4TH QUARTER ARALING PANLIPUNAN 8: REVIEWER

Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j • Germany - Nagtatag ng hukbong pandagat. Balkan (A, S, Bulgaria, I, Greece, T, M, H, R)

WW1 (Hulyo 28, 1914 – Nobyembre 11, 1918) (They think na gusto nilang hamunin ‘yung • Serbia: Natalo ng Austria.
__________________________________________ Great Britain.) • Bulgaria: Sumapi sa Central of Powers (Oct.,
Hunyo 28, 1914 • Great Britain = Reyna ng karagatan 1915) for revenge.
• Bumisita is Archduke Francis Ferdinand sa • Italy: Umalis sa Triple Alliance & Stayed as
Sarajevo, Bosnia. Alyansa neutral country.
• Triple Alliance (A-H, G, I), tinatag ni Otto • Most of the estates of Balkan: (1916)
Hulyo 28, 1924 von Bismarck ng Germany. Napasailalim ng Central of Powers.
• Pinapatay ni Gavrilo Princip si A.F.F.. (Central Powers) • Turkey: Kumampi sa Germany to stop Russia
• Triple Entente (G-B, F, R) from claiming Dardanelles.
Black Hand - Grupo na nais makalaya ang Serbia mula (Allied Forces)
sa Austria. Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j Digmaan sa Karagatan (G, G-B, Denmark)
LABANAN SA UNANG DIGMAAN • Germay vs Great Britain
Nagpadala ang Austria ng ultimatum sa Serbia na __________________________________ • Boat of Germany: Naitaboy ang lakas
kailangan nilang gawin sa loob ng ibinigay nilang Kanlurang Europe (G, A-H, F, UK, B) pandagat ng Great Britain mula sa 7 seas.
panahon. Hindi ito nagawa ng Serbia, kaya nagresulta • Pinakamainit na digmaan sa WW1. • Mayo 31, 1916: Labanan sa baybayin ng
ito sa digmaan. • Nasakop ng Central Powers ang H-Belgium. Denmark.
Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j • (Belgium: Neutral country) • Kanal Kiel: Dito dumaong ang bapor ng
5 SALIK NG WW1 Germany at naging mainit ang labanan.
Nasyonalismo Silangang Europe (R, G, P, Ukraine, Baltic) • Germany: Nakagawa ng malaking U-boats at
• Pagnanais ng mga tao na makamit ang • Grand Duke Nicolas: Pinangunahan ang Raiders, kaya napalubog ang Sydney
kalayaan. paglusob ng Russia sa Prussia. (FAILED) (Australian Cruiser).
• Pagnanais ng mga tao na bigyang karangalan • Digmaang Tannenberg: Natalo ang Russia, • Admiral Reinhard Scheer: Pinamunuan ang
ang kanilang bansa sa pamamagitan ng bcz dumating ang tulong ng Germany. pagsinagupa sa 99 na barko ng Germany.
pananakop. • Galicia: Dito nagtagumpay ang Russia. Napaalis ang Germany.
• Poland: Bumagsak ang Russia, bcz • Naghari ang British sa karagatan.
Imperyalismo pinahirapan sila ng Germany. Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j
• Nagunahan ang mga bansa na sakupin ang • Sunod-sunod na pagkatalo ng Russia = 1908 – Sinakop ang Austria ang Bosnia-Herzegovina
Asya at Aprika dahil sa yamang taglay nito. Bumagsak ang Romanov & Birth of at mga lalawigan sa Balkan.
Komunismo sa Russia.
Militarismo • Vladimir Lenin: Nakipagkasundo sa 1915 – Sumali sa Central Powers ang Bulgaria.
• Bumuo ng mga hukbo ang mga bansa na pamahalaang Bolshevik sa G sa Treaty of - Pinalubog ang barkong Lusitania ng Amerika.
naging dahilan ng pangamba ng iba pang mga Brest-Litovsk, para makaiwas sa digmaan.
bansa. • Russia: Sumapi sa Central of Powers. 1917 – Nagkaroon ng rebolusyon sa Russia.
- US vs Germany

