Matematika IIko azterketa.

2021eko uztailak 6
1. (12 puntu) Demagun f ( x , y )  2 xe x/ y
funtzioa dela.
a) Aurkitu eta irudikatu f funtzioaren existentzia-eremua. Multzoa irekia da? Itxia da? Trinkoa da? Ganbila
da? Arrazoitu erantzunak.
b) Funtzioaren deribatu partziala (1,1) puntuan erabiliz, h-ren balio positibo eta nahiko txikientzako,
f (1,1  h) balioa f (1,1) baino handiagoa ala txikiagoa da? Arrazoitu.
c) Idatzi (1,1) puntutik pasatzen den sestra-kurbaren zuzen ukitzailearen ekuazioa puntu horretan.
d) Kalkulatu f-ren deribatu direkzionala (1,1) puntuan eta (1,2) norabidean.
e) f funtzioa homogeneoa da? Hala bada, zein mailatakoa?
2. (6 puntu) Kalkulatu funtzio hauen x aldagaiarekiko lehen ordenako deribatu partziala:
 1 
a) f ( x, y )  sin 3   b) z  ln  f (3xy)  , f   1 ( ) izanik.
 yx
 xy 2
c) f ( x, y, p )  p 2 x  y (1  p ) e , deribazio logaritmikoa erabiliz ( 0  p  1 ).

3. (4 puntu) Demagun f  x, y   x 2  y 3  2 xy funtzioa dela.

a) Aurkitu, existitzen badira, f funtzioaren mutur lokalak.
b) f funtzioa ganbila da  2 -n?
c) a) atalean lortutako muturretatik baten bat globala da?

(12 puntu) Demagun X  ( x, y )   2 / y  2 x, y  2 x  4, 0  x  3 multzoa eta f ( x, y)  x  y eta

2
4.

g( x, y)  xy2 funtzioak direla.

a) Aurkitu, existitzen badira, f funtzioaren mutur lokalak y  2 x murrizketari baldintzatuta funtzio
lagrangearra erabiliz.
b) Aurkitu, existitzen badira, f funtzioren mutur globalak X multzoan. Irudikatu eta erabili funtzioaren
sestra-kurbak.
c) Aurkitu, existitzen badira, g funtzioren mutur globalak X multzoan. Irudikatu eta erabili funtzioaren
sestra-kurbak.
5. (9 puntu) Enpresa batek plasma eta LED telebistak birziklatzen ditu. Birziklatzen duen plasma-telebista
tona bakoitzeko 400 €ko mozkina lortzen du eta LED telebista tona bakoitzeko, ordea, 500 €. Birziklatze
prozesuan, telebista guztiak enpresak dituen 3 lantegi ezberdinetatik pasa behar dira. Plasma telebista
tona bakoitzeko 1, 3 eta 1 ordu behar ditu, hurrenez hurren, lehen, bigarren eta hirugarren lantegian.
LED telebista tona bakoitzeko, ordea, 2, 1 eta 3 ordu lehen, bigarren eta hirugarren lantegian, hurrenez
hurren. Lehen lantegiak egunean, gehienez, 16 ordu lan egiten ditu, bigarrenak gehienez 18 ordu
egunean eta hirugarrenak, gutxienez, 9 ordu egunean.
a) Kalkulatu telebista bakoitzetik egunean birziklatutako dituen tonak sarrerak maximizatzeko.
b) Birziklatutako plasma telebista tona bakoitzaren zer mozkinarentzako lortuko du enpresak mozkin
maximoa soilik LED telebistak soilik birziklatzen (beste datu guztiak aldatu gabe)?
c) Enpresari lehen eta bigarren lantegian ordu estrak hartzea interesatzen zaio? Hala bada, zenbat ordu
estra lantegi bakoitzean? Zerk edukiko du mozkinen handitzean eragin handiagoa, ordu estra bat lehen
lantegian hartzeak edo bigarrenean hartzeak?

