22. OPISZ MÓZGOWĄ ORGANIZACJĘ PERCEPCJI WZROKOWEJ .

NA CZYM POLEGAJĄ
PROCESY : BOTTOM -UP I TOP -DOWN ?

PERCEPCJA – SPOSTRZEGANIE - to proces powstawania w świadomości jakiegoś obrazu,

obiektu lub osoby.
W mózgowej organizacji systemu wzrokowego wyróżnia się trzy poziomy przetwarzania
informacji:

1. Poziom receptoryczny – zmysł wzroku (pręciki i czopki)

2. Poziom pośredni między częścią receptoryczną, a korową. Nerw wzrokowy do ciał
kolankowatych bocznych  promienistość wzrokowa  doprowadza impulsy do
najwyższych pięter OUN. (krzyżowanie nerwu)
3. Poziom korowy systemu wzrokowego
 Kora pierwszorzędowa – projekcyjna – cechy obiektu
 Kora drugorzędowa – paraprojekcyjna – synteza cech obiektu
 Kory trzeciorzędowa – widzenie przestrzenne

W realizacji spostrzegania uczestniczą dwa procesy przetwarzania informacji przebiegające w

dwóch kierunkach: „dół-góra" (bottom-up) oraz „góra-dół" (top-down), powinny przebiegać
jednocześnie i się wzajemnie nie wykluczać  percepcja + doświadczenie.

Proces "bottom-up" to podejście, w którym informacje są przetwarzane na podstawie ich

właściwości fizycznych, tj. „od szczegółu do ogółu". Nos + usta + policzki + oczy = twarz

Proces "top-down" to podejście, w którym informacje są przetwarzane na podstawie

kontekstu i doświadczeń, tj. „od ogółu do szczegółu”. Krajobraz mazurski = drzewa + jeziora
+ wzniesienia

23. WYJAŚNIJ POJĘCIE AGNOZJI WZROKOWEJ . WYMIEŃ JEJ RODZAJE I KRÓTKO

SCHARAKTERYZUJ JEDEN Z NICH.

Agnozja wzrokowa to zaburzenie percepcji wzrokowej, w którym osoba jest w stanie widzieć
obiekty, ale nie jest w stanie ich zidentyfikować (widzi przedmiot, ale go nie rozpoznaje).
Oznacza to, że chociaż obiekt jest widoczny w polu widzenia, osoba nie jest w stanie go
zrozumieć, nazwać ani skojarzyć z innymi informacjami, które posiada. Np. widzi szklankę,
jej kontury, wygląd ale jej nie nazwie.

I. Główne rodzaje agnozji wzrokowej we wcześniejszej fazie przetwarzania

wzrokowego
1. Aleksja bez agrafii (czysta aleksja) to zaburzenie percepcji liter i symboli, które
uniemożliwia osobie rozpoznawanie i nazywanie liter i symboli.

2. Agnozja przedmiotów widzi przedmiot ale go nie rozpoznaje

1
3. Agnozja symultaniczna - niemożność odbioru więcej niż jednego bodźca
jednoczesnego rozpoznawania więcej niż jednego obiektu, Np. problem w
rozpoznaniu krajobrazu.

4. Achromatopsja - agnozja kolorów to zaburzenie percepcji kolorów lub ich

intensywności. Oznacza to, że osoba może widzieć kształty i faktury obiektów, ale nie
jest w stanie zobaczyć, jakie są ich kolory.

5. Agnozja wzrokowo-przestrzenna - to zaburzenie percepcji, w którym nie jest w

stanie rozpoznać położenia obiektów w przestrzeni, nie jest w stanie zrozumieć ich
relacji względem siebie i otaczającego ich środowiska. Np. przedmiotów ułożonych na
stole – jego różnych końcach.

6. Akinetopsja – wybiórcze zaburzenie percepcji ruchów, np. skaczące samochody,

nalewanie napojów, mają trudności w wykonywaniu czynności wymagających
koordynacji ruchowej, np. prowadzenie samochodu.

7. Agnozja kształtu to zaburzenie percepcji wzrokowej, ma trudności w rozpoznawaniu

i identyfikacji kształtów, pomimo zachowania normalnego widzenia. jak kwadraty,
koła, trójkąty, ani też nie są w stanie zidentyfikować przedmiotów na podstawie ich
kształtu. Np. problem w rozróżnieniu kwadratu i prostokąta.

8. Agnozja otoczenia (topograficzna) to zaburzenie percepcji przestrzennej, trudności

w rozpoznawaniu i orientowaniu się w otaczającej przestrzeni oraz w identyfikacji i
zapamiętywaniu znanych miejsc. Np. z lokalizacją budynków, miejsc publicznych, lub
nawet z odnalezieniem drogi

9. Agnozja faktur to zaburzenie percepcji wzrokowej, trudności w rozpoznawaniu i

identyfikacji faktur. Np. szorstkość, gładkość, czy ziarnistość.

10. Agnozja figur i tła to zaburzenie percepcji wzrokowej, rudności w rozróżnieniu

obiektów od otaczającego je tła. Np. który element na obrazie jest obiektem, a który
tłem.

II. Główne rodzaje agnozji wyższych funkcji wzrokowych

 Prozopagnozja - agnozja twarzy, czyli zaburzenie zdolności rozpoznawania twarzy.

 Zaburzenie semantycznego przetwarzania twarzy (znane twarze)
 Fałszywe rozpoznawanie twarzy nieznanej (zaburz. metapamięć i krytycyzm)
 Zaburzenie w rozpoznawaniu mimiki

 Agnozja apercepcyjna – niemożność przetwarzania niezbędnych informacji w celu

uzyskania spójnego obrazu właściwości przestrzennych przedmiotu, inaczej pacjent
nie łączy elementów w jedno wrażenie (nazwie ale nie narysuje) stopniowalne.
 Niekompletne widoki znanych przedmiotów (np. lit P)
 Nietypowe widoki (np. wiadro)
 Profile, zarysy
 Nałożone na siebie obiekty ( np. choinka, ryba – święta)
 Mylna identyfikacja przedmiotów

2
  Agnozja asocjacyjna – zaburzenie w semantycznym przetwarzaniu obiektów
wzrokowych (nie nazwie ale narysuje), identyfikacja przedmiotu dotykiem. Nie musi
dotyczyć wszystkich rodzajów bodźców wzrokowych.

24. WYJAŚNIJ MECHANIZM ZESPOŁU DYSKONEKSJI NA PRZYKŁADZIE ALEKSJI BEZ

AGRAFII .

 Mechanizm zespołu zaburzenie integracji informacji sensorycznych i/lub kojarzenia

informacji z różnych zmysłów, co prowadzi do zaburzeń percepcji, myślenia, mowy i
zachowania.
 Mechanizm ten tłumaczy na przykładzie aleksji bez agrafii, że istnieje pewna
niezależność między obszarami mózgu odpowiedzialnymi za rozpoznawanie
znaków graficznych i pisaniem. zaburzenie polega na problemie z integracją
informacji z różnych części mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie języka, takich
jak korowe i podkorowe obszary językowe.

Czysta aleksja (aleksja bez agrafii) jest syndromem definiowanym jako utrata
zdolności czytania przy niezakłóconej umiejętności pisania, pomimo że wzrok, słuch i mowa
są nienaruszone. Chorzy nie odczytują napisanych przez siebie słów, nie potrafią przepisać
tekstu napisanego drukowanymi literami. Mogą rozpoznawać pojedyncze litery, lecz z nie
potrafią przeprowadzić syntezy i odczytać słowa. Niewielkie nasilenie zaburzeń przejawia się
w postaci trudności tylko przy czytaniu słów dłuższych, trudniejszych, rzadko używanych. U
pacjentów z aleksją zachowane jest zarówno pismo spontaniczne, jak i „pod dyktando". Nie
umiem czytać ale umiem pisać

Aleksja przestrzenna występuje przy czytaniu, pacjent co rusz przesuwa wzrok w

prawo nie czyta od początku wiersza.
Dysgrafia przestrzenna – to problem z pisaniem od początku wiersza.
rozpoznawanie znaków graficznych i pisania.

25. LATERALIZACJA USZKODZEŃ A SŁUCHOWA AGNOZJA DŹWIĘKÓW .

Lateralizacja uszkodzeń jest procesem, w którym konkretne funkcje mózgu są

związane z określoną półkulą.