GACHAYUKIGAMER, LILIPOTS, KIWI PROVIDES: AP8_CO_DO_MODULES 1

 4TH QUARTER ARALING PANLIPUNAN 8: REVIEWER

Digman sa Marne (Marso, 1918) • Nawala sa Germany ang most of the

1919 – Kasunduan sa Versailles & End of WW1. • Nakarating ang German sa Marne River, territories sa Silangan.
Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j ngunit na harang sila ng hukbong Amerikano • Freedom for Poland and Belgium.
UNITED STATES sa pangunguna ni Marshall Ferdinand Foch. • Naghati-hati ang winner countries sa colonies
Isolasyonismo - ang pag-iwas sa pakikisangkot sa • Natalo ang Germany. of Germany.
mga gawain ng ibang bansa. (Ugnayang panlabas,
• No more big armies, groups, submarines, and
pag-iwas sa pakikianib sa alyansang militar sa Setyembre, 1918 - Bumagsak sa Allies ang Bulgaria. airplane for wars for Germany.
ibang nasyon at pag-iwas sa pakikialam sa mga
digmaan Oktubre, 1918 – Pumasok sa isang armistice ang “Sa anumang digmaan, walang panalo lahat ay talo.”
na walang tuwirang epekto sa kanilang bansa.) Imperyong Ottoman sa Allies. - Neville Chamberlain
__________________________________________
Proclamation of Neutrality (August 4, 1914) Nagkawatak-watak ang Imperyong Austria-Hungary, RESULTS OF WW1
• Panagulong Woodrow Wilson. dahil sa pagdeklara ng kasarinlan ng mga lupain nito. • Nagbago ang mapa ng Europa.
• Nanatiling neutral ang US sa loob ng 3 taon.
• Nagbago ang kalagayang pampolitikal ng
Wilhelm II (Germany) – Bumaba sa pwesto at
daigdig.
Abril, 2, 1917 nagdeklara ng Republika ang Germany na nagnanais
na i-end ‘yung war. • Pagbagsak ng mga imperyo.
• Sumali sa digmaan ang US. (US vs Germany)
• Sumibol ang bagong republika sa Europe.
REASONS NG PAGSALI NG US: Paris Peace Settlement • Pagkaroon ng Liga ng mga bansa.
1. Pagkamatay ng mga Americans dahil sa • Pagpupulong sa Paris na pinangunahan ng • 14 puntos na naglalaman ng layunin sa
pagbomba sa mga barkong nasa karagatan. THE BIG FOUR. (Woodrow Wilson ng pakikipagdigma. (W.W.)
2. May 7,1915: Paglubog ng barkong british na Amerika, Lloyd George ng Britain, Georges Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j
Lusitania. (Americans died) Clemenceau ng France, at Vittorio Orlando WW2 (September 1, 1939-August 15, 1945)
3. Zimmerman Note: Lihim na sulat ng ng Italy.) - Pinakamalawak, pinakamahal, at pinakamadugong
embahdor ng Germany sa Mexico. • Nagkaroong ng 5 na kasunduang labanan sa kasaysayan ng sangkatauhan.
pangkapayapaan for Germany, Austria-
American Expeditionary Forces Hungary Bulgaria at Turkey.
_________________________________
• Pinadala ng US. Axis Power (1936) Allied Powers
Kasunduan sa Versailles (Hunyo 28, 1921) Italy, Germany, France, Great Britain, US
• Pinamunuan ni Henerl John J. Pershing.
Japan
• May 2M na sundalo. • Nagdulot ng katapusan ng WW1.
__________________________________________
• Bcz of this na-defeat ang Germany noong • Pinakamahalagang kasunduan sa PPS. PAG-AGAW NG JAPAN SA MANCHURIA
1918. ___________________________________ Kinundena ng Liga ng mga bansa ang Japan dahil sa
Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j • Nagbayad ang Germany ng 5M Dollar. agresyon nito sa Manchuria noong 1931.
END OF WW1 • Ibinalik ang Alsace-Lorraine sa France.

GACHAYUKIGAMER, LILIPOTS, KIWI PROVIDES: AP8_CO_DO_MODULES 2

 4TH QUARTER ARALING PANLIPUNAN 8: REVIEWER
1933 – Tumiwalag ang Japan sa samahan.
Greater East Asia Co-Prosperity Sphere
• Gustong mabuo ng Japan kaya sinalakay ang
China.
• Ito ang magbibigay ng supply (Goma, langis,
lata for their industry and bigas for
Haponesni Chiang Kai-skeksa K-China)
__________________________________________
PAG-ALIS NG GERMANY SA LIGA
Adolf Hitler
• Nagsimula ng WW2.
• Nangakong sisirai niya ang kasunduan sa
Versailles (1930).
• Nagpatatag ng sandatahang lakas.
• May, 1936 – Nagpadala ng sundalo sa Rhine.
__________________________________________
PAGSAKOP NG ITALY SA ETHIOPIA (1935)
Benito Mussolini
• Pinamunuan ang pagsakop ng Italy sa
Ethiopia.
• Isang peryodista ay nagtatag ng isang kilusang
kung tawagin ay Pasismo.
• 1922: Inagaw niya ang pamahalaan at
ginawang diktadok ang sarili.
Rome-Berlin Axis: Tinatag nina Mussolini at Hitler.
__________________________________________
DIGMAANG SIBIL SA SPAIN (1936)
• Fascistang Nationalist Front vs Sosyalistang
Popular Army.
• Winner: FNF
__________________________________________
SULIRANIN SA CZECHOSLOVAKIA
1938 - Ang diplomat ni Hitler ay naghingi sa Belhika, Holand, Luxembourg
pamahalaan ng Prague na bigyan ng • Biglang sinalakay ng mga Nazi.
kompletong autonomiya ang Sudeten. • Binomba ng Aleman.
Sudeten – Tirahan ng German sa Czechoslovakia. Epiko ng Dunkirk
• Ipinakita ang kagitingan at katapangan ng mga
1939 - Nakuha ni Hitler ang mga lupain ng sundalo laban sa Germany.
Czechoslovakia.
• Umurong ang Pranses sa tabing-dagat ng
Dunkirk.
Czechloslovakia – Nakuha ni Hitler dahil marami dito
ang Aleman. • Umurong din ang hukbo nina Wiston
Churchill ng England.
__________________________________________
__________________________________________
PAGLUSOB NG GERMANY SA POLAND
ANG UNITED STATES AT ANG DIGMAAN
Paglusob ng pwersang Nazi sa Poland (Sep., 1939)
Lend Lease
• Nagpasiklab sa digmaan.
• Pinatibay ng Amerika ang batas na ito.
• Pagbaligtad ng Germany sa Russisa sa
• Pagbigay ng US ng mga kagamitang
Kasunduang Ribbentrop-Molotov.
pandigma sa lahat ng lalaban sa kasapi ng
Axis Powers.
Baltic Port & Polish Corridor: Nais ni Hitler
Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j
DIGMAAN SA EUROPE Agosto, 1941
Kanlurang Europe – Nagsimula ang labanan ng • Nagpulong sina Pangulong Roosevelt (US) at
France & Ingles. Punong Ministro Winston Churchill
(England).
Hunyo 10, 1940 – Pagsakop sa France ng Aleman,
Germany. Kasunduang Atlantic Charter
• Binuo nila.
Blizkrieg • Pagkatapos wasakin ang tiraniyang Nazi, lahat
• Sinimulan ni Hitler. ng bansa ay mabubuhay sa kapayapaan ,
• Biglang paglusob na walang bahala. malaya sa takot, at di na muli gagamit ng
puwersa.
Phony War – Natapos noonh Abril, 1940. __________________________________________
Norway – Madaling natalo.
GACHAYUKIGAMER, LILIPOTS, KIWI PROVIDES: AP8_CO_DO_MODULES 3
 4TH QUARTER ARALING PANLIPUNAN 8: REVIEWER