6. (7 puntu) Kalkulatu
 R
xy dxdy , R  {( x, y )   2 / y  3  x 2 , x 2  y 2  9, x  1} izanik.
ERANTZUNAK:

 x 
1. a) E f  ( x, y )   2 /  0, y  0  .
 y 
 x  0, y  0
x 
0 edo
y  x  0, y  0


E f ez da irekia, adibidez, (0,1) muga-puntu izanik multzokoa da. E f ez da itxia, adibidez, (1,0) muga-puntu

izanik multzokoa ez da. Ez da trinkoa itxia ez delako eta ez da ganbila, adibidez, irudiko a eta b multzoko bi
puntuak hartuz, horiek lotzen dituen segmentua ez delako multzoaren parte.

b) f (1,1  h) -ren balioa f (1,1) -en balioarekin alderatzeko, aldaketak bigarren aldagaian jaso behar direnez,
f 2 (1,1) deribatu partziala aztertuko dugu. Horretarako aurretik kalkulatu egingo dugu:
3
x / y 2
 x 2
f 2 ( x, y )  2 xe x/ y
 e x / y    eta f 2 (1,1)  e
2 x/ y  y
Definizioa erabiliz,
f 1,1  h   f 1,1
f 2 1,1  lim da eta h nahiko txikia denean, limitea kenduz, bi adierazpenak, gutxi
h0 h
f 1,1  h   f 1,1
gorabehera, berdinak dira: f 2 1,1  . Orduan:
h
h  f 2 1,1  f 1,1  h   f 1,1 .

h  0 eta f 2 1,1  e  0 direnez, h  f 2 1,1  0 da eta orduan f 1,1  h   f 1,1  0 , hau da,

f 1,1  h   f 1,1 .

c) 1,1 puntutik pasatzen den sestra-kurbari ukitzailea den zuzenaren ekuazioa y  mx  b da.

 f1 (1,1)
m lortzeko f1 (1,1) lortuko dugu:
f 2 (1,1)

 1   x
f1 ( x, y )  2e  2 xe   e  2   eta f1 (1,1)  3e
x/ y x/ y x/ y

 2 y x / y   y 

 f1 (1,1) 3e
Horrela, m    3 eta (1,1) puntuan zuzen ukitzailearen ekuazioa: y  3x  b .
f 2 (1,1) e
2
(1,1) puntua zuzenn dagonez: 1  3  b  b  2 . Horrela, (1,1) puntuan zuzen ukitzailearen ekuazioa:
y  3x  2 da.
1 f1 1,1  2 f 2 1,1 3e  2e e
d) D(1,2) f 1,1    .
1 4 5 5
e) Definizioa erabiliko dugu:
t  0,
f  tx , ty   2txe tx / ty
 t 2 xe x/ y
 tf  x, y 

Hortaz,   1 mailako funtzio homogeneo.

 1   1  1
2. a) f x ( x, y )  3sin 2   cos   .
 yx  y  x   y  x
2

3 y f '(3 xy )
b) z x 
f (3 xy )
 xy 2
c) f ( x, y, p )  p 2 x  y (1  p ) e
1. urratsa: bi aldeetan logaritmo nepertarrak hartu:

ln( f ( x, y, p))   2 x  y  ln( p)  e xy ln 1  p  .

2

2. urratsa: bi aldeak x aldagaiarekiko deribatu:

f x ( x, y , p ) 2
 2 ln( p )  y 2 e  xy ln(1  p ) .
f ( x, y , p )
3. Bukatzeko, f x ( x, y , p ) deribatua askatu:

 
f x ( x , y , p )  2 ln  p   y 2 e  xy ln 1  p  p 2 x  y (1  p ) e
2  xy 2
.

