashit, sado që thuhet se ka mbështetje
ligjore, duke iu referuar neneve konkrete, ndry-
që bëhen në të bien ndesh me aktet e ligjit për
policisë, të cilët janë listuar për
ulje grade, vihet re gabimi që
është bërë nga hartuesit e ur-
Sokol Olldashi, është ba- gradat. Urdhri i tij nuk merr parasysh këto kushte e kri- dhrit, megjithëse ai është pro-
zuar për këtë urdhër në tere, kur bën ndryshime në funksione, kur gradat që tokolluar dhe është arkivuar
nenin 20, pika 1c, në duhen lënë, janë dhënë në përputhje me urdhra në këtë institucion. Pikërisht në
ligjin e Policisë së Shtetit, paraardhës dhe në lidhjen që i hyrje të saj, deklarohet se “ba-
dhe në nenin 26 pika 5 bashkëngjitej përcaktohej gra- zuar në Ligjin 8623...”, ku, si-
të ligjit për gradat. Në da për funksion. Atëherë, çfarë pas tyre, është ligji i gradave
këto nene të dy ligjeve të faji ose veprim të kundër- në Policinë e Shtetit, por që
rëndësishme të Policisë ligjshëm ka bërë komisioni apo në të vërtetë rezulton një ligj
së Shtetit, shpjegohet se punonjësi i policisë që duhet të tjetër. Pasi u kontrollua ky ligj
si një oficer mund të lar- heqë dorë nga grada se minis- në Fletoren Zyrtare rezulton
gohet ose të përjashto- tri i Brendshëm për arsye partiake apo politike, me ur- se ai ka të bëjë me një mar-
het. Pikërisht në nenin dhrin e tij prish balancën mes funksionit me gradën, rëveshje ndërmjet Shqipërisë
20, pika 1c në ligjin për ndërkohë që në urdhër nuk flitet për ndonjë kundërsh- dhe Hungarisë për luftën ndaj
Policinë e Shtetit dek- tim. Megjithëse në urdhër ngarkohet drejtori i Përgjiths- terrorizmit. Ndërkohë, pas
larohet se punonjësi lar- hëm i Policisë së Shtetit për zbatimin e urdhrit, ku edhe verifikimeve të kryera, rezul-
gohet në rastet kur ai sipas ligjit është kompetencë e tij, ky urdhër është firmo- ton se ligji për gradat në Po-
kërkon vetë, pasi ka sur nga zv.drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Shtetit, të licinë e Shtetit, i cili është mirat-
plotësuar kushtet e cilit i është “besuar” ky reformim, ose spastrim. uar pikërisht me datë 20 kor-
kontratës së pranimit. (Dërguar nga një oficer policie) rik të vitit 2000, disponon
Ndërkohë, në nenin 26, Faksimile të formularëve që u janë shpërndarë oficerëve të policisë për të
numrin 8643.
pika 5, të ligjit për gradat pranuar uljen në gradë ose largimin e tyre nga Policia e Shtetit
SHQIP 1 0
VORIO-EPIROTI I MIRE BERISHA
M
u në pikun e driblimit më infe
rior, që një Kryeministër sh
qiptar ka shfaqur ndonjëherë
në vendet fqinje, në Itali-Turqi-Greqi,
Berisha ka djegur dy karta njëherësh,
ndoshta dhe për koincidencë: patri-
otizmin e tij të thekur dhe luftën ndaj ko-
rrupsionit. Kur sapo u mbush një vit nga
qeverisja demokratike, Berisha vazhdon
të bëjë rolin e çifligarit, që zotëron çdo gjë
në Shqipëri, kësaj here duke bredhur
rrotull Ballkano-Evropës, me xhepat plot
me dhurata për fqinjët. E ndërsa brenda
kufijve të Shqipërisë, lufta e tij për kor-
rupsion u zhvesh tërësisht nga thelbi i
gënjeshtërt dhe i ka mbetur qëllimi i
vërtetë, instalimi i korrupsionit më të ri
është një amalgamë e korrupsionit që la
në '97-ën, përzier me nuanca dhe ko-
mplekse të reja të lindura e zhvilluara në
8 vjet opozitë.
Ato kohë, në dukje patriot i madh, e
vetmja armë për të luftuar opozitën ish-
te fjala komunist. Sot, një njeri që s'çan
më kokë për patriotizëm, që ka zëvendë-
suar krenarinë me servilizmin para
botës së jashtme, Kryeministri shqiptar
sapo ka humbur shanset dhe moralin
për të gërthitur fort për luftën kundër ko-
rrupsionit, me të cilën zëvendësoi luftën
kundër komunizmit. Pikët e tij në një nga
issue-të kryesore të betejës së tij të push-
tetit kanë shkuar në ZERO.
Në Shqipëri e pret një mocion mosbe-
simi më se i nevojshëm në këto mo-
mente. Jemi në mes të një skandali kor-
ruptiv, të përmasave të frikshme, që ka
shokuar opinionin publik, por i ka nxjer-
rë dhe bojën Kryeministrit dhe temës së
tij të preferuar. U desh jo më pak se një
vit, që korrupsionit që do luftojë Berisha
t'i mbetej vetëm emri. Skandali i fundit
me aviacionin civil nuk flet thjesht dhe
vetëm për presionin që Kryeministri i bën
Presidentit për çështjen e Prokurorit të
Përgjithshëm. Ky është një presion i
parashikuar më parë nga media dhe
shoqëria civile e sigurisht edhe nga opozi-
ta. Por, mënyra si e bën këtë presion është
më e mundshmja korruptive, është pikër-
isht ajo, kapja e shtetit nga krimi, që ai vetë
e aplikoi kundër socialistëve, por që mbe-
ti deri tani një teori fantazmë e pambush-
ur me prova. Tani ky është rasti më flagrant
për të vërtetuar teorinë e një shteti të ko-
rruptuar. Mazhoranca po hedh në tav-
olinë akuza për Presidentin, që nëse do
jenë në gjendje t'i vërtetojnë, Presidenti
duhet të mbajë përgjegjësinë e tij.
Jo vetëm që këto fakte, siç i quan
ERROR SOCIOLOGJIK
P
ërpara se të shtroj disa pyetje
lidhur me të majtën e sotme në
Shqipëri, si kah partiak, është e
udhës të përmenden disa koncepte bazë
lidhur me të majtën në përgjithësi. Për
shumicën e analistëve, e majta sugjeron
disi një qëndrim drejt gjendjes njerë-
zore: një qëndrim të mbushur me opti-
mizëm, me racionalizëm, me besim te
shkenca, plot dashuri për lirinë,
barazinë, një qëndrim të mbrujtur nga
antiracizmi, pacifizmi. Çështja është në
të vërtetë akoma më komplekse e në
veçanti e trajton emërtimin e së majtës
jo vetëm nga përcaktimet e tendencave
të përmendura. Këto të fundit, mund të
jenë aspirata dhe të së djathtës. Saktësi-
mi i ekzistencës së të majtës dhe fak-
torëve historikë që e lindën atë, has në
vështirësi që cekin jo vetëm një "lëvizje"
të majtë, "njerëz" të majtë apo "veprime
politike" të majta. Analiza e konceptit të
së majtës tejkalon një territor të përcak-
tuar dhe kufij të qartë. Ajo nuk përbën
tashmë një prerje thjesht horizontale.
Nëse, për shembull, mund të dek-
laronim që disa prej reformatorëve të
sotëm në botë i përkasin të majtës, repli-
ka na lejon të pyesim për Shqipërinë: "Po
Rama? Po Nano? Po Meta? A janë të ma-
jtë? A janë reformatorë? Pyetjet e shtru-
ara janë reflekse të natyrshme në skenën
mazhoranca, i nxjerr tani, por dhe po i
përdor për të njëjtën arsye, pse bllokoi
"Albatros": presionin. Skandali i parë po
mundohet të mbulohet me një skanda-
lo-presion të ri. Kjo është e vetmja me-
todë që njeh mazhoranca. Nëse këto
akuza për Presidentin do ishin hedhur
në një atmosferë tjetër, do përbënin një
skandal dhe vëmendja e të gjithëve do
ishte mbledhur aty. Por, të hedhura
pikërisht tani dhe për qëllimin që ka
qeveria, ato kanë humbur besuesh-
mërinë e tyre dhe askush nuk e di nëse
janë të vërteta apo është vazhda e pre-
sionit "Albatros". Më qesharakja është
kur presionin, tani PD-ja ia bën PS-së si
kundërpeshë e mocionit që opozita ka
kërkuar për Berishën, duke harruar se
edhe nëse Moisiu ka gabuar, ai është i
vetmi që përgjigjet për gabimet e Presi-
dentit të Shqipërisë. Korrupsioni nuk
është një mjet që duhet përdorur dhe
ngritur si shpatë vetëm për kundërsh-
tarët politikë të momentit, por është një
e keqe që kërkon një tjetër mekanizëm
për t'u luftuar, jo presionin. Pse u
mbajtën për 9 muaj me radhë të padala
fakte dhe shkresa të tilla dhe pse u nx-
orën pikërisht tani? Ai që fsheh korrup-
sionin është po aq fajtor, sa ai që e bën.
Kjo është e dyta herë brenda këtij viti, që
Berisha na tregon se di shumë për kor-
rupsionin, por nuk do të flasë. Herën e
parë, habiti Parlamentin, duke deklaru-
ar se më janë ofruar miliona për të mby-
llur gojën, por unë nuk i kam pranuar.
Kush na bind që nuk i ka pranuar, për-
derisa nuk po flet akoma. Kush na bind
që nuk do t'i përdori për të njëjtën arsye,
si ajo e çështjes "Sollaku".
Me një komunar dhe një komisar të
arrestuar me bujë për abuzime, mesa
politike shqiptare e në morinë e indi-
vidëve që analizohen. George Orwell
thoshte se "çdo ideologji e së majtës…
është krijuar nga njerëz që nuk kishin as-
një shpresë që të vinin në pushtet".
Megjithatë, kjo thënie nuk mund të
hedhë poshtë realitetet historike në
Evropë, ku "e majta" dhe "pushteti" janë
shpesh të bashkangjitura.
Qëndrime, opinione sociale, reflekse
sentimentale e idealet nuk ndërvaren, në
Shqipëri nga reforma sociale, ekskluziv-
isht të majta e të djathta, as me intelektu-
alë a me njerëz të teorisë apo burokratë
shqiptarë me lëvizje të "qarta" partiake.
Në shtresëzimin e shoqërisë së sotme
shqiptare, idealet e disa-ve lidhen krye-
sisht me një periudhë të përcaktuar, të
ngërthyer brenda një kohe komuniste,
që ka kapërcyer përmes demokracisë
Nëse shqiptarët votuan për të djathtën demokratike, kjo
nuk do të thotë që te ne ekzistojnë shtresa
shoqërore që përkrahën një program të
djathtë, të kundërt me një program të majtë
O P I N I O N
MIMOZA DERVISHI
Edhe tani që
shkoi nuk arriti të
ngrihej dot më
lart se kryetari i
PDNJ-së së
Shqipërisë,
madje për
nga përulja
ndaj
fqinjëve, ia
kaloi dhe këtij të
fundit
duket kjo qeveri i lau duart dhe me kor-
rupsionin. Tani të gjithë e dini pse kërko-
het shkarkimi i Sollakut. Deri sa Prokurori
i Përgjithshëm të emërohet një polic i
Berishës, ai do përdorë në këtë rol drej-
torin e Aviacionit Civil dhe të tjerë të llojit
të tij. Merret me mend se nëse sot
prokuror do ishte pikërisht një i zgjedhur
i mazhorancës, nuk do ishte bllokuar
vetëm "Albatrosi", por nipi i Presidentit
A R TA SEITI
drejt një rryme "socialiste", në kundër-
shti të përhershme me shumicën në
pushtet. E definuar si e tillë ("e majtë"),
për shkak "të një të djathte", ajo person-
ifikon në të dyja kahet, një individ. Të
njëjtin arsyetim mund ta bënim dhe në
kahun e kundërt, në kontekstin kur e
djathta dominon si kundërshti e pasojë
mbi një rrymë socialiste; e djathta for-
matohet si shumicë për të luftuar "të ma-
jtën".
Nëse liria e barazia, optimizmi në të
ardhmen ekonomike shqiptare do t'i
përshtateshin një perspektive sh-
qiptare, kjo do të ishte e vlefshme vetëm
për të "varfrit".
Teorikisht, e "djathta" klasike për-
faqëson interesat e klasës dominuese,
ndërsa "e majta" përfaqëson klasat
ekonomike e sociale inferiore.
do ishte në burg. Me prova pa prova, ato
si hyjnë në sy Berishës, ashtu sikur
bllokimi i një shoqërie ajrore është bërë
tërësisht pa asnjë procedurë ligjore.
Sepse kaq ka mundësi pushteti sot, kaq
bën.
E gjitha kjo ndodh kur Berishës sapo i
ka rënë në fund të këmbëve, ai tipari i tij
ku mbahej fort, që me dashuri, do ta
quanim patriotizëm. Në trojkën e tij të
fundit, Itali-Turqi-Greqi, ai kishte flakur
tutje jo vetëm nacionalizmin e tij pate-
tik, por edhe atë më minimalin, që i du-
het Kryeministrit të çdo vendi, kur viziton
një shtet të huaj.
Me vizitën në Turqi dhe lidhjen e kon-
tratës së vjetër të Nanos me "Çalik", ai ka
hedhur poshtë gjithë mundin e tij opozi-
tar, por dhe akuzat që kishte ngritur rreth
kësaj kompanie, sapo erdhi në qeverisje.
Kaloi disi pa u ndjerë në opinionin pub-
lik, falë dhe mbushjes së beftë që u bëri
Fatos Nano kamerave, pikërisht kur Ber-
isha vuloste gjithçka me "Çalik".
Iu desh mbi një dekadë që të shkelte
në vendin fqinj, Greqi, kur më shumë së
gjysmë milion bashkëkombës të tij, kanë
po kaq vite që kanë ngritur jetën aty. Por
dhe tani që shkoi nuk arriti të ngrihej dot
më lart se kryetari i PDNJ-së së Sh-
qipërisë, madje për nga përulja ndaj
fqinjëve, ia kaloi dhe këtij të fundit. Atje
habiti shumëkënd, jo vetëm kur nuk foli
asnjë sekondë për pronat e çamëve, zh-
varrosjet e kockave të grave dhe fëmijëve
shqiptarë në një fshat të Përmetit, jo
vetëm kur u zotua për hapjen e një sh-
kolle greke në Gjirokastër, por më në
fund zbrazi edhe thesin e tij të shpuar,
duke premtuar se do të dëmshpërble-
hen gjithë bizneset greke, që u dëmtuan
gjatë '97-ës. Ndoshta kjo ishte ndjesa që
Nëse bisedojmë me një pensionist,
"të varfër", një ish-mësues, do të vëren-
im që ai do të prirej, para disa viteve, drejt
një sensi ideologjik, të përcjellë nga një
kah partiak e jo sociologjik a ekonomik të
mirëfilltë. Në të shumtën e herëve, në
kohën e sotme, sensi i dyfishtë partiak
përbën një lavjerrës që lëkundet midis
pakënaqësive apatike ekonomike e një
gjendjeje skeptike ndaj atyre që na
qeverisin. Veprimet e reformat shikohen
jo si një tërësi sociale e ekonomike në të
mirë të vendit, por si një shpikje e
përçuar nga partizanët e "socialistëve" e
të "demokratëve". Dhe të dyja këto kahe
nënkuptojnë vetëm individë politikë.
Ekziston në shoqërinë shqiptare një
dëshirë për alternativa të tjera, as të ma-
jta e as të djathta, por për drejtues elitarë
e mendjendritur. Nëse shqiptarët votu-
E HENE, 1 8 SHTATOR 2006
Kryeministri shqiptar bëri para bi-
zneseve greke për atë vit të shëmtuar, ku
"under his watch" (nën mbikëqyrjen e tij
të plotë), lindën dhe lulëzuan skemat
mashtruese korruptive më famëkeqe të
Shqipërisë dhe, ku ata që u dëmtuan
shumë më tepër se kushdo, ishin vetëm
shqiptarët. Por, pasi ka dëmshpërblyer
çdo qytetar që humbi shtëpinë dhe pa-
surinë në këto firma, pasi ka ndihmuar
dhe kompensuar gjithë bizneset sh-
qiptare që u dogjën e falimentuan gjatë
asaj periudhe, pasi kompensoi gjithë
pronarët e tokave, pasi mbaroi punë dhe
me çështjen çame, me të drejtë mendoi
se i erdhi radha dhe bizneseve greke, që
ato kohë kishin një restorant a kafene
rrugëve të Tiranës.
Nuk po i hyjmë çështjes se me çfarë
do dëmshpërblejë Berisha. A kishte një
plan para se të nxirrte nga goja xhevahi-
rin e radhës, apo si gjithmonë, një tufë
specialistësh tani në Tiranë janë duke
vrarë mendjen se si t'ua shpjegojnë
qytetarëve këtë paudhësi të re të Kryem-
inistrit të tyre, të cilën edhe ata e mësu-
an nga gazetat greke. Paratë i di vetë
Kryeministri, ku do t'i gjejë, ashtu sikur
gjeti para për fushatën e tij me një sho-
qëri amerikane, ashtu siç paguan Tom
Ridge, rrogën e të cilit ende qytetarët
shqiptarë nuk e dinë. Për të kaluar ko-
mplekset e tij me botën, që e ka cilësuar
si të padëshiruar, jo komod, aspak dip-
lomat dhe partner jo serioz, Berisha ësh-
të gati t'i ulet në gjunjë çdo Kryeministri
a Presidenti matanë kufijve. Grekët me
siguri kanë menduar që kot i paskemi
rënë në qafe kësaj deleje të Perëndisë
apo pse s'na paska urdhëruar më parë
në derë një "vorio-epirot" kaq i
zellshëm.
Të gjitha këto "lëshime" ndaj të hua-
jve, Berisha i mbulon nën petkun e "Sh-
qipërisë, një euro", po në fakt duke sh-
kelmuar biznesin vendas dhe qytetarët
e Shqipërisë, ai veç po përpiqet të
ç'kompleksohet dhe t'i japë një nam të
mirë vetes nëpër botë.
Dikush duhet t'ia kish thënë, që ko-
mplekset nuk kalohen duke bërë dhu-
rata të çmendura nga toka e mëmëd-
heut, pasi kjo thellon inferioritetin. Ash-
tu sikur dikush tjetër duhet t'i kish
treguar sekretin, se rruga më e mirë për
t'u çliruar nga ky makth do kishte qenë
ndonjë buzuk i Athinës, ku Kryeministri
i dehur nga lumturia që ia arriti kësaj dite,
do kishte mundësi të thyente dhe ca pja-
ta. Kështu do prishte edhe syrin e keq.
an për të djathtën demokratike, kjo nuk
do të thotë që te ne ekzistojnë shtresa
shoqërore që përkrahën një program të
djathtë, të kundërt me një program të
majtë.
Viktima të një konfuzioni që fillon te
"Zogu i Zi" e mbaron e te faturat e rrymës
elektrike i ndesh për ditë. Programi i shu-
micës në pushtet lidhur me luftën
kundër korrupsionit nuk kënaq të varfrit
e të rinjtë. "Të pasurit" jetojnë në një sta-
tus-quo të mirëqenë, që ndërthuret, në
disa raste me një klasë politike të përcak-
tuar. Gjithsesi, politika intereson pak për
këta njerëz, në mos qofshin një pjesë
tjetër, aksionerë, të cilët bëjnë lobing të
qartë partiak. Në shoqërinë tonë, ne nuk
mund të pyesim, kur, ku dhe pse e majta
dhe e djathta kanë pasur mbështetjen e
kësaj apo asaj klase sociale, po të merrnim
si kriter bazë programin politik e
ideologjik. Error-it psikologjik do t'i shto-
hej dhe një error i përcaktimit të së "ma-
jtës" dhe të së "djathtës" në Shqipëri, i
cili do të kërkonte një arsyetim tjetër të
gjatë e të reflektuar. Pyetjet që mund të
shtronim do të ishin të vlefshme dhe për
kahun e kundërt. Do të thotë, për social-
istët e demokratët. Nga cila shtresë so-
ciale, shumica e sotme ka kërkuar
mbështetje? Nga të kamurit apo të
vobektët?
E HENE, 1 8 SHTATOR 2006
R
reth një javë më parë, Mustafa
Nano botoi në gazetën “Shqip”
një shkrim me titullin “Ndërdys-
hjet e së majtës evropiane dhe përthyer-
ja shqiptare e tyre”, sipër së cilës shënoi:
Ftesë për debat. Ishte një analizë rreth
tezave teorike të një debati shumë më të
gjerë dhe të thellë që po zhvillohet aktu-
alisht në Evropë, krizës së identitetit që
ka përfshirë të majtën në përgjithësi, pas
rrëzimit të Murit të Berlinit e që vazhdon
edhe sot e kësaj dite, duke e përshtatur
këtë edhe me problemet që po kalon e
majta në Shqipëri dhe rrugët për
zgjidhjen e tyre. Një debat i ngjashëm po
zhvillohet prej disa javësh edhe në faqet
e gazetës së njohur italiane “La Repub-
blica”, në të cilën janë përfshirë analistë,
filozofë, politologë dhe politikanë e qe-
veritarë nga më të rëndësishmit në shte-
tin fqinj dhe nga i gjithë kontinenti evro-
pian.
Por, në mbrëmjen e ditës që shkrimi u
botua te ne, Mustafa Nano u shpreh se
ishte më i zhgënjyer se kurrë, që nga koha
që ai është angazhuar në median sh-
qiptare. Arsyeja ishte e thjeshtë: Përjas-
hto një politikan jo edhe aq të rëndë-
sishëm dhe një ish-ministër i angazhuar
aktualisht në shoqërinë civile, askush
tjetër nuk e kishte telefonuar, qoftë edhe
për të treguar se e kish lexuar shkrimin. E
jo më për të debatuar, shkëmbyer men-
dime, ide dhe për të shprehur gatish-
mërinë për t’iu përgjigjur pozitivisht ft-
esës për debat. Ditët kaluan dhe fat-
keqësisht, kolegu im kishte të drejtë që
të ish i shqetësuar, pasi askush deri më
sot nuk i është përgjigjur kësaj ftese pub-
like. Jo vetëm për të shkruar e debatuar
rreth krizës së të majtës, por edhe rreth
identitetit të munguar të së djathtës sh-
qiptare dhe raporteve të këtyre dy ka-
heve me njëra-tjetrën.
Fatkeqësisht, nuk është hera e parë
që shkrime të tilla pretencioze, për çësh-
tje kyçe që shqetësojnë shoqërinë sh-
qiptare (kujtojmë një serial shkrimesh
me këtë temë ndër vite të shkruara nga
Fatos Lubonja, ndërsa Artan Fuga ka sh-
kruar një libër etj.) bien në vesh të shur-
dhër. Ndaj, në këtë rast, shqetësimi nuk
lidhet thjesht e vetëm me shurdhërinë
me të cilën u prit një shkrim apo një ftesë
publike për debat. Por, me mungesën e
një kulture të mirëfilltë debati për prob-
POLITIKE STRUCI PER
STATUSIN E KOSOVES
M
ungesa e gatishmërisë për t’i
parë gabimet katastrofike të
pushtetit të vet, dhe sforcimi
me “luftën deri në fitore”, i çon politi-
kanët serbë e shqiptarë, por dhe popu-
jt e tyre, në projeksione fiktive mbi të
ardhmen. Ato sjellin gjithmonë regres
dhe shpesh katastrofë. Politikanët e
Serbisë, me deklaratat dhe planet për
Kosovën, mohojnë dështimet e tyre dhe
ndërtojnë plane, që në realitet nuk re-
alizohen. Përmes tyre ata fiksojnë qëlli-
met, realizimi i të cilëve është afër ze-
ros. Planet e tyre i paraqesin si “mini-
mumi i interesit kombëtar” që duhet të
mbrohet, nisur nga premisa iracionale
e Njegoshit: “Le të jetë çfarë s’mund të
jetë”. Sipas qëndrimit të politikanëve
aktualë, është e ndaluar dhe blas-
femike, diskutimi për qëllime të tjera të
dobishme. Qeveria serbe injoron
nevojën e përgjigjes për pyetjet se çfarë
do të bëjë ajo, kur gjatë procesit të bised-
imeve, shfaqen një numër i madh
“nëse” (variantesh), që nuk shkojnë me
Planin e Qeverisë së Serbisë. Mjafton të
diskutohet vetëm vetëm njëra prej tyre.
“Nëse me vendim të Këshillit të Sigurim-
it të Kombeve të Bashkuara, Kosova
merr pavarësi me kusht, është e domos-
doshme pasja e një përgjigjeje se çfarë
do të bëhet në këtë situatë? Si do të zh-
KU JANE
INTELEKTUALET?!
lemet më të rëndësishme që shqetësojnë
shoqërinë shqiptare, përtej cic miceve të
politikës së ditës. Një traditë që ende
nuk po arrin të ngjizet e të hedhë shtat,
nëpërmjet angazhimit të drejtpërdrejtë
të klasës së re dhe të vjetër intelektuale
shqiptare. Qoftë kjo në tribuna publike
(nëpërmjet medias së shkruar dhe asaj
radiotelevizive) e qoftë edhe nëpërmjet
formave të tjera, që nga forumet në inter-
net, organizimi nëpër klube e grupime
intelektuale, e deri te tryezat, konferen-
cat, kongreset shkencore dhe botimet
personale apo në grupe autorësh.
Mungesa e frymës dhe e një shpirti të
debatit intelektual është ndjerë në Sh-
qipëri përgjatë gjithë periudhës së tran-
zicionit, që nga rrëzimi i komunizmit, e
deri në ditët tona. Ndaj, këtë boshllëk e
ka mbytur dhe vazhdon ta dominojë me
protagonizmin e saj aspak të merituar, kla-
sa jonë politike, e cila jo rrallëherë është
përcaktuar se është nën nivelin mesatar
jo vetëm të elitës apo inteligjencies, por
madje nën nivelin mesatar edhe të vo-
tuesve të saj. Për rrjedhojë, deri më sot,
kanë munguar analizat e thella rreth rrë-
zimit të komunizmit, pozicionit dhe qën-
drimeve që duhet të mbajmë rreth 50
viteve të kaluara të asaj periudhe dhe të
ardhmes, për Kushtetutën (gjatë kohës
së referendumit të saj, nëntor 1994), për
firmat mashtruese piramidale, trazirat e
1997-ës, ngjarjet e 1998-ës, luftën në
Kosovë (1999), trazirat në Maqedoni dhe
Marrëveshja e Ohrit, referendumin dhe
fitoren e pavarësisë në Malin e Zi, Mar-
rëveshjen e Stabilizim-Asocimit mes ven-
dit tonë dhe BE-së, statusin e ardhshëm
të Kosovës, raportet mes Tiranës dhe
Prishtinës pas kësaj...
Për të ardhur kështu, deri te zhvilli-
met e ditës. Duke nisur që nga debati i
madh i nisur pas polemikës mes Ismail
Kadaresë dhe Rexhep Qoses për identi-
tetin shqiptar; imazhi i Shqipërisë sot në
botë dhe si mund të “retushohet” e
përmirësohet rrënjësisht ai; elita dhe
pseudoelita dhe roli i saj në zhvillimet
villohet “lufta deri në fitore” dhe
ç’veprime nënkupton ajo? A përfshin ky
veprim edhe luftën e armatosur kundër
shqiptarëve të Kosovës? A nënkupton
kjo ndërprerjen e marrëdhënieve poli-
tike me bashkësinë ndërkombëtare? A
duhet të harrohen të gjitha aktivitetet e
tranzicionit të Serbisë? Akoma më inter-
esante është të diskutohet një “nëse”
tjetër. Rasti kur bashkësia ndërko-
mbëtare mund të vendosë për Kosovën,
sipas formulës “më shumë se autonomi
e më pak se pavarësi”, kuptohet kundër
dëshirës së shqiptarëve. Çfarë do të
bëjë atëherë qeveria serbe për të sigu-
ruar paqen në Kosovë? Si do ta reali-
zojnë këtë detyrë, në kushtet e një pa-
kënaqësie vullkanike të popullsisë sh-
qiptare? Cili do të jetë çmimi që serbët e
Kosovës do të paguanin për prishjen e
banesave të tyre? A është reale të pritet
nga bashkësia ndërkombëtare, që të
pranojë rezultatin e bisedimeve, i cili do
të sillte luftëra të reja në Ballkan dhe me
këtë rast të pranojë mbrojtjen e serbëve
në një gjakderdhje të re, duke vik-
timizuar ushtarët dhe investimin e vet
të madh material të më shumë se një de-
kade?
Politikanët e Serbisë nuk e kuptojnë
se në këtë lojë shoqërore, detyra e parë
e tyre është përgjigja për pyetjen: Nëse
O P I N I O N
ALFRED PEZA
aktuale e perspektive të vendit; pse nuk
është kristalizuar ende piramida sho-
qërore në Shqipëri dhe si duhet zgjidhur
çështja e “mungesës” së shtresës së mes-
me; sektori apo sektorët strategjikë ku
duhet të mbështetet zhvillimi ynë
ekonomik; turizmi, e sotmja dhe e ardh-
mja e tij; a duhet apo jo të ketë Akademi
Shkencash në Tiranë, si duhet të funk-
sionojë pesha që duhet të mbajë ajo; a
duhej të përfundonte procesi i legalizimit
përpara zbatimit të ligjit për kthimin dhe
kompensimin e pronave, apo e kundër-
ta; a është normale që edhe pas rreth 100
vjetësh si shtet dhe në përfundim të de-
kadës së parë të shekullit XXI, Shqipëria
të vuajë ende nga mungesa e ujit, dritave
dhe rrugëve normale. Si mund të zgjid-
het sa më shpejt ky handikap etj., etj.
Në pamje të parë, në këtë renditje nuk
ka asgjë të panjohur. Por, çështja është
se pak prej këtyre temave dhe çështjeve
të sipërpërmendura kanë qenë objekte
të debateve të thella dhe serioze nga
ekspertë të fushave përkatëse, institu-
cioneve studimore, akademikëve, profe-
Kjo klasë sorëve dhe pedagogëve të univer-
siteteve, të emisioneve të rëndësishme
televizive dhe analistëve të medias. Në
intelektuale fare pak raste, intelektualët shqiptarë e
kanë thënë fjalën e tyre, në mënyrë që
arrinin të krijonin një presion të tillë pozi-
rrezikon të tiv mbi klasën politike dhe qeveritë e
udhëheqësit tanë, saqë t’i detyrojnë ata
harrojë dhe të korrigjojnë projektet apo programet e
tyre. Apo të ndërmarrin nisma dhe ak-
sione që do të ndikonin në përshpejtimin
të mos e e ritmeve të zhvillimeve social-
ekonomike të vendit, për të kaluar nga
përmbushë tranzicioni, drejt një vendi me treg
konkurrues në ekonominë dhe sho-
qërinë ku kemi hedhur hapin e parë për
në këtë t’u integruar.
Fatkeqësisht, deri më sot, zëri i intele-
ktualëve dhe inteligjencës pak është
mënyrë dëgjuar dhe ritmet e zhvillimeve tona
janë diktuar nga humori i politikës së
misionin e saj ditës, e cila e ka dominuar dhe vazhdon
ta dominojë jetën tonë në të gjitha aspe-
DR. IVAN AHEL *
ndodh...çfarë do të bëjë... lidhur me
Politikanët e mundësitë e ndryshme, që shfaqen në
proces. Kjo kërkon përshtatje, sepse pa
Serbisë nuk e të hapet rruga drejt katastrofës. Në
skenën politike të Serbisë, kjo gjë nuk
po bëhet. Por ajo është e nevojshme,
kuptojnë se në këtë nëse duhet qëndrueshmëri e zhvillim.
Për të gjitha “nëse”-të ekzistuese,
lojë shoqërore, politikanët e Serbisë kanë vetëm një
përgjigje struci (kokën në rërë). Ata duan
të thonë se “jemi të lodhur duke luftuar
detyra e parë e për të maksimalizuar interesat e popul-
lit serb”, prandaj qëllimet tona i kemi
tyre është shpallur të padiskutueshme dhe vetëm
të dobishme për Serbinë. Ka mundësi që
bashkësia e “keqe” ndërkombëtare, e cila
përgjigja për “urren” popullin serb, të mos e lejojë fi-
toren tonë të drejtë”, por ne kurrë nuk do
pyetjen: Nëse ta pranojmë humbjen. “Kosova në kokat
tona, do të mbetet gjithë jetën serbe”. Por
politika jo e mençur e strucit, nuk ekzis-
ndodh...çfarë do të ton vetëm në anën e serbëve. Edhe poli-
tikanët shqiptarë e mbajnë kokën në
bëjë... lidhur me rërë. Ata nuk e mendojnë si do të jetë
Kosova në të ardhmen.
Të gjithë e injorojnë faktin se Kosova
mundësitë e është e varfër, se është shumë e krimi-
nalizuar, se në të nuk sundon sistemi i
ndryshme, që drejtësisë, se ana ekonomike dhe
kuadrot nuk janë të aftë për prodhim
shfaqen në proces konkurrues, se ky vend është pjesa më e
populluar në Evropë, me mundësitë më
SHQIP 1 1
ktet. Si rasti më i fundit, mund të veço-
het nisma “Shqipëria, 1 euro”. Për të
cilën, përjashtuar zërin e ndonjë eksper-
ti të ekonomisë me opinionin e tij në
media, askush nuk ka bërë një analizë
thellësisht profesionale, të zbërthyer në
termat e tregut dhe të politikës, që do të
na tregonte se realisht vlen apo jo që ajo
të zbatohet te ne. Pavarësisht se ekzis-
tojnë dhjetëra apo qindra shoqata bi-
znesmenësh, dhoma tregtie, grupime të
gazetarëve të ekonomisë, zyra konsu-
lence dhe një ushtri ish-kryeministrash,
ministrash, zv/ministrash të Ekonomisë,
Financave dhe industrisë të pas viteve
’90, askush nuk është i qartë për atë që
pritet të ndodhë me këtë nismë. Ndosh-
ta ka shumë mundësi, as Kryeministri
vetë, që është iniciatori i saj.
Në këtë mënyrë, politika do ta domi-
nojë jetën dhe fatet tona, për aq kohë sa
inteligjenca shqiptare, nga paaftësia,
nga mungesa e guximit profesional e
qytetar, e shpirtit dhe idealeve të mëdha,
do të vazhdojë të fshihet pas borderove
mjerane, apo frikës për humbjen e saj.
Apo më keq akoma, për aq kohë sa nuk
ka arritur të gdhendë profilin e saj të lartë
publik e shoqëror, e në vend të raporteve
partneriale ka krijuar raporte varësie, si
ato të biznesit me qeveritë, duke u bërë
me dashjen ose pa dashjen e saj, servile
e heshtur e pushteteve që shkojnë e vijnë
në këtë vend.
Kjo klasë intelektuale rrezikon të har-
rojë dhe të mos e përmbushë në këtë
mënyrë misionin e saj. Për një pjesë të
këtij realiteti të hidhur, sigurisht që nuk
është faji i saj, por i mënyrës sesi pushte-
ti politik i ka ndërtuar raportet me push-
tetet e tjera dhe me shoqërinë shqiptare,
duke e bërë edhe intelektualin, që të je-
tojë nën pasigurinë dhe frikën për të
ardhmen. Faji i madh i klasës, i kësaj klase
në këtë rast, është se nuk ka ditur që t’ia
imponojë politikës gjënë më e bukur, që
lidhet me pasurinë e saj më të madhe,
dijen. Faktin se asnjë regjim, asnjë rend
shoqëror dhe asnjë individ apo grup
njerëzish sado të pushtetshëm qofshin
ata, nuk mund t’ia marrin atyre dijen, për
të cilën ka kaq shumë nevojë ky vend.
Ndaj, ky aset i paçmueshëm duhet vënë
në punë me kapacitet maksimal, në të
mirë jo vetëm të Shqipërisë, por edhe të
intelektualëve vetë.
të vogla të punësimit, se mundësia
prodhuese ekzistuese në Kosovë nuk
mund të kënaqë nevoja reale të popullit
dhe se asaj i duhet ndihma e jashtme.
Politikanët shqiptarë e injorojnë faktin,
se Kosova është e pazhvilluar dhe jo
funksionale nga ana infrastrukturore, se
është jo koherente dhe e pa harmoni-
zuar, se ka ngarkesë të madhe sociale, se
është jo efektive e plotësisht e mbyllur,
se jeton në një fqinjësi armiqësore, se
politikisht është jo-stabël, e me mundë-
si për luftë të re. Me këto veçori që ka,
Kosova nuk mund ta sigurojë thithjen e
kapitalit për zhvillimin e saj, që do të
thotë se ajo nuk është sistem i qën-
drueshëm, që mund të përparojë e që
të integrohet në institucionet evropi-
ane.
Si dhe politikanët serbë, qeveritarët
kosovarë, realisht kanë para një numër
të madh “nëse”-sh, që janë ekzistenciale
për popullin e tyre. Askush nuk kërkon
përgjigje për pyetjet, se çfarë bëhet dhe
të gjithë si strucët e mbajnë “kokën në
rërë”. Ideja kryesore me mbështetje ab-
solute është “Kosova e pavarur” dhe
askush nuk pyet se çfarë çmimi do të
paguajë populli shqiptar për këtë të
mirë emotive... .
* (Marrë me shkurtime nga
gazeta “Danas”)
SHQIP 1 2 SPECIALE E HENE, 18 SHTATOR 2006

