Litwińczuk Hanna (red.

), Prawo podatkowe przedsiębiorców

Opublikowano: WKP 2017

Autorzy fragmentu:

Pietrasiewicz Wojciech
Pozostali autorzy monografii:

Litwińczuk Hanna(red.)
Karwat Piotr
Tetłak Karolina
Rodzaj:
monografia

Część III SELEKTYWNE PODATKI OBROTOWE

Rozdział 12 PRZEDMIOT OPODATKOWANIA PODATKIEM AKCYZOWYM. PODSTAWOWE

ELEMENTY KONSTRUKCJI PODATKU

12.6. Podstawa opodatkowania, stawki

Jak wskazuje doktryna prawa podatkowego 11 , podstawę opodatkowania określa się najczęściej jako
ilościowe lub wartościowe ujęcie przedmiotu podatku w kategoriach ogólnych i abstrakcyjnych.

Podstawa opodatkowania w podatku akcyzowym może być określona w trojaki sposób:

1) wartościowy – gdy podstawę opodatkowania ustala się jako pewną wartość pieniężną lub kwotę (np.
kwota należna z tytułu sprzedaży samochodu osobowego pomniejszona o kwotę VAT i akcyzy należne
od tego samochodu, wartość celna wyrobu akcyzowego);
2) ilościowy – gdy podstawę opodatkowania stanowi określona ilość (pojemność, objętość) danego
wyrobu akcyzowego (np. liczba hektolitrów gotowego wyrobu w przypadku wina, ilość w kilogramach
gotowego wyrobu w przypadku wielu wyrobów energetycznych, ilość w megawatogodzinach w
przypadku energii elektrycznej);
3) wartościowo-ilościowy – gdy oba powyższe kryteria są stosowane do określenia podstawy
opodatkowania (np. podstawą opodatkowania w przypadku papierosów jest liczba sztuk tego wyrobu
oraz ich maksymalna cena detaliczna).

Należy podkreślić, że sposób ustalania podstawy opodatkowania jest uzależniony przede wszystkim od
kategorii wyrobów akcyzowych będących przedmiotem opodatkowania oraz rodzaju stawki, jaka ma
zastosowanie przy opodatkowaniu poszczególnych czynności.

W orzecznictwie TSUE wielokrotnie podkreślano konieczność nakładania tych samych obciążeń

podatkowych na wyroby akcyzowe charakteryzujące się tymi samymi cechami. W wyroku z 11.08.1995 r.
w połączonych sprawach C-367–377/93, F.G. Roders BV i in. v. Inspecteur der Invoerrechten en Accijnzen
, LEX nr 119055, ETS podkreślił, że aby ocenić konkurencyjność obciążeń podatkowych, należy wziąć pod
uwagę relacje pomiędzy wyrobami akcyzowymi konkurującymi na rynku. Sprawa dotyczyła różnicowania
stawek podatku akcyzowego na wyroby akcyzowe lokalne i sprowadzane z innych państw członkowskich.
Trybunał wskazał, że jeżeli wyroby akcyzowe mają podobne cechy, władze podatkowe nie mogą
różnicować stawek pomiędzy nimi tylko ze względu na ich pochodzenie.

Jak już wskazano, podstawa opodatkowania i stawki podatku akcyzowego ściśle się ze sobą wiążą, a
konstrukcja podstawy opodatkowania jest determinowana przez stawkę, jaka ma zastosowanie do danego
wyrobu akcyzowego. Zatem konstrukcja stawek bezpośrednio wpływa na metodę, która ma zastosowanie
do określenia podstawy opodatkowania. Klasyfikując stawki stosowane w podatku akcyzowym, można
wyodrębnić następujące ich kategorie, wyrażone w:
1) kwocie na jednostkę wyrobu (np. stawka na alkohol etylowy, energię elektryczną, susz tytoniowy);
2) procencie podstawy opodatkowania (stawka na samochody osobowe);
3) procencie maksymalnej ceny detalicznej (stawka w przypadku sprzedaży lub oferowania na sprzedaż
papierosów lub tytoniu do palenia poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, z odpłatnością powyżej
maksymalnej ceny detalicznej, w tym w połączeniu z innym towarem lub inną usługą lub w połączeniu z
przyznaniem nabywcy nieodpłatnej premii w postaci innych towarów lub usług);
4) kwocie na jednostkę wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej (np. stawka na papierosy).

Należy w tym miejscu przytoczyć orzeczenie ETS z 27.02.2002 r. w sprawie C-302/00, Komisja
Europejska v. Republika Francuska, LEX nr 111924, w którym wskazano, że nie ma podstaw do
różnicowania stawki podatku akcyzowego w stosunku do papierosów produkowanych z tytoniu ciemnego i
jasnego. Podkreślono, że mimo pewnych różnic w zakresie walorów smakowych i zapachowych wyroby te
produkowane są z tego samego surowca (tytoń) i z zastosowaniem podobnych procesów technologicznych,
a różnice nie uzasadniają dyskryminacji w zakresie obciążania ich podatkiem akcyzowym.

Szczegółowe zasady ustalania podstawy opodatkowania oraz konstrukcję stawek ustawa o podatku
akcyzowym określa w dziale dotyczącym opodatkowania poszczególnych wyrobów akcyzowych oraz
samochodów osobowych 12 .

11
A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, Warszawa 2002, s. 118.
12
Dział IV u.p.a., por. uwagi w rozdziale 14.