3. a) f  x, y   x 2  y 3  2 xy

Beharrezko baldintzak:
f x ( x, y )  2 x  2 y  0  x  y  2 2
   (0, 0) eta  , 
f y ( x, y )  3 y 2  2 x  0    y (3 y  2)  0  3 3

2 2
puntu egonkorrak: (0, 0) eta  ,  .
3 3
Baldintza nahikoak:
f xx ( x, y ) f xy ( x, y ) 2 2
H f  x, y     12 y  4
f xy ( x, y ) f yy ( x, y ) 2 6 y

H f  0, 0   4  0 denez, (0,0) ez da mutur lokala.

3
 2 2 2 2 2 2
H f  ,   4  0 eta f xx  ,   2  0 direnez  ,  puntua minimo lokala da.
3 3 3 3 3 3

b) f funtzioa ganbila da 2 multzo ganbilan, baldin eta soilik baldin, edozein ( x, y)  -rentzako
2

H f ( x, y )  0 , f xx ( x, y)  0 eta f yy ( x, y )  0 .

2 -ko puntu batzuetan f-ren Hessiarra negatiboa da, adibidez,  0, 0  puntuan H f  0, 0   4  0 , hortaz, f ez

da ganbila 2 -n.
2 2  2 2
c)  ,  minimo lokala globala ere izateko edozein ( x, y)  -rentzako f  ,   f  x, y  bete behar da.
2

3 3  3 3
 2 2  4 4 2 2
f  ,  da eta, adibidez,  0, 2  hartuta, f  0, 2   8  , hortaz  ,  ez da minimo globala.
 3 3  27 27 3 3

4. a)
a) Funtzio lagrangearra: ( x, y ,  )  x 2  y   ( y  2 x )
Beharrezko baldintzak:

x ( x, y,  )  2 x  2  0   
   x 1 
y ( x, y,  )  1    0     1    (1, 2)
 ( x, y,  )  ( y  2 x)  0  


Puntu egonkorra: 1,2  eta   1 .

Baldintza nahikoak:
xx ( x, y ,  ) xy ( x, y,  ) x ( x, y,  ) 2 0 2
 ( x, y ,  )  yx ( x, y ,  ) yy ( x, y,  ) y ( x, y ,  ) = 0 0 1  2 .
 x ( x, y ,  )  y ( x, y,  )  ( x, y,  ) 2 1 0

Horrela,
(1, 2, 1)  2  0 da. Hortaz, 1, 2  puntuan f funtzioak minimo lokala lortzen du y  2 x murrizketari
baldintzatua.
b)
X multzoa trinkoa da eta f funtzioa jarraitua X-n, hortaz, Weierstrassen teoremaren arabera, existitzen dira f-
ren maximo eta minimo globalak X multzoan.

4
K 0  ( x, y )   2 / f ( x, y )  0  ( x, y )   2 / x 2  y  0

K 7  ( x, y )   2 / f ( x, y )  7  ( x, y )   2 / x 2  y  7

X multzoa eta f-ren sestra-kurbak irudikatukoan, eta

azken horien hazkunde-norabidea aztertuz, honako hau
ondorioztatu dezakegu:
f funtzioak maximo globala  3, 2  puntuan lortzen du X multzoan.

f funtzioak minimo globala A ukitzailean lortzen du. Hori lortzeko

mutur baldintzatuen teoria erabiliko dugu, hain zuzen, f funtzioren
eta y  2 x murrizketari mutur baldintzatuen beharrezko baldintzekin.

Ikus daitekenez, a) atalean lortutako 1, 2  puntua da. Horrela, f funtzioak maximo globala X multzoan 1, 2 

puntuan lortzen du.

c) X multzoa trinkoa da eta g funtzioa jarraitua X-n, hortaz, Weierstrassen teoremaren araebera, existitzen dira
g-ren maximo eta minimo globalak X multzoan.

K 0  ( x, y )   2 / g ( x, y )  0  ( x, y )   2 / xy 2  0

K 4  ( x, y )   2 / g ( x, y )  4  ( x, y )   2 / xy 2  4

X multzoa eta g-ren sestra-kurbak irudikatukoan, eta

azken horien hazkunde-norabidea aztertuz, honako hau
ondorioztatu dezakegu:
g funtzioak maximo globala  3, 6  puntuan lortzen du X multzoan.

g funtzioak minimo globala  0, 0  2, 0    0, 0  0, 4  segmentuetako

puntuetan lortzen du.