FJALITE QE NGJALLEN REVOLT E

“Së fundmi, kam lexuar një pjesë të një dialogu që mendohet se ka ndodhur në 1391-in, në barakat
dimërore në afërsi të Ankarasë, nga perandori bizantin Emanueli II Paleologu dhe një persian i
shkolluar, me subjekt krishterimin dhe islamin dhe të vërtetat e të dyve. Gjatë bisedës, perandori
prek temën e luftës së shenjtë. Pa u ndalur në detaje, Emanueli thotë: “Më tregoni çfarë solli të re
Muhamedi dhe atje do të gjeni vetëm djallëzoren dhe johumanen, ashtu si edhe urdhri i tij për të
përhapur besimin që ai predikonte, me tehun e shpatës

Ndjesa e Benediktit XVI

Të dashur vëllezër e motra!
Vizita kishtare që unë bëra së fundmi në
Bavari, ishte një eksperiencë thellësisht
shpirtërore, mblodhi bashkë kujtimet e
lidhura me vende të njohura për mua dhe
iniciativat kishtare drejt një shpalljeje efek-
tive të Biblës, sot. Unë falënderoj Zotin për
gëzimin e brendshëm që ai bëri të mundur
dhe i jam gjithashtu, mirënjohës të gjithë
atyre që punuan shumë për suksesin e
kësaj vizite kishtare. Ashtu siç e do zako-
ni, unë do të flas më shumë për këtë, gjatë
audiencës së të mërkurës. Por tani, unë dua
të shtoj se jam thellësisht i trishtuar për re-
agimet në disa vende, ndaj disa pasazheve
të fjalimit tim në Universitetin e Regens-
burgut, që u konsideruan fyese për ndjen-
jat e myslimanëve. Në fakt, ato ishin vetëm
citime të nxjerra nga një tekst i Mesjetës,
që në çdo rrethanë, nuk shpreh mendimet
e mia personale. Dje, kardinali, sekretar
shteti i Vatikanit, publikoi një deklaratë në
lidhje me këtë çështje, ku ai shpjegonte
domethënien e vërtetë të fjalëve të mia.
Shpresoj se ajo do të shërbejë për të pajtu-
ar shpirtrat dhe për të qartësuar
domethënien e vërtetë të fjalimit tim, që në
tërësinë e tij, ishte dhe është, një ftesë për
dialog të hapur e të sinqertë, me respekt
të madh, të ndërsjellë.

Çfarë qëndron pas fjalive të Papa Benedikti XVI

keqkuptuara tëAtit të shenjtë?
P
apa Benedikti XVI, e ka treguar
veten si një inovator. Dimrin e
kaluar, ai veshi një pelerinë prej
cope të kuqe, të njohur si “camauro”, që
nuk ishte parë që nga ditët e Papës Gjo-
ni XXIII dhe pak ditë më parë, ai u pa në
Romë, me një kapelë të kuqe si ajo e
mbajtur nga një tjetër paraardhës i tij,
Pali VI. Ndërsa mbante fjalimin e tij të
kundërshtuar mbi islamin, në Univer-
sitetin e Regensburgut, të martën e
kaluar, ai kishte veshur thjesht kapelën
e Jozef Ratzingerit, një profesori të njo-
hur teologjie dhe kishte harruar
kapelën e bardhë, që e bën atë të dallo-
het se është kreu i Kishës Katolike Ro-
mane. Gabimi, ndoshta ishte i kup-
tueshëm. Benedikti ka një vit e gjysmë
që është Papë dhe po fliste në gjuhën
gjermane para miqve dhe kolegëve ak-
ademikë, në universitetin ku dikur ai
vetë jepte mësim. Ishte një temë e
ndërlikuar, marrëdhënia mes arsyes,
besimit dhe kërcënimit. Gjithsesi, ai u
duk se kishte harruar, se qëndrimi i tij
teorik, mund të shkonte shumë përtej
katër mureve të universitetit dhe të
gjente rrugën mes trajektoreve të
teknologjisë moderne të komunikimit,
duke mbërritur në çdo cep të globit mys-
liman. Që nga e mërkura, një fjali e vet-
me, e pafat, një citim nga perandori bi-
zantin i shekullit të 14-të Emanueli i II
Paleologu, ka nxitur një zemërim të pa-
parë mes myslimanëve që nga Lindja e
Mesme deri në Indonezi. Ishin vetëm 32
fjalë, nga një tekst prej plot 3600 fjalësh,
që në atë moment nuk ishte përkthyer
të shkaktuar nga botimi i karikaturave
daneze. Dëmi mund të jetë veçanërisht
i vështirë për t’u riparuar këtë radhë,
falë reputacionit të Jozef Ratzingerit, si
një njeri që i zgjedh mirë e me kujdes
fjalët dhe që njihet veç të tjerash edhe
si studiues i islamit. Në të shkuarën, ai
ka shprehur dyshime për pranimin e
një vendi islamik, të moderuar, siç ësh-
tëTurqia, në Bashkimin Evropian, duke
pohuar se një mysliman i devotshëm
që jeton në Perëndim, do të aspirojë të
jetojë nën ligjin e sheriatit dhe se një
shoqëri multifetare nuk përputhet me
natyrën e brendshme të islamit.
Ndërkohë, është e vështirë të imagji-
nosh paraardhësin e Benediktit, Gjon
Palin e II, të binte në kurthin e Regens-
burgut. Analistët italianë kanë nënvi-
zuar se ajo çka dominoi në skenën
botërore në kohën e Papa Gjon Palit,
ishte karizma e tij, ndërsa çfarë bën bujë
nga Benedikti, janë fjalët e tij. Si kreu i
Kongregacionit për Doktrinën dhe Be-
simin, kardinali Ratzinger, ishte për
shumë vite rojtari i ortodoksisë
teologjike të Kishës Katolike. Detyra e
tij ishte të përcaktonte çfarë përfshihej
në besimin katolik dhe çfarë mbetej
jashtë tij. Ai kishte sinjalizuar se nuk
preferonte të merrte pjesë në cere-
monitë multifetare të lutjeve, siç bëri
Gjon Pali në Asizi në 1986, sepse ai pra-
nonte se një besim si islami, është thellë-
sisht i ndryshëm nga besimi kristian. Ai
gjithashtu, iu kundërvu vendimit të
Papës paraardhës, për të kërkuar falje
publike për gabimet historike të Kishës
Paleologu:
Perandori
që futi
Papën në sherr
Emanuel Paleologu, 1350-
1425, perandor bizantin nga
1391-1425, biri dhe pasuesi i
Gjonit V. Në fakt, nuk është se
ai ka mbajtur lart emrin e famil-
jes së tij. Para fjalimit të Papa
Benediktit, shumë pak njerëz
kishin dëgjuar për Emanuelin
II, Paleologun, sundimtarin e
krishterë të Mesjetës dhe men-
dimtarin që e përshkroi is-
lamin si “djallëzor e johuman”.
Perandor, poet, teolog dhe
baba, ai u martua me vajzën e
despotit serb dhe pati shtatë
fëmijë me të, Emanueli II,
ndoshta edhe nuk ishte një
nga vëzhguesit më objektivë
të botës myslimane. I lindur
më 27 qershor 1350, ai kaloi
pjesën më të madhe të jetës
duke u përpjekur të ndalte
rënien e perandorisë së tij bi-
Nga protestat që pasuan fjalimin e Papës zantine, në duart e oto-
manëve. Por, as këtë nuk ia doli
ta arrinte. Otomanët, fiset
Fjalët e Papës parathonë luftëtare turke, kishin filluar
t’u suleshin kufijve të Bizantit,
që një shekull më parë. Ata
dërgonin piratë në detin Egje

zyrtarisht nga Vatikani as në frëngjisht
dhe as në arabisht. Papa citoi pasazhe të
një debati mes perandorit dhe një dije-
tari persian, duke nënvizuar dy herë se
thjesht po citonte: “Më tregoni vetëm
ndryshim qëndrimi?
Katolike, duke argumentuar se një gjë dhe arritën Evropën në 1308.
e tillë, rrallëherë ishte reciproke. Kur Në kohën kur Emanueli II u ul
Benedikti së fundmi zëvendësoi në fron, në 1391, otomanët
zëdhënësin e Vatikanit që i kishte shër- kishin marrë në duar pjesën
byer Papa Gjon Palit për pjesën më të më të madhe të Azisë së vogël.