3
  lewa półkula jest zwykle odpowiedzialna za funkcje związane z językiem,
matematyką i logicznym myśleniem,
 prawa półkula jest odpowiedzialna za funkcje związane z muzyką, sztuką i
przestrzenią.

Słuchowa agnozja dźwięków pacjent traci zdolność do rozpoznawania dźwięków,

mimo że jego zmysł słuchu jest nienaruszony.

1. zaburzenia percepcyjne w identyfikacji dźwięków z otoczenia związane z

uszkodzeniami półkuli prawej, polegające na trudnościach z różnicowaniem i
rozpoznawaniem cech akustycznych bodźców słuchowych, dlatego pacjent myli
gwizdanie człowieka ze śpiewem ptaków.

2. zaburzenia asocjacyjno-semantyczne, w których błędy mają semantyczny charakter

(np. dźwięk klaksonu przypisuje się pociągowi, nie samochodowi), współwystępują z
zaburzeniami w rozumieniu słów i towarzyszą uszkodzeniom lewej półkuli.

Agnozje – rodzaje:

 Głuchota korowa - obserwuje się głębokie zaburzenia percepcji słuchowej mimo

zachowania podstawowych funkcji słuchu, dlatego pacjenci sprawiają wrażenie, jakby
nie słyszeli i często mają subiektywne poczucie „bycia głuchym”. To nie afazja.
Niczego się nie słyszy.

 Słuchowa agnozja werbalna (czysta głuchota słów)- obraz zaburzeń tworzą trudności
z identyfikacją i rozumieniem wypowiedzi słownych, natomiast normalnie przebiegają
procesy czytania, pisania (oprócz pisma pod dyktando) i mowa spontaniczna.

 Słuchowa agnozja dźwięków niewerbalnych- nierozpoznawanie dźwięków z

otoczenia

 Słuchowa agnozja „parajęzykowa”- rytm, akcent, wysokość tonu i barwa głosu

 Agnozja muzyczna (amuzja)- zaburzenia w identyfikacji różnych aspektów

dźwięków

26. WYMIEŃ I OPISZ ZABURZENIA PERCEPCJI DOTYKOWEJ.

Percepcja dotykowa pozwala nam na odczuwanie bodźców dotykowych i orientację w
przestrzeni. Zaburzenia percepcji dotykowej to trudności w
 rozpoznawaniu,
 odczuwaniu
 interpretowaniu bodźców dotykowych.

Wyróżniamy:

1. Agnozja dotykowa (somatosensoryczna): to trudność w rozpoznawaniu i

identyfikacji bodźców dotykowych, mimo że zmysł dotyku jest nienaruszony.

4
 Np, po dotknięciu ziemniaka, pacjent może nie rozpoznać go jako ziemniaka na
podstawie jego dotyku, ale przy użyciu innego zmysłu go rozpozna.

2. Hyperestezja dotykowa: to nadmierne wrażliwość na dotyk,

3. Hipostezja dotykowa: to niedostateczna wrażliwość na dotyk,

4. Dyskalkulia dotykowa: to trudność w rozpoznawaniu i porównywaniu bodźców

dotykowych, takich jak wielkość, kształt i tekstura.

5. Dysgrafia dotykowa: to trudność w uzyskaniu wystarczającej informacji dotykowej,

aby wykonać precyzyjne ruchy ręką.

6. Astereognozja (apercepcyjna) widzę owoc umiem nazwać ale go nie czuje

Jest to zaburzenie rozpoznawania przedmiotów spowodowane deficytami w
pierwotnej percepcji sensorycznej (czuciowej), Zaburzenia obejmują następujące
trudności:

• z odczuwaniem lekkiego dotyku, wibracji, czucia głębokiego, temperatury,

• z odbiorem zewnętrznych bodźców bólowych (np. silny ucisk),
• z różnicowaniem ciężaru, faktury, kształtu, materiału przedmiotów,
• z rozróżnieniem dwóch punktów dotyku,
• z podejmowaniem eksploracji dotykowej przedmiotów.

7. Agnozja dotykowa (asocjacyjna) widzę owoc ale nie umiem nazwać jaki
Przejawia się trudnościami z rozpoznawaniem przedmiotów mimo zachowania
podstawowych funkcji czuciowych. Pacjenci z tą formą agnozji mogą narysować
nierozpoznany dotykowo obiekt oraz zidentyfikować go wśród innych przedmiotów.
Prawidłowa pozostaje percepcja bodźców w innych modalnościach (wzrokowej i
słuchowej).

27. PAMIĘĆ I JEJ PSYCHOLOGICZNA ORGANIZACJA .

Pamięć- proces przetwarzania informacji złożony z następujących faz:

 Kodowania zmiana bodźców w ślady pamięciowe.

 Przechowywania przekształceń i modyfikacji zapisów pamięci.
 Odtwarzania: przypominanie albo rozpoznawanie.

Dodatkowo pkt 28 i 29

28. PAMIĘĆ I MÓZGOWA ORGANIZACJA PAMIĘCI.

Pamięć deklaratywna:

 Okolica przedczołowa - inicjowanie procesów mnestycznych, organizowania,

selekcji informacji na etapie kodowanie i aktualizacji. Pamięć operacyjna
 Przyśrodkowe części płatów skroniowych i ciemieniowych- uczestniczą w
przetwarzaniu danych sensorycznych - cech

5
  Okolice ciemieniowo-potyliczne- uczestniczą w przetwarzaniu danych o
przestrzennych cechach bodźca
 Lewa okolica przedczołowa- wykazuje zwiększoną aktywność podczas
wydobywania informacji semantycznych natomiast prawa podczas przypominania
treści epizodycznych.
 Hipokamp - funkcje integracyjną dla napływających informacji i reguluje procesy
związane z konsolidacją i przejściem danych do pamięci długotrwałej. (tzw.
wyzwalacz kontekstowy) a poprzez połączenia z ciałem migdałowatym także
kontekstu emocjonalnego . PTSD
 Wzgórze- modulacja uwagi niezbędnych przy pamięci operacyjnej

Pamięć niedeklaratywna:

 Prążkowe- reguluje nabywanie nawyków i umiejętności ruchowych – p.

proceduralna
 Ciało migdałowate- pamięć emocjonalna. Warunkowanie klasyczne.
 Kora nowa- torowanie
 Móżdżek – reakcje mięśniowe
 Drogi odruchowe - uczenie się nieasocjacyjne
 Jądra podstawne – czynności automatyczne

29. RODZAJE PAMIĘCI – WYMIEŃ I OPISZ, PRZEDSTAW NA PRZYKŁADZIE.

Rodzaje pamięci:

 Pamięć sensoryczna (zmysłowa)

 Pamięć krótkotrwała - pamięć robocza (operacyjna)
 Pamięć długotrwała w tym:
 Pamięć deklaratywną ( „wiem że…) jawna
 Pamięć epizodyczną
 Pamięć biograficzna
 Pamięć semantyczną
 Pamięć proceduralną („wiem jak…”) niejawna

 Pamięć mimowolna - niezamierzona

 Pamięć dowolna - zamierzeniem celowa.
 Pamięć autobiograficzna – dotycząca zdarzeń z własnego życia
 Pamięć retrospektywna - dotycząca zdarzeń i faktów z przeszłości.
 Pamięć prospektywna – pamięć planów, zamiarów na przyszłość

30. WYJAŚNIJ POJĘCIA: HIPERMNEZJI I HIPOMNEZJI .

Hipermnezja- nadmierna pamięć, nadzwyczajna zdolność do przypominania sobie nazw, dat,

miejsc itp..

6
Hipomnezja – problem z kodowaniem, przechowywaniem i odtwarzaniem informacji.

31. AMNEZJA I JEJ RODZAJE.

Amnezja – zaburzenia pamięci

Rodzaje amnezji:

- Amnezja globalna/całkowita - utrata wszystkich zdolności pamięciowych

- Amnezja wsteczna (retrogenna) - niepamięć zdarzeń przed schorzeniem
- Amnezja następcza (egzogenna) - niepamięć faktów i zdarzeń po urazie
- Hipermnezja
- Hipomnezja

32. WYMIEŃ I OPISZ RODZAJE ZABURZEŃ PAMIĘCI Z UWZGLĘDNIENIEM

KRYTERIUM MECHANIZMU ZABURZEŃ PAMIĘCI .