5
5. a) Erabaki aldagaiak:
x = Birziklatutako plasma telebista tonak egunean
y = Birziklatutako LED telebista tonak egunean
Eredua:
max (400 x  500 y )
 x  2 y  16 (1)
3x  y  18 (2)


x  3y  9 (3)
 x  0, y  0

K 2400  ( x, y )   2 / 400 x  500 y  2400

Funtzioa jarraitua da X multzo trinkoan, hortaz, Weierstrassen teoremaren arabera existitzen da maximo
globala X-n. Helburu funtzioaren sestra-kurbak irudikatuz eta hazkundea aztertuz zein erpinetan lorten den
erabakitzeko maldak aztertuko ditugu. Kasu honetan nahikoa dugu m1 , m2 eta m f aztertzea:

1 4
m1   , m2  3 eta m f  dira. Horrela, m2  m f  m1 eta soluzio hoberena (2) eta (1) murrizketen ebaki
2 5
puntua da, hau da, (4,6) . Egunean, 4 tona plasma telebista birziklatuko dira eta 6 tona LED telebista. Horrela,
4600 € ko mozkina lortuko du enpresak.
b) Helburu funtzioa kasu honetan max (ax  500 y ) da. Horrela, galdetzen dena hau da: a-ren zein baliotarako
birziklatuko dira soilik LED telebistak soluzio hoberenean? Edo, berdina dena, a-ren zein baliotarako izangoa
da (0,8) soluzio hoberena?
 a 1 a 1
Horretarako m f  m1 bete behar da. Horrela,  bete behar da, hau da,   a  250 .
500 2 500 2
c) Lehen eta bigarren lantegiei dagozkien ordu erabilera eta edukeirak (1) eta (2) muriizketetan, hurrenez
hurren, jasotzen dira. Problemaren (4,6) soluzio hoberenean (1) eta (2) murrizketak aseak dira, hortaz bietan
ordu estrak hartzea interesatzen zaio.
Bakoitzean zenbat hartuko lituzken ezagutzeko murrizketa horietan gai askea zenbat handitzea interesatzen
zaion, mozkinak handitzeko, aztertuko da:
Lehenengo lantegia: Bigarren lantegia:
Soluzio hoberena: (4,6)  (0,18) Soluzio hoberena: (4, 6)  (16, 0)
(1) x  2 y : 16  36 (2) 3x  y : 18  48

Horrela, lehenengo lantegian 36  16  20 ordu estra hartzea interesatzen zaio eta bigarren lantegian
48  18  30 .

6
Lantegi bakoitzean ordu estrak mozkinetan zer eragin duen ikusteko, elkartutako murriketaren itzal prezio
lortuko dugu. Nahikoa dugu aurreko taulan balio hoberena (mozkinak) jasoko dituen errenkada eranstea eta
kalkuluak egitea:
(1) (2)
Soluzio hoberena: (4,6)  (0,18) Soluzio hoberena: (4, 6)  (16, 0)
Balio hoberena: 4600  9000 Balio hoberena: 4600  6400
(1) x  2 y : 16  36 (2) 3x  y : 18  48

Eta murrizketa horien itzal prezioa:

9000  4600 6400  4600
(1) 1   220 €/o eta (2) 2   60 €/o
20 30
Eta, ondorioz, lehehengo lantegian ordu estra bat hartzeak mozkinak gehiago handitzen ditu.

6.

5 9  x2 5 5 5
1   x6 5 x4  
    
1 1
  2  6  4   143 .
9 x2
xy dydx  xy dydx  xy  2
2
dx  5
x  3
5 x dx 
R 1 x 2 3 2 1
x 3 2 1    1