çfarë solli të re Muhamedi dhe vetë ju do
të gjeni gjëra djallëzore dhe johumane,
ashtu si urdhri për të përhapur besimin
që ai predikonte, me tehun e shpatës”.
Referimi ishte, në fakt, pjesë e një apeli
të ndjerë për dialog ndërfetar dhe
heqjen dorë nga dhuna, të cilën Papa e
përshkroi si “kundër arsyes” dhe
“kundër Zotit”. Shënjestër e sulmit të tij,
ishte në fakt, materializimi i Perëndimit,
që sipas tij, ka krijuar një humnerë të
thellë mes arsyes dhe zotit. Zyra e shtyp-
it e Vatikanit, u hodh në mbrojtje, duke
insistuar se fjalimi i Papës, nuk kishte si
qëllimtëgodisteislamindheseAtiishen-
jtë, nuk kishte për qëllim të fyente mys-
limanët. E njëjta gjë u përsërit dy ditë më
parë nga kardinaliTarcizio Bertone, sek-
retari i ri i shtetit të Vatikanit, që është
personi i dytë më i rëndësishëm, pas
Papës në hierarkinë e Selisë së Shenjtë.
Ai nënvizoi se Ati i shenjtë, ishte thellë-
sisht i trishtuar për faktin se fjalët e tij,
kishin shkaktuar një fyerje të tillë. Por,
dëmi ishte bërë: Myslimanët e të gjitha
ngjyrave politike, u ndien të fyer nga ajo
që ata e perceptuan si një sulm ndaj
profetit të tyre, një sulm që duket se
evokon urrejtjen dhe dhunën që i
ndante kristianët nga myslimanët
edhe atëherë kur Emanueli, ishte në
fronin e Kostandinopojës. Me mysli-
manët të pushtuar nga zemërimi dhe
me Papën që digjet përbrenda, disa
analistë kanë paralajmëruar për një rik-
thim shumë më të rrezikshëm të kaosit
madhe të papatit të tij, duke zgjedhur
një prift jezuit me eksperiencë në Vati-
kan, kjo ishte diçka më shumë sesa një
ndryshim i thjeshtë në personel. Ko-
munikimet eVatikanit me botën, tha ky
i fundit, që tani e tutje do të varen nga
vetë Papa. Gabimi i Papës, të martën,
mund të ketë ardhur si pasojë e vetëbe-
simit të tepruar në aftësitë e tij intelek-
tuale. Një mjeshtër i mendimit kristian
teologjik, ai ndoshta nuk është ende i
ambientuar në diplomaci, e cila ecën
përkrah rolit të tij si një lider fetar,
botëror. Një problem që ngrihet mbi
përplasjen me komunitetin mysliman,
mund të vijë nga sinqeriteti i Papës për
atë që në dukje ngjason si “lidhje e be-
simit islam me dhunën politike”. I pye-
tur nëse ai e konsideron islamin si një
besim paqësor, Papa është përgjigjur:
“Islami përmban elemente që janë në
favor të paqes, ashtu siç edhe përmban
të tjerë elementë”. Një rol kyç në pa-
jtimin me islamin, duket se do të ketë,
“ministri i ri i Jashtëm” iVatikanit, që ësh-
të emëruar në detyrë nga Papa, të
premten. Monsinjor Dominique Mam-
berti, një francez i lindur në Marok, që e
ka prezantuar Vatikanin në shumë
vende myslimane, së fundmi edhe në
Sudan, do të ishte ideal për këtë detyrë.
Ndoshta detyra e parë e tij është të
frenojë spekulimet teologjike të Papës,
duke i kujtuar se diplomacia i takon atij,
ndërsa Papës, kapelja papale.
Marrë nga “Sunday Herald”
Z
hurma mbi komentet e Pa
pës mbi islamin, ka bërë
që shumë katolikë brenda
dhe jashtë Vatikanit, të tundin
kokën me mosbesim. Ndihmësit
e Benediktit të XVI janë të pa-
kënaqur për faktin se një citim i
vetëm i përdorur për të ilustruar
një argument filozofik, provokoi
një zemërim të tillë të mysli-
manëve. Por, për të tjerë, debati
ka nxjerrë në pah, shqetësimet e
tyre për qëndrimin e Papës kun-
drejt marrëdhënieve të kishës
me botën islame. Viti i parë i pap-
atit të tij, kaloi pa kundërshtira.
Për më tepër, ai kishte planifikuar
një numër ndryshimesh kyçe në
hierarkinë e Vatikanit. Kur Jozef
Ratzinger u zgjodh Papë në 2005-
ën, u mendua se ai do të ndiqte
hap pas hapi politikat e
paraardhësit të tij, Papa Gjon
Palit. Mbi shumë çështje të
kishës, të dy ata, ishin krejtësisht
në sinkron. Por, në një çështje
kryesore, vëzhguesit apo njo-
hësit eVatikanit, vunë re një ndry-
shim: pikërisht në qëndrimin e
Vatikanit ndaj islamit. Gjon Pali II
dëshironte të afrohej me besim-
et e tjera dhe në vitin 2001, gjatë
një vizite në Siri, ai u bë Papa i
parë që vuri këmbën në një
xhami. Ishte një gjest që synonte
të ndihmonte në dhënien fund
të armiqësive shekullore, dyshi-
meve e mosbesimit mes dy feve.
Benedikti XVI, padyshim, kërkon
të arrijë marrëdhënie më të mira
me islamin, por ka një kusht të
rëndësishëm për këtë. Gjithçka,
mund të përmblidhet në një fjalë
të vetme: reciprocitet. Kjo, do të
thotë se nëse myslimanët duan të
gëzojnë liri më të mëdha fetare në
Perëndim, atëherë edhe kris-
tianët duhet të kenë të njëjtën të
drejtë, të ndjekin besimin e tyre në
shtetet islamike, pa frikën e per-
sekutimit. Një nga shenjat e
shumta të ashpërsimit të qën-
drimit të Vatikanit ndaj Islamit,
është edhe shkarkimi nga detyra i
arqipeshkvit Michael Fitzgerald.
Kleriku i lindur në Britani, kryeson-
te një departament të Vatikanit, që
promovonte dialogun me besim-
et e tjera. Vendimi i Benediktit për
ta larguar nga ky post dhe dërgimi
i tij në Egjipt si përfaqësues papal,
është parë në një masë të madhe
si denigrim. Shumëkush është
habitur me këtë lëvizje. Ati Tho-
mas Reese, një studiues, thotë:
“Vendimi më i gabuar i Papës deri
më tani, ka qenë largimi i ar-
qipeshkvit Fitzgerald”, dhe shton,
“ai ishte njeriu më i ditur në Vati-
kan në raport me islamin. Nuk
mund të largohet një njeri si ai,
përkundrazi, arqipeshkvi duhej
dëgjuar mirë”. “Nëse Vatikani
thotë diçka të gabuar për mysli-
manët, njerëzit do të vdesin në
pjesë të ndryshme të Afrikës dhe
kishat do të digjen në Indonezi, pa
menduar se çfarë do të ndodhte në
Lindjen e Mesme. Do të kishte qenë
shumë më mirë për Papa Benedik-
tin, ta kishte Fitzgeraldin, përkrah
tij”. Ky paralajmërim, sot duket si një
profeci. Mos vallë askush nëVatikan
nuk mendoi se fjalët e Papës do të
interpretoheshin ndryshe, a nuk
mendoi askush se reagimet do të
ishin të ndryshme...? Që nga sulmet
terroriste të 11 shtatorit në Shtetet
e Bashkuara të Amerikës dhe
pushtimin e Irakut, menjëherë më
pas, askush më nuk ka pasur dy-
shime mbi rëndësinë e promovimit
të marrëdhënieve më të mira mes
krishterimit dhe islamit. Por, çka
është më e rëndësishmja, tani,
Papa Benedikti, e di se kudo që të
flasë, fjalët e tij do të dëgjohen në
të gjithë botën, nga një audiencë e
gatshme të analizojë çdo nuancë
të mundshme të domethënies. Ai
mund të ketë edhe një mundësi
tjetër për t’u shfajësuar para mys-
limanëve në nëntor, kur do të viz-
itojë Turqinë. Ndërsa Vatikani, deri
atëherë, duhet të ndalet e t’i men-
dojë shumë më tepër deklaratat
dhe veprimet e tij, nëse me të
vërtetë, dëshiron të promovojë
marrëdhënie më të mira mes dy
feve më të mëdha në botë.
Marrë nga BBC
Kolonët myslimanë kishin fil-
luar të vendoseshin në qytetet
greke. Emanueli II shkroi në
këtë kohë një letër të dësh-
përuar, e cila u citua edhe nga
Papa, pikërisht pasi ai ishte
arratisur nga një gjykatë oto-
mane, ku ishte mbajtur i bur-
gosur. Pak vite më vonë, oto-
manët shkelën pragun e sh-
tëpisë së tij, shkatërruan dhe
dogjën kryeqytetin peran-
dorak, Kostandinopojën. Oto-
manët, e hoqën rrethimin
vetëm pesë vjet më vonë. Në
1399, Emanueli, bëri një
udhëtim të pasuksesshëm në
Romë, Paris dhe Londër. Syn-
onte të merrte mbështetje në
betejën e gjatë të tij me islamin
nga Perëndimi kristian. Por,
dështoi. Emanueli mundi të
merrte frymë lirisht edhe për
pak kohë, para se otomanët të
rrethonin Kostandinopojën
edhe një herë tjetër, në 1422.
Një nga aktet e fundit të tij si
perandor, ishte firmosja e një
marrëveshjeje poshtëruese,
sipas së cilës, Kostandinopoja
do t’i paguante haraçe sulltan-
it otoman. Ai vdiq më 21 korrik
1425. Turqit më në fund, push-
tuan Kostandinopojën në
1453 dhe vazhduan të etur
drejt Evropës Juglindore.
E HENE 18 SHTATOR 2006
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
Dhjetë mjetet më të mira të teknologjisë së lartë, për të gjithë ata pasanikë që kërkojnë eksperienca jashtë të zakonshmes
“Top Ten” i makinave për milionerë
Kushti i vetëm: Kushdo që i provon, të jetë detyrimisht ultra i pasur
T
ë qenit milioner mund të kr
ijojë shumë probleme, pasi
një status i tillë krijon
mundësinë e plotësimit të men-
jëhershëm të tekave më të ndër-
likuara; gjë që ushqen më tej
sensin e mosgjetjes së kënaqësisë
dhe emocioneve të forta.
SciFi.com, rrjeti i internetit i spe-
cializuar për përmbushjen e
kënaqësive, ku gërshetohen fan-
tastikja me shkencën e
teknologjinë e lartë, ka përpiluar
një listë me dhjetë mjetet "hi-
tech", të konceptuara për shtresën
më të pasur të konsumatorëve.
Lista përbën një sugjerim të vlef-
shëm për të gjithë ata që, falë
mundësive financiare, mund t'i le-
jojnë vetes luksin e pushimeve
origjinale. Ja edhe mjetet që pro-
pozon sajti: Në vend të parë gje-
jmë një veturë, e cila, së fundmi, i
ka bërë vetes një vend nderi në Li-
brin Gines të Rekordeve: ka kaluar
ngushticën që lidh Francën me
Anglinë në vetëm 3 orë dhe 14
minuta. Quhet "Rinspeed Splash"
dhe transformohet nga veturë e
thjeshtë në mjet amfib. Tani për
tani nuk është në shitje, por sigur-
isht që të pasurit do të gjejnë një
mënyrë për ta shtënë në dorë. Nga
Gjermania vjen një "Porsche" kre-
jtësisht e veshur me flori: si pjesa e
jashtme, ashtu edhe në brendësi
makina përbën një bizhu të
vërtetë. Ai që është brenda nuk ka
asnjë shans të kalojë rrugëve pa
tërhequr vëmendjen e të gjithëve.
Ja edhe një makinë që vjen nga
deti: kompania "Subeo" ka reali-
zuar "Aquarius", një mjet nënujor
që arrin thellësinë prej 100 me-
trash. Nëndetësja e vogël, e projek-
tuar për të mbajtur në bord tre
njerëz, mund të udhëtojë për 74 orë
pa ndërprerje duke garantuar...
N E F A Q EN 20
HISTORI
Puritanët, sekti
religjioz që vendosi
themelet e Amerikës
së sotme
NE FAQEN 15
Krejtësisht e veshur me flori: si pjesa e jashtme, ashtu edhe në brendësi, makina përbën një bizhu të vërtetë
Duhet pranuar se nuk janë kryer ende studime shteruese mbi hartat e vendit tonë gjatë këtyre shekujve
Bregdeti shqiptar në portolanet e Mesjetës
D
uhet pranuar se nuk kemi ende një studim sh
terues së bashku me një botim cilësor, njëher
azi dhe shkencor, për hartat historike të Sh-
qipërisë së këtyre shekujve, mundet edhe sepse ato
ndodhen të shpërndara në një numër jo të vogël bib-
liotekash dhe arkivash që kërkojnë mund dhe mjete
të shumta. Studimi dhe publikimi tërësor i tyre sigur-
isht që do të ishte i dobishëm për studimet e historisë
dhe gjeografisë historike të kësaj periudhe. Ato ndod-
SHENDET
Trego ndaj zemrës
të njëjtin kujdes
që tregon ndaj
makinës
NE FAQEN 18
hen në bibliotekat dhe arkivat e Venecias, Firences, Pa-
risit, Milanos, Vjenës, Parmës, Berlinit, Londrës e
vendeve të tjera. Sigurisht, po flasim për ato që rezul-
tojnë nga literatura dhe publikimet e derisotme,
ndërkohë që duhen ndërmarrë edhe kërkime të mëte-
jshme. Kohë më parë patëm publikuar të dhëna nga
një hartë e viteve '80-'90 të shekullit X-të të udhëtarit
arab Ibn-Haukan, nga libri i tij "Kitab surat al ard". Në
të, në paraqitjen e detit Adriatik... N E F A Q EN 14
SHQIP 1 3
SHOQERI
Italia, mbretëria
e mbiemrave.
Aziatikët ia dalin
me shumë më pak
NE FAQEN 19
AKUZE
"Greenpeace":
Alarm për
lodrat e seksit
"Përqendrim shumë
të lartë elementesh të
dëmshme"
D
enoncimi ndaj BE-së:
"Përmbajnë ftalate, sub
stanca shumë të dëm-
shme për sistemin hormonal dhe
"ka shumë të ngjarë, edhe
kancerogjene". Është ky denonci-
mi që i bën organizata e njohur
ambientaliste Bashkimit Evropi-
an, lidhur me rrezikshmërinë që
paraqesin disa lodra seksuale
plastike, duke nënvizuar se du-
hen hequr në mënyrë të men-
jëhershme nga tregu. Sipas grupit
ambientalist, gjashtë në çdo tetë
prej tyre përmbajnë ftalate në
masën mes 24 dhe 51%, gjë që i bën
shumë të rrezikshme për shënde-
tin. Ftalatet, që janë prej kohësh
nën akuzë pas përdorimit gjerë-
sisht në prodhimin e lodrave për
fëmijë, janë substanca kimike që
përdoren për të zbutur plastikën
dhe janë në gjendje, sipas "Green-
peace", të ndikojnë në ekuilibrin
hormonal, duke rezultuar të dëm-
shme edhe për veshkat, mëlçinë,
madje edhe për fetusin.
"Nuk kemi aspak ndërmend
të inkriminojmë lodrat seksuale,
siç janë vibratorët, pasi ekzis-
tojnë edhe metoda alternative të
përdorimit të ftalateve për t'u
siguruar këtyre objekteve elastic-
itet". "Greenpeace" e ka përqen-
druar vëmendjen e saj te ftalatet,
pasi rezultojnë edhe shumë të
dëmshme për ambientin.
SHQIP 1 4
Histori
& kartografi
Bregdeti shqiptar nÎ portolanet
mesjetare (shek. XIII - XVI)
ALEKSANDËR MEKSI
D
uhet pranuar se nuk kemi
ende një studim shterues së
bashku me një botim cilësor,
njëherazi dhe shkencor, për hartat
historike të Shqipërisë së këtyre
shekujve, mundet edhe sepse ato
ndodhen të shpërndara në një
numër jo të vogël bibliotekash dhe
arkivash që kërkojnë mund dhe
mjete të shumta. Studimi dhe pub-
likimi tërësor i tyre sigurisht që do të
ishte i dobishëm për studimet e his-
torisë dhe gjeografisë historike të
kësaj periudhe. Ato ndodhen në bib-
liotekat dhe arkivat e Venecias,
Firences, Parisit, Milanos, Vjenës,
Parmës, Berlinit, Londrës e vendeve
të tjera. Sigurisht, po flasim për ato
që rezultojnë nga literatura dhe
publikimet e derisotme, ndërkohë
që duhen ndërmarrë edhe kërkime
të mëtejshme.
Kohë më parë patëm publikuar
të dhëna nga një hartë e viteve '80-
'90 të shekullit X-të të udhëtarit arab
Ibn-Haukan, nga libri i tij "Kitab su-
rat al ard". Në të, në paraqitjen e detit
Adriatik ishte Butrinti (Badhrant),
krahas Venecias dhe Otrantos, porte
detare të cilat ai i jep edhe në tekstin
e librit. Kemi pra, një dëshmi mjaft
me vlerë për një periudhë mjaft të
errët dhe me shumë pak të dhëna
për trojet e banuara nga shqiptarët.
Dihet tashmë se gjatë shekujve të
errët të Mesjetës, bregdeti lindor i
Adriatikut shërbente si itinerari
kryesor i udhëtimit nëpër Adriatik
për në territoret bizantine të Vene-
cias. Kjo sepse në këtë breg ishin në
favor erërat, kishte gjire dhe porte
për t'u fshehur në kohë të keqe dhe
kishte mundësi për t'u furnizuar me
ujë të pijshëm. Kuptohet që detarët
kishin informacione të plota për këto
territore dhe ky informacion përcil-
lej nga njëri te tjetri. Pikërisht porto-
lanet janë një nga mënyrat e kalimit
të këtij informacioni nga njëri te tjetri.
Ndryshe nga hartat detare, në të
cilat ravijëzohen pikat e bregdetit
dhe ndonjë nga qendrat e brendë-
sisë, portolanet janë një përshkrim i
bregut të detit, për aq sa u nevojitet
detarëve, pa u pajisur me harta,
d.m.th portet, mënyra e afrimit tek
ta, dallimi i tyre prej së largu. Cekëti-
nat e rrezikshme pranë tyre dhe në
hyrje, vendfurnizimet me ujë dhe
distancat nga një port te tjetri.
Me botimin nga K.Kretschmer të
portolaneve italiane të Mesjetës dhe
nga A.Delatte të portolaneve greke,
është sot e mundur të studiohet sh-
kalla e njohjes së bregdetit të Sh-
qipërisë nga detarët e Mesjetës, me
skelat, grykëderdhjet e lumenjve,
kepet, vendfurnizimet me ujë,
kështjellat bregdetare dhe në ndon-
jë rast, edhe me cekëtinat përpara
limaneve, kuptohet për t'iu shman-
gur atyre. Për portolanet mesjetare
bregdeti shqiptar fillon në veri me
Tivarin, duke vijuar për në jug, deri
rreth Butrintit. Në portolanet jepen
largësitë në milje nga njëra pikë në
tjetrën, të nevojshme për ata që
udhëtojnë përgjatë bregdetit dhe
për disa prej tyre edhe nga pika të
bregdetit perëndimor të Adriatikut
ose detit Jon, për ata që vijnë prej
andej. Madhësia e një milje të për-
mendur në këto portolane, sipas
studimeve të kryera, lëkundet nga
1,17 km në 1,41 km. Krahas kësaj
jepen edhe orientimet sipas pikave
kardinale të horizontit, për të gjetur
Duhet pranuar se nuk kemi ende një studim shterues për hartat historike të
Shqipërisë së shekujve të Mesjetës, mundet edhe sepse ato ndodhen të shpërndara
në një numër jo të vogël bibliotekash dhe arkivash që kërkojnë mund dhe mjete të
shumta. Studimi dhe publikimi tërësor i tyre sigurisht që do të ishte i dobishëm për
studimet e historisë dhe gjeografisë historike të kësaj periudhe
Pjesë nga një hartë e lashtë e Mesdheut
kur anijet niseshin nga një port në
tjetrin. Më poshtë po përmendim
portolanet e marra në konsideratë
nga autorët e mësipërm, të dhënat
referuese për to si dhe siglën e për-
dorur nga botuesi në çdo rast. Më tej
do të japim listën e vendeve të breg-
detit të Shqipërisë mesjetare, të cilat
përmenden në këto portolane duke
filluar nga veriu në jug.
Ndër portolanet ital-
iane po përmendim:
Portolani i fragmentuar i Bib-
liotekës Marciane nëVenecia (Marc)
që ruhet në Kodeksin nr.87 të Bib-
liotekës në fjalë. Sipas Kretschmer
duket se i përket fundit të shek. XIII.
Një tjetër është Portolani i PietroVer-
sit (Pietro de Versi) (V), i cili ruhet në
Hartë e vitit 1572 nga
kufiri i sotëm jugor deri
në Karaburun. Në të
tregohen trupa në
marshim, kështjella dhe
anije në A driatik, si edhe
disa zona të banuara
NDRYSHE
Codex Marcianus chartaceus, Mss.
Italiani, Classe IV n.170, me përmasa
21 x 14 cm dhe që datohet në vitin
1445. Një grup më vete përbëjnë
Portolanet Magliabecchi në Parma
(Magliabecchi :P, Ma, Mb); ai që ru-
het në Bibliotekën Casanatense në
Romë (Cas) dhe ai i Bibliotekës
Marucelli në Firence, që përgjithë-
sisht datohen rreth mesit të shekul-
lit XV-të. Nga studimi i teksteve të
kësaj familjeje portolanesh rezulton
se në to është e njëjtë pjesa që flet
për bregdetin shqiptar.
Veç paraqesin vlera dhe Porto-
lani i Gratiosus Benincasa (Be), i cili
ruhet në arkivin e shtetit në Ankona,
"Codex chartaceus Nr. 48", i hartuar
ndërmjet viteve 1435-1445, si dhe
Portolani Rizo (Rz) i hartuar nëVene-
dik nga Bernardino Rizo në vitin 1490
dhe që ruhet në Bibliotekën e
atjeshme Marciana (Cl. CIX, Cod 4,
Nr. 40/35).
Portolanet greke
Botuesi i portolaneve greke
Delatte, duke parë përmbajtjen e
ngjashme të tyre, i përfshin ato në
një familje, duke shënuar secilin prej
tyre me sigël të veçantë. Sipas tij, ato
paraqesin udhëtimet detare greke
në epokën kur Bizanci u pati lëshuar
të tjerëve rrugët e tregtisë detare. Në
to shihen shumë huazime jo të pak-
ta nga dialekti venecian. Ato janë:
Dorëshkrim i Athinës (A) që
mban datën 1534; Dorëshkrim i
Vjenës(V) "Histori gr. 82", i datuar në
shek. XVI; Dorëshkrim i Vjenës(W),
"Theol. Gr. 244", shek. XVI; Dorësh-
krim i Vatikanit (O), "Ottobonianus
gr. 339", i fundit të shek. XVI; Dorësh-
krim i Parisit (P), "Bibliotheque Na-
tionale n.1416", i shek. XVI, që duket
se është kopjuar nga një tekst i shek.
XV dhe Portolani grek (T) i botuar në
Venecia në vitet 1573, 1618, 1641.
Prej tyre i pari ruhet në fondet Bar-
berini të Vatikanit, PVIII66, i dyti në
fondet Angelica, BB12, 2; i treti në
Bibliotekën universitare të Leydes,
541 F 12.
Teksti i tyre në faqet 24 (v) - 86 (v)
është riprodhim thuajse besnik i
portolanit Rizo. Dy tekstet e para
kanë një lëvdatë të Demetrio Tagias
për zbulimin e tyre në vitin 1559. Në
Hartë e Durrësit dhe
rrethinave të tij e vitit 1572.
N ë qytetin e rrethuar me
mur bien në sytë mina-
retë e disa xhamive.
Gjashtë anije të mëdha të
ankoruara në port
E HENE 18 SHTATOR 2006
këto portolane, siç përmendëm,
takohen mjaft vende të bregdetit
shqiptar, të cilat me emërtimet e tyre
të sotme po i radhisim më poshtë nga
veriu në jug: Tivari, Val Di Noçe, Ul-
qini, Gjiri i Bunës, Gjiri i Drinit, Shir-
gji, Lezha, Shëngjini i Medës, Erzeni,
Kepi i Rodonit ose Porti i Shën Anas-
tasisë, Kepi i Palit, Durrësi. Kepi i
Melies ose i Lagjit, Bashtova, Apollo-
nia, Pirgu, Gryka e Devollit ose e Se-
manit, Vjosa, Spinarica, Kavalioni,
Vlora, Gjiri i Raguzës, Orikumi, Saza-
ni, Kepi i Gjuhëzës, Gramata, Gjiri i
Ariut, Kepi i Shën Andresë, Himara,
Uji ose Potami, Porto Palermo, Bor-
shi ose Sopoti, Kepi i Kefalit, Saran-
da, Butrinti.
Vetëkuptohet që shumica e kë-
tyre toponimeve kanë trajta të ndry-
shme sipas portolanit dhe gjuhës së
përdorur, disa herë përdoren edhe
emra të ndryshëm p.sh., si në rastin
e Kepit të Melies, emri i dikurshëm,
sot jo në përdorim, ndërkohë që
emri tjetër, ai i Lagjit, mbeti. Në shu-
micën e rasteve emrat jepen në tra-
jta të ndryshme, që ose janë pasak-
tësi ose, çka ka rëndësi, trajta të
ndryshimit në kohë të emri ose të
shqiptimit të tij. Kështu, ka 9 trajta
shkrimi të Durrësit, ndërsa Porto
Palermo ka emrin e vet në 9 trajta
dhe përmendet edhe me emrin e
kishës së atyshme të Shën Qiriakos.
Krahas të dhënave të më-
sipërme për qenien në këto porto-
lane të vendeve dhe qendrave të
mësipërme të bregdetit shqiptar,
në forma të ndryshme në to gjen,
siç thamë, të dhëna detare për dis-
tancat në milje ndërmjet tyre, që
janë të domosdoshme për detarët,
ashtu dhe të dhëna për portet dhe
limanet natyrale, me thellësinë e
tyre dhe cekëtinat eventuale, siç
është rasti i Durrësit duke dhënë
edhe mënyrën si mund të futesh
brenda. Kështu si Limane për-
menden Tivari, Ulqini, Shëngjini,
Durrësi, Vlora, Sazani, Porto Paler-
mo, Devolli (lum ku mund të hyhet
me varka të vogla), Saranda. Veç
kësaj, në to kemi dhe përmendje të
monumenteve të ndryshme që
ndodhen në to, siç janë kështjellat,
prej të cilave mund të orientohesh
(Ulqini, Durrësi, Vlora dhe Sopoti),
ose kisha e Shën Qiriakut në Porto
Palermo.
Me interes është gjithashtu të
vërehet se me kohë shtohet numri
i vendeve të bregdetit që jepen në
këto portolane, që dëshmon për
përfshirjen gjithnjë e më të madhe
të trevave shqiptare në këmbimet
tregtare me vendet e tjera, çka
kërkon një numër të madh të dhë-
nash si porte, gryka lumenjsh, pika
karakteristike të domosdoshme
për afrimin në bregdetin shqiptar.
Në portolanet për të identifikuar
portin, veç largësive ndërmjet tyre
dhe orientimit, jepen dhe çfarë
shikohet kur i afrohemi, për ta
dalluar me siguri nga ana e detit.
Përpara studiuesve shqiptarë del
detyra e studimit dhe publikimit
tërësor dhe të përbashkët të har-
tave dhe portolaneve mesjetarë
sepse realisht një gjë e tillë përbën
një kontribut të rëndësishëm në
lëmë të albanologjisë. Paraqitja e
përmbledhur e të dhënave të tyre
së bashku me ato të hartave bash-
këkohore dhe kërkimet në topon-
iminë e bregdetit shqiptar, sigur-
isht që paraqet interes për studi-
uesit e gjeografisë historike të ven-
dit tonë, e jo vetëm për ta.
E HENE 18 SHTATOR 2006
Ata sot po lakohen
shumë. Përbëjnë në
fakt themelet e
SHBA-së, ose më
mirë të Tokës së
Re, apo siç e
njihnin ata
asokohe: Anglia
e Re.
Në shënjestër
shpesh janë vënë
morali e rregullat
A
ta sot po lakohen shumë.
Përbëjnë në fakt themelet e
SHBA-së, ose më mirë të
Tokës së Re, apo siç e njihnin ata
asokohe: Anglia e Re. Në shënjestër
shpesh është vënë morali e rregul-
lat e tyre strikte, të cilat në fakt sot i
përllogariten si një veçanti që e dal-
lon akoma SHBA-në nga Evropa. Në
një farë mënyre ata njihen edhe si
protestantë radikalë. Por cilët ishin
puritanët në të vërtetë? Çfarë syn-
imesh kishin, kur erdhën në Tokën
e re, cilat ishin kolonitë e tyre, letër-
sia e botëkuptimi i tyre, nga erdhën
dhe pse emigruan thuajse të parët
nga kontinenti i vjetër? Një material
i marrë nga një botim i Agjencisë së
Informacionit të SHBA-së (Vështrim
mbi Letërsinë Amerikane) na jep një
ide më të qartë rreth pikëpyetjeve
që shtruam.
Kolonë intelektualë
Zor se mund të gjendet ndonjë
koloni tjetër në historinë e botës, ku
kolonët të kenë qenë aq intelektu-
alë, sa puritanët. Në zonën verilin-
dore të Shteteve të Bashkuara, e
njohur si Anglia e Re, midis viteve
1630 e 1690 kishte aq njerëz të
diplomuar, sa dhe në vendin amtar
- një fakt i mahnitshëm ky, po të ki-
het parasysh se njerëzit më të sh-
kolluar të kohës ishin aristokratë,
pra jo fort të gatshëm të rrezikonin
jetën në kushtet e zonave të shkre-
ta. Mirëpo, puritanët, njerëz të
vetarsimuar e që i dilnin zot vetes,
bënin një përjashtim të dukshëm.
Ata kishin nevojë për arsim për të
kuptuar e zbatuar vullnetin e Zotit,
ndërkohë që vazhdonin të themel-
onin ngulimet e tyre në të gjithë An-
glinë e Re. Koncepti i puritanëve për
shkrimet e mira qëndronte në thek-
sin që ata i jepnin të qenit plotësisht
i vetëdijshëm për rëndësinë e
adhurimit të Zotit dhe për rreziqet
shpirtërore me të cilat shpirti për-
ballej mbi Tokë.
Stili i puritanëve ishte tejet i
larmishëm - një stil që varionte nga
poezia e ndërlikuar metafizike,
gjer te shënimet e rëndomta ditore
apo te historitë fetare rreptësishtë
pedante. Po pavarësisht nga stili
apo zhanri, disa tema mbeteshin
të pandryshuara. Jeta shikohej si
një sprovë: dështimi shpinte në
mallkim dhe në zjarrin e ferrit të
përjetshëm, kurse suksesi, te lum-
turia qiellore. Kjo botë ishte arenë
e një beteje të vazhdueshme mes
forcave të Zotit dhe forcave të Sa-
tanit, një armik i tmerrshëm që
shfaqej me lloj-lloj petkash.
Shumë puritanë prisnin me
ngazëllim "mijëvjeçarin" kur Jezu-
si do të rikthehej në Tokë, e do t'i
jepte kështu fund mjerimit njerë-
zor, duke përuruar fillimin e 100
vjetëve në paqe e begati.
Puritanët dhe kapitalizmi
Prej kohësh, shkencëtarët kanë
vënë në dukje lidhjen mes puritanëve
e kapitalizmit: si njëri, ashtu dhe tjetri,
mbështeten tek ambicia, te të punu-
arit me të gjitha forcat e të lufta e
pareshtur për sukses. Megjithëse në
kontekstin e ngushtë teologjik, puri-
Pikturë e cila i kushtohet mbërritjes të kolonëve të parë puritanë në brigjet verilindore të SHBA-së
Puritanët, sekti religjioz që
vuri themelet e SHBA-së
Monumenti i William Bradford (1590-1657), sot në Plimuth-S H B A
autodidakti
Guvernatori i parë, William Bradford (1590-1657)
Ai ka regjistruar gjithashtu edhe dokumentin e parë të vetëqeverisjes koloniale në Botën e Re angleze, "Paketën Mayflower"
F ill pas zbarkimit të separatistëve në Bay Colony of Massachussetts, mbushnin barkun me shigjeta, sesa t'u jepnin këto që thamë. E për shkak
William Bradford u zgjodh guvernator i Plimuthit. Ky njeri ka qenë se ishte dhe dimër, e ata që e njohin këtë vend e dinë mirë se sa të acartë e
jashtëzakonisht i devotshëm dhe autodidakt i madh, i tillë që "për të të egër janë dimrat atje, sesa mizore e të papërmbajtshme janë stuhitë
parë me sytë e tij orakujt e lashtë të Zotit në bukurinë e tyre autok- ….të gjithë, me fytyra të murrëtyera, ishin në mëshirën e fatit, e i gjithë
tone", kishte mësuar një sërë gjuhësh të huaja,
përfshirë këtu edhe hebraishten. Pjesëmarrja e
tij në emigrim në Holandë, udhëtimi me anijen
"Mayflower" drejt Plimuthit, si dhe detyrat e gu-
vernatorit, i krijuan kushte më ideale për t'u bërë
kështu dhe historiani i parë i kolonisë së tij. His-
toria me titull "Mbi ngulimin e Plimuthit" (1651),
e shkruar prej tij, është një përshkrim i qartë e
mjaft tërheqës i fillesave të kolonisë. Përshkrimi
i tij për pamjen e parë të Amerikës, tashmë është
bërë i famshëm:
Si kishin përshkruar një oqean të gjerë e si kish-
in hequr të zitë e ullirit…, ata nuk kishin kurrfarë
miqsh që t'u dilnin përpara e t'u uronin
mirëseardhjen e as kurrfarë hani, ku mund të ha-
nin diçka e të çlodhnin trupat e drobitur nga udha
në det; e as ndonjë shtëpi e ca më pak, ndonjë qytet
ku mund të mblidhnin veten e të kërkonin ndihmë
…… Barbarët e egër ……. ishin më të gatshëm tua Kopje e njërës prej letrave të
paketës
NDRYSHE SHQIP 1 5
e tyre strikte, të
cilat në fakt sot i
përllogariten si një
veçanti që e dallon
akoma SHBA-në
nga Evropa. Në
një farë mënyre
ata njihen edhe si
protestantë
radikalë. Por cilët
ishin puritanët në
të vërtetë?
tanët si individë mund të mos e dinin
nëse ishin "të shpëtuar" e të
përzgjedhur për të shkuar në parajsë,
përsëri ata ishin të prirur të kuptonin
se suksesi në këtë botë ishte një shen-
jë e përzgjedhjes. Pasuria dhe statusi
kërkoheshin jo vetëm për vete, por
edhe si sigurime të mirëpritura për
shëndetin shpirtëror e për premtimet
e jetës së amshuar. Koncepti i shpirtit
të përgjegjësisë ndaj punës nxiste
suksesin. Të gjitha
IKËN NGA ANGLIA gjërat dhe ngjarjet, pu-
ritanët i interpretonin
si simbole me kuptime
Puritanizmi, kur lindi?
uritanizmi duket se lindi nga pakënaqësia e një grupi besimtarësh an
shpirtërore shumë më
të thella dhe e ndjenin
se duke punuar për
përfitimet e tyre vet-
Pglezë me vendimet e Mbretëreshës Elizabetë në shekullin e 16-të. Ndër-
sa lëvizjet protestante në Evropë u morën shumë me çështjet e teologjisë e
jake e për mirëqenien
e bashkësisë, ata u
i shkëputën fare marrëdhëniet e tyre me Kishën Katolike e modelet e saj, shërbenin edhe plan-
reformacioni anglez, përkundrazi, e kishte sjellë Kishën nën kontrollin e Mon- eve të Zotit. Ata nuk
arkisë, duke bërë kështu që ajo të kishte një kontroll politik. Të persekutuar hiqnin vija
nga Mbretëresha Mary I e Anglisë ("Meri e ndarëse midis
përgjakshme"), protestantët si Thomas Cart- sferave shek-
wright, Walter Travers dhe Andrew Melville, ullare, tokësore,
shkuan në ekzil në Evropë duke e quajtur vet- nga njëra anë, e
en si "puritanë", pra "të pastër" (në mendjen e
atyre shpirtërore,
tyre, si pasues të vërtetë të mësimeve të krish-
nga ana tjetër. E
tera), ku ranë në kontakt të ngushtë me kal-
vinistët në Gjenevë dhe Gjermaninë luteriane.
gjithë jeta ishte
Megjithëse të influencuar nga kalvinizmi, pu-
një shprehje e
ritanët përsëri nuk ishin të unifikuar në qënd- vullnetit hyjnor -
rimet e tyre për shumë çështje. Kjo reflekto- një besim që më
het edhe në fillimet e lëvizjes së tyre religjioze, pas do të rish-
e cila u zhvillua në faza të ndryshme. Ata faqej te transh-
shpërndanë një besim, thuajse radikal, ku thoshin se të gjitha kishat në endentalizmi. Duke
praktikë ishin të korruptuara, për shkak të rënies në kontakt me metoda e regjistruar ngjarjet e
praktika pagane nga civizilimet e tjera (sidomos ajo e Romës), dhe nga zakonshme për të zbu-
ndikimi e presioni i Papëve e mbretërve të ndryshëm. Kështu që ata men- luar kuptimin e tyre
donin se e gjitha kjo praktikë e mendësi duhej purifikuar. Ata shquheshin shpirtëror, autorët pu-
për këmbëngulje e përkushtim, porse normat e ligjësitë e tyre për një ritanë zakonisht cito-
kohë të gjatë ndikuan edhe në zhvillimin, por edhe në prapambetjen e nin Biblën, kapitujt
Amerikës në fillesat e saj, derisa më vonë, nën ndikimin e komuniteteve, dhe vargjet e saj. His-
nacionaliteteve e kulturave të tjera, ata e humbën disi ndikimin e tyre. toria ishte një pan-
Gjithsesi, duhet pohuar se ata gëzojnë një pushtet të madh sot në SHBA, oramëfetaresimbolike
në qarqet ekonomike e politike të vendit dhe idetë e tyre përbëjnë theme- që shpinte në triumfin
let e idealeve moderne të barazisë e lirisë së shtetit amerikan. e puritanit të Botës së
Re në Mbretërinë e
Zotit në Tokë.
Anglia e Re
dhe Reformacioni
Kolonët e parë puritanë që
themeluan Anglinë e Re ishin
mishërimi i shembullit të gjallë të
seriozitetit që karakterizonte Krish-
terimin e Reformacionit. Të njohur
si "pelegrinë", ata përbënin një
grup të vogël besimtarësh, të cilët,
gjatë një periudhe persekutimesh,
në vitin 1608 kishin emigruar nga
Anglia në Holandë - një vend që
qysh atëherë njihej për tolerancën
fetare. Si shumica e puritanëve,
vendi, plot me pyje e dendësira, s'ishte gjë tjetër veçse edhe ata e interpretonin Biblën
një pamje e egër dhe e çakërdisur. fjalë për fjalë. Ata vepronin duke u
Bradford ka regjistruar gjithashtu edhe doku- udhëhequr nga teksti i Librit të
mentin e parë të vetëqeverisjes koloniale në Botën Dytë të Korintasve - "Ikni prej tyre
e Re angleze, "Paketën Mayflower", përpiluar qysh dhe qëndroni më vete, tha Perën-
kur pelegrinët ndodheshin ende në anije. Ky pakt dia". Duke i humbur shpresat për
është lajmëtari i parë i Deklaratës së Pavarësisë, që purifikimin e Kishës së Anglisë nga
do të vinte një shekull e gjysmë më vonë. Puritanët brenda, "separatistët" formuan
ishin kundër zbavitjeve shekullare si vallëzimet apo kisha klandestine "me mar-
lojërat me letra, të cilat i shikonin si gjëra amorale, të rëveshje", në të cilat përbeto-
lidhura me jetën e paperëndishme të aristokratëve. heshin për besnikëri ndaj grupit, jo
Po në këtë kategori, ata fusnin edhe leximin apo ndaj Mbretit. Meqë shikoheshin si
shkrimin e librave "të lehtë". Puritanët e derdhën tradhtarë ndaj Mbretit dhe si here-
potencialin e tyre mendor në lëvrimin e zhanreve tikë të dënuar me ferr, ata u perseku-
jo të prozës artistike, po të atyre fetare: ata shk- tuan pareshtur. Kështu që ndarja i
ruan poezi, predikime, traktate teologjike dhe çoi përfundimisht në Botën e Re.
histori. Ditarët dhe përsiatjet e tyre intime dësh-
mojnë për botën e pasur shpirtërore të këtyre
njerëzve introspektivë e ngulmues.
“Mayflower"
SHQIP 16 PROGRAMI DITOR I DIGITALB E HENE, 18 SHTATOR 2006

REALITY MOTORING SHOW DOKUMENT

DOKUMENTAR
UMENTAR INVESTIGIM DOKUMENT
DOKUMENTAR
UMENTAR

"TOP GEAR" PJ.29 (SEZONI 6, PJ.10)
ORA 21:00
Këtë javë në Top Gear, Xhejmsi dhe Riçardi
shkuan të takojnë Krijuesin e tyre dhe Xhejmsi
tregon një trimëri të në një aventurë të
pazakontë. Xheremi dhe Riçardi analizojnë
modelet e fundit o " ff-road" dhe demonstrojnë
berlinën më të shpejtë me 4 porta: Bentli
Spur. Pastaj bëjnë një garë midis BMW seria
5 dizel kundër BMW seria 5 benzinë. Po një
xhip, a mund të kalojë matanë një liqeni?E
ftuara e ditë është Davina McCall,
pjesëmarrëse në B " ig Brother".
CIKLI "SHQIPËRIA NË CELULOID"
ORA 21:00
Dokumentari "Mali na thërret"
Dokumentari "B asketbollistja nr.10"
Dokumentari "Motive vallesh popullore
shqiptar" viti 1963
Njerëz, fate, kohë lavdie, kohë vrasjesh…
kohë transformimesh.
Historia e Shqipërisë nga viti 1945 e deri
në ditët tona vjen si risi në Digi+
, me
xhirime të kohës. Ndryshimi dhe drama
më shumë se gjysmëshekullore e
popullit tonë.
NË MENDJEN E PROFILIZUESVE
TË KRIMINELËVE
ORA 21:00
Çfarë një shtyn një profilizues të hetojë
në një botë ku ekziston vetëm e liga?
Përveç kënaqësisë së kapjes së
kriminelëve, ata pranojnë se ka edhe një
tërheqje fatale për të hyrë thellë në një
mendje kriminale. Deri ku arrijnë të
zbulojnë dhe shpjegojnë mendjen e liga
e keqbërëse?
'PËRBINDËSHAT E PYLLIT'
Ora 18:00
Xhungla më e madhe në botë. E
padepërtueshme, misterioze. Një labirint
mitesh… dhe përbindëshash. Pemë që
vrasin…zogj gjigandë… dhe mace të
stërmëdha. Edhe gjallesat e vogla janë të
përbindëshme. Mirë se erdhët në Amazona!;
Në Pyllin më të madh tropikal të Planetit.. Në
Mushkëritë që l]irojnë 1/5 e oksigjenit të
Botës.; Në Lumin e Amazonës që përmban
1/5 e gjithë ujit të freskët të Planetit.; Në
centralin e evolucionit të specive të Tokës!