DIGMAAN SA PASIPIKO (Hulyo 7, 1937 – Agosto 14, 1945) Hunyo, 1944 Second Battle of the Philippine Sea & Oktubre 23-26,
• Lumapag ang puwersa ni Heneral 1944 – Natalo ang mga hapones sa pangunguna ni
Day of Infamy ( Disyembre 7, 1941) Eisenhoower sa Normandy. Hen. D.M.
• Sinalakay ng Japan ang Pearl Harbor
(Himpilang pandagat ng US sa Hawaii). Agosto 25 Pilipinas – Dito isinagawa ang paghahanda ng mga
• Napalaya ang Paris. Allies para sa huling paglusob sa Japan.
Matapos ng pagsalakay ng Japan sa Pearl Harbor,
• Nilumpo ng mga Ruso ang hukbong Nazi at
sumalakay naman sila sa Pilipinas. Iwo Jima – Nakuha ng Americans noong Marso 16.
nasakop ang Berlin.
Okinawa – Nakuha ng Americans noong Hunyo 21.
• Winasak ng Japan ang hukbong Allied Powers
pamhimpapawid ng US sa Clark Field, Postdam Declaration
• Nagsimulang manalo sa Battle of the Bulge.
Pampanga. • Ultimatum na ibinigay ng Britain, China, at
• Enero, 1945: Natalo nila ang mga Nazi.
US noong Hunyo 26.
Enero 2, 1942 – Sinalakay ng Japan ang H-Luzon at Naitaboy ang mga Germans sa kanlurang
hangganan, and so tumawid sila sa Siegfried • An ultimatum for the Japanese to surrender.
dineklarang Open City.
Line.
Result ng hindi pagsurrender ng Japan
Lumaban ang Pilipinas sa pangunguna nina Pangulong • Abril, 1945: Gumuho ang mga Nazi sa ilalim
Unang bomba (Agosto 6)
Manuel Quezon & Heneral Douglas McArthur. ng Allies.
o Pinabomba ang Hiroshima.
o Nawasak ang lungsok at marami ang
Abril 9, 1942: Pagsuko sa Bataan Admiral Karl Doenitz – Humingi ng kapayapaan.
nadeads.
o Sinalakay ng Ruso ang Manchuria, Korea,
Mayo 6, 1942: Sumuko ang Corregidor na huling Adolf Hitler – Nagpakamatay noong Abril 30, 1945.
at Timog Sakhain.
panggalang ng demokrasya sa Asya.
Victory in Europe/V-E Day (Mayo 7, 1945) –
Pangalawang Bomba (Agosto 9, 1945)
“I Shall Return” – D.M. Sumuko ang Aleman dahil nabihag ng mga Ruso ang
o Pinabomba ang Nagasaki.
Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j Berlin.
PAGWAKAS AT BUNGA NG WW2 __________________________________________
Agosto 9, 1945 - Tinanggap ng Japan ang walang
__________________________________________ TAGUMPAY SA PASIPIKO
pasubaling pagsuko sa Allies
ANG TAGUMPAY NG ALYADO SA EUROPE Hen. Douglas McArthur: Sinalakay ang Marshall
1943 Island, Marianas, Guam at Caroline.
Paglagda ng Japan sa barkong USS Missouri
• Nagtagumpay ang Alyadong bansa ng Europe Battle of the Coral Sea: Dito nakuha ng alyado ang
o Setyembre 2, 1945
at sa H-Africa. unang tagumpay sa Pasipiko.
o Lumagda ang Japan sa Tokyo Bay nang
walang pasubaling pagsuko.
Oktubre 20: Bumalik si McArthur sa Leyte, Pilipinas.
o Hudyat ng pagwawakas ng WW2 sa
Pasipiko.