Rodzaje zaburzeń:

1. Wynikające z rozpadu procesu mnestycznego jako czynności celowej

2. Wynikające z deficytu operacji mnestycznych: niespecyficzne modalnie
(pierwotne) i specyficzne modalne (wtórne)

 Pierwotne – uszkodzenia podkorowe,

 Trudności pojawiające się w różnych sferach działania pacjenta

 Zapominanie zdarzeń, faktów, materiału o różnej strukturze
 Nietrwałe ślady pamięciowe, problem z zapamietywaniem

 Wtórne – korowe, np. trudności z zapamiętywaniem materiału wzrokowego amnezja

barw - potylica, skroń – dzwięki.
- lewa półkula- bodźce sekwencyjne, materiał seryjny
- prawa półkula- przetwarzanie jednoczesne, materiał symultatywny

 Zaburzenia pamięci epizodycznej - dotyczą pamięci zdarzeń,

 Zaburzenia pamięci semantycznej - dotyczą pamięci znaczeniowej np. definicji
 Zaburzenia pamięci procedur - dotyczą pamięci i habituacji.
 Zaburzenia pamięci sensorycznej - dotyczą pamięci z wrażeń zmysłowych,
 Zaburzenia pamięci uwarunkowane emocjonalnie - dotyczą pamięci, która jest
powiązana z emocjami, takimi jak strach, gniew lub radość. Pacjenci z tymi
zaburzeniami mają trudności z przypominaniem sobie wydarzeń, które wywołują silne
emocje.
 Zaburzenia pamięci wynikające z chorób neurodegeneracyjnych – np. Alzheimer

33. OPISZ RODZAJE ZABURZEŃ PAMIĘCI Z UWZGLĘDNIENIEM KRYTERIUM

LOKALIZACYJNEGO .

7
Obraz zależny od miejsca, które uległo uszkodzeniu:
 Lokalizacji - przednie/tylne obszary mózgu
 Lateralizacji patologii - lewy/prawy płat
 Charakteru zaburz. - zmiana ogniskowa, rozsiana, rozlana

1. Zespół Milnera - występuje w przypadku uszkodzenia hipokampu, który jest

kluczowym obszarem dla przetwarzania pamięci długotrwałej; trudności w tworzeniu
nowych wspomnień, zwłaszcza tych, które wymagają zapamiętania faktów i wydarzeń
z życia codziennego hipokamp.
2. Amnezja anterograde - zapamiętywaniu nowych informacji. hipokamp i okolic
korowe
3. Amnezja retrogadna - utratę wspomnień korowe struktury płatów skroniowych
4. Zaburzenia amnestyczne mieszanego typu kora czołowa, płaty skroniowe
5. Zaburzenia pamięci roboczej - Uszkodzenie kory przedczołowej.
6. Zaburzenia pamięci sensorycznej - kora somatosensoryczna, wzrokowa i słuchowa.
7. Zaburzenia pamięci procedur jądra podstawne, móżdżek
34. OPISZ ZESPÓŁ AMNESTYCZNY MILNERA.
Zespół amnestyczny Milner inaczej zespół hipokampa - został opisany po raz pierwszy w
latach 50. XX wieku przez Brenda Milnera, który opisał przypadek pacjenta z uszkodzeniem
hipokampa, który miał problemy z zapamiętywaniem nowych informacji, ale miał zachowane
swoje wspomnienia sprzed urazu.
Objawy:

- Całkowita utrata możliwości trwałego zapamiętywania informacji nowych

(każdej modalności)
- Lepiej zachowana pamięć zdarzeń sprzed operacji
- Zachowana możliwość uczenia się proceduralnego w sytuacji wielu powtórzeń
- Zachowana możliwość bezpośredniego odtwarzania kilku elementów przy
nierozproszonej uwadze
- Brak deterioracji intelektualnej w pomiarach standardowymi testami, brak zaburzeń
mowy i deficytów uwagi oraz zmian osobowości
- Nie obserwuje się stanów splątania świadomości i konfabulacji

Uszkodzenie hipokampa może wynikać z chorób, takich jak choroba Alzheimera, choroba
Parkinsona, choroba Huntigtona lub urazów mózgu.

35. SCHARAKTERYZUJ FUNKCJONALNIE CHOREGO Z ENCEFALOPATIĄ

WERNICKEGO.
1. Zaburzenia pamięci: zapamiętywaniem nowych informacji i przypominaniem sobie
już zdobytych.

2. Zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej: np. problemy z chodzeniem,

3. Zaburzenia mowy i komunikacji: formułowanie słów, rozumienie mowy, a także

komunikacja.

8
 4. Zaburzenia emocjonalne i zachowanie: zmian nastroju, trudności w kontrolowaniu
emocji, agresywności, a także apatii, stany lękowe.

5. objawy neurologiczne (oczopląs, niedowłady, zaburzenia równowagi)

6. brak witaminy B1 tiaminy, alkoholizm, nieprawidłowa dieta

36. SCHARAKTERYZUJ FUNKCJONALNIE CHOREGO Z ZESPOŁEM AMNESTYCZNYM

KORSAKOWA.
1. Splątanie i dezorientacja w miejscu i czasie - nie rozumieją współzależności między
przeszłością a teraźniejszością
2. Amnezja wsteczna (niekiedy amnezja w czystej postaci bez objawów splątania) -
3. Osłabienie pamięci bieżących zdarzeń
4. Zaburzenia orientacji w czasie i przestrzeni
5. Zaburzenia funkcji wykonawczych: trudności z planowaniem, organizowaniem,
podejmowaniem decyzji i kontrolowaniem swojego zachowania.
6. Deficyty poznawcze i emocjonalne, psychoza Korsakowa.
7. Konfabulacje wypełniające luki pamięciowe.

Pacjenci z Zespołem Korsakowa opisywani są jakoby ,,czas się dla nich zatrzymał",

37. OPISZ POJĘCIE ANOSOGNOZJA. W JAKICH ZESPOŁACH OBJAWOWYCH SIĘ

POJAWIA ?

Anosognozja- to brak wiedzy w rozpoznawaniu własnych deficytów określonych funkcji

poznawczych na skutek urazu.

Objawy:

Brak świadomej wiedzy lub niejasna i niepełna wiedza o:

 samym fakcie schorzenia mózgu

 istniejących realnie zaburzeniach
 konsekwencjach deficytów fizycznych i psychicznych
 ograniczenia w czynnościach życia codziennego
- Nadmiarowe:
 konfabulacja
 aktywne zaprzeczanie
 ambiwalentne opinie o własnym stanie zdrowia
 negatywne reakcje emocjonalne (mizoplegia)

Pojawia się w :
 Anozognozja w zespole ślepoty korowej- zespół Antona- rozległe ubytki w polach
widzenia, powodujące brak reakcji na bodźce wzrokowe i funkcjonalną ślepotę
(niemożność liczenia palców, brak różnicowania przedmiotów, barw).

9
  Anozognozja w zespole pomijania stronnego (ZPS)
 Anozognozja deficytów językowych w afazji
 Anozognozja amnestyczna –
 W korowych zespołach dementywnych (głównie chorobie Alzheimera)

Przykładowo, osoba z anozognozją, która doznała udaru mózgu i ma porażenie połowicze,

może zaprzeczać istnieniu swojego porażenia i upierać się przy tym, że jest w pełni sprawna
fizycznie. Podobnie, pacjent z anozognozją po wylewie krwiakowym w okolicy móżdżku
może odmawiać przyjęcia faktu, że ma problemy z równowagą i koordynacją ruchową, a
zamiast tego przypisywać swoje problemy zmęczeniu lub stresowi.

38. ZDEFINIUJ POJĘCIE PRAKSJI. NA CZYM POLEGAJĄ JEJ ZABURZENIA?

Praksje to ruchy celowe, złożone, dobrowolne (nie odruchowe !) przebiegające zgodnie z
planem, strategią, ukierunkowane na cel, modyfikowane w zależności od warunków
zewnętrznych i wewnętrznych. Praksja jest procesem kompleksowym, który wymaga
połączenia umiejętności motorycznych, poznawczych i sensorycznych. Praksja obejmuje
także zdolność do planowania, organizowania i koordynowania działań.