PER TE GJITHE DOKUMENTAR

06.45 Info
07.30 Good Morning Albania 09:10 Gjahtarët e fantazmave-1 07:25 Mbytja e Belgranos
05 00 Film
08.58 Programi i dites
09:50 Robotët-2 08:20 Historia e Hollivudit, Pj. 1
09.00 Lajme 07 00 Film
09.20 Moti 10:55 Airbus A380 09:10 Cunami
09.23 Horoskopi 08 30 Film 11:45 Alienët, ku janë ata? 09:55 I Fundit i Carëve
09.30 Newsroom ritr.
10 00 Green w
ing 3 (I) 12:20 Bota e atomeve 12:25 Udhëtimi i Jetës, Pj. 1
09.55 Film serial vizatimor ritr. P " errallat
me te bukura te botes - Aladini"pj.1 12:55 Vendet më të magjepsura, Çikago 13:25 Gangu, Lumi i Parajsës
11 00 Angels 15 (IV)
10.25 Film artistic rit. P " asojat"85 mins. LV 13:50 F-104, Historia e një miti 14:25 Konia &Dervishët Fluturues
11.58 Programi i dites 12 00 Vrasje enigmatike 34
14:25 Vitman, mbreti i tankeve 15:25 Guidë në Opera, Bethoven
12.00 Lajme
12.15 Moti 13 00 Anatomia e Greit 3 (I) 15:15 Kujdesi për gjirin-1 16:20 Gjahtarët e Thesareve
12.20 Dokumentar ritr. P " ilotet e proves - 14 00 Arratisja 8 16:05 Helikopterët në patrullim 16:50 Ura e Ylberit
Avioni F22"pj.3
16:55 Harley Davidson 17:15 Bota e W
alt Disney-it, Pj. 2
13.13 Film artistic r( it)G
" are e cmendur" 15 00 Film
14.58 Programi i dites 17:50 Trupi i njeriut-6 18.00 Xhungla e Dendur, Pj. 2 (Premierë)
15.00 Lajme 17 00 Kloni 16 18:20 Histori arratie-1 19:00 Gjuetari i Krokodileve
15.30 Moti
18 00 Nje dashuri e re 81 19:15 Junker U-87 19:45 Revolucioni Blu
15.35 Top Select d ( irect)
17.00 TF Pr. 1
" 00 vitrinat"pj.734 20:15 Kazinoja amerikane-3 20:15 Bota e Gjallë e Amerikës së Jugut, Pj. 1
19 00 Uilli &Greisi 21/22 (I)
17.28 Programi i dites 21:00 Në mendjen e profilizuesve 21:05 Ambasadorët në Shënjestrën
17.30 Lajmet 20 00 One Tree Hill 4 (I)
kriminalë e Terrorit
17.50 Moti
21 00 Dokumentari “Mali na therret” 21:55 Supershikimi 22:00 Hiroshima
17.55 TN Pr. "Resistire" pj.237
18.30 TN Pr. "Amerika" pj.16 21 20 Dokumentari “Basketbollistja 22:50 Misteri i Çernobilit 22:45 Meksika
19.28 Programi i dites 23:20 Burgu sekret i Pol Potit 23:35 Korporata, Pj. 1
19.30 Lajmet nr.10”
00:05 Avionët ushtarakë 00:25 Porto Riko
20.10 Moti 21 30 Dokumentari “Motive vallesh
20.15 Programi Pr."Fiks Fare"3 ( 0 mins) 00:55 Narkomanët e adrenmalinës 01:15 Udhëtim në Luginën e Mbretërve
21.00 Reality Show "Top Gear" popullore shqiptar”viti 1963 01:50 Serfi ekstrem 02:05 Lufta e Madhe
pj.29 (sez.6/10)
22 00 Pa gjurme 6 (III) 02:45 Ngrica e madhe-2 03:15 Botiçeli, Hije në Mbretërinë
21.55 Film Serial (sitcom)
"Friends" pj.55 03:40 Gërmuesit e tokës e Venerës
23 00 Angel 16 (IV)
22.30 Lajme 04:35 Robosapiens 03:45 Lukas Kranak Plaku,
23.00 Moti 00 00 One Tree Hill 4 (I)
05:25 Mumjet Piktori i Reformimit
23.05 Top Show Pr. "Pranimet ne
Universitet" 01 00 Uilli &Greisi 21/22 (I) 05:55 Hapësira-4 04:15 Shtigjet drejt Perëndive
01.00 Lajme e Moti 02 00 Nje dashuri e re 81 06:45 Misteret e magjisë-3 04:45 Shkrimtarë &Qytete të
01.25 Fiks Fare r( it) Mëdha, Majemi
07:40 Në Jupiter
02.07 Top Select r( it) 03 00 Kloni 16
08:20 Urat më të mëdha 05:35 Grabitqarët, Lojë Vdekjeprurëse
03.15 Lajme e moti
03.30 Muzike 04 00 Pa gjurme 6 (III) 06:25 Arinjtë e Mëdhenj të Murrmë
09:15 Muzeu i manit dhe i orëve
E HENE, 18 SHTATOR 2006 PROGRAMI DITOR I DIGITALB SHQIP 17

THRILLER CINEMA AUTOR FILM PER FEMIJE DRAMË

NËN TEH FOSHNJA E ROZMARISË BETHOVEN 3 BOPHA

Ora 21:00
A KT O R E T:
Meg Ryan
Freni, një grua e vetmuar por tepër e
vendosur, jeton në Manhatan, ku përfshihet
në hetimet mbi vrasjen e tmerrshme të një
gruaje të re që banonte pranë saj.
Ora 21:40
Regjia: Roman Polanski
Aktorët: Mia Farrow, Ruth Gordon,
John Cassavetes.
Nje çift nju jorkez se shpejti do te behet
me femije. Bashkeshorti, nje aktor
ambicioz ben pakt me djallin duke
shitur foshnjen e tij ende te palindur. I
konsideruar si filmi me i mire Horror.
Fitues i cmimit Oskar.
ORA 19:30
Familja Njuton do te shkoje me pushime
ne Europe pa pjesetarin aq te dashur te
familjes, Bethovenin. Po pas disa ditesh
vendosin qe ta marrin edhe ate dhe
keshtu Bethoveni do te niset me me
Ricardin i cili gabimisht do te bleje nje
DVD qe permban kode sekrete.
ORA 21:30
Regjia Morgan Freeman
Historia e një polici me ngjyrë që gjatë
periudhës së Aparteidit, beson se po i
ndihmon njerëzit. Kur i biri përfshihet në
lëvizjen kundër aparteidit, ai e gjen veten të
ndarë mes familjes së tij dhe detyrës.

KINEMA FEMIJET SPORT

KALENDARI
KALEND SPORTIV
ARI SPORTIV
07:00 KERCIM DASHURIE II 09:00 Milo E HENE, 18 SHTATOR
07:30 Gjigandi
09:00 KATER VELLEZER 09:30 Qyteti i kërmijve Braga-U. Leiria / 21:30 / P1
10:50 Burrat preferojne bjondet
11:00 PERPLASJA 11:00 Barni-9/10
12:50 Legjenda e vjeshtes 11:45 Muri i kuq
13:00 PUNE E FELLIQUR 15:00 I humburi 12:15 Familja Spageti E MARTE, 19 SHTATOR
15:00 NENEMADHJA II 17:30 Vellezerit Bluz 13:00 Përbindëshat e Bredit Setúbal-Boavista / 21:30 / P1
17:00 LEMINGU 19:50 Bagdad Café 13:35 Piteri dhe Ujku
19:00 40 VJEÇARI i VIRGJER 21:40 Foshnja e Rozmarise 14:05 Trupat Yjore
21:00 JETE SHTRIGE 00:00 Treni i mesdites 15:20 12 muajt
23:00 MURE TE PAKALUEHME 01:30 Kaleruesja e balenave 16:40 Milo
01:00 PLANI i FLUTURIMIT 03:05 Ai ishte im ate 16:55 Qyteti i kërmijve
03:00 FUND i LUMTUR 05:00 Vatel 17:15 Muri i kuq
05:00 MOTRAT BINJAKE 06:40 Notari 18:45 Përbindëshat e Bredit
19:40 Piteri dhe Ujku
20:40 Aventurat e Tom Gishtit dhe
Gishtëzës
22:15 Borëbardha dhe 7 xhuxhët
05:00 – Vrima ne dysheme 05:00 – I zene ne befasi 00:05 Aventurat e Uilburnit
07:00 – Kthim ne familje 07:00 – Tango dhe Kesh 01:15 Kryengritja e pinguinëve
09:00 – Hesht
09:00 – Rambo 1 02:45 Shiva
11:00 – Samurai i fundit
11:00 – Rrembimi 04:30 Shtëpia në fermë
13:00 – Mbreteria e zjarrit
15:00 – Hellboy 13:00 – Banda e Stenderit 06:30 Kasper
17:00 – Dita e 24-t 15:00 – Me nje kembe ne varr 07:10 Tomi dhe Xherri
19:00 – Qiramarresi i perkryer 17:00 – Paqeruajtesi
21:00 – Nen teh 19:00 – Vrasesit
23:00 – Kati i 13-te
01:00 – Shtepia e braktisur 21:00 – Sulm mbi rajonin 13
23:30 – Erotik 9:30 Thesari magjik
03:00 – Psikopati Amerikan
10:30 Telashe me duzine
12:05 Kaloresi i zi
13:45 Tre burra dhe nje vogelushe
15:30 Zonja Doubtfire
05:30 - Banda e shkollës 05:30 – Futbolliste si Bekami
07:30 - Beni dhe Xhun 17:30 Balamori eps 1
07:30 – Maska
09:30 - E burgosura 18:00 Krenaria
09:30 – Agjentja sekrete 19:30 Bethoven 3
11:30 - Në trekëndësh
13:30 - Banditët 11:30 – Naten qe s’u takuam 21:10 Xhurasik Park 1
15:30 - Oportunistët 13:30 – Ne sherbim te Sares 23:10 Varri i xixellonjave
17:30 - Zemra në Atlantis 15:30 – Ngjitur pas teje 0:40 Heronjte e vegjel
19:30 - Burrat e nderit 17:30 – Jeta ose diçka e ngjashme 2:10 Thesari magjik
21:30 - Bopha
19:30 – Bukuria qe vret 3:10 Telashe me duzine
23:30 - Provat e krimit
01:30 - Më pëlqen puna jote 21:30 – Zemerthyeset 5:00 Kaloresi i zi
03:30 - Propozimi 23:30 – Erotik 6:30 Nje histori hirusheje
SHQIP 18
Molekula ka të njëjtin efikasitet
si insulina, por ndihmon edhe në
rënien nga pesha. Emri shkencor
i saj është “exenatide”
Të sëmurët në
vendet fqinje
3 milionë
janë personat, të cilët vuajnë
nga diabeti i tipit 2
1 milion
janë personat që vuajnë nga
diabeti, por që nuk e dinë
Në botë
230 milionë
janë rastet e diabetit në botë
350 milionë
pritet të shkojë numri i tyre më 2025
1 person çdo
10 sekonda
vdes në botë nga diabeti dhe
sëmundjet që shkaktohen prej tij
7 milionë
sëmuren në botë çdo vit
S Shpresë e re në luftën kundër diabetit
ot, diabetikë janë më
shumë se 23 milionë në të
gjithë botën, por ritmi i
shtimit të tyre rreth 7 mil-
ionë të sëmurë në vit është i pan-
dalshëm. Një rritje e pakontrollu-
ar dhe marramendëse. Një
emergjencë, së cilës mjekët dhe
shkencëtarët nga e gjithë bota i
janë përgjigjur me një sërë
kundërlëvizjesh. Mes këtyre ësh-
të edhe eksperimenti mbi një
molekulë, në gjendje të kontrol-
lojë diabetin dhe me efikasitetit të
krahasueshëm me atë të in-
sulinës, por që më shumë nga in-
sulina, të ndihmon të biesh në
peshë. Emri i saj shkencor është
“exenatide”. I pari i një serie të re
ilaçesh “exenatide” nuk është
akoma i disponueshëm në far-
macitë e Evropës, madje në Itali
mendohet të mbërrijë rreth shta-
torit të vitit 2007. Megjithatë, re-
zultatet e dy eksperimenteve
klinike të prezantuara para disa
ditësh në Kopenhagen prem-
tojnë se ilaçi i ri do të ndihmojë në
prishjen e binomit “diabet-obez-
itet”. Të paktën ky ishte skenari i
asaj që u paraqit në Kopen-
hagen, në kongresin e 42 të Sho-
qatës evropiane për Diabetin dhe
që i shtyn specialistët të hedhin
hipoteza se kemi të bëjmë
emergjencë të vërtetë shëndetë-
PARANDALIMI
J
anë dy “makina” shumë të ng
jashme me njëra-tjetrën,
sepse të dyja kanë nevojë për
përkujdesje të vazhdueshme:
pra, zemra dhe motori. Funksion-
imi i mirë i tyre është i domos-
doshëm për të “ecur”, respektiv-
isht organizmi dhe karroceria. Po
ashtu, për të dyja duhet të
kujdesesh gjithmonë përpara se
të pësojnë dëmtime dhe “skaden-
ca” periodike. Dhe ashtu si për
nevojën tonë që respektojmë
takimet brenda datave të caktu-
ara, edhe për zemrën është një
“libërth mirëmbajtjeje”, që mund
të na shpëtojë nga sëmundjet kar-
diovaskulare. Janë plot dhjetë
rregulla të thjeshta të paraqitua
gjatë show-t “Zemra dhe motorë”.
Ndërsa sfilonin makinat më të
bukura të epokës, në sheshin e
qytetit pushuesit ishin në radhë
për të ushtruar kontrolle falas, të
organizuara nga shoqëria farma-
ceutike “Takeda”, që është duke
hedhur në treg një fushatë promo-
cionale për parandalimin dhe
edukimin e qytetarëve të shën-
detshëm. Kjo iniciativë duket se
ndjek atë të vitit të kaluar (qendra
Ja molekula që ju bën të bini nga pesha
sore. “Vetëm disa vjet më parë
mendohej se në vitin 2025 të
sëmurët mund të arrinin në 250
milionë. Ndihemi të detyruar të
rishikojnë parashikimet tona dhe
të flasim për katastrofa globale.
Në vitin 2025, numri i të sëmurëve
do të jetë 350 milionë, nga të cilët
80 për qind të sëmurë do të jenë
në vendet në zhvillim”, tregon
Martin Silink, president i Sho-
qatës Ndërkombëtare të Diabetit.
Vende me të ardhura të vogla, ku
do të jetë e vështirë, ashtu siç ndo-
dhi me të sëmurët me AIDS, të
gjesh para dhe të hartosh strategji
për të trajtuar të sëmurët.
“Megjithëse diabeti është një
sëmundje e rëndë, që meriton
kujdes të madh”, vazhdon Silink.
Nga ana tjetër, në vitin 2007, për-
ballë 3,5 milionë vdekjesh për sh-
kaqe të lidhura ame diabetin, ësh-
të parashikuar një harxhim global
Kardiologët këshillojnë kontrolle periodike dhe mënyra efikase për ta mbajtur sa më në formë “motorin” e trupit tonë
Kujdesu për zemrën njëlloj si për makinën!
për t’u interesuar në aeroporte dhe
stacionet hekurudhore). “Mosha
që dikur konsiderohej në rrezik
është ulur ndjeshëm këto dhjetë
vitet e fundit. Sot do të ishte ideale
të kontrolloheshe te mjeku kardi-
olog pas moshës 35-vjeçare, me një
interval prej 3-4 vjetësh nga një viz-
itë në tjetrën. Ndryshimi në pjesën
më të madhe i detyrohet stilit të
jetesës. Shëndeti i tepruar dhe
ushqimi i gabuar çojnë në mos-
funksionimin e duhur të arterieve
koronare dhe zemra mund të ketë
probleme që nuk mund të rregullo-
hen për gjithë jetën, edhe pse ku-
rat që përdorim do të jenë gjith-
monë e më shumë të sofistikuara”
- tregon Sabino Iliceto, drejtor i kar-
diologjisë në Universitetin e Pado-
vas. Në pikën e parë të dekalogut
përmblidheshin disa nga faktorët,
të konsideruar si më të rrezikshmit
të sistemin kardiovaskular: du-
hani, diabeti, hiperkolesteloremia
dhe obeziteti. T’i eliminosh,
domethënë të punosh shumë me
mjekun kardiolog, për të ulur
numrin e cigareve të pira në ditë,
të ndjekësh një dietë korrekte dhe
të dobësohesh, do të thotë të
NDRYSHE
shifrat
Rekordi negativ
3.5 milionë të sëmurë në Indi
8% e popullsisë së rritur
dalësh nga zona e rrezikut. Gjith- edhe pjesëtarë të tjerë që vuajnë.
ashtu, edhe tensioni i gjakut du- “Vizitat kardiologjie duhet të
het të kontrollohet me kujdes dhe bëhen një herë në tre vjet pas
në mënyrë të vazhdueshme, sido- moshës 35-vjeçare dhe një herë në
mos nëse në familje kemi pasur vit pas moshës 50-vjeçare. Mes një
Gjendja është alarmante. Në gjithë
botën numërohen 230 milionë të
sëmurë, ndërsa në vitin 2025 shifra
mendohet të shkojë në 350 milionë
mes shumës 215 dhe 375 miliardë
dollarë për kostot e sëmundjes
dhe komplikacionet e saj të
tmerrshme. Gjithashtu, në ditët
në vazhdim do të prezantohen në
kongres edhe linjat udhërrëfyese
për të trajtuar pacientët diabetikë
dhe me probleme të zemrës, duke
pranuar shpërndarjen e kurave në
të gjithë globin. Ndërkaq, prob-
lemi kryesor është përballmi i
emergjencës. Për këtë, nga Kopen-
hageni diabetologët nga e gjithë
bota u bëjnë apel të gjitha qever-
ive të shteteve të ndryshme të
botës: miratimin e një rezolute nga
të gjitha shtetet, që e përcakton
diabetin si një sëmundje sociale.
Megjithatë, deri tani asnjë vend
evropian nuk ka firmosur. Për këtë
duhen të paktën firmat e njëzet
shteteve. Italia, që ka një shkollë
diabetologjie me traditë të afir-
muar, përveç tre milionë të
burri dhe një gruaje ka diferenca
që lidhen me seksin, por rreziku,
në fillim më i ulët për seksin femër,
barazohet me atë mashkullor
gjatë periudhës së menopauzës,
kur zvogëlohet ndjeshëm numri i
estrogjeneve”, kujton Ilecito.
Gjithashtu, mes pikave kyçe, edhe
një dietë e shëndetshme. Skema
ideale është ushqyerja mesd-
hetare, njëlloj si ajo që kanë prak-
tikuar gjyshërit tanë. Shumë
peshk, pak mish të kuq, bukë dhe
brumëra në mënyrë të kufizuar
dhe gjithçka të gatuar me vaj ulli-
ri. Dhe për sa i përket verës, një
gotë në darkë, sipas ekspertëve,
ka efekt shumë të mirë në sistem-
in kardiovaskular. Mbipesha ësh-
të një tjetër armik i zemrës, ashtu
si një dobësim i tepruar, sidomos
nëse arrihet brenda një kohe të
shkurtër. Libri sugjeron gjithash-
tu ushtrime fizike, jo të tipit sport-
iv, të paktën pesë herë në javë.
Ndërsa për pjesën më të madhe të
popullsisë së shëndetshme mund
të jetë e mjaftueshme edhe një
ecje me hap të shpejtë për rreth 30
minuta, me paralajmërimin që
është mirë të ecni në zona jo të
E HENE, 18 SHTATOR 2006
Sëmundja
Tipi 1
Zakonisht shfaqet gjatë
fëmijërisë. Pankreasi nuk
arrin të prodhojë insulinë
Tipi 2
Godet 90 për qind të
pacientëve: lidhet ngushtë
me mbipeshën dhe
obezitetin. Manifestohet te 90
për qind e të rriturve
Parashikimet
3,5 milionë
Viktimat e parashikuara
për 2007-ën
80 për qind
Raste diabeti, në 2025 do të
jenë në vendet në zhvillim
sëmurëve (të tipit 2) dhe një mil-
ion të padiagnostikuarve, sepse në
fillimet e saj sëmundja nuk ka as-
një shenjë, duhet të luajë rolin e
saj. Pa folur këtu për Shqipërinë,
ku numri i diabetikëve është i
madh. “Do t’u kërkojmë ministrive
të të gjitha shteteve në botë që ta
mbështesin këtë iniciativë, në
mënyrë që ta përballojmë me
sukses kërcënimin e kësaj
sëmundjeje që na rrethon. Propo-
zojmë gjithashtu të taksohen të
gjitha ato ushqime që përmbajnë
shumë kalori dhe ushqimet e
padëshiruara, sidomos pijet dhe
ato që përmbajnë shumë sheqer.
Gjithashtu, të dyfishohen orët që
u kushtohen aktiviteteve sportive,
nëpër shkolla të garantojnë një
akses falas për aktivitet sportive,
sidomos të rinjve, të mos transme-
tojnë spote publicitare për ush-
qimet fëmijëve, t’i detyrojnë ndër-
marrjet e mëdha të shkruajnë
nëpër etiketat e produkteve jo
vetëm kaloritë e një ushqimi, por
edhe përqindjen e yndyrave, sido-
mos të atyre më të rrezikshme.
Duke përmirësuar stilin e jetesës
reduktohen në mënyrën më të
mirë të mundshme faktorët e rrez-
ikut. Një fëmijë obez dhe mbi-
peshë sot, ka 30 deri në 40 për
qind mundësi për t’u bërë diabe-
tik nesër”, përfundoi Silink.
ndotura nga pikëpamja atmosfer-
ike. Mes rekomandimeve, por
ndoshta më i vështiri për t’u res-
pektuar, është ai që të jesh i qetë,
duke mbajtur larg stresin psikofiz-
ik në familje, punë dhe raportet
sociale. Stresi mund të jetë shkaku
kryesor i ngjarjeve kardiake akute
si infarkti, sidomos nëse ai bash-
kohet edhe me faktorë të tjerë të
rrezikshëm.
Si motorët e makinave, edhe
zemra duhet t’i nënshtrohet kon-
trollit periodik, ndaj është mirë që
në periudha të caktuara të bëhet
një relaks i plotë. Nuk bëhet fjalë
për pushime të zgjatura, por për
kohën e lirë, që mund t’i dediko-
het aktiviteteve të preferuara.
“Pavarësisht progreseve të bëra
në fushën farmakologjike dhe tra-
jtimin e patologjive të ndryshme kar-
diovaskulare, sekreti për një zemër
të shëndetshme qëndron te kujdesi
dhe parandalimi. Përmbajtja e librit
qëndron në aktivitetin e vazh-
dueshëm fizik, të përditshëm dhe të
moderuar, edhe për të gjithë ata që
kanë pësuar infarkt apo probleme të
tjera me zemrën”, përfundon Iliceto.
Përgatiti: Arlinda Balla
E HENE, 18 SHTATOR 2006 NDRYSHE SHQIP 19

NJE UDHETIM NE
BABILONINE E EMRAVE

Me rreth 350 mijë, është vendi me varietetin më të madh të emërtimeve të familjeve. Por ka popuj të tjerë që bëjnë edhe pa to

Italia, mbretëria e mbiemrave.