GACHAYUKIGAMER, LILIPOTS, KIWI PROVIDES: AP8_CO_DO_MODULES 4

 4TH QUARTER ARALING PANLIPUNAN 8: REVIEWER

__________________________________________ __________________________________________ 4. Maging sentro para sa pagsasaayos ng mga

BUNGA NG WW2 UNITED NATIONS Gawain ng bansa.
✓ Malaking pagbabago sa kasaysayan ng daigdig. The Big Three __________________________________________
✓ Nagwagi ang Demokrasya o Roosevelt, Churchill, Stalin ANG MGA SANGAY NG UN
✓ Natigil ang pagsulong ng ekonomiyang o Nagpulong sa Yalta sa Crimea at sumang- 1. General Assembly
pandaigdigan ayon na gumawa ng saligang batas ng UN o Tagapagbatas ng samahan.
✓ Pagkawala ng buhay ng maraming tao at o Binubuo ng mga kinatawan ng lahat ng mga
pagkasira ng ari-arian. kasaping bansa.
✓ Pagkalaya ng mga bansa. Abril, 1945 o Isinasagawa ang mga pangkalahatang
✓ Pagtatag ng United Nations o Nagtipon ang 50 na bansa sa San Francisco pagpupulong.
Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j Conference.
ANG KAPAYAPAANG PANDAIGDIG AT 2. Security Council
KAUNLARAN Hunyo 1945 o Tagapagpaganap.
__________________________________________ o Ang 50 na bansa ay lumagda sa charter para o May 11 kagawad at ang lima ay
14 na Puntos ni Pangulong Woodrow Wilson sa UN. permanenteng miyembro, samantalang ang
o Mga layunin ng United States sa pakikidigma. anim ay inihalal ng mayorya na may
o Ito ay kaniyang mga ideya tungkol sa isang UNITED NATIONS terminong panunungkulan sa dalawang taon.
“kapayapaang walang talunan” para sa o Isinilang noong Oktubre 24, 1945.
kapakinabangan ng lahat ng bansa. o Sumunod sa Liga ng mga bansa 3. Secretariat
o Ang himpilan ng UN ay matatagpuan ngayon o Mga opisyal na nangangasiwa at
Sa 14 na puntos na iyan, 6 lamang ang sa New York. nagpapatupad sa mga gawain na may
napagkasunduan: kinalaman sa pagpapanatili ng pandaigdigang
1. katapusan ng lihim na pakikipag- ugnayan; John D. Rockefeller -Ang nagdonate ng lupang ugnayan at kapayapaan ng mga bansa.
2. kalayaan sa karagatan; kinalalagyan ng headquarter ng UN sa NY.
3. Pagbabago ng mga hangganan ng mga bansa 4. International Court of Justice
at paglutas sa suliranin ng mga kolonya ayon Setyembre, 2003 – 191 na bansang kasapi sa UN. o Nagbibigay-interpretasyon sa mga umiiral na
sa sariling kagustuhan ng mga mamamayan; batas ng UN.
4. pagbabawas ng mga armas; Trygve Lie: Unang secretary General ng UN o Nagpapasya sa mga kaso sa alitan ng mga
5. pagbabawas ng taripa; Ban Ki – Moon: Kasalukuyang secretary ng UN. bansa, paglilitis ng mga kasong karumaldumal.
6. pagbuo ng Liga ng Mga Bansa __________________________________________
LIGA NG MGA BANSA (Enero 10, 1920) LAYUNIN NG UN 5. Economic and Social Council
o Pangarap ni Woodrow Wilson. 1. Kapayapaan at katiwasayan o Namamahala sa pangkabuhayan, panlipunan,
o Itinatag ng 42 na bansa sa France. 2. Pagyamanin ang maayos na pagsasamahan ng pang-edukasyon, siyentipiko at pangkalusugan
o Itaguyod ang pakikipagtulungan at mga bansa. ng daigdig.
kapayapaan sa mga bansa. 3. Makipagtulungan sa paglutas ng mga probs.