1. Ruchy elementarne
2. Ruchy dosiebne, odsiebne, dystalne, proksymalne
3. Ruchy umowne
4. Naśladowanie
5. Ruchy proste
6. Serie ruchów
7. Arbitralne
8. Praksja oralna - mowy
Błędy - apraksje:
1. Bezkształtne ruchy
2. Zmutowane
3. Wymiana ruchów
4. Subtelna dezorganizacja
5. Przekazanie do innych grup mięśni
6. Pominięcie ruchu
7. Niemożność naśladowania

Rodzaje apraksji:

1. Apraksja ideomotoryczna - ruch na żądanie, na polecenie, powtórzenie, ale będzie w

stanie wykonać ten sam ruch spontanicznie lub w odpowiedzi na sytuację. Wie co
robić ale nie wie jak

2. Apraksja ideacyjna - trudności w wykonaniu sekwencji ruchów w określonej

kolejności. Np. ubieranie się, mycie rąk.

3. Apraksja kinetyczna (duża motoryka), brak możliwości wykonania precyzyjnych

ruchów, np. gra na instrumencie

10
 4. Apraksja narzędziowa - trudności w manipulowaniu przedmiotami, takimi jak
nożyczki, szczotka czy młotek.

5. Apraksja werbalna - trudności w wykonywaniu ruchów ustami i językiem, w

wymawianiu słów

6. Apraksja konstrukcyjna - trudności w budowaniu i rysowaniu prostych i

skomplikowanych kształtów. Np. budowanie z klocków

Uszkodzenia w okolicach płatów ciemieniowych, czołowych lub potylicznych.

Apraksji nie są:

 zaburzenia ruchowe (np. niedowładów)
 czuciowe (np. zaburzeń czucia)
 zaburzenia rozumienia (np. w wyniku afazji)
 deficyty uwagi lub pamięci.

39. OPISZ ORGANIZACJĘ RUCHÓW DOWOLNYCH .

Psychologiczna organizacja dowolnych czynności ruchowych:

Ważnymi elementami praksji są:
 inicjowanie, planowanie, koordynacja i wykonywanie ruchów
 utrzymywanie sekwencji ruchów i ich płynność,
 zdolność do korygowania błędów w trakcie wykonywania czynności,
 dostosowanie praksji do warunków przestrzennych.
 prawidłowe wzrokowe spostrzeżenie bodźca,
 prawidłowev słuchowe spostrzeżenie bodźca,
 adekwatne odniesienie nazwy do obrazu wzrokowego przedmiotu,
 umiejętność planowania i korygowania zachowania adekwatne do wymagań
zewnętrznych.

Trudno zatem rozpatrywać praksje w oderwaniu od innych czynności psychicznych, są

wynikiem współdziałania wielu struktur.

Mózgowa organizacja praksji

1. pobudzenie kory ruchowej, celu ruchu i sekwencja ruchów, które należy wykonać,
aby osiągnąć ten cel.

2. sygnały do mózgowego układu piramidowego, który jest odpowiedzialny za

kontrolę ruchów dowolnych.

3. Mózg  wysyła sygnały z kory ruchowej  do rdzenia kręgowego,  a stamtąd do

mięśni, które muszą zostać zaangażowane w wykonanie ruchu.

4. pamięć proceduralna, która umożliwia wykonywanie złożonych sekwencji ruchów,

takich jak jazda na rowerze czy gra na instrumencie muzycznym. Automatyzm.

11
Za główne ośrodki sterujące ruchami dowolnymi uznaje się:

 Wzgórze przychodzą informacje zwrotne od kory ruchowej.

 Pierwszorzędowa kora ruchowa - reguluje siłę i szybkość zmian napięcia
mięśniowego, adekwatnie do informacji napływających z okolicy czuciowej oraz
móżdżku (ruch i wyobrażenie ruchu)
 Drugorzędowa kora ruchowa - planowanie ruchu, umożliwia realizację
wyuczonych, skomplikowanych sekwencji ruchowych w odpowiedzi na sygnały
zmysłowe, koordynuje ruchy oburęczne.
 Okolica przedczołowa- odpowiada za sformułowanie ogólnych planów działania,
inicjowanie i kontrolowanie przebiegu ruchów dowolnych, stąd spadek aktywności tej
okolicy wiąże się ze zwiększeniem stopnia automatyzacji ruchu.
 Móżdżek- odpowiada za korygowanie błędów w intencjonalnych ruchach, weryfikuje
plan czynności ruchowych i uczestniczy w nabywaniu umiejętności motorycznych i
automatyzacji ruchu.
 Zwoje podstawy– są zaangażowane w planowanie czynności ruchowych, dobór
różnych strategii, hamowanie i wzbudzanie ruchu.
 Jądro ogoniaste- pełni szczególną rolę w ustaleniu planów działania i kontroli, na
postawie informacji ustala sekwencję ruchów i optymalny sposób ich wykonania.
Udział w uczeniu się i pamięci niedeklaratywnej.

40. WYJAŚNIJ POJĘCIE APRAKSJI KINETYCZNEJ I IDEACYJNEJ .

 Apraksja kinetyczna - PRECYZJA (to zaburzenie ruchowe, w którym pacjent ma

trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów, szczególnie wymagających
koordynacji i zgrania ruchów palców, dłoni i rąk. Np. gra na instrumencie, pisanie.
Może wykonywać proste ruchy.
 Brak precyzji w wykonywaniu ruchów - czyli wie co robić ale nie wie jak
Uszkodzenie obszarów korowo-podkorowych, które odpowiadają za kontrolę ruchów i
koordynację ruchową.

 Apraksja ideacyjna - SEKWENCYJNOŚĆ (wyobrażeniowa), to zaburzenie, w

którym osoba ma trudności w wykonaniu sekwencji ruchów związanych z konkretną
czynnością. Zachowana zdolność do wykonywania ruchów pojedynczych –
dowolnych.
 Pojedyncze ruchy – brak sekwencyjności
Osoba nie potrafi przyporządkować poszczególnych kroków do danej czynnośći np.
kolejność ubierania.
Uszkodzeniach płata ciemieniowego lewej półkuli mózgu lub ciała modzelowatego.

Osoby z apraksją ideacyjną mają trudności

 z planowaniem i organizacją ruchów,
 nie potrafią naśladować ruchów innych osób lub
 zrozumieć instrukcji dotyczących wykonania konkretnej czynności.
 Mogą też popełniać błędy przy wykonywaniu prostych czynności, np. zakładając buty
na stopę, ale nie wkładając stopy do buta.

12
41. APRAKSJA IDEOMOTORYCZNA .
 Aapraksja ideomotoryczna – NA ŻĄDANIE (wyobrażeniowo-ruchowa),
niemożność wykonywania ruchów na polecenie lub naśladowania ruchów rąk,
wykonywania gestów symbolicznych czy przyjmowania układów artykulacyjnych.
 (chory wie, co należy zrobić, ale nie wie, jak ma to zrobić),
Uszkodzenia połączeń pomiędzy okolicami ruchowymi płata czołowego a ośrodkiem
werbalnego opracowania czynności ruchowej,
 trudności z wykonywaniem prostych ruchów, takich jak machanie ręką,
 niemożność naśladowania ruchów lub gestów,
 możliwość wykonania ruchu spontanicznie lub w odpowiedzi na sytuację.

42. OPISZ RODZAJE APRAKSJI Z UWZGLĘDNIENIEM ZMIAN LOKALIZACYJNYCH .

1. Apraksja ideomotoryczna – uszkodz. mózgu w okolicy zakrętu przedśrodkowego

2. Apraksja ideacyjna – uszkodzenia w obszarach korowo-podkorowych.

3. Apraksja kinetyczna - uszkodzenia mózgu w okolicy płata ciemieniowego

4. Adynamia – brak energii do działania – uszkodzone płaty czołowe

5. Echopraksje – mimowolne naśladowanie zachowań drugiej osoby – płaty czołowe

6. Apraksja oczna - uszkodzenia mózgu w okolicy płatów potylicznych Charakteryzuje

się trudnościami w wykonaniu precyzyjnych ruchów gałek ocznych, np. śledzenia
obiektów wzrokiem.

7. Apraksja konstrukcyjna – okolice ciemieniowo - potyliczne

8. Apraksja mowy - jest to zaburzenie ruchowe wynikające z uszkodzenia mózgu w

obszarach odpowiedzialnych za kontrolę mowy.