Aziatikët ia dalin me shumë më pak
K
anë shumë për të bërë sipër ndodh edhe në Danimarkë, ku mbiem-
marrësit dhe politikanët ital rat më të përhapur janë Jensen dhe Jør-
ianë, të cilët kanë shkuar në gensen, që zënë rreth 33 për qind të
misionin diplomatik-tregtar popullsisë. Mbiemrat italianë më të
në Kinë. Do të shtrëngojnë duart e gjatë kanë nga 18 germa dhe më të sh-
shumë njerëzve me mbiemër të njëjtë, kurtrit, vetëm dy. Origjina e mbiemrave
duke parë se "mbiemrat kinezë ngjajnë italianë është e ndryshme: pjesa më e
shumë me njëri-tjetrin" dhe për këtë madhe e emrave të njerëzve, mbiem-
duhet një kujtesë shumë e mirë. Në Kinë rave, emrave të mesëm, vendeve, janë
ekzistojnë pak mbiemra në krahasim trashëguar që nga mesjeta e largët.
me pjesën tjetër të botës. Kinezët kanë Shpeshherë është e lehtë të mësosh
një "zakon të keq", që të çiftëzojnë mbi- prejardhjen gjeografike duke u nisur
emrat për t'u bërë gjithmonë e më thjesht nga mbiemri i tij: më thuaj se si
shumë. Qeveria, duke parë varfërinë e quhesh, të të them nga je. Kjo ndryshon
mbiemrave, i ka kërkuar popullsisë që në Turqi, ku pas revolucionit të Atat-
të vënë në punë fantazinë për të gjetur urkut, të gjithë banorët që deri më
emra të fëmijëve. Në Shangai, një ban- atëherë nuk kishin të drejtë të mbanin
or në dhjetë ka mbiemrin Zhang. Ban- një mbiemër, qenë të detyruar që deri
ka, shkolla dhe zyra postare denoncojnë në mëngjes të shpiknin një. Mustafa
një sërë problemesh që kanë lidhje me Kemal "Atatürk", që do të thotë "Babai i
regjistrimin e të dhënave. Në përgjithë- turqve" dhe si ligj asnjë tjetër nuk mund
si, emrat dhe mbiemrat që janë më të që ta ketë këtë mbiemër.
përhapur në kryeqytetin ekonomik ki- Gjërat komplikohen në Spanjë sepse
nez janë Chen (mbiemër) dhe Jie (emër vazhdon të ecë tradita që djali duhet të
që do të thotë "pastërti" dhe janë rreth mbajë emrin e babait, ndërsa vajza du-
4 mijë, sipas një studimi të bërë nga BBC. het të mbajë emrin e nënës. Si të dallosh
Sipas "Shangai Daily", një anonim tre- p.sh., gjyshin Juan García, babanë Juan
gon se shpeshherë disa letra drejtohen García dhe nipin Juan García? Por zakon-
në të njëjtën adresë me komshiun e tij, isht, fëmijëve u jepet një mbiemër i
edhe pse ai jeton dy kate më lart. Kjo dytë, ai i mamasë.
është më keq në Pekin, ku një në pesë
banorë ka mbiemrin Wang. Nuk është Si i bëhet pa mbiemër?
për t'u çuditur që mbiemri më i përhapur Ka edhe nga ata që ia dalin shumë
është Li (kinez). Më 2002, mbiemri më i mirë edhe pa mbiemër. Si tibetianët
përhapur ka qenë mbiemri kinez Hu. dhe javanezët. Ish-presidenti indone-
zian, Sukarno, quhej me të vërtetë
Italia, mbretëria e fantazisë kështu dhe kaq. Nuk kanë mbiemër
Ndoshta jo të gjithë e dinë që Italia, anëtarët e shumë familjeve
me rreth 350 mijë mbiemra, ashtu siç mbretërore, si ajo japoneze. Kështu
tregon "Wikipedia", në botë është ven- ndodh edhe me islandezët, të cilët i
di që ka më shumë variacion për sa u kushtojnë shumë rëndësi mbiemrit të
përket mbiemrave. Sipas të dhënave babait. Me fjalë të tjera, nëse zoti Karl i
nga Istat, dhjetë mbiemrat më të Reykjavik ka dy fëmijë, Anna dhe Mag-
përhapur janë duke filluar nga Rossi dhe nus, ata do të quhen Anna Karlsdóttir
Greco, që zënë një pjesë të kon- (që do të thotë vajza e Karlit) dhe Mag-
siderueshme të popullsisë. E njëjta gjë nús Karlsson (djali i Karlit).

FENOMENE PSIKOLOGJIKE

Bota është e mbushur me kurthe për syrin: dy dimensione mund të bëhen tre, apo tri fytyra të ndryshme që duken si një e vetme

Udhëtim brenda iluzioneve optike

D
y sy, dy imazhe, dy hemisfera të ndryshme. Kjo është ajo që tre
gon John Pettigrew, një eurobiolog në Universitetin e Queen
sland në Australi, për të zbuluar misterin mbi iluzionet optike.
Kur vrojtojmë diçka, truri fiksohet te një imazh i vetëm. Kur shohim gjëra
komplet të ndryshme, "truri" kalon sa te një imazh te tjetri, pa vendosur
se cila është "e vërteta". Nga ky kontrast janë krijuar disa nga iluzionet
më të famshme optike (si p.sh., lepuri dhe rosa, ose kubi i Neckerit).
Nga se shkaktohen këto fenomene?
Neurone konfuze
John Pettigrew mendon se janë dy gjysmat e trurit që "luftojnë" për
të pasur mbizotërim. Ai ka studiuar trurin e dhjetëra vullnetarëve dhe
zbuloi se kur një pjesë e trurit është e bllokuar, tjetra arrin që të vendosë
imazhin e saj, edhe nëse ajo që shohin sytë është komplet ndryshe.
Kush shikon? Truri
Rezultati tregon se truri ka një përgjegjësi të madhe për sa u përket
iluzioneve optike. Nëpërmjet tij mund të shikosh gjëra që nuk janë, ose
mund të shikojë atë që i intereson. Ndoshta është e vërtetë se bota nuk
është gjë tjetër veçse iluzion dhe që ne i shkojmë ndonjëherë shumë afër.
Nga sytë te neuronet
Cila është rruga e imazhit?
Pasi kanë goditur retinën e çdo syri, imazhet transportohen te dy
hemisferat. Në tru marrin jetë: përmbysen, ngjyrosen, përmblidhen nga
tre dimensionet në një të vetme. Nëse rezultati është jo i plotë ose kon-
fuz, truri mendohet që ta transformojë komplet në një imazh tredimen-
sional. Zakonisht, truri ynë i rindërton shumë shpejt skenat, duke u
bazuar në mekanizma të lindur si dhe sipas eksperiencave personale që
krijojnë në kujtesë "modele" si imazhe me tredimensionale, figura
gjeometrike, fytyra dhe elementë të kombinueshëm, që na mbeten gjatë
në mendje.
Edhe arti është iluzion
Struktura e botës reale, e ndërtuar në trurin tonë, hyn në veprim edhe
kur sytë tanë (ose më mirë truri ynë) duket sikur janë në lëvizje ose sikur
ndryshojnë. Si rezultat i kësaj, na duken trupa më të mëdhenj nga ajo që
janë me të vërtetë, ose kur perceptojmë një lëvizje, në të cilën ka figura
të palëvizshme, siç ndodh zakonisht në projeksionet kinematografike.
Iluzionet optike janë art, të cilat janë përdorur nga shumë artistë për të
zbuluar sekretet e vizionit tonë.
SHQIP 2 0
Realitet
& fantashkencë
"TOP TEN"
I MJETEVE PER MILIONERE
T
ë qenit milioner mund të krijojë shumë prob
leme, pasi një status i tillë krijon mundësinë e
plotësimit të menjëhershëm të tekave më të
ndërlikuara; gjë që ushqen më tej sensin e mosg-
jetjes së kënaqësisë dhe emocioneve të forta.
SciFi.com, rrjeti i internetit i specializuar për përm-
bushjen e kënaqësive, ku gërshetohen fantastikja
me shkencën e teknologjinë e lartë, ka përpiluar një
listë me dhjetë mjetet "hi-tech", të konceptuara për
shtresën më të pasur të konsumatorëve. Lista për-
bën një sugjerim të vlefshëm për të gjithë ata që,
falë mundësive financiare, mund t'i lejojnë vetes
luksin e pushimeve origjinale. Ja edhe mjetet që
propozon sajti:
Të ecësh mbi sipërfaqen e ujit
Në vend të parë gjejmë një veturë, e cila, së fund-
mi, i ka bërë vetes një vend nderi në Librin Gines të
Rekordeve: ka kaluar ngushticën që lidh Francën me
Anglinë në vetëm 3 orë dhe 14 minuta. Quhet "Rin-
speed Splash" dhe transformohet nga veturë e thjesh-
të në mjet amfib. Tani për tani nuk është në shitje,
por sigurisht që të pasurit do të gjejnë një mënyrë për
ta shtënë në dorë.
Udhëtime të arta
Nga Gjermania vjen një "Porsche" krejtësisht e
veshur me flori: si pjesa e jashtme, ashtu edhe në
brendësi makina përbën një bizhu të vërtetë. Ai që
është brenda nuk ka asnjë shans të kalojë rrugëve pa
tërhequr vëmendjen e të gjithëve.
Jetë ujore
Ja edhe një makinë që vjen nga deti: kompania
"Subeo" ka realizuar "Aquarius", një mjet nënujor që
arrin thellësinë prej 100 metrash. Nëndetësja e vogël,
e projektuar për të mbajtur në bord tre njerëz, mund
të udhëtojë për 74 orë pa ndërprerje duke garantuar
komfortin maksimal. Mjafton një milion e gjysmë
dollarë për një udhëtim turistik në thellësitë e detit.
Ambientalist, por me stil
Për të pasionuarit e makinave sportive, kupeja e
kompanisë "Tesla Motors" është krejtësisht elektrike.
E bukura është se nevoja për ta karikuar lind vetëm
pasi me të përshkohen plot 400 kilometra. Ka të ng-
jarë që të hidhet në treg në vitin 2007 dhe do të kush-
tojë rreth 100 mijë dollarë.
Jahti fluturues
Për të udhëtuar rreth botës në më pak se 80 ditë,
duhen kushte më se optimale. "Skyacht" është një
balonë e supersofistikuar e për përdorim personal.
Njeriu raketë
Rik Herron i ka dhënë jetë ëndrrës së çdo fëmije,
duke krijuar prototipin e një sistemi shtytës të ngjas-
hëm me atë të raketave. Mund të vihet si çantë shpine
Badokadonk
Mjeti i blinduar, që u jep mundës-
inë personazheve të famshme të
udhëtojnë në siguri të plotë e larg
syve kureshtarë
N D R Y S H E
Dhjetë mjetet më të mira të teknologjisë së
lartë, për të gjithë ata pasanikë që
kërkojnë eksperienca jashtë të
zakonshmes. Kërkesa e vetme: kushdo i
provon, duhet të jetë ultramilioner
La Rinspeed Splash
Transformohet nga veturë e
thjeshtë në mjet amfib. Tani për
tani nuk është në shitje
Aquarius
Nëndetësja e vogël, e projektuar për
të mbajtur në bord tre njerëz, mund
të udhëtojë për 74 orë pa ndërprerje
Skyacht
Kushte më se optimale. "Skyacht"
është një balonë e supersofistikuar
e për përdorim personal
Meajërtëkompresuar
Ka formën e një mjeti të zakonshëm
monovolum, ndërkohë që pjesa e jas-
htme është realizuar me fibër qelqi
Porsche
Krejtësisht e veshur me flori: si pjesa
e jashtme, ashtu edhe në brendësi
makina përbën një bizhu të vërtetë
CoupéeTeslaMotors
Është krejtësisht elektrike. Nevoja
për ta karikuar lind vetëm pasi me
të përshkohen plot 400 kilometra
RikHerron
I ka dhënë jetë ëndrrës së çdo fëmije,
duke krijuar prototipin e një sistemi
shtytës të ngjashëm me atë të raketave
Prototipi
I pajisur me kabinë tradicionale dhe gjas-
htë rrota që mund të fryhen duke krijuar
mundësinë e kalimit të çdo lloj pengese
E HENE 18 SHTATOR 2006
e me të mund të arrihet menjëherë në plazhin e
dëshiruar, ndërkohë që plazhistëve të tjerë u duhet
të përballen me radhët e gjata të trafikut. Pasi të real-
izohet modeli përfundimtar, i cili do të ketë edhe një
pajisje GPS, për t'u gjetur me lehtësi, mjeti do të kush-
tojë rreth 200 mijë dollarë.
I dashur, merr tankun!
Quhet "Badokadonk" mjeti i blinduar që u jep
mundësinë personazheve të famshme të udhëtojnë
në siguri të plotë e larg syve kureshtarë. Çmimi nis
nga 20 mijë dollarët, ndërkohë që mjeti mund të per-
sonalizohet sipas dëshirës me sisteme audio të
teknologjisë së lartë e drita neon.
"Kimera" nga qielli
Mjeti "Chimera", i realizuar nga kompania e spe-
cializuar në prodhime aerohapësinore "Atair", është
projektuar fillimisht për nevoja ushtarake dhe përm-
ban një shtytës me helikë dhe një dizajn esencial të
përshtatur për strukturën e tij të zbuluar. Mund edhe
të parashutohet nga ndonjë avion privat, për të sh-
kuar në vendin e pushimeve pa iu dashur të vonohet
nëpër aeroporte apo rrugë me trafik.
Makinë me ajër të kompresuar
Mjeti i prodhuar nga "Moteur Developpement
International", që përdor një teknologji të bazuar
tek ajri i ngjeshur, arrin deri 200 kilometra në orë.
Ka formën e një mjeti të zakonshëm monovolum,
ndërkohë që pjesa e jashtme është realizuar me
fibër qelqi. Në brendësi, kompjuteri i bordit ofron
të gjitha të dhënat që duhen për të udhëtuar, gjith-
ashtu është i konsultueshëm edhe përmes celular-
it. Sistemi GPS, lidhja e drejtpërdrejtë me interne-
tin, sistemi i emergjencës dhe ai i identifikuesit
zanor e bëjnë këtë makinë një "qytetth hiperte-
knologjik". Por sigurisht që përparësia më e mad-
he ka të bëjë me mungesën e çdo lloj substance të
dëmshme për ambientin, duke qenë se shtytja
(propulsioni) sigurohet nga ajri i ngjeshur. Me
vetëm 75 cent mund të përshkohen 100 kilometra.
Çmimi vërtitet te 10 mijë eurot. Problemi i vetëm
është se nuk mund të gjenden pika për të "furni-
zuar" makinën.
Prototipi
Vetura që zë vendin e dhjetë në këtë klasifikim nuk
është pagëzuar ende me një emër. Prototipi është i
pajisur me kabinë tradicionale dhe gjashtë rrota që
mund të fryhen duke krijuar mundësinë e kalimit të
çdo lloj pengese, njëkohësisht edhe për t'u transfor-
muar ne mjet amfib. Për ekzistencën e tij u mësua
vetëm falë pamjeve të një telekamere amatore. Në
treg pritet prej shumë kohësh, por tani për tani mbe-
tet veç një projekt pa emër e pa çmim.
Chimera
Mund edhe të parashutohet nga
ndonjë avion privat, për të
shkuar në vendin e dëshiruar të
pushimeve
E HENE, 18 SHTATOR 2006 SPECIALE SHQIP 21

Fëmijët e ngujuar
33 fëmijë të familjes Murriqi nuk do
të mundë të
kapërcejë
hekurat e
shtëpisë së tyre
për t`u ulur në
bankat e shkollës

Fenomeni në shifra
Në Qarkun e Shkodrës pas viteve '90
numërohen rreth 450 persona të vrarë,
për shkak të gjakmarrjes dhe 490
nxënës kanë lënë përfundimisht
shkollën për këtë shkak. Aktualisht,
në këtë zonë numërohen 200 familje
të ngujuara nga gjakmarrja. Në
qytetin e Shkodrës janë 61 fëmijë të
ngujuar, në Pukë 18 fëmijë dhe në
Malësinë e Madhe 12 fëmijë të
ngujuar, që të gjithë nga 0 deri në 14
vjeç. Në Qarkun e Shkodrës, pesë
vitet e fundit numërohen 334 vrasje
RASTET
për shkak të gjakmarrjes. Në zonat
Në Shkodër
veriore, ndryshe nga pjesa tjetër e
vendit, vihet re fenomeni i ngujimit janë shënuar dy
kolektiv, ku rasti më tipik është ai i raste, kur
familjes Muriqi. fëmijët janë
vrarë për
gjakmarrje. Në
vitin 2001, një
Shkodër, viti i ri shkollor ka rizgjuar dramën e gjakmarrjes për 33 fëmijët e fisit Muriqi 11-vjeçar u vra
duke ngrënë

Shkolla nuk është për ta,

bukë në oborrin
e shkollës në
fshatin Bërdicë
dhe në 2005-ën
një 14-vjeçar u
vra teksa po

se gjakësi i pret pas dere

kthehej nga
puna në fshatin
Shtoj të këtij
rrethi

HASMERIA
Hasmëria nisi më 13-vjeçari qan për shkollën

D
ita e parë e shkollës nuk do
të jetë e njëjtë për të gjithë
fëmijët shqiptarë. Vetëm 10
kilometra larg, ende pa hyrë në qy-
tetin e Shkodrës, në të majtë të
rrugës nacionale ndodhet fshati
zgjidhin vetë këtë problem, Bajrami
vazhdon: "I kemi kërkuar gjakësit
të mos na e falë gjakun, por të pak-
tën të mos na ngujojë të gjithëve. I
kemi vënë 16 meshkuj në dispozi-
cion për shenjë. Pra, kemi lënë 16
Paqes thotë: "Kemi bërë disa kon- 28 gusht 2004,
takte me familjen tjetër dhe do të
vazhdojmë sërish. Për rastin në
kur Zaim Muriqi
qëlloi për vdekje
Elsajedi:
fjalë, kemi vënë në dijeni të gjitha
instancat shtetërore, deri dhe Pres-
identin e Republikës dhe Parla-
bashkëmoshatarin
një

e tij. Ai u dënua
Kam harruar
Melgushë, ku janë të ngujuar 50 sh-
tëpi të fisit Muriqi. Në 28 gusht 2004,
meshkuj, ku ai mund të vrasë. Por
ai nuk ka dëgjuar, kërkon 107 mesh-
mentin. Shteti duhet të ndërhyjë
për ta zgjidhur përfundimisht këtë
me 12 vite burg të lexoj
dy 17-vjeçarë zihen me njëri-tjetrin. kuj për shenjë pushke. Të vetmit që fenomen". Më tej, Mustafe Daia
Në sherr e sipër, Zaim Muriqi qëllon po mundohen të na ndihmojnë thotë se në këtë fillimviti shkollor,
për vdekje bashkëmoshatarin e tij. janë misionarët e paqes, por dhe në Shkodër janë mbi 100 fëmijë që
Zaimi u kap nga policia dhe u dënua këta tani nuk kanë çfarë të bëjnë nuk ulen dot në bankat e shkollës,
me 12 vite burg. Ndërsa rreth 107 më". Për hasmërinë mes këtyre për shkak të gjakmarrjes.
meshkuj të këtij fisi, prej dy vitesh Bajram Muriqi familjeve, kryetari i Misionarëve të Ardi Hoti
janë të ngujuar për vrasjen që ai
kreu. Dënimin kanunor po e vuajnë
kështu dhe 320 njerëz të fisit dhe 33
fëmijë, që sot nuk do të mund të sh-
kojnë në bankat e shkollës.
Për të shkuar në shtëpitë e fisit
Muriqi, ashtu si në çdo familje të
ngujuar, duhet të jesh i shoqëruar PASOJAT
nga një person, i cili ka marrë leje më
Dënimin kanunor
përpara për vizitën që do bëhet.
po e vuajnë Elsajed Muriqi
Gjatë rrugës na shoqëron kryetari i
kështu dhe 320
Misionarëve të Paqes dhe Pajtimit Farë pranë gjyshit të tij,
njerëz të fisit dhe
Mbarëkombëtar, Mustafe Daia. Bajramit, qëndron 13-
Sapo futesh në rrugën e fshatit Mel- 33 fëmijë, që sot
nuk do të mund vjeçari Elsajed me dy
gush, banorët të njohin menjëherë
të shkojnë në motrat e tij. Vogëlush-
se je i huaj dhe nuk t'i ndajnë sytë
për asnjë çast. Shikimet bëhen dhe bankat e shkollës it, herë pas here i
më të frikshme sa më shumë u afro- mbushen sytë me lot
hesh shtëpive të të ngujuarve. te dëgjon gjyshin e tij
Makina nuk ndalon te dera, por disa duke qarë hallet.
metra më tutje. "Kështu është rreg- Megjithëse vetëm 13
ulli", thotë misionari i pajtimit të vjeç, ai kërkon të flasë.
gjaqeve. Në shtëpinë e plakut të Shkon në shkollë?
familjes Muriqi, i pari hyn mision- Jo.
ari i pajtimit. Sipas rregullave ka- Pse?
nunore ne na duhet të presim, pasi Kam frikë se më vra-
duhet lajmëruar i zoti i shtëpisë. sin gjakësit po të shkoj
Pasi plaku jep pëlqimin, djemtë e
në shkollë.
tij dalin dhe të bëjnë respektin e
duhur, duke të thënë: "Hajde bur- Po ti ke dëshirë të
rë. Je i mirpritun, urdhno brenda ça shkosh në shkollë?
të ketë falë Zoti". MISIONARI Po, shumë. Më ka
Megjithëse në një gjendje të Kryetari i marrë malli të shkoj në
mjerueshme ekonomike, të zotët e Misionarëve të bankat e shkollës, të
shtëpisë mundohen të bëjnë dety- Paqes, Mustafe mësoj e të luaj me
rimet ndaj mikut, ndërsa sytë e Daia, thotë: shokë dhe shoqe. I
fëmijëve të vështrojnë si të frikë- "Shteti duhet të shikoj me lakmi të
suar nga hekurat e dritares. Bajram ndërhyjë për ta madhe shokët e mi që
Muriqi, i zoti i shtëpisë, i cili është zgjidhur shkojnë në shkollë.
kryeplaku dhe mjeku i fshatit, flet përfundimisht Nganjëherë futem në
në emër të të gjithë meshkujve të këtë fenomen"
dhomë vetëm dhe qaj
fisit: "Jemi në hall të madh. Prej dy
nga halli.
vitesh jemi ngujuar 107 meshkuj të
fisit. Kemi 33 fëmijë, të cilët në ditën Di të lexosh?
e parë të shkollës nuk mund t'i dër- Jo. Kam harruar. Kam
gojmë dhe kjo është ajo që po na dy vjet që nuk kam
shqetëson më shumë. Kemi 10 hapur asnjë libër,
fëmijë, që prej dy vitesh nuk kanë megjithëse mundohen
shkuar në klasë të parë, 8 të tjerë që prindërit të na më-
kanë ndërprerë klasën e 2 apo të sojnë vetë, por kanë
tretë dhe tani pas dy vitesh, duke halle të tjera më të
mos qenë në shkollë, kanë harruar mëdha.
dhe nuk dinë më të lexojnë". Duke
na treguar se si janë munduar ta
SHQIP 22
Ministri i Arsimit, Genc Pollo, kërkon më shumë përkushtim e cilësi nga mësuesit dhe premton investime
Shkollat hapen për 600 mijë nxënës
Në të gjithë vendin, sot çelin dyert 1800 shkolla 9-vjeçare dhe 370 të mesme
RIVIERA DEDAJ
M
irë se vini nxënës të
dashur!" Një fashetë me
ngjyrë të bardhë dhe të
kuqe varet sot në çdo shkollë. Koha
e vrenjtur ka zbehur qiellin, por jo
vrullin e nxënësve që sot vihen
edhe një herë në rresht para sh-
kollës. Viti i ri shkollor është gjithnjë
ndryshe për ta. Sidomos për ata të
shkollave 9-vjeçare. Por edhe gjim-
nazistët, përshkohen nga emocio-
net që i karakterizon mosha. Tash-
më sërish në shkollë. Janë rreth
600 mijë nxënës që sot i drejtohen
shkollës, nga klasa e parë e deri
në vitin e katërt maturë, në të
gjithë vendin. Një numër stan-
dard ky prej vitesh. Pjesa më e
madhe e tyre ndjekin arsimin
bazë në 1800 shkolla të arsimit 9-
vjeçar, që gjenden anembanë Sh-
qipërisë. Ndërkohë që një numër
më i vogël të rinjsh ndjekin ar-
simin e mesëm në 370 gjimnaze.
Shifrat iu referohen statistikave të
Ministrisë së Arsimit.
Gjithashtu, sot u drejtohen sh-
kollave edhe mijëra mësues. Në
ditën e parë të shkollës për nxënësit
dhe të punës për mësuesit ka për-
shëndetur edhe kreu i Ministrisë së
Arsimit dhe Shkencës, Genc Pollo.
Ndërsa ka uruar një vit të mbarë
shkollor, Pollo, ka kërkuar më
shumë përkushtim nga mësuesit,
duke u kujtuar atyre se kjo vjen
edhe si pasojë e mbështetjes më të
madhe financiare që kanë. Ai u
shpreh se "para një viti, premtuam
të ngremë statusin social të më-
suesve. Sot, ata paguhen shumë
më mirë e marrin kredi preferen-
ciale. Pra, Ministria e Arsimit dhe
Shkencës ka të drejtë të kërkojë më
shumë përkushtim e cilësi". Ndër-
sa për nxënësit, ministri i Arsimit tha
se, "nesër është një ditë e veçantë
për qindra mijëra prej jush që sot
bëni përgatitjet e fundit për në sh-
kollë. Një urim shumë të veçantë
nga unë, posaçërisht për vogëlush-
ët e klasës së parë".
Për problemet e mëdha të arsim-
it, të mbartura dhe të shtuara, siç
janë programet, ambientet dhe di-
siplina, ministri i ka prekur kalimthi.
Për disiplinën, disi të cenuar në
mbyllje të vitit shkollor që lamë pas,
ai tha se "një shoqëri demokratike
me ekonomi të zhvilluar, përbëhet
nga qytetarë të arsimuar në nivelin
e duhur". Ndërsa për tekstet e
ngarkuara, për të cilat nxënësit janë
ankuar një vit më parë, ministri i
Arsimit u shpreh se "reforma e kur-
rikulës do të vazhdojë për të lënë
pas mësimin përmendësh, për të
shkuar drejt zhvillimit të mendimit
kritik dhe autonom. Po kështu, in-
vestimet në shkolla janë sërish në
listën e premtimeve të qeverisë.
Sipas Pollos, buxheti i këtij viti për
to është shumë i lartë, kështu do
jetë edhe në 2007-ën. Më tej, ai sh-
toi se "do të punojmë edhe me
pushtetin vendor, përgjegjës për
këtë çështje, në mënyrë që këto in-
vestime të jenë më efikase".
Ministri
"Mësuesit paguhen shumë më mirë
e marrin kredi preferenciale, ndaj
ministria ka të drejtë të kërkojë më
shumë përkushtim e cilësi"
Drejtuesit e shkollës ankohen për mungesë ambientesh: Kemi vite që kërkojmë zgjerim
Gjimnazi i Kukësit, i vetëm përballë
fluksit të nxënësve nga tri rrethe
N ë Qarkun e Kukësit,
që përfshin rrethet:
Kukës, Tropojë dhe Has
do të ulen në bankat e
shkollës në ciklin e
detyrueshëm rreth 27
mijë nxënës, ndërsa rreth
3500 të tjerë në shkollat e
mesme. Në Kukës janë
bërë përpjekje për
sistemimin e një seri
problemesh me të cilat
përballet arsimi në tërësi
dhe ai në verilindje në
veçanti. Së pari, sistemi-
mi i nxënësve në shkollën
e mesme (dhe konvikt),
së dyti, sigurimi i kuadrit mësim-
dhënës të profilit dhe së treti, grupi-
mi i klasave apo i shkollave me
numër shumë të kufizuar nxënë-
sish. Në shkollën e mesme të
përgjithshme të Kukësit "Havzi
Nela", e cila nuk është e vetmja në
qytet, ka një dyndje të papërbal-
lueshme të nxënësve që vijnë nga
shkollat e sistemit të detyrueshëm.
Numri i nxënësve të regjistruar në
vitin shkollor 2006-2007 në këtë
shkollë është më i madh se 1800.
Vetëm nga shkollat e qytetit, këtë
vit i shtohen gjimnazit 320 nxënës
SOCIALE
Ristrukturimi ka lënë pa prekur sivjet vetëm shkollat në zonën e minoritetit
Në Gjirokastër, 22 mësues më pak
V iti i ri shkollor në Qarkun e
Gjirokastrës do të lërë pa punë
rreth 22 mësues dhe edukatorë, të
cilët dalin në asistencë për shkak të
uljes së numrit të nxënësve, por
edhe për shkak të fryrjes së stafeve
pedagogjike. Por, numri i atyre që
do të lënë vendet e punës mund të
rritet edhe më, pasi rreth 40 mësues
të tjerë në Qarkun e Gjirokastrës
transferohen nga një shkollë në
tjetrën, për shkak të disproporcion-
eve në raportet mësues-nxënës
dhe të gjithë ata që janë caktuar në
Nxënësit
600 mijë është numri i nxënësve në
të gjithë vendin, që do të ndjekin
këtë vit arsimin parauniversitar, të
mesëm dhe atë 9-vjeçar
KUKESI
që do të thotë jo më pak se 8 klasa
paralele. Drejtori i shkollës, Faslli
Gërmizi, thotë se përveç nxënësve
të qytetit, janë një numër i madh
nxënësish që vijnë nga zonat e tjera
ku nuk ka shkollë të mesme, si dhe
nga rrethet Has, Tropojë dhe Pukë.
Kështu, "sivjet pritet që të regjistro-
hen 10 apo 11 klasa të para paralele
me jo më pak se 50 nxënës, ndërko-
hë që kapaciteti mbajtës i godinës
së shkollës është për 750 nxënës",
thotë drejtori Gërmizi, duke shtuar
se vitin e shkuar pikërisht për mu-
ngesë ambientesh shkolla kishte
fshatra dhe zona të thella rurale
janë deklaruar se nuk do të shkojnë
në vendet e punës ku janë trans-
feruar. Këto shifra dhe fakte janë
deklaruar nga vetë drejtori rajonal i
arsimit, Vasil Muka, disa ditë para
fillimit të vitit të ri shkollor në sistem-
in parashkollor dhe 9-vjeçar. Drej-
tori Muka tha se buxheti i shtetit ka
investuar këtë vit rreth 60 milionë
lekë për rikonstruksionin e shkol-
lave në Qarkun e Gjirokastrës. Për
shkak të këtyre rikonstruksioneve,
shkolla 9-vjeçare "Naim Frashëri"
Shkollat
2200 është numri total i shkollave
publike në vend, 1800 prej të cilave
janë shkolla 9-vjeçare, ndërsa
pjesa tjetër të mesme
PROBLEMET
SHKOLLA
Në qytetin e Kukësit
funksionon vetëm
një gjimnaz, me
emrin "Havzi Nela",
të cilit i janë shtuar
edhe disa degë
profesionale
GODINA
Shkolla e mesme e
përgjithshme "Havzi
Nela" funksionon
prej vitesh në të
njëjtën godinë, edhe
pse numri i
nxënësve shtohet
NGARKESA
Vetën nga shkollat
9-vjeçare të Kukësit,
gjimnazit i shkojnë
sivjet 320 nxënës,
ndërsa priten
nxënës edhe nga
Tropoja e Hasi
në lagjen "Dunavat" të qytetit të
Gjirokastrës do t'i hapë dyert 10
ditë me vonesë. Sipas kreut të ar-
simit në qark, investimi prej 25 mil-
ionë lekësh i dhënë nga Ministria e
Arsimit dhe Shkencës për rikon-
struksionin e kësaj shkolle është
copëzuar nga bashkia dhe kjo ka
shkaktuar vonesa. Ndërkohë, sa u
përket shkollave të minoritetit,
kreu i DRA-së tha se "edhe pse ësh-
të kërkuar grupimi i shkollave në
minoritet nuk do të mund të arri-
het, pasi më parë duhet investuar
protestuar duke e shtyrë procesin
mësimor me disa javë. Ka pasur,
ndërkohë, projekte për shtimin e
kapacitetit të godinës, por që asn-
jëherë nuk u bënë realitet. Edhe
ndërtimi i një shkollë 9-vjeçare në
një prej lagjeve të reja e periferike
të qytetit, që do të tërhiqte rreth 800
nxënës do të krijonte ambiente të
lira për shkollën e mesme, duke
lëshuar ambientet e shkollës "Ba-
jram Curri", që ndodhet fare pranë
godinës së shkollës së mesme ak-
tuale. Në bashki, nëpërmjet
nënkryetarit Kujtim Ademi, mëso-
het se edhe tenderi i gjashtë i sh-
kollën 9-vjeçare të lagjes së re ishte
anuluar nga agjencia e prokuri-
meve publike, duke vonuar ecur-
inë normale mësimdhënies në
qytet. Për shkollën në fjalë, filli-
misht ishin dhënë 20 milionë lekë
me të cilat u ngrit kati i parë dhe i
dytë, ndërsa tenderi për katet e
tjera, të tretë dhe të katërt, si dhe
për pajisje, kishte në dispozicion 65
milionë lekë. Shkolla e mesme
"Havzi Nela" funksionon edhe si
një shkollë shumëdegëshe, pasi në
të janë disa nga degët e kërkuara
profesionale si ajo pedagogjike dhe
disa vite degëve teknike. Su.Di.
E HENE, 18 SHTATOR 2006
për të përshtatur godinën e shkollës
së Dervicianit". Përqendrimi në një
shkollë është kërkuar nga vetë
prindërit dhe nxënësit për të rritur
cilësinë në mësimdhënie, por në
bashkëpunim edhe me konsul-
latën greke dhe Ministrinë greke të
Arsimit është rënë dakord që
përqendrimi i shkollave të Dropul-
lit të Poshtëm dhe të Sipërm të kry-
het gradualisht. Edhe shpërndarja
e mësuesve dhe edukatorëve do të
bëhet në bazë të kërkesave që do
të vijnë. En.Se.
Konstatimi i specialistëve
Fier, rrezik
për shëndetin
në shkolla
I nspektorati higjieno-
sanitar i Drejtorisë së
Shëndetit Parësor në
Fier ka dhënë alarmin në
këtë fillimviti arsimor
dhe ka vulosur përfundi-
misht mbylljen e disa sh-
kollave, çerdheve e kop-
shteve, të cilat nuk plotë-
sojnë kushtet higjieno-
sanitare. Burime nga In-
spektorati i Higjienës në
këtë drejtori faktojnë se
më shumë se 50 për qind
e institucioneve arsimo-
re të Qarkut të Fierit, nuk
i kanë plotësuar kushtet
higjieno-sanitare,
ndërkohë, vetëm pak
prej tyre rezultojnë për
këtë inspektorat si më
problematiket. Përveç
mungesës së infrastruk-
turës së nevojshme në
këto objekte arsimore, në
këtë fillimviti inspektorati
ka parë se shumë prej
tyre nuk janë lyer, madje
edhe në ambientet e
brendshme. "12 institu-
cione arsimore, vetëm në
rrethin e Fierit, për ne
nuk duhen hapur dhe
për to është prerë doku-
menti i mbylljes. Janë po
të njëjtat institucione ar-
simore, të cilat edhe vitin
e kaluar janë cilësuar si
të papërshtatshme për
funksionim. Deklaroj se
në më shumë se 50 për
qind të shkollave, çerd-
heve e kopshteve nuk
është vënë dorë, si dhe
nuk plotësojnë asnjë
kusht higjieno-sanitar",
thotë Lirika Dhamo,
përgjegjëse e Inspek-
toratit Higjieno-sanitar
për institucionet arsimo-
re në Fier.
Cilësitë që i kanë kthy-
er këto objekte arsimore
jashtë funksionit të tyre,
janë që nga mungesa to-
tale e banjave dhe e ujit
të rrjedhshëm, deri te
mosvënia dorë për lyer-
je apo për plotësim më
bazë materiale.
"Më problematike
paraqiten çerdhet dhe
kopshtet, 5 prej të cilave
janë mbyllur vitin e kalu-
ar nga ne, por çuditër-
isht, këtë vit ato rihapen
me po të njëjtën situatë",
tha më tej, Lirika Dhamo.
Ma.Tr.
E HENE, 18 SHTATOR 2006 SOCIALE SHQIP 23