GACHAYUKIGAMER, LILIPOTS, KIWI PROVIDES: AP8_CO_DO_MODULES 5

 4TH QUARTER ARALING PANLIPUNAN 8: REVIEWER

6. Trusteeship Council mangangalakal hanggang sa maging maliit o Limitado ang karapatan ng mga mamamayan
o Isa sa mga punong organo ng nalamang ang papel ng pamahalaan sa mga sa malayang pagkilos, pagsasalita, at pagtutol
o Upang matiyak na ang mga teritoryong patakarang pangkabuhayan. sa pamahalaan.
pinagkakatiwalaan ay ibinibigay sa mga o Nasa kamay ng pamahalaan ang pag-aari ng
pinakamahusay na interes ng kanilang mga 2. Monarkiya mga lupain, kayamanan ng bansa, at mga
naninirahan at ng internasyonal na o Kapangyarihan ng pamahalaan ay nasa kamay industriya.
kapayapaan at seguridad. lamang ng isang tao.
Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j 6. Sosyalismo
IDEOLOHIYA 3. Demokrasya o Isang doktrina na nakabatay sa patakarang
o Sistema o kalipunan ngmga ideya o kaisipan o kapangyarihan ng pamahalaan ay nasa kamay pang-ekonomiya na kung saan ang
na naglalayong magpaliwanag tungkol sa ng mga tao. pamamalakad ng pamahalaan ay nasa kamay
daigdig at sa mga pagbabago nito. o Magiging diktadura kung ang namumuno ay ng isang grupo ng tao.
gumagalaw base sa kaniyang nais at hindi base o Ang grupo ang nagtatakda ng pagmamay-ari a
Destutt de Tracy sa nais ng mamamayan. pangangasiwa ng lupa, kapital, at produksyon
o Nagpakilala ng ideolohiya bilang pinaikling o Binibigyang-diin nito ang pagtutulungan
pangalan ng agham ng mga ideya. Tuwirang demokrasya: Ang binoboto ng habang ang mahahalagang industriya ay pag-
__________________________________________ mamamayan ay gusto nila. aari ng pamahalaan.
__________________________________________
KATEGORYA NG IDEOLOHIYA Di-tuwirang demokrasya: Kung ang binoboto 1700-1800: Umusbong ang mga ideolohiya.
1. Ideolohiyang Pangkabuhayan (Ekonomiya) ng mamamayan ay mga kinatawan sa
o Karapatang makapagnegosyo, mamasukan, pamahalaan na siya naming pipili ng mga Bansang Islamic na may kakaibang pulitika at
makapagtayo ng unyon, at magwelga. pinuno. ekonomiya: Hindi maituturing ideolohiyang
democratic o sosyalismo. Ito ay abs monarchy o
2. Ideolohiyang Pampulitka 4. Awtoritaryanismo konstitusyonal monarchy.
o Paraan ng pamumuno at sa paraan ng o Ang namumuno ay may lubos na __________________________________________
pakikilahok ng mga mamamayan sa kapangyarihan. KOMUNISMO SA RUSSIA
pamamahala. o Nag-ugat sa Russia noong panahon ng mga
3. Ideolohiyang Panlipunan Konstitusyonal na awtoritaryanismo Tsar.
o Pagkakapantay-pantay ng mga mamamayan sa - Ang kapangyarihan ng namumuno ay itinakda ng
tingin ng batas at sa iba pang pangunahing Saligang-Batas. Vladimir Lenin
aspeto. o Nakuha ang tiwala ng mga tao dahil sa
__________________________________________ 5. Totalitaryanismo programang pag-aangkin ng pamahalaan sa
URI NG IDEOLOHIYA o Pinamumunuan ng isang diktador o grupo ng lahat ng mga pagawaan.
1. Kapitalismo taong makapangyarihan. o Tinatag ang pamahalaang komunismo.
o Ang produksiyon, distribusyon, at kalakalan
ay kontrolado ng mga pribadong

GACHAYUKIGAMER, LILIPOTS, KIWI PROVIDES: AP8_CO_DO_MODULES 6

 4TH QUARTER ARALING PANLIPUNAN 8: REVIEWER
o Binalak niyang magkaroon ng pamahalaang
komunismo base sa mga prinsipyo ni Karl
Marx sa tulong nina Trotsky at Stalin.
Nobyembre, 1917
o Naghimagsik ang mga Bolshevik sa Petrograd
o Bumagsak ang pamahalaan ni Kerensky
(Tumakas si K)
o Pagkatapos ay naitatag na ang komunismo.
__________________________________________
PAGLAGANAP NG KOMUNISMO
1917-1920: Labanan ng Red Army (Bolshevik) at
White Army (Konserbatibo na dating tagasunod ng
Tsar)
o Nasupil ang White Army.
1920: Naging komunista ang buong Russia.
“Kailangan ang dahas at pananakop para maitatag ang
“Diktadurya ng mga Manggagawa”.”
- Vladimir Lenin
Union Soviet Socialist Republic (USSR)
o Estadong naitatag nina Lenin.
__________________________________________
PRINSIPYO NG KOMUNISMO
1. Pagtatag ng diktadurya ng mga manggagawa.
2. Pangangasiwa ng pamahalaan ang sistema ng
produksiyon at distribusyon ng pag-aari.
3. Pagwawaksi sa kapitalismo.
4. Pagtatwa sa kapangyarihan ng Diyos at lubos
na paghihiwalay ng estado at ng simbahan.
5. Pagsuporta, paghikayat at pagpapalaganap ng
Kilusang Komunismo sa buong daigdig.
__________________________________________
PASISMO SA ITALY
Benito Mussolini
o Bumuo ng mga pangkat military na tinawag
na Black Shirts.
Black Shirts
o Nagsagawa ng mga pagpupulong ng mga
grupong sosyalista at komunista.
o Ipinangangako nilang pangalagaan ang mga
pribadong ari- arian.
Dakilang pagmamartsa sa Roma (Oktubre, 1922)
o Pinilit ni Mussolini at ng Black Shirts na alisin
ang gabinete nila.
o Haring Victor Emmanuel: Napilitan at
ginawang gabinete si Mussolini.
“Bigo ang demokrasya, kapitalismo at sosyalismo.”
– B.M.
Totalitarian Corporate State
o Tinatag ni Benito Mussolini.
o Pinagsama-sama ang kapitalismo, sosyalismo
at ang sistemang guild ng Panahong Medieval.
__________________________________________
PRINSIPYO NG PASISMO:
1. Gumagawa ang tao para sa estado.
2. Ang demokrasya ay mahina at walang saysay
at lakas ang kinakailangang pangibabawin.
3. Lahat ng bibitiwang opinyon, pasalita man o
pasulat, ay kailangang naaayon sa pamahalaan.
4. Kinukontrol ang buong sistema ng edukasyon
upang ang mamamayan ay makapagsilbi sa
estado at makatulong sa paghahanda sa
digmaan.
GACHAYUKIGAMER, LILIPOTS, KIWI PROVIDES: AP8_CO_DO_MODULES
5. Maingat na sinesensor ang lahat ng mga
pahayagan at publikasyon.
6. Lahat ng uri ng libangan ay sinusuri ng
pamahalaan.
7. Hindi kinikilala ang kalayaang sibil.
8. Binibigyan ng bonus ang malalaking pamilya.
9. Hindi binibigyan ng karapatang sosyal,
pulitikal at pangkabuhayan ang mga babae.
__________________________________________
NAZISMO SA GERMANY
o Nangyari noong 1930 sa Germany.
o Isa sa pinakamalupit na diktaduryang
totalitaryan sa makabagong panahon
Adolf Hitler
o Pinakamakapangyarihang pinunong Nazi.
o Isinilang siya sa Austria at maituturing na
isang panatikong nasyonalista.
o Binuo niya ang National Socialist Party na
tinawag na Nazi.
DAHILAN NG PAGTATAG NG NAZISMO
1. Ang kahinaan ng Weimar Republic.
2. Kasunduan ng Versailles
3. Paghihirap sa Kabuhayan
4. Pagnanais na makabawi sa kahihiyan ng
pagkatalo sa WW1
PRINSIPYO NG NAZISMO
o Nakapaloob sa akdang “Mein Kampf, Ang
Aking Labanan”, ni A.H..
1. Ang kapangyarihang racial
– Pinaniniwalaan ng mga German na sila
ang nangungunang lahi sa daigdig.
7
 4TH QUARTER ARALING PANLIPUNAN 8: REVIEWER
2. Anti-Semitism
Holocaust - Pagpatay sa mga Hudyo.
Naniniwala ang mga Nazista na
ang mga Hudyo na nanirahan sa
Germany ay hindi mga Aleman
3. Ang pagbuwag sa Treaty of Versailles
– Sinisi ng mga Nazista ito naging sanhi ng
kanilang mga suliranin.
4. Pan-Germanism
5. Ang pagwasak sa Demokrasya
- Laban ang Nazismo sa demokrasya at
pamahalaang Parlyamentaryo. Nanawagan
silang wasakin ang Republika at itatag ang
Third Reich na siyang estadong totalitaryan
ng Nazismo.
__________________________________________
COLD WAR
o Hidwaan ng dalawang makapangyarihang
bansa o superpower countries.
o Naganap after ng WW2 and nag-end ng 1991.
o Digmaan ng sosyalismo at komunismo na
(USSR), at kapitalismo at demokrasya
(Amerika).
o Ang hindi pagkakaunawaan ng dalawang
bansa ay nauwi sa arms race, space race, etc.
Sputnik I & Volstok I
o Pinalipad ng USSR.
o Sakay nito ang pinakaunang cosmonaut na si
Yuri Gagarin na nagawang malibot ang
himpapawid ng daigdig.
Mga pinalipad ng US, para ibandila ang kanilang
bansa: Friendship 7, spaceflight mission ng Apollo 11,
at Telstar.
Telstar: Satellite that is used for communication.
Spaceflight mission ng Apollo 11: Isa sa matagumpay
na misyon kung saan nagawang marating at maapakan
ng tao ang buwan.
Mga pinag-awayan pa nila grrr: Teknolohiya sa
pakikidigma, medisina, enerhiya, at komunikasyon
Economic sanctions
o Pinatupad ng America.
o Nagdulot ng paghina at pagbagal ng daloy ng
ekonomiya sa USSR.
Mga organisasyong pansandatahan na nabuo na
naging dahilan ng digmaan:
✓ North Atlantic Treaty Organization (NATO),
✓ WARSAW Treaty Organization o WARSAW
Pact
✓ Kilusang non-aligned
International Monetary Fund (IMF)
o Tinatag ng US upang maisaayos ang takbo ng
malayang kalakalan sa buong daigdig at ang
pandaigdigang Sistema ng pananalapi.
Death of Joseph Stalin of USSR
o Nakiusap si Nikita Krushschev na iwasan ang
pakikipagdigma at ipairal ang Peaceful Co-
Existence.
Mikhail Gorbachev
o Tinaguyod ang ang pagbabago ng
pamamalakad sa ekonomiya o perestroika at
palaging bukas ng namumuno sa lipunan o
Glasnost.
GACHAYUKIGAMER, LILIPOTS, KIWI PROVIDES: AP8_CO_DO_MODULES
End of Arms Race (US and Soviet Union)
o Bumuhos ang paglalaan ng alokasyon para sa
ekonomiya at pondo para sa ikabubuti ng mga
Mamamayan
__________________________________________
NEOKOLONYALISMO
o “neo”= bago, at “kolonyalismo”= pananakop
o Pananakop kung saan hindi gumagamit ng
puwersa o dahas upang kontrolin ang mga
mahihirap na bansa.
o Pagpapautang sa isang bansa na may kapalit
ng kanilang pagsunod sa nagpautang na
bansa.
o Pag-iinfluence through foods, songs, clothes,
language, etc.
Pagtulong ng kolonyalistang bansa
o Objective: Igapos ang bansang inalalayan sa
sariling patakaran.
Debt Trap
o Nagpalubog sa mga mahihirap na bansa
upang hindi makaahon.
o Nagpapautang pero may kondisyon.
(If hindi nasunod, not allowed na silang
mangutang)
o Example ng organizations: International
Monetary Fund at World Bank
Kawalan ng karangalan (Loss of pride)
o Epekto ng neokolonyalismo dahil sa
pagpapabago nito sa kultural na aspekto.
8
 4TH QUARTER ARALING PANLIPUNAN 8: REVIEWER
Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj j International Labour Organization (Oktubre 29, 1919)
ORGANIZATIONS Layunin:
__________________________________________ o Lumikha ng mas malakihang oportunidad sa
United Nations mga kababaihan at kalalakihan para sa isang
o Pinakamalaking internasyonal na kinakatawan, ligtas at disenteng trabaho.
pinaka pamilyar at pinaka-makapangyarihang o Mapahusay at maging epektibo ang
samahan sa buong mundo. proteksyion para sa lahat.
__________________________________________ o Palakasin ang tripartismo at panlipunang
MGA ORGANISASYON & PROGRAMA NG UN diyalogo.
o 187 na miyembro sa kasalukuyan.
United Nations Human Settlements Programme, UN-
HABITAT (1978) United Nations Educational, Scientific and Cultural
o Mapanatili ang pag-unlad ng mga lungsod sa Organization (UNESCO) (Nobyembre, 1945)
iba’t ibang panig ng mundo. o London, UK.
o Isinusulong nito ang panlipunan at o Nakatuon sa edukasyon, kalinangan sa kultura
pangkapaligirang kaayusan sa mga bayan at at agham.
lungsod upang makapagbigay ng sapat na o 193 na miyembrong bansa.
kabahayan sa lahat.
Layunin:
Food and Agriculture Organization of the United 1. Makamit ang kalidad na edukasyon at
Nations (FAO) (Oktubre 16, 1945) habang-buhay na pag-aaral para sa lahat.
o Wakasan ang gutom, kakulangan sa pagkain, 2. Mapakilos ang kaalaman sa agham at mga
at malnutrisyon. patakaran para sa masusuportahang
o Gawing mas produktibo ang sektor ng pagpapaunlad.
agrikultura. 3. Mapag-usapan ang mga panlipunan at
o May 197 na miyembro sa kasalukuyan. etikal na hamon.
4. Maitaguyod ang pagkakaiba sa
International Monetary Fund (Disyembre 27, 1945) pangkultura sa pamamagitan ng diyalogo
o Nagsimula sa Bretton Woods New at pangkultural na pangkapayapaan.
Hampshire, US. 5. Maitatag ang inklusibong kaalamang
o Nangangasiwa sa pandaigdigang sistema ng panlipunan sa pamamagitan ng
pananalapi. impormasyon at komunikasyon.
o Nag-aalok ng tulong-pinansiyal at serbisyong-
teknikal. Gampanin:
o May 189 na miyembro sa kasalukuyan. o Pagtatala ng mahahalaga, natatangi, at
magagandang Heritage Sites sa mundo.
GACHAYUKIGAMER, LILIPOTS, KIWI PROVIDES: AP8_CO_DO_MODULES
o Protektahan ang mga Heritage Sites.
Word Health Organization (WHO) (Abril 7, 1948)
o Magpatupad ng mga pandaigdigang patakaran
na may kinalaman sa kalusugan at sensitibong
isyung pangkasarian.
o Nangangasiwa sa pagpapalakas ng mga
pamayanan.
o May punong tanggapan sa Geneva,
Switzerland.
o May 194 na miyembrong bansa.
__________________________________________
PANDAIGDIGANG ORGANISASYON
World Bank (Hulyo 1944)
o Pandaigdigang bangko na nagbibigay ng
tulong pananalapi at teknikal na serbisyo sa
mga bansang umuunlad na may kinalaman sa
mga programang pangkaunlaran.
o Pagbibigay ng imprastraktura (Tulay, kalsada)
o 189 na miyembrong bansa.
Organization for Economic Cooperation and
Development (OECD) (Setyembre 30, 1961)
o Pang-ekonomiyang organisasyon na may
pangunahing layunin na mapabuti ang
pandaigdigang ekonomiya at maisulong ang
pangkalahatang kalakalan.
o Economy and kalakalan ng world.
o Opisyal na tagamasid ng United Nations.
o 37 na miyembreng bansa.
World Trade Organization (Enero 1, 1995)
o Mamahala at magbigay ng kalayaan sa mga
bansa na makilahok sa kalakalang pang-
internasyunal.
o 164 na bansang kasapi
9
 4TH QUARTER ARALING PANLIPUNAN 8: REVIEWER
__________________________________________
REHIYONAL NA ORGANISASYON
Association of Southeast Asian Nations (ASEAN)
(Agosto 8, 1967)
o Organisasyong heopolitikal, pang-ekonomikal
at kultural.
o 10 bansang kasabi sa kabilang rehiyon ng
Timog-Silangang Asya.
o Maitaguyod ang paglago ng ekonomiya at
kaunlarang panlipunan, pagsulong ng kultura,
at pagpapanatili ng kapayapaan.
European Union (EU) (Nobyembre 1993)
o Pinakamalaking kompederasyon ng mga
malalayang bansa sa kanluran.
o 27 na bansang kasapi.
o Maisaayos ang pang-ekonomikong aspeto sa
bawat kasaping bansa.
Organization of Islamic Cooperation (OIC)
(Setyempre 25, 1969)
o Samahan ng mga bansang Muslim.
o 57 estadong kasapi.
o Protektahan ang kanilang interes at isulong
ang pandaigdigang kapayapaan at kaunlaran.
Organization of American State (Abril 30, 1948)
o Samahan ng mga Estadong Amerikano.
o 35 na kasaping countries of America.
o Makamit ang kapayapaan at hustisya, itaguyod
ang pagkakaisa, patatagin ang kanilang
pagtutulungan, pangalagaan ang kanilang
ekonomiya, teritoryo at ang kanilang Kalayaan
__________________________________________
LAYUNIN NG PANDAIGDIGANG
ORGANISASYON
TUNGO SA KAUNLARAN:
17 Sustainable Development Goals (SDG)
o 2015: Ang UN ay nagkasundo na sikaping
kamitin ito.
o Naglalayong wakasan ang kahirapan,
pangalagaan ang ating mundo, at siguraduhing
matatamasa ng lahat ng tao ang kapayapaan at
kaunlaran sa taong 2030.
1. Walang kahirapan o No Poverty
2. Walang kagutuman o Zero Hunger
3. Kalidad ng edukasyon o Quality Education
4. Disenteng trabaho at pang-ekonomiyang pag-unlad
o Decent Work and Economic Growth
5. Responsableng pagkonsumo at produksiyon o
Responsible Consumption and Production
TUNGO SA KAPAYAPAAN
▪ Kasali sa 17 Sustainable Development Goals
ang pagkakaroon ng hustisya at kapayapaan sa
buong mundo.
Amnesty International (AI) at Human Rights Watch
(HRW)
▪ Pandaigdigang organisasyon na nakatutok sa
pag-imbestiga sa mga kaso ng paglabag sa
mga karapatang pantao.
Mga Karapatan:
1. Labanan ang lahat ng uri ng
diskriminasyon
GACHAYUKIGAMER, LILIPOTS, KIWI PROVIDES: AP8_CO_DO_MODULES
2. Tiyakin ang agaran at makatarungang
paglilitis ng kaso
3. Protektahan ang mga karapatan ng mga
katutubo (Indigenous People)
4. Protektahan ang mga karapatan ng
kababaihan at ng mga Kabataan.
5. Palayain ang mga political prisoner ng
pamahalaan
TUNGO SA PAGTUTULUNGAN
Trade blocs
• Kasunduan ng mga bansang kadalasan ay
magkakaanib sa isang samahang rehiyonal na
naglalayong bawasan, paliitin, o tanggalin ang
mga taripa na hadlang sa malayang
pakikipagkalakalan ng mga miyembrong
bansa.
• EX:
ASEAN Free Trade
▪ Palaguin ang produksiyon at
ekonomiya, ayusin ang balakid sa
taripa, at umakit ng mga dayuhang
mamumuhunan sa bawat bansa.
North American Free Trade Agreement (NAFTA)
▪ Kasunduan sa pagitan ng Amerika, Canada at
Mexico.
▪ Masolusyunan ang mga balakid sa taripa sa
pakikipagkalakalan sa bawat bansa.
10