9. Akinezja trudności lub brak zdolności do rozpoczęcia i/lub kontynuowania

dobrowolnych ruchów. Np. Parkinsona. Uszkodzenia w obrębie układu
pozapiramidowego – zwoje podstawy.Osoby z tą dolegliwością często potrzebują
więcej czasu na wykonanie prostych czynności, jak np. wstać z krzesła.

10. Ataksja to zaburzenie koordynacji ruchowej, które objawia się trudnościami w

utrzymaniu równowagi, w precyzyjnych ruchach oraz w kontroli napięcia
mięśniowego. uszkodzenia w obrębie układu nerwowego móżdżku i rdzenia
kręgowego np. niestabilność chodu, drżenie kończyn, niemożność utrzymania
postawy ciała

43. UWAGA – JEJ RODZAJE I FUNKCJE.

Uwaga
 jest mechanizmem regulującym proces odbioru bodźców, (ważnych i ciekawych)

13
  przetwarzania informacji
 oraz reagowania,
w powiązaniu z procesami spostrzegania, pamięcią, myśleniem i działaniem.

1. selektywna -
2. podzielna - umożliwia wykonywanie dwóch lub więcej zadań jednocześnie.
3. niefiltrowana - (ADHD).
4. trwała - umożliwia skupienie uwagi na jednym bodźcu przez dłuższy czas.
5. kontrolowana
6. wybiórcza
7. gotowość
8. intensywność- natężenie

Procesy uwagowe:

 automatyczne – natychmiastowe - hałas

 świadome – wolicjalne - nauka

Rodzaje uwagi:

 percepcyjna - związana ze spostrzeganiem i analizą bodźca

 kognitywna - kontrolująca przebieg procesów psychicznych

Procesy uwagi:

 Selekcja - na poziomie pierwotnym (rejestracja sensoryczna bodźca i jego

kodowanie), wtórnym (poziomy związane z pamięcią) oraz trzeciorzędowy,
związanym z uwagą kognitywną
 Ukierunkowanie procesów poznawczych - wyodrębnianie z pola bodźców, które są
istotne
 Podtrzymywanie stanu czuwania i gotowość do aktywności - wielkość zasobów
poznawczych angażowanych do różnych działań

Funkcje uwagi:

 Selektywność - podstawowa funkcja. Wybiórczość może mieć charakter dowolny lub

mimowolny. Umożliwia skupienie uwagi na jednym bodźcu, ignorując pozostałe.
 Trwałość, czujność, gotowość - dotyczy oczekiwania na pojawienie się określonej
informacji (sygnał) i ignorowania pozostałych informacji (szum),
 Przerzutność - dotyczy zdolności przełączania uwagi pomiędzy dwa aspekty
otoczenia z jednego na drugi, (kiedy musi być przełączana)
 Podzielność - dotyczy możliwości nakierowania uwagi na dwa aspekty otoczenia
równocześnie oraz selekcjonowania informacji dwoma kanałami przetwarzania
informacji w tej samej chwili.
 Przeszukiwanie – zdolności do celowego i aktywnego wyselekcjonowania z
otoczenia konkretnych danych.

44. ZABURZENIA UWAGI – NIESPECYFICZNE I SPECYFICZNE .

14
 1. Niespecyficzne
 trudności w koncentracji i skupieniu uwagi, które nie są związane z żadnym
konkretnym zaburzeniem.
 wzmożona dekoncentracja,
 obniżony zakres poła uwagi,
 ogólne osłabienie mechanizmów uwagi dowolnej, przejawiające się obniżoną jej
podzielnością i prze- rzutnością (tzw. lepkość uwagi).
 Deficyty mają charakter ogólny, tj. obejmują różne domeny (wzrokową, słuchową,
znaczenie bodźca, zawartość treściową procesów myślowych),
 dotyczą funkcji energetycznych, selektywnych i kontrolnych

2.Specyficzne.
 zaburzeń konkretnych procesów np. ADHD
 dysleksja, która dotyczy trudności z odczytywaniem i rozumieniem tekstu,
 zaburzenia przetwarzania wzrokowego, które wpływają na zdolność do skupienia
uwagi
 są to wybiórcze zakłócenia (MRI i PET) wyłoniono trzy zakresy dysfunkcji:
(1) zwracania się ku bodźcowi,
(2) czujności
(3) kontroli i koordynacji czynności.
Zakłócenia te opisywane są w kategoriach nieskuteczności radzenia sobie z
określonego typu zadaniami. U ich podłoża leżą w pewnym stopniu odrębne, choć
wzajemnie na siebie oddziałujące mechanizmy mózgowe, które próbuje się wiązać ze
zmianami neuronalnymi o określonej lokalizacji.

45. NA CZYM POLEGAJĄ ZABURZENIA UWAGI W OBSZARZE ZWRACANIA SIĘ KU

BODŹCOWI ?

Deficyty w zakresie zwracania się ku bodźcowi rozpoznano u osób z dysfunkcjami

mózgowymi o różnej etiologii:
 udarowej,
 w przebiegu chorób degeneracyjnych,
 schizofrenii.
Jedno z najczęstszych zaburzeń zwracania się ku bodźcowi po udarach mózgu polega na
ograniczeniu swobodnego uwalniania uwagi od bodźca działającego po stronie
odpowiadającej uszkodzonej półkuli w celu zwrócenia się ku strome przeciwnej. Zakłócenia
tego rodzaju mogą przejawiać się pomijaniem wszystkich bodźców z zakresu różnych
modalności, działających po stronie przeciwnej do uszkodzenia.

U pacjentów po udarach mózgu, szczególnie tych obejmujących płat ciemieniowy prawej

półkuli, występuje spowolnienie reagowania lub całkowite ignorowanie bodźców po lewej
stronie. Nasilone trudności ujawniane są zwłaszcza wówczas, gdy uwaga chorego - zanim
zadziała bodziec z lewej strony - jest skierowana w stronę przeciwną. Chorzy lepiej radzą
sobie w badaniu lewej strony, gdy w chwili zadziałania bodźca ich uwaga nie jest anga-
żowana po stronie prawej. Np. rozmowa - lewa w hałasie-prawa

46. NA CZYM POLEGAJĄ ZABURZENIA UWAGI W OBSZARZE CZUJNOŚCI ?

Deficyty w zakresie czujności obserwowane są u pacjentów
 z uszkodzeniami prawego płata czołowego.
 Osoby te tracą zdolność do wolicjonalnego podtrzymywania uwagi, czyli
15
 wewnętrznego generowania czujności.
Ich zachowanie sterowane jest raczej przez zdarzenia zewnętrzne niż motywy wewnętrzne.
Niepowodzeniem kończą się próby wywołania trwałej dowolnej uwagi za pomocą instrukcji
słownej. Elementarne formy uwagi mimowolnej oraz reakcje orientacyjne na przypadkowe
bodźce pozostają zachowane lub patologicznie wzmocnione. Po uszkodzeniu połączeń
czołowo-limbicznych może na przykład wystąpić osłabienie mechanizmu habituacji, co
prowadzi do ciągłego reagowania na powtarzające się nieistotne bodźce, a w konsekwencji do
ograniczenia nabywania automatyzmów.

Generowanie czujności przez sygnały z zewnątrz może ulec zakłóceniu w wyniku

dysfunkcji w obrębie wstępujących projekcji wzgórzowych. Zdolność osiągania i
podtrzymywania czujności, zarówno tej wywoływanej przez sygnały zewnątrzpochodne
(automatycznej, bezwysiłkowej), jak i wewnątrzpochodne (wolicjonalnej, związanej z
wysiłkiem), może ograniczyć uszkodzenie prawego płata ciemieniowego. Okolica ta,
zaangażowana - jak wskazano wcześniej - w realizację zwracania się ku bodźcowi, bierze
także udział w regulacji czujności w jej przejawach wolicjonalnych (endogennych) i
automatycznych (egzogennych).
Pacjenci z prawopółkulowymi uszkodzeniami ciemieniowymi mogą zatem przejawiać
zaburzenia nie tylko w zakresie zwracania się ku bodźcowi, lecz także w podtrzymywaniu
czujności. Prawdopodobnie oba te deficyty wnoszą swój wkład w kliniczny obraz pomijania
stronnego.

47. NA CZYM POLEGAJĄ ZABURZENIA UWAGI W OBSZARZE KONTROLI I

KOORDYNACJI CZYNNOŚCI ?

Zaburzenia uwagi w obszarze kontroli i koordynacji czynności to grupa zaburzeń, które

charakteryzują się trudnościami w planowaniu, organizowaniu i kontrolowaniu działań
oraz koordynowaniu ich wykonania.

Norma i patologia OUN

Funkcje te ulegają osłabieniu:
 w toku starzenia się,
 po urazach czaszkowo-mózgowych,
 udarach obejmujących obszary czołowe,
 w demencjach,
 schizofrenii,
 w zespole deficytu uwagi (ADD),
 choroby somatyczne,
 problemy emocjonalne
 nieprawidłowe neuroprzekaźnictwo, np. Parkinson - niedobór dopaminy

Po urazach czaszkowo-mózgowych wymienia się zakłócenia zdolności:

(a) hamowania dominującej lub nawykowej odpowiedz
(b) wykrywania błędu
(c) koordynowania wielorakich zadań w logiczną sekwencję działań.

Do najczęstszych zaburzeń uwagi w obszarze kontroli i koordynacji czynności należą:

1. Zaburzenia mowy – problemy z koordynacją ruchową mowy oraz trudności w
planowaniu i organizowaniu wypowiedzi.
2. Zaburzenia motoryki – trudności w precyzyjnym wykonywaniu ruchów oraz
koordynowaniu ich z innymi czynnościami.

16
 3. Zaburzenia percepcji przestrzennej – trudności w ocenie odległości, głębi i kształtu
przedmiotów oraz w orientacji w przestrzeni.
4. Zaburzenia planowania i organizacji działań – trudności w planowaniu i
organizowaniu czynności oraz w ich wykonywaniu w odpowiedniej kolejności.
5. Zaburzenia pamięci roboczej – trudności w zapamiętywaniu informacji na krótki
czas oraz w manipulowaniu nimi w celu wykonania zadania.
6. Zaburzenia czujności i uwagi

48. OBRAZ KLINICZNY POMIJANIA STRONNEGO ORAZ WYBRANE PRÓBY KLINICZNE

DO OCENY.

Pomijanie stronne to zespól uwagowy – niemożność przetwarzania lub reagowania na

bodźce pojawiające się w określonej połowie pola widzenia na skutek uszkodzeń mózgu po
stronie przeciwnej.
 Hemanopsja – poudarowe zaburzenie widzenia – pacjent jest świadomy istnienia
przedmiotów
 Pomijanie stronne może dotyczyć różnych modalności sensorycznych,
 związane z uszkodzeniami mózgu, szczególnie w okolicy płata potylicznego, a także
w półkulach mózgowych, w korze mózgu, móżdżku i ciele modzelowatym.
 może wystąpić po udarze mózgu, urazie czaszkowo-mózgowym, nowotworach mózgu
czy chorobach neurodegeneracyjnych.

Najbardziej podstawowy podział jest następujący:

 pomijanie „egocentryczne”- Pacjent pomija wszystkie bodźce znajdujące się, czy

pojawiające się po lewej stronie subiektywnego pola widzenia, najczęściej albo w
górnym, albo w dolnym kwadracie – tzw. czarna dziura.

 pomijanie „allocentryczne”- Pacjent pomija jedną (przeważnie lewą) stronę,

każdego percypowanego obiektu bez względu na to, gdzie w polu widzenia ten
obiekt występuje. Jest to nieco rzadszy rodzaj pomijania stronnego. Brak danych w
mózgu.

Pomijanie stronne - obraz kliniczny:

1. Objawy percepcyjne/sensoryczne:
 Jednostronne pomijanie przestrzeni (uwaga połowiczna)
 Wygaszanie sensoryczne - ignorowanie bodźców przeciwstawnych podczas stymulacji
obustronnej.
 Trudności w wykonywaniu zadań wymagających uwagi i koordynacji obu stron ciała,
np. przy wiązaniu butów lub jedzeniu jednocześnie obiema rękami.
 Niezdarność i trudności w zachowaniu równowagi.
 Trudności w orientowaniu się w przestrzeni, np. trudności w znalezieniu drogi w
nowym miejscu.
 Allochiria - wrażenie, że bodziec pochodzi od strony tożsamej do ogniska pomimo
stymulacji ze strony przeciwnej

17
2. Objawy motoryczne:
 Akinezja połowiczna- opóźnione zapoczątkowanie ruchu kończyną przeciwstronną
do miejsca uszkodzenia
 wygaszanie ruchowe - opóźnienie ruchu kończyną przeciwstronną w trakcie ruchów
obustronnych
 Allokinezja- zainicjowanie ruchu kończyną tożsamą pomimo polecenia, aby
poruszać kończyną przeciwstronną

3. Objawy poznawczo niespecyficzne:

 uogólnione zaburzenie uwagi
 nieświadomość deficytów neurologicznych (anozognozja)

4. Objawy emocjonalne
 depresje,
 agresja
 niepokój

Aleksja przestrzenna - występuje przy czytaniu, pacjent przesuwa wzrok w prawo ie czyta
od początku wiersza.

Dysgrafia przestrzenna – problem z pisaniem od początku wiersza. W skrajnych

przypadkach pacjent pisze tekst niemal w kolumnach.

49. OPISZ KRÓTKO ORGANIZACJĘ FUNKCJI JĘZYKOWYCH W OUN.

1. Kora mózgowa – to główny ośrodek przetwarzania języka w mózgu. Znajduje się ona
w płacie czołowym, ciemieniowym i skroniowym. Odpowiada za rozumienie,
tworzenie i produkcję mowy. W korze mózgowej wyróżnia się również obszary
odpowiedzialne za przetwarzanie dźwięków mowy i słów.

2. Móżdżek - istotne znaczenie w procesie przetwarzania języka, szczególnie w

produkcji mowy, pomaga w utrzymaniu płynności i rytmu mowy poprzez
kontrolowanie napięcia mięśniowego i koordynację ruchów mowy. Artykulacja i
fluencji.

3. Jądra podstawy – odpowiadają za automatyzację ruchów mowy. Jądra podstawy

biorą udział w procesie wyuczenia się mowy i utrwaleniu nawyków mowy.

4. Pęczek łukowaty (amylada) – wpływa na rozpoznawanie emocji w mowie, bierze

udział w procesie uczenia się języka, zwłaszcza w procesie gramatycznym i
konstruowaniu poprawnych zdań. Struktura ta ma znaczący wpływ na postrzeganie i
przetwarzanie mowy  przesył informacji językowych

5. Wyspa odgrywa kluczową rolę w przetwarzaniu i rozumieniu języka, zwłaszcza w

kontekście emocjonalnym i interpersonalnym, zdolność do czytania, zdolność do
przetwarzania dźwięków językowych, a także zdolność do mówienia i przetwarzania
informacji dotyczących emocji. Wyspa jest również zaangażowana w procesy
związane z intonacją i akcentem.

18
 6. Zakręt kontowy funkcja przetwarzania języka pisanego i mówionego, co umożliwia
np. rozumienie przeczytanej informacji, integracja informacji z różnych zmysłów,
dzięki czemu mózg może zrozumieć i przetwarzać język pisanym i mówionym.

Wszystkie te obszary OUN działają ze sobą w ściśle powiązany sposób i wspólnie kontrolują
różne aspekty funkcji językowych, takie jak rozumienie, produkcja, czy wyrażanie emocji za
pomocą języka.

 lewa półkula zwykle dominuje w regulacji funkcji językowych,

50. KRÓTKO SCHARAKTERYZUJ ZABURZENIA JĘZYKA W ZAKRESIE

ROZUMIENIA /ODBIORU MOWY.

Do najważniejszych zaburzeń językowych w zakresie rozumienia lub odbioru mowy należą:

1. Afazja - zaburzenie mowy spowodowane uszkodzeniem mózgu, które powoduje

trudności w rozumieniu i używaniu języka.

2. Agnozja słuchowa - zaburzenie polegające na trudności w rozpoznawaniu dźwięków

mowy i zrozumieniu mowy mówionej.

3. Dysleksja - zaburzenie polegające na trudności w czytaniu i zrozumieniu tekstu

pisanego.

4. Zaburzenia uwagi

Deficyty w rozumieniu znaczenia słów: SEMANTYCZNE

 trudności z definiowaniem słów .

 trudności z rozumieniem języka figuratywnego - metaforycznego
 trudności w rozróżnianiu podobnych głosek – ze względu na wzorzec dźwiękowy
 trudności syntaktyczne związki między słowami i zadaniami, struktura zdania.
 trudności z rozumieniem sylogizmów pyt, np. Jan jest wyższy niż Piotr, kto jest
niższy?

51. KRÓTKO SCHARAKTERYZUJ ZABURZENIA JĘZYKA W ZAKRESIE

EKSPRESJI /NADAWANIA MOWY.

trudności w mówieniu i przekazywaniu myśli za pomocą języka..

Do najważniejszych zaburzeń językowych w zakresie ekspresji/nadawania mowy należą:

1. Afazja - zaburzenie mowy - trudności w wypowiadaniu słów, tworzeniu zdań czy

wyrażaniu myśli.

2. Apraksja mowy - zaburzenie polegające na trudności w wykonywaniu ruchów

potrzebnych do wypowiadania słów i tworzenia zdań. Dot. Aparatu mowy.

19
3. Dysartria - zaburzenie polegające na trudności w artykulacji mowy spowodowane
uszkodzeniem nerwów lub mięśni. Osoby z dysartrią mają trudności z wymawianiem
dźwięków i często mówią niewyraźnie.

4. Anomia semantyczna - zaburzenie językowe polegające na trudnościach z

nazwaniem obiektów i pojęć, pomimo zachowania zdolności do ich rozpoznawania i
opisywania. Uszkodz. płata skroniowego lewej półkuli mózgu, zwłaszcza jego dolnej
części, w tym z obszarem kory asocjacyjnej odpowiadającej za przetwarzanie
informacji semantycznych.

5. Paragmatyzm i Aragmatyzm szczególnie istotne w kontekście zaburzeń

językowych, takich jak afazja, gdzie osoby dotknięte tymi zaburzeniami mogą mieć
trudności z wyborem właściwego słowa lub formy gramatycznej. Na przykład, osoby
z afazją mogą mieć problem z doborem właściwego czasownika do podmiotu (np.
mówienie "On jeździ do pracy pieszo" zamiast "On idzie do pracy pieszo"), lub z
wyborem właściwej formy rzeczownika w zależności od jego funkcji w zdaniu

6. Neologizmy i słowotwórstwo
7. Perseweracje – zaburzenia powtarzania
8. Parafrazje werbalne – wtrącanie innego słowa

9. Alochalia – bezmyślne powtórzenia

10. Zaburzenia towarzyszące:

a. Aleksje
b. Agrafie
c. Apraksje

11. deficyty w nazywaniu

a) błędy semantyczne: zamiast nazwy „jabłko” podawana jest nazwa „śliwka”
b) błędy wzrokowe: jabłko nazywane piłką,
c) błędy wzrokowo-semantyczne: zamiast jabłko - brzoskwinia.
Pacjenci z uszkodzeniem prawej półkuli popełniają najwięcej błędów typu „c”, osoby
z afazją największą ilość błędów typu „a”.

12. zaburzenia płynności (fluencji) słownej - stanowią jeden z kluczowych objawów

afazji. Przejawiają się zredukowaniem leksykonu, generowanie słów zgonie z
kryterium formalnym, np. słowa zaczynające się na daną liter lub
znaczeniowo/kategorialnym (słowa należące do tej danej klasy semantycznej np.
„zwierzęta”, „pojazdy”. Zwykle pacjenci podają mniej słów w danej jednostce
czasowej niż osoby bez uszkodzeń mózgu

 trudność z integracją i oceną materiału narracyjnego wypowiedzi niespójne,

rozwlekłe,

20
  trudności w percepcji i ocenie specjalnych treści - takich jak emocjonalne lub
niespójne,że jakieś treści nie pasują do całości opowiadania, ale próbuje uzasadnić ich
związek z pozostałymi informacjami.
 trudności z rozumieniem puent, podsumowań ukrytych informacji i nastawień
a) w rozumieniu pośredniego wyrażania próśb
b) w odbiorze intencji i nastawień – motywów.
 formułowanie wniosków np. Maria idzie .na spotkanie z aktorem. 2. Artykuł
dotyczyć będzie opinii znanych osób na temat terroryzmu. Wniosek pierwszy: Maria
przeprowadziła wywiad z aktorem. Wniosek drugi: Maria chce zdobyć autograf
gwiazdora.

52. WYJAŚNIJ POJĘCIA: ALEKSJA, AGRAFIA.

Aleksja bez agrafii utrata zdolności czytania przy niezakłóconej umiejętności pisania.

 nie odczytują napisanych przez siebie słów,

 nie potrafią przepisać tekstu napisanego drukowanymi literami,
 mogą rozpoznawać pojedyncze litery, lecz nie potrafią przeprowadzić syntezy i
odczytać słowa.
 niewielkie nasilenie zaburzeń przejawia się w postaci trudności tylko przy czytaniu
słów dłuższych, trudniejszych, rzadko używanych,
 zachowane jest zarówno pismo spontaniczne, jak i „pod dyktando”.

Aleksja całkowita- obejmuje brak umiejętności czytania i zaburzenia pisania, czyli agrafię

Agrafia - upośledzenie umiejętności pisania i zwykle literowania.

 następuje na skutek uszkodzenia lewego płata ciemieniowego mózgu,

 schorzenie to ma podłoże psychiczne i nie towarzyszą mu żadne zaburzenia czynności
rąk, oczu, czy koordynacji,
 najczęściej pojawia się wraz z afazją.

53. SCHARAKTERYZUJ OBJAWY - AFAZJA RUCHOWA - BROKI

 dość dobre rozumienie mowy,
 zaburzona mowa ekspresyjna i spontaniczna
 trudność w powtarzaniu
 zaburzone nazywanie na głos
 mowa telegraficzna
 aragmatyzmy
 perseweracje
 mowa zubożała
 Słaba artykulacja
 Ograniczona płynność

21
  defekt sekwencyjnej organizacji ruchów mięśni narządu artykulacyjnego.
 Zdania uproszczone, gramatycznie nieprawidłowe
 Chory myli na przykład przypadki, tryby i czasy.
 Mniej trudności sprawia produkcja pojedynczych głosek i krótkich, często używanych
słów, zwłaszcza rzeczowników w mianowniku.
 Pominięte zostają czasowniki i słowa funkcyjne, na przykład przyimki, spójniki.
 objawy neurologiczne - dominuje niedowład lub porażenie prawej strony ciała.
 Pomyłki pojawiają się też podczas pisania (agrafia) i czytania (aleksja), zwłaszcza na
głos.
 Chory jest w pełni świadomy problemu, co prowadzi do reakcji depresyjnych.
 uszkodzenie dolnej części okolicy przedruchowej lewego płata czołowego (p.
Broci)

54. SCHARAKTERYZUJ OBJAWY - AFAZJA CZUCIOWA - WERNICKIEGO

 Zaburzone rozumienie mowy niemożnością różnicowania i utożsamiania dźwięków.
 Lekkie – zdania, ciężkie – polecenia i słowa
 zaburzony słuchu fonematyczny,
 mowa płynna prawidłowa pod względem melodyczno – intonacyjnym
 wypowiedzi w postaci „sałaty słownej” i „żargonafazji”.
 swobodna artykulacja
 parafazje głoskowe (zamiany głosek podobnych brzmieniowo)
 werbalne (zamiany całych słów),
 kontaminacje (tworzenie zlepków dwóch lub więcej słów)
 neologizmy
 dodatkowe sylaby (objaw tzw. nadprodukcji słownej), przyspieszone tempo ekspresji.
 trudności z przywoływaniem i selekcją nazw  nawyki artykulacyjne.
 Swobodna artykulacja
 Chory jest nieświadomy problemu
 Objawem towarzyszącym jest agrafia we wszystkich zakresach oraz aleksja.

AFAZJA GLOBALNA – MIESZANA- SAME STRATY (B+W)

55. SCHARAKTERYZUJ OBJAWY - AFAZJA AMNESTYCZNA - NOMINACYJNA

 Zaburzenia - trudności w nazywaniu, brak właściwego słowa,
 podaje cechy przedmiotu lub zamienną nazwę; (np. samolot — helikopter).
 Prawidłowo można wskazać przedmiot, kiedy usłyszy się jego nazwę lub zobaczy
 Anomia może mieć wybiórczą naturę, dotycz. pewnej kategorii semantycznej, np.
nazw zwierząt, terminów geograficznych czy nazwisk sławnych ludzi.
 może być objawem zejściowym afazji, po jej ustąpieniu bądź wyraźnym złagodzeniu.
 po uszkodzeniu tylnej części półkuli dominującej dla mowy.

22
56. SCHARAKTERYZUJ OBJAWY - AFAZJA TRANS KOROWA RUCHOWA .

 Afazja dynamiczna Łurii

 zestawiana jest z afazją ruchową typu korowego (Broca),
 upośledzenie mowy spontanicznej, a w szczególności trudności dotyczą inicjacji i
organizacji wypowiedzi dłuższej, wielozdaniowej jak opowiadanie
 uboga fluencja słowna,
 tendencja do echolalii.
 Powtarzanie i nazywanie jest poprawne.
 Zachowane rozumienie mowy.

57. SCHARAKTERYZUJ OBJAWY - AFAZJA TRANS KOROWA CZUCIOWA .

 Znaczne zaburzenia rozumienia mowy, również własnych wypowiedzi

 Czytanie (ekspresja i rozumienie) →zaburzone
 mowa spontaniczna płynna, ale słuchaczowi wydaje się nie logiczna,
 perseweracje,
 neologizmy,
 Parafazje → obecne
 Powtarzanie → zachowane
 Nazywanie→ zaburzone
 Pisanie→ zaburzone
 Lokalizacja uszkodzenia: tylna część okolicy ciemieniowo-potylicznej
 Powstała w wyniku przerwania połączeń między ośrodkiem Wernickiego a ośrodkami
„pobudzającymi” czynności ośrodków mowy.

58. WYJAŚNIJ POJĘCIA: DYZARTRIA, APRAKSJA MOWY.

Dyzartrię zaburzenie wykonywania mowy

 zaburzenie mowy powstałe w wyniku uszkodzenia układu nerwowego,

 zaburzenie ruchowego wykonania aktów mowy,
 dysfunkcja mięśni narządu mowy spowodowanymi niedowładem, spowolnieniem,
zmienioną fonacją czy dodatkowymi ruchami.
 osoba wie, co chce powiedzieć, ma plan wypowiedzi, lecz z przyczyny utraty pełnej
kontroli nad mięśniami artykulacyjnymi (mięśniami języka, podniebienia, gardła,
krtani) nie jest w stanie wyprodukować mowy w sposób poprawny.
 trudności w wyrażaniu się werbalnie,
 utrudniona artykulacja
 głos podobny do przeziębienia
 mowa może być niezrozumiała, nieczytelna lub niepłynna.

23
  Zaburzenie funkcji wykonawczych mowy (nerwy obwodowe, mięśnie)
 udar mózgu, choroba Parkinsona, uszkodzenia mózgu lub rdzenia kręgowego, etc.

Apraksja mowy- zaburzenia w realizowaniu ruchów artykulacyjnych.

 problemy z ustnym wyrażeniem myśli, próśb czy zamierzeń.

 wzmożony wysiłek artykulacyjny związany z poszukiwaniem odpowiedniego ułożenia
narządów mowy
 Błędy zamienne
 Trudności artykulacyjne to głównie spółgłoski, w niewielkim stopniu samogłoski.
 Liczba popełnianych błędów jest większa w przypadku wyrazów wielosylabowych o
złożonej strukturze fonologicznej.
 Pacjenci są świadomi popełnianych błędów, podejmują próby autokorekty
 uszkodzeniu struktur mózgowych związanych z ruchowymi funkcjami mowy.
 Spotykana z afazją ruchową Broki, polegającą na upośledzeniu płynności wypowiedzi
i problemach z powtarzaniem słów czy nazywaniem rzeczy.

59. RÓŻNICOWANIE AGNOZJI WZROKOWEJ I ANOMII.

Agnozja wzrokowa

 trudności z rozpoznawaniem znanych obiektów, które widzi.

 Osoby z agnozją wzrokową nie są w stanie zidentyfikować obiektów, a ich nazwy,
funkcje i właściwości stają się dla nich niezrozumiałe..

 Agnozja wzrokowa przedmiotów - osoba nie jest w stanie rozpoznać znanych

przedmiotów, takich jak długopis, klucz lub telefon.

 Agnozja wzrokowa twarzy - osoba nie jest w stanie rozpoznać znanych twarzy, w
tym twarzy najbliższych członków rodziny lub znajomych.

 Agnozja wzrokowa barw - osoba nie jest w stanie rozpoznać kolorów lub rozróżnić
między nimi.

Anomia wzrokowa

 trudności z nazwaniem znanych obiektów, które widzi.

 Osoby z anomią wzrokową widzą obiekty i znają ich funkcje, ale nie są w stanie
znaleźć właściwej nazwy lub opisu..

 Anomia wzrokowa przedmiotów - osoba widzi długopis, ale nie jest w stanie znaleźć
właściwej nazwy dla tego przedmiotu.

 Anomia wzrokowa twarzy - osoba widzi twarz znajomej osoby, ale nie jest w stanie
przypisać jej imienia lub nazwiska.

24
  Anomia wzrokowa barw - osoba widzi kolor niebieski, ale nie jest w stanie znaleźć
właściwej nazwy dla tego koloru.

Podsumowując

agnozja wzrokowa to zaburzenie rozpoznawania obiektów, a

anomia wzrokowa to zaburzenie nazewnictwa obiektów, które osoba widzi.

60. WYJAŚNIJ POJĘCIE FUNKCJI WYKONAWCZYCH .

Funkcje wykonawcze to procesy poznawcze, które pozwalają nam na:

 planowanie,
 kontrolowanie
 modyfikowanie naszych działań - koordynowanie
 w celu osiągnięcia określonych celów.
 Stanowią złożony proces, w którym zaangażowane są różne obszary mózgu.
 Zlokalizowane w korze przedczołowej

Do funkcji wykonawczych zaliczamy m.in.:

1. Uwagę - selektywność, przerzutność, czujność, trwałość, podtrzymywanie

2. Planowanie – np. sekwencji działań w celu osiągnięcia określonego celu.

3. Kontrola impulsów – kontrolowanie działań i emocji.

4. Przetwarzanie informacji

5. Pamięć robocza

6. Fleksyjność poznawczą - dostosowywania się do zmieniających się wymagań i

warunków.

Stanowią niezbędny i integralny czynnik wszystkich innych funkcji: ruchowych,

poznawczych, emocjonalnych etc. odgrywający rolę wewnętrznych regulatorów zachowania.

Zgodnie z analizą istoty funkcji wykonawczych Łurii:

 funkcje wykonawcze umożliwiają tworzenie, utrzymywanie, nadzorowanie,

poprawianie i realizowanie planu działania,
 funkcje wykonawcze można trenować i doskonalić dzięki treningowi poznawczemu.

25
61. ZABURZENIA FUNKCJI WYKONAWCZYCH I ICH OCENA.

Zaburzenia funkcji wykonawczych odnoszą się do trudności w

 planowaniu, (czas i przestrzeń)

 organizowaniu,
 przemieszczaniu uwagi, koncentracją, przerzutnością, ignorowaniem szumów
 podejmowaniu decyzji, (trudność w ocenie różnych opcji i wyborów)
 monitorowaniu postępów (trudności w ocenie)
 kontrolowaniu działań
 koordynacji działań
 Elastycznością poznawczą (myślenie abstrakcyjne, metamyślenie, rozumienie
metafor)
 Deficyty planowania i realizacji każdego działania dowolnego (świadomego).

Przy zaburzeniach funkcji wykonawczych dochodzi do

 dezintegracji złożonej, celowej aktywności psychicznej, którą Łuria określa mianem

aprakcji celowego działania.

W zależności od lokalizacji uszkodzenia obserwuje się zróżnicowane objawy:

 Dysfunkcje okolic przedruchowych prowadzą do afazji kinetycznej

 Patologia okolic przedczołowych - dezintegracja planu działania, kontroli działania -
czyli apraksja dynamiczna
 Zaburzenia świadomej, celowej działalności ruchowej - adymia czołowa.,
 Zakłócenia funkcji wykonawczych obserwuje się zarówno w normie, jak i w patologii

Do oceny stosuje się:

 Testy neuropsychologiczne, takie jak Wisconsin Card Sorting Test,

 Trail Making Test czy
 Tower of London
 Badania neuroobrazowe
 Badania neuropsychologiczne
 Ocena funkcjonalna !!! polega na ocenie zdolności osoby do wykonywania
codziennych czynności, takich jak samoobsługa, komunikacja, praca i aktywności
społeczne.

26