Advanced Exam

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 7

2022 June Examinations

Faculty: ARTS AND HUMANITIES

Paper code and Title: LAICND202 – LANGUAGE ACQUISITION


AND INTERCULTURAL
COMMUNICATION: NDEBELE
ADVANCED

Duration: 3 HOURS

Examiner(s): Ms S. Sayi, Ms Ndebele, Ms S.


Maphosa & Mr T.L Gopo
INSTRUCTIONS:

1. Answer ALL questions.

2. Write your programme code and Reg number on each page.

3. Answer all questions in the spaces provided in the question paper.

4. This question paper comprises 7printed pages.

NB: DO NOT TURN OVER THE QUESTION PAPER OR COMMENCE WRITING


UNTIL INSTRUCTED TO DO SO.

Programme: …………………………………………

Reg Number …………………………………………


DLLC2022

1. In good Ndebele, introduce yourself and explain your career path. [10 marks]

………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………......................................................................
...............................................................................................................

2. Read the following comprehension passage and answer the questions that
follow:
Namuhla ngekhaya kwenzeke into engakaze iyenzakale. Inja yangakithi uSipoti
ivuke ebusuku abantu bonke belele, yangenela amaqanda enkukhu yawaqeda
du. Umnewethu uThemba ubone amakhasi amaqanda egumeni ekuseni. Uhle
wagijima wayakwazisa umama. Umama uhle watshiya imbiza eziko, watshintsha
eqonda lapho uSipoti adlele khona amaqanda. Ufike wadana kakhulu ngoba
kungela ngitsho lelilodwa iqanda eliseleyo. Lami ngidanile ngoba ngivuke ngisithi
ngizawakholisa amaqanda. Phela umbalisi wethu wasitshela ukuthi amaqanda
ayikudla okuhle okulungele umzimba.

Umama uhle wabiza ubaba ukuze azebona umhlolo lo. Ubaba uthe sekufanele
silale simvalele esibayeni sakhe uSipoti ukuze angavuki abantu belele
antshontshe amaqanda. Uthe ukuntshontsha kubi kakhulu.

1
DLLC2022

Answer in full

a) Kuthiwa kuyini okungajayelekanga okwenzakala endabeni le?


…………………………………………………………………………………….. [2]

b) Ngubani owabona ukuthi inja idle amaqanda?


………………………………………………………………….. [2]

c) Inja esendatshaneni le, ibizo layo kuthiwa ngubani?

…………………………………………………………………………………. [2]

d) USipoti watshiya amaqanda mangaki?


………………………………………………………. [2]

e) Umama wafika wenzani esebone ukuthi amaqanda asedliwe?


………………………………………………………………………………………… [3]

f) Kuthiwa ngubani owabiza ubaba ukuze azebona amakhasi amaqanda?


…………………………………………………………………………………………………… [2]

g) Ubaba uthe uSipoti kufanele enziweni?


……………………………………………………………………………………………………… [3]

h) Amaqanda adliwe nguSipoti ngasikhathi bani?


…………………………………………………………………………………………………………. [2]

i) Ubaba uthini ngokuntshontsha endatshaneni le?


……………………………………………………………………………………………………………. [2]

2
DLLC2022

3. Fill in the correct tenses for the words provided; [20]


Word Tense

Pheka remote past [2]

Xubha future tense [2]

Dobha present tense [2]

Gezisa immediate past [2]

Lalela future tense [2]

Dlala immediate past [2]

Bingelela future tense [2]

Thengisa present tense [2]

Thanyela remote past [2]

Fundisa remote past [2]

4. Translate the following passage from Ndebele to English. [15]

i. Ibizo lami nginguNobuhle. Lamuhla angiyanga esikolo. Ngisekiliniki. Ukugula


kubuhlungu. Ngilomvimbano. Ngizizwa ngingenwa ngumqando kakhulu.
Sokulensuku ezimbili ngilomvimbano. Emakhaleni lapha kuyaluma. Ngithimula
okungapheliyo. Ngiphefumula ngomlomo ngoba amakhala ami avimbene.
Ngehluleka lokuginya amathe ngoba emphinjeni lapha kubuhlungu kakhulu.
Sibanengi ekililiniki, Mina ngize lomama. Inkazana ehlezi lapha yona ikhala
ngesisu. Yona ihlezi eduzane lomfana obulawa lizinyo. Imikhuhlane minengi
sibili.

3
DLLC2022

5. Read the following dialogue and answer the questions that follow;

Esitolo sezigqoko

Mthengisi: Sabona dadewethu.

Siphiwe: Ngiyaphila mnewethu. Ngifuna ukuthenga izigqoko zabantwana.


(ethalaza izigqoko zabantwana)

Mthengisi: Kulungiile, ufuna uizigqoko zamankazana kumbe ezabafana?

Siphiwe: Ngifuna ezamankazana aleminyaka elitshumi.

Mthengisi: (Ephendlaphendla ekhipha izigqoko ezintathu) Khangela lezi dade,


zinhle sibili, njalo zilentengo enhle sibili. Ulenhlanhla ngoba lamuhla kuleseli,
ngakho intengo yezinto iyehlisiwe.

Siphiwe: Zinhle okumangalisayo sibili.Ngithande lezi ezimbili (Ebambabamba


izigqoko ezimbili, esimhlophe lesiluhlaza)

Mthengisi: (Uthatha izigqoko ezimbili azibeke phezu kwekhawunta) Isigqoko


esimhlophe siyi $4, besekusithi lesi esiluhlaza senza $3.

Siphiwe: Kulungile,(ekhipha amadola alitshumi)

Mthengisi: (Ufaka intengo yezinto ethilini) Intengo yalezimpahla ngamadola


ayisikhombisa.

Siphiwe: Kulungile, nanso imali. (Eqhuba amadola alitshumi).

Mthengisi: Kulungile, dadewethu. Thatha nansi irisiti, lentshintshi yakho.


Ngiyabonga.

Siphiwe: Kulungile.

a) Ngubani othenge impahla engxoxweni oyibalileyo?


......................................................................................... [2]

b) Othenge impahla uze lemalini?

4
DLLC2022

...........................................................................................................................
.......................................................................... [2]

c). Impahla zibe yimalini?...................................................................[2]

d). Othenge impahla uthenge mphahla bani? [2]

……………………………………………………………………………………………………………

e). Intshintshi yakhe yimalini?

.........................................................................................................[2]

f). Impahla ebezithengiswa lapha zibiza imali ephezulu yini?

.........................................................................................................[3]

g). Othengisayo esitolo ngumuntu wesifazana kumbe owesilisa?

.........................................................................................................[2]

5. Fill in the appropriate plural for each of the following words; [10]

Singular Plural

Amanzi [1]

Umntwana [1]

Inkazana [1]

Inyama [1]

Umuntu [1]

Inyoni [1]

5
DLLC2022

Isandla [1]

Uzwane [1]

Isivalo [1]

Isihlalo [1]

6. Formulate five good Ndebele sentences using the following


demonstratives.(lezi,lo,leliya,lelo,labo,) [5]

7. Formulate five good Ndebele sentences using the following possessives. (wami,
zabo, yakhe, zethu, yalo) [5]

[100 Marks]

END OF EXAMINATION PAPER

You might also like