Ministria: Këtë vit do të ndjekin Dokumentet e nevojshme: Dëftesa

shkollën e lartë 95 për qind e atyre e pjekurisë, certifikata e lëndëve
që morën pjesë në provimet e me zgjedhje, certifikatë personale
maturës, e që ishin 23500 veta me foto, si dhe dy fotografi

Studentët e rinj, sot nis

regjistrimi nëpër fakultete
Dekani Çela: Pranohen vetëm dokumentet origjinale
RIVIERA DEDAJ parë e regjistrimit, më tej stu- siteteve, të klasifikuar sipër vijës ka edhe një fazë të tretë dhe të fun-
dentët që janë shpallur fitues ndarëse. dit. Kështu, vendet e mbetura

M
ijëra të rinj mund t'i gëzo
hen sot librezës së stu
dentit. Çasti i shumëpri-
tur erdhi. Ëndrra për shkollë të lartë,
tashmë është realitet, 8440 të rinj
që fituan një të drejtë studimi në
degët me kuota të mbyllura, që
edhe më të preferuarat,
sot është realitet. Por
edhe mijëra të tjerë
presin të hyjnë në audi-
torë në degët e liberali-
zuara, kryesisht të uni-
versiteteve të rretheve.
Nuk ka një numër të
saktë të atyre që do t'i
gëzohen kësaj të drejte
studimi, por nëse i ref-
erohemi premtimeve të
Ministrisë së Arsimit
"këtë vit do të ndjekin
shkollën e lartë 95 për
qind e atyre që morën
pjesë në provimet e
maturës, e që ishin
23500 veta".
Gjithsesi, ajo çka
theksohet nga dekanët
dhe rektorët në këtë
ditë dhe në gjitha të
tjera, kur vijon regjistri-
mi është serioziteti.
Është vendosur që studentët e
rinj, ditën që shkojnë pranë fakul-
tetit për t'u regjistruar, të kenë në
dorë dokumentet origjinale që
janë "dëftesa e pjekurisë, certifika-
ta e lëndëve me zgjedhje, certi-
fikatë personale me foto, si dhe dy
fotografi". Drejtuesit e shkollave
të larta i mëshojnë origjinalitetit
dhe u bëjnë apel të rinjve të mos
tentojmë me dokumente false.
Dekani i Fakultetit të Drejtësisë,
Kudret Çela, u shpreh dje, se "pro-
cesi i regjistrimit do të jetë po aq
korrekt sa ai i përzgjedhjes, ndaj të
rinjtë duhet t'u nënshtrohen rreg-
ullave, siç është ai i paraqitjes së
dokumenteve origjinale". Çela sh-
toi se "nuk do të tolerohet ndaj aty-
re që do të kërkojnë të përfitojnë
të drejtë studimi në mënyrë të pa-
drejtë".
Regjistrimet nisin në të gjitha
fakultetet dhe shkollat e larta të
vendit në orën 09:00 e vazhdojnë
deri në orën 15:00, në sportele të
posaçme. Bashkë me dokument-
et, studentët duhet të paguajnë
edhe taksën e regjistrimit në
bankë dhe prej andej të marrin
mandatarkëtimin që duhet ta
dorëzojnë në fakultete.
Data 18 shtator, është dita e
(sipër vijës së kuqe) mund të regjis-
trohen edhe në datat 19, 20, 21, 22
shtator nga ora 09-15:00. Kjo është
faza e parë e regjistrimit, ku për-
fundon edhe koha që kanë në dis-
pozicion për t'u regjistruar ata që
janë fituesit e parë të univer-
TE DHENA
K ryetari i Partisë Socialiste, Edi
Rama, ka kritikuar dje, ashpër,
punën e bërë në dikasterin e arsim-
it të drejtuar nga ministri Genc
Pollo. Sipas drejtuesit të opozitës,
puna e qeverisë në drejtim të lib-
eralizimit të universiteteve lë
shumë për të dëshiruar. Ndërsa
komentoi edhe zhvillimet e fundit
në provimet e pranimit të stu-
dentëve në shkollat e larta. "Kemi
një shkelje flagrante të së drejtës
së atyre që kanë mbaruar shkollën
e mesme, bile me rezultate të mira
për të hyrë në një universitet",
konstatoi Rama. Ndërsa shtoi se
tashmë dihet shumë mirë që
paaftësia e demonstruar nga Min-
istria e Arsimit dhe Shkencës, ash-
tu sikurse mungesa e transpar-
encës bëjnë që me qindra të rinj
me notë mesatare mbi 9 të privo-
hen nga e drejta për të ndjekur stu-
dimet. Drejtuesi i opozitës vlerësoi
se ngatërresa e koeficienteve dhe
mospërputhja mes një koeficienti
të dhënë së fundi dhe një të dhënë
Më tej, është parashikuar që të
ketë edhe dy faza të tjera regjistri-
mi, për ata që janë poshtë vijës dhe
që përfitojnë nga postimi i saj për
shkak të lirimit të vendeve, nga ata
që janë fitues në dy apo më shumë
degë. Kështu, vendet e mbetura
bosh nga mosregjistrimi i fituesve
shpallen deri më datë 24 shtator
nga fakultetet. Emrat e stu-
dentëve që përfitojnë nga rënia e
vijës, pra, nga mosregjistrimi i
fituesve të parë, shpallen më datë
24 shtator. Në datat 25 dhe 26
mund të regjistrohen pranë
fakulteteve ku kanë përfituar, për-
fituesit e parë dhe që janë ato që
renditen të parët, poshtë vijës.
Regjistrimi i studentëve të rinj
18 SHTATOR
Hapen regjistrimet
që vazhdojnë deri
më 22 shtator, në
oraret 09-15:00.
Kjo është faza e
parë e regjistrimit,
ku studenti i ri
merr edhe kartën e
studentit
Kryetari i PS-së shpreh shqetësimin për atë çka po ndodh në universitete
Edi Rama: Reformat në
arsim janë të dështuara
Koeficientet
Ngatërresa e koeficienteve dhe
mospërputhja mes një koefici-
enti të dhënë së fundi dhe një të
dhënë më parë bëjnë që të jenë
jo pak, por me qindra të rinj që
ngelin jashtë fakulteteve. Ky
është një problem i krijuar nga
paaftësia, një problem që duhet
të rregullohet sa më parë
më parë bëjnë që të jenë jo pak, por
me qindra të rinj që ngelin jashtë
fakulteteve. "Ky është një problem
i krijuar nga paaftësia, një problem
bosh nga mosregjistrimi i stu-
dentëve të fazës së dytë shpallen
më 27 shtator. Ata që kanë përfitu-
ar nga rënia e vijës për të tretën
herë mund të regjistrohen vetëm
në një datë, më 28 shtator. Ky ësh-
të edhe afati i fundit i regjistrimit
të studentëve të rinj. Pas kësaj
date, nuk bëhet asnjë regjistrim në
asnjë fakultet. Ministria e Arsimit
u kërkon universiteteve që më
datë 29 shtator, të dërgojnë pranë
këtij dikasteri listat përkatëse, të
fituesve të kuotave të paplotë-
suara dhe të kandidatëve të in-
teresuar për të hyrë në fakultet. Me
anë të një udhëzimi të veçantë,
ministria do të vendosë se çdo të
bëhet më tej.
25-26 SHTATOR
Është faza e dytë
e regjistrimeve, ku
përfitojnë ata
kandidatë që janë
poshtë vijës dhe
që përfitojnë nga
rënia e saj, nga
mosregjistrimi i të
parëve
AKUZAT
që duhet të rregullohet sa më
parë", tha Rama. Sakaq, ai shtoi se
nuk ka asnjë arsye të mbyllësh
rrugën e dialogut me këta të rinj që
28 SHTATOR
Është dita e fundit
e regjistrimit, ku
hyjnë ata studentë
që kanë përfituar
nga rënia e dytë e
vijës, pas kësaj
date vendet bosh
shkojnë në
ministri
Infrastruktura
Vëmë re me shqetësim se edhe
pas kësaj faze të ndërmarrë nuk
vihet re asnjë shtim i numrit të
pedagogëve, që si pjesë e stafit
pedagogjik mundësojnë
mbarëvajtjen e arsimit. Numri i
madh i studentëve, si pasojë e
kësaj nisme, nuk është sho-
qëruar me zgjerim auditorësh
kanë të drejtën e arsimimit. Sipas
kreut të selisë rozë, është absolut-
isht një pikëpyetje e madhe dhe
është absolutisht një e panjohur e
8440
Është numri i
studentëve që
kanë fituar në
degët e me
kuotë të mbyllur
të cilat janë
edhe më të
preferuara për
të rinjtë
madhe ajo që po ndodh në plot
fakultete. Rama konstatoi se edhe
pas këtij liberalizimi tërësisht të
çuditshëm ka të meta të mëdha.
Kjo, duke iu referuar situatës me
të cilën po ndeshen sot universite-
tet dhe fakultetet në të gjithë ven-
din. Kryetari i Partisë Socialiste
theksoi se numri i madh i stu-
dentëve si pasojë e liberalizimit
nuk është shoqëruar me rritje të
hapësirës për shkollim çka nënk-
upton zgjerimin e auditorëve ku
kryhet mësimdhënia. "Gjithash-
tu, vëmë re me shqetësim se edhe
pas kësaj faze të ndërmarrë nuk
vihet re asnjë shtim i numrit të
pedagogëve që si pjesë e stafit
pedagogjik mundësojnë mbarë-
vajtjen e arsimit", nënvizoi kreu i
opozitës. Rama konstatoi me
keqardhje se reformat në sistem-
in arsimor mund të cilësohen tash-
më si të dështuara. Kreu socialist
kërkoi marrjen e masave dhe
zgjidhjen e problemeve të krijua-
ra në arsimin e lartë sa më shpejt.

platforma
Flet rektori Agim Kukeli: Si do ta luftojmë fenomenin e mitëmarrjes nga pedagogët

Universiteti i Durrësit, përgatitet sistemi i ri i vlerësimit

N jë staf akademik prej 22 vetash do të jetë në
dispozicion të 480 studentëve të parë të
Universitetit të Durrësit. Rektori i këtij univer-
siteti Agim Kukeli ka mohuar zërat e
përzgjedhjes së një pjese të stafit edhe mbi ba-
zën e preferencave politike. Dr. Fatos Tartari, stu-
diues dhe historian nga Durrësi, si dhe një nga
aplikuesit për pedagog në këtë universitet ësh-
të ndjerë i zhgënjyer nga përgjigja e thatë dhe
negative e marrë në rrugë elektronike. "Një grup
i mirë intelektualësh durrsakë kanë vite që
përpiqen për të realizuar ëndrrën e çeljes së një
universiteti në Durrës dhe kur kjo përpjekje re-
alizohet, dyert kanë mbetur të mbyllura", thotë
Agim Kukeli Dr. Tartari. Nga ana tjetër rektori Kukeli gjatë një
prononcimi për gazetën "Shqip" shprehet:
"Përzgjedhja e stafit akademik dhe atij mbësh-
tetës është bërë vetëm mbi kriteret e ekselencës,
kredencialeve formale më të mira dhe të interv-
istës dhe përqafimit të filozofisë së universitetit
"Aleksandër Moisiu". Ne jemi një universitet me
parametra të krahasueshme me universitetet
më të mira të Evropës Perëndimore dhe Shteteve
të Bashkuara të Amerikës." Një ambicie tepër e
lartë kjo për sistemin e lartë arsimor shqiptar që
vazhdon të përballet me fenomenin e mitmarrjes,
korrupsionit dhe cilësisë së ulët akademike, nga
rektori Kukeli mbështetet në kurrikulat e kraha-
sueshme me universitetet më të mira në botë dhe
programet e mira të lëndëve, sistemi i kompju-
terizuar që do t'i afrojë studentët virtualisht me
informacionin më të fundit studimor shkencor.
Edhe marrëdhëniet mes pedagogëve dhe stu-
dentëve, sipas Kukelit do të sjellin risi për univer-
sitetet shqiptare, pasi do të jetë një marrëdhënie
partneriteti e mbështetur në filozofinë e ndalim-
it kategorik të mitmarrjes. Sipas tij, lëndët nuk do
të kenë titullarë, duke krijuar barazinë mes ped-
agogëve, që do të jenë nën monitorim nga drej-
tuesit e fakulteteve. Gjithashtu, lëndët nuk do të
kenë provime finale dhe vlerësimi i studentëve
do të bëhet mbi bazën e paraqitjes gjatë gjithë
semestrit, ndërsa provimet do të jenë vetëm me
shkrim dhe do të vlerësohen nga persona të pa-
varur. Vali Qyrfyçi
E HENE, 18 SHTATOR 2006
S O C I A L D E M O K R ATET,
REKORDMENËT E POLITIKËS
Partia Socialdemokrate e Suedisë mund të
konsiderohet pa frikë një ndër partitë më të suksesshme
në botë, kjo, pasi gjatë të gjitha zgjedhjeve të
përgjithshme, që nga viti 1940 deri në vitin 1988, ka
marrë 45%-50% të votave të elektoratit. Kryesisht,
suksesin e ka te gjithpërfshirja, madje edhe emigrantët
e gjejnë veten shumë në programin e kësaj partie, ndaj
e kanë votuar vazhdimisht. Duke qenë të suksesshëm
dhe shumë të votuar, socialdemokratët kanë ndenjur
në pushtet 79 vjet rresht, pra në thuajse të gjitha
legjislaturat, që kur u aprovua në vend qeveria
parlamentare. Aktualisht, partia drejtohet nga
Kryeministri Goran Persdon.
B O T E
Prej shumë vitesh, diferencat mes rivalëve nuk kanë qenë kaq të ngushta sa në zgjedhjet e djeshme
Suedi, koha për ndryshim
Tëdjathtët synojnëpushtetinpasvitesh“sundimi”tësocialdemokracisë
D
je, suedezët kanë votuar
në atë që pa frikë mund
të konsiderohen si zgjedh-
jet më të vështira të dhjetëvjeçarit
të fundit, ose shkak i afrimit në
pikavarazhet e sondazheve
parazgjedhore të partive konkur-
rente. Një koalicion i qendrës së
djathtë ka kërkuar të sfidojë
partinë e fuqishme në pushtet, So-
cialdemokrate. Çështjet kryesore
elektorale përfshijnë kryesisht
modelin, deri tanimë të suk-
sesshëm dhe unit suedez të
mirëqenies. Pikërisht sipas të
djathtëve, ky model, që është
edhe krenaria e shtetit skandinav,
duhet të ndryshohet dhe të refor-
mohet, në mënyrë që t’i mbijetojë
ekonomisë globale. Sondazhet e
fundit e kanë vendosur aleancën
e qendrës së djathtë, të kryesuar
nga Partia Konservatore e Moderu-
ar, në një afërsi shumë të madhe
me socialdemokratët në pushtet,
madje sondazhi më i fundit i kish-
te vënë sfiduesit pak pikë përpara
të majtëve. Megjithatë, ende nuk
është e sigurt se e kujt do të jetë
fitorja dhe liderët e të dy partive e
kanë pranuar vështirësinë e për-
caktimit të pastër të një fituesi.
Megjithatë, përfaqësuesi i
opozitës, njeriu që do të bëhet
Kryeministër i vendit, në rast të fi-
tores së të djathtës, Fredrik Rein-
feld, ka deklaruar se nuk i beson
shumë sondazheve dhe se, sipas
tij, të djathtët janë shumë më mirë
në realitet nga ç’paraqiten në shi-
frat e sondazheve. Gjithë arsena-
lin e saj kundër partisë në push-
tet, opozitarët e kanë vendosur te
ndryshimi që i duhet bërë tregut
rixhid të punës dhe kostos tepër të
SHQIP 2 5
SFIDUESIT
madhe që i duhet të përballojë nistri aktual e ka akuzuar opozitën
qeveria për sistemin e mirëqenies. se synon shkatërrimin e sigurisë së
Reinfeld ka akuzuar qeverinë për tregut të punës në Suedi dhe për Edhe pse pesë vitet fun-
verbëri ndaj rritjet së shkallës së marrjen e masave drastike finan- dit kanë qenë vite të një
papunësisë dhe për mosmarrjen ciare në projektin e shtetit të suksesi ekonomik për
e të gjitha masave, që vendi të ar- mirëqenies. Sipas tij, një gjë e tillë qeverinë, kjo e fundit
rijë të konkurrojë me sukses në tre- do t’i shkaktonte probleme shumë nuk e ka pasur rrugën të
gun e ekonomisë botërore. Në të mëdha modelit social suedez, i shtruar me lule. Megjith-
anën e kundërt, Person, Kryemi- cili është një model shumë unik. atë, opozita vendase ka
shumë shpresë për të
fituar. Qendra e djathtë
Gjermani, zgjedhjet përfaqësohet nga një
koalicion prej 4 partive,
“Pasardhësit e Hitlerit”,
Partia e të Moderuarve,
Liberalët, Partia e Qen-
drës dhe Kristian
Demokratët, të cilët janë
shanse për të fituar mbledhur rreth kandi-
datit të tyre për Kryemi-
nistër, 41-vjeçarit, Fre-
Dy shtete gjermane kanë votuar dje për Parlamentet e drik Reinfeldt. Një risi e
këtyre zgjedhjeve është,
tyre, me parashikime që pritet të favorizojnë të djathtën
se për herë të parë në
ekstreme dhe të godasin kristiandemokratët e kan-
histori marrin pjesë në
celares Merkel. Pikërisht socialdemokratët pretendojnë
garën elektorale edhe
bashkinë e qytetit-shtet të Berlinit. Për sa i përket Mek- partitë e ekstremit të
lenburg-Uestern Pomeranias, risia është se aty, Partia e djathtë. Një tjetër risi
ekstremit të djathtë Nacional Demokrate, mund të fitojë është edhe Partia Inicia-
mbi 5% të votave, që është dhe kufiri i hyrjes në Parla- tiva Femërore, që synon
ment. Ndërkohë, edhe dy shtete të tjera në ish-Gjer- një pjesë jo të vogël të
maninë Lindore kanë disa parlamentarë të ekstremit të elektoratit. Një ndër
djathtë. Për sa i përket nacional demokratëve, ata janë meritat kryesore të kan-
një parti që mbështetet kryesisht nga pjesa e popull- didatit për Kryeministër
sisë, e cila është kundër emigrantëve dhe të ardhurve, të qendrës së djathtë
që kanë shkaktuar edhe rritjen e papunësisë. Pikërisht është energjia dhe poli-
kjo parti pritet të ketë sukses jo vetëm në zgjedhjet ak- tika e tij rinovuese, që e
tuale, por edhe ato të përgjithshme të pas tri vitesh. bën jo vetëm partinë,
por edhe koalicionin, një
Pikërisht këtë parti, ish-kancelari i Shreder u përpoq që
ta nxirrte jashtë ligjit, duke deklaruar se ajo ishte sfidë për social-
demokratët. Por edhe
pasardhëse e partisë naziste të Hitlerit, por Gjykata e
partitë e tjera të koali-
Lartë Gjermane e hodhi poshtë kërkesën e kancelarit.
cionit kanë liderë dhe
Por, socialdemokratët nuk janë e vetmja parti e ekstre- politikanë, që janë cilë-
mit të djathtë në Gjermani. E suksesshme është dhe
suar si më të votuarit në
një tjetër parti, ajo e Bashkimit të Popullit Gjerman, që popull nëpër sondazhet
ka hyrë në Parlament në shtetin e Branderburgut.
e fundit.
SHQIP 2 6
dokumentari
hungareze, apo ashtu si quhej në rininë e saj, “Trëndafili i bardhë i Budapestit”.
Gjithçka për jetën e trazuar të Mbretëreshës në emigrim
Mbretëresha Geraldinë
Adrian Doga
në Festivalin e Kanës
ALDA BARDHYLI
S
ylviane do të kishte të njëjtat raporte
me Geraldinën, ashtu si Virxhinia,
motra tjetër e Mbretëreshës, edhe
pse ishin lindur prej nënash të ndry-
shme. Gruaja që sot i ka kaluar të 70-at është
e vetmja dëshmitare e mbetur gjallë, e cila
mund të dëshmojë sadopak të vërteta nga
jeta në ekzil e Mbretëreshës së shqiptarëve.
Një bionde hungareze, tashmë Sylviane
është një personazh i njohur në jetën sho-
qërore apo politike në Marsejë, për shkak të
angazhimeve që djali i saj ka në politikën e
këtij vendi. Një aristokrate e vërtetë, Sylvi-
ane ka udhëtuar shpesh këto vitet e fundit
drejt Shqipërisë, vendit kur vite më parë,
motra e saj, Geraldinë, u kurorëzua si
Mbretëresha e shqiptarëve. Edhe pse e sh-
keli këtë vend shumë vonë, për të ishte
shumë e qartë gjithçka nga ky reliev i mrekul-
lueshëm para se të mbërrinte këtu, nga vetë
rrëfimet që Geraldina bënte për Shqipërinë.
Gruaja që është shquar gjithnjë për një gux-
im të pamasë ka vendosur të bëhet protag-
onistja kryesore e një dokumentari, i cili do
të ketë në qendër Mbretëreshën Geraldinë.
Dokumentari, i cili do të jetë në frëngjisht,
është realizuar nga operatori Ilia Terpini dhe
organizues, skenarist e regjisor është Adri-
an Doga. Nëpërmjet rrëfimeve të këtij per-
sonazhi kaq interesant, e vetmja e mbetur
gjallë nga dinastia e kohës së Geraldinës, ajo
do të japë historitë e vërteta që shoqëruan
jetën e gruas, që u kurorëzua si Mbretëre-
sha e shqiptarëve, marrëdhëniet e saj me
Mbretin Zog, jeta në ekzil dhe stoizmi me të
cilin ajo arrinte të përballonte trishtimin.
Sylviane ka pranuar ta bëjë këtë dokumen-
tar, duke pranuar të jetë vetë e pranishme
në inskenime të skenave të ndryshme, të
cilat do ta bënin më reale. Regjisori Adrian
Doga, një nga ideatorët e këtij dokumentari
kaq interesant, rrëfen për gazetën “Shqip”,
çfarë synohet të jepet nëpërmjet këtij pro-
dhimi televiziv dhe gjithçka që Sylviane do
të tregojë për Mbretëreshën e heshtur të sh-
qiptarëve.
Si lindi ideja për të bërë një doku-
mentar për jetën e Mbretëreshës
Geraldinë dhe çfarë synohet të jepet
nëpërmjet këtij dokumentari?
Ideja lindi, pasi ajo është e vetmja dësh-
mitare e gjallë e jetës së Mbretëreshës Ger-
aldinë. E dyta, është motra e saj, e cila ka
ndarë me të shumë çaste nga jeta. E treta,
është fakti se kjo grua, pas hapjes së Sh-
qipërisë në vitin 1991, ka organizuar disa
dërgesa humanitare në ndihmë të Sh-
qipërisë, të spitaleve dhe njerëzve të varfër
dhe është njëkohësisht një grua, djali i së
cilës ka një pozicion të rëndësishëm në qy-
tetin e Marsejës, që siç e dimë është binjakë-
zuar me qytetin Tiranës, me të cilin ka sh-
këmbime të ndryshme kulturore dhe
ekonomike. Kjo është motra me një nënë
tjetër e Mbretëreshës Geraldinë, pasi zoti
Aponiu u martua dy herë. Ai u martua me
Gledis Stjuard dhe nga kjo martesë lindi
zonja Lilvian, e cila më vonë u martua me një
person të quajtur Muselier, i cili rridhte nga
një familje admiralësh, që punonin për
gjeneralin Sharl De Go, e që më vonë u bë
Presidenti i Francës. Duke u nisur nga këta
faktorë, ne vendosëm të bëjmë një film ar-
tistik, në kuptimin e plotë të fjalës, me një
xhirim me kamera profesionale, me një sasi
të bollshme intervistash në Francë e në Sh-
qipëri dhe mendojmë që këtë film, i cili ësh-
të në frëngjisht, ta paraqesim në Festivalin
e Kanës apo në festivale të tjera të filmit do-
kumentar.
Mund të na thoni se cili është roli
juaj në këtë dokumentar. Ku jeni
takuar me këtë zonjë dhe si janë kuj-
timet e saj për Mbretëreshën e sh-
qiptarëve?
Unë jam realizatori, skenaristi dhe
regjisori i këtij dokumentari. Kjo zonjë ndod-
het aktualisht në Marsejë të Francës. Është
K U LT U R E E HENE, 1 8 SHTATOR 2006
Sylviane Muselier, motra e vogël e Mbretëreshës
Geraldinë, rrëfen intimitetet nga jeta e bashkëshortes së
Mbretit Zog. Ana e panjohur e gruas së bukur
në pension, por merret me shumë vepra imin e mjekëve shqiptarë, apo kurimin e
humanitare, siç është krijimi i fondacionit për “Motrat e Zogut pacientëve nga Shqipëria. Pasi ka ndërtuar
kërkimet shkencore. Është një grua që ka këtë klinikë, meqë djali i saj është angazhuar
qenë shumë aktive, edhe në ditët e para të
demokracisë shqiptare, pasi, siç ju thashë,
nuk kanë shkuar në jetën politike franceze dhe kjo është an-
gazhuar përkrah djalit në jetën politike. Në
ka sjellë disa karvanë me kamion me ndih-
ma humanitare për Shqipërinë, të cilat i ka mirë me Shqipëri ka ndërmarrë me një asocation
francez, disa karvanë humanitarë. Sot vazh-
kryesuar vetë kjo grua dhe nga bisedat që don të drejtojë një asosacion për shkencën
kemi pasur me të dhe gjatë intervistave që
kemi bërë për filmin, zbulohen marrëdhëni-
Mbretëreshën” dhe kërkimet që bëhen në drejtim të per-
sonave të paralizuar.
et e saj me Mbretëreshën Geraldinë, të cilën Cili është gjykimi i saj për Sh-
ajo e tregon një grua shembullore, të përm- PROTAGONISTJA E FILMIT qipërinë sot dhe si e sheh ajo një rik-
bajtur, të qetë, kryelartë, fisnike dhe me një Sylviane Muselier, motra e vogël e thim të mundshëm të monarkisë në
dinjitet të natyrshëm. Sigurisht që, ndër të Mbretëreshës Geraldinë vend?
tjerash, ka lindur edhe pyetja se si e ka kalu- Zonja Sylviane është e kënaqur që motra
ar jetën në emigracion, pasi dihet që pas e saj prehet në vendin ku donte të prehej,
pushtimit nga Italia fash- në atë vend ku u kurorëzua si Mbretëreshë.
iste ata kaluan një kalvar Lidhur me pozicionin e saj për të bërë aluzi-
vuajtjesh në emigracion. one për rikthimin e monarkisë, ajo mendon
Thotë se pavarësisht nga se duket paksa e vështirë për kushtet në të
kushtet e vështira të emi- cilat ndodhet Shqipëria, për integrimin e
gracionit, ajo e ruajti dinji- Shqipërisë në Evropë kohët e fundit. Pra, ka
tetin e saj si Mbretëreshë. një pozicion shumë real dhe është optimiste
Karakterizohej nga fakti se për të ardhmen e Shqipërisë, duke thënë se
në çdo mbrëmje që shkon- Shqipëria do eci drejt progresit, pavarësisht
te binte në sy për shkak të vështirësive. Ndërkohë, në film flitet dhe për
bukurisë së saj natyrale, të një episod, kur në momentet e para kjo zon-
kulturës së saj të gjerë dhe jë ka ardhur në Shqipëri në vitin 1992, ajo
ishte një zonjë në kuptimin është sulmuar nga dy banditë, të cilët i kanë
e vërtetë të fjalës. Në mo- rrëmbyer çantën. Dhe kjo ka qenë e sho-
mentin që ne i kemi bërë qëruar me Tati, i cili ishte shambellani i obor-
pyetjen për motrat e rit mbretëror. Tatu në ato momente është
Mbretit Zog, ajo ka refuzuar sulur për ta mbrojtur. Por zonja Muselier nuk
të japë informacione, për e ka lëshuar çantën, por është ulur përtokë.
faktin se siç ka deklaruar zonja Muselier, ato i ka treguar se përse bëri vetëm një Ndërkohë Tatiu hodh në ndihmë të zonjë
e kanë bërë të vuajë pak Mbretëreshën. fëmijë? Muselier e mori një thikë në gjoks. Në mo-
Edhe pse ishin një familje e ishin kunata, ato Ne, faktikisht, nuk u jemi futur këtyre mentin që ajo pa gjak e lëshoi çantën, pasi
nuk janë sjellë mirë me zonjën Mbretëreshë, pyetjeve intime, edhe pse janë pyetje jeta e njeriut është më e rëndësishme se pro-
kështu që ajo nuk na ka dhënë asnjë pron- shumë speciale. Mbase mund të kenë pa- na që kishte. Dy banditët u larguan. Ne kemi
oncim për motrat e Mbretit, të cilat kanë jet- sur konfidencë dy motrat, por unë nuk kam dashur ta riprodhojmë këtë skenë në film.
uar për një kohë të gjatë në emigracion me asnjë informacion për t’ju dhënë një Gjetëm personazhet, u përgatit mezaskena.
Mbretin. Zonja Myzylje ka qenë në Shqipëri përgjigje. Por në momentin kur do të bëheshin xhi-
vetë në momentin e ceremonisë së mar- Cila është jeta e zonjës Sylviane rimet filloi një shi i rrëmbyer e qëndrimi i saj
tesës. I kujtohen shumë mirë disa detaje nga Muselier në Marsejë? në Shqipëri ishte mjaft i kufizuar. Vizita e saj
kjo martesë. I kujtohet një fustan shumë i Jeta e kësaj zonje mund të përmblidhet e fundit në Shqipëri ka qenë në prill 2006,
gjatë i nuses, i Mbretëreshës, të cilin e mba- me pak fjalë një jetë tepër e mbushur, e pa- pikërisht për xhirimet e skenave të këtij filmi.
nin katër pesë persona për shkak të gjatë- sur me intensitet, me ngjarje. Në vitet ’70, së Është xhiruar dhe skena në Portin e Durrësit,
sisë. Ajo tregon për pritjen shumë të ngrohtë bashku me bashkëshortin, i cili ishte një far- ku ajo ka fjetur në kalatat e Durrësit dhe
që ka parë nga populli shqiptar. macist, vendosin të marrin një hua sh- doganat shqiptare i bënin presion për t’i
Si e tregon historinë e familjes së tetërore e të ndërtojnë një klinikë moderne marrë para, edhe pse, sipas ligjit shqiptar,
saj zonja Sylviane Muselier? në Marsejë, e cila edhe sot funksion për per- ndihmat humanitare ishin të përjashtuara
Marrëdhëniet familjare kanë qenë sonat paraplegjikë, ose ata që pësojnë aksi- nga taksat, ata i bënin presion për para. E kjo
shumë të ngrohta, edhe pse ishin fëmijë me dente rrugore, të cilin e ka vënë edhe në grua e guximshme ka fjetur në kalatat e por-
dy prindër të ndryshëm. Xhula fatkeqësisht përdorim të Shqipërisë, qoftë për specializ- tit, deri sa qeveria shqiptare e zhbllokoi ka-
vdiq në moshë shumë të re, por ai ish- mionin dhe nuk i lejoi që të paguanin taksa
te protektori i vajzave dhe nga doganore sipas të gjitha rregullave të ligjeve
tregimet që bën zonja për familjen e shqiptare.
Mbretëreshës del që kishin një har-
moni familjare të përsosur. Dilnin
shëtitje bashkë, ktheheshin në sh-
tëpi bashkë të gjitha motrat, pavar-
ësisht nga diferenca e moshës dhe
të gjitha situatat e mira e të këqija i
ndanin bashkë?
A ju ka treguar zonja
Muselier ndonjë intimitet
nga jeta e Geraldinës dhe
Mbretit Zog?
Meqë dokumentari është
bërë për zonjën Muselier e kemi
pyetur edhe për marrëdhëniet
intime midis Zogut dhe Gerald-
inës. Në disa detaje të shkëpu-
tura që jep ajo për këto mar-
rëdhënie, dihet se ato kanë
qenë tejet besnike e të rregull-
ta. Në disa detaje që jep tregon,
se megjithëse Geraldina
vuante, pasi ishte mësuar me
një standard tjetër jetese, një
kulturë tjetër, përsëri ajo ish-
te aq stoike sa nuk i shprehte
vuajtjet e saj për të mos
prishur atmosferën famil-
jare. Ajo u karakterizua edhe
nga një rezistencë shumë e
madhe, për sa i përket të gjitha perip-
ecive që ato kaluan në ekzil.
A keni hyrë në detaje gjatë bisedës
me të. P.sh., ta pyesnit në Geraldina
E HENE, 1 8 SHTATOR 2006 K U LT U R E SHQIP 2 7

HISTORIA
Josephine Dedet/ Një studiuese franceze në kërkim
të historisë së mbretërisë së vetme të shqiptarëve.
Gjithçka që Geraldina i tregoi për jetën e saj, pasion-
in për Mbretin Zog dhe lidhjet me Shqipërinë vijnë në
librin “Mbretëresha e shqiptarëve”

Dashuria fatale për

Mbretin e shqiptarëve
N
ë një oborr të vogël të shtruar me kalldrëm, jt e qetë dhe më vendosi me durim mbi kokë vellon prej
dy bengalo binjakë identikë në të gjitha tyli... Geraldinë kujton gjithçka, çastin e nënshkrimit të
pikat ngrihen njëri pranë tjetrit. Në të majtë martesës, por edhe kohët kur një orkestër po interpre-
ai i Mbretëreshës Geraldinë, në të djathtë ai tonte një muzikë të përzier, ndërsa ajo po priste me
i motrës së saj, Virxhinisë. Pak më larg ai i Mbretit Leka, shpatë një tortë. Në tingujt e melodisë së saj të prefer-
i të shoqes dhe i birit të tyre. Në prag të derës shfaqet uar, nusja, të cilën nuk e priste surprizën, është gati për
një siluetë e lartë dhe e hollë: Mbretëresha Geraldinë, të derdhur disa lot. Mbreti, pak i shqetësuar, nuk i lë
veshur me një sari bojëqielli e të gjelbër - jemi në kul- kohë për këtë dhe e shoqëron sa të jetë e mundur, pa
min e verës në këtë pjesë të hemisferat jugor-po më rënë në sy, drejt “Mercedes”-it të hapur, që i pret në ko-
pret... Përveç librave pafund në bibliotekën e saj, sallo- pshtet e pallatit dhe do t’i shpjerë në Durrës për një
ni i Mbretëreshës Geraldinë është mbuluar andej muaj të shkurtër mjalti.
këndej me fotografi. Kaq shumë dëshmitarë të përsh- Mbretëresha nënë
krimit të një jete... “Unë që nuk doja të bëja një jetë aven- Më 5 prill 1939, në orën tre e gjysmë të mëngjesit,
ture”, psherëtin ajo kohë më kohë, duke shoqëruar këtë Mbretëresha lind një djalë. Lindja është bërë në një
frazë me një vështrim ngjyrë qielli të theksuar. Por ky dhomë të pallatit, zbardhur me gëlqere para ca ditësh,
fat që ka shtënë në dorë jetën e saj pa e dashur ajo, ësh- sepse gruaja e re ka zgjedhur ndërtesën e “vjetër” të
të pranuar dhe është përmbushur me kurajo prej saj. njohur si fatsjellëse për Mbretin Zog, para spitalit mod-
“Në sajë të besimit”, thotë ajo. “Kështu e përshkruan ern të Tiranës. Por ky çast solemn prej nëne nuk do të
Josephinë Dedet takimin e saj me Mbretëreshën Ger- shoqërohej me ditë të tjera të lumtura të Mbretëreshës
aldinë, kur kjo e fundit ishte në moshën tetëdh- nënë, pasi vendi ku ajo do të mbretëronte do të sulmo-
jetëvjeçarë në shtëpinë e saj në Afrikën e Jugut. Dedet, hej nga Italia fashiste. Në pallatin mbretëror lajmet e
e cila prej vitesh kishte nisur të hulumtonte në jetën e këqija ndjekin njëri-tjetrin. Mbretëresha i rrëfen studi-
Mbretëreshës së shqiptarëve, më në fund, pas një ko- ueses gjithçka nga ai udhëtim me një foshnjë në duar,
rrespodence të gjatë me të, vendos ta takojë duke lënë mbretërinë për të jetuar më pas vite të tëra
Mbretëreshën, duke dëgjuar jetën e saj nëpërmjet jashtë vendit që e deshi aq shumë. Kohët e vështira të
rrëfimit. Për studiuesen e njohur dhe autoren e mëvon- Mbretit Zog dhe dëshpërimi i një Mbretëreshe, që nuk
shme të librit “Geraldina, Mbretëresha e shqiptarëve”, qe kurrë pranë popullit të saj, do të krijonin një trishtim
ajo vizitë do të mbetet e paharrueshme. “Në dhomën e të lehtë në fytyrën e hungarezes së bukur, që ende në
saj, në të vërtetë kupton sesa shumë ngushëllim i ka faqet e medias së atyre viteve, kur ajo ishte thjesht një
sjellë besimi në izolimin e saj relativ. Dhoma është e zh- dukeshë, shkruhet “Trëndafili i bardhë i Hungarisë”.
veshur. Një shtrat. Një tavolinë nate mbi të cilën ka vënë Edhe pse vetëm me një vit mbretërim, ajo do të kishte
portretin e nënës së saj, Gledis, veshur me një lloj pen- një popullaritet të madh në Shqipëri. “Në qoftë se
juari alla japonez. Në të djathtë, në mur disa ikona sh- Mbreti Zog zgjon në Shqipëri opinione kaq të kundërta
qiptare dhe një palë tespihe të gjata, që ajo i reciton – fama e pavarësisë mendore të shqiptarëve sigurisht
ditë për ditë. Tamam sipër saj një fotografi simbolike sa nuk është uzurpuar! Puna qëndron krejt ndryshe për
më s’bëhet, që ajo kërkon të ma tregojë: ajo është shtr- sa i përket të shoqes. Historia një ditë ka për të
irë mbi atë dyshekun e rastit, me foshnjën fare pranë; shpjeguar qëndrimin e fisnikërinë e asaj që kapërceu
Mbreti Zog, kokëjashtë, përkulet mbi ta në një hov kaq lehtë regjimet dhe epokat”, shkruan shkrimtari i
dhembshurie. Jemi në Greqi në prill 1939, Mbreti sapo madh, Ismail Kadare, për Mbretëreshën Geraldinë.
ka ikur nga vendi i tij, me të arritur në Follorinë ai ka Madje, edhe komunistët shqiptarë, që e kishin në ma-
vrapuar te shtrati i së shoqes dhe fëmijës së tyre të por- jën e gjuhës fyerjen, nuk guxuan të thoshin asgjë për
salindur”, shkruan Dedet. Mbretëreshën bionde. Dhe kur princ Leka, pas vdekjes
Ju kam në zemër së babait të tij, bëri betimin si Mbret, shtypi histerik i
Mëngjesi i 1 janarit 1938 do të jetë i sigurt në ndjen- Tiranës e sulmoi atë, por vetëm atë, pa e qortuar nënën
jat e konteshës hungareze për Mbretin e shqiptarëve. e tij, pse e kishte inkurajuar apo mbështetur. Heshtje,
Nëse më parë ajo luhatej në mendimet e saj për të, tash- edhe këtë herë. Kjo heshtje a nuk ishte vallë në një
më ndien se i pëlqen ky burrë kaq fisnik 42-vjeçar dhe mënyrë shumë domethënëse një shenjë respekti, aq
donte të ishte gruaja e tij. Më 10 janar, pas disa ditësh, më shumë e vlerësueshme, përderisa vinte nga
në Shqipëri ajo i jep përgjigjen “po” Mbretit të sh- kundërshtarë të paepur?
qiptarëve. I kërkon Zogut të udhëtojë drejt Hungarisë,
në mënyrë që të kthehet sërish bashkë me familjen,
por Mbreti i lutet të qëndrojë, duke i thënë se
intrigat diplomatike do të
përpiqeshin ta pengonin
këtë martesë. “E çfarë dija unë
nga intrigat e politikës? Kujton-
te Geraldina. E çarmatosur nga
kaq sinqeritet dhe ndershmëri
Mbreti përkulet më në fund.
Mirëpo Geraldina ka pasur
shumë emocione në këto ditë
qëndrimi në Shqipëri dhe ky
ritëm i ethshëm e mbyt rezis-
tencën e saj dhe vendos t’i bindet
bashkëshortit të saj të ardhshëm.
Zgjedhja e Mbretëreshës Aponi
pritet mirë në të gjithë ven-
din. Më 1 shkurt 1938 ajo nis
jetën si e fejuar dhe Mbreti
nis e merr urimet e trupit dip-
lomatik. Një moment inter-
esant në librin e Josephinë
Dedet është edhe atmos-
fera e martesës së Gerald-
“Historia një ditë ka
inës. “Mijëra fshatarë ve-
shur me kostume pik- për të shpjeguar
toreske prej leshi të
bardhë vërshojnë drejt
kryeqytetit. Hotelet e
qëndrimin e
rralla të kryeqytetit janë
rezervuar për të ftuarit e fisnikërinë e asaj që
shquar dhe të shtatëdh-
jetë e nëntë fotografët e kapërceu kaq lehtë
gazetarët të ardhur
posaçërisht
dasmën”. Ndërsa Geral-
për regjimet dhe
dina kujton: “Kisha
zgjedhur për fustanin e epokat”, shkruan
nusërisë një krijim të sh-
tëpisë Shanel: formë ‘princeshe’, prej sateni të bardhë,
qëndisur me dantella argjendi, e me perla me një bisht
Ismail Kadare”
të gjatë. Gjyshja dhe tezet qanin. Vetëm nëna ishte kre-
SHQIP 2 8
Z
bulimet më të fundit nga një eks
peditë shqiptaro–amerikane, që
kanë zhvilluar gërmime paralele
me ekspeditën shqiptaro-
franceze, kanë nxjerrë një pikëpyetje të
madhe lidhur me vitin e krijimit të qytetit
antik të Apolonisë. Pas afro dy javësh
kërkime e zbulime të reja, ekspedita sh-
qiptaro-amerikane ka hedhur dyshimet e
saj lidhur me faktin e sipërpërmendur dhe
sipas arkeologëve pjesëmarrës, në eks-
peditë mund të vërtetohet fare lehtë se nuk
është viti njohur deri më sot ai 588, si krijimi
i qytetit antik të Apolonisë.
arkeologji
A polonia ka ekzistuar para ’588
“Ende duhet punë për të faktuar për-
fundimisht mendimin tonë. Objektet e
zbuluara deri më sot të çojnë shumë pranë
idesë së hedhur edhe më parë, se Apolonia
është më e hershme”, ka thënë arkeologia e
ekspeditës, Iris Pojani.
Prej 12 ditësh, kjo ekspeditë po zhvillon
gërmimet e saj në një sipërfaqe jo shumë
larg qytetit antik të Apolonisë dhe shumë
pranë qendrës së banuar të fshatit Pojan.
Është e vërtetë që gërmimet më të fundit
janë shtrirë në një sipërfaqe toke të një
fermeri nga fshati, i cili është treguar i gat-
shëm për zhvillimin e tyre.
K U LT U R E E HENE, 1 8 SHTATOR 2006
Një ekspeditë shqiptaro-amerikane hedh
ide të reja për hershmërinë e qytetit
“Ende duhet
punë për të
faktuar
“Zbulimet e deritanishme kanë treguar
se Apolonia ka një vit krijimi atyre rreth 588-
ës. Ndërkohë, pjesë arkaike, tempulli i bon-
jakëve, si dhe disa pjesë të tjera për ne si
arkeologë dhe studiues faktojnë një kohë
më të hershme se 588-ta. Por, do të jetë një
përplasje e fortë mendimesh dhe stu-
grafike dhe kjo sipërfaqe, e mbuluar tash-
më prej kërkimeve arkeologjike, i ka kaluar
të tri nivelet kryesore të një procesi të tillë
gërmimi. Ishim të sigurt, se këtu do të gjen-
im diçka, por arritëm që jo vetëm të
vërtetojmë përfundimet tona, si dhe idetë
që kishim më parë, por të sigurohemi se
përfundimisht dimesh, historianësh dhe arkeologësh, që
do të vulosin përfundimisht lashtësinë e
këtu ka një qytetërim më të vjetër”, ka
shpjeguar Evi Gorojani, arkeologia ameri-
Apolonisë. Deri tani, të gjithë pjesëtarët e kane.
mendimin ekspeditës mbrojnë këtë mendim”, ka Pak ditë më parë, ekspedita shqiptaro-
thënë arkeologia Pojani për gazetën. franceze nxori në pah me përfundimet e
tonë. Objektet Punime arkeologjike të kësaj ekspedite,
të mbështetur edhe nga arkeologë të
etapës së parë të gërmime praninë e një
qyteti fqinj me Apoloninë. Mund të cilëso-
e zbuluara
ardhur prej Bostonit të Amerikës, do të het si viti i gërmimeve rezultative 2006 për
vazhdojnë për disa javë dhe më pas do t’i Apoloninë, që gjithmonë ka treguar vlera
deri më sot të lihet koha e nevojshme studiuesve për të
vërtetuar në mënyrë përfundimtare idenë
të mëdha antikiteti, të cilat njihen mjaft
mirë edhe në botë.
e arkeologëve më të fundit, që sinjalizimet Apolonia është qyteti antik ndër më të
çojnë shumë e hershmërisë së Pojanit i kanë dhënë mëdhenjtë në pellgun e Adriatikut dhe më
shpesh edhe më parë. i përmenduri ndër 30 qytetet e tjera, me të
pranë idesë së Deri tani, nga një punë 12-ditore është
mundur të zbulohet përfundimisht tem-
njëjtin emër, të kohës antike. Është theme-
luar rreth fillimit të shek. IV p.e.s. Gër-
hedhur edhe pulli i gurit, një henalishte, dyshemeja e një
sipërfaqeje antike dhe shumë pjesë të tjera
madhat e Apolonisë janë zbuluar në fillim
të shek. XIX. Gjurmët më të hershme arke-
që mund të mbeten për të dalë nga dherat ologjike janë disa objekte të kohës së heku-
më parë” e kohës vitet e ardhshme. rit, tipike të kulturës ilire.
“Kemi kryer të gjitha studimet skagi- Matilda Troka
E HENE, 18 SHTATOR 2006
Kampionati
Superiore, rikthehen hijet e trukimeve
Ndeshja Partizani-Luftëtari është tentuar të blihej në favor të skuadrës gjirokastrite
ERALD KODHELI
R
ikthehen hijet e dyshimeve
për shitjet e ndeshjeve në
kampionatin shqiptar. Per-
sona të caktuar kanë tentuar, që
gjatë fundjavës të fiksonin rezul-
tatin e takimit Partizani-Luftëtari,
të vlefshëm për javën e tretë të Kat-
egorisë Superiore. Plani ka qenë
që fituese nga sfida e luajtur në
stadiumin më të madh në vend,
“Qemal Stafa” të ishte skuadra
gjirokastrite dhe shkak për këtë
është bërë kuotimi i lartë i ekipit të
Ilir Spahiut, në kompanitë e huaja
të basteve. Megjithatë, ky fiksim
rezultati nuk është pranuar nga
drejtuesit e Partizanit, të cilët nuk
kanë preferuar të ndërhyjnë në
ecurinë e skuadrës, duke shpre-
suar që ajo të grumbullojë sa më
shumë pikë të jetë e mundur në
garën drejt kreut të klasifikimit.
Ka filluar si mos më keq edicio-
ni futbollistik në vend. Pas polemi-
kave rreth gjykimeve, ku vetëm në
tre javët e para të Superiores, Vl-
laznia dhe Tirana kanë protestuar
për arbitra jokorrektë, kërcëni-
meve për bojkot të kampionatit
(nga drejtuesit e Besës, për shkak
të pezullimit me një ndeshje të
fushës dhe gjobës prej 100 mijë
lekësh), tashmë në skenë del edhe
rreziku i shitjes së ndeshjeve. Ras-
ti më konkret është sfida Partiza-
ni-Luftëtari, ku disa persona kanë
tentuar të paracaktojnë rezultatin
final të 90 minutëshit: ku synimi
ka qenë favorizimi i formacionit
gjirokastrit. “Disa njerëz janë
munduar që të blejnë ndeshjen e
luajtur ndërmjet Partizanit dhe
Luftëtarit”, kanë pohuar burime
pranë klubit të kuq. “Megjithatë,
drejtuesit e Partizanit nuk kanë
dashur të bëhen pjesë e kësaj sit-
uate, duke mos ndërhyrë në lojën
e skuadrës. Personat që donin të
fiksonin ndeshjen, janë munduar
që sfida të përfundonte me fitoren
e Luftëtarit, me qëllim për ta kuo-
tuar atë në baste”.
Gjithçka ka lidhje me faktin, se
pas shumë sezoneve në qetësi (ku
shitblerjet startonin në mesin e
kampionatit dhe pazaret
bëheshin mes drejtuesve të
klubeve), tashmë Kategoria Supe-
riore po kuotohet rregullisht nga
kompanitë joshqiptare të
basteve. Partizani ka qenë duk-
shëm më i favorizuar në këtë sfidë
dhe koeficienti për fitoren e ven-
dasve ka qenë shumë i ulët. Në të
kundërt, koeficienti për fitoren e
Luftëtarit ka qenë shumë i lartë, ku
konkretisht në çdo 1 lek të vendo-
sur në favor të skuadrës së drejtu-
ar nga tekniku Spahiu, shuma e
fitimit ishte 7.
Ndeshja
Kuotimi i takimit
të luajtur në
stadiumin
“Qemal Stafa”
në baste
favorizonte të
kuqtë, ndërsa
koeficienti për
fitoren e
Luftëtarit ishte 7
Bllokimi
Për shumë vjet në Evropë, pje-
sa më e madhe e kompanive të
basteve i është trembur kuotimit
të skuadrave shqiptare, si në
ndeshjet e kampionatit, ashtu
edhe për ato të Kupave të Evropës.
Pjesa më e madhe e klubeve sh-
qiptare kanë qenë të survejuara
rreptësisht, ose në rastin më të
keq, nuk përfshiheshin aspak në
baste dhe ndeshjet e tyre mund të
gjendeshin vetëm në disa vende
të vogla të pjesës Lindore të konti-
nentit, ku Qipro, Maqedonia apo
Kroacia kanë qenë gjithmonë
“toka e premtuar” e pazareve.
SULMUESI
Abilaliaj duke
festuar golin e parë
për këtë sezon
kundër Luftëtarit
Shefi i Sektorit të Garave shpjegon problemet e fundjavës futbollistike
Hitaj paralajmëron masa,
“Edhe gjyqtarët gabojnë”
P
as një fundjave, ku klubet
kanë “çuar zërin” duke pro
testuar thuajse për gjithç-
ka, ka ardhur edhe reagimi i parë
i FSHF-së, nëpërmjet shefit të
Sektorit të Garave, Hito Hitaj. Në
një prononcim për “Shqip”, Hitaj
ka komentuar pretendimet për
gabime të gjyqtarëve, sidomos
ato të Tiranës, që kërkon deri në
përsëritjen e ndeshjes me Vllazn-
inë. “Për sa u përket pretendi-
meve të Tiranës për gabim teknik,
nuk jam një ekspert i mirëfilltë në
këtë fushë dhe do të jenë komi-
sionet juridike përkatëse të FSHF-
së, të cilat do të përcaktojnë nëse
ka pasur gabime apo jo dhe të
çfarë lloji kanë qenë ato. Ajo që
mund të them unë për këtë çësh-
tje, është se ai gjyqtar ka qenë i
përcaktuar nga shorti. Në të
njëjtën kohë, sipas versionit të
zyrtarëve të FSHF-së të pran-
ishëm në stadium, pretendohet
për ndërhyrje në pushimin e
ndeshjes, për t’i bërë presion
gjyqtarit të ndeshjes. Normal-
isht, çdo gjë duhet të konfirmohet
SPORT Persona të caktuar kanë tentuar, që
gjatë fundjavës të fiksonin rezultatin e
takimit Partizani-Luftëtari
KONTESTIMET
në protokollet e zyrtarëve të
FSHF-së, të cilët kanë qenë të
pranishëm në momentet në HitoHitaj, dhe gjithçka tashmë mund ta
fjalë në dhomat e zhveshjes, përgjegjësi ndryshojë vetëm Komiteti Ekzek-
ndërsa më pas do të jenë ko- për
misionet juridike ato që do të mbarëva- Sektorin e Garave mund të them
përcaktojnë masat. Gabime jtjene
apo “avazi i vjetër”? Nuk mund kampion- mbajnë përgjegjësi për vendimet
të përjashtoj faktin që ka pa- atit
sur gabime, pasi ato ekzis-
tojnë vazhdimisht. Ju të gjithë
e keni ndjekur botërorin dhe
kritikat ndaj gjyqtarëve që
kanë bërë gabime edhe më të
mëdha dhe më vendimtare. E
Rikthimi
Kompanitë e
mëdha të
basteve i janë
rikthyer kuotimit
të kampionatit
shqiptar dhe disa
persona
mundohen ta
shfrytëzojnë këtë
situatë
rëndësishme është të kuptojmë
përfundimisht nëse këto janë ga-
bime njerëzore apo gabime me
dëshirë”, u shpreh Hitaj. Nëse
çështja “Peza” pritet të jetë tema
kryesore e diskutimeve në komi-
sionet juridike, shefi i Garave ka
saktësuar se këto komisione nuk
do të merreshin me një tjetër çësh-
tje të debatueshme, atë të Besës,
që ka paralajmëruar bojkotin.
“Skuadra e Besës tashmë nuk ka
më asnjë punë me komisionet ju-
ridike, të cilat kanë dhënë ven-
dimet e tyre rreth dënimit të fush-
ës. Pasi ka përfunduar Komisioni
i Disiplinës dhe ai i Apelit, Sektori
i Garave ka mbyllur punën e tij
utiv. Ndaj pretendimet e tyre për
se nuk ekzistojnë. Bojkot? Ata
e tyre dhe do të përballen me pa-
sojat sipas rregulloreve”, përfun-
doi shefi i Garave.
E. Kuka
SHQIP 2 9
Pas polemikave rreth gjykimeve e
kërcënimeve për bojkot, tashmë në skenë
del edhe rreziku i shitjes së ndeshjeve
Evropa
Prej vitesh “book-
makersat” u janë
trembur skuadrave
shqiptare për
fiksime rezultatesh,
pasi skuadrat kanë
qenë nga më të
lakuarat për
pazare
Legjionarët
Kapllani, gol për Karlsruher
Vazhdojnë paraqitjet e
jashtëzakonshme të sul-
muesit Edmond Kapllani në
Bundesligën II. Shqiptari, i
cili është bërë titullar i padis-
kutueshëm te Karlsruher,
është aktivizuar përgjatë
gjithë 90 minutëshit edhe në
sfidën e kësaj jave, ku
skuadra e tij ka pritur në sh-
tëpi Duisburgun. Rezultati
final i takimit ka qenë 3-3,
ndërkohë që Kapllani ka
shënuar njërin nga golat e vendasve, të dytin personal në
këtë kampionat. Keq Skerdilajd Curri dhe Aue, që vazh-
dojnë serinë e paraqitjeve negative me humbjen 3-0 në
shtëpi nga Greuther Furth, ndërkohë që Dragusha nuk
është aktivizuar në fitoren e Paderbornit me Ofenbah.
Skela, pika e parë në “A”
Ervin Skela lë shenjën e tij
në pikën e parë të kampi-
onatit, që Askoli arrin në
sfidën kundër Mesinës. Edhe
pse është futur si zëvendë-
sues në minutën e 60 të lojës,
fantazisti shqiptar ka treguar
se është i vlefshëm për klubin
bardhezi. Në momentin kur
takimi ishte fiksuar në shifrat
0-1, Skela ka fituar një goditje
dënimi, ku Parisi lë lojën me
karton të kuq, ndërsa goli i barazimit në sekondat e fundit
realizohet nga Peruli. Paraqitja e Bogdanit me Romën,
edhe pse vetëm për 45 minuta, është vlerësuar me notën
6,5. Sulmuesi ka qenë protagonist i një ndërrimi të detyru-
ar, pasi në pjesën e parë Siena luante me 10 futbollistë. 3-
1 për Romën rezultati final.
Gjasula ëndërron Spanjën
Jurgen Gjasula, brenda
një viti ka arritur të bindë
të gjithë skeptikët, duke u
kthyer në një titullar të
pazëvendësueshëm të
skuadrës së St. Gallen.
Ndonëse futbollisti nuk
ka pasur fillimisht mbësh-
tetjen e publikut, gjithçka
ka ndryshuar me
emërimin e një trajneri të
ri në radhët e kësaj skua-
dre. Ndeshje pas
ndeshje, Gjasula është
kthyer në një pikë referi-
mi për lojën e skuadrës së
tij, duke shpresuar që së shpejti të hedhë hapin e madh.
Lojtari që ka hedhur kandidaturën për një vend në për-
faqësuesen shqiptare ka treguar edhe preferencën e tij.
“La Liga është kampionati që do të preferoja më tepër”,
është shprehur ai.
SHQIP 3 0 E HENE, 18 SHTATOR 2006

Përsëri humbje për Lacion dhe Fiorentinën

K Roma e Palermo,
a përfunduar java e dytë e Serisë A, e cila ka shumë të ngjashme, me topin që kalon portierin
regjistruar jo pak surpriza. Roma dhe Paler në formë parabole) mban lart objektivat e Paler-

6 mo fitojnë jashtë fushe, respektivisht 1-3 me

Sienën dhe 0-2 me Lacion, duke qenë skuadrat e
mos.
Nga ana tjetër, pas zhgënjimit të Interit, që të sh- 19
PIKE
Roma dhe
vetme që deri më tani kanë marrë pikët e plota.
Pas suksesit në shtëpi me Livornon, Roma
përsëritet edhe në fushën e vështirë të Sienës. Pas
triumf dhe kryesim tunën nuk ka mundur të fitojë me Sampdorian, dje
ka qenë radha e Fiorentinës dhe e Lacios, dy nga
skuadrat e tjera të cilësuara si pretendente në garën FIORENTINA
Për skuadrën
një loje të ekuilibruar, kartoni i diskutueshëm i për vendet e larta të klasifikimit. Goli i Rokit nuk ka
Palermo janë kuq për Brevin, në mesin e pjesës së parë ka ndry- mjaftuar kundër skuadrës siciliane, ku megjithëse e Prandelit
dy skuadrat e shuar fatet e takimit. Në superioritet numerik, ver- bardhekaltrit kanë krijuar shumë raste, ajo që ka kampionati
vetme me dhekuqtë shënojnë që në minutën e 46-të me munguar ka qenë finalizimi. Shumë keq Fiorentina. fillon në
pikë të plota Mido, ndërkohë që golat e Pizaros dhe Okakas e Përveç tronditjes nga skandali, ku “vjollcët” e kanë ngjitje, ku
në këtë start kanë bërë të pavlefshme rrjetën e Frik. Shumë startuar sezonin me -19 pikë, në Livorno është regjis- pas dënimit
të Serisë A, mirë edhe Palermo, që ndryshe nga sa pritej ka truar humbja e dytë në po kaq ndeshje. I përhershmi me pikë,
ku në 2 dalë me pikë të plota nga sfida me Lacion. Të be- Lukareli ka qenë ndëshkuesi. Në ndeshjet e tjera, “vjollcët” nuk
ndeshje kanë suarit e Guidolin kanë përsëritur paraqitjen e mirë Udineze ka kaluar Torinon me shifrat 2-0, Askoli ka kanë marrë
grumbulluar 6 të mesjavës në Kupën UEFA, ku pasi kanë fituar barazuar 1-1 me Mesinën, rezultat që është regjis- asnjë pikë në
pikë me Uest Hemin, konfirmohen edhe në stadiumin truar edhe në ndeshjen Empoli-Kievo. Në barazim, 2 sfida
“Olimpik”. Njeriu i ndeshjes ka qenë padyshim Di por këtë herë pa gola janë ndarë edhe Katania me
Mikele, që me një dygolësh (ku rrjetat kanë qenë Atalantën.

Skuadra e drejtuar nga Venger ka fituar 1-0 në fushën e Mançester Junajtid. Vendimtar, goli i Adebajor

Arsenal kthen në tokë “djajtë”

Çelsi mposht 1-0 rivalët e Liverpulit. Murinjo triumfon ndaj “armikut” Benitez
S
ulmuesi i Arsenalit, Emanuel Tevez. Martins ishte protagonist i Blekburni arriti një fitore të rëndë- pjesën e dytë. Ndërsa Totenhem ëve të para, kampionati kryeso- BUNDESLIGA
Adebajor, ka rihapur luftën golit të parë të shënuar nga Daf në sishme ndaj Mançester Siti, me konfirmoi krizën e rezultateve, het nga surpriza Portsmuth, i vet-
për titullin në Angli, duke minutën e 50-të, ndërsa dyfishoi rezultatin 4-2, ku vendimtarë ish- duke u ndalur në një barazim pa mi ekip që nuk ka pësuar ende
shënuar golin e fitores 1-0 të
skuadrës së tij në minutat e fundit
të takimit ndaj Mançester Junajtid
Hertha, e
rezultatin në minutën e 75-të. in golat e MekKarti dhe Galager në gola përballë Fullhamit. Pas 5 jav- gol.

në fushën e “djajve të kuq”. Futbol-

listi i Togos arriti të devijonte në rr-
jetë pasimin perfekt të Fabregas
R E Z U LTAT E
Charlton–Portsmouth 0-1 pathyeshme
Bolton – Middlesbrough 0-0
në minutën e 85-të, duke i dhënë
fund në këtë mënyrë rekordit të
pikëve të plota të skuadrës së Fer-
Everton–Wigan 2-2 në shtëpi
SheffieldU.–Reading 1-2 Pas blofeve të së shtunës, ku
guson. Ndonëse ndeshja luhej në
“Old Traford”, Arsenali ka qenë
shumë më pranë golit gjatë gjithë
takimit, duke rrezikuar disa herë
0 Watford-AstonVilla
Chelsea–Liverpool
0-0
1-0
Bajern Mynih është dorëzuar në
Bielefeld dhe Shtutgart ka
përmbysur avantazhin 2-1 të
Blackburn-ManchesterC. 4-2 Verderit, në fushën e këtyre të
portën e Tomasz Kuszczak. Gard- Golat e
Tottenham – Fulham 0-0 fundit, dje gjithçka ka ecur sipas
iani, që zëvendësoi Van Der Sar, pësuar nga parashikimeve në kampionatin
gaboi duke rrëzuar Adebajor në skuadra e West Ham – Newcastle 0-2 gjerman.
zonë në pjesën e parë, por e riku- Portsmuth, e ManchesterU.–Arsenal 0-1 Hertha e Berlinit vazhdon ec-
peroi menjëherë këtë gabim, duke cila në 5 urinë e saj pozitive në Bundes-
pritur 11-metërshin e gjuajtur nga ndeshjet e ligë, duke mposhtur në javën e
Xhilberto Silva. Kjo fitore ishte e para ka RENDITJA katërt të kampionatit rivalët e
para për Arsenalin në sezonin e ri, ruajtur rrjetën Shalkes. 2-0 ka qenë rezultati fi-
duke i larguar “topçinjtë” nga zona e paprekur nal i takimit, ku skuadra e drej-
e rënies prej kategorisë pas 4 jav- Portsmouth 13
tuar nga trajneri Gotz, nuk e ka
ësh vuajtje. Në supersfidën tjetër ManchesterUtd 12 vënë asnjëherë në dyshim fi-
të javës së 5-të të kampionatit an- Chelsea 12 toren. Nga një gol për çdo pjesë
glez, Çelsi ka mposhtur po me re- loje, ku autor ka qenë argjentin-
Everton 11
zultatin minimal 1-0 Liverpulin, asi Kristian Himenez, i cili ka
duke u bashkuar tashmë me AstonVilla 9
treguar edhe se është i domos-
Mançester Junajtid në vendin e
dytë në renditje. Protagonisti i
takimit ishte sulmuesi i Bregut të
4 Reading
Bolton
9
8
doshëm për berlinezët. Me këtë
fitore, Hertha vazhdon të ruajë
Fulham 8 kreun e klasifikimit në elitën e
Fildishtë, Dider Drogba, i cili në Janë fitoret futbollit gjerman, ku në 4
minutën e 42-të shënoi një gol spe- radhazi të Newcastle 6 ndeshje ka grumbulluar 8 pikë
ktakolar me një rrotullim dhe gjua- Mançester Arsenal 5 (2 fitore dhe 2 barazime) së bash-
jtje të shpejtë nga jashtë zonës. Junajtid, seri e West Ham 5 ku me Nurembergun.
Ndonëse Balak u largua nga fusha ndalur me Në takimin tjetër të luajtur të
e lojës me karton të kuq në pjesën Blackburn 5 dielën, Ajntraht Frankfurt, ka
humbjen e
e dytë, për një faull ndaj Sisoko, ka- djeshme Middlesbrough 5 fituar 3-1 me Bajer Leverkusen,
mpionët e Anglisë arritën të rua- përballë WiganAthletic 4 në një sfidë të karakterizuar nga
nin avantazhin minimal, duke Arsenalit nervozizmi i theksuar, por edhe
Liverpool 4
thyer një nga skuadrat rivale për nga spektakli i golave. Edhe pse
titullin në këtë sezon. Obafemi Tottenham 4 miqtë kanë kaluar të parët në
Martins ishte heroi i Njukasëllit në ManchesterCity 4 avantazh, falë rrjetës së Madou-
fitoren 2-0 ndaj Uest Hem, e cila Charlton 3 ni, Ajntraht ka përmbysur gjithç-
nuk ka gjetur ende fitoren e parë, ka më golat e Takaharës, Ben
që kur ka afruar në radhët e saj dy Watford 2 Shnaider dhe Oçs, duke siguru-
argjentinasit, Maskerano dhe SheffieldUtd 2 ar tri pikë me shumë vlera.

Sulmuesi ka ironizuar gazetarët pas barazimit të Interit
Adriano dhe Toldo, problemet zikaltër
P as barazimit në shtëpi kundër
Sampdorias, situata është ten-
sionuar ndjeshëm në radhët e In-
terit dhe kanë filluar të dalin në
sipërfaqe problemet e para. Më i
rëndësishmi është ai i Adrianos, i
cili është mjaftuar me një koment
ironik pas përfundimit të takimit,
duke refuzuar t’i përgjigjet py-
etjeve të tjera të gazetarëve. “Edhe
këtë radhë është faji im, apo jo?”,
ishte komenti i tij, një frazë e thënë
mes buzëqeshjeve nga futbollisti,
i cili u vlerësua nga kritikët si shkaku
kryesor i humbjes në Lisbonë dhe
u detyrua të ulej në pankinë në
ndeshjen me Sampdorian. I aktiv-
izuar vetëm si zëvendësues, ai ka
dhënë më të mirën në fushë, duke
tentuar disa herë të gjejë portën e
dorianëve, duke parë t’i anulohej
Vëllai i vogël ka triumfuar 2-1 në sfidën PSV-Fejnord
Kuman vs Kuman, përsëri fiton Ronald
Veç Adrianos, në
N deshjet mes PSV Einthoven
dhe Fejenord kanë qenë
gjithmonë të shumëpritura nga
dhomat e zhveshjes së tifozët e dy skuadrave, por ajo e
ditës së djeshme ka pasur një vlerë
Interit i pakënaqur më të veçantë. Kjo, pasi në rolin e
është edhe Toldo trajnerit në këto dy gjigantë të fu-
tbollit holandez e kanë vëllezërit
edhe një gol nga kryesori Taliaven- Ervin dhe Ronald Kuman. Në një
to. Por në dhomat e zhveshjes së moment kur dy skuadrat kërkojnë
Interit ka një tjetër të pakënaqur, të ndalin fuqinë e Ajaksit dhe të
portierin Toldo, i cili ishte në Alkmarit, dy vëllezërit kanë lënë
pankinë në ndeshjen e ditës së sh- pas lidhjen familjare, duke
tunë. Duket se goli i pësuar në Por- kërkuar tri pikë që do të ndihmo-
tugali ka vulosur edhe fatet e ish- nin ecurinë e skuadrave të tyre.
gardianit të përfaqësueses italiane, Sfida është fituar me rezultatin 2-
i cili ka thumbuar trajnerin Mançi- 1 nga PSV i drejtuar nga Ronald, i
ni. “Unë jam mirë, madje shumë cili ka dalë përsëri triumfues për-
mirë. U ula në pankinë për një ballë vëllait të madh. 44-vjeçari
zgjedhje teknike”, ishte komenti i tij Ervin kishte premtuar për një fi-
pas ndeshjes. tore, pasi dëshironte të hakmerrej
Dy vëllezërit kanë
lënë pas lidhjen
familjare, duke
kërkuar tri pikët
për takimin e vetëm që kishte lua-
jtur përballë vëllait të tij si trajner.
Ishte dhjetori i vitit 2004, kur Ajaks,
i drejtuar nga Ronald mundte me
rezultatin 2-1 skuadrën e Valvijk,
ku Ervin sapo kishte marrë postin
e trajnerit. Historia është përsëri-
tur dje, kur golat e Farfan dhe Ale-
ks i kanë dhënë suksesin ekipit të
PSV-së. Tashmë, gjithçka shtyhet
për në ndeshjen e kthimit, ku Erv-
in do të përpiqet të paktën të sh-
kurtojë diferencën.
E HENE, 18 SHTATOR 2006 SPORT SHQIP 31

Kushtet atmosferike kanë shtuar emocionet në garën e zhvilluar në cirkuitin e Filip Ajland

Melandri dominon në Australi FAKTE

Rosi, i treti në kthesën e fundit, Heiden vetëm i pesti 3

GARA
Pas Çmimit të
Madh të Australisë
duhen edhe tri

M
arko Melandri ka trium
fuar në Çmimin e Madh
të Australisë në klasin
MotoGp, duke e përfunduar garën
me kohën 44'15"621. Në cirkuitin
e Filip Ajland, "el macho", i cili ka
arritur fitoren e tretë sezonale, e ka
kaluar finishin përpara australian-
it Vermeulen dhe Valentino Rosit.
Ky i fundit është ngjitur në sh-
kallën më të ulët të podiumit,
pikërisht në metrat e fundit të
garës, ku ka parakaluar dhe lënë
pas krahëve Sete Xhibernaun.
Vetëm një vend i pestë për liderin
e klasifikimit për pilotë, Niki
Heiden, që tashmë e sheh edhe
më të ngushtuar difer-
encën nga Rosi, me
21 pikë.
Në këto raste do
të ishte e udhës që
të thuhej se nga dy
që zihen, është i
treti ai që feston. Ai
që buzëqesh këtë
herë është pikër-
isht Marko Melan-
dri, i cili në cirkuit-
in e Filip Ajland
arrin fitoren e
tretë në këtë se-
zon të MotoGp,
pas çmimeve të
mëdha të Tur-
qisë dhe Francës.
Italiani i Hondës, protagonist
absolut i garës, e ka prerë finishin
me kohën 44'15"621, duke lënë
pas vetes australianin e Suzukit,
Vermeulen, të distancuar me
9'699 dhe Valentino Rosin (me diç-
ka më shumë se 10 sekonda dis-
tancë), që pikërisht në kthesën e
fundit, vetëm 50 metra nga flamuri
i finishit ka parakaluar spanjollin
Xhibernau.
Edhe pse është nisur nga ven-
di i parë në vijën e startit, lideri i de-
ritanishëm i botërorit, Niki
Heiden, ka përfunduar i pesti. Një
rezultat që gjithsesi mund të cilë-
sohet i kënaqshëm, duke parë që
pas kthesave të para të garës
amerikani kishte rrëshqitur në
vendin e 16-të.
Çmimi i Madh i Australisë ka
pasur shumë të papritura, si gjatë
garës, ashtu edhe në renditjen fi-
nale. Shkaktare për këtë kanë
qenë kushtet atmosferike, që
kanë ndikuar në garën e secilit pi-
lot, ku gjatë xhirove 8 dhe 9, të
gjithë janë detyruar që të kthehen
në bokse dhe të ndryshojnë motor,
duke përdorur atë me goma shiu.
Kjo ka qenë një lëvizje e
detyrueshme, që fillimisht ka pe-
nalizuar Rosin, pasi gjatë xhiros së
pestë dhe të gjashtë "Doktori" u bë
protagonist i një rikthimi të pabe-
sueshëm nga vendi i tetë, duke
arritur i dyti. Më tej, pezarezi është
munduar jo pak për të kaluar
Heiden, objektiv që është arritur
në xhiron e 15-të. Italiani e ka rua-
jtur epërsinë e tij ndaj liderit të
klasifikimit për pilotë deri në fun-
din e garës, duke "i vjedhur" pikë
të çmuara në garën për fitimin e tit-
ullit kampion.
Pavarësisht se përpara garës
Rosi shpresonte të surprizonte
Heidenin, gjithsesi, piloti i Jama-
has mund të ngushëllohet me fak-
tin se në fund ka fituar 5 pikë ndaj
rivalit të tij, duke e ngushtuar difer-
encën vetëm në 21 të tilla. "Kam
fituar pikë të tjera të rëndë-
sishme", ka thënë doktori në kon-
ferencën pas garës. "Botërori ende
nuk ka përfunduar dhe
shpresojmë të dalim sa më mirë në
tri garat e mbetura".
Keq, Dani Pedrosa, që ka për-
funduar i 15-ti, e që në klasifikimin
e përgjithshëm arrihet nga Melan-
dri në vendin e tretë, në kuotën e
193 pikëve. Kur duhen vetëm tri
gara nga mbyllja e botërorit (Japo-
ni, Portugali dhe Valencia), 75 pikët
që janë në lojë, e lënë diskutimin
për kampionin e "klasit
mbretëreshë" ende më shumë in-
teresant.
Edhe pse është nisur i
pari në start, lideri i
botërorit, Niki Heiden,
ka përfunduar i pesti
Çmimi i Australisë ka
pasur shumë të
papritura, si gjatë garës,
ashtu edhe në renditje
Melandri
Me fitoren në Filip
Ajland, Melandri hyn
në histori si piloti i
vetëm që ka fituar në
Australi në të tria
klaset: 125cc, 250cc
dhe MotoGp
M ihael Shumaher do të
vazhdojë të përfitojë nga
20 milionë euro neto në vit,
ndonëse shumë shpejt do të lar-
gohet nga garat e Formula 1.
Sipas gazetës "Bild am
Sonntag", gjermani i Ferrarit do
të vazhdojë të përfitojë një
shifër jashtëzakonisht të lartë
falë edhe 15 firmave, të cilat
kanë nënshkruar kontratë me të
dhe janë të lidhura ngushtë me
emrin e pilotit legjendar. Gjatë
15 viteve karrierë, Shumi ka fitu-
ar rreth 650 milionë euro, por e
ardhmja e tij duket më se e sig-
urt në vazhdimësinë e rritjes së
kësaj shume, duke parë se sapo
ka rinovuar kontratat me 3 ko-
mpani të mëdha ndërko-
mbëtare.
Rasti i Shumaher është
shumë i rrallë, pasi është ndër
të paktët sportistë që do të
mbyllë jetën e tij si pilot, por jo
fluksin e fitimit të shumave
marramendëse. Tërheqja e tij
nga garat duket se nuk do të
ndikojë aspak në xhiron e të
ardhurave që vërtitet rreth ka-
mpionit gjerman. Kjo, për fak-
tin e thjeshtë se do
të vazhdojë të për-
fitojë rreth 20 mil-
ionë euro, krye-
sisht nga kontratat
fitimprurëse të
marketingut, edhe
pse mendohej se
shumë prej tyre do
të bisedonin për
rinegocimin, pasi
ai të jetë larguar
përfundimisht nga
pista. Menaxheri i gjermanit,
Vili Veber, ka plotësuar zotimin
e bërë në vitin e largët 1988, kur
gara nga fundi i
MotoGp, ku
fillimisht do
garohet në Japoni
dhe Portugali,
ndërsa më pas në
Valencia
PIKE
75 Pikët në dispozi-
cion deri në fund
të botërorit Mo-
toGp e lënë të
hapur luftën për
fitimin e titullit
kampion, ku
përveç Heiden dhe
Rosit shpresojnë
edhe të tjerë
DIFERENCA
21 Me vendin e tretë
të arritur në
cirkuitin e Filip
Ajland, Valentino
Rosi e ka ngushtu-
ar në vetëm 21
pikë diferencën
me liderin Niki
Heiden
PODIUME
89 Vendi i tretë i së
dielës ka qenë
historik për Rosin,
që tashmë
numëron 89
podiume të fituara
(58 fitore, 20 vende
të dyta dhe 11 të
treta)
FORMULA 1
Piloti gjerman do të jetë nga më të paguarit e cirkuitit edhe pas largimit
Shumaher, miliardat e paktën në këtë fushë. Gjermani
sapo ka rinovuar tri kontrata: atë
ndjekin edhe në pension prej 2,6 milionë eurosh në vit me
grupin financiar gjerman DVAG,
atë prej 1,6 milionë eurosh me
kompaninë "Shell" dhe atë prej
1 milionë eurosh në vit me
firmën "Omega". Sipas agjentit
Veber, ky është vetëm fillimi, pasi
edhe kompanitë e tjera janë gati
të rinovojnë, pa reduktim të vler-
ave të kontrat-
SHUMI-FERRARI ave. E nëse lidh-
Gjermani do të vazhdojë jet e tij ishin deri
diku të detyruara
të paguhet rregullisht nga sponsorët
zyrtarë të Fer-
nga skuderia italiane rarit, ai është i lirë
tashmë të
zgjedhë vetë
ai filloi bashkëpunimin me Shu- deklarata e menaxherit në vitet Shifrat janë të frikshme: në 15 çdolloj sponsori, të cilët nuk do
maher. "Objektivi im është të e fillimit, atëherë kur pakkush vite Formula 1, Shumi ka fituar të tërhiqeshin para mundësisë
transformoj Mikael në "kajz- mund ta besonte. Por, në fakt, rreth 650 milionë euro dhe ai as për të pasur si imazh të tyre një
erin" e ri të publicitetit", ishte ky premtim është bërë realitet. nuk ka ndërmend të ndalet, të simbol të sportit.
Çiklizëm
Vinokurov fiton Vueltën, objektivi është Botërori
Dita e diel ka qenë ajo e triumfit shtator. Në Austri, çiklisti kazak do të jetë mes fa-
për Aleksandër Vinokurov, çiklistin voritëve, së bashku me italianët Betini dhe Di Luka
kazak, i cili ka arritur të triumfojë në e sidomos, spanjollit Valverde, të cilin e mundi pikër-
Vueltën e Spanjës, një nga tre tur- isht në Vuelta, duke e lënë 1'12" pas në renditjen
netë madhorë vjetorë të çiklizmit. finale. Ka qenë pikërisht etapa e 17-të, kur spanjolli
Pas tri etapave të fituara në këtë humbi fanellën e kryesuesit në favor të Vinokurov, i
edicion, suksesi final ka qenë më cili u tregua i jashtëzakonshëm në terrenet malore
se i merituar dhe një hakmarrje e të Granadës, i ndihmuar edhe nga shoku i skuadrës
vogël personale për 33-vjeçarin, i dhe patrioti Andrei Kasheshkin, i renditur i treti në
cili u detyrua të mos merrte pjesë përfundim të Vueltës. Ky ishte suksesi më i madh
në Turin e Francës për shkak të për- për Vinokurov në karrierën e tij si profesionist, pasi
jashtimit të skuadrës së tij. Një suk- deri më tani kishte fituar vetëm gara të veçanta dhe
ses i jashtëzakonshëm që e bën jo ndonjë nga turnetë madhorë, pasi kishte përfun-
atë të hedhë sytë drejt një tjetër objektivi të rëndë- duar vetëm një herë në vendin e tretë në Turin e
sishëm, Botërorin e Salsburgut, i cili fillon me 24 Francës të vitit